เคฎेเคฐे เคฌाเคฐे เคฎें

เคฎंเค—เคฒเคตाเคฐ, 31 เคœुเคฒाเคˆ 2012

๐Ÿ•Š๐Ÿน1.8" เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ी เคตिเคšाเคฐเคงाเคฐा : เคเค• เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคชเคฐिเคšเคฏ " ๐Ÿ•Š๐Ÿน[ เคช्เคฐเคฅเคฎ เค…เคง्เคฏाเคฏ -1.8 : เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ- "เคต्เคฏเค•्เคคि เค”เคฐ เคฎเคจ " (Person and Mind) : "เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค”เคฐ เคนเคฎाเคฐी เคธเคฎ्เคญाเคตเคจा " SVHS-1.8] old book 1.9]

8.

 เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ी เคตिเคšाเคฐเคงाเคฐा : "เคเค• เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคชเคฐिเคšเคฏ " 
 
      เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ी เคตिเคšाเคฐเคงाเคฐा  เค•ा เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคฐूเคช เคธे เคชเคฐिเคšเคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคฒेเคจा เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เค•เค िเคจ เค•ाเคฐ्เคฏ เคนै। เค‰เคจเค•े เคเค• เคต्เคฏाเค–्เคฏाเคจ เคฏा เคชเคฐिเคšเคฐ्เคšा เค•ो เคชเฅเค•เคฐ เคฏा เคธुเคจเค•เคฐ,  เค‰เคจเค•ी เคตिเคšाเคฐเคงाเคฐा เค•े เคธเคฎเคธ्เคค เค†เคฏाเคฎों เค•ी เคชूเคฐ्เคฃ เค…เคตเคงाเคฐเคฃा เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคी। เค‡เคธเค•े เคฒिเคฏे เคจिเคฏเคฎिเคค เคฐूเคช เคธे 'เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคธाเคนिเคค्เคฏ ' เค•े เคชเค เคจ-เคชाเค เคจ เค…เคฅเคตा เคถ्เคฐเคตเคฃ -เคฎเคจเคจ เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เค‰เคจ्เคนें เค†เคšเคฐเคฃ เคฎें เค‰เคคाเคฐเคจे เค•ा เค…เคญ्เคฏाเคธ (เคจिเคฆिเคง्เคฏाเคธเคจ) เค•เคฐเคจा เคญी เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै। 
              เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•े เคชाเคธ เคฏा เคคो เค‡เคคเคจा เคธเคฎเคฏ เคจเคนीं เคฅा เค•ि เคตे เคธเคฎเคธ्เคค เคตिเคทเคฏों เคชเคฐ เคตिเคธ्เคคाเคฐเคชूเคฐ्เคตเค• เคฒिเค–เคคे เคฏा เค‰เคจเค•ो เค‡เคธเค•ी เค•ोเคˆ เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนी เคช्เคฐเคคीเคค เคจเคนीं เคนुเคˆ। เค•िเคจ्เคคु เคฏเคน เคญी เคธเคค्เคฏ เคนै เค•ि เคตाเคฐ्เคคाเคฒाเคช, เคต्เคฏाเค–्เคฏाเคจ เคฏा เคชเคค्เคฐाเคšाเคฐ เค•े เค•्เคฐเคฎ เคฎें เค…เคฅเคตा เคฏเคฆा-เค•เคฆा เคธ्เคตเคฏं เค•ुเค› เคฒिเค–เคคे เคธเคฎเคฏ เคตिเคทเคฏों เค•े เคฎूเคฒ เคฎें เคชเคนुँเคšเค•เคฐ เค‰เคธे เค…เคค्เคฏंเคค เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฐूเคช เคธे เคธเคฎเคाเคฏा เคนै। เคฆूเคธเคฐे  เคตिเคšाเคฐเค•ों เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฒिเค–िเคค เค•เคˆ เคชुเคธ्เคคเค•ों เค•ो เคชเคขเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคญी เค‰เคจ เคตिเคทเคฏों เค•ी เค‰เคคเคจी เคธ्เคชเคท्เคŸ เคงाเคฐเคฃा เคจเคนीं เคนो เคชाเคคी เคฏเคนाँ เคคเค• เค•ि เคนเคฎ เค•เคˆ เคฌाเคฐ เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคฆिเค—เคญ्เคฐเคฎिเคค เคนो เคœाเคคे เคนैं। เค•िเคจ्เคคु, เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•ी เคตिเคšाเคฐเคงाเคฐा เคธे เคชเคฐिเคšเคฏ เคนो เคœाเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคตे เคธเคฌ เคญ्เคฐเคฎ-เคญ्เคฐाเคจ्เคคिเคฏाँ เคคो เคฆूเคฐ เคนोंเค—ी เคนी, เคธाเคฅ-เคนी-เคธाเคฅ เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคตिเคทเคฏ เค•ी เคธ्เคชเคท्เคŸ เคงाเคฐเคฃा เคญी เคฌเคจ เคธเค•ेเค—ी। เค”เคฐ, เคฏเคฆि เคนเคฎ เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เค•เคฐें, เคœो เคนเคฎें เค…เคตเคถ्เคฏ เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเคฏे, เคคो เค‰เคธ เคงाเคฐเคฃा เค•ो เคนเคฎ เค…เคชเคจे เค†เคšเคฐเคฃ เคฎें เค‰เคคाเคฐ เคญी เคธเค•เคคे เคนैं। เคนเคฎें เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เค…เคตเคถ्เคฏ เคธเคฎเค เคฒेเคจी เคšाเคนिเคฏे เค•ि เค•ोเคˆ เคตिเคฆ्เคฏा เคฏा เคœ्เคžाเคจ, เคšाเคนे เคตเคน เค•िเคคเคจा เคนी เคธुเคจ्เคฆเคฐ เค”เคฐ เคฎเคนाเคจ เค•्เคฏों เคจ เคนो, เค‰เคธเค•ा เคคเคฌ เคคเค• เค•ोเคˆ เคฎूเคฒ्เคฏ เคจเคนीं เคนै -เคœเคฌ เคคเค• เค‰เคธे เค•ाเคฐ्เคฏเคฐूเคช เคจ เคฆिเคฏा เคœाเคฏ। 
     เค•िเคธी เคญी เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคฏा เคœ्เคžाเคจ เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏ เค‰เคธเค•ा เคœीเคตเคจ เคฎें เคช्เคฐเคฏोเค— เค”เคฐ เคซเคฒ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคนी เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคนै। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•े เคตिเคšाเคฐ เค•ो เคนी เคช्เคฐเคฏोเค—ाเคถ्เคฐिเคค (empirical) เคฏा เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• (Pragmatic) เคœ्เคžाเคจ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เคต्เคฏเคตเคนाเคฐिเค•เคคाเคตाเคฆ เคฏा เค‰เคชเคฏोเค—िเคคाเคตाเคฆ  (pragmatism) เค•ो เคคो เคเค• เคฆाเคฐ्เคถเคจिเค• เคฎเคคเคตाเคฆ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เคญी เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•ो เคฌिเคจा เคœाเคจे-เคธเคฎเคे เคนी เค•เคน เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคตे เค†เคฆเคฐ्เคถเคตाเคฆी เคฅे เคฏा เค•เคฒ्เคชเคจाเคฒोเค• เคฎें เคตिเคšเคฐเคฃ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฅे। เค†เคœเค•เคฒ เคฒोเค— เคฌिเคจा เค—เคนเคฐाเคˆ เคธे เคธोเคšे-เคธเคฎเคे เคนी เค•िเคธी เค•े เคฒिเค เค•िเคธी เคญी เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนैं। เคนाँ, เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ो เค•เคฒ्เคชเคจाเคฒोเค• เคฏा เคญाเคตเคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคตिเคšเคฐเคฃ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ेเคตเคฒ เค‡เคธ เค…เคฐ्เคฅ เคฎें เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เคนै, เคœเคฌ เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ो เคฏเคน เคธเคฎเค เคฎें เคฏเคน เค† เคœाเคฏ เค•ि เคœीเคตเคจ เค•े เคธเคฎเคธ्เคค เค•ाเคฐ्เคฏ - เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคฏा เคฏเคน เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เคนी เคฎाเคค्เคฐ เคญाเคต-เคฐाเคถि เคนै เค…เคฐ्เคฅाเคค  เคฎเคจःเค•เคฒ्เคชिเคค เคนै। เคจเคนीं เคคो เคตाเคธ्เคคเคตिเค• เค…เคฐ्เคฅों เคฎें เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคธे เคฌเฅœा เคช्เคฐเคฏोเค—เคตाเคฆी เคฏा เคต्เคฏเคตเคนाเคฐเคตाเคฆी เค•ोเคˆ เคฆूเคธเคฐा เคจเคนीं เคนुเค†। เค‰เคจเค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค‡เคธ เคญौเคคिเค• เคœเค—เคค เคฎें เคฏเคฆि เค•ोเคˆ เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคฏा เคœ्เคžाเคจ เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เค”เคฐ เค‰เคชเคฏोเค—ी เคจเคนीं เคนो เคคเคฅा เค‰เคธเค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคธे -เคต्เคฏเค•्เคคि เค”เคฐ เคธเคฎाเคœ เค•ो เคถुเคญเคซเคฒ เคจเคนीं เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो, เคคो เคตैเคธे เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคฏा เคœ्เคžाเคจ (เคตिเคฆ्เคฏा ) เค•ा เค•ोเคˆ เคฎूเคฒ्เคฏ เคจเคนीं เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนเคฎ เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं เค•ि เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•ी เคตिเคšाเคฐเคงाเคฐा เคธเค•ाเคฐाเคค्เคฎเค• , เคตाเคธ्เคคเคตिเค• เคœเค—เคค เคฎें เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เคคเคฅा เคช्เคฐเคฏोเค—  เคฏोเค—्เคฏ เคนै।   
             เคฏเคน เคธเคค्เคฏ เคนเคฎ เคธเคฌ เค•ो เคœ्เคžाเคค เคนोเคจा เคšाเคนिเค เค•ि เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคœैเคธा เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เค”เคฐ เคธเค•ाเคฐเคค्เคฎเค• เคธोเคš เคฐเค–เคจे เคตाเคฒे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคนुเคค เค•เคฎ เคนी เคฆीเค–เคคे เคนैं,  เค•िเคจ्เคคु เคธ्เคตเคฏं เค‰เคจเคธे เคฌिเคจा เคชเคฐिเคšिเคค เคนुเค , เค•ेเคตเคฒ เคฆूเคธเคฐों เค•े เคฎुเค– เคธे เคธुเคจเค•เคฐ เคนเคฎ เคญी เค•เคนเคจे เคฒเค—ें เค•ि เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคคो เคเค• เค†เคฆเคฐ्เคถเคตाเคฆी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฅे เค…เคฐ्เคฅाเคค เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐเคตाเคฆी เคจเคนीं เคฅे, เคคो เค…เคชเคจे เค‡เคธ เค•เคฅเคจ เคธे เคนเคฎ เค…เคชเคจी เค…เคœ्เคžाเคจเคคा เค•ा เคนी เคชเคฐिเคšเคฏ เคฆेंเค—े। เค•्เคฏोंเค•ि เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคจे เคคो เคนเคฎें เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•े เค•เค ोเคฐ เคงเคฐाเคคเคฒ เคชเคฐ เค–เคก़े เคนो เคœाเคจे เค•ा เค‰เคชเคฆेเคถ เคฆिเคฏा เคนै, เค…เคชเคจे เคชैเคฐों เคชเคฐ เค–เคก़े เคนोเคจे เค•ा เคจिเคฐ्เคฆेเคถ เคฆिเคฏा เคนै। เค‰เคจเค•ा เค‰เคชเคฆेเคถ เคฅा- " เค…เคชเคจे เคชैเคฐों เค•ो เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เคœเคฎाเค•เคฐ เค–เฅœे เคนो เคœाเค“ เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐों เค•ो เค…เคชเคจे เคนाเคฅों เคธे เคŠเคชเคฐ เค‰เค ा เคฒो। " เคนเคฎें เค‡เคธ เคฌाเคค เคชเคฐ เคœเคฐा เคญी เคธเคจ्เคฆेเคน เคจเคนीं เคนोเคจा เคšाเคนिเคฏे เค•ि เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค‰เคชเคฏोเค—-เคฌुเคฆ्เคงि เคฏा เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค•-เคฌुเคฆ्เคงि เคธे เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคฅे। เค‡เคธीเคฒिเคฏे, เคœो เคฒोเค— เค…เคชเคจे เค•ो เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เคฌुเคฆ्เคงि เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฏा 'Technocrats' เคธเคฎเคเคคे เคนैं, เคฏा เคธ्เคตเคฏं เค•ो เค†เคงुเคจिเค• เคคเค•เคจीเค•ी เคธे เคฒैเคธ เคธเคฎเคเคคे เคนैं เคตैเคธे เคนी เคฒोเค— เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•े เคธเคฎ्เคชเคฐ्เค• เคฎें เค†เค•เคฐ เค…เคงिเค• เคฒाเคญाเคจ्เคตिเคค เคนो เคธเค•เคคे เคนैं। เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค…เคฎुเค•-เค…เคฎुเค• เคต्เคฏเค•्เคคि เคจे เค•्เคฏा เค•เคนा เคนै -เค‡เคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฏเคฆि เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•े เคธाเคฅ เคชเคฐिเคšเคฏ เค•เคฐเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•ी เคœाเคฏ เคคो เคตเคน ' เคฆूเคธเคฐों เค•े เคฎुเค– เคธे เคฎिเคฐ्เคšी เค–ाเคจे' เคœैเคธा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฌเคœाเคฏ เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ो เค‰เคจเค•े เคตिเคšाเคฐों เค•ो เคธ्เคตเคฏं เคธเคฎเคเคจे เคคเคฅा เค‰เคจ्เคนें เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคฎें เคฒाเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐ เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคธे เคธीเคงा เคธंเคชเคฐ्เค• เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคจे เคธ्เคตเคฏं เค•เคนा เคฏा เคฒिเค–ा เคนै, เค‰เคธเค•े เค…เคงिเค•ृเคค เค…เคจुเคตाเคฆ เค•ो เค…เคš्เค›ी เคคเคฐเคน เคธे เคชเฅ เค•เคฐ, เค‰เคธเค•े เค‰เคชเคฐ เค—เคนเคจ- เคšिเคจ्เคคเคจ เค•เคฐเค•े เคนเคฎเคฒोเค— เค‰เคจเค•ा เคชเคฐिเคšเคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। เค‰เคจเค•ी เคตिเคšाเคฐเคงाเคฐा เคธे เคธเคฎ्เคฏเค• เคชเคฐिเคšเคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค  เคเคธा เค•เคฐเคจा เคจिเคคाเคจ्เคค เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै।         
          เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคจे เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต เค•े เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เค•े เคฒिเคฏा เค•ाเคฐ्เคฏ เค•िเคฏा เคนै เคชเคฐเคจ्เคคु เค•ुเค› เคฒोเค— เค‰เคจเค•ो เคเค• เคฎเคนाเคจ เคฆेเคถเคช्เคฐेเคฎी เค•े เคฐूเคช เคฎें เคœाเคจเคคे เคนैं। เค†เคถ्เคšเคฐ्เคฏ เค•ी เคฌाเคค เคนै เค•ि เค•ुเค› เคฒोเค— เค‡เคธी เคตिเคทเคฏ (เค‰เคค्เค•เคŸ เคฆेเคถเคช्เคฐेเคฎ) เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค‰เคจเค•ी เค†เคฒोเคšเคจा เคญी เค•เคฐเคคे เคนैं। เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें, เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•ा เคฆेเคถเคช्เคฐेเคฎ เค…เคคुเคฒเคจीเคฏ เคฅा, เคซिเคฐ เคญी เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคฎाเคจเคต เคœाเคคि เค•ो เคนी เค…เคชเคจे เคนृเคฆเคฏ เค•े เค…เคจ्เคคเคธ्เคคเคฒ เคธे เคช्เคฐेเคฎ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคฅे। เคตे เค•เคนเคคे เคนैं - " เคšाเคนे เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคนो เคฏा เคญाเคฐเคค เค‰เคจเค•े เคฒिเค เคธเคญी เคฆेเคถ เคธाเคฎाเคจ เคนैं। " เค•िเคจ्เคคु เค‡เคคเคจा เคนोเคจे เคชเคฐ เคญी เคœเคฌ เคตे เคชเคนเคฒी เคฌाเคฐ เคตिเคฆेเคถ เคธे เคตाเคชเคธ เค†เคฏे เคคो เค•เคนा เคฅा- " เคญाเคฐเคคเคตเคฐ्เคท เค•ा เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคงूเคฒเค•เคฃ เคฎेเคฐे เคฒिเคฏे เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคฎเคนाเคจ เคนो เค—เคฏा เคนै, เคญाเคฐเคค เคฎुเคे เค…เคชเคจे เคช्เคฐाเคฃों เคธे เคญी  เคช्เคฐिเคฏ เคช्เคฐเคคीเคค เคนो เคฐเคนा เคนै। " เคเคธा เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค•्เคฏों เค•เคนा เคฅा; เค‡เคธเค•ो เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคจा เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคนै। เคเคธे เคตिเคšाเคฐ เคœिเคธเค•े เคฎเคจ เคฎें เคœเคจ्เคฎ เคฒे เคตเคนी เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคธเคฎเค เคธเค•เคคा เคนै। เคเคธे เคตिเคšाเคฐ เคนเคฎाเคฐे เคต्เคฏเค•्เคคिเค—เคค  เคœीเคตเคจ เค”เคฐ เคธเคฎเคธ्เคค เคฎाเคจเคต เคœाเคคि  เค•े เคฒिเค เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคฎूเคฒ्เคฏเคตाเคจ เคนै। เคเคธे เคถुเคฆ्เคง , เค•เคฒ्เคฏाเคฃเค•ाเคฐी เค”เคฐ เคธเคฐ्เคตเคœเคจ เคนिเคคเค•ाเคฐी เคตिเคšाเคฐ เค•िเคธी เค…เคจ्เคฏ เคต्เคฏเค•्เคคि เคฎें เคญी เคฎिเคฒเคคे เคนों เคเคธा เค•ोเคˆ เคฆूเคธเคฐा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนเคฎें เคจเคนीं เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคा เคœเคฌเค•ि เค•เคˆ เค…เคจ्เคฏ เคฒोเค—ों เคจे เคญी เค…เคจेเค• เค…เคš्เค›ी เคฌाเคคें เค…เคตเคถ्เคฏ เค•เคนी เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เค•िเคธी เคต्เคฏเค•्เคคि เค•े เคฎुเค– เคธे เค‰เคธเค•े เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคœीเคตเคจเค•ाเคฒ เคฎें เคœो เคญी เคฌाเคคें เคจिเค•เคฒी เคนों , เคตเคน เคธเคฌ เค•ी เคธเคฌ เค•ेเคตเคฒ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคนों , เคเคธा เค•ोเคˆ เคฆूเคธเคฐा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ (เคต्เคฏเค•्เคคि) เคนเคฎें เคจเคนीं เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคा। เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคธเคญी เคฎเคจुเคท्เคฏों เค•े เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เค•े เคตिเคšाเคฐों เคธे เคญเคฐे เคเค• เคเคธे เค…เค•्เคทเคฏ เค•ोเคท เค•ी เคคเคฐเคน เคนैं, เคœो เค…เคคुเคฒเคจीเคฏ เคนै। เคตे เค…เคจुเคชเคฎ เคนैं เค”เคฐ เค‰เคจเค•ा เคตिเคฐाเคŸ เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค…เคšเคฎ्เคญिเคค เค•เคฐ เคฆेเคจेเคตाเคฒा เคนै, เค‡เคธीเคฒिเค เคตे เคนเคฎाเคฐे เค…เคจเคจ्เคฏ เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค•े เคชाเคค्เคฐ เคนैं เค”เคฐ เค‰เคจ्เคนें เคนเคฎ เคธเคฌเค•ो เค†เคฆเคฐ्เคถ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค।     

     เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคจे เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคฎाเคจเคตเคœाเคคि เค•े เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เค•े เคฒिเค เค•เคˆ เคตिเคทเคฏों เคชเคฐ เค…เคชเคจे เคตिเคšाเคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคต्เคฏเค•्เคค เค•िเคฏे เคนैं। เค”เคฐ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคœो เค•ुเค› เค•เคนा เคนै เค‰เคธเคฎें เคเค• เค…เคตिเคš्เค›िเคจ्เคจ เคคाเคฐเคคเคฎ्เคฏเคคा เคฆेเค–ी เคœा เคธเค•เคคी เคนै। เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เค•เคนा เคœाเคฏ เคคो เค‰เคจเค•े เคธाเคฐे เคตिเคšाเคฐ เคเค• เค…เคฆ्เคญुเคค เค•เฅœी เคธे เคœुเฅœे เคนुเค เคนैं। เคœाเคคि-เคช्เคฐเคฅा, เคจाเคฐी-เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคคเคฅा เคถिเค•्เคทा, เคตिเคถ्เคต เคเค•เคคा เค‡เคค्เคฏाเคฆि เคตिเคญिเคจ्เคจ เคตिเคทเคฏों เคชเคฐ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…เคชเคจे เคตिเคšाเคฐ เคต्เคฏเค•्เคค เค•िเคฏे เคนैं। เค•िเคจ्เคคु เคเค•- เคเค• เคฎुเคฆ्เคฆे เค•े เค‰เคชเคฐ เค…เคฒเค— เคธे เคธोเคš-เคธोเคšเค•เคฐ เค•ुเค› เคจเคนीं เค•เคนा เคนै। เค‡เคธ เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค•ा เคธเคค्เคฏ -(เคเค•ोเคฝเคนं เคฌเคนुเคธ्เคฏाเคฎ् ) เค•्เคฏा เคนै, เคฏเคน เคคเคฅ्เคฏ เค‰เคจเค•ी เค†ँเค–ों เค•े เคธाเคฎเคจे เคธเคฆैเคต เคฌเคจा เคฐเคนเคคा เคฅा। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคœीเคตเคจ เค”เคฐ เคœเค—เคค เค•े เคญ्เคฐเคฎเคฐเคนिเคค เคธ्เคตเคฐुเคช เค•ा เคธाเค•्เคทाเคค् เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•िเคฏा เคฅा, เค•्เคฏोंเค•ि เคตे เคตिเคตेเค•เคœ-เคœ्เคžाเคจ เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐी เคฅे, เค”เคฐ เค‰เคธी เค…เคงिเค•ाเคฐ เคธे เคตे เคเคธा เค•เคน เค”เคฐ เค•เคฐ เคชाเคฏे  เคฅे।
            เค…เคคः เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ो เคชเคนเคฒे เคนी เคฏเคน เคธเคฎเค เคฒेเคจा เคนोเค—ा เค•ि เค…เคตिเคตेเค•เคชूเคฐ्เคฃ เค…เคจुเคธเคจ्เคงाเคจ เคธे เคนเคฎ เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•ा เคตाเคธ्เคคเคตिเค• เคชเคฐिเคšเคฏ เคจเคนीं เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। เค‰เคจเค•ा เคจाเคฎ เคฅा - เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ, เคœो เคตिเคตेเค•-เคช्เคฐเคฏोเค— เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคœ्เคžाเคจ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเค•े เค†เคจเคจ्เคฆ เค•ा เค…เคงिเค•ाเคฐी เคฌเคจा เคนो।เคนเคฎเคฒोเค— เคญी เคœ्เคžाเคจ  เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं, เค†เคจเคจ्เคฆ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं, เคธเคญी เคธंเคธाเคฐ เค•े เคธเคญी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฆुःเค–ों เคธे เค›ुเคŸเค•ाเคฐा เคชाเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं, เค•िเคจ्เคคु เคตिเคตेเค• เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคจเคนीं เค•เคฐเคคे เคนैं। เคตिเคตेเค• เค•्เคฏा เคนै, เค‡เคธเค•ा เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคœीเคตเคจ เคฎें เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै , เค‡เคธเค•ो เคญเคฒी-เคญाँเคคि เคธीเค– เคฒेเคจे เคธे เคนी เคนเคฎเคฒोเค— เค…เคชเคจे เคธเคฎเคธ्เคค เคฆुःเค–ों เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•ो เคจเคท्เคŸ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•เคนเคคे เคนैं- " เคฆेเคตเคคा, เคธ्เคตเคฐ्เค— เค”เคฐ เคถเค•्เคคिเคฏों เคธे เคฌเคšเคจे เค•ा เคซिเคฐ เค•्เคฏा เค‰เคชाเคฏ เคนै ? เค‰เคชाเคฏ เคนै เคตिเคตेเค• -เคธเคฆ เค…เคธเคฆ เคตिเคšाเคฐ। ' เค‡เคธ เคตिเคตेเค•เคœ-เคœ्เคžाเคจ เค•ो  เคฆृเคข़ เค•เคฐเคจे เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคนी เค‡เคธ เค…เคฆ्เคญुเคค เคธंเคฏเคฎ เค•ा เค‰เคชเคฆेเคถ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคนै - 
  
"เค•्เคทเคฃเคคเคค्เค•्เคฐเคฎเคฏोः เคธंเคฏเคฎाเคค्เคตिเคตेเค•เคœं เคœ्เคžाเคจเคฎ् ।।"  (3 -52) 

เคชाเคคंเคœเคฒ เคฏोเค— เคธूเคค्เคฐ 3 -52।। เคฎें เค•्เคทเคฃ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै, เค•ाเคฒ เค•ा เคธूเค•्เคท्เคคเคฎ เค…ंเคถ। เค‡เคธ เค•्เคทเคฃ เค•े เคชเคนเคฒे เคœो เค•्เคทเคฃ เคฌीเคค เคšूเค•ा เคนै เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคฌाเคฆ เคœो เค•्เคทเคฃ เคช्เคฐเค•เคŸ เคนोเค—ा,-เค‡เคธ เคฒเค—ाเคคाเคฐ เคธिเคฒเคธिเคฒे เค•ो ' เค•्เคฐเคฎ ' เค•เคนเคคे เคนैं।  เค‰เคชเคฐ्เคฏुเค•्เคค เคตिเคตेเค•เคœเคจिเคค เคœ्เคžाเคจ เค•ो เคฆृเคข़ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค‡เคธी เค•्เคทเคฃ เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เค•्เคฐเคฎ เคฎें เคฎเคจ เค•ा เคธंเคฏเคฎ เค•เคฐเคจा เคนोเคคा เคนै। เค•्เคทเคฃเคคเคค्เค•्เคฐเคฎเคฏोः – เค•्เคทเคฃ เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เค•्เคฐเคฎ เคฎें, เคธंเคฏเคฎाเคค् – เคธंเคฏเคฎ เค•เคฐเคจे เคธे, เคตिเคตेเค•เคœเคฎ् – เคตिเคตेเค•เคœเคจिเคค, เคœ्เคžाเคจเคฎ् – เคœ्เคžाเคจ เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนोเคคा เคนै। (เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค–เคฃ्เคก 1/80) 

        เคตिเคตेเค• เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै, เคธเคฆ -เค…เคธเคฆ เคตिเคšाเคฐ , เค•ौเคจ เคถाเคถ्เคตเคค เคนै เค”เคฐ เค•ौเคจ เคจเคถ्เคตเคฐ เคนै - เค‡เคธเค•ा เคชเคฐीเค•्เคทเคฃ เค•เคฐเค•े เค…เคš्เค›े-เคฌुเคฐे เค•ा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เค•เคฐเคจा เค…เคฅเคตा เคธเคค्เคฏ, เค…เคธเคค्เคฏ เค”เคฐ เคฎिเคฅ्เคฏा เค•े เค…เคจ्เคคเคฐ เค•ो เคธเคฎเคเคจा। เค‡เคธी เค•ो เคธเคฐเคฒ เคญाเคทा เคฎें เคถुเคญ-เค…เคถुเคญ, เคญเคฒा- เคฌुเคฐा, เคฏा เคถ्เคฐेเคฏ-เคช्เคฐेเคฏ เค•ा เค…เคจ्เคคเคฐ เค•เคฐเคจा เคญी เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं। 
เคฒेเค•िเคจ เค…เคš्เค›ा-เคฌुเคฐा เค•ा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เค•เคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เคนเคฎ เค…เค•्เคธเคฐ เคญ्เคฐเคฎ เคฎें เคชเฅœ เคœाเคคे เคนैं। เค•्เคฏोंเค•ि เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ी เคช्เคฐเค•ृเคคि เคฏा เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•ो เคœो เค…เคš्เค›ा เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै เค‰เคธी เค•ो เคนเคฎ เค…เคชเคจे เคฒिเค เค…เคš्เค›ा เคฎाเคจเค•เคฐ เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐ เคฒेเคคे เคนैं, เค”เคฐ เคœो เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•ो เค…เคš्เค›ा เคจเคนीं เคฒเค—เคคा เค‰เคธे เคฌुเคฐा เคฎाเคจ เค•เคฐ เคค्เคฏाเค— เคฆेเคคे เคนैं। เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เคจाเคฎ เค•ा เคคाเคค्เคชเคฐ्เคฏ เคœाเคจเคจे เค•े เคฒिเค เคนเคฎें เคตिเคตेเค•-เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเค•े เค‰เคจ्เคนीं เค•े เคŠเคชเคฐ เคฎเคจोเคจिเคตेเคถ เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เคตिเคตेเค•เคœ-เคœ्เคžाเคจ เค•िเคธे เค•เคนเคคे เคนैं, เค‡เคธเค•ो เค”เคฐ เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคชเคคंเคœเคฒि เคฏोเค—เคธूเคค्เคฐ เค•े เคตिเคญूเคคिเคชाเคฆ เคฎें เค†เค—े เค•เคนा เค—เคฏा เคนै - 
เคคाเคฐเค•ं เคธเคฐ्เคตเคตिเคทเคฏं เคธเคฐ्เคตเคฅाเคตिเคทเคฏเค•्เคฐเคฎं เคšेเคคि เคตिเคตेเค•เคœं เคœ्เคžाเคจเคฎ् ।।3 -54।। 

 เคคाเคฐเค•เคฎ् – เคœो เคธंเคธाเคฐ เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคธे เคคाเคฐเคจे เคตाเคฒा เคนै, เคธเคฐ्เคตเคตिเคทเคฏเคฎ् – เคธเคฌเค•ो เคœाเคจเคจे เคตाเคฒा เคนै,  เคธเคฐ्เคตเคฅाเคตिเคทเคฏเคฎ् – เคธเคฌ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคœाเคจเคจे เคตाเคฒा เคนै, เคš – เคเคตं เค…เค•्เคฐเคฎเคฎ् – เคฌिเคจा เค•्เคฐเคฎ เคฎें เคนै เคตเคน, เคตिเคตेเค•เคœเคฎ् – เคตिเคตेเค• เคœเคจिเคค, เคœ्เคžाเคจเคฎ् – เคœ्เคžाเคจ เคนै। เค‡เคธ เคœ्เคžाเคจ เค•ो  เคคाเคฐเค•-เคœ्เคžाเคจ  เค‡เคธเคฒिเคฏे เค•เคนा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคตเคน เคฏोเค—ी เค•ा เคœเคจ्เคฎ-เคฎृเคค्เคฏु เคธाเค—เคฐ เคธे เคคाเคฐเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै। เคธเคฎเคธ्เคค  เคช्เคฐเค•ृเคคि (เคตाเคน्เคฏ เคเคตं เค…เคจ्เคคः) เค•ी เคธ्เคฅूเคฒ เค”เคฐ เคธूเค•्เคท्เคฎ เคธเคญी เค…เคตเคธ्เคฅाเคँ เค‡เคธ เคœ्เคžाเคจ เค•ी เค—्เคฐाเคน्เคฏ (เคตिเคทเคฏ) เคนैं, เคคเคฅा เค‡เคธ เคœ्เคžाเคจ เคฎें เค•िเคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค•्เคฐเคฎ เคจเคนीं เคนै। เคฏเคน เคธाเคฐी เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•ो เค•्เคทเคฃ เคญเคฐ เคฎें เคเค• เคธाเคฅ เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐ เคฒेเคคा เคนै। 'เคตिเคตेเค•เคœ-เคœ्เคžाเคจ ' เคเคธा เคœ्เคžाเคจ เคนै, เคœो เคนเคฎें เคธเคฎเคธ्เคค เคตिเคทเคฏों, เคธเคฎเคธ्เคค เค…เคตเคธ्เคฅाเค“ं เคคเคฅा เคธเคฎเคธ्เคค เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เคธे เคฎुเค•्เคคि เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนै। เคชुเคจः เคœो เคญूเคค, เคญเคตिเคท्เคฏ เค”เคฐ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคธเคฎเคธ्เคค เค…เคตเคธ्เคฅाเค“ं เค•ा เคœ्เคžाเคจ เคนो เค‰เคธे - ' เค…เค•्เคฐเคฎเคฎ '; เค…เคฐ्เคฅाเคค เคฌिเคจा เค•्เคฐเคฎ เคฎें เค—เคฏे, เคเค• เคนी เค•्เคทเคฃ เคฎें เคชเคฐिเคชूเคฐ्เคฃ เคฐूเคช เคธे เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคœाเคฏ, เคตเคนी  เคตिเคตेเค•เคœ เคœ्เคžाเคจ เคนै। เคœैเคธे เค…เค—เคฐ เค•िเคธी เค•เคฎเคฐे เคฎें เคนเคœाเคฐ เคตเคฐ्เคท เคธे เคญी เค…ँเคงेเคฐा เคนो, เคคो เคฆीเคชเค• เคœเคฒाเคจे เคชเคฐ เค…ँเคงेเคฐा เคงीเคฐे-เคงीเคฐे เคจเคนीं เคœाเคคा เคนै, เคตเคฐเคจ เคเค• เคนी เคฌाเคฐ เคฎें เคšเคฒा เคœाเคคा เคนै। เคตैเคธे เคนी เคตिเคตेเค•เคœ เคœ्เคžाเคจ เคธे เค…เคœ्เคžाเคจ เคฐूเคชी เค…ँเคงेเคฐा เคเค• เคนी เคฌाเคฐ เคฎें เคšเคฒा เคœाเคคा เคนै। เคœเคฌเค•ि เคธाเคงाเคฐเคฃ เคขंเค— เคธे เคœ्เคžाเคจ เค•ा เค…เคฐ्เคœเคจ เคเค• เค•े เคฌाเคฆ เคเค• เค…เคฐ्เคฅाเคค เค•्เคฐเคฎ เคธे เคนोเคคा เคนै। 
     เค…เคคः เค‰เคธी 'เคตिเคตेเค•เคœ เคœ्เคžाเคจ' เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•ी เคฌเคฒเคตเคคी เค‡เคš्เค›ा เค•े เคธाเคฅ เคชूเคฐी เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคฐเค–เคคे เคฐเค–เคคे เคนुเค เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•े เคธเคจ्เคฆेเคถों เค•ो เคชเฅเคจे, เค‰เคธเคชเคฐ เค—เคนเคจ เคšिเคจ्เคคเคจ เค•เคฐเคจे เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เคฎें เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจे เคธे เคนเคฎ เคญी เค‰เคธเค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•ेंเค—े। เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคœो เคญी เคœ्เคžाเคจ เคนเคฎ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคคे เคนैं, เค‰เคธे เค•ेเคตเคฒ เคฌुเคฆ्เคงि เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเค•े เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‰เคธ เคฒौเค•िเค• เคฏा เคฌौเคฆ्เคงिเค• เคœ्เคžाเคจ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค•िเคธी เคตเคธ्เคคु เคฏा เคตिเคทเคฏ เค•ी เคœिเคคเคจी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคนเคฎें เคฎिเคฒเคคी เคนै เคตเคน เค•्เคทเคฃिเค•, เคธाเคฎเคฏिเค•, เคธाเคชेเค•्เคทिเค• เค”เคฐ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒ เคนोเคคी เคนै।  
          เคœ्เคžाเคคा เค”เคฐ เคœ्เคžेเคฏ เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•े เคฌीเคš เคเค• เคธ्เคฅाเคจिเค• เค”เคฐ เคค्เคตเคฐिเคค เคธเคฎ्เคชเคฐ्เค• เคธ्เคฅाเคชเค• เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคฆ्เคตाเคฐा เคœो เคœ्เคžाเคจ เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคा เคนै, เค‰เคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฎเคจुเคท्เคฏ เคœीเคตเคจ เค”เคฐ เคœเค—เคค เค•ी เค…เคชเคฐिเคฎिเคค เคธเคฎเคธ्เคฏाเคฏों เค•े เคฎूเคฒ เค•ाเคฐเคฃ  เค•ा เคชเคฐिเคšเคฏ เคจเคนीं เคฎिเคฒ เคชाเคคा เคนै। เคœिเคธ เคฆृเคท्เคŸि เค”เคฐ เค…เคจुเคธเคจ्เคงाเคจ เคธे เคเค• เค•्เคทเคฃ เคฎें เคธเคฎเค—्เคฐ เคœเค—เคค เค”เคฐ เคตिเคถ्เคต- เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เคญाเคธिเคค เคนो เค‰เค เคคा เคนै เคคเคฅा เคธเคฎเคธ्เคค เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ा เคธ्เคตเคฐुเคช เค”เคฐ เคธเคฎाเคงाเคจ-เคธूเคค्เคฐ เคฆृเคท्เคŸि เคชเคฅ เคฎें เค†เคจे เคฒเค—เคคा เคนै, เคตเคนी เคœ्เคžाเคจ เคนเคฎ เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคธे เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธी เคฆृเคท्เคŸि เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคตे เคจिเคถ्เคšिเคค เคฐूเคช เคธे เคเค• เคญเคตिเคท्เคฏเคฆ्เคฐเคท्เคŸा เคญी เคนैं। เค…เคชเคจे เคธाเคฐ्เคตเคญौเคฎ  เคตैเคถ्เคตिเค• เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคนी เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคญเคตिเคท्เคฏ เค•े เคชเคฅ เค•ा เคธंเค•ेเคค เค•िเคฏा เคฅा। เคธเคฎเค—्เคฐ เคตिเคถ्เคต,เค‰เคธเค•ी เคธเคฎเคธ्เคค เคธเคฎเคธ्เคฏाเคं เค”เคฐ เค‡เคธเค•े เค†เคค्เคฏंเคคिเค• เคธเคฎाเคงाเคจ เค•ो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคเค• เคธाเคฅ เคฆेเค– เคฒिเคฏा เคฅा।  เค‰เคธเค•े เคฌाเคฆ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‰เคธे เคŸुเค•เฅœों เคฎें เค•เคฐเค•े เคœो เค•เคนा, เค‰เคจ्เคนीं เคธंเคฆेเคถों เคธे เคนเคฎเคฒोเค— เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคตिเคทเคฏों เคธे เค…เคตเค—เคค เคนोเคคे เคนैं เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคฌाเคคें เคนเคฎें เค‡เคคเคจी เคฎूเคฒ्เคฏเคตाเคจ เคฒเค—เคคी เคนैं।  เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค—ीเคคा เคฎें เคญเค—เคตाเคจ เคถ्เคฐी เค•ृเคท्เคฃ เคจे เคธเคฎเคธ्เคค เคฎुเค–्เคฏ-เคฎुเค–्เคฏ เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•ो  เค…เคชเคจी เคฏोเค— เคถเค•्เคคि เคฐूเคชी เคคेเคœ़ เค•ी เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคฌเคคाเค•เคฐ เค•เคนा เคนै เค•ि เคธเคฎเคธ्เคค เคœเค—เคค เคฎेเคฐी เคฏोเค— เคถเค•्เคคि เค•े เคเค• เค…ंเคถ เคธे เคนी เคงाเคฐเคฃ เค•िเคฏा เคนुเค† เคนैं-
เค…เคฅเคตा เคฌเคนुเคจैเคคेเคจ เค•िं เคœ्เคžाเคคेเคจ เคคเคตाเคฐ्เคœुเคจ ।  
                        เคตिเคท्เคŸเคญ्เคฏाเคนเคฎिเคฆं เค•ृเคค्เคธ्เคจเคฎेเค•ांเคถेเคจ เคธ्เคฅिเคคो เคœเค—เคค् ।।เค—ीเคคा: 10: 42।।         
เค…เคฐ्เคฅाเคค เคนे เค…เคฐ्เคœुเคจ ! เคคुเคฎ เคœो เค…เคจेเค• เค•ो เคœाเคจเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐ เคฐเคนे เคนो เค•ि -เคฏเคน เค•्เคฏा เคนै, เคฏเคน เค•्เคฏा เคนै? เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค…เคฒเค—- เค…เคฒเค— เคœाเคจเคจे เค•ी เค•्เคฏा เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै? เค•ेเคตเคฒ เค‡เคคเคจा เคนी เคœाเคจ เคฒो เค•ी เค•ेเคตเคฒ เคฎेเคฐे เคเค• เคšौเคฅाเคˆ เค…ंเคถ เคฎें เคนी เคฏเคน เคธเคฎเคธ्เคค เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค…เคตเคธ्เคฅिเคค เคนै।  เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•े เคตिเคšाเคฐों เค•ा เคญी เคฏเคนी เคตैเคถिเคท्เคŸ्เคฏ เคนै। เค‰เคจเค•े เคธเคฎเคธ्เคค เคธंเคฆेเคถों เค•े เคญीเคคเคฐ เคœो เคฎूเคฒ เคฌाเคค เคนै, เคตเคน เคนै เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो 'เคฎเคจुเคท्เคฏ' เค•े เคฐूเคช เคฎें เค—เฅ เคฒेเคจा।  เคตे เค•เคนเคคे เคนैं - " เคคुเคฎ เคฒोเค— เคธเคฎाเคœ เค•ा เคชुเคจเคฐ्เค—เค เคจ เค•เคฐो, เคธเคฎाเคœ เค•ा เคจเคตीเค•เคฐเคฃ เค•เคฐो, เคธเคฎाเคœ เค•ी เคธेเคตा เค•เคฐो। เคคुเคฎ เคฒोเค— เคฐाเคœเคจीเคคि เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐो, เคตिเคœ्เคžाเคจ เค”เคฐ เค…เคฐ्เคฅเคจीเคคि เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐो ! เค‡เคจ เคธเคฌ เคšीเคœों เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै, เคฒेเค•िเคจ เค‡เคคเคจा เคธเคฎเค เคฒो เค•ि เคธเคญी เคจीเคคिเคฏाँ เค”เคฐ เค†เคฐ्เคฅिเค• เคฏोเคœเคจाเคं เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เค•े เคฒिเค เคนी เคนैं। เค‡เคธเคฒिเคฏे เคฏเคฆि เคคुเคฎ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคนी เคชूเคฐ्เคฃ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคจเคนीं เค—เฅ เคธเค•ो, เค‰เคธเค•ी เค…เคจ्เคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคธเคค्เคคा เค•ो เคฏเคฆि  เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเค•เคธिเคค เค”เคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคจ เค•เคฐा เคธเค•ो, เคคो เคตैเคธे เคตिเคœ्เคžाเคจ,เคช्เคฐเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी, เค…เคฐ्เคฅเคถाเคธ्เคค्เคฐ, เคธเคฎाเคœ-เคตिเคœ्เคžाเคจ, เคฐाเคœเคจीเคคि, เค‡เคคिเคนाเคธ, เคฆเคฐ्เคถเคจ - เคฏे เคธเคญी เค•िเคธी เค•ाเคฎ เค•े เคจเคนीं เคนोंเค—े। เค…เค—เคฐ เคคुเคฎ เค‡เคธ เค‡เคธ เคฎूเคฒ เค•ो เคœाเคจ เคฒो, เคคो เคฌाเค•ी เคธเคฌ เค•ुเค› เค•ो เคœाเคจ เคฒोเค—े เคฏเคนी เคนै เคธเคš्เคšा เคœ्เคžाเคจ। " เคœैเคธा เค•ि เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เค•เคนเคคे เคฅे, " เคเค• เค•ो เคœाเคจเคจे เค•ा เคจाเคฎ เคนै เคœ्เคžाเคจ, เค”เคฐ เคฌเคนुเคค เค•ो เคœाเคจเคจे เค•ा เคจाเคฎ เคนै เค…เคœ्เคžाเคจ।" เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ी เค†เค•ांเค•्เคทा เคนोเคจी เคšाเคนिเคฏे เค•ि เคนเคฎ เคญी เคธเคฌเค•ुเค› เคœाเคจ เคฒेंเค—े, เคจเคนीं เคคो เคฎूเคฒ เคธเคค्เคฏ เคนृเคฆเคฏंเค—เคฎ เคจเคนीं เคนोเค—ा। เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค‡เคธी เค•्เคทเคฃ เคธเคฌ เค•ुเค› เค•ो เคœाเคจ เคฒेเคจे เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै- เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคธเคš्เคšे เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ो เคœाเคจ เคฒेเคจा เค”เคฐ เค‰เคธी เคœ्เคžाเคจ เค•ी เคฌुเคจिเคฏाเคฆ เคชเคฐ เค‰เคธเคธे เคธंเคฒเค—्เคจ เคฌाเคน्เคฏ เคตिเคทเคฏों เค•ो เค‰เคšिเคค เคฐूเคช เคธे เค…เคชเคจे เคฒिเคฏे เค‰เคชเคฏोเค—ी เคฌเคจा เคฒेเคจा। 
             เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคจे เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคธ्เคตเคฐुเคช เค•ा เค…เคจ्เคตेเคทเคฃ เค•เคฐเค•े เค‰เคธเค•ी เคตाเคธ्เคคเคตिเค• เคธเคค्เคคा เค•ा เคตिเค•ाเคธ เค•เคฐเคจे เคคเคฅा เค‰เคธे เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคธाเคงเคจा เค•ो เคนी เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค•ाเคฐ्เคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค•ाเคฐ्เคฏाเคจ्เคตिเคค เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคœोเคฐ เคฆिเคฏा เคฅा। เคตिเคฆेเคถ เคธे เคตाเคชเคธ เคฒौเคŸเค•เคฐ เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคจे เคญाเคฐเคค เค•े เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคงूเคฒ-เค•เคฃ เค•ो เคชเคนเคฒे เคธे เคญी เค…เคงिเค• เคชเคตिเคค्เคฐ เค•เคนเค•เคฐ เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคช्เคฐेเคฎ เค‡เคธीเคฒिเคฏे เคฆเคฐ्เคถाเคฏा เคฅा เค•ि เคธाเคฐ्เคตเคญौเคฎिเค•-เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เค•े เคฎเคนाเคจ เคคเคค्เคต (เคตเคธुเคงैเคต เค•ुเคŸुเคฎ्เคฌเค•เคฎ- เคธเคฐ्เคตे เคญเคตเคจ्เคคु เคธुเค–िเคจः ) เค•ा เค…เคตिเคท्เค•ाเคฐ เคชृเคฅ्เคตी เคชเคฐ เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เคญाเคฐเคคเคตเคฐ्เคท เคฎें เคนी เคนुเค† เคฅा। เคตे เคฏเคน เคฆेเค– เคชाเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคฅे, เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…เคจुเคญเคต เค•िเคฏा เคฅा, เค•ि เคธเคฎเคธ्เคค เคœเค—เคค เค•ा เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे, เคœिเคธ เคฎौเคฒिเค• เคคเคค्เคต (เคฌ्เคฐเคน्เคฎ) เค•ो เคœाเคจเคจे เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै, เค‰เคธเค•ा เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ เคญाเคฐเคคเคตเคฐ्เคท เคฎें เคนी เคนเคœाเคฐों เคตเคฐ्เคท เคชूเคฐ्เคต เคฏเคนाँ เค•े เค‹เคทि-เคฎुเคจिเคฏों เคจे เคฎเคจเคจ-เคšिंเคคเคจ เคคเคฅा เคช्เคฐเคค्เคฏเค•्เคท เค†เคค्เคฎाเคจुเคญूเคคि เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคฅा। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฆेเค– เคฒिเคฏा เคฅा เค•ि เคฏเคฆि เคนृเคฆเคฏाเค•ाเคถ เคฎें เค‰เคฆ्เคญाเคธिเคค, เค‰เคธ เคฎเคนाเคจ เคคเคค्เคต เค•ो, เคญाเคฐเคคเคตเคฐ्เคท เคธเคฎเค—्เคฐ เคตिเคถ्เคต เค•े เคฎเคจुเคท्เคฏों เคคเค• เคชเคนुँเคšा เคธเค•ा , เคคเคญी เคตिเคถ्เคต เค•ा เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคธंเคญเคต เคนोเค—ा।
เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต เค•े เคฎเคจुเคท्เคฏों เคธे เค…เคชเคจे เคนृเคฆเคฏ เคธे เคช्เคฐेเคฎ เค•เคฐเคคे เคฅे เค‡เคธीเคฒिเคฏे เคตे เคญाเคฐเคคเคตाเคธिเคฏों เคธे เค…เคชेเค•्เคทा เค•เคฐเคคे เคฅे เค•ि เคนเคฎเคฒोเค— เค‰เคธ เคคเคค्เคต เค•ो เคœाเคจเคจे เค”เคฐ เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคธाเคงเคจा เค•เคฐेंเค—े เค”เคฐ  เค‰เคธเค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเค•े, เคเค• เคฆिเคจ เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต เคฎें เค‰เคธ เคœ्เคžाเคจाเคฒोเค• เค•ो เคซैเคฒा เคฆेंเค—े।  เค‡เคธीเคฒिเคฏे เคญाเคฐเคค เค•ी เคงเคฐเคคी เค‰เคจเค•े เคจेเคค्เคฐों เค•े เคธเคฎเค•्เคท เคเค• เคชुเคฃ्เคฏเคญूเคฎि เค•े เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเค•เคŸ เคนो เค—เคฏी เคฅी। 
           เคœो เคคเคค्เคต เคช्เคฐाเคšीเคจเค•ाเคฒ เคฎें เคœเคŸिเคฒ เคญाเคทा เคฎें เคฒिเคชिเคฌเคฆ्เคง เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค…เค—เคฎ เคฅा। เคœो เค…เคฐเคฃ्เคฏों, เคชเคฐ्เคตเคค เค•ी เค•เคจ्เคฆเคฐाเค“ं เคฎें เค›िเคชा เคนुเค† เคฅा เคเคตं เค•ेเคตเคฒ เคธाเคงू-เคฎเคนाเคค्เคฎाเค“ं เค•े เคšเคฐ्เคšा เค•ा เคตिเคทเคฏ เคธเคฎเคा เคœाเคคा เคฅा, เค‰เคธी เคคเคค्เคต เค•ो เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคจे เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•े เคธเคฎเค•्เคท เคธเคฐเคฒ เคญाเคทा เคฎें เคฐเค– เคฆिเคฏा เคนै। เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคจे เค…เคชเคจे เคญाเคตी เคธंเคคाเคจों เคธे เคฏเคน เค…เคชेเค•्เคทा เค•ी เคฅी เค•ि เคตे เค‰เคชเคจिเคทเคฆों เคฎें เคตเคฐ्เคฃिเคค เค‰เคธी เคฎเคนाเคจ เคคเคค्เคต เค•ो เค…เคฐเคฃ्เคฏों เคธे เคจिเค•ाเคฒเค•เคฐ เคœเคจाเคฐเคฃ्เคฏ เคฎें เคฒे เคœाเคँ। เค…เคฐ्เคฅाเคค เค‰เคธ เคคเคค्เคต เค•ो เคœंเค—เคฒ-เคाเคก़, เคชเคฐ्เคตเคค-เคชเคนाเคก़ เคธे เคจिเค•ाเคฒ เค•เคฐ เคธाเคงाเคฐเคฃ เคฎเคจुเคท्เคฏों เคคเค•, เค•िเคธाเคจों เค•े เคोเคชเคก़िเคฏों เคคเค•, เคนाเคŸ-เคฌाเคœाเคฐों เคฎें, เค–ेเคคों-เค–เคฒिเคนाเคจों เคฎें, เค•เคฒ-เค•ाเคฐเค–ाเคจों เคฎें เคธเคฐ्เคตเคค्เคฐ เคช्เคฐเคšाเคฐिเคค เค”เคฐ เคช्เคฐเคธाเคฐिเคค เค•เคฐ เคฆें। เคเคธा เคนोเคจे เคชเคฐ เค•िเคธाเคจों เค•े เคนเคฒ เคธे, เค•ाเคฐเค–ाเคจों เค•े เค•เคฒ เคธे, เคเค• เคจเคฏा เคฎเคนाเคจ เคคेเคœเคธ्เคตी เคญाเคฐเคค เคฎเคนाเคถเค•्เคคि เค•े เคฐूเคช เคฎें เค‰เค  เค–เคก़ा เคนोเค—ा।
            เคตเคน เคคเคค्เคต เค•्เคฏा เคนै-- เคนเคฎ เคธเคญी เคฒोเค—ों เค•े เคญीเคคเคฐ เค…เคจเคจ्เคค เคถเค•्เคคि, เค…เคจเคจ्เคค เคœ्เคžाเคจ เค”เคฐ เค…เคจเคจ्เคค เคช्เคฐेเคฎ เค•ा เคเค•  เคฎเคนाเคธाเค—เคฐ เค ांเค े เคฎाเคฐ เคฐเคนा เคนै, เค‰เคธे เคนी เคœाเคจเคจा เคนोเค—ा เค‰เคธ เคธเคฐ्เคตเค—्เคฐाเคธी เคช्เคฐेเคฎ เค•ो เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เคนเคฎเคฒोเค— เคฆीเคจ-เคนीเคจ เคจเคนीं เคนैं, เคนเคฎเคฒोเค— เคฌเคนुเคค เคถเค•्เคคिเคถाเคฒी เคนैं, เคนเคฎाเคฐा เค…เคฎिเคŸ เคช्เคฐเคคाเคช เคนै। เคนเคฎเคฒोเค— เคญूเคฒเคตเคถ เคฏा เคฎเคนाเคญ्เคฐเคฎ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค…เคชเคจे เค†เคช เค•ो เค…เคธเคนाเคฏ เคฎเคฐเคฃ-เคงเคฐ्เคฎा เคถเคฐीเคฐ เคฎाเคค्เคฐ เคธเคฎเคเคคे เคนैं। เค‡เคธ เคจिเคจ्เคฆเคจीเคฏ เคนीเคจ เคญाเคตเคจा (Inferiority complex) เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคนी เคนเคฎเคฒोเค—ों เคจे เคธ्เคตเคฏं เค•ो เค…เคชเคจे เคตिเคฐाเคŸ เคธ्เคตเคฐुเคช เคธे เค—िเคฐाเค•เคฐ เคฆेเคตเคฎाเคจเคต เคธे เคชเคถु-เคฎाเคจเคต เคฎें เคชเคฐिเคฃเคค เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคนै, เค”เคฐ เคชเคถुเคตเคค เค†เคšเคฐเคฃ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคญ्เคฐเคฎ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคจे เค…เคชเคจे เค†เคช เค•ो เคธंเค•ुเคšिเคค เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคนै,  เค‰เคธे เคชुเคจः เค‰เคธเค•े เคœเคจ्เคฎเคธिเคฆ्เคง เคฌिเคฐाเคŸ เคธ्เคตเคฐुเคช เคฎें เคช्เคฐเคคिเคท्เค िเคค เค•เคฐा เคฆेเคจा เคนोเค—ा, เค‰เคธเค•ो เคœ्เคžाเคจ เค†เคฒोเค• เคธे เค†เคฒोเค•िเคค เค•เคฐ เคฆेเคจा เคนोเค—ा เค”เคฐ เคช्เคฐेเคฎ-เคธिเคจ्เคงु เคฎें เคชเคฐिเคฃเคค เค•เคฐ เคฆेเคจा เคนोเค—ा।  เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•े เค‰เคธ เคตिเค–्เคฏाเคค เค‰เคชเคฆेเคถ เคธे เคนเคฎ เคธเคญी เค…เคตเค—เคค เคนैं- " เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค†เคค्เคฎा เค…เคต्เคฏเค•्เคค เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนै, เคฌाเคน्เคฏ เคเคตं เค…เคจ्เคคः เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ो เคตเคถीเคญूเคค เค•เคฐเค•े เค†เคค्เคฎा เค•े เค‡เคธ เคฌ्เคฐเคน्เคฎ-เคญाเคต เค•ो เคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคจा เคนी เคœीเคตเคจ เค•ा เคšเคฐเคฎ เคฒเค•्เคท्เคฏ เคนै। เค•เคฐ्เคฎ,  เค‰เคชाเคธเคจा, เคฎเคจः เคธंเคฏเคฎ เคฏा เคœ्เคžाเคจ, เค‡เคจเคฎें เคธे เคเค•, เคฏा เคเค• เคธे เค…เคงिเค• เค‰เคชाเคฏों เค•ा เคธเคนाเคฐा เคฒेเค•เคฐ เค…เคชเคจा เคฌ्เคฐเคน-เคญाเคต เคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐो เค”เคฐ เคฎुเค•्เคค เคนो เคœाเค“। เคฌเคธ เคฏเคนी เคงเคฐ्เคฎ เค•ा เคธเคฐ्เคตเคธ्เคต เคนै। เคฎเคค, เค…เคจुเคท्เค ाเคจ-เคชเคฆ्เคงเคคि, เคถाเคธ्เคค्เคฐ, เค…เคฅเคตा เค…เคจ्เคฏ เคฌाเคน्เคฏ เค•เคฐ्เคฎ-เค•ाเคฃ्เคก เคคो เค‰เคธเค•े เค—ौเคฃ เคธंเค•ेเคค เคฎाเคค्เคฐ เคนैं। " 
เคตे เค•เคน เคฐเคนे เคนैं, เค•ि เคนเคฎ เคธเคญी เคฒोเค— เคธ्เคตเคฐूเคชเคคः เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคตเคธ्เคคु เคนैं เค”เคฐ เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ा เคฒเค•्เคท्เคฏ เค…เคชเคจी เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ो เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เคเคตं เค‰เคธเคชเคฐ เคตिเคœเคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคตเคธ्เคคु เค•ो เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐ เคฒेเคจा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฒिเคฏे เคนเคฎें เค…เคจ्เคคः เคช्เคฐเค•ृเคคि เค”เคฐ เคตाเคน्เคฏ เคช्เคฐเค•ृเคคि เคฆोเคจों เคชเคฐ เคตिเคœเคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เคนเคฎเคฒोเค— เค…เคชเคจी เค…เคจ्เคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคฆिเคต्เคฏเคคा เค•ो, เค•เคฐ्เคฎ, เคฎเคจ เค•ो เคตเคถीเคญूเคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคธाเคงเคจा, เคธंเคฏเคฎ, เคœ्เคžाเคจ เคšเคฐ्เคšा, เคธเคค्-เค…เคธเคค - เคตिเคตेเค•-เคตिเคšाเคฐ  เคคเคฅा เคธเคฎเคธ्เคค เคฎเคจुเคท्เคฏों เค•ी เคธ्เคตाเคฐ्เคฅเคนीเคจ เคธेเคตा เคฎें เค…เคชเคจे เค†เคช เค•ो เคชूเคฐ्เคฃ เคฐूเคช เคธे เคจिเคฏोเคœिเคค เค•เคฐเค•े เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। 
      เค†เคงुเคจिเค• เคฎเคจुเคท्เคฏ เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคฌाเคน्เคฏ เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เค‰เคชเคฐ เคœिเคคเคจा เค…เคงिเค• เคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคคा เคœा เคฐเคนा เคนै, เค‰เคธी เค…เคจुเคชाเคค เคฎें เคตเคน เค…เคจ्เคคःเคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เคธाเคฎเคจे เคชเคฐाเคœเคฏ เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคคा เคœा เคฐเคนा เคนै। เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ी เค‡เคธ เค•ंเค—ाเคฒी (indigence) เค•ी เคคเคธ्เคตीเคฐ เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•े เคฎाเคจเคธ เคšเค•्เคทुเค“ं เค•े เคธเคฎเค•्เคท เคธ्เคชเคท्เคŸเคคा เคธे เคช्เคฐเค•เคŸ เคนुเคˆ เคฅी। เค‡เคธीเคฒिเคฏे เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคšेเคคाเคตเคจी เคฆेเคคे เคนुเค เค•เคนा เคฅा, " เคคुเคฎเคจे เคฌाเคน्เคฏ เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ो เคœीเคค เคฒिเคฏा  เคนै , เค‡เคธीเคฒिเคฏे เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคฌเฅœाเคˆ เค•เคฐเคคे เคจเคนीं เค…เค˜ाเคคे, เค•िเคจ्เคคु เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เค…เคจ्เคคःเคช्เคฐเค•ृเคคि เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคธाเคฅ เคฌिเคฒिเคฏเคฐ्เคก เค•े เคฌॉเคฒ เค•े เคœैเคธा เค›िเค›เคฒी (ricochet) เค•ा เค–ेเคฒ, เค–ेเคฒ เคฐเคนी เคนै เค”เคฐ เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคฎเคนा-เคฎूเคฒ्เคฏเคตाเคจ เคชเคฐिเคธเคฎ्เคชเคค्เคคि เคฐाเคธ्เคคे เค•ी เคงूเคฒ เคฎें เคฏเคนाँ-เคตเคนाँ เค—เคš्เคšे เค–ा เคฐเคนी เคนै। เคเคธे เคฎें  เคฌेเคฎिเคธाเคฒ, เคตैเคญเคตเคถाเคฒी เคฎूเคฐ्เคคि (เคฆेเคต-เคฆुเคฐ्เคฒเคญ เคฎाเคจเคต เคถเคฐीเคฐ) เคชाเคถเคตिเค• เคตृเคค्เคคिเคฏों เคฎें เค‰เคฒเคเค•เคฐ เคฎुเคฐเคा เค—เคˆ เคนै !เคเคธा เคนोเคคे เคฐเคนเคจे เคจเคนीं เคฆिเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เคคुเคฎเคฒोเค— เค†เคจ्เคคเคฐिเค• เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ो เคœीเคค เคฒो ! เคตเคถीเคญूเคค เค•เคฐो ! เค†เคจ्เคคเคฐिเค• เคถเค•्เคคि เค•े เค‰เคชเคฐ เค…เคงिเค•ाเคฐ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเค•े เค‰เคธे เคฌाเคน्เคฏ-เคœीเคตเคจ เคฎें เคช्เคฐเค•เคŸ เค•เคฐो। เคธ्เคตเคฏं เค•ो เคฎोเคน-เคจिเคฆ्เคฐा เคธे เคœाเค—्เคฐเคค เค•เคฐो เค”เคฐ เค†เคจ्เคคเคฐिเค• เค‰เคฐ्เคœा เคธे เคชเคฐिเคชूเคฐ्เคฃ เคนो เคœाเค“ ! เค•िเคจ्เคคु เค‰เคธ เคถเค•्เคคि เค•ा เค˜เคฎเคฃ्เคก เคจเคนीं เค•เคฐเคจा।  เคถเค•्เคคिเคตाเคจ เคนोเค•เคฐ เคธ्เคตเคฏं เค•ो เคธเคฌों เค•ी เคชूเคœा เคฎें, เคธเคฌों เค•ी เคธेเคตा เคฎें, เคธเคฌों เค•े เคญीเคคเคฐ เค›ूเคชी เค‰เคธी เคถเค•्เคคि เค•ो เคœाเค—ृเคค เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฐ्เคฏ เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เค•เคฐ เคฆो ! เค…เคชเคจी เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•े เคธुเค–-เคญोเค— เคฎें เคจिเคฎเค—्เคจ เคฐเคนเคจे เคธे, เคญौเคคिเค•-เคธเคฎ्เคชเคฆा เค•ो เค…เคงिเค•ाเคงिเค• เคฌเฅाเคคे เคœाเคจे เคธे, เคฏा เคจाเคฎ-เคฏเคถ, เคธ्เคตाเคฐ्เคฅเคชเคฐเคคा เค•ी เค›ोเคŸे เคธे เคฆाเคฏเคฐे เคฌंเคงा เคœीเคตเคจ เคœीเคจे เคธे, เคตเคน เคถเค•्เคคि เคœाเค—्เคฐเคค เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคी।"
         เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•เคนเคคे เคนैं, " เคธเคšเคฎुเคš เคฎें เคตเคนी เคœीเคตिเคค เคฐเคนเคคा เคนै, เคœो เคฆूเคธเคฐों เค•े เคฒिเคฏे เคœीเคคा เคนै, เคฌाเค•ी เคฒोเค—ों เค•ा เคœीเคตเคจ เคคो เคฎृเคคเค• เคธे เคญी เค…เคงเคฎ เคนै। " เค‰เคจเค•े เค‡เคธी เคธเคจ्เคฆेเคถ เคฎें เค›ुเคชा เคนै (เคธूเคค्เคฐ-เคฐूเคช เคธे) เคถเค•्เคคिเคฎाเคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจเคจे เค•ा เค†เคฆเคฐ्เคถ, เคœो เค…เคชเคจे เคชैเคฐों เค•ो เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เคœเคฎा เค•เคฐ, เคฆूเคธเคฐों เค•ो เค…เคชเคจे เคนाเคฅों เค•ा เคธเคนाเคฐा เคฆेเค•เคฐ เค‰เคชเคฐ เค‰เค ा เคฒेเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนै। เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคจे เค‡เคธी เค†เคฆเคฐ्เคถ เค•ो เคนเคฎाเคฐे เคธเคฎเค•्เคท เคฐเค–ा เคนै। เคฏเคฆि เคนเคฎ เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคœीเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं, เคคो เคนเคฎें เคฆूเคธเคฐों เค•े เคฒिเคฏे เคœीเคจा เคธीเค–เคจा เคชเฅœेเค—ा। เคนเคฎ เคฒोเค— เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคช्เคฐेเคฎ เค•เคฐेंเค—े, เค†เคฒिंเค—เคจ เคฎें เคฌांเคง เคฒेंเค—े, เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•ो เค‰เคชเคฐ เค‰เค ाเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐेंเค—े। เคธ्เคตाเคฐ्เคฅ-เคถूเคจ्เคฏ, เคธेเคตाเคชเคฐाเคฏเคฃ, เคช्เคฐेเคฎी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคนी เคถเค•्เคคिเคฎाเคจ เคนोเคคा เคนै, เคตเคนी เคฆेเค–เคจे เคฎें เคธเคฐ्เคตांเค—-เคธुเคจ्เคฆเคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ  เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै। เค‰เคธीเค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เค…เค—्เคฐเค—เคคि เคธंเคญเคต เคนै। เค•เคฒ्เคฏाเคฃเค•ाเคฐी เคจเคตเคตिเคช्เคฒเคต เค•ा เค…เค—्เคฐเคฆूเคค เคตเคนी เคฌเคจ เคธเค•เคคा เคนै เคœो เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคšเคฐिเคค्เคฐเคตाเคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคนै। 
     เค”เคฐ เค‡เคธी เค•ाเคฐเคฃ เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ो เค…เคชเคจा เคธुंเคฆเคฐ เคšเคฐिเคค्เคฐ เค—เฅเคจा เคนोเค—ा। เคฎเคนाเคจ เคœीเคตเคจ เค•े 'เคตिเคตेเค•เคœ เค†เคจเคจ्เคฆ' เค•ो เค‰เคค्เคคเคฐाเคงिเค•ाเคฐ เค•ो เค‰เคค्เคคเคฐเคฆाเคฏिเคค्เคต เค•े เคฐूเคช เคฎें เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐเคจे เค•े  เคฎเคนाเคจ เคฒเค•्เคท्เคฏ เคชเคฐ เคชเคนुँเคšเคจे เค•े เคฒिเค "เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคฎเคจुเคท्เคฏ " [เคนिเคจ्เคฆू-เคฎुเคธเคฒเคฎाเคจ -เคˆเคธाเคˆ -เคฏा เคฌ्เคฐाเคน्เคฎเคฃ-เค•्เคทเคค्เคฐिเคฏ -เคตैเคถ्เคฏ -เคถूเคฆ्เคฐ เคจเคนीं]  เคฌเคจเคจा เคนोเค—ा। เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เค•ो เค‰เคจ्เคจเคค เคฌเคจा เคฒेเคจा เคนोเค—ा। เคนเคฎाเคฐे เคœीเคตเคจ เค•ी เคธाเคฐ्เคฅเค•เคคा เค‡เคธी เค•ाเคฐ्เคฏ เค•े เคชूเคฐ्เคฃ เคนोเคจे เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคนै। เคœिเคคเคจे เคญी เค…เคจ्เคฏ เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคฏा เคœ्เคžाเคจ เคนैं เค‰เคจเค•ा เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ेเคตเคฒ เค‡เคธी เคฒเค•्เคท्เคฏ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เค‰เคชाเคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคนी เคนै।  
        เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•ी เคตिเคšाเคฐ-เคงाเคฐा เค•ा เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคฐूเคช เคธे เคชเคฐिเคšเคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคฒेเคจे เคชเคฐ, เคฏเคนी เค†เคงाเคฐเคญूเคค เคคเคฅ्เคฏ เคฏा เคฎूเคฒ เคธเคค्เคฏ เคช्เคฐเค•เคŸ เคนो เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธी เคธเคค्เคฏ เค•ो เคœाเคจเคจा เคนोเค—ा, เคธเคฎเคเคจा เคนोเค—ा เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เคฎें เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เค‡เคธीเคฒिเคฏे เคตिเคตेเค•-เคช्เคฐเคฏोเค— เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคธเคค्เคฏ-เค…เคธเคค्เคฏ เค•ा เคชเคฐिเค•्เคทเคฃ เค•เคฐเค•े เคจिเคท्เค ा เค•े เคธाเคฅ เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•ा เคœीเคตเคจ เค”เคฐ เคธเคจ्เคฆेเคถ เค•ी เคง्เคฏाเคจเคœเคจ्เคฏ เคตिเคตेเคšเคจा เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคตिเคšाเคฐों เคชเคฐ เคฎเคจोเคจिเคตेเคถ เค•ा เค…เคญ्เคฏाเคธ เค•เคฐเคจा เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฏुเค— เค•ा เคธเคฌเคธे เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค•ाเคฐ्เคฏ เคนै। เค‡เคธी เคธे เคšเคฐिเคค्เคฐ เค—เค िเคค เคนोเค—ा เค”เคฐ เคœเค—เคค เค•ा เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคญी เคธंเคญเคต เคนोเค—ा। 
          
==========
>> เคšเคฐिเคค्เคฐ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ :
เคเค• เคฌौเคฆ्เคง เค•เคนाเคตเคค เคนै เค•ि-เคตिเคšाเคฐ เคธे เค•เคฐ्เคฎ เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคนोเคคी เคนै, เค•เคฐ्เคฎ เคธे เค†เคฆเคค เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคนोเคคी เคนै, เค†เคฆเคค เคธे เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคนोเคคी เคนै เค”เคฐ เคšเคฐिเคค्เคฐ เคธे เคšเคฐिเคค्เคฐ เคธे เค†เคชเค•े เคญाเค—्เคฏ (เค•เคฐ्เคฎ เคซเคฒ เคฏा เคช्เคฐाเคฐเคฌ्เคง) เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคนोเคคी เคนै। เค‰เคค्เคคเคฎ เคšเคฐिเคค्เคฐ เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ी เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ी เคธंเคชเคฆा เคนै।  เคšเคฐिเคค्เคฐ เคฎเคจ เค•ो เค‰เคœ्เคœ्เคตเคฒ เค•เคฐเคคा เคนै। เคœीเคตเคจ เค•ो เคธंเคตाเคฐเคคा เคนै। เคšเคฐिเคค्เคฐ เคธे เคนी เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค†เค•ाเคฐ เคชाเคคा เคนै। เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•े เคช्เคฐเคญाเคต เคธे เคนी เคฒोเค— เคฎिเคค्เคฐ เคฌเคจเคคे เคนैं เค”เคฐ เคธुเค– เคธंเคชเคค्เคคि เค•े เคฎाเคฐ्เค— เค–ुเคฒเคคे เคนैं। เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคชाเคธ เคฏเคฆि เคธเคญी เคธाเคงเคจ เคนैं, เคชเคฐंเคคु เค†เคฆเคฐ्เคถ เคšเคฐिเคค्เคฐ เคจเคนीं เคนै เคคो เคธเคฌ เคต्เคฏเคฐ्เคฅ। เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เคฏोเค—्เคฏเคคा เค•ी เคตเคœเคน เคธे เคธเคซเคฒเคคा เคฎिเคฒเคคी เคนै เค”เคฐ เค‰เคธ เคธเคซเคฒเคคा เค•ा เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เค†เคชเค•े เคšเคฐिเคค्เคฐ เคธे เคนी เคธंเคญเคต เคนै। เคœो เคธเคซเคฒ เคต्เคฏเค•्เคคि เค…เคชเคจे เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•ो เคจเคนीं เคจिเค–ाเคฐเคคे เค‰เคจเค•ी เคธเคซเคฒเคคा เคธ्เคฅाเคฏी เคจเคนीं เคฐเคนเคคीเคฐाเคตเคฃ เค”เคฐ เค•ंเคธ เค†เคฆि เคชเคฐाเค•्เคฐเคฎिเคฏों เค•े เคชाเคธ เค…เคชाเคฐ เคถเค•्เคคि เคฅी, เคชเคฐंเคคु เค‰เคจเค•ा เคšเคฐिเคค्เคฐ เค†เคฆเคฐ्เคถ เคจเคนीं เคฅा। เค‡เคธी เค•ाเคฐเคฃ เคธเคฎाเคœ เค‰เคจเค•ा เคคिเคฐเคธ्เค•ाเคฐ เค•เคฐเคคा เคนै।
 เคตเคธ्เคคुเคค: เคงเคจ เคฌเคฒ เค”เคฐ เคฌाเคนुเคฌเคฒ เคธे เค•เคนीं เค…เคงिเค• เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै 'เคšเคฐिเคค्เคฐเคตाเคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ ' เคฌเคจเคจा। เค‡เคธเคฒिเค เคœीเคตเคจ เคฎें เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•ो เคธुเคงाเคฐเคจा เคนी เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ा เคชเคฐเคฎ เคฒเค•्เคท्เคฏ เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคนเคฎ เคšाเคนे เค•िเคธी เคญी เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคธเค•्เคฐिเคฏ เคนों, เคนเคฎें เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•ो เคฌเคจाเค•เคฐ เค”เคฐ เคฌเคšाเค•เคฐ เคฐเค–เคจा เคšाเคนिเค। 
เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคชाเคจी เคฎें เคกूเคฌเคคे เคนुเค เคชुเคฐुเคท เค•े เคฒिเคฏे เคœीเคตเคจ เคฐเค•्เคทเค• เค‰เคชเค•เคฐเคฃ (life-saving device-เคฒाเค‡เคซ เคœैเค•ेเคŸ, เคฒाเค‡เคซเคฌॉเคฏ)  เค•े เค…เคฒाเคตा เค…เคจ्เคฏ เค•ोเคˆ เคญी เคตเคธ्เคคु เค…เคงिเค• เคฎเคนเคค्เคต เค•ी เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคी เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคเค• เคฎोเคนिเคค เคœीเคต (Hypnotized-เคญेंเฅœ) เค•े เคฒिเคฏे เค‡เคธ เคœ्เคžाเคจाเคฐ्เคœเคจ เคธे เคฌเคข़เค•เคฐ เค•ोเคˆ เคธเคฎ्เคชเคค्เคคि เคจเคนीं เคนोเคคी।

เคœैเคธे เคœ्เคžाเคจ (เค†เคค्เคฎเคœ्เคžाเคจ) เค•े เคฌिเคจा - เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคा, เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค†เคค्เคฎเคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค•े เคฌिเคจा เค†เคค्เคฎเคœ्เคžाเคจ เคญी เคธเคฎ्เคญเคต เคจเคนीं เคนै।  เค—ीเคคा เคฎें เคญเค—เคตाเคจ เคถ्เคฐीเค•ृเคท्เคฃ เค…เคฐ्เคœुเคจ เคธे เคœ्เคžाเคจ เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•े เคฒिเค เคคीเคจ เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคธूเคค्เคฐ เคฌเคคเคฒाเคคे เคนैं- ‘เคถ्เคฐเคฆ्เคงाเคตांเคฒ्เคฒเคญเคคे เคœ्เคžाเคจं เคคเคค्เคชเคฐः เคธंเคฏเคคेเคจ्เคฆ्เคฐिเคฏ।’ (4.39) เค…เคฐ्เคฅाเคค, เค‡ंเคฆ्เคฐिเคฏ เคธंเคฏเคฎ, เคคเคค्เคชเคฐเคคा เค”เคฐ เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคธे เคฏुเค•्เคค เคชुเคฐुเคท เคœ्เคžाเคจ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคा เคนै। เคœिเคธ เคตिเคทเคฏ เค•ो เคนเคฎ เค…เคชเคจे เค…เคจुเคญเคต เคธे เคจเคนीं เคœाเคจเคคे, เคชเคฐ เคถाเคธ्เคค्เคฐों เคธे, เค…เคจुเคญเคตी เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคธे เคถ्เคฐेเคท्เค  เคต्เคฏเค•्เคคिเคฏों เคธे, เค—ुเคฐुเคœเคจों เค†เคฆि เคธे เคธुเคจเค•เคฐ เคตिเคถ्เคตाเคธ เค•เคฐ เคฒेเคคे เคนैं เค‰เคธเค•ा เคจाเคฎ เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคนै। เคฐाเคฎเคšเคฐिเคคเคฎाเคจเคธ เคฎें เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เคตिเคถ्เคตाเคธ เค•ो เคฎाเคคा เคชाเคฐ्เคตเคคी เค”เคฐ เคญเค—เคตाเคจ เคถंเค•เคฐ เค•ा เคธ्เคตเคฐूเคช เคฌเคคाเคฏा เคนै। เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เคตिเคถ्เคตाเคธ เคธाเคฅ เคนी เคฐเคนเคคे เคนैं। เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค• เคฎाเคฐ्เค—, เคœिเคธเคฎें เคœ्เคžाเคจ, เค•เคฐ्เคฎ (เคจिเคท्เค•ाเคฎ เค•เคฐ्เคฎ-เค•เคฐ्เคฎเคฏोเค— ) เค”เคฐ เคญเค•्เคคि  เค”เคฐ เคญी เคธเคฎ्เคฎिเคฒिเคค เคนैं, เค‰เคธเคฎें เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค•ा เคนोเคจा เคฌेเคนเคฆ เคœเคฐूเคฐी เคนै। เค…เค—เคฐ เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เคคเคค्เคชเคฐเคคा เคนเคฎाเคฐे เค…ंเคฆเคฐ เคนैं, เคชเคฐ เคเค•ाเค—्เคฐเคคा เคจเคนीं เคนै, เค‡ंเคฆ्เคฐिเคฏां เคตिเคทเคฏ เคญोเค—ों เคฎें เคฒเค—ी เคฐเคนเคคी เคนैं, เคคเคฌ เคญी เคนเคฎ เค…เคชเคจे เคœ्เคžाเคจ เค•े เคฌเคนिเคฐंเค— เค”เคฐ เค…ंเคคเคฐंเค— เคธाเคงเคจों เคชเคฐ เค…เคชเคจा เคง्เคฏाเคจ เคจเคนीं เคฒเค—ा เคชाเคंเค—े। เค‡เคธเคฒिเค เคœ्เคžाเคจ เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•े เคธाเคงเคจ เคนेเคคु เคคीเคธเคฐे เคธूเคค्เคฐ เค•ी เคญी เคฌเคนुเคค เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै। เคœिเคธเค•ा เคฎเคจ เค”เคฐ เค‡ंเคฆ्เคฐिเคฏां เค‰เคธเค•े เคตเคถ เคฎें เคนैं, เคตเคนी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคธंเคฏเคคेंเคฆ्เคฐिเคฏ เคนै, เค…เคจ्เคฏเคฅा เค…เคงिเค•ांเคถ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคคो เค‡ंเคฆ्เคฐिเคฏों เค•े เคนी เคตเคถ เคฎें เคฐเคนเคคे เคนैं।  เคœैเคธा เคฎเคจ เคฎें เค†เคคा เคนै, เคฌिเคจा เคตिเคšाเคฐ เค•िเค เค…เคœ्เคžाเคจ เค•े เคธाเคฅ เค•ाเคฐ्เคฏ เคถुเคฐू เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนैं เค”เคฐ เคซिเคฐ เคชเค›เคคाเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं। เค‡เคธเคฒिเค เคญเค—เคตाเคจ เคจे เคถ्เคฐเคฆ्เคงा, เคคเคค्เคชเคฐเคคा เค•े เคธाเคฅ เคธंเคฏเคคेंเคฆ्เคฐिเคฏ (เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏ เคธंเคฏเคฎ) เคนोเคจे เค•ी เคญी เคฌाเคค เค•เคนी เคนै। เค…เค—เคฐ เค‡ंเคฆ्เคฐिเคฏां เคนเคฎाเคฐे เคตเคถ เคฎें เคจเคนीं เคนैं เค”เคฐ เคธाเคงเคจ เคฎें เคคเคค्เคชเคฐเคคा เคจเคนीं เคนै เคคเคฌ เคธเคฎเคเคจा เคšाเคนिเค เค•ि เค…เคญी เคนเคฎाเคฐी เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคฎें เค•เคฎी เคนै।
เคœ्เคžाเคจเคชूเคฐ्เคตเค• เค•เคฐ्เคฎ เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคนเคฎाเคฐा เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค•เคฐ्เคฎ เคนी เค•เคฐ्เคฎเคฏोเค— (เคจिเคท्เค•ाเคฎ เค•เคฐ्เคฎ)  เค•े เคฐूเคช เคฎें เคชเคฐเคฎ เคคเคค्เคต เค•ी เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•เคฐाเคจे เคตाเคฒा เคฌเคจ เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธ เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคœ्เคžाเคจ เค•े เคธเคฎाเคจ เคชเคตिเคค्เคฐ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เค”เคฐ เค•ुเค› เคญी เคจเคนीं เคนै- เคญเค—เคตाเคจ เคจे เค—ीเคคा เคฎें เค•เคนा เคนै, ‘เคจ เคนि เคœ्เคžाเคจेเคจ เคธเคฆृเคถं เคชเคตिเคค्เคฐเคฎिเคน เคตिเคฆ्เคฏเคคे।’ (4.38) เค‡เคธ เคฒोเค• เคฎें เคœ्เคžाเคจ เค•े เคธเคฎाเคจ เคชเคตिเคค्เคฐ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा,  เคจिเคธंเคฆेเคน,  เค•ुเค› เคญी เคจเคนीं เคนै। เคฏोเค— เคฎें เคธंเคธिเคฆ्เคง เคชुเคฐुเคท เคธ्เคตเคฏं เคนी เค‰เคธे (เค‰เคšिเคค) เค•ाเคฒ เคฎें เค†เคค्เคฎा เคฎें เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคคा เคนै। เคฏोเค— เคฎें เคธंเคธिเคฆ्เคงि เค…เคฐ्เคฅाเคค्  เค…เคจ्เคคเค•เคฐเคฃ เค•ी เคถुเคฆ्เคงि -เคช्เคฐाเคช्เคค เคชुเคฐुเคท เคนी เค†เคค्เคฎเคœ्เคžाเคจ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।
เค•ोเคˆ เคญी เค—ुเคฐु เค…เคชเคจे เคถिเคท्เคฏ เค•ो เคšिเคค्เคคเคถुเคฆ्เคงि เคช्เคฐเคฆाเคจ เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคे। เค‰เคธเค•े เคฒिเคฏे เคถिเคท्เคฏ เค•ो เคนी เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เค•เคฐเคจा เคชเคก़ेเค—ा। เคฒोเค—ों เคฎें เคฎिเคฅ्เคฏा เคงाเคฐเคฃा เคซैเคฒी เคนुเคˆ เคนैं เค•ि เค—ुเคฐु เค…เคชเคจे เคธ्เคชเคฐ्เคถ เคฎाเคค्เคฐ เคธे เคถिเคท्เคฏ เค•ो เคธिเคฆ्เคง เคฌเคจा เคธเค•เคคा เคนै। (เค…เคตเคคाเคฐ เคตเคฐिเคท्เค  เค•े เค…เคฒाเคตा) เคฏเคน เค…เคธंเคญเคต เคนै। เค…เคจ्เคฏเคฅा เค…เคชเคจे เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคช्เคฐिเคฏ เคฎिเคค्เคฐ เคเคตं เคถिเคท्เคฏ เค…เคฐ्เคœुเคจ เค•ो เคธ्เคตเคฏं เคญเค—เคตाเคจ् เคถ्เคฐीเค•ृเคท्เคฃ เคธ्เคชเคฐ्เคถเคฎाเคค्เคฐ เคธे เคนी เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค• เคœ्เคžाเคจ เค•เคฐा เคธเค•เคคे เคฅे।เค…เคจेเค• เคธाเคงเค• (เคถिเคท्เคฏ) เคชुเคฐुเคท เค—ुเคฐु เค•ी เค•ुเค› เคธेเคตा เค•े เคช्เคฐเคคिเคฆाเคจ เคธ्เคตเคฐूเคช เค‰เคจเค•ा เค…เคฐ्เคœिเคค เค•िเคฏा เคนुเค† เคœ्เคžाเคจ เค•्เคทเคฃเคฎाเคค्เคฐ เคฎें เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं। เคญเค—เคตाเคจ् เคถ्เคฐीเค•ृเคท्เคฃ เค…เคฐ्เคœुเคจ เคธे เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि เค‰เคธे เคธ्เคตเคฏं เคšिเคค्เคคเคถुเคฆ्เคงि เค•े เคฒिเคฏे (เคเค•ाเค—्เคฐเคคा  เค•े เคฒिเค) เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा เคœिเคธเคธे เค‰เคšिเคค เคธเคฎเคฏ เคฎें เคชाเคฐเคฎाเคฐ्เคฅिเค• เคธเคค्เคฏ เค•ा เคตเคน เคธाเค•्เคทाเคค् เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐ เคธเค•ेเค—ा। เคชूเคฐ्เคฃเคค्เคต เค•ी เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•े เคฒिเคฏे เค•िเคธी เคจिเคถ्เคšिเคค เคธเคฎเคฏ เค•ा เคฏเคนां เค†เคถ्เคตाเคธเคจ เคจเคนीं เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค•ाเคฒेเคจ เคถเคฌ्เคฆ เคธे เคฏเคน เคฌเคคाเคฏा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคฏเคฆि เคธाเคงเค• เค…เคงिเค• เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เค•เคฐे เคคो เคฒเค•्เคท्เคฏ เคช्เคฐाเคช्เคคि เคฎें เค‰เคธे เค…เคงिเค• เคธเคฎเคฏ เคจเคนीं เคฒเค—ेเค—ा। เค…เคค เคธเคญी เคธाเคงเค•ों เค•ो เคšाเคนिเค เค•ि เคตे เค‡เคธเค•े เคฒिเคฏे เคจिเคฐเคจ्เคคเคฐ เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เค•เคฐเคคे เคฐเคนें
 เค‡เคธเคฒिเค เคถिเค•्เคทा เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคฏुเคตा เคถเค•्เคคि เค•ा ['Be and Make' เค—ुเคฐु-เคถिเคท्เคฏ เคตेเคฆाเคจ्เคค เคถिเค•्เคทเค• -เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคฎें]-เคšเคฐिเคค्เคฐ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค†เคœ เค•ी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै। เคจिเคท्เค•เคฒंเค• เคšเคฐिเคค्เคฐ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•े เคฒिเค-เค†เคค्เคฎเคถ्เคฐเคฆ्เคงा, เค†เคค्เคฎเคตिเคถ्เคตाเคธ,เค†เคค्เคฎเคธंเคฏเคฎ,  เคจเคฎ्เคฐเคคा, เค…เคนिंเคธा, เค•्เคทเคฎाเคถीเคฒเคคा, เค—ुเคฐुเคธेเคตा, เคถुเคšिเคคा,  เคตिเคทเคฏों เค•े เคช्เคฐเคคि เค…เคจाเคธเค•्เคคि, เคจिเคฐ्เคญเคฏเคคा, เคฆाเคจเคถीเคฒเคคा, เคธ्เคตाเคง्เคฏाเคฏ, เคคเคชเคธ्เคฏा, เคค्เคฏाเค— เค”เคฐ เคธेเคตा เคชเคฐाเคฏเคฃเคคा เคœैเคธे เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•े 24 เค—ुเคฃों เค•ो เค…เคชเคจे เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคธे เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค । เคธुเคจ्เคฆเคฐ เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคฎें เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ी เค…เคนเคฎ เคญूเคฎिเค•ा เคนोเคคी เคนै। เคฎाเคคा-เคชिเคคा เคœैเคธा เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं, เคตैเคธा เคนी เคฌเคš्เคšे เคธीเค–เคคे เคนैं। เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•ो เค…เคงिเค• เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคฌाเคฆ เคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค•ा เคชเคฐिเคตेเคถ, เคธाเคฎाเคœिเค• เคฐเคนเคจ-เคธเคนเคจ, เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคต เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคญी เคตिเคถिเคท्เคŸ เคธ्เคฅाเคจ เคฐเค–เคคे เคนैं। เคเคธे เคฎें เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं เคเค• เค•เคš्เคšे เค˜เคก़े เค•ी เคคเคฐเคน เคฏुเคตा เคชौเคงों เค•ो เคธंเคธ्เค•ाเคฐिเคค เค•เคฐเคจा เคชूเคฐे เคธเคฎाเคœ เค•ा เคฆाเคฏिเคค्เคต เคนै।
เคœ्เคžाเคจ เค•े เคฌिเคจा เค•เคฐ्เคฎ - เค•เคฐ्เคฎ เค•े เคฌिเคจा เคœ्เคžाเคจ เคฌाँเค เคนै - เคญเค•्เคคि เค•े เคฌिเคจा เค•เคฐ्เคฎ เค”เคฐ เคœ्เคžाเคจ เคฆोเคจों -เคญเค•्เคคि เคนो เค•ैเคธे ? เคถ्เคฐीเคฐाเคฎ เค•े เคšเคฐเคฃों เค•ा เคง्เคฏाเคจ เค•เคฐเคจा เคนी เคญเค•्เคคि เค•ा เค‰เคชाเคฏ เคนै। 

เคถ्เคฐी เคฐाเคฎ । เคœเคฏ เคฐाเคฎ । เคœเคฏ เคœเคฏ เคฐाเคฎ । เคถ्เคฐी เคฐाเคฎ ।
เคถ्เคฐी เคฐाเคฎ । เคœเคฏ เคฐाเคฎ । 

เคถंเค•เคฐ เคฎाเคจเคธ เคนंเคธ เคช्เคฐเคฃाเคฎ् ।
เคนंเคธ เคตंเคถ เค†เคตเคคंเคธ เคช्เคฐเคฃाเคฎ् ।

เค…เคคिเคฅि เคฌ्เคฐเคน्เคฎ् เคฐเค˜ूเคตीเคฐ เคช्เคฐเคฃाเคฎ् ।
เคœीเคต เคช्เคฐเคœाเคฃเคฎ เคงीเคฐ เคช्เคฐเคฃाเคฎ्।  

เคงเคจुเคญंเคœเคจ เคถिเคต-เคญเค•्เคค เคช्เคฐเคฃाเคฎ् ।
เคฐाเคฎ ।
เคงเคจुเคญंเคœเคจ เคถिเคต-เคญเค•्เคค เคช्เคฐเคฃाเคฎ् ।
เคคเคคเคธเคค् เคต्เคฏเค•्เคคा เคต्เคฏเค•्เคค เคช्เคฐเคฃाเคฎ्

เคตเคธुंเคงเคฐा เคตเคฐเคฆाเคจ เคช्เคฐเคฃाเคฎ् ।
เคถ्เคฐी เคฐाเคฎ । เคถ्เคฐी เคฐाเคฎ । 
เคชुเคจ्เคฏ เคธुเคฐเคญि เคชเคตเคฎाเคจ เคช्เคฐเคฃाเคฎ्


เค•्เคทीเคฐोเคฆเคงिเค—ंเคญिเคฐ्เคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฎ् ।
เค•्เคทीเคฐोเคฆเคงिเค—ंเคญिเคฐ्เคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฎ् ।
เค‰เคค्เคคเคฐเคคเคฎ् เค‰เคค्เคคिเคฐเคฏ เคช्เคฐเคฃाเคฎ्

เคถ्เคฐी เคฐाเคฎ । เคถ्เคฐी เคฐाเคฎ । เคœเคฏ เคœเคฏ เคฐाเคฎ । เคœเคฏ เคœเคฏ เคฐाเคฎ । เคถ्เคฐी เคฐाเคฎ । เคถ्เคฐी เคฐाเคฎ । 

" เค‰เค ो, เคœाเค—ो ! เค…เคชเคจी เค…เคจ्เคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคฎเคนिเคฎा เค•े เคช्เคฐเคคि เคธเคšेเคคเคจ เคนो เคœाเค“, เค”เคฐ เคคเคฌ เคคเค• เคฎเคค เคฐुเค•ो เคœเคฌ เคคเค• เคคुเคฎ เค…เคชเคจे เคฒเค•्เคท्เคฏ เคคเค• เคจเคนीं เคชเคนुंเคš เคœाเคคे। - เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจंเคฆ 
>>>"เคถ्เคฐी เคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ - เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคตेเคฆाเคจ्เคค เคถिเค•्เคทเค•-เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा " เคฎें เคธ्เคตเคฏं เค ाเค•ुเคฐ เคฆेเคต เคธे-'เคจเคฐेเคจ เคถीเค•्เคทा เคฆेเคฌे' เค•ा เคฒिเค–िเคค เคšเคชเคฐाเคธ เคช्เคฐाเคช्เคค เคœीเคตเคจเคฎुเค•्เคค เคถिเค•्เคทเค• (เคจेเคคा, เคตिเคถ्เคตเคฎिเคค्เคฐ) เคนोเคจे เค•ा เคญाเคตाเคฐ्เคฅ : [ 'เคถीเค•्เคทा'= เค…เคฐ्เคฅाเคค "เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ -เค•ैเคช्เคŸเคจ เคธेเคตिเคฏเคฐ เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि-เคจिเคตृเคค्เคคि เคฒीเคกเคฐเคถिเคช เคŸ्เคฐेเคจिंเค— เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा' เคฎें เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ (เคญूเคฎเคฃ्เคกเคฒ) เค†เคจ्เคฆोเคฒเคจ,  [(เคช्เคฐเคงाเคจ เคจेเคคा-เคตिเคถ्เคตเคฎिเคค्เคฐ) เคฌเคจो เค”เคฐ เคฌเคจाเค“ เค†ंเคฆोเคฒเคจ] เค•े เคธ्เคตเคฏं เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคธे "C-IN-C" เคนोเคจे เค•ा เคšเคชเคฐाเคธ เคช्เคฐाเคช्เคค เคชूเคœ्เคฏ เคจเคตเคจी เคฆा เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคตिเคท्เค•ृเคค เค”เคฐ เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเคคिเคชाเคฆिเคค "เคธเคค्เคฏเคฏुเค— เคธ्เคฅाเคชเคจ เคชเคฆ्เคงเคคि (เคตैเคถ्เคตिเค• เคงเคฐ्เคฎ) 'Be and Make -เคšเคฐैเคตेเคคि, เคšเคฐैเคตेเคคि"  เค•ा เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคฐूเคช เคธे เคชเคฐिเคšเคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคฒेเคจा เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เค•เค िเคจ เค•ाเคฐ्เคฏ เคนै।]    
 >>>Yoga formula invented by Nabani da :  The Yoga formula or  invented by Nabani dato make life meaningful invented by modern Maharishi Patanjali Nabani da : " unselfishness tending to zero is animality, unselfishness tending to fifty is humanity, 100% unselfishness is becoming God! Be and Make ' Let this be our motto! 
 เคœीเคตเคจ เค•ो เคธाเคฐ्เคฅเค• เคฌเคจाเคจे เค•ा เคฏोเค— เคธूเคค्เคฐ :  เคตिเคถ्เคตเคฎिเคค्เคฐ เคฌเคจเคจे เค”เคฐ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฎाเคฐ्เค—เคฆเคฐ्เคถเค• เคจेเคคा เค†เคงुเคจिเค• เคฎเคนเคฐ्เคทि เคชเคคंเคœเคฒि เคจเคตเคจीเคฆा เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคตिเคท्เค•ृเคค 'Be and Make -เคšเคฐैเคตेเคคि, เคšเคฐैเคตेเคคि" เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคฎें "เคธเคคเคฏुเค— (เคตैเคถ्เคตिเค• เคงเคฐ्เคฎ) เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคชเคฆ्เคงเคคि เคฏा เคธूเคค्เคฐ"= เค…เคฐ्เคฅाเคค เคจिःเคธ्เคตाเคฐ्เคฅเคชเคฐเคคा เค•ा เค‰เคฐ्เคง्เคต (เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคฐंเคง्เคฐ เค•ी เคฆिเคถा) เคฎें เคชเคšाเคธ เคช्เคฐเคคिเคถเคค เค•ी เค“เคฐ เคช्เคฐเคตृเคค्เคค เคนोเคจा เคฎाเคจเคตเคคा เคนै ,เค”เคฐ เคธौ เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคจिःเคธ्เคตाเคฐ्เคฅी เคฌเคจ เคœाเคจा เคˆเคถ्เคตเคฐเคค्เคต เคนै। เคจिःเคธ्เคตाเคฐ्เคฅเคชเคฐเคคा เค•ा เคถूเคจ्เคฏ เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคช्เคฐเคตृเคค्เคค เคนोเคจा เคชเคถुเคคा เคนै। เคจेเคคा เค•ो เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคฏเคน เคธเคฎเคเคจा เคนोเค—ा เค•ि เคฎเคจुเคท्เคฏ เคœीเคตเคจ เคธाเคฐ्เคฅเค• เค•ैเคธे เคนोเคคा เคนै ?  เคนเคฎाเคฐे เคœीเคตเคจ เค•ी เคธाเคฐ्เคฅเค•เคคा เค‡เคธी เค•ाเคฐ्เคฏ (เคตिเคตेเค•เคœ เคœ्เคžाเคจ เคธे เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคตिเคตेเค•เคœ เค†เคจंเคฆ เค•ा เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐเคจे) เค•े เคชूเคฐ्เคฃ เคนोเคจे เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคนै। เคœिเคคเคจे เคญी เค…เคจ्เคฏ เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคฏा เคœ्เคžाเคจ เคนैं, เค‰เคจเค•ा เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ेเคตเคฒ เค‡เคธी เคฒเค•्เคท्เคฏ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เค‰เคชाเคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคนी เคนै। 

>>> เคตेเคฆाเคจ्เคคเคกिเคฃ्เคกिเคฎ> "เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคธเคค्เคฏं เคœเค—เคจ्เคฎिเคฅ्เคฏा เคœीเคตो เคฌ्เคฐเคน्เคฎैเคต เคจाเคชเคฐः।เค…เคจेเคจ เคตेเคฆ्เคฏं เคธเคš्เค›ाเคธ्เคค्เคฐเคฎ् เค‡เคคि เคตेเคฆाเคจ्เคคเคกिเคฃ्เคกिเคฎः।।เค…เคฐ्เคฅ—เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคธเคค्เคฏ เคนै। เคœเค—เคค् เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคœเค—เคค เค•े เคธเคญी เคจाเคฎเคฐूเคช เคฎिเคฅ्เคฏा เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคจाเคถเคตाเคจ เคนैं।เคœीเคต เคนी เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนै เคฆूเคธเคฐा เคจเคนी,เค…เคฐ्เคฅाเคค् เค†เคค्เคฎा เคเคตं เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคฎूเคฒเคคः เคเค• เคนी เคนै।เค‡เคธे เคธเคนी เคถाเคธ्เคค्เคฐ(เคถाเคธ्เคค्เคฐเคตเคšเคจ)เคœाเคจเคจा เคšाเคนिเค, เคฏเคน เคตेเคฆाเคจ्เคค เค•ा เค‰เคฆ्เค˜ोเคท เคนै।

>>>"เคเค•ोเคฝเคนं เคฌเคนुเคธ्เคฏाเคฎ् ।" (เค›ाเคจ्เคฆोเค—्เคฏोเคชเคจिเคทเคฆ्)  เคตेเคฆों เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै, เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคเค• เคฅा, เค‰เคธเคฎें เค‡เคš्เค›ा เคนुเคˆ, เคเค• เคธे เค…เคจेเค• เคนोเคจे เค•ी, เค”เคฐ เค‡เคธ เคธृเคท्เคŸि เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคนुเค†।  เค•िंเคคु เค…เคจेเค• เคนोเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคญी เค‰เคธเค•े เคเค•เคค्เคต เคฎें เค•ोเคˆ เค…ंเคคเคฐ เคจเคนीं เคชเฅœा। 
     เคœैเคธे เค•ोเคˆ เคฌीเคœ เคเค• เคนोเคคा เคนै, เค•िंเคคु เคธเคฎเคฏ เคชाเค•เคฐ เคเค• เคธे เค…เคจेเค• เคนो เคœाเคคा เคนै।  เคชเคนเคฒे เค…ंเค•ुเคฐ เคซूเคŸเคคा เคนै, เคซिเคฐ เคคเคจा, เคกाเคฒिเคฏाँ, เคชเคค्เคคे, เคซूเคฒ, เคซเคฒ เค”เคฐ เค…ंเคค เคฎें เคฌीเคœ เคฐूเคช เคฎें เคตเคน เค…เคจेเค• เคนो เคœाเคคा เคนै, เค•िंเคคु เคนเคฐ เคฌीเคœ เค‰เคธ เคชूเคฐ्เคต เคฌीเคœ เค•े เคนी เคธเคฎाเคจ เคนै।  เค‰เคธเคฎें เคญी เค…เคจेเค• เคนोเคจे เค•ी เคชूเคฐी เคธเคฎ्เคญाเคตเคจाเคं เคนैं। เคœैเคธे เค…ंเค•ुเคฐ, เคคเคจा, เคฏा เคกाเคฒिเคฏाँ, เคซूเคฒ เค†เคฆि เคธเคญी เค‰เคธ เคฌीเคœ เคฎें เคธे เคนी เคจिเค•เคฒे เคนैं, เคชเคฐ เคตे เคฌीเคœ เคจเคนीं เคนैं, เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคธे เคนी เคœเฅœ เคœเค—เคค, เคตृเค•्เคท, เคชเคถु, เคชंเค›ी เค†เคฆि เคนुเค เคนैं เคชเคฐ เคตे เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เค•े เคเค•เคค्เคต เค•ा เค…เคจुเคญเคต เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคे, เค•ेเคตเคฒ เคฎाเคจเคต เค•ो เคนी เคฏเคน เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्เคฏ เคนै เค•ि เคตเคน เคซूเคฒ เค•ी เคคเคฐเคน เค–िเคฒे, เคซिเคฐ เค‰เคธเคฎें เคญเค•्เคคि เคต เคœ्เคžाเคจ เค•े เคซเคฒ เคฒเค—ें เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคญीเคคเคฐ เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคฐूเคชी เคฌीเคœ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคนो เคธเค•े। {"เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ - เค•ैเคช्เคŸเคจ เคธेเคตिเคฏเคฐ เคตेเคฆाเคจ्เคค เคถिเค•्เคทเค•-เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा"  { 'Be and Make ' Leadership Training Tradition เคฎें  เคฎें CINC เค•ा เคšเคชเคฐाเคธ เคช्เคฐाเคช्เคค เคจเคตเคจी เคฆा เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเคฆเคค्เคค เคœीเคตเคจ เค•ो เค‰เคจ्เคจเคค เคฌเคจाเคจे เค•ी เคชเคฆ्เคงเคคि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคตเคน เคซूเคฒ เค•ी เคคเคฐเคน เค–िเคฒे, เคซिเคฐ เค‰เคธเคฎें เคญเค•्เคคि เคต เคœ्เคžाเคจ เค•े เคซเคฒ เคฒเค—ें เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคญीเคคเคฐ เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคฐूเคชी เคฌीเคœ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคนो เคธเค•े !}
[เคœैเคธे เค‹เค—्เคตेเคฆ เค•เคนเคคा เคนै - เคฎเคจुเคฐ्เคญเคต เคœเคจเคฏा เคฆैเคต्เคฏं เคœเคจเคฎ्‌ (เค‹เค—्เคตेเคฆ 10.53.6)- เคœ्เคžाเคจ เค•ा เคฎूเคฒเคญूเคค เคธाเคฐเคคเคค्เคต เคฏเคนी เคนै เค•ि เคนे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคคू เคธ्เคตเคฏं เคธเคš्เคš เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจ เคคเคฅा เคฆिเคต्เคฏ เค—ुเคฃเคฏुเค•्เคค เคธเคจ्เคคाเคจों เค•ो เคœเคจ्เคฎ เคฆे เค…เคฐ्เคฅाเคค्‌ เคธुเคฏोเคฎ्เคฏ เคฎाเคจเคตों เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคฎें เคธเคคเคค เคช्เคฐเคฏเคค्เคจเคถीเคฒ เคฐเคน। เคฌौเคฆ्เคง, เคนिเคจ्เคฆू ,เคฎुเคธ्เคฒिเคฎ,เคธिเค–, เค‡เคธाเคˆ เคฌเคจเคจे เค•ी เคฌाเคค เคตेเคฆों เคฎें เคจเคนीं เคนै। เคตेเคฆ เค•เคนเคคा เคนै – เคฎเคจुเคฐ्เคญเคต – เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจ! เคœเคฌ เคเค• เคฌाเคฐ เค•ुเค› เคฒोเค—ों เคจे เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค†เค‡เคจ्เคธ्เคŸीเคจ เคธे เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคต्เคฏाเคช्เคค เคฆुःเค– เคเคตं เค…เคถाเคจ्เคคि เค•ो เคฆूเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ा เค‰เคชाเคฏ เคชूเค›ा เคคो เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคจे เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆिเคฏा- ‘‘เคถ्เคฐेเคท्เค  เคฎเคจुเคท्เคฏों เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐो’’।
 /2. เคธ्เคตเคธ्เคคि เคชเคจ्เคฅाเคฎเคจुเคšเคฐेเคฎ । (5.51.15) เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคฎाเคฐ्เค— เค•ा เค…เคจुเคธเคฐเคฃ เค•เคฐें ।/5. เคธं เค—เคš्เค›เคง्เคตเคฎ् เคธं เคตเคฆเคง्เคตเคฎ् । (10.181.2) เคฎिเคฒเค•เคฐ  เคšเคฒें, เคฎिเคฒเค•เคฐ เคฌोเคฒें।/เคฏเคœुเคฐ्เคตेเคฆ เค•เคนเคคा เคนै - เคธुเคฎเคจा เคญเคต । เค…เคš्เค›े เคฎเคจ เคตाเคฒे เคฌเคจें।  เคคเคจ्เคฎे เคฎเคจः เคถिเคต เคธंเค•เคฒ्เคชเคฎเคธ्เคคु । (34.1) เคฏเคน เคฎेเคฐा เคฎเคจ เคถिเคต เคธंเค•เคฒ्เคช เคฏुเค•्เคค เคนो। 'เคฎिเคค्เคฐเคธ्เคฏ เคšเค•्เคทुเคทा เคธเคฎीเค•्เคทाเคฎเคนे ।' (36.18) เคฎिเคค्เคฐ เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคธเคฐ्เคตเคค्เคฐ เคฆेเค–ें ।/เค…เคฅเคฐ्เคตเคตेเคฆ เค•เคนเคคा เคนै  : เคฎाเคจเคตो เคฎाเคจเคตเคฎ् เคชाเคคु - เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคชाเคฒे ।  เคฎाเคคा เคญूเคฎिः เคชुเคค्เคฐोSเคนเคฎ् เคชृเคฅिเคต्เคฏाः । เคฎाเคคा เคญूเคฎि เคนै, เคชुเคค्เคฐ เคนै เคนเคฎ เคชृเคฅ्เคตी เค•े ।เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคšเคฐ्เคฏेเคฃ เคคเคชเคธा เคฆेเคตा เคฎृเคค्เคฏुเคฎเคชाเค˜्เคจเคค । (11.5.19) เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคšเคฐ्เคฏ เค•े เคคเคช เคธे เคฆेเคตों เคจे เคฎृเคค्เคฏु เคชเคฐ เคตिเคœเคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•ी । เคฎเคงुเคฎเคคीं เคตाเคšเคฎुเคฆेเคฏเคฎ । (16.2.2) เคฎैं เคฎीเค ी เคตाเคฃी เคฌोเคฒूँ ।] 
" เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคฎเคจुเคท्เคฏ เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคฎเคจ เคธे เค…เคงिเค• เคถเค•्เคคिเคถाเคฒी เค”เคฐ เค•ुเค› เคจเคนीं เคนै। - เคธเคฐ เคตिเคฒिเคฏเคฎ เคนैเคฎिเคฒ्เคŸเคจ :  ''เฆธাเฆค เฆ•োเฆŸি เฆฌাเฆ™াเฆฒিเฆฐে เฆนে เฆฎুเฆ—্เฆง เฆœเฆจเฆจী เฆฐেเฆ–েเฆ› เฆฌাเฆ™াเฆฒি เฆ•เฆฐে เฆฎাเฆจুเฆท เฆ•เฆฐเฆจি ”* ——เฆฐเฆฌীเฆจ্เฆฆ্เฆฐเฆจাเฆฅ เฆ াเฆ•ুเฆฐ /เฆœেเฆ—ে เฆ“เฆ ো, เฆธเฆšেเฆคเฆจ เฆนเฆ“ เฆเฆฌং เฆฒเฆ•্เฆท্เฆฏে เฆจা เฆชৌঁเฆ›া เฆชเฆฐ্เฆฏเฆจ্เฆค เฆฅেเฆฎো เฆจা। - เฆธ্เฆฌাเฆฎী เฆฌিเฆฌেเฆ•াเฆจเฆจ্เฆฆ/* เฆฆুเฆจিเงŸাเฆคে เฆฎাเฆจুเฆทেเฆฐ เฆšেเงŸে เฆฌเงœ เฆ†เฆฐ เฆ•িเฆ›ু เฆจেเฆ‡ เฆ†เฆฐ เฆฎাเฆจুเฆทেเฆฐ เฆฎাเฆে เฆฎเฆจেเฆฐ เฆšেเงŸে เฆฌเงœ เฆจেเฆ‡। - เฆธ্เฆฏাเฆฐ เฆ‰เฆ‡เฆฒিเงŸাเฆฎ เฆน্เฆฏাเฆฎিเฆฒเฆจ/ 
"เคธाเคค เค•เคฐोเฅœ เคฌंเค—ाเคฒिเคฏों เค•ी เคนे เคฎुเค—्เคง เคœเคจเคจी (เคฎाँ เค•ाเคฒी) เค†เคชเคจे เค‰เคจ्เคนें เค•ेเคตเคฒ เคฌंเค—ाเคฒी เคฌเคจाเคฏे เคฐเค–ा เคนै, เคฎเคจुเคท्เคฏ เคจเคนीं เคฌเคจाเคฏा !"  - เคฐเคตींเคฆ्เคฐเคจाเคฅ เคŸैเค—ोเคฐ। 
=========

     



เค•ोเคˆ เคŸिเคช्เคชเคฃी เคจเคนीं: