About Me

My photo
Active worker of Akhil Bharat Vivekananda Yuva Mahamandal.
Showing posts with label Be and Make. Show all posts
Showing posts with label Be and Make. Show all posts

Saturday, August 15, 2020

ЁЯФ▒ЁЯЩПрд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд рдЕрдиुрдХрд░рдгीрдп рдЖрджрд░्рд╢ ( рж╕্ржмাржоীржЬিрж░ ржжেржУрзЯা ржЖржжрж░্рж╢ ) ЁЯФ▒ЁЯЩП [18 A]-3.4*ЁЯФ▒ЁЯЩП рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдФрд░ рд╣рдоाрд░ी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा- рдЬुрд▓ाрдИ 2012 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдЪрддुрд░्рде рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдЕрдз्рдпाрдп -3.4 ЁЯФ▒ЁЯЩП

ЁЯФ▒ЁЯЩПрд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд рдЕрдиुрдХрд░рдгीрдп рдЖрджрд░्рд╢ ЁЯФ▒ЁЯЩП

      рдк्рд░рддिрдоा рдХो рдЧреЭрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдПрдХ рд╕ाँрдЪे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬीрд╡рди-рдЧрдарди (life building) рдХे рд▓िрдпे рднी рдПрдХ рдЕрдиुрдХрд░рдгीрдп рдЖрджрд░्рд╢ рд╕ाрдордиे рд░рдЦрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдЬिрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рдЕрдиेрдХों рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдЧुрдг, рдЙрдЪ्рдЪ рд╡िрдЪाрд░ рд╕рдоाрд╣िрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЙрди्рд╣ें рд╣ी рдЖрджрд░्рд╢ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬिрд╕рдХे рд╢рдм्рджों рдоें рдХोрдИ рдЬाрди рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ो, рдЙрд╕рд╕े рдХोрдИ рдк्рд░ेрд░िрдд рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा।  рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЬрдм рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдЧुрдг рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं, рддрдм рдЙрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рднीрддрд░ рд╣рдоें рдПрдХ рдЕрдиुрдХрд░рдгीрдп рдЖрджрд░्рд╢ (рдиेрддा) рдХा рдЬीрд╡рди्рдд рдФрд░ рджीрдк्рддिрдоाрди рд░ूрдк рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдЙрдирдХो рджेрдЦрдХрд░ рд╕ीрдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЙрдирд╕े  рдк्рд░ेрд░рдгा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै,рдЙрдирдХे рд╣्рд░рджрдп рдХी рдЙрд╖्рдгрддा рд╕े рдЕрдкрдиे рдиिрд╖्рдк्рд░ाрдг рд╣्рд░рджрдп рдХो рдЙрд╖्рдг (рдк्рд░ाрдгрд╡рди्рдд) рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЕрддрдПрд╡ рдЬीрд╡рди-рдЧрдарди рдХे рд▓िрдП рдпुрд╡ाрдУं рдХे рд╕ाрдордиे рдРрд╕ा рд╣ी рдПрдХ рдЬीрд╡рди्рдд рдЖрджрд░्рд╢ рд░рд╣рдиा рдЕрдд्рдпрди्рдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рдпुрдЧ рдоें  рдпुрд╡ा рдкीреЭी рдХे рд▓िрдпे рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╣ी рд╡рд╣ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ैं,  рдЗрд╕ рддрде्рдп рдХो рдЕрди्рддрддो рдЧрдд्рд╡ा рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓ोрдЧ рдЕрдм рдеोрдбा-рдмрд╣ुрдд рд╕рдордЭ рд╕рдХे рд╣ैं। рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рджृрд╖्рдЯि рдЙрдд्рддрд░ोрдд्рддрд░ (successively) рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдиुрдХрд░рдгीрдп рдЖрджрд░्рд╢ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд╣рдЪाрдирдиे рд▓рдЧी рд╣ै। рдЙрдирдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдпुрд╡ा  рдЖрджрд░्рд╢ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпे рдмिрдиा рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рд╣ोрдиा рд╕рдо्рднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै, рдЗрд╕ рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдХो рд╣рдорд▓ोрдЧों рдиे рдзीрд░े рдзीрд░े рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЬрди्рдо рдХी рд╕ाрд░्рдзрд╢рддрд╡рд░्рд╖ рд╕рдоाрд░ोрд╣ (150th рдЬрди्рдорджिрд╡рд╕) рдордиाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдПрдХ рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े (2012) рд╕े рд╣ी рдкूрд░े рджेрд╢ рдоें рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдк्рд░рдЪрдг्рдб рдЙрдд्рд╕ाрд╣ (рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж-рд░рдердпाрдд्рд░ा, рд╕ेрдоिрдиाрд░, рдпुрд╡ा-рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдЖрджि) рджिрдЦाрдИ рджे рд░рд╣ा рд╣ै, рдЙрд╕рдХो рдлрд▓рджाрдпрдХ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдпे, рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рдеोреЬा рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рд╕рдордЭрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। 
    рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдоाрдпा  рдХी рдЬाрджुрдИ рдоृрдЧрддृрд╖्рдгा рд╕े рд╕рдо्рдоोрд╣िрдд (Hypnotized) рд╣ोрдХрд░, рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рд╡िрдЪрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рджेрд╡рдЧрдг (рдЛрд╖िрдпों рдХी рд╕рди्рддाрдиे) рднी рд╕्рд╡рдпं рдХो рдирдЧрдг्рдп рдФрд░ рджुрд░्рдмрд▓ рд╕рдордЭ рдХрд░, рдФрд░ рд╕ंрд╕ाрд░-рднंрд╡рд░ рдлँрд╕рдХрд░ рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрдиे рдХाрдЧाрд░ рдкрд░ рдкрд╣ुंрдЪ рдЧрдП рдеे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЕрдирди्рдд рдЖрдХाрд╢ рдХे рдЕрдЬ्рдЮाрдд рд░ाрдЬ्рдп (рдЕрддीрди्рдж्рд░िрдп рд░ाрдЬ्рдп) рд╕े рдкाрд░рд╕-рдордгि рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдпे, рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рдорд╣ा-рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдФрд░ рдлुрд░्рддीрд▓े рдЧрд░ुреЬ (Eagle) рдХे рд╕рджृрд╢्рдп, рдЕрдкрдиे рд╡िрд╢ाрд▓ рдкंрдЦों рдХो рдлैрд▓ाрдХрд░ рдиिрд░рдХ्рд╖ीрд░-рд╡िрд╡ेрдХ рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╢्рд╡ेрддाрдн-рд░ाрдЬрд╣ंрд╕ (рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рджेрд╡) рдХे рд╕ाрде, рддीрд╡्рд░ рдЧрддि рд╕े рдЙреЬाрди рднрд░рдиा рдкреЬा рдеा।  рдЙрд╕ рдкाрд░рд╕рдордгि рдХे рд╕्рдкрд░्рд╢ рдж्рд╡ाрд░ा, рднाрд░рддрд╡ंрд╢िрдпों рдХो рдоोрд╣ рдиिрдж्рд░ा рд╕े рдЬाрдЧृрдд рдХрд░ рджेрдиा рдФрд░ рд╕рдо्рдоोрд╣िрдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╕े рд╡िрд╕рдо्рдоोрд╣िрдд рдХрд░ рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдХो рдкूрд░्рдгрддः рд░ूрдкांрддрд░िрдд рдХрд░ рджेрдиा -(рднेंреЬрдд्рд╡ рдпा рдкрд╢ु рдоाрдирд╡ рд╕े- рд╕िंрд╣рд╢ाрд╡рдХ рдпा рджेрд╡рдоाрдирд╡ рдоें рд░ूрдкांрддрд░िрдд рдХрд░ рджेрдиा) рдпрд╣ी рдЙрдирдХी рд╕ाрдзрдиा рдеी। рдк्рд░ाрдгрд╣ीрди рд╕рдоाрдЬ рдХे рдЬрдиाрд░рдг्рдп рд╕े (рдЬреЬ-рдкिрдг्рдб рдмрди рдЪुрдХे рднेंреЬों рдХे рдЬंрдЧрд▓ рд╕े) рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓े рд╢ेрд░ рдХे рд╕рдоाрди рдЗрд╕  рд╕िंрд╣рдкुрд░ुрд╖ 'рдирд░ेрди्рдж्рд░' (рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж) рдиे рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХो рдоोрд╣рдиिрдж्рд░ा рд╕े рдЬाрдЧ्рд░рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП,
 рджेрд╢-рджेрд╢ाрди्рддрд░ рдХी рдпाрдд्рд░ाрдпें рдХी рдеीं। рддрдм рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдиुрднрд╡ рдХिрдпा рдХि " рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоाрдирд╡-рд╢рд░ीрд░ рдЬो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рд╢्рд░ेрд╖्рда рдорди्рджिрд░ рд╣ै!" рдЙрди्рд╣ीं рджрдмे-рдХुрдЪрд▓े рдордиुрд╖्рдпों рдХे рдЬीрд░्рдг-рд╢ीрд░्рдг рдХंрдХाрд▓ рд░ूрдкी рдкрд╣ाреЬ рдХी рдЪोрдЯी рдкрд░ рдмैрдардХрд░ рдЙрдирдХे рд╣्рд░рджрдп рдХी рд╡्рдпрдеा рдХो рдЬрдм рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдоें рддीрд╡्рд░рд░ूрдк рд╕े рдЕрдиुрднрд╡ рдХिрдпा, рддрдм рдЙрдирдХे рд╣ृрджрдп рдХा рд░рдХ्рдд рдЖँрдЦों рдХा рдЕрд╢्рд░ु рдмрдирдХрд░ рдмрд╣рдиे рд▓рдЧे рдеे। рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рдХрд░ुрдгा рд╕े рднрд░े рдЙрд╕ 'рд╡ीрд░рд╣ृрджрдп рдкुрд░ुрд╖рд╕िंрд╣' рдХे рдЗрд╕ рд╣ुँрдХाрд░-" рдЙрдаो, рдЬाрдЧो! рдФрд░ рд▓рдХ्рд╖्рдп (рдпोрдЧ-рд╕рдоाрдзि) рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪे рдмिрдиा, рд╡िрд╢्рд░ाрдо рдордд рд▓ो !" рдиे рдоाрдиो рдзрд░рддी рдоाрддा рдХे рджिрдЧ-рджिрдЧрди्рдд рддрдХ рдХो рдХрдо्рдкाрдпрдоाрди рдХрд░ рджिрдпा рдеा! 
       рдЗрд╕ рдпुрдЧрдиाрдпрдХ рдиे рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХे -рдмрди्рдзрдиों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЖрд░-рдкाрд░ рдХा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдЪрд▓ाрдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХрд░ рджी ! (рд╕ंрдЪिрдд-рдХ्рд░िрдпрдоाрди рдФрд░ рдк्рд░ाрд░рдм्рдз рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз 'ржкুрж░োржжрж╕্рждрж░ ржпুржж্ржз') рдЪрд▓ाрдиे рдХी рдШोрд╖рдгा рдХрд░ рджी !) рд╕िंрд╣рдиाрдж рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдШोрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा-" рдоुрдХ्рддि, рдоुрдХ्рддि, рдоुрдХ्рддि- рдпрд╣ी рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХा рд╕ंрдЧीрдд рд╣ै ! рдЙрд╕ рд╡िрд░ाрдЯ рдкुрд░ुрд╖ рдиे рдоाрдиो рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рднूрд▓ोрдХ рдХो рд╣ी рдЕрдкрдиे рджो рд╣ाрдеों рд╕े рдкрдХреЬ рдХрд░ рдЭрдХрдЭोрд░ рджिрдпा! 
рдЬिрд╕рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ुрдк рдордиुрд╖्рдп рдЬिрддрдиे рднी (рдЧ्рд░рд╣-рдХрд░्рдордлрд▓ рдЖрджि) рдбрд░ाрд╡рдиे рд╕рдкрдиों рд╕े рдкрд░ेрд╢ाрди рдФрд░ рджुःрдЦी рд░рд╣ा рдХрд░рддा рдеा, рд╡े рд╕рднी рджू:рд╕्рд╡рдк्рди рд╢ूрди्рдп рдоें рд╡िрд▓ीрди рд╣ो рдЧрдпे, рдЕрдоाрд╡рд╕्рдпा рдХी рд▓рдо्рдмी рдХाрд▓ी рд░ाрдд्рд░ि рдХрдЯ рдЧрдпी, рдФрд░ рдк्рд░рднाрдд рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдЭिрд▓рдоिрд▓ाрддी рдХिрд░рдгें рджिрдЦाрдИ рджेрдиे рд▓рдЧी। рдордиुрд╖्рдп-рдЬाрддि рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдПрдХ рдирдИ рд╕ुрдмрд╣, рдирдИ рдЬाрдЧृрддि-(рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЬाрдЧ्рд░рддि - рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЖрдд्рдоा рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै !) рдХा рдЙрдж्рдШोрд╖ рд╣ुрдЖ। рдпрд╣ी рд╣ै рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे 'рдЬрди्рдо-рдЧ्рд░рд╣рдг' рдХрд░рдиे рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп ! рдРрд╕ा рд╕рдордЭрдиा рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЧрд▓рдд рд╣ोрдЧा рдХि рдХेрд╡рд▓ 12 рдЬрдирд╡рд░ी 1863 рдИреж рдХे рдк्рд░ाрддः рдХाрд▓ рдХे рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рдоुрд╣ूрд░्рдд рдоें рд╣ी рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рдЖрд╡िрд░्рднाрд╡ рд╣ुрдЖ рдеा। рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рддो рдЖрдЬ рднी  рдк्рд░рддि-рдоुрд╣ूрд░्рдд рд╕ैрдХреЬो-рд╣рдЬाрд░ो рдирд░-рдиाрд░िрдпों рдХे рд╣ृрджрдп рдорди्рджिрд░ рдоें'рдЖрд╡िрд░्рднूрдд' рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं ! 
рдХ्рдпा 'рдкैрдЧрдо्рдмрд░ рдХрд╡ि (Prophet poet) рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдХी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХрд╡िрддा' ~ "To The Fourth Of July" рдоें рдпрд╣ी рд╕рди्рджेрд╢ рдирд╣ीं рдЧूँрдЬ рд░рд╣ा рд╣ै ?

Move on, O Lord, in thy resistless path!
Till thy high noon o'erspreads the world.
Till every land reflects thy light,
Till men and women, with uplifted head,
Behold their shackles broken, and
Know, in springing joy, their life renewed!

This day ‘the great fourth’ is very significant. рдЗрд╕ рдорд╣ाрди рдЪрддुрд░्рде рдпा 'рддुрд░ीрдп' рджिрди рдЕрдд्рдпрди्рдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै। рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЦрдг्рдб 10 рдХे 203 рдкृрд╖्рда рдкрд░, рдЗрд╕ी " 4 рдЬुрд▓ाрдИ рдХे рдк्рд░рддि"  рдХрд╡िрддा рдХो 'рдоुрдХ्рддि' рд╢ीрд░्рд╖рдХ рджेрдХрд░ рдЫाрдкा рдЧрдпा рд╣ै।    

рдоुрдХ्рддि
 '4 рдЬुрд▓ाрдИ рдХे рдк्рд░рддि'

рдУ рджेрд╡рддा, рдиिрд░्рдмाрдз рдмреЭो , рдЕрдкрдиे рдкрде рдкрд░,
 рддрдм рддрдХ, 
рдЬрдмрддрдХ рдХि рдпрд╣ рд╕ूрд░्рдп рдЖрдХाрд╢ рдХे рдордз्рдп рдоें рди рдЖ рдЬाрдп -
рдЬрдм рддрдХ 
рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдЖрд▓ोрдХ рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рджेрд╢ рдоें рдк्рд░рддिрдлрд▓िрдд рди рд╣ो ;
рдЬрдм рддрдХ 
рдиाрд░ी рдФрд░ рдкुрд░ुрд╖ рд╕рднी рдЙрди्рдирдд рдорд╕्рддрдХ рд╣ोрдХрд░ рдпрд╣ рдирд╣ीं рджेрдЦें-
рдХि рдЙрдирдХी рдЬंрдЬीрд░ें рдЯूрдЯ рдЧрдпीं 
рдФрд░ рдирд╡ीрди рд╕ुрдЦों рдХे рд╡рд╕ंрдд рдоें (рдЙрди्рд╣ें) рдирд╡рдЬीрд╡рди рдоिрд▓ा ! 
(резреж/реирежрек) 
 
[рдпрд╣ рддो рдЬ्рдЮाрдд рд╣ै рдХि рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рджेрд╣ाрд╡рд╕ाрди (рдЕрдерд╡ा рдЬैрд╕ा рд╣рдордоें рд╕े рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдпрд╣ рдХрд╣рдиा рдЕрдзिрдХ рдкрд╕рди्рдж рдХрд░ेंрдЧे - рдЙрдирдХा рд░ीрдЬ़рд░ेрдХ्рд╢рди 'Resurrection' рдпा рдкुрдирд░ुрдЬ्рдЬीрд╡рди) 4 рдЬुрд▓ाрдИ, 1902 рдХो рд╣ुрдЖ рдеा। 4 рдЬुрд▓ाрдИ 1898 рдХे рджिрди рд╡े рдХुрдЫ рдЕрдоेрд░िрдХрди рд╢िрд╖्рдпों рдХे рд╕ाрде рдХाрд╢्рдоीрд░ рдХा рдкрд░्рдпрдЯрди рдХрд░ рд░рд╣े рдеे рдФрд░ рдЙрд╕ рд╢ुрдн-рджिрди , рдЕрдоेрд░िрдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдШोрд╖рдгा-рджिрд╡рд╕ рдХी рдЬрдпрди्рддी рдордиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рд╕ाрдЬिрд╢ -рдЪुрд╣рд▓ рдХे рдЕंрдЧрд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕рдмेрд░े рдЬрд▓рдкाрди рдХे рд╕рдордп рдкреЭे рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕ рдХрд╡िрддा рдХी рдеी। рдпрд╣ рдХрд╡िрддा 'рдзीрд░ा рдоाрддा ' рдХे рдкाрд╕ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦी рд╣ुрдИ рдеी। ....       
"рдмреЭे рдЪрд▓ो, рд╣े рджेрд╡ !  рдЕрдкрдиे ' рдк्рд░рддीрд░ोрдзрд╡िрд╣ीрди-рдкрде ' рдкрд░ !  рдЬрдм рддрдХ рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдк्рд░рдЦрд░ рддेрдЬ рди рдлैрд▓े рд╕рд░्рд╡рдд्рд░!  рдХрдг рдХрдг рдЪрдордХाрдП рди рддेрдЬ рддुрдо्рд╣ाрд░ा, рдЬрдм рддрдХ рд╕ाрд░े рдиाрд░ी- рдирд░, рдиिрд░्рднрдп рдорди рд╕े рдЙрдаाрдХрд░ рдорд╕्рддрдХ; рджेрдЦ рди рд▓ें рд╕्рд╡рдпं рдХो рдмंрдзрди рдоुрдХ्рдд ! рдФрд░ рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ें рд╡рд╕ंрддोрд▓्рд▓ाрд╕- 'рдкुрдирд░्рдЬीрд╡рди' рдХा ! ]

***
]рдЪрд▓ो рдк्рд░рднु рдЪрд▓ो рддрд╡ рдмाрдзाрд╣ीрди рдкрдеे рддрддрджिрди -/рдЬрддोрджिрди рдУрдИ рддрд╡ рдордз्рдпाрдирди्рджिрди рдк्рд░рдЦрд░ рдк्рд░рднाрдп/ рдк्рд▓ाрд╡िрдд рдиा рд╣ोрдп рд╡िрд╢्рд╡ , рдкृрде्рд╡ीрд░ рдк्рд░рддि рджेрд╢े рджेрд╢े।/   рд╕ेрдИ рдЖрд▓ो рдиा рд╣ोрдп рдлрд▓िрдд, рдЬрддोрджिрди рдирд░рдиाрд░ी / рддुрд▓ी рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрд░ -рдиाрд╣ि рджेрдЦे рдЯूрдЯेрдЫे рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ рднाрд░,  рдиा рдЬाрдиे рд╢िрд╣рд░ाрдирди्рджे рддाрд╣ाрджेрд░ рдЬीрд╡рди рдиूрддрди। 

(ржиржмী ржХржмিрж░ ржХাржм্ржпে) :    ржЪрж▓ ржк্рж░ржнু ржЪрж▓ рждржм ржмাржзাрж╣ীржи ржкржеে рждрждржжিржи—ржпрждржжিржи ржР рждржм ржоাржз্ржпржи্ржжিржи ржк্рж░ржЦрж░ ржк্рж░ржнাрзЯ,ржк্рж▓াржмিржд ржиা рж╣рзЯ ржмিрж╢্ржм,ржкৃржеিржмীрж░ ржк্рж░рждি ржжেрж╢ে ржжেрж╢ে/рж╕েржЗ ржЖрж▓ো ржиা рж╣рзЯ ржлрж▓িржд, ржпрждржжিржи ржирж░ржиাрж░ী/рждুрж▓ি ржЙржЪ্ржЪ рж╢িрж░—ржиাрж╣ি ржжেржЦে ржЯুржЯেржЫে рж╢ৃржЩ্ржЦрж▓ржнাрж░/ржиা ржЬাржиে рж╢িрж╣рж░াржиржи্ржжে рждাрж╣াржжেрж░ ржЬীржмржи ржиূрждржи ৷]
рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдбाрдпрд░ी рдоें рд▓िрдЦ рд░рдЦा рдеा - " рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдПрдХ рдкुрд░ाрдиे рд╡рд╕्рдд्рд░ рдХो рдд्рдпाрдЧ рджेрдиे рдХे рд╕рджृрд╢, рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ рдЬाрдиे рдХो рдоैं рдмрд╣ुрдд рдЙрдкाрджेрдп рд╕рдордЭूँ। рд▓ेрдХिрди рдоैं рдХाрдо рдХрд░рдиा рдирд╣ीं рдЫोрдбूँрдЧा। рдЬрдм рддрдХ рд╕ाрд░ी рджुрдиिрдпा рди рдЬाрди рд▓े, рдоैं рд╕рдм рдЬрдЧрд╣ рд▓ोрдЧों рдХो рдпрд╣ी рдк्рд░ेрд░рдгा рджेрддा рд░рд╣ूँрдЧा рдХि -'рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд╣ै।" (рдЦрдг्рдб резреж/рдкृрд╖्рдаं реирезрен рд╕ूрдХ्рддिрдпाँ рдПрд╡ं рд╕ुрднाрд╖िрдд- рекрек)  
 рдЗрд╕ рдЖрдкाрдд рдиिрд░рд░्рдердХ рдЬрдЧрдд (рдХ +рдорди > рдоिрде्рдпा рдЬрдЧрдд) рдХा рднी рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдПрдХ рдЧрд╣рд░ा  рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЦोрдЬ рдиिрдХाрд▓ा рдеा, рдЬिрд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рд╡िрдЦ्рдпाрдд рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдХрд╡ि рдЯैрдиिрд╕рди [Alfred Tennyson (1809-1892)] рдХे рд╢рдм्рджों рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै- 

Yet, I doubt not through the ages,

 one increasing purpose runs,

And the thoughts of men are widened,

 with the process of the suns.

******
" рдлिрд░ рднी, рдирд╣ीं рд╣ै рдоुрдЭрдоें рдФрд░ рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╢ंрд╢рдп ;

рдпुрдЧों рдпुрдЧों рд╕े рдЪрд▓ा рдЖ рд░рд╣े рдордиुрд╖्рдп-рдЬीрд╡рди рдХा рд╣ै рдПрдХ рд╣ी рдЕрд░्рде- 

"That man is marching towards perfection" 

рдХि рдордиुрд╖्рдпрдЕрдкрдиी рдкूрд░्рдгрддा рдпा рджिрд╡्рдпрддा рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдУрд░ -рд╣ै рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ !    

" рд╣ृрджрдп рдХा рд╡ैрд╕ा рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкрдХ рд╡िрд╕्рддाрд░---рдХि рдЬैрд╕े 

рдЕрд░ुрдг рд╕ूрд░्рдп рдХी рдХिрд░рдгें рдкрд╕рд░ी рд╣ों рдЧрдЧрди рдоें !  "  

********

[рдЕрд░्рдеाрдд рдпुрдЧों -рдпुрдЧों рд╕े рдЬाрд░ी рдордиुрд╖्рдп рдЬीрд╡рди рдХा рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╣ी рдЕрд░्рде рд╣ै - рдХि рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рдн्рд░рдоों-рднूрд▓ों рдХो рдд्рдпाрдЧрддा рд╣ुрдЖ рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХрд░рдХे - рдЬрдЧрдд рдоें рдХोрдИ рдкрд░рдпा рдирд╣ीं рд╣ै, рд╕рднी рдЕрдкрдиे рд╣ैं рдХी рд╕рдордЭ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрдкрдиी рдЕрди्рддрд░्рдиिрд╣िрдд рджिрд╡्рдпрддा рдпा рдкूрд░्рдгрддा рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдУрд░ рдХ्рд░рдорд╢ः рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ै ! ] 
" рддрдмू рдоोрд░ рдиाрд╣ि рдХिрдЫू рд╕ंрд╢рдп рдЖрд░ :
рдпूрдЧे рдпूрдЧे рдмрд╣ि рдЪрд▓े рдПрдХ рдЕрднिрдк्рд░ाрдп -
рдоाрдирдмрдЬीрдмрдиेрд░ рдЕрд░्рде, рд╣्рд░рджрдп-рдмिрд╕्рддाрд░,
         рдЕрд░ुрдг-рдХिрд░рдг рдпрдеा рдЧрдЧрдиे рдЫреЬाрдп। "      

" рждржмু ржоোрж░ ржиাрж╣ি ржХিржЫু рж╕ংрж╢рзЯ ржЖрж░ : 
ржпুржЧে ржпুржЧে ржмрж╣ি ржЪрж▓ে ржПржХ ржЕржнিржк্рж░াрзЯ -
ржоাржиржмржЬীржмржиেрж░ ржЕрж░্рже , рж╣ৃржжрзЯ-ржмিрж╕্рждাрж░ ,
ржЕрж░ুржи-ржХিрж░ржг ржпржеা ржЧржЧржиে ржЫрзЬাрзЯ। "  

********
рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж (рей।рейрел) рдоें рд╡्рдпाрд╣ृрддि рд╕рд╣ рдЧाрдпрдд्рд░ी рдорди्рдд्рд░  рдХा рднाрд╡ рднी рдпрд╣ी рд╣ै।  рддрдеा рдЗрди्рд╣ीं рднाрд╡ों рдХे рдЖрд▓ोрдХ рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж (рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ोрдиे рдХे рддाрдд्рдкрд░्рдп) рдХो рднी рджेрдЦрдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рдиी рд╣ोрдЧी। 
[рд╡्рдпाрд╣ृрддि рдХा рдЕрд░्рде "рдХрдерди", "рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг", рдпा "рд╡рдЪрди" рд╣ै। рдЧाрдпрдд्рд░ी рдоें реРрдХाрд░ рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рднूः рднुрд╡ः рд╕्рд╡ः рдпрд╣ рддीрди рд╡्рдпाрд╣ृрддिрдпां рдЖрддी рд╣ैं। рдЗрди рддीрдиों рд╡्рдпाрд╣ृрддिрдпों рдХा рдд्рд░िрдХ рдЕрдиेрдХाрд░्рде рдмोрдзрдХ рд╣ै рд╡े рдЕрдиेрдХों рднाрд╡рдиाрдУं рдХा рдЕрдиेрдХों рджिрд╢ाрдУं рдХा рд╕ंрдХेрдд рдХрд░рддी рд╣ैं, рдЕрдиेрдХों рддрде्рдпों рдХी рдУрд░ рд╣рдоाрд░ा рдз्рдпाрди рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рддी рд╣ैं। рдм्рд░рд╣्рдоा, рд╡िрд╖्рдгु, рдорд╣ेрд╢ рдЗрди рддीрди рдЙрдд्рдкाрджрдХ, рдкोрд╖рдХ, рд╕ंрд╣ाрд░рдХ рд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рдиाрдо рднूः рднुрд╡ः рд╕्рд╡ः рд╣ै। рд╕рдд рд░рдЬ рддрдо рдЗрди рддीрди рдЧुрдгों рдХो рднी рдд्рд░िрд╡िрдз рдЧाрдпрдд्рд░ी рдХрд╣ा рд╣ै। рдХ्рд░рдорд╢ः рдиीрдЪे рд╕े рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдЪрд▓рдиा рд╣ै। рддрдо рд╕े рд░рдЬ рдХी рдУрд░ рдФрд░ рд░рдЬ рд╕े рд╕рдд рдХी рдУрд░ рдХрджрдо рдмрдв़ाрдиा рд╣ै। рд╕рдд, рд░рдЬ, рддрдо рддीрди рдЧुрдгों рд╕े рдЬीрд╡ рдмंрдзा рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдЗрди рддीрдиों рдХा рдаीрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рд╣ो рддो рдпрд╣ рдмрди्рдзрди рди рд░рд╣ рдХрд░ рдоुрдХ्рддि рдХे рд╕рд╣ाрдпрдХ рдПрд╡ं рдЖрдирди्рдж рдХे рдЙрдкрдХрд░рдг рдмрди рдЬाрддे рд╣ैं। рдм्рд░рд╣्рдоा, рд╡िрд╖्рдгु рдФрд░ рдорд╣ेрд╢ рдХी рдиिрд░्рдоाрдг, рдкोрд╖рдг рдФрд░ рд╕ंрд╣ाрд░рдХाрд░िрдгी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рддрдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рдПрд╡ं рдЙрдкрдпोрдЧ рд╡्рдпाрд╣ृрддिрдпों рдоें рдоौрдЬूрдж рд╣ै।]
 10 рдЬрдирд╡рд░ी 1904  рдИреж рдХो рдмेрд▓ुреЬ рдорда рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЬрди्рдоोрдд्рд╕рд╡ рдХे рдЙрдкрд▓рдХ्рд╖्рдп рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рднрдЧिрдиी рдиिрд╡ेрджिрддा рдиे рдПрдХ рднाрд╖рдг рджिрдпा рдеा । рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा - "рд╣рдорд▓ोрдЧ рдпрд╣ाँ рдЙрдд्рд╕рд╡ рдХे рдХ्рд╖рдгिрдХ рдЖрдирди्рдж рдХे рддрд░ंрдЧ рдоें рдмрд╣ рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдПрдХрдд्рд░िрдд рдирд╣ीं рд╣ुрдП рд╣ैं। рдмрд▓्рдХि рдЗрд╕ рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ рдХा рдЖрдпोрдЬрди рдпрд╣ाँ рдЗрд╕ी рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрдХрд░  рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЕрдкрдиी рд╕рдорд╕्рдд рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХी рд╢िрдХ्рд╖ाрдУं рдХो рдЖрдЪрд░рдг рдоें рдЙрддाрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे  рдиिрдпोрдЬिрдд рдХрд░ рджेрдиे рдХा рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░ рд╕рдХें। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХ्рдпा рд╢िрдХ्рд╖ा рджी рдеी ? рдХ्рдпा рд╡े рдпрд╣ рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рд╕рднी рд▓ोрдЧ рдЙрдирдХी рд╕्рддुрддि рдХрд░ें , рдЙрдирдХा рдЧुрдгрдЧाрди рдХрд░рддे рд░рд╣ें? рдЗрди рдк्рд░рд╢्рдиों рдХो рдЙрдаाрдиे рдХे рдмाрдж  рднрдЧिрдиी рдиिрд╡ेрджिрддा рд╕्рд╡рдпं рдЙрдд्рддрд░ рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддी рд╣ैं- " рдХрджाрдкि рдирд╣ीं! рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рд╡े рд╣्рд░рджрдп рд╕े рдиाрдо-рдпрд╢ рдкाрдиे рд╕े рдШृрдгा рдХрд░рддे рдеे। рдХ्рдпा рд╡े рдпрд╣ рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рд╣рдо рд╕рднी рд▓ोрдЧ рдоिрд▓рдХрд░ рдЙрдирдХे рдЧुрд░ु рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рдиाрдо  рдХो рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдлैрд▓ा рджें ? рдирд╣ीं, рд╡े рдпрд╣ рднी рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддे рдеे ! рдлिрд░ рдХ्рдпा рд╡े рдпрд╣ рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рдЙрдирдХे рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХो рдпा рдЕрди्рдп рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЕрдиुрд╖्рдаाрди-рдкрдж्рдзрддि рдХो рд╕рднी рдХे рд▓िрдпे рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдмрдиा рджेрдиा рд╣ोрдЧा? рдирд╣ीं, рд╡े рдРрд╕ा рднी рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддे рдеे। рддो рдлिрд░ рд╡े рдЪाрд╣рддे рдХ्рдпा рдеे?" рдк्рд░рд╢्рди рдЙрдаाрдХрд░ рдиिрд╡ेрджिрддा рдиे рд╕्рд╡рдпं рдЙрдд्рддрд░ рджिрдпा  - "рд╡े рдХेрд╡рд▓ рдЗрддрдиा рд╣ी рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि рд╕рднी рд╡्рдпрдХ्рддि - 'рдордиुрд╖्рдп' рдмрдиें рддрдеा рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиे рдкैрд░ों рдкрд░ рдЦреЬे рд╣ो рдЬाрдпें ।" 
рдпुрдЧाрдЪाрд░्рдп рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рд╕рдордЧ्рд░ рдЬрдЧрдд рдХा рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдПрдХ рдХ्рд╖рдг рдоें рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд-рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХे рдкीрдЫे рдЬो рд░рд╣рд╕्рдп рдЫुрдкा рд╣ुрдЖ рд╣ै; рдЙрд╕рдХे рд╕ाрд░ांрд╢ рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрди рд╢рдм्рджों рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдеा -
" рдпрд╣ рд╕ंрд╕ाрд░ рд▓рдЧाрддाрд░ рдмрджрд▓рддे рд░рд╣рдиेрд╡ाрд▓े рдЪिрдд्рд░ों рдХी рдПрдХ рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдФрд░ рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ै। рддрдеा рдЗрд╕ рдиिрд░рди्рддрд░ рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рд░ंрдЧ-рдмिрд░ंрдЧी рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े, рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд рдХा рдЬो рдПрдХрдоाрдд्рд░ рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рд╡рд╣ рд╣ै - 'рдордиुрд╖्рдп рдиिрд░्рдоाрдг !' рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиी рдн्рд░рдоों-рднूрд▓ों рдХो рдд्рдпाрдЧрддा рд╣ुрдЖ рдЕрдкрдиी рдЕрди्рддрд░्рдиिрд╣िрдд рджिрд╡्рдпрддा, рдпा рдкूрд░्рдгрддा рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХी рджिрд╢ा рдоें рдХ्рд░рдорд╢ः рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЗрд╕ рд╡िрд╢्рд╡-рд░ंрдЧрдордЪ рдкрд░ рдЬो рдХुрдЫ рднी рдШрдЯिрдд рд╣ोрддे рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЙрд╕рдХा рдЕрд░्рде "рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдг" рдХे рд╕िрд╡ा рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ै।" 

рдиाрди्рдпрджेрдХा рдЪिрдд्рд░рдоाрд▓ा рдЬрдЧрджेрддрдЪ्рдЪрд░ाрдЪрд░рдо्, 

рдПрд╖ рд╡рд░्рдгрдордпो рд╡рд░्рдЧो рднाрд╡рдоेрдХं рдк्рд░рдХाрд╢рддे।। 

   рдоाрдиुрд╖ाः рдкूрд░्рдгрддां рдпрди्рддि рдиाрди्рдпा рд╡ाрд░्рддा рддु рд╡рд░्рддрддे, 

   рдкрд╢्рдпाрдоः рдХेрд╡рд▓ं рддрдж्рдзि рдиृрдиिрд░्рдоाрдгं рдХрдеं рднрд╡ेрдд्।। 

('рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж-рджрд░्рд╢рдирдо्') 

"After all, this world is a series of pictures.' This colourful conglomeration expresses one idea only. Man is marching towards perfection. That is ' the great interest running through. We were all watching the making of men, and that alone.' "   
рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЬрдЧрдд-рдк्рд░рдкंрдЪ рдХा рд╕рдордЧ्рд░ рд╡िрд╡рд░рдг рдЗрддрдиे рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें, рддрдеा рдЗрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕рд░рд▓ рднाрд╖ा рдоे рджेрдиा рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै। рдЬिрддрдиे рднी рд╕рджрдЧ्рд░ंрде (рдЧीрддा, рдЙрдкрдиिрд╖рдж, рдм्рд░рд╣्рдорд╕ूрдд्рд░ рдЖрджि) рд╣ैं; рдЙрди рд╕рдм рджрд░्рд╢рди-рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдпрд╣ी рд╣ै рдХि "рдИрд╢्рд╡рд░, рдЬीрд╡ рдФрд░ рдЬрдЧрдд "- рдЬैрд╕ा рдЬो рдХुрдЫ рднी рджिрдЦ рд░рд╣ा рд╣ै,  рдЗрдирдХा рд╕्рд╡рд░ुрдк рддрдеा рдЗрди рдХे рдмीрдЪ рдкрд░рд╕्рдкрд░-рд╕ंрдмंрдз рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдПрдХ рд╕ाрдордЧ्рд░ीрдХ рдзाрд░рдгा рдиिрд░्рдоिрдд рдХрд░ рджी рдЬाрдпे ! рдмрд╣ुрдд рд╕े рд▓ोрдЧ рдРрд╕ा рдоाрдирддे рд╣ैं рдХि рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕ाрдордЧ्рд░ीрдХ рдзाрд░рдгा рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдПрдХ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдХिрди्рддु рдоूрд▓ рдЖрд╢рдп (gist) рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рдЖрдЪाрд░्рдп рд╢ंрдХрд░ рдиे  рдХрд╣ा рд╣ै-
 
рд╢्‍рд▓ोрдХोрд░्рдзेрди рдк्рд░рд╡рдХ्рд╖्рдпाрдоि рдпрджुрдХ्‍рддं рдЧ्рд░рди्‍рдердХोрдЯिрднिः। 
рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्‍рдпं рдЬрдЧрди्рдоिрде्‍рдпा рдЬीрд╡ो рдм्рд░рд╣्рдоैрд╡ рдиाрдкрд░ः।।" 

--рдЕрд░्рдеाрдд “рдХрд░ोреЬों рдЧ्рд░рди्рдеों рдХा рд╕ाрд░ рдЖрдзे рд╢्‍рд▓ोрдХ рдоें рдмрддрд▓ाрддा рд╣ूं-  рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्рдп рд╣ै, рдЬрдЧрдд рдХे рд╕рднी рдиाрдо-рд░ूрдк рдоिрде्рдпा рдЕрд░्рдеाрдд рдиाрд╢рд╡ाрди рд╣ैं, рддрдеा рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рднी рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ै। " рдпрдж्рдпрдкि рдЙрдирдХे рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдХी рдмрд╣ुрдд рдЧрд▓рдд рдвंрдЧ рд╕े рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХрд░рдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рд╣ोрддी рд░рд╣ी рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЬो рдХुрдЫ рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоे рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै, рдЙрд╕рдХी рдЕрд╡िрдХृрдд рдФрд░ рд╕рдЪ्рдЪी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдпрд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕рдорд╖्рдЯि рдЬрдЧрдд рдХा рдЬो рдЧрддिрд╢ीрд▓ рдПрд╡ं рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рд░ूрдк рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХी рдПрдХ рдЭрд▓рдХ рд╣рдо рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХी рдЗрд╕ рдЙрдХ्рддि рдоें рджेрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि, рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд-рд░ूрдкी рд░ंрдЧрдоंрдЪ рдкрд░ рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЬो рдХुрдЫ рднी рдШрдЯिрдд рд╣ोрддे рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं, рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рдЙрд╕ рдЕрд░्рдерд╣ीрди рдЪिрдд्рд░ों рдХी рд╢ृंрдЦрд▓ा рд░ूрдкी рдЬрдЧрдд-рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХा рднी рдПрдХ рдЧрд╣рд░ा рдЕрд░्рде рдЫिрдкा рд╣ुрдЖ рдеा। 

    рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдЬिрд╕ рдирд╡-рд╡ेрджाрди्рдд рдпा рдЖрдЪрд░рдг рдоें рдкрд░िрдгрдд рд╡ेрджाрди्рдд (рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд╡ेрджाрди्рдд  'Be and Make ) рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдХिрдпा рдеा,  рдЗрд╕ी рдЕрд░्рде рдиे рдЙрд╕ рдЖंрджोрд▓рди рдоें рдЧрддिрд╢ीрд▓рддा рдХा рд╕ंрдЪाрд░ рдХिрдпा рдеा। рдЗрд╕िрд▓рдпे рдЙрдирдХी рд╕рдорд░рдЧीрддि (рдЕрднिрдпाрди рдоंрдд्рд░)рдеा,"рдЖрдЧे рдмреЭो,рдЖрдЧे рдмреЭो-'рдЪрд░ैрд╡ेрддि рдЪрд░ैрд╡ेрддि !" рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдХे рдИрд╢्рд╡рд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рд╕рди्рджेрд╢-рд╡ाрд╣рдХ рдмрдирдХрд░, рдЙрдирдХे рдЖрджрд░्рд╢ рдХे рдЖрд▓ोрдХ рдХो рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдк्рд░ाрдЪ्рдп рдФрд░ рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рджोрдиों рдЧोрд▓ाрд░्рдзों рдоें рдлैрд▓ा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдордз्рдпाрд╣्рди рдХे рдк्рд░рдЦрд░-рд╕ूрд░्рдп рдХे рд╕рдоाрди рдЙрджिрдд рд╣ुрдП рдеे। рдЙрд╕ рдЕрдж्рднुрдд рдХाрд░्рдп рдХा рд╡рд░्рдгрди рдЙрди्рдирд╕िрд╡ीं рд╕рджी рдХे рдПрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рдХрд╡ि [рдЖрд░्рдерд░ рд╣्рдпूрдЧ рдХ्рд▓ॉрдЧ Arthur Hugh Clough, ( 1819—1861)] рдХी рднाрд╖ा рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै - 

And not by eastern windows only

When daylight comes, comes in the light,

In front the sun climbs slow, how slowly,

 But westward, look, the land is bright.

*****

 рдФрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдХिрд░рдгें рдХेрд╡рд▓ рдкूрд░्рд╡ рджिрд╢ा рдХी рдЦिрдб़рдХिрдпों рд╕े рд╣ी рдирд╣ीं рдЖрддीं।  
  
рдЬрдм рдордз्рдпाрд╣्рди рдХा рдоाрд░्рддрдг्рдб рдЙрджिрдд рд╣ोрддा рд╣ै,рддो рд╕рднी рджिрд╢ाрдпें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं। 
 
рджेрдЦो рд╕ूрд░्рдп рдХैрд╕े рд╕ाрдордиे рдЙрджिрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै- рдзीрд░े, рдмрд╣ुрдд рдзीрдоी рдЧрддि рд╕े; 
 
рд▓ेрдХिрди рдкрд╢्рдЪिрдо рдХी рдУрд░ рджेрдЦो ! рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдзрд░ा рдЖрд▓ोрдХिрдд рд╣ै !

*********

" рдкूрд░्рд╡ेрд░ рдЬाрдирд▓ा рджिрдпा рд╢ुрдзु рдиाрд╣ि рдкрд╢े,
      рд╕рдм рджिрдХ् рд╣рддे рдЖрд╕े рджिрд╡ाрд▓ोрдХ -рдзाрд░ा;
     рд╕рдоुрдЦे рдЙрджीрдЫे рд░рд╡ि -рдзीрд░े, рдЕрддि рдзीрд░े ,
          рдкрд╢्рдЪिрдоे рд╣ेрд░ рдУрдИ -рдЖрд▓ोрдХिрдд рдзрд░ा !"   

"рдЙрдЬाрд▓ा рдХेрд╡рд▓ рдкूрд░्рд╡ рдХी рдЦिрдб़рдХी рд╕े, рд╣ी рдирд╣ीं рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯ рд╣ोрддा ,
рджिрди рдХा рдЙрдЬाрд▓ा рддो рд╕рднी рджिрд╢ाрдУं рд╕े рдЖрддा рд╣ै;
рджेрдЦो рд╕ाрдордиे рднोрд░ рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै - рдзीрд░े-рдзीрд░े, рдмрд╣ुрдд рдзीрд░े-рдзीрд░े,
рдкрд╢्рдЪिрдо рджिрд╢ा рдХो  рджेрдЦो, рдкूрд░ा рдкрд╢्рдЪрдоी рдЧोрд▓ाрд░्рдз рднी рдЖрд▓ोрдХिрдд рд╣ै !

" ржкূрж░্ржмেрж░ ржЬাржирж▓া ржжিрзЯা рж╢ুржзু ржиাрж╣ি ржкрж╢ে, 
рж╕ржм ржжিржХ рж╣рждে ржЖрж╕ে ржжিржмাрж▓োржХ -ржзাрж░া ;
рж╕ржоুржЦে ржЙржжিржЫে рж░ржмি -ржзীрж░ে , ржЕрждি ржзীрж░ে ,
ржкрж╢্ржЪিржоে рж╣েрж░ ржР -ржЖрж▓োржХিржд ржзрж░া ! "   
рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдХрд╣ा рдеा, " рдПрдХ рдмाрдд рдЬो рдоैं рд╕ूрд░्рдп рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рддрд░рд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рджेрдЦрддा рд╣ूँ рд╡рд╣ рдпрд╣ рдХि рдЕрдЬ्рдЮाрди рд╣ी рджुःрдЦ рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं। рдЬрдЧрдд рдХो рдк्рд░рдХाрд╢ рдХौрди рджेрдЧा ? рднूрддрдХाрд▓ рдоें рдмрд▓िрджाрди рдХा рдиिрдпрдо рдеा рдФрд░ рджुःрдЦ рд╣ै рдХि рдпुрдЧों рддрдХ рдРрд╕ा рд╣ी рд░рд╣ेрдЧा। рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╡ीрд░ों рдХो рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЬрдиो 'рдмрд╣ुрдЬрди рд╣िрддाрдп, рдмрд╣ुрдЬрди рд╕ुрдЦाрдп' рдЕрдкрдиा рдмрд▓िрджाрди рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा। рдЕрд╕ीрдо рджрдпा рдФрд░ рдк्рд░ेрдо рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╕ैрдХреЬों рдмुрдж्рдзों рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै।  .... рдЬрдЧрдд рдоें рдЬ्рдЮाрдиाрд▓ोрдХ рдлैрд▓ा рджो। рджрд░िрдж्рд░ рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХो рдк्рд░рдХाрд╢ рджो , рдФрд░ рдЬो рдзрдиी рд╣ैं рдЙрдирдХो рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рдХाрд╢ рджो , рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░рдХाрд╢ рдХी рдЕрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै। рдЕрд╢िрдХ्рд╖िрдд рд▓ोрдЧों рдХो рдк्рд░рдХाрд╢ рджो, рд▓ेрдХिрди рдЬो рд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╣ैं, рдЙрдирдХो рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рдХाрд╢ рджो; рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоे рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдмрд╣ुрдд рднрдпाрд╡рд╣ рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рднी рд╡рд░्рдЧ рдХे рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд▓िрдпे рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдк्рд░рдХाрд╢ рд▓े рдЬाрдУ ,(рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд▓ाрдЗрдЯрд╣ाрдЙрд╕ рдЬैрд╕े рдиेрддाрдУं, рдкैрдЧрдо्рдмрд░ों  рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ो) рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рд╕рдм рдХुрдЫ рдк्рд░рднु рдХे рдКрдкрд░ рдЫोреЬ рджो। 
       рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдЕрдкрд░ोрдХ्рд╖ рдЕрдиुрднूрддि рдж्рд╡ाрд░ा рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдиा рдеा।  рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдирд░рджेрд╣-рдзाрд░ी рдИрд╢्рд╡рд░ (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг) рдХे рд╢्рд░ी-рдЪрд░рдгों рдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рднी рдХिрдпा рдеा। рддрдеाрдкि, рд╡े рдпрд╣ рдЬाрдирддे рдеे рдХि рдЕрдкрдиे рдиिрд░्рдЧुрдг, рдиिрд░ाрдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд░ूрдк рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं। рд╡े рдпрд╣ рднी рдЬाрдирддे рдеे рдХि ' рдЕрд╣ं рдм्рд░рд╣्рдоाрд╕्рдоि'- рдоैं рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ूँ - рдЗрд╕ рдЬ्рдЮाрди рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेрдиा рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдЬीрд╡рди рдХी рдЪрд░рдо рдЙрдкрд▓рдм्рдзी рд╣ै। рдлिрд░ рднी рдЬрдм рд╡े рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рд╕े рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдк рд╕рдоाрдзि рдоें рд▓ीрди рд░рд╣рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпे рдеे, рддो рдЙрдирдХे рдЧुрд░ु рдиे рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ोрдиे рдХे рдмрдЬाрдп рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХो рдоीрдаी рдЭिреЬрдХी рд▓рдЧाрдИ рдеी, рд╕्рд╡ाрд░्рдеी рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЙрдирдХी рднрд░्рддрд╕्рдиा рдХी рдеी। рдЙрд╕ рднрд░्рддрд╕्рдиा рдХे рдмाрдж рд╣ी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рдирд╡-рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ рдеा ; рдФрд░ рд╡े 'рдж्рд╡िрдЬ' (рдм्рд░ाрд╣्рдордг) рдмрди рдЧрдП। рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╡ेрдж-рд╡ाрдХ्рдп рдХे рдЙрд╕ рдорд░्рдо рдХी рдзाрд░рдгा рдХрд░ рд╕рдХे, рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै- "рдХुрдЫ рдордиुрд╖्рдп рдЕрдоृрддрдд्рд╡ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоृрдд्рдпु рдХा рд╡рд░рдг рдХिрдпे рдеे, рдФрд░ рдХुрдЫ рдордиुрд╖्рдп рдРрд╕े рднी рдеे рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╕рдмों рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े, рдЕрдоृрддрдд्рд╡ рдХा рднी рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рджिрдпा рдеा ।" рд╣рдорд▓ोрдЧ рдпрд╣ рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдж्рд╡िрддीрдп рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ी рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рд╣ै। рд╕рдорд╕्рдд рдЖрджрд░्рд╢ों рдХे рдХे рдмीрдЪ рдпрд╣ी рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ै।  
  рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЙрдирдХे рдЧुрд░ुрджेрд╡ рдиे рдЙрдирдХो рдПрдХ рд▓िрдЦिрдд рдЪрдкрд░ाрд╕ рджिрдпा рдеा -" рдирд░ेрди् рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрдЧा।" рддрдеा рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдеा, " рдирд░ेрди्рдж्рд░рдиाрде рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдирд░-рд░ूрдкी рдиाрд░ाрдпрдг рд╣ै ! рдЬीрд╡ों рдХी рджुрд░्рдЧрддि рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рд╣ी рдЗрд╕рдиे рдПрдХ рдмाрд░ рдкुрдиः рд╢рд░ीрд░ рдзाрд░рдг рдХिрдпा рд╣ै ! " рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХा рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЬीрд╡рди, рдж्рд╡िрддीрдп рдЖрджрд░्рд╢  рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ो рдЧрдпा рдеा। (рд╡िрд╢्рд╡рдоाрдирд╡рддा рдХे рдХрд▓्рдпाрдгाрд░्рде рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдк рд╕рдоाрдзि рдпा рдЕрдоृрддрдд्рд╡ рддрдХ рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ो рдЧрдпा рдеा। ) 
     рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा рдеा, " рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоें рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдЗрддрдиे рдЙрдЪ्рдЪ рдХोрдЯि рдХा рдЖрдзाрд░ рдФрд░ рдХрднी рдирд╣ीं рдЖрдпा рдеा !" 'рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЛрд╖ि рдЗрд╕ рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ी рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдмाрдд рдХो рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рдХे рдЕрди्рдп 'King-Poet' 'рд░ाрдЬा-рдХрд╡ि' -рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рднрд░्рддृрд╣рд░ी рдПрдХ рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдмреЬे рд╕ुрди्рджрд░ рдвंрдЧ рд╕े рдХрд╣ा рд╣ै -

рдордирд╕ि рд╡рдЪрд╕ि рдХाрдпे рдкुрдг्рдпрдкीрдпूрд╖рдкूрд░्рдгाः, 

рдд्рд░िрднुрд╡рдирдоुрдкрдХाрд░рд╢्рд░ेрдгिрднि: рдк्рд░ीрдгрдпрди्рддः। 

рдкрд░рдЧुрдгрдкрд░рдоाрдгूрди् рдкрд░्рд╡рддीрдХृрдд्рдп рдиिрдд्рдпं,

рдиिрдЬрд╣ृрджि рд╡िрдХрд╕рди्рддः рд╕рди्рддि рд╕рди्рддः рдХिрдпрди्рддः ॥

 -рдРрд╕े рд╕рди्рдд (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рдпोрдЧी,рдиेрддा рдпा рдкैрдЧрдо्рдмрд░) рд╕рдоाрдЬ рдоें рдХिрддрдиे рд╣ैं; рдЬिрдирдХे рдХाрд░्рдп , рдорди рддрдеा рд╡ाрдгी рдкुрдг्рдпрд░ूрдк рдЕрдоृрдд (рдкрд╡िрдд्рд░рддा ) рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╣ैं, рдФрд░ рдЬो рд╕рднी рдордиुрд╖्рдпों рдХा рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░рдХे рдд्рд░िрднुрд╡рди рдХो рдЖрдирди्рджिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं? рд╡े рд▓ोрдЧ рдд्рд░िрднुрд╡рди рдХो  рдХिрд╕ рдЙрдкाрдп рд╕े рдЖрдирди्рджिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं? рдХिрд╕ी рдХे рднीрддрд░ рдпрджि рдкрд░рдоाрдгु рдХे рдЬिрддрдиा рдЫोрдЯा рднी рдЧुрдг рджिрдЦрддा рд╣ै, рдЙрд╕े рд╡े рдкрд░्рд╡рдд рдХे рдЬिрддрдиा рд╡िрд╢ाрд▓ рджेрдЦрддे рдФрд░ рдмрдЦाрди рдХрд░рддे рд╣ैं, рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдХो рд╕рджैрд╡ рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдРрд╕े рд╕рди्рдд рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдмрд╣ुрдд рдХрдо, рдпाрдиे рдЙँрдЧрд▓िрдпों рдкрд░ рдЧिрдирдиे рдпोрдЧ्рдп рд╣ी рдкाрдпे рдЬाрддे рд╣ैं। 
рдаीрдХ рд╡ैрд╕े рд╣ी рд╢्рд╡ेрдд-рдмрд░्рдл рд╕े рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рд╣िрдоाрд▓рдп рдХी рдЪोрдЯिрдпों рдЬैрд╕ी рдк्рд░рд╢ाрди्рдд рдЧंрднीрд░ рдЕрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ-рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╢िрдЦрд░ рд╕े рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдХे рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХो (рдпुрдЧाрд╡рддाрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рд╕рди्рджेрд╢ рдХो) рд╕рднी рдордиुрд╖्рдпों рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪा рдХрд░ рд╕ाрдзाрд░рдг рдордиुрд╖्рдпों рдХो рд╕ंрдЬीрд╡िрдд рдХрд░рдиे (vivify рдХрд░рдиे) рдХे рд▓िрдпे рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЕрдоृрдд-рд╡рдЪрди рд░ूрдкी рдЬ्рдЮाрди-рдЧंрдЧा рдЗрди рд╢рдм्рджों рдоें рдиीрдЪे рдЙрддрд░ рдЖрдИ рд╣ै-    
 - "рд╕ाрд╣рд╕ी рд╢рдм्рдж рдФрд░ рдЙрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ 'рд╕ाрд╣рд╕ी' рдХрд░्рдоों рдХी рд╣рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। рдЙрдаो! рдЙрдаो! рд╕ंрд╕ाрд░ рджुःрдЦ рд╕े рдЬрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै। рдХ्рдпा рддुрдо рд╕ो рд╕рдХрддे рд╣ो? рд╣рдо рдмाрд░ - рдмाрд░ рдкुрдХाрд░ें, рдЬрдм рддрдХ рд╕ोрддे рд╣ुрдП рджेрд╡рддा рди рдЬाрдЧ рдЙрдаें, рдЬрдм рддрдХ рдЕрди्рддрд░्рдпाрдоी рджेрд╡ рдЙрд╕ рдкुрдХाрд░ рдХा рдЙрдд्рддрд░ рди рджें। рдЗрд╕рд╕े рдмреЬा рдФрд░ рдХौрди рд╕ा рдХाрд░्рдп рд╣ै?рдЬीрд╡рди рдоें рдЗрд╕рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдп рдФрд░ рдХ्рдпा рд╣ै? "
 " рдордиुрд╖्рдп рдмрдиो рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рдмрдиाрдУ'  - рдпрд╣ी рд╣рдо рд▓ोрдЧों рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ो । " рдпрджि рддूँ рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиी рдоुрдХ्рддि рдХे рд▓िрдпे рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рддो рддूँ рдЬрд╣рди्рдиुрдо рдоें рдЬाрдпेрдЧा...рдпрджि рджूрд╕рд░ों рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे, рдпрджि рддुрдЭे рдирд░рдХ рдоे рднी рдЬाрдиा рдкреЬे рддो, рддो рдЙрд╕рдоें рд╣ाрдиी рд╣ी рдХ्рдпा рд╣ै ? рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдХे рд╕ाрде рд╕्рд╡рдпं рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдХ्рдпा рдпрд╣ी рдЬ्рдпाрджा рдЕрдЪ्рдЫा рдирд╣ीं рд╣ै? "....... "рдЕрддीрдд рдоे рднी рдЖрдд्рдордд्рдпाрдЧ рд╣ी рдХрд░्рдо рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рдеा, рдЕреЮрд╕ोрд╕ рдпुрдЧों рдпुрдЧों рддрдХ рдРрд╕ा рд╣ी рдЪрд▓рддा рд░рд╣ेрдЧा।" ..... "рдЙрдаो, рд╕िंрд╣ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ोрдХрд░ рднी рддुрдорд▓ोрдЧ рдЕрдкрдиे рдХो рднेंреЬ рдХे рд╕рдоाрди рд╕рдордЭ рд░рд╣े рд╣ो, рдЖрдУ, рдЗрд╕ рдн्рд░рдо рдХो рджूрд░ рд╣рдЯा рджो! рддुрдо рддो рдЕрдЬрд░-рдЕрдорд░ рдЖрдд्рдоा рд╣ो, рдиिрдд्рдп -рдоुрдХ्рдд рд╕рдиाрддрди рдФрд░ рдЖрдирди्рджрдордп рд╣ो ! рддुрдо рд▓ोрдЧ рдЬреЬ рдирд╣ीं рд╣ो, рддुрдорд▓ोрдЧ рджेрд╣ рдирд╣ीं рд╣ो, рдЬреЬ рддो рддुрдо्рд╣ाрд░ा рджाрд╕ рд╣ै। рддुрдорд▓ोрдЧ рдЬреЬ рдХे рджाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ो।"
         рдЙрди्рд╣ोрдиे рдпрдеाрд░्рде рдЬीрд╡рди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджी рдеी। (рдХрд╣ा рдеा рдЬो рджूрд╕рд░ों рдХे рд▓िрдпे рдЬीрддे рд╣ैं, рдХेрд╡рд▓ рд╡े рд╣ी рдЬीрд╡िрдд рд╣ैं !) рд╣ृрджрдп рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХрд░рдиे рдпा рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдк्рд░ेрдо рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджी рдеी। рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рд╕ेрд╡ा рдХा рдЖрджрд░्рд╢ рджिрдпा рдеा, рдкौрд░ुрд╖ рдФрд░ рднрдп-рд╢ूрди्рдпрддा рдХा рд╕рди्рджेрд╢ рджिрдпा рдеा। 
        рдЙрдирдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рднी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ैं, рдордиुрд╖्рдп рднी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै, рдлिрд░ рдпрд╣ рдЬрдЧрдд рднी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рд╣ैं। рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЙрдирдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рднрдЧрд╡рдж्рднाрд╡ рдоें рдЙрди्рдирдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं, рдпрдеाрд░्рде рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ (рдкूрд░्рдгрдд्рд╡-рдк्рд░ाрдк्рдд) рдордиुрд╖्рдпрдд्рд╡ рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдеा। рдЙрдирдХे 'рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдк्рд░рдпोрдЧрд╡ाрдж' (рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд╡ेрджाрди्рдд) рдХा рддाрдд्рд╡िрдХ рдмुрдиिрдпाрдж рднी рдпрд╣ी рдеा। рдЙрдирдХे рдЖрд╣्рд╡ाрди рдоें рд╣ी рдкुрдиः рдз्рд╡рдиिрдд рд╣ुрдЖ рдеा рдк्рд░ाрдЪीрди рд╡ेрджрдорди्рдд्рд░ - 'рдХृрдг्рд╡рди्рддो рд╡िрд╢्рд╡рдоाрд░्рдпрдо'- рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рдЖрд░्рдп рдЕрд░्рдеाрдд рд╕ंрд╕्рдХृрддिрд╡ाрди рдмрдиा рджो। рдЬो рдЬिрд╕ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣ै, рдЙрд╕рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрд╕ी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा рдеा, рддрдеा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЬीрд╡рди рдХो рдЙрди्рдирдд рдмрдиा рджिрдпा рдеा। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рдХрд╡ि рдм्рд░ाрдЙрдиिंрдЧ [Robert Browning (1812-1890] рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рдЙрдХ्рддि - рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХी рдордиुрд╖्рдп-рдиिрд░्рдоाрдгрдХाрд░ी рдЗрд╕ी рдкрд░िрдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЭрд▓рдХ рджेрдЦी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै 

 " Progress, man’s distinctive mark alone,
 
Not God’s, and not the beasts’:

 God is, they are

Man partly is and wholly hopes to be.

****

ржоাржиржмেрж░ржЗ рж╢ুржзু ржЖржЫে ржЙржи্ржирждিрж░ ржЖрж╢, 
рждাрж╣া ржиাрж╣ি ржкрж╢ুржХুрж▓ে, ржиাрж╣ি ржнржЧржмাржиে। 
ржкূрж░্ржгржм্рж░рж╣্ржо рж╕ржжা рж╕্ржеিрж░ ржЖржкржи -рж╕ржХাрж╢ , 
ржкрж╢ুржХুрж▓ ржмাঁржзা рж░рзЯ ржЖржЫিрж▓ рж╕েржЦাржиে। 
ржоাржиржм ржЕржкূрж░্ржи , рждржмু ржЖрж╢া рж▓рзЯে ржк্рж░াржгে 
ржЬীржмржиে ржорж░ржиে ржЪрж▓ে ржкূрж░্ржгрждাрж░ ржкাржиে। "   

*******

 " рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдХी рд╢рдХ्рддि рдоें рд╡िрдХाрд╕ (рдпोрдЧ рдпा рд╕рдоाрдзि) рдХी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा "  

- рдХेрд╡рд▓ рдордиुрд╖्рдпों рдХी рд╣ै рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд╣рдЪाрди, 
   
  рдпрд╣ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯрддा  рди рддो рдкрд╢ु рдХी, рдФрд░ рди рд╣ी рджेрд╡рддाрдУं рдХी рд╣ै рдиिрд╢ाрди ।   

 рдкूрд░्рдгрдм्рд░рд╣्рдо рд░рд╣рддे рд╕рджा рд╕्рд╡-рдорд╣िрдоा рдоें рд╕्рдеिрдд, 
   
рдкрд╢ु-рдк्рд░рдЬाрддिрдпाँ, рддो рдХрд░्рдордкाрд╢ों рдоें рдмँрдзी рд░рд╣рддी рд╣ैं,  

рд╡े  рд░рд╣рддी рдЙрдо्рд░рднрд░ рдЙрд╕ी рдоें рдЧ्рд░рдеिрдд। 
    
рдпрдж्рдпрдкि рдордиुрд╖्рдп рд╣ै рдЕрднी рдЕрдкूрд░्рдг, рддрдеाрдкि  -
 
рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдХрд░ рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж рдмрди рдЬाрдиे рдХी  рд╕рдо्рднाрд╡рдиा рд╣ै - рдордиुрд╖्рдп рдоाрдд्рд░ рдоें рд╕рди्рдиिрд╣िрдд। 

рдФрд░ рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु рд╕े рд╣ोрддा рд╣ुрдЖ,  рд╡рд╣ рдмреЭрддा рдЬाрддा рд╣ै - рдЗрд╕ी рдкूрд░्рдгрдд्рд╡-рдк्рд░ाрдк्рддि  рдХी рдУрд░ ! 

 -рдЕрд░्рдеाрдд 
рдЙрди्рдирддि, рдЖрд░ोрд╣рдг рдпा рд╕ंрд╕ाрд░-рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рдкाрд░-рдЧрдорди (crossing) рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдирд╣ीं рд╣ै, рдкрд╢ुрдУं рдоें рддो рдЗрд╕рдХी рдХ्рд╖рдорддा рднी рдирд╣ीं рд╣ै, рдпрд╣ рдХेрд╡рд▓ рдордиुрд╖्рдпों рдХा рд╣ी рд╡ैрд╢िрд╖्рдЯ्рдп рд╣ै। рдИрд╢्рд╡рд░ рддो рдкूрд░्рдгрддा рдоें рд╣ी рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЙрдирдХे рдЖрд░ोрд╣рдг (ascension) рдХा рддो рдк्рд░рд╢्рди рд╣ी рдирд╣ीं рдЙрдарддा। рдкрд╢ु рдХी рдк्рд░рдЬाрддिрдпाँ (рдЧाрдп-рднैंрд╕ें,рдЧрдзे рдЖрджि)  рдЪिрд░ рдХाрд▓ рдоें рдЬैрд╕े рдеे, рдЖрдЬ рддрдХ  рд╡ैрд╕ी рд╣ी рд╣ैं। рдХिрди्рддु рдЕрдкूрд░्рдг рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдордиुрд╖्рдп рдкूрд░्рдгрддा рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХी рдЖрд╢ा рд▓ेрдХрд░ рдЙрди्рдирддि рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддा рд╣ै।
 рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рд▓िрдпे рдзрд░्рдо рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै - рдЬो рдоैं рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ूँ -'рдЕрд╣ं рдм्рд░рд╣्рдоाрд╕्рдоि' рд╡рд╣ी рдмрди рдЬाрдиा,   - рдЕрдкрдиी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╕рдд्рддा рдХो рдЙрд╕ी рдк्рд░рдЪрдг्рдб рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдоें рд░ूрдкांрддрд░िрдд рдХрд░ рд▓ेрдиा рд╣ी рдзрд░्рдо рд╣ै।[рж╣ржУрзЯা ржЖрж░ рж╣рзЯে ржУржаা рдоैं рдирд╢्рд╡рд░ рджेрд╣-рдорди рдирд╣ीं рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рдЖрдд्рдоा рд╣ूँ ! рдЗрд╕рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░рдиा ] рдзрд░्рдо рдХा рдЕрд░्рде рдЙрд╕рдХी рдЪрд░्рдЪा рдирд╣ीं, рдорддрд╡ाрдж рдирд╣ीं рд╣ै, рдпा рддрдд्рд╡ рдирд╣ीं рд╣ै। рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рд╣ी рдиीрддि-рдиैрддिрдХрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рд╣ी рдиीрддिрд╣ीрдирддा рд╣ै।  рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдФрд░ рдиिрд╡ृрдд्рддि рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рдХрд░्рдо-рд╡्рдпрд╕्рдд рд░рд╣рдиा рдФрд░ рдХрд░्рдо-рд╡िрдоुрдЦ рд╣ो рдЬाрдиा ' рдХा рдкрд░्рдпाрдпрд╡ाрдЪी рд╢рдм्рдж рдирд╣ीं рдеे। рдЙрдирдХा рдоाрдирдиा рдеा рдХि рдиिрдЬी рд╕्рд╡ाрд░्рде рд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ोрдХрд░ рдХोрдИ рднी рдХрд░्рдо рдХрд░рдиा рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рд╣ै, рддрдеा рд╕्рд╡ाрд░्рде-рд░рд╣िрдд рд╣ोрдХрд░, рдХेрд╡рд▓ рджूрд╕рд░ों рдХे рдХрд▓्рдпाрдгाрд░्рде рдХрд░्рдо рдХрд░рдиा рд╣ी рдиिрд╡ृрдд्рддि рд╣ै рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЬाрдирддे рдеे рдХि рдЬीрд╡рди рдПрдХ рдиिрд░рди्рддрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХा рдиाрдо рд╣ै। рдХिрд╕ рдЪीрдЬ рдХे рд▓िрдпे рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо? рдпрд╣ рдЬीрд╡рди рдХे рдХрд░्рдордмрди्рдзрди рдХे рдЬंрдЬीрд░ों рдХो рддोреЬ рджेрдиे, рд╕рдорд╕्рдд рдмाрдзाрдУं рдХो рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░рдиे, рдорди рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХी рд╕ीрдоा рд╕े рдкрд░े рдЬाрдиे ('рдорди рдХी рдЪाрд╣рд░рджीрд╡ाрд░ी рдХो рднी рдЕрддिрдХ्рд░рдо рдХрд░ рдЬाрдиे '), рд╣्рд░рджрдп рдХो рдЕрдирди्рдд рддрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░ंрддрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рд╣ै । 
[рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ - 'Unselfishness is God' -рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдерддा рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ै ; рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рд╣ी рдиीрддि рд╣ै; рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рд╣ी рджुрд░्рдиीрддि  рд╣ै !" рд╣े рд╢рдХ्рддिрдоाрди, рдЙрдаो рддрдеा рд╕ाрдорд░्рде्рдпрд╢ाрд▓ी рдмрдиो! рдХрд░्рдо, рдиिрд░рди्рддрд░ рдХрд░्рдо; рд╕ंрдШрд░्рд╖ , рдиिрд░рди्рддрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖! рдЕрд▓рдоिрддि। рдкрд╡िрдд्рд░ рдФрд░ рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдмрдирдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░ो-рд╕ाрд░ा рдзрд░्рдо рдЗрд╕ी рдоें рд╣ै।" ]
      
       рдХिрд╕ी рд╡िрд╢्рд╡рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдиे рдХрд╣ा рдеाрдпрджि рднрдЧрд╡ाрди рднी рдХिрд╕ी рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЬैрд╕े рд╣ोрддे рддो  рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдЙрдирдХा рджिрдоाрдЧ рдЧрдгिрдд рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЕрдд्рдпрди्рдд рдиिрдкुрдг рд╣ोрддा।" рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рднी рдордиुрд╖्рдп рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рджो рдЧрдгिрддीрдп рдкрд░िрднाрд╖ाрдпें рджी рд╣ैं। рдЗрди рджोрдиों рдкрд░िрднाрд╖ाрдУं рдоें рдЙрдирдХे рд╕рдордЧ्рд░ рджрд░्рд╢рди рдХी рд╕ांрдХेрддिрдХ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕рдХे  рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдк्рд░рдпोрдЧ рдПрд╡ं рдЙрдкाрдп рдХे рдмाрд░े рдоें рднी рдЗрд╢ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдиे рдмाрд░ рдмाрд░ рдХрд╣ा рд╣ै, ' рдпрджि рдХोрдИ рднी рддाрдд्рд╡िрдХ рдЬ्рдЮाрди рдЬрдм рддрдХ рдк्рд░рднाрд╡рдХाрд░ी (Effective) рдФрд░ рдлрд▓рдк्рд░рд╕ू рдирд╣ीं рдмрдиाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ो, рддрдм рддрдХ рдЙрд╕ рддрдд्рд╡ рдХा рдХोрдИ рдоूрд▓्рдп рдирд╣ीं рд╣ै। рд╡े рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЬ्рдЮाрди рдХी рдмрд╣ुрдд рдмреЬी рдмреЬी рдмाрддें рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा, рдЙрд╕े рдеोреЬा рд╕ा рднी рдЕрдкрдиे рдЖрдЪрд░рдг рдФрд░ рдХाрд░्рдп рдоें рдЙрддाрд░ рд▓ेрдиा рдЕрдзिрдХ рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै।'
     рдордиुрд╖्рдп рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं,рдордиुрд╖्рдп рдПрдХ рдРрд╕ा рдЕрдирди्рдд рд╡ृрдд्рдд рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЙрд╕рдХा рдХेंрдж्рд░ рдмिंрджु рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдПрдХ рдРрд╕ा рдЕрдирди्рдд рд╡ृрдд्рдд рд╣ै, рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЙрд╕рдХा рдХेрди्рдж्рд░ рдмिंрджु рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ै।" 

        рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдкрд░िрднाрд╖ा рд╕े рдоैрдХ्рд╕рдоूрд▓рд░ рдХे рдЗрд╕ рдХрдерди рдХी рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рд╕िрдж्рдз рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдХि рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рдФрд░ рдоाрдирд╡рддा рдХे рдмीрдЪ рдХा рдЕрди्рддрд░ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдХрдо рд╣ै। рджोрдиों рд╣ी рдЕрдирди्рдд рд╡ृрдд्рдд рд╣ैं, рдЬिрдирдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ै। рджोрдиों рдоें рдЕंрддрд░ рдХेрд╡рд▓ рдЗрддрдиा рд╣ी рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु (рдЖрдд्рдоा) рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै,рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдпрд╣ рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╣ै। 
    рдИрд╢्рд╡рд░ рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдЗрд╕ рдкрд░िрднाрд╖ा рдкрд░ рдЪिंрддрди-рдордирди рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж, 'рд╣рдоाрд░े рд▓िрдпे рдХрд░рдиीрдп рдХ्рдпा рд╣ै?' рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдоें рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХो рдПрдХ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдиिрд░्рджेрд╢ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рддो рд╣рдоें  "рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдХी рдХ्рд╖ूрдж्рд░ рд╕ीрдоाрдУं рдХो - рд╕ंрдХीрд░्рдгрддा рдХो рддोреЬрдХрд░, рдЕрдкрдиी рд╣ृрджрдпрд╡рдд्рддा рдХी рдХ्рд╖ूрдж्рд░ рдкрд░िрдзि рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░" [ рдЕрд░्рдеाрдд рдШोрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдкрд╢ु-рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░, рдЕрдкрдиे -рдкрд░ाрдпे рдХे рдмोрдз рд╕े рдКрдкрд░ рдЙрдардХрд░ ] - рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдордиुрд╖्рдп рдмрди рдЬाрдиा рд╣ोрдЧा ! - рдЕрд░्рдеाрдд рд╡ैрд╕ा рдЕрдирди्рдд рд╡ृрдд्рдд рдмрди рдЬाрдиा рд╣ोрдЧा, рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ै।  рдордиुрд╖्рдп рдмрдирдиे рдХा рдпрд╣ी рдЕрд░्рде рд╣ै। рдРрд╕ा 'рдордиुрд╖्рдп' рдмрди рдЬाрдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рдХрд╣ाँ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдЧी ? рдк्рд░ेрдо, рдЖрдд्рдоोрд╕рд░्рдЧ, рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдФрд░ рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि рдХे рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े। рдкूрд░्рдгрдд्рд╡ -рдк्рд░ाрдк्рдд рдордиुрд╖्рдп рдмрди рдЬाрдиे рдоें рдмाрдзाрдПँ рдХ्рдпा рд╣ैं ? рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा, рдорди рдХी рд╕ंрдХीрд░्рдгрддा, рдШृрдгा, рдИрд░्рд╖्рдпा, рдХ्рд░ोрдз рдЖрджि рдк्рд░рдоुрдЦ рдмाрдзाрдПँ рд╣ैं। (рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХी рд╣िрди्рджी рдкुрд╕्рддिрдХा рдоें 12 рдмाрдзाрдПँ рд╣ैं 'рдиेрддि рд╕े рдЗрддि' рджेрдЦें।) рдпрдеाрд░्рде рдордиुрд╖्рдп рдмрди рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рдоेрд░े рдорди,рд╡рдЪрди рдФрд░ рдХрд░्рдоों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХेрд╡рд▓ рдХрд▓्рдпाрдг-рдХाрд░ी рднाрд╡ рд╣ी рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ोंрдЧे। рдоैं рднी рдЕрдиेрдХों рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХрд▓्рдпाрдгрдХाрд░ी рдХрд░्рдоों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдд्рд░िрднुрд╡рди рдХो рдЖрдирди्рджिрдд рдХрд░ूँрдЧा рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдоेрд░ा рд╣ृрджрдп рднी рдЕрдирди्рдд рддрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा, рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдзि рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рд╣ोрдЧी। 
        'рдордиुрд╖्рдп' рдмрди рдЬाрдиे рдХी рд╕ाрдзрдиा, рдкूрд░्рдг рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж-рдЕрдЧрд▓े рдЪрд░рдг рдХी рдпाрдд्рд░ा рдоें, рдИрд╢्рд╡рд░ рдмрдирдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдИрд╢्рд╡рд░ (100 % рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдеी) рдмрди рдЬाрдиा рд╣ोрдЧा। рд╕рд░्рд╡рдЧрдд 'рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि' рдХा рдЕрдиंрдд рд╡ृрдд्рдд рдмрди рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рднी; рдЕрдкрдиे рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु рдХो рдПрдХ рд╣ी рд╕्рдеाрди рдоें, рдордиुрд╖्рдпों рдоें рдЬो рдХ्рд╖ूрдж्рд░ 'рдоैं'-рдкрди рдпा рдЕрд╣ंрдмोрдз рд╣ोрддा рд╣ै,  рдЗрд╕ (M/F) рд╢рд░ीрд░ рдХे рдиाрдо рдФрд░ рд░ूрдк рдХे рдкрд░िрдЪрдп рдХो рдоैं  рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХा (рдЖрдд्рдоा рдХा) рдкрд░िрдЪрдп рдЕрдм рдирд╣ीं рдоाрдиूँрдЧा। рдоेрд░े рд╣ृрджрдп-рдХेंрдж्рд░ рд╕े рдиिрд╕ृрдд рд╕рд░्рд╡рдЧ्рд░ाрд╕ी рдк्рд░ेрдо рдХे рдмाреЭ рдХा рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдЗрд╕ рдПрдХ рд╣ी рд╕्рдеाрди (рджेрд╣ рдХे рдиाрдо-рд░ूрдк ) рдоें рдЖрдмрдж्рдз рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु (рдЕрд╣ं) рдХो рдЙрдЦाреЬ рдХрд░ рдмрд╣ा рд▓े рдЬाрдпेрдЧी। рдЬिрддрдиे рд╕ाрд░े рдЕрди्рдп рдордиुрд╖्рдп рд╣ैं, рдордиुрд╖्рдпेрдд्рддрд░ рдк्рд░ाрдгी рд╣ैं, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рд╕्рдеाрд╡рд░ рдФрд░ рдЬंрдЧрдо рдЬिрддрдиी рднी рд╡рд╕्рддुрдпें рд╣ैं, рд╕рднी рдоेрд░े рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХे рд╕ाрде рдПрдХाрдХाрд░ рд╣ो рдЬाрдпेंрдЧे, рдФрд░ рдЕрдкрдиी рд╣ी рдХेंрдж्рд░-рдмिंрджु (рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдоा) рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрдиे рд▓рдЧेंрдЧी। рдоैं рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╕ाрде рдПрдХрдд्рд╡ (Oneness)рдХी рдЕрдиुрднूрддि рдХрд░ूँрдЧा। рдЗрд╕рдХो рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рдмрди рдЬाрдиा рдХрд╣рддे рд╣ैं। 
   рддрдд्рд╡-рдЬ्рдЮाрди рдХी рд╕ाрд░-рдмाрдд рдмрд╕ рдЗрддрдиी рд╣ी рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЬो рднी рд╡िрд╡ेрдЪрдиाрдпें рдХी рдЬाрддी рд╣ैं,рд╡े рдХेрд╡рд▓ рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡िрд╡рд░рдг рд╣ैं। рд╣рдордоें рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЗрд╕ рд╡िрд╡рд░рдг рд╕े рдЕрдкрдиे рд▓िрдпे рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдЬीрд╡рди-рдЧрдардирдХाрд░ी рд╕ंрдХेрддों рдХा рдЪрдпрди рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै, рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХी рдУрд░ рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। 
   рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХिрд╕ी рдиिрд░्рджिрд╖्рдЯ рдФрд░ рдЕрдкрд░िрд╡рд░्рддрдиीрдп рд░ुреЭिрд╡ाрджी (stereotype) рд╡िрдЪाрд░-рдзाрд░ा, рдорддрд╡ाрдж (dogma), рдзрд░्рдордоाрд░्рдЧ, рдпा рдХिрд╕ी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкूрдЬा-рдкрдж्рдзрддि рдХे рдк्рд░рд╡рдХ्рддा рдирд╣ीं рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд╡ी рдпुрдЧ рдХे рд▓िрдпे, рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдоाрдирд╡рддा рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдРрд╕ी рд╡िрд╢ाрд▓ рд╕ाрдордЧ्рд░ीрдХ рдпा рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рдпोрдЬрдиा рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд░рдЦ рджी рд╣ै , рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдорд╕्рдд рджेрд╢ों,рд╕рднी рдЬाрддिрдпों, рд╕рдорд╕्рдд рдзрд░्рдоों рдФрд░ рджрд░्рд╢рдиों рдХो рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЬीрд╡рди рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдПं рдкूрд░्рдг рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ैं।
    рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдЕрдкрдиे рд╡िрд░ाрдЯ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рднीрддрд░ рдЙрдкрд░ी рддौрд░ рд╕े рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рджिрдЦрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рдорд╕्рдд рднाрд╡ों рдХे рдмीрдЪ, рднрд╡िрд╖्рдп рдХी рдоाрдирд╡ рд╕рдн्рдпрддा рдХे рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рд▓िрдП рд╕рдорди्рд╡рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдеा।рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдФрд░ рд╕ंрджेрд╢ों рдХो рдз्рдпाрди-рдкूрд░्рд╡рдХ рджेрдЦрдиे рд╕े- рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдФрд░ рдЕрдЬрди्рдоा, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рддрд░्рдХрд╡ाрдж, рдзрд░्рдо рдФрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрди, рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдХрд░्рдо рдЖрджि рдХे рдмीрдЪ рдЙрдкрд░ी рддौрд░ рдЬो рд╡िрд░ोрдзाрднाрд╕ рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╕рдм рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं, рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХे рдЬीрд╡рди рдФрд░ рд╕ंрджेрд╢ों рдХो рджेрдЦрдиे рд╕े-рдЧृрд╣ी рдФрд░ рд╕ंрди्рдпाрд╕ी, рд╡्рдпрдХ्рддि рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ, рдЧрд╣рд░ाрдИ рдФрд░ рд╡िрд╕्рддाрд░, рдк्рд░ाрдЪ्рдп рдФрд░ рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп, рднूрдд рдФрд░ рднрд╡िрд╖्рдп, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рддрд░्рдХ, рдзрд░्рдо рдПрд╡ं рд╡िрдЬ्рдЮाрди, рдЬ्рдЮाрди (рд╕ैрдХ्рд░ेрдб-рдзाрд░्рдоिрдХрддрдеा рдХрд░्рдо (рд╕ेрдХ्рдпूрд▓рд░-рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ) -рдЖрджि рд╡िрд╖рдпों рдоें рдЙрдкрд░ी рддौрд░ рд╕े рдЬो рд╡िрд░ोрдзिрддा рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддी рд╣ै, рд╡े рд╕рдм - рдХेрд╡рд▓ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ोрддे, рдмрд▓्рдХि  рдЗрди рд╕рдмों рдХे рдмीрдЪ рдПрдХ рдЕрднूрддрдкूрд░्рд╡ рд╕рдорди्рд╡рдп рднी рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै। 
       рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди-рдЧрдарди рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд╡ी рдЖрд░्рдп рдоाрдирд╡-рд╕рдн्рдпрддा рдХो рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдоें рдЬुрдЯ рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдП-рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдмрд▓िрд╖्рда рдФрд░ рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдпुрд╡ाрдУं рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХिрдпा рдеा। (рдХिрд╕ी рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдХे рд╕рдоाрдирдЧрдгिрддीрдп рд╕ूрдд्рд░ '3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕' рдХे рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдж्рд╡ाрд░ा) рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी  рддीрдХ्рд╖्рдг рдоेрдзा рдФрд░ рдмрд▓िрд╖्рда рднुрдЬाрдУं рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рдРрд╕े рд╣ृрджрдп рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे, рдЬो рдлूрд▓ों рд╕े рднी рдЕрдзिрдХ рдХोрдорд▓ рд╣ोрдиे рдХा рд╕ाрде рд╕ाрде рдмрдЬ्рд░ рд╕े рднी рдЕрдзिрдХ рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рд╣ो-рд╡рдЬ्рд░ाрджрдкि рдХрдаोрд░ाрдгि рдоृрджूрдиि рдХुрд╕ुрдоाрджрдкि ।"
рдпुрд╡ाрдУं рдХो рд╕рдо्рдмोрдзिрдд рдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиा рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рд╕ौंрдкрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдеा-  " рддुрдо्рд╣ें рднी рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें 'рдХ्рд╖ाрдд्рд░рд╡ीрд░्рдп рдФрд░ рдм्рд░рд╣рддेрдЬ' рдЗрди рджो рдЖрдкाрдд рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рднाрд╡ों рдХा рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рдХрд░рдХे, рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдирд╡рдпुрдЧ (рд╕्рд╡рд░्рдгрдпुрдЧ - рд╕рддрдпुрдЧ) рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд (origination) рдХрд░рдиी рд╣ोрдЧी।  рдпрд╣ी рд╕рди्рджेрд╢ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдоें рднी рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХी рдПрдХ рд╢ाрдЦा рд╣ै рд╢ुрдХ्рд▓ рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж, рдЙрд╕рдХे рдПрдХ рд╢्рд▓ोрдХ  (SYV 20.25) рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै - 

“рдпрдд्рд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдЪ рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпं рдЪ рд╕рдо्рдпрдЮ्рдЪौ рдЪрд░рддः рд╕рд╣।  
рддं рд▓ोрдХं рдкुрдг्рдпं рдк्рд░рдЬ्рдЮेрд╖ं рдпрдд्рд░ рджेрд╡ा рд╕рд╣рдЧ्рдиिрдиा ।। ”

рдЬрд╣ाँ рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдХ्рд╖рдд्рд░, рдм्рд░рд╣्рдорддेрдЬ рдФрд░ рдХ्рд╖ाрдд्рд░-рд╡ीрд░्рдп, рдЕрд░्рдеाрдд рд╡िрдж्рд╡рддा (рдм्рд░рд╣्рдордЬ्рдЮाрди) рдФрд░ рдкрд░ाрдХ्рд░рдо- рджो рд╡िрдкрд░ीрдд рднाрд╡ों рдХा рд╕рдоुрдЪिрдд рд╕рдорди्рд╡рдп рд░рд╣рддा рд╣ै, рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ीँ рдкрд░ рдкुрдг्рдпाрдЧ्рдиि рддुрд▓्рдп рддेрдЬ рдФрд░ рдУрдЬ рдХे рд╕ाрде рд╕рдорд╕्рдд рджेрд╡рддा рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं।"
рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे  рдХрд╣ा рдеा ----" рдЙрдкрджेрд╢ рддो рддुрдЭे рдЕрдиेрдХ рджिрдпे; рдХрдо рд╕े рдХрдо рдПрдХ рдЙрдкрджेрд╢ рдХो рднी рддो рдХाрдо рдоें рдкрд░िрдгрдд рдХрд░ рд▓े। рдмреЬा рдХрд▓्рдпाрдг рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा। рджुрдиिрдпा рднी рджेрдЦे рдХि рддेрд░ा рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдкреЭрдиा рддрдеा рдоेрд░ी рдмाрддों рдХो рд╕ुрдирдиा, рд╕ाрд░्рдердХ рд╣ुрдЖ рд╣ै।"
      рдпुрд╡ाрдУं рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдеा - "рдРрд╕े рдХौрди рдХौрди рдпुрд╡ा рд╣ैं, рдЬो  рдЕрдзोрдЧрддि рдХी рдзाрд░ा рдХो рдЙрд▓्рдЯा рдШुрдоा рджेрдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े, рдЕрдкрдиे рдиाрдо-рдпрд╢ рдФрд░ рд╕ुрдЦ рднोрдЧрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХो рдд्рдпाрдЧ рдХрд░, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЗрд╣рд▓ोрдХ рдФрд░ рдкрд░рд▓ोрдХ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдЖрд╢ाрдУं рдХो рднी рдд्рдпाрдЧ рдХрд░,рдФрд░ рднाрд░рдд рдХो рдлिрд░ рд╕े рд╡िрд╢्рд╡-рдЧुрд░ु рдмрдиाрдиे рдХे рдХाрд░्рдп рдоें рдХूрдж рдкреЬрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं? рдмрд╣ुрдд рд╕े рдпुрд╡ा рдХिрд▓े рдХी рджीрд╡ाрд░ों рдХो рд▓ाँрдШ рдХрд░, рдЦрдг्рдбрд╣рд░ों рдХा рдкुрдирд░्рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдХे рдХाрд░्рдп рдоें рдХूрдж рдкреЬे рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕ी рдХाрд░्рдп рдоें рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рдЙрдд्рд╕рд░्рдЧ рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। рдХिрди्рддु рдЕрднी рдЙрдирдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ै, рд╡ैрд╕े рдпुрд╡ा рд╣рдоें рд╣рдЬाрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдЪाрд╣िрдП, рдФрд░ рд╡े рдЕрд╡рд╢्рдп рдЖрдпेंрдЧे।"
 [рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖрдЧे рдХрд╣ा рдеा " рди рд╕ंрдЦ्рдпा-рд╢рдХ्рддि, рди рдзрди, рди рдкाрдг्рдбिрдд्рдп, рди рд╡ाрдХ рдЪाрддुрд░्рдп, рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдкрд╡िрдд्рд░рддा, рд╢ुрдз्рдж рдЬीрд╡рди, рдПрдХ рд╢рдм्рдж рдоें рдЕрдиुрднूрддि, рдЖрдд्рдо-рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХो рд╡िрдЬрдп рдоिрд▓ेрдЧी! рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рджेрд╢ рдоें рд╕िंрд╣ рдЬैрд╕ी рд╢рдХ्рддिрдоाрди рджрд╕-рдмाрд░рд╣ рдЖрдд्рдоाрдПँ рд╣ोрдиे рджो, рдЬिрди्рд╣ोрдиे рдЕрдкрдиे рдмрди्рдзрди (рдХрд░्рдо-рдмंрдзрди??) рддोреЬ рдбाрд▓े рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ोрдиे рдЕрдирди्рдд рдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ै, рдЬिрдирдХा рдЪिрдд्рдд рдм्рд░рд╣्рдордиुрд╕рди्рдзाрди рдоें рд▓ीрди рд╣ै, рдЬो рди рдзрди рдХी рдЪिрди्рддा рдХрд░рддे рд╣ैं, рди рдмрд▓ рдХी, рди рдиाрдо рдХी рдФрд░ рдпे рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ी рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рд╣िрд▓ा рдбाрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╣ोंрдЧे।"] 

рдпрджि рдЙрдирдХा рдпрд╣ рдЖрд╣्рд╡ाрди рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рд╣ृрджрдп рддрдХ рдирд╣ीं рдкрд╣ुंрдЪे, рддो рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХो рдорд╣ाрди рдХрд╣рдиा рдФрд░ рдЙрдирдХा рдЬрдп-рдЬрдпрдХाрд░ рдХрд░рдиा рд╡्рдпрд░्рде рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд ' рдХ्рд╖ाрдд्рд░рд╡ीрд░्рдп рдФрд░ рдм्рд░рд╣рддेрдЬ ' рдЗрди рджो рдЖрдкाрдд рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рднाрд╡ों рд╕े рд╕рдоाрд╡ेрд╢िрдд рдЖрджрд░्рд╢ рдХो рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдоें рдмрд╕ा рд▓ेрдиे рдХा рд╕рдордп рдЖ рдЧрдпा рд╣ै। рднाрд░рдд рдХे рд╣рдЬाрд░ों рд╣рдЬाрд░ рдпुрд╡ाрдУं рдХो рдЖрдЧे рдЖрдиा рд╣ोрдЧा, рдЬрдЧрдд рдХो рдпрд╣ рджिрдЦрд▓ाрдиा рд╣ोрдЧा рдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рд╕ंрджेрд╢ों рдХो рд╕ुрдирдиा рд╕ाрд░्рдердХ рд╣ुрдЖ рд╣ै। рднाрд╡ी рдкीреЭिрдпों рдХे рд▓िрдпे рдПрдХ рдирдпा рднाрд░рдд, рдПрдХ рдирдпा рд╡िрд╢्рд╡ рдЧреЭрдиे рдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк рдзाрд░рдг рдХрд░рдХे рд╕рднी рдпुрд╡ाрдУं рдХो рдЬी-рдЬाрди рд╕े рдЬुрдЯ рдЬाрдиा рд╣ोрдЧा !

==========================
[ ......рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдЕрдкрдиी рдбाрдпрд░ी рдоें рд▓िрдЦा  ~ " It may be that I shall find it good to get outside of my body—to cast it off like a disused garment. But I shall not cease to work! I shall inspire men everywhere, until the world shall know that it is one with God."(Volume 5, Sayings and Utterances 44.]
========