рдмुрдзрд╡ाрд░, 18 рдЬुрд▓ाрдИ 2012

ЁЯП╣"рдЕрддीрдд рдпा рднाрд╡ी рдпुрдЧ рдХे рдиाрдпрдХ ?"ЁЯП╣ ["рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдФрд░ рд╣рдоाрд░ी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा " (рдк्рд░рдердо рдЕрдз्рдпाрдп ) : рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж~"рд╡्рдпрдХ्рддि рдФрд░ рдорди " [ (SVHS-1.1) : (Swami Vivekananda ~ Person and Mind) ]

  " рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдФрд░ рд╣рдоाрд░ी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा "

рдк्рд░рдХाрд╢рдХ рдХा рдиिрд╡ेрджрди 

      рдоाрдирд╡-рд╕рдоाрдЬ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдХुрдЫ рди рдХुрдЫ рд╕рдорд╕्рдпा рд╣рд░ рджेрд╢ рдФрд░ рд╣рд░ рдпुрдЧ рдоें рд░рд╣рддी рд╣ै। рдХрднी -рдХрднी рддो рд╕рдорд╕्рдпाрдпें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕ंрдХрдЯ рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддी рд╣ैं। рдЗрди рджिрдиों рдЕрдзिрдХांрд╢ рд▓ोрдЧ рдоाрдирдиे рд▓рдЧे рд╣ैं рдХि рд╣рдоाрд░ा рджेрд╢ рднाрд░ी рд╕ंрдХрдЯ рдХे рджौрд░ рд╕े рдЧुрдЬрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЧрд░ीрдмी, рдЕрд╢िрдХ्рд╖ा,рдЕрдиैрддिрдХрддा рдФрд░ рдЖрдо рдЬрдирддा рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдЪ्рдЪी рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि рдХा рдЕрднाрд╡, рджूрд╕рд░ों рдХो рд╣ाрдиी рдкрд╣ुँрдЪाрдХрд░ рднी рдЕрдкрдиा рд╕्рд╡ाрд░्рде рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░्рд▓рдЬ्рдЬ рдк्рд░рдпाрд╕, рддрдеा рдоाрдирд╡ीрдп рдоूрд▓्рдпों рдПрд╡ं рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХा рдШोрд░ рдЖрднाрд╡ рджेрдЦрдХрд░ рдмрд╣ुрдд рд╕े рд▓ोрдЧो рдХो рдкीреЬा  рд╣ोрддी рд╣ै। рдХिрди्рддु, рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рджूрд╕рд░ों рдкрд░ рджोрд╖ाрд░ोрдкрдг рдХрд░ рдиिрд╢्рдЪिрди्рдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рд╣рдо рд▓ोрдЧ рдЗрд╕ рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рд╕े рдСंрдЦें рдоूंрджे рд░рд╣рддे рд╣ैं рдХि рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЖрди्рддрд░िрдХ рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рд╕ंрднाрд╡рдиाрдУं рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░ рд╣ी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд▓ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। 
      рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЖрди्рддрд░िрдХ рд╕рдо्рднाрд╡рдиा рдХी рдХोрдИ рд╕ीрдоा рдирд╣ीं рд╣ै, рддрдеा рдЙрди рд╕рдо्рднाрд╡рдиाрдУं рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХी рднी рдХोрдИ рд╕ीрдоा рдирд╣ीं рд╣ै। рд░рдЪрдиाрдд्рдордХ рд╡िрдЪाрд░ рддрдеा рдХрдаोрд░ рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЗрд╕ рд╕ंрднाрд╡рдиा рдХो  рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдПрд╡ं рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░ рд╣ी рд╣рдо рд╕рдоाрдЬ рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд▓ा рд╕рдХрддे рд╣ैं। 
     рдЕрд╕ाрдзाрд░рдг рд╣ृрджрдпрд╡рдд्рддा, рдоाрдирд╡-рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рдордиीрд╖ा рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдоाрдирд╡ рд╕рдоाрдЬ рд╡िрд╢ेрд╖рддः рднाрд░рдд рдХे рдЬрди-рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрд╕ीрдо рджुःрдЦ-рджैрди्рдп рдХे рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рдХो рд╕рдордЭा рдеा рдПрд╡ं рдЙрд╕े рдоिрдЯाрдиे рдХा рдЙрдкाрдп рднी рдмрддाрдпा рдеा। рдпुрд╡ाрдУं рдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдпों рдХो рджेрдЦрдХрд░ рд╕рдорд╕्рдд рд╡िрдЪाрд░рд╢ीрд▓ рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХा рд╣्рд░рджрдп рд╡्рдпрдеिрдд рд╣ोрддा рд╣ी рд╣ै। рдХिрди्рддु рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдпुрд╡ा рдЬीрд╡рди рдоें рд╣ी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕рдо्рдпрдХ рдЙрди्рдирддि рдХे рдмीрдЬ рдХो рдиिрд╣िрдд рдкाрдпा рдеा рддрдеा рдпुрд╡ा рд╕рдоाрдЬ рдХे рд╕рд░्рд╡ांрдЧीрдг рдЙрди्рдирддि рдХे рд╕рдкрдиे рдХो рд╕ाрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рдорд╕्рдд рдпुрд╡ाрдУं рдХो рдЕрдкрдиी-рдЕрдкрдиी рд╕рдо्рднाрд╡рдиाрдУं рдХो рдк्рд░рд╕्рдлुрдЯिрдд рдХрд░рдиे рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХिрдпा рдеा।
        рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рд╕ंрдХрд▓िрдд рд░рдЪрдиाрдУं рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЗрд╕ी рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХो рдЖрдордЬрди рддрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХрд░ рдпुрд╡ाрдУं рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╕рд░рд▓ рднाрд╖ा рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиा рд╣ै। рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рд╡िрдЧрдд 56 рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рд╡िрднिрди्рди рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдпрд╣ी рдХрд░рддा рдЪрд▓ा рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдоाрд╕िрдХ рдж्рд╡िрднाрд╖ी рдкрдд्рд░िрдХा "рд╡िрд╡ेрдХ-рдЬीрд╡рди" рднी рд╡िрдЧрдд 54 рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрддी рдЖ рд░рд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕ंрдХрд▓рди рдХे рдЕрдзिрдХांрд╢ рд▓ेрдЦ ' рд╡िрд╡ेрдХ-рдЬीрд╡рди ' рдХे рд╡िрднिрди्рди рдЕंрдХों рдоें рд╕рдо्рдкाрджрдХीрдп рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं। рдХिрди्рддु рд╕рднी рд▓ेрдЦ рд╣ी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ рд╣ों рдРрд╕ा рдирд╣ीं рд╣ैं। рдЗрдирдоें рд╕े рдХрдИ рд╢िрд╡िрд░ рдХी рдХрдХ्рд╖ाрдУं рдоें рджिрдП рдЧрдП рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди рднी рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рдмाрдж рдоें рд╕рдо्рдкाрджрдХीрдп рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдпрд╣ рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдХि рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рднाрд╖ा рдФрд░ рднाрд╡ рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдоें рдХрд╣ीं рдХрд╣ीं рдЕंрддрд░ рджिрдЦाрдИ рджे, рдФрд░ рдХрд╣ीं- рдХрд╣ीं рдПрдХ рд╣ी рд╡िрд╖рдп рдХा рджुрдмाрд░ा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рднी рджिрдЦे
    рдЗрдзрд░ рдмрд╣ुрдд рджिрдиों рд╕े рдХुрдЫ рдкाрдардХ рдФрд░ рдорд╣ाрдоंрдбрд▓ рдХे рд╢ुрднрдЪिंрддрдХ ' рд╡िрд╡ेрдХ-рдЬीрд╡рди ' рдХे рд╕рдо्рдкाрджрдХीрдп рд▓ेрдЦों рдХो рд╕ंрдХрд▓िрдд рдХрд░ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдиुрд░ोрдз рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рдХिрди्рддु, рдзрди рдХे рдЕрднाрд╡ рдоें рдпрд╣  рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ो рдкा рд░рд╣ा рдеा। рдпрд╣ рд╕рдорд╕्рдпा рдЕрдм рднी рд░рд╣рдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдЗрд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХी рдмिрдХ्рд░ी рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд░ाрд╢ि рдХा рд╡्рдпрдп рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдХाрд░्рдпों рдоें рд╣ी рдХिрдпा рдЬाрдпेрдЧा। рдЖрдЧे рдЪрд▓ рдХрд░ рдзрди рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕рдо्рдкाрджрдХीрдп рд▓ेрдЦों рдХो рднी рд╕ंрдХрд▓िрдд рдХрд░ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЬाрдпेрдЧा।   
    рд╡िрд╡ेрдХ-рдЬीрд╡рди рдХे рд╕рдо्рдкाрджрдХीрдп рд▓ेрдЦों рдХे рдЖрд▓ाрд╡ा рдХुрдЫ рдЕрди्рдп рд░рдЪрдиाрдПँ рднी рдЖрд▓ोрдЪ्рдп рд╡िрд╖рдп рдХी  рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕िрдж्рдз рд╣ोंрдЧी -рдЕрддрдПрд╡ рдЗрд╕рдоें рдЙрди्рд╣ें рднी рд╕рдоाрд╡ेрд╢िрдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЬैрд╕े- ' рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдПрд╡ं рдпुрд╡ा рд╕рдоाрдЬ ' рддрдеा ' рд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдп рдПрдХрддा рдПрд╡ं рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж ' рдпे рджो рд▓ेрдЦ рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоिрд╢рди рд╕ाрд░рджा-рдкीрда рдХी рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╕्рдоाрд░िрдХा 'рд╕ाрд░рджा' рдоें рдк्рд░рдХрд╢िрдд рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं। ' рдпुрд╡ा рд╕рдорд╕्рдпा рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж ' рд▓ेрдЦ рдмрд▓рд░ाрдо рдорди्рджिрд░ рдоें рд╢्рд░ी рд╢्рд░ी рдаाрдХुрд░ рдХे рдкрджाрд░्рдкрдг рдХी  рд╢рддрд╡ाрд░्рд╖िрдХी рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╕्рдоाрд░िрдХा рдоें рдоुрдж्рд░िрдд рд╣ुрдЖ рдеा। рдЗрди рддीрдиो рд▓ेрдЦों рдХे рдкुрдирд░्рдоुрдж्рд░рдг рдХी рдЕрдиुрдорддि рджेрдиे рдХे рд▓िрдпे рд╣рдо рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоिрд╢рди рд╕ाрд░рджाрдкीрда рдПрд╡ं рдмрд▓рд░ाрдо рдорди्рджिрд░ рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдорд╣ोрджрдп рдХे рдк्рд░рддि рдЖрднाрд░ рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддे рд╣ैं। 'рдХाँрдеी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоिрд╢рди рдЖрд╢्рд░рдо ' рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдпोрдЬिрдд рдпुрд╡ा рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдЙрдирдХे рдЕрдиुрд░ोрдз рдкрд░ рд▓िрдЦिрдд рд▓ेрдЦ- ' рдиाрд░ि-рдЬाрддी рдХी рдЙрди्рдирддि рдХे рд╕ंрджрд░्рдн  рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рд╡िрдЪाрд░ ' рдХो рднी рдЗрд╕рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। ' рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдФрд░ рдЖрдЬ рдХे рд╣рдорд▓ोрдЧ ' рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рджिрдП рдЧрдпे рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди рд╕े рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╣ै । рдпे рджोрдиों рд▓ेрдЦ рдкрд╣рд▓े рдХрд╣ीं рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдирд╣ीं рд╣ुрдП рд╣ैं।
 рдпрджि рдЗрд╕ рд╕ंрдХрд▓рди рдоें рдк्рд░рдХрд╢िрдд рдиिрдмрди्рдзों рдХे рдЕрдз्рдпрди рд╕े рдеोрдб़े рднी рдпुрд╡ा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рднाрд╡ рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХें рддो рд╣рдоाрд░ा рдкрд░िрд╢्рд░рдо рд╕ाрд░्рдердХ рд╣ो рдЬाрдпे। 
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ 
рдк्рд░рдердо рдмंрдЧрд▓ा рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг : рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1984. 
рдк्рд░рдердо рд╣िрди्рджी рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг : 25 рджिрд╕рдо्рдмрд░, 2016.   
[рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг (рдмंрдЧрд▓ा рднाрд╖ा рдоें  рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1984 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд) рдХा рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдк्рд░рдХाрд╢рдХीрдп рдХा рд╣िрди्рджी рдЕрдиुрд╡ाрдж рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░-рджिрд╕рдо्рдмрд░, 2016 рдоें, рдЭुрдорд░ीрддिрд▓ैрдпा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдпुрд╡ा рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा, рд╡िрд╡ेрдХ-рдЕंрдЬрди рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рдЕрдиुрд╡ाрджрдХ рдПрд╡ं рд╕рдо्рдкाрджрдХ-рдордг्рдбрд▓ी рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े  рдк्рд░рдХाрд╢िрдд  рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। ]

============== 

рдЪрддुрд░्рде рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдХी рднूрдоिрдХा 

    рдкूрд░्рд╡ рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╕рдорд╕्рдд рд╕ंрд╕्рдХрд░рдгों рдХे рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж, рдЖрда рдирдпे рдиिрдмрди्рдзों рдХो рдЬोреЬ рдХрд░ рддрдеा рдХुрдЫ рд▓ेрдЦों рдХो рд╣рдЯाрдХрд░ рдкुрдиः рдирдпे рдкрд░िрд╖्рдХृрдд рдХрд▓ेрд╡рд░ рдоें рдЗрд╕ рдЧ्рд░рди्рде рдХा рдЪрддुрд░्рде рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЧ्рд░рди्рде рдоें рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХा рджो рдирдпा рдЪिрдд्рд░ рднी рдЗрд╕рдоें рдбाрд▓ा рдЧрдпा рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рд╕े рдПрдХ рдЪिрдд्рд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рд╕्рдеिрдд 'рд╡ेрджाрди्рддा рд╕ोрд╕ाрдпрдЯी рдСреЮ рд╕ेंрдЯ рд▓ुрдИрд╕ ' рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╕्рд╡ाрдоी рдЪेрддрдиाрдирди्рдж рдХे рд╕ौрдЬрди्рдп рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рд╕ाрд░्рдзрд╢рддрддрдо рдЬрди्рдо рдЬрдпрди्рддी рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡िрдд рдк्рд░рдХाрд╢рди рдоें рд╕े рдПрдХ рдЧ्рд░рди्рде рдпрд╣ рд╣ै। 
      рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдпрдХृрдд рдмैंрдХों рдоें рд╕े рдПрдХ 'рдпूрдиिрдпрди рдмैंрдХ рдСреЮ рдЗंрдбिрдпा ' рдХे рдк्рд░ाрдзिрдХाрд░ी рд╡рд░्рдЧ рдиे рдЗрд╕ рдЧ्рд░рди्рде рдХो рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рдиे рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдк्рд░рджाрди рдХी рд╣ै। рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि [рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕ेрдЪेрдпрд░рдоैрди рд╢्рд░ी рджेрд╡рдм्рд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░рддि] рд╣рдо рдЕрдкрдиी рд╡िрдирдо्рд░ рдЖंрддрд░िрдХ рдХृрддрдЬ्рдЮрддा рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрдирдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ी рдЕрдоिрдд рдХुрдоाрд░ рджрдд्рдд, рднूрдкेрди्рдж्рд░ рдЪрди्рдж्рд░ рднрдЯ्рдЯाрдЪाрд░्рдп, рдЕрд░ुрдгाрдн рд╕ेрдирдЧुрдк्рдд, рддрдеा рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдкाрд▓ рдЖрджि рдиे рднी рдЗрд╕ рдЧ्рд░рди्рде рдХे рдк्рд░рдХाрд╢рди рдоें рдХрдИ рддрд░рд╣ рд╕े рд╕рд╣ाрдпрддा рдкрд╣ुँрдЪाрдИ рд╣ै। рдЧ्рд░рди्рде рдХी рд░ूрдкрд╕рдЬ्рдЬा рд╢्рд░ी рд╕ुрдХेрд╢ рдордг्рдбрд▓ рдХे рд╕ौрдЬрди्рдп рд╕े рд╣ुрдИ рд╣ै। рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг-рдоाँ рд╕ाрд░рджा-рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХा рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рд╕рдмों рдХे рдЙрдкрд░ рд╡рд░्рд╖िрдд рд╣ो, рдпрд╣ी рдк्рд░ाрд░्рдердиा рд╣ै।
 
  рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдоिрд▓рдиे рд╕े рднी рдЗрд╕ рд╕ंрд╡рд░्рдзिрдд рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдХे рдХрд▓ेрд╡рд░ рдоें рд╡ृрдж्рдзि рддрдеा рдЕрди्рдп рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рд╡्рдпрдп рдоें рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рд╣ोрдиे рд╕े рди рдЪाрд╣рддे рд╣ुрдП рднी рдЧ्рд░рди्рде рдХे рдоूрд▓्рдп рдоें рдеोреЬी рд╕ी рд╡ृрдж्рдзि рдХрд░рдиी рдкреЬी рд╣ै। рдЖрд╢ा рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЗрд╕ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдХो рд╕ुрдзि рдкाрдардХ рд╡ृрди्рдж рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ेंрдЧे, рддрдеा рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рд╕ाрд░्рдзрд╢рддрддрдо рдЬрди्рдо рдЬрдпंрддी рдоें рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдХे рдЖрдирди्рдж рдХा рдЙрдкрднोрдЧ рдХрд░ेंрдЧे। 
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ 
4 рдЬुрд▓ाрдИ 2012  
==================  

рдк्рд░рдердо рд╣िрди्рджी рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 

рдпрдж्рдпрдкि рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рдЪрддुрд░्рде рдмंрдЧрд▓ा рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 4 рдЬुрд▓ाрдИ 2012 рдХो рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै , рддрдеाрдкि рд╣िрди्рджी рдоें рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ рдЕрдиुрдкрд▓рдм्рдз рд░рд╣рдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╣िрди्рджी рдкाрдардХ рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рд▓ाрдн рд▓ेрдиे рд╕े рдЕрдмрддрдХ рд╡ंрдЪिрдд рдеे। 
        рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рд╣ै рдХि рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╕рдорд╕्рдд рдмंрдЧрд▓ा рдПрд╡ं рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдПрд╡ं рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдиों рдХा рд╣िрди्рджी рдЕрдиुрд╡ाрдж рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рдЕрдиुрд╡ाрджрдХ рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै , рдФрд░ рдЕрдзिрдХांрд╢ рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдкुрд╕्рддिрдХाрдУं рдХा рд╣िрди्рджी рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░рдХे рдЙрди्рд╣ें рдкूрд░्рд╡ рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рднी рдХिрдпा рдЬा рдЪुрдХा рд╣ै। рдХिрди्рддु рдпрд╣ рдмंрдЧрд▓ा рдкुрд╕्рддрдХ рдмрд╣ुрдд рдоोрдЯी рдеी рдЗрд╕рдХा рдЫрдкाрдИ рд╡्рдпрдп рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╣ोрдЧा , рдпрд╣ी рд╕ोрдЪрдХрд░ рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ो рдкा рд░рд╣ा рдеा। 
          рдХिрди्рддु рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рд╕рдорд╕्рдд рд╣िрди्рджी рдкुрд╕्рддिрдХाрдУं рдХे рдЕрдиुрд╡ाрджрдХ рдЬрдм рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдЫрдкे рд╡िрднिрди्рди рд▓ेрдЦों рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░ рд░рд╣े рдеे,  рддрдм рдЗрд╕рдоें рд╕рдоाрд╣िрдд рд▓ेрдЦों рдХो рдкреЭрдиे рдХे рдмाрдж рдпрд╣ рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХिрдпे рдХि рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें,  рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдФрд░ рдкूрд░े рд╕рдоाрдЬ рдХी рдЙрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП- " рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рд╣िрди्рджी рднाрд╖ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рдЕрдзिрдХांрд╢ рдЬрдирддा рдЬो рдЕрднी рддрдХ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЧुрд░ु рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕, 
рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХी рдЧुрд░ुрдоाрддा рд╢्рд░ीрд╢्рд░ी рдоाँ рд╕ाрд░рджा рджेрд╡ी рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдмाрдХि рдЧुрд░ुрднाрдЗрдпों рд╕े рдЕрднी рддрдХ рдкрд░िрдЪिрдд рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХे рд╣ैं рдХी рдЙрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП - рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдРрд╕ी рдЕрдоूрд▓्рдп рдЬीрд╡рди-рджाрдпिрдиी рд╕ाрдордЧ्рд░ी рд╣ै рдЬिрд╕े рд╢ीрдШ्рд░ाрддिрд╢ीрдШ्рд░ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдорд╣рддी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрддे рд╣ुрдП 'рдЭुрдорд░ीрддिрд▓ैрдпा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдпुрд╡ा рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓' рдиे рдЗрд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рд▓िрдпा рд╣ै । 
         рдХिрди्рддु рдкुрд╕्рддрдХ рдХी рдоोрдЯाрдИ рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рдЕрднाрд╡ рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рдЗрд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рдиा рд╕рдо्рднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ो рдкा рд░рд╣ा рдеा , рдЕрддрдПрд╡ рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рд╕े рдЕрдиुрдорддि рд▓ेрдХрд░ рдЗрд╕े рдЦрдг्рдбों рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рд▓िрдпा рдЧрдпा рддाрдХि рдпрд╣ рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЫрдкрддा рд░рд╣े рдФрд░ рдЫाрдд्рд░-рдЫाрдд्рд░ाрдУं рдХो рднी рдХрдо рдоूрд▓्рдп рдкрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд░рд╣े। 
       рдЗрд╕ рдк्рд░рдердо рдЦрдг्рдб рдоें рдХुрд▓ рдиौ рд▓ेрдЦों рдХो рд╕рдоाрд╡ेрд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЖрдЧे рдХे рд▓ेрдЦों рдХो рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ्рддाрдиुрд╕ाрд░ рдЦрдг्рдбों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХрд░ рдХ्рд░рдорд╢ः рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЬाрдпेрдЧा। рдк्рд░рдердо рдмंрдЧрд▓ा рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдХे рдХुрдЫ рд▓ेрдЦों рдХो рдЗрд╕рдХे рдЪрддुрд░्рде рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рд╕े рд╣рдЯा рджिрдП рдЧрдП рдеे, рдЙрди्рд╣ें рдпрд╣ाँ рдкुрдиः рдпрдеाрд╕्рдеाрди
рд╕рдоाрд╣िрдд рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। 

рдк्рд░рдХाрд╢рдХ :
 
рджिрд╕рдо्рдмрд░ -2016 


===========================

ЁЯХКрд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдФрд░ рд╣рдоाрд░ी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा ЁЯХК
 
 рдк्рд░рдердо рдЕрдз्рдпाрдп 

[ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж : рд╡्рдпрдХ्рддि рдФрд░ рдорди ] 

 ( First Chapter)

[Swami Vivekananda :Person and Mind]

1. 

 рдЕрддीрдд рдпा рднाрд╡ी рдпुрдЧ рдХे рдиाрдпрдХ ?

     рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдиों рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХрдИ рд╢рдм्рджों рдХे рдЕрд░्рде, рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдЕрд░्рдеों рд╕े рдЗрддрдиे рднिрди्рди рд╣ैं рдХि рд╣рдо рдк्рд░ाрдпः рдЗрдирдХा рдЕрд░्рде рд▓рдЧा рдмैрдарддे рд╣ैं। рджрд░рдЕрд╕рд▓ рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рдкреЭрдиे рдПрд╡ं рдЙрдирдХी рд╢िрдХ्рд╖ाрдУं рдХो рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рд╕рдордЭрдиे рдХी рд╣рдордиे рдЕрдмрддрдХ рдХोрд╢िрд╢
 рд╣ी рдирд╣ीं рдХी рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣рдо рдЙрди्рд╣ें рдПрдХ рдзाрд░्рдоिрдХ рднрдп ( religious awe) рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддे рд╣ैं, рддрдеा рдЙрди्рд╣ें рднी рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХे рдХेрд╡рд▓ рдорд╣ाрди рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕рди्рдд рд╕рдордЭрдХрд░ рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рдПрдХ рднрдпрдоिрд╢्рд░िрдд рдЖрджрд░ рдХा рднाрд╡ рдкाрд▓ рд▓ेрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рд╣рдо рдЙрди्рд╣ें рдаीрдХ рд╕े рд╕рдордЭ рдирд╣ीं рдкाрддे рд╣ैं, рдФрд░ рдпрд╣ рднрдпрдпुрдХ्рдд рдЖрджрд░ рдХा рднाрд╡ рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рд╕рдЪ्рдЪी рд╢्рд░рдж्рдзा рдоें рдкрд░िрдгрдд рдирд╣ीं рд╣ो рдкाрддा। рддрдеा рдЙрдирдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рдиे рдХा
 рд╣рдо рд╕ोрдЪ рдирд╣ीं рдкाрддे। рдЙрдирдХे рднाрд╖рдгों рдПрд╡ं рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдиों рдоें рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рд╕рдордЭ рдоें рдирд╣ीं рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╢рдм्рджों рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рд╣рдо рдЙрди्рд╣ें рдПрдХ рд╕ाрдзाрд░рдг рдк्рд░ाрдЪीрди рдзाрд░्рдоिрдХ рдк्рд░рд╡рдХ्рддा рд╕рдордЭ рд▓ेрддे рд╣ैं। рдХ्рдпोंрдХि рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдЙрдирдХा рдЖрдиा рд╣ुрдЖ рдеा, рддрдм рд╕े рдЖрдЬ рд╣рдо рдмрд╣ुрдд рдЖрдЧे рдиिрдХрд▓ рдЪुрдХे рд╣ैं। рд╣рдо рддो рдЕрдм рдЪाँрдж рдкрд░ рдкाँрд╡ рд░рдЦрдиे рдХा рдЧрд░्рд╡ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдордиुрд╖्рдп рдмрди рдЪुрдХे рд╣ैं।
       рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд╣рдо рднी рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं। рд╣рдо рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдХрджрдо рдоिрд▓ाрдХрд░ рдЪрд▓рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। рдХ्рдпोंрдХि рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдХрджрдо рдоिрд▓ाрдХрд░ рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓ों рдХो рд╣ी рдЖрдзुрдиिрдХ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै, рдирд╣ीं рддो рдкुрд░ाрддрдирдкंрдеी рд╕рдордЭा рдЬाрддा рд╣ै।  рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдХрджрдорддाрд▓ рдирд╣ीं рдоिрд▓ा рдкाрдиे рдХे- рджो рдХाрд░рдг рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдПрдХ, рд╕рдордп рд╕े рдкीрдЫे рд░рд╣ рдЬाрдиा, рдФрд░ рджूрд╕рд░ा рд╕рдордп рд╕े рдЖрдЧे рдиिрдХрд▓ рдЬाрдиा। рдЗрди рджोрдиों рдЕрд╡рд╕्рдеाрдУं рдоें рд╡рд░्рддрдоाрди рдХे рд╕ाрде рдХрджрдо рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХрддे। рдЬрдм рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдХिрд╕ी  рдХे рдХрджрдо рдирд╣ीं рдоिрд▓рддे рддрдм рдЙрд╕े рд╣рдо рдкुрд░ाрддрдирдкंрдеी рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рдЕрдкрдиे рдХो рдЕрдд्рдпрди्рдд рдк्рд░рдЧрддिрд╡ाрджी рдоाрди рдмैрдарддे рд╣ैं। рдХिрди्рддु, рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдЬिрдирдХे рдХрджрдо рдирд╣ीं рдоिрд▓рддे рд╡े рдЖрдЧे рднी рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं рдпा рдкीрдЫे рднी рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं।  
      рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдЙрд╕ рд╕рдоूрд╣ рдХे рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे, рдЬिрдирдХे рдХрджрдо рд╕рдордп рд╕े рдЖрдЧे рд░рд╣рддे рд╣ैं। рд╡े рддो рдЕрддीрдд рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рднрд╡िрд╖्рдпрдж्рд░рд╖्рдЯा рдеे ! рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рд╡рд░्рддрдоाрди рдХो рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рдкीрдЫे рдоुреЬрдХрд░ рджेрдЦрдиा рдкреЬрддा рдеा।  рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рд╕рдордп рд╕े рдЖрдЧे рдХी рдмाрдд рд╕ोрдЪрдиे рд╡ाрд▓े рдпुрд╡ा- рджрд▓ рдХे рдиेрддा рдеे। рд╡े рддो рдЕрддीрдд рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рднрд╡िрд╖्рдпрдж्рд░рд╖्рдЯा рдеे ! рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рд╡рд░्рддрдоाрди рдХो рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рдкीрдЫे рдоुреЬрдХрд░ рджेрдЦрдиा рдкреЬрддा рдеा। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡рд░्рддрдоाрди рдХे рдЖрд▓рд╕्рдп рдПрд╡ं рдЧрддिрд╣ीрдирддा рдЖрджि рд╕ैрдХреЬों рдХाрд░рдгों рд╕े рд╡े рдкीреЬा рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддे рдеे। 
    рдЬिрд╕ рдпुрдЧ рдоें рд╡े рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ुрдП рдеे, рдЙрд╕ рд╕рдордп рдкाрд╢्рдЪрдд्рдп рдХी рдЖрдзुрдиिрдХрддा рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХो рдк्рд▓ाрд╡िрдд рдХрд░ рд░рд╣ी рдеी рдФрд░ рджेрд╢ рдХा рдирд╡ рд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╕рдоुрджाрдп рдЙрд╕ рд╕ैрд▓ाрд╡ рдоें рдбूрдм-рдЙрддрд░ा рд░рд╣े рдеे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдШोрд╖рдгा рдХी рдеी рдХि рд╡े рдЙрд╕ рдЕрдиाреЬी рдЖрдзुрдиिрдХों рдоें рд╕े рдирд╣ीं рд╣ैं, рдЬो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рднी рддреЬिрдд (lightening) рдХी рддрд░рд╣ рдкрд░िрдгाрдо рд╡िрд╢ेрд╖ рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡े рдРрд╕े рдЕрдд्рдпाрдзुрдиिрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे рдЬो рдХेрд╡рд▓ рдПрдХрдмाрд░ рджृрд╖्рдЯिрдкाрдд рдХрд░рдХे рдЗрди्рдж्рд░рдзрдиुрд╖ рдХे рд╕рдоाрди рдЕрддीрдд рд╕े рд╡рд░्рддрдоाрди рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХो рднी рдкाрд░рдХрд░ рднрд╡िрд╖्рдп рддрдХ рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рджेрдЦрдиे  рдоें рд╕рдорд░्рде рдеे। рдЖрдзुрдиिрдХ рдорддрд╡ाрджिрдпों рдХी рддрд░рд╣ рд╡े рдЬो рдХुрдЫ рдк्рд░ाрдЪीрди рдЕрдерд╡ा рдкुрд░ाрдиा рд▓рдЧे рдЙрд╕े рдд्рдпाрдЧ рджेрдиे рдХे рдкрдХ्рд╖рдзрд░ рдирд╣ीं рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдеा рдХि 'рд╡рд░्рдЬрди' (Exclusion) рд╢рдм्рдж рдЙрдирдХे рд╢рдм्рджрдХोрд╢ рдоें рдирд╣ीं рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧौрд░рд╡рдордпी рдЕрддीрдд рд╕े рдк्рд░ेрд░рдгा рд▓ेрдХрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рдХे рд╢िрд╢ु рдХो рдЕрдкрдиे  рдкैрд░ों рдкрд░ рдЦреЬे рд╣ोрдиे рддрдеा рднрд╡िрд╖्рдп рдХो рдФрд░ рднी рдЕрдзिрдХ рдорд╣ाрдирддा рд╕े рдЧрдв़рдиे рдХी рд╕ाрдзрдиा рдоें рд╡ीрд░рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдХрджрдо рдЖрдЧे рдмреЭाрдиे рдХा  рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХिрдпा рдеा।
     рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХाрдордиा рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рдиे рдХो рдХрд╣ा рдеा। рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рдпрд╣ рдХрджाрдкि рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╕рдмрдХो  рдХाрдордиाрд╣ीрди, рдиिрд░ुрдд्рд╕ाрд╣ी рдФрд░ рдиिрд╢्рдЪेрд╖्рдЯ (рдиिрдХрдо्рдоा) рд╣ो рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП , рдмрд▓्рдХि рдХाрдордиा рдХे рдд्рдпाрдЧ рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ुрдЖ рдХाрдордиाрдУं рдХा рджाрд╕ рди рд╣ोрдиा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡िрд╢्рд╡рдзрд░्рдо  рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХा рдЕрдз्рдпрди рдХрд░рдХे рдпрд╣ рдЬाрди рд▓िрдпा рдеा рдХि рдХेрд╡рд▓ рдЗрд╕ी рджेрд╢ рдоें рдзрд░्рдо,рдЕрд░्рде рдФрд░ рдХाрдордиा рдХो рд╕ुрд╕рдорди्рд╡िрдд рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдлрд▓ोрдкрдпोрдЧी рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा ! рдЕрди्рддिрдо рдкुрд░ुрд╖ाрд░्рде - 'рдоोрдХ्рд╖' рдХो рд╕рдмрдХे рд▓िрдП рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╣рд▓ोрдХ рдФрд░ рдкрд░рд▓ोрдХ рдХे рд╕ुрдЦ -рднोрдЧों рдХे рдк्рд░рддि рд▓ोрдЧों рдХी рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд▓ाрд▓рд╕ा рд░рд╣рддी рд╣ै। рдзрд░्рдо рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╕рдордЭाрдиे рдХे рдХ्рд░рдо рдоें рдХрдИ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рдХे рд▓ोрдЧों рдоें рдзрд░्рдо рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдзिрдХ рдЖрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рд╣рдорд▓ोрдЧों рдиे рдЕрднी рддрдХ рдЙрдирдХे рд╕рдоाрди рднोрдЧ рд╕ाрдордЧ्рд░िрдпों рдХा рдЙрдкрднोрдЧ рдХрд░рдХे рдЙрд╕рдХी рдиिрд╕्рд╕ाрд░рддा рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рдиा рд╕ीрдЦा рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै। рдмिрдиा рднोрдЧ рдХिрдпे рдпोрдЧ рдоें рдк्рд░рд╡ृрдд्рдд рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиी рдмреЬाрдИ рд╣ाँрдХрдиे рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдХी рдЙрди्рд╣ोंрдиे 'рдвोंрдЧ' рдХрд╣рдХрд░ рдШोрд░ рдиिंрджा рдХी рд╣ै।  рдпрд╣ рддो рд╕ाрдд्рд╡िрдХрддा рдХे рдЖрд╡рд░рдг рдоें рд▓िрдкрдЯी рд╣ुрдИ рдШोрд░ рддाрдорд╕िрдХрддा рд╣ै !  
    рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХ्рд░рдорд╡िрдХाрд╕ рдоें (рдЕрд░्рдеाрдд рдмीрдЬ рдХी рдЕंрддрд░्рдиिрд╣िрдд рд╢рдХ्рддि рдоें) рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд░рдЦрддे рдеे। рд╡े рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рддрдоोрдЧुрдг рдХा рдкрд░िрдд्рдпाрдЧ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд░рдЬोрдЧुрдг рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдоें рд╕рддोрдЧुрдг рдоें рд▓ीрди рд╢ाрди्рддि  рдХा рдЖрд╢्рд░рдп рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХे рдкрдХ्рд╖рдзрд░ рдеे, рдаीрдХ рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЬीрд╡рди рдоें рд╢ूрдж्рд░ों рдХी рдПрдХрддा, рд╡ैрд╢्рдпों рдХा рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди, рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпों рдХे рд╢ौрд░्рдп рдФрд░ рд╡ीрд░рддा рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзी рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд; рд╕ाрдзрдиा рдж्рд╡ाрд░ा рдм्рд░рд╣्рдорддेрдЬ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рдоाрд░्рдЧ рдоें рд╕рдмрдХो рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ोрдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рджेрддे рдеे।   
      рджрд░िрдж्рд░рддा, рдЕрд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░ рдЕрдЬ्рдЮाрдирддा рдХे рдЕंрдзрдХाрд░ рдХो рдЕрддीрдд рдХी рдЧрд╣рд░ी рдЦाрдИ рдоें рдлेंрдХрдХрд░ рдордиुрд╖्рдп рдоें рдЕрди्рддрд░्рдиिрд╣िрдд рд╢ाрд╢्рд╡рдд рдорд╣рдд्рддा (рджिрд╡्рдпрддा рдпा рдкूрд░्рдгрдд्рд╡) рдХो рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рдХрд░ा рджेрдиा рд╣ी рдЙрдирдХे рдХрд░्рдо-рдпोрдЧ рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рд╣ै। рд╡े рдХेрд╡рд▓ рд╣рдоें рдЗрддрдиा рд╕्рдорд░рдг рдХрд░ा рджेрдиा рдЪाрд╣рддे рдеे рдХि- " рд╕ैंрдХреЬों рдм्рд░рд╣्рдоा рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░ рдмुрдж्рдзрдд्рд╡ рдкाрдпे рд╣ुрдП рдирд░-рджेрд╡ों рдХे рдЪрд░рдгों рдкрд░ рд▓ोрдЯ рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдХрд░рддे рд╣ैं। рддрдеा рдЗрд╕ рдмुрдж्рдзрдд्рд╡-рдк्рд░ाрдк्рддि рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдкрд░ рдордиुрд╖्рдп рдоाрдд्рд░ рдХा рдЬрди्рдорд╕िрдж्рдз рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै। " рд╡рд░्рддрдоाрди рднाрд░рдд-рдкेрдЬ реирежрек (рд╡ि реж рд╕ा реж рдЦрдг्рдб реп)] рдЗрд╕ рднрд╡िрд╖्рдпрдж्рд░рд╖्рдЯा рд╡ीрд░-рдпोрдж्рдзा рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЖрдзुрдиिрдХрддा рдХी рд░ाрдЧ рдЕрд▓ाрдкрдиा рддो  рдирд╡рдЬाрдд рд╢िрд╢ु рдж्рд╡ाрд░ा рдХ्рд░ंрджрди рдоाрдд्рд░ рд╣ै। 
   рдЗрд╕рд▓िрдП рдк्рд░рд╢्рди рдпрд╣ рдЙрдарддा рд╣ै рдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЕрддीрдд рдХे рдиाрдпрдХ рдеे рдпा рднाрд╡ी рдпुрдЧ рдХे ? 
===========
[# рдкुрд░ाрддрдирдкंрдеी (outdated) рдХे рдаीрдХ рд╡िрдкрд░ीрдд рднрд╡िрд╖्рдпрдж्рд░рд╖्рдЯा (harbinger рдпा рдЕрдЧ्рд░рдЧाрдоी рдиेрддा рдеे।) 'рдкंрдЪрднूрддेрд░ рдлांрджे рдм्рд░рд╣्рдо рдкреЬे рдХांрджे рдЕрд╡рд╕्рдеा рдпा 'рднेंреЬрдд्рд╡ рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा' рдХो рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП, рдХрд░ुрдгाрд╡рд╢ рдЙрди्рд╣ें (рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж рдЕрд╡рд╕्рдеा) рд╕े рдкीрдЫे рдоुреЬрдХрд░ рджेрдЦрдиा рдкреЬрддा рдеा рдЕрд░्рдеाрдд 'рд╕िंрд╣ाрд╡рд▓ोрдХрди' рдХрд░рдиा рдкреЬрддा рдеा। рдпुрд╡ाрдУं рдХी рд╕ुрд╕्рддी, рдзीрдоी рдЧрддि, рдФрд░ рдЗрд╕ рдЧрддि,рдЬीрд╡рди - рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХी рдЕрдиिрд╢्рдЪिрдд्рддा рдХो рджेрдЦрдиे рд╕े рдЙрди्рд╣ें рдмреЬा рдХрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рдеा। 
(рддреЬिрдд# 'рдЕрдиाреЬी рдЖрдзुрдиिрдХ' рд╕рдоूрд╣ рдХी рднौрддिрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрдиी -"рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕्рд▓ा" рдЬैрд╕े (ржЖрж╣াржо্ржоржХ)   рдирд╣ीं рдеे,рдЬो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рддреЬिрдд рдкрд░ рджृрд╖्рдЯि рдЧреЬाрдХрд░ рдЦोрдЬрддे рдеे, рдмрд▓्рдХि рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЛрд╖ि рдФрд░ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рджोрдиों рдоें рд╕ाрдоंрдЬрд╕्рдп рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे।) 
[ржнোржЧ # ржиা ржХрж░ে ржиিрж╖্ржлрж▓েрж░ ржд্ржпাржЧেрж░ ржмрзЬাржЗржХে ржнржг্ржбাржоি ржмрж▓ে ржиিржи্ржжা ржХрж░েржЫেржи। рдоैंрдиे рд╡िрд╡ाрд╣ рдирд╣ीं рдХिрдпा, рдоैंрдиे рдЯ्рдпूрд╢рди рдирд╣ीं рдкреЭाрдпा рдмाрд░ рдмाрд░ рд╕ुрдиा рдХрд░ рдЕрдкрдиी рдкीрда рдердкрдердкाрдиे рд╡ाрд▓ों рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ों рдЬैрд╕ी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдХी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдШोрд░ рдиिंрджा рдХी рд╣ै। рд╣рдоाрд░े рдпрд╣ाँ рдЗрд╣рд▓ोрдХ рдХा рд╕ुрдЦ -рднोрдЧ (рдЕрдн्рдпुрджрдп) рдФрд░ рдкрд░рд▓ोрдХ рдХा рднोрдЧ (рдиिःрд╢्рд░ेрдпрд╕) - рдЕрд░्рдеाрдд рдкрд░рдоाрдирди्рдж рдк्рд░ाрдк्рддि рдХो рдзрд░्рдо рдХрд╣ा рд╣ै। рдЕंрдЧूрд░ рдЦрдЯ्рдЯे рд╣ैं - рдХो рдЫिрдкाрдиे рдХे рд▓िрдпे рджрд░िрдж्рд░рддा рдФрд░ рдЕрднाрд╡ рдоें рд╣ी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЬीрд╡рди рдмिрддा рджेрдиे рдХो, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕ाрдд्рд╡िрдХрддा рдХे рдЖрд╡рд░рдг рдоें рдЫुрдкी рд╣ुрдИ рдШोрд░ рддाрдорд╕िрдХрддा рд╣ी рдХрд╣ा рд╣ै। рд╣рдорд▓ोрдЧों рдиे рдЕрднी рддрдХ рдЙрдирдХे рд╕рдоाрди рднोрдЧ-рд╕ाрдордЧ्рд░िрдпों рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдФрд░ рдЙрдкрднोрдЧ рдХрд░рдХे рдЙрдирдХी рд╡्рдпрд░्рдерддा рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рдиा рдХрд╣ाँ рд╕ीрдЦा рд╣ै ? рд╕ुрдЦ-рд╕ुрд╡िрдзा рдХा рднोрдЧ рдХिрдпे рдмिрдиा, рдЬो рдХुрдЫ рднाрдЧ्рдп рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдп рдЙрд╕рдХी рдЕрдпोрдХ्рддिрдХ рдмрдб़ाрдИ рдХрд░рдиे рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкाрдЦрдг्рдб рдХрд╣рдХрд░ рдиिрди्рджा рдХी рд╣ै। ]
>>>"рдмुрдж्рдзрдд्рд╡-рдк्рд░ाрдк्рддिрдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा" -рдмौрдж्рдз рд╡िрдк्рд▓рд╡ рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рдкुрд░ोрд╣िрдд-рд╢рдХ्рддि рдХा рд╣्рд░ाрд╕ рдФрд░ рд░ाрдЬрд░्рд╖ि рд╢рдХ्рддि рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕ рд╕рдордп рд╕рдоाрдЬ рдХे рдиेрддा рд╡рд╢िрд╖्рда , рд╡िрд╢्рд╡ाрдоिрдд्рд░ рдЖрджि рдирд╣ीं рд░рд╣े। рд╡рд░рди рдЪрди्рдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдоौрд░्рдп , рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдЕрд╢ोрдХ рдЖрджि рд╣ुрдП।  рдЗрд╕ी рдпुрдЧ рдХे рдЕрди्рдд рдоें рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िрди्рджू рдзрд░्рдо рдФрд░ рд░ाрдЬрдкूрдд рдЖрджि рдЬाрддिрдпों рдХा рдЕрдн्рдпुрдд्рдеाрди рд╣ुрдЖ।  ...рдХ्рдпोंрдХि  " рд╕ैंрдХреЬों рдм्рд░рд╣्рдоा рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░ рдмुрдж्рдзрдд्рд╡ рдкाрдпे рд╣ुрдП рдирд░-рджेрд╡ों рдХे рдЪрд░рдгों рдкрд░ рд▓ोрдЯ рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдХрд░рддे рд╣ैं। рддрдеा рдЗрд╕ рдмुрдж्рдзрдд्рд╡-рдк्рд░ाрдк्рддि рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдкрд░ рдордиुрд╖्рдп рдоाрдд्рд░ рдХा рдЬрди्рдорд╕िрдж्рдз рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै।рд╡рд░्рддрдоाрди рднाрд░рдд-рдкेрдЬ реирежрек (рд╡ि реж рд╕ा реж рдЦрдг्рдб реп)]  
[With the deluge which swept the land at the advent of Buddhism, the priestly power fell into decay and the royal power was in the ascendant..... The state of being a Buddha is superior to the heavenly positions of many a Brahm├в or an Indra, who vie with each other in offering their worship at the feet of the Buddha, the God-man!  And to this Buddhahood, every man has the privilege to attain; it is open to all even in this life." MODERN INDIA/Volume 4,page -443/-

"ржХржд рж╢ржд ржЗржи্ржж্рж░াржжি ржмুржж্ржзржд্ржмржк্рж░াржк্ржд  ржирж░ржжেржмрждাрж░ ржЪрж░ржгে ржк্рз░ржиржд ржПржмং ржмুржж্ржзржд্ржмে ржоржиুрж╖্ржпржоাржд্рж░েрж░ржЗ ржЕржзিржХাрж░" ржмিржмেржХাржиржи্ржжেрж░ ржнাрж╖াрзЯ ржХрждржХ рж╢ржм্ржжেрж░ ржЕрж░্рже рж╕াржзাрж░ржг ржЪрж▓িржд ржзাрж░ржгা ржеেржХে ржПржд ржзাрж░ржгা ржмрж╣ржи ржХрж░ে ржпে , ржЖржорж░া ржЕржиেржХ рж╕ржорзЯ ржнুрж▓ ржмুржЭে ржмрж╕ি। ржЖржорж░া ржмিржмেржХাржиржи্ржжржХে ржмিрж╢েрж╖ ржкрзЬেрж╢ুржиে ржжেржЦেржиি।  рждржмে ржЖржоাржжেрж░ ржжেрж╢েрж░ ржПржХржЬржи ржорж╣াржи ржм্ржпржХ্рждি ржмрж▓ে ржпাржХে ржмрж▓ে ' religious awe ' ржмা ржПржХржЯা рж╕ржоীрж╣ рждাঁрж░ рж╕ржо্ржмржи্ржзে ржЖржорж░া ржкোрж╖ржи ржХрж░ি। ржХিржи্рждু ржаিржХ ржаিржХ ржиা ржмোржЭাрзЯ ржЗ рж╕ржоীрж╣ рж╢্рж░ржж্ржзাрзЯ ржкрж░িржгржд  рж╣рзЯ ржиা ,  ржпাрждে рждাঁржХে ржЖржорж░া ржЕржиুрж╕рж░ржг ржХрж░াрж░ ржХржеা ржнাржмрждে ржкাрж░ি। рждাঁрж░ ржнাрж╖াрзЯ ржХিржЫু ржиা -ржмোржЭা рж╢ржм্ржжেрж░ ржжрж░ুржи  ржЖржорж░া рждাঁржХে ржПржХржЬржи рж╕াржзাрж░ржг ржк্рж░াржЪীржи ржзрж░্ржоржк্рж░ржмржХ্рждা ржмрж▓ে ржоржиে ржХрж░ি। .... рждাржЗ ржпржЦржиржЗ ржоিрж▓рж▓ ржиা , рждржЦржиржЗ ржк্рж░াржЪীржи ржмрж▓াржЯা ржпুржХ্рждিрж░ ржжিржХ ржеেржХে ржЕрждিржж্рж░ুрждрждাржжৃрж╖্ржЯে рж╣рзЯ ржкрзЬে рж╕ржорзЯেрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржпাрж░ ржоিрж▓ ржиেржЗ рж╕ে ржЖржЧেрж░ржУ рж╣рждে ржкাрж░ে , ржкрж░েрж░ржУ рж╣рждে ржкাрж░ে।рждাржЗ ржмрж░্рждржоাржиেрж░ ржЕрж▓рж╕ , ржоржи্ржерж░ ржЧрждি ржЖрж░ ржПржЗ ржЧрждিрж╣ীржирждাрж░ рж╢рждржжাрж░িржж্рж░্ржп рждাঁржХে ржкীрзЬিржд ржХрж░ржд ржЕржд ... ржпে ржпুржЧে рждিржиি ржЖржмিрж░্ржнূржд рж╣рзЯেржЫেржи , рждржЦржи ржкাрж╢্ржЪাржд্рждрж░ ржЖржзুржиিржХрждা рж╕ржж্ржп ржЖржоাржжেрж░ ржжেрж╢ ржХে ржк্рж▓াржмিржд ржХрж░েржЫে ржЖрж░ ржиাржм্ржп рж╢িржХ্рж╖িржд рж╕ржо্ржк্рж░ржжাрзЯ рж╕ে ржк্рж▓াржмржиে рж╣াржмুржбুржмু ржЦাржЪ্ржЫে  . ржжাрж░িржж্рж░্ржп , ржЕрж╢িржХ্рж╖া , ржЕржЬ্ржЮрждাрж░ ржШржиাржи্ржзржХাрж░ ржХে ржЕрждীрждেрж░ ржЕрждрж▓ ржЧрж╣্ржмрж░ে ржлেрж▓ে ржоাржиুрж╖েрж░ рж╢াрж╢্ржмржд ржорж╣ржд্ржмেрж░ ржЙржж্ржмোржзржиেржЗ рждাঁрж░ ржХрж░্ржоржж্ржпোрждржиা।  ржпেржоржи рждিржиি рждাржорж╕িржХрждা ржмрж░্ржЬржи ржХрж░ে рж░ржЬোржЧুржгেрж░ ржк্рж░ржХাрж╢েрж░  ржоржз্ржпে ржжিрзЯে рж╢াржи্ржд рж╕ржоাрж╣িржд рж╕ржд্ржмাрж╢্рж░рзЯ ржЧ্рж░рж╣ржгেрж░ ржкржХ্рж╖ржкাрждী , рждেржоржи рж╕াржоাржЬিржХ ржХ্рж╖েржд্рж░ে рж╢ূржж্рж░েрж░ ржРржХ্ржп , ржмৈрж╢্ржпেрж░ ржЖржжাржиржк্рж░ржжাржи , ржХ্рж╖ржд্рж░িрзЯেрж░ ржмীрж░্ржп ржУ рж╕াржзржиাрж░ ржоржз্ржпে ржжিрзЯে ржм্рж░рж╣্ржорждেржЬে рж▓াржнেрж░ ржкржеে рж╕ржХрж▓ржХে ржкрж░িржЪাрж▓িржд ржХрж░াрж░ ржХржеা ржмрж▓েржЫেржи।-
рдЕрддः рдЗрд╕ рдпोрдж्рдзा-рд╕рди्рдпाрд╕ी рдпा рднрд╡िрд╖्рдп-рдж्рд░рд╖्рдЯा (harbinger) рдЕрдЧ्рд░рдЧाрдоी рдпुрд╡ा рдиेрддा рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЕрдкрдиे рдХो рдЖрдзुрдиिрдХ рд╕рдордЭрдиा рдФрд░ рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рдЖрдзुрдиिрдХрддा рдХी рд░ाрдЧ рдЕрд▓ाрдкрддे рд░рд╣рдиा, рдХिрд╕ी рдирд╡рдЬाрдд рд╢िрд╢ु рдХा рдХ्рд░ंрджрди рдХрд░рдиे рдЬैрд╕ा рд╣ी  рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै । рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдпрд╣ рдк्рд░рд╢्рди рддो рдЙрдаेрдЧा рд╣ी, рдХि рдХ्рдпा рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЕрддीрдд рдпुрдЧ рдХे рдиाрдпрдХ рдеे рдпा рднाрд╡ी рдпुрдЧ рдХे ?
 
=================
рд╣िрди्рджी рдЕрдиुрд╡ाрджрдХ рдХा рдорди्рддрд╡्рдп :    (14 рдЬрдирд╡рд░ी 1985 рдХो рдмेрд▓ाрдЯांреЬ рджुрд░्рдЧा рдордг्рдбрдк рд╕े -14 рдЬрдирд╡рд░ी 2024 рдХो рдЭрдг्рдбा рдЪौрдХ рдкрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдЖ рдЧрдП !) рдХो рдЕрдн्рд░рдХ рдирдЧрд░ी (mica city) рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдж рдЭुрдорд░ीрддिрд▓ैрдпा [District - Koderma, Jharkhand, then District- Hazaribagh Bihar) рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг-рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╡ेрджाрди्рдд рднाрд╡рдзाрд░ा рдХा рдЖрд╡िрд░्рднाрд╡ 'рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЬ्рдЮाрди рдорди्рджिрд░ рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп ' (рд╕рд╣ рдпुрд╡ा рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдгрдХाрд░ी рд╕ंрд╕्рдеा) рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╣ुрдЖ рдеा । 
     рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдиे рдХрд╣ा рдеा рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рдЬрди्рдорддिрдеि рд╕े рд╕рдд्рдпрдпुрдЧ рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै। рдФрд░ 'рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЬ्рдЮाрди рдорди्рджिрд░' рдХा рдЭुрдорд░ीрддिрд▓ैрдпा рдоें 1985 рдоें рдЖрд╡िрд░्рднाрд╡ рд╣ोрдиे рд╕े рдПрдХ рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рд╣ी рдЙрд╕ рд╕рдд्рдпрдпुрдЧ рд░ूрдкी рдЧंрдЧा рдХो рдзрд░рддी рдкрд░ рдЕрд╡рддрд░िрдд рдХрд░ाрдиे рдХी рдкрдж्рдзрддि 'рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдФрд░ рд╣рдоाрд░ी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा' рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рдк्рд░рдердо рдмंрдЧрд▓ा рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 1984 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рдЪुрдХा рдеा। рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рд╣िрди्рджी рдоें рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░рдиे рдХा рд╕ौрднाрдЧ्рдп рдк्рд░рдердо рдмंрдЧрд▓ा рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдк्рд░рдХрд╢िрдд рд╣ोрдиे рдХे рдкूрд░े 28 рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж - 2012 рдоें  рдоिрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै। 
    рд▓ेрдХिрди рдоेрд░ा рдк्рд░рдердо рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╢िрд╡िрд░ рдмेрд▓рдШреЬिрдпा рдоें 1987 рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рдпुрд╡ा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╢िрд╡िрд░ рд╕े рд╣ुрдП рдеा। рдЙрд╕ी рд╢िрд╡िрд░ рдоैंрдиे рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рд╕рд╣िрдд рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╕рдорд╕्рдд рдмंрдЧрд▓ा-рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдкुрд╕्рддрдХों рдХा рджो-рджो рд╕ेрдЯ рдЦрд░ीрдж рд▓िрдпा рдеा। рдХिрди्рддु рдмंрдЧрд▓ा рдкреЭрдиा рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдирд╣ीं рдЬाрдирддा рдеा। рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा 1987 рдоें рдмेрд▓рдШреЬीрдпा рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд 20 рд╡ां рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдпुрд╡ा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╢िрд╡िрд░, рдоेрд░े рд▓िрдП рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХा рдк्рд░рдердо рдХैрдо्рдк рдеा। рд╡рд╣ рд╢िрд╡िрд░ рдоेрд░े рд▓िрдП  рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рдХे рд╕рдк्рддрд░्рд╖िрдпों рдоें рд╕े рдПрдХ C-IN-C рдирд╡рдиीрджा рдХो рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рджेрдЦрдиे рдФрд░ "рд╕рдд्рдпрдпुрдЧ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХी рдкрдж्рдзрддि" рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рд╣ोрдиे рдХा рдкрд╣рд▓ा рдЕрд╡рд╕рд░ рдеा। рдЙрд╕ рд╢िрд╡िрд░ рд╕े рд▓ौрдЯрдиे рдХे рдмाрдж 12 рдЬрдирд╡рд░ी 1988 рдХो рд╣ी 'рдЭुрдорд░ीрддिрд▓ैрдпा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЬ्рдЮाрди рдорди्рджिрд░ ' рдХा рд╡िрд▓рдп 'рдЭुрдорд░ीрддिрд▓ैрдпा рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдпुрд╡ा рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ ' рдоें рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा। рдФрд░ рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХा рдмिрд╣ाрд░ рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рддрд░ीрдп рдк्рд░рдердо рддीрди рджिрд╡рд╕ीрдп рдпुрд╡ा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╢िрд╡िрд░, рд╕ी. рдПрдЪ. рд╣ाрдИ рд╕्рдХूрд▓ рдоें 27 рд╕े 29 рдордИ 1988 рдХो рдЖрдпोрдЬिрдд рд╣ुрдЖ। рдЬिрд╕рдоें рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рд╕рдоीрддि рдХे рд╕рднी рд╕рджрд╕्рдпों рдХा (рдХेрд╡рд▓ рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдЕрдоिрдпो рджा рдХो рдЫोреЬрдХрд░) рдЭुрдорд░ीрддिрд▓ैрдпा рдоें рдкрджाрд░्рдкрдг рд╣ुрдЖ। 
    рдЙрд╕ рд╢िрд╡िрд░ рдХे рдмाрдж рд╕े рд╣ी рдЬिрддрдиी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдкुрд╕्рддрдХें рдеीं рдЙрдирдХा рд╣िрди्рджी рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░рдиे рд▓рдЧा, рдХ्рдпोंрдХि рдоेрд░े рдоिрдд्рд░ рдордг्рдбрд▓ी рдоें рдХुрдЫ рдмंрдЧाрд▓ी рднी рдеे। рдЙрдирдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдмंрдЧрд▓ा рдкреЭрдиा рдФрд░ рдмंрдЧрд▓ा рдмोрд▓рдиा рд╕ीрдЦрдиे рд▓рдЧा। 1988 рдХे рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╢िрд╡िрд░ рд╕े рд╣ी рдоुрдЭे рд╢िрд╡िрд░ рдоें рджिрдП рдЧрдП рдмंрдЧрд▓ा-рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рднाрд╖рдгों рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рддुрд░рди्рдд рдЙрд╕рдХा рд╣िрди्рджी рд╕ाрд░ांрд╢ рдмोрд▓рдиे рдХा рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рдирд╡рдиीрджा рдиे рдоेрд░े рдКрдкрд░ рд╕ौंрдкा। 

 рд╡िрд╡ेрдХ-рд╡ाрд╣िрдиी рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рд╕рдЪिрд╡ рд╢्рд░ी рдирд╡рдиीрд╣рд░рдг рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп' рдж्рд╡ाрд░ा рдоूрд▓ рдмंрдЧрд▓ा рднाрд╖ा рдоें рд▓िрдЦिрдд рдиिрдмрди्рдзों рдХा рд╣िрди्рджी рдЕрдиुрд╡ाрдж рдкреЭрдиे рд╕े, рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдордиुрд╖्рдп рдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдгрдХाрд░ी рдЖрди्рджोрд▓рди рд╕े рдЬुреЬे рд╣िрди्рджीрднाрд╖ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдХाрд░्рдп-рдХрд░्рддाрдУं рдХो "рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж-рдХैрдк्рдЯрди рд╕ेрд╡िрдпрд░ рдЕрдж्рд╡ैрдд рдЖрд╢्рд░рдо рдоाрдпाрд╡рддी рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ-рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा ' Be and Make' рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ (рдиेрддा) [C-IN-C рдирд╡рдиीрджा] рдЬैрд╕ा рдмрдирдиे рдФрд░ рдмрдиाрдиे рдоें рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ा рд╕ंрдмрд▓ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдЧा। рдЗрд╕ी рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрдХрд░ рдЗрд╕ рдЧ्рд░рди्рде рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдирд╡рдиीрджा рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдмंрдЧрд▓ा рд╕рдо्рдкाрджрдХीрдп  рдХा рд╣िрди्рджी рдЕрдиुрд╡ाрдж, рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рдд рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдпुрд╡ा рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдЭुрдорд░ीрддिрд▓ैрдпा рд╢ाрдЦा рдХे 'рд╣िрди्рджी рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡िрднाрдЧ'  рдж्рд╡ाрд░ा "рд╡िрд╡ेрдХ -рдЕंрдЬрди" рдиाрдордХ рд╣िрди्рджी рдд्рд░ैрдоाрд╕िрдХ/ рдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рд░ूрдк рдоें   рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рд╕ाрд░्рдзрд╢рддрдХ рдЬрди्рдо рдЬрдпंрддी рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдЬो рдЪрддुрд░्рде рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдмंрдЧрд▓ा рднाрд╖ा рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдЙрд╕рдоें рд╕ंрдХрд▓िрдд рдЖрда рдирдпे рдиिрдмрди्рдзों рдХा рд╣िрди्рджी рдЕрдиुрд╡ाрдж рднी рдпрд╣ाँ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।
рдЕрдиुрд╡ाрджрдХ : 
рд╢्рд░ी рд╡िрдЬрдп рдХुрдоाрд░ рд╕िंрд╣
рдЙрдкाрдз्рдпрдХ्рд╖,рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рдд рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдпुрд╡ा рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓। 
6/1 A, рдЬрд╕्рдЯिрд╕ рдорди्рдорде рдоुрдЦрд░्рдЬी рд░ो  рдХोрд▓рдХाрддा - 700009
рджिрд╕рдо्рдмрд░ : 2024 
==========


  









рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं: