рд░рд╡िрд╡ाрд░, 31 рдоाрд░्рдЪ 2024

ЁЯФЖЁЯЩП рдкрд░िрдЪ्рдЫेрдж ~ 89, [(7 рд╕िрддंрдмрд░,1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд :-89 ] ЁЯЩПрдоाँ рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рд╕्рддुрддि : рд╡ीрдгा рд╡ाрдж्рдп-рд╡िрдиोрджिрдиी ЁЯЩП ЁЯФЖрдк्рд░рд╡ृрдд्рддि (рдХрд░्рдо рдпोрдЧ) рд╕े рд╣ोрдХрд░ рднी рдиिрд╡ृрдд्рддि (рдЬ्рдЮाрди рдпा рднрдХ्рддि ?)рдоें рд╕्рдеिрдд рд░рд╣рдиा рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣ैЁЯФЖЁЯФЖЁЯЩП рдкрд░рдорд╣ंрд╕, рдмाрдЙрд▓ рдФрд░ рд╕ाрдИं- рд╣рд╡ा (рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी) рдХी рдЦрдмрд░ рдЬाрдирддे рд╣ैं ! ЁЯФЖЁЯЩПKartabhaja of Ghosh Para*рдиौрдХрд░ी рдХी рдиिрди्рджा* рдоाँ, рдпрд╣ीं рд╕े рдорди рдХो рдоोреЬ рджो ! рдорд╣िрдоाрдЪрд░рдг ~*рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рд╕े рдиिрд╡ृрдд्рддि рд╣ी рдмेрд╣рддрд░ * ( рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рд╕рдЪिрд╡ рд╢्рд░ी рдирд╡рдиीрджा рдХा рдЬрди्рдо рдЗрди्рд╣ीं рдХे рдШрд░, 100 рди реж рдХाрд╢ीрдкुрд░ рд░ोрдб рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। "рдмाрдЙрд▓ рд▓ोрдЧ рдоूрд░्рддिрдкूрдЬा рдирд╣ीं рдХрд░рддे – рдЬीрддा-рдЬाрдЧрддा рдЖрджрдоी рдЪाрд╣рддे рд╣ैं । рд╡े рд▓ोрдЧ рд╕िрдж्рдзाрд╡рд╕्рдеा рдХो рд╕рд╣рдЬ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХрд╣рддे рд╣ैं । рд╕рд╣рдЬ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХे рджो рд▓рдХ्рд╖рдг - (1) " рдХृрд╖्рдг рдХी рдЧрди्рдз рднी рди рд░рд╣ेрдЧी " (2) "рдкрдж्рдо рдкрд░ рднौंрд░ा рдмैрдаेрдЧा, рдкрд░рди्рддु рдордзुрдкाрди рди рдХрд░ेрдЧा-рдЬिрддेрди्рдж्рд░िрдпрддा "рдЗрд╕ीрд▓िрдП 'рдХрд░्рддाрднрдЬा' ~ рдЕрд░्рдеाрдд् рдЧुрд░ु рдиेрддा (C-IN-C) рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕рдордЭрддे рдФрд░ рдЗрд╕ी рднाрд╡ рд╕े рдЙрдирдХी рдкूрдЬा рдХрд░рддे рд╣ैं ।""*рдмाрдЙрд▓-рд╕ाрдзрдиा , the task of "refining the syrup" рдХा рдЕрди्рдд рдХрдм рд╣ोрддा рд╣ै* 'рднोрдЬрди-рдоंрдд्рд░ ' ~ рд╕्рд╡рдпं рдЦाрддे рд╣ो рдпा рдХिрд╕ी рдХो рдЦिрд▓ाрддे рд╣ो *рдХाрдоाрд░рдкुрдХुрд░ рдХी ' рдмाрдЙрд▓ рд╕ाрдзिрдХा-'рд╕рд░ी' рдХे рдШрд░ рдвेрд░ों рддुрд▓рд╕ी рдХे рдкौрдзे рд▓рдЧे рдеे рдФрд░ рджाрджा рдХे рдШрд░ рдХे рддाрд▓ाрдм рдоें рджो рд▓ाрдЦ рддुрд▓рд╕ी рдХे рдкौрдзे рдЙрдирдХे рдк्рд░рдоाрддाрдорд╣ी рдиे рд▓рдЧрд╡ाрдпे рдеे ?*рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдордд рд╣ैं рдФрд░ рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдкрде рд╣ैं।* рдЕрдЪ्рдЫा, рдоैं рдХिрд╕ рдоाрд░्рдЧ рдХा рд╣ूँ ?* рдЬ्рд╡ाрд░-рднाрдЯा рдХ्рдпों рд╣ोрддे рд╣ैं ? * рдПрдХ рдмाрдд рджेрдЦो, рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рдкाрд╕ рд╣ी рдирджिрдпों рдоें рдЬ्рд╡ाрд░-рднाрдЯा рд╣ोрддे рд╣ैं । рдкрд░рди्рддु рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕े рдмрд╣ुрдд рджूрд░ рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЙрд╕ी рдирджी рдоें рдЬ्рд╡ाрд░-рднाрдЯा рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рдмрд▓्рдХि рдПрдХ рд╣ी рдУрд░ рдмрд╣ाрд╡ рд░рд╣рддा рд╣ै । рдЗрд╕рдХा рдХ्рдпा рдЕрд░्рде?* ~рдХिрд╕ी рдХिрд╕ी рдХो рдИрд╢्рд╡рд░рдХोрдЯि рдХो рдорд╣ाрднाрд╡, рдк्рд░ेрдо, рдпрд╣ рд╕рдм рд╣ोрддा рд╣ै*"рдорди ! рдЖрджрд░рдгीрдпा рд╢्рдпाрдоा рдоाँ рдХो рдпрдд्рдирдкूрд░्рд╡рдХ рд╣ृрджрдп рдоें рд░рдЦрдиा । рддू рджेрдЦ рдФрд░ рдоैं рджेрдЦूँ, рдХोрдИ рджूрд╕рд░ा рдЙрди्рд╣ें рди рджेрдЦрдиे рдкाрдпे ।”*рдорд╣ाрдиिрд░्рд╡ाрдг рддрди्рдд्рд░ (Mahanirvana Tantra ) *рдЬो рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдеी рд╣ै рдЙрд╕рдХा рд╕ाрд░ा рднाрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рд▓ेрддे рд╣ैं - 'рдЕрдирди्рдпाрд╢्рдЪिрди्рддрдпрди्рддो'*


рдкрд░िрдЪ्рдЫेрдж ~ 89 

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

 ЁЯФЖрдк्рд░рд╡ृрдд्рддि (рдХрд░्рдо рдпोрдЧ) рд╕े рд╣ोрдХрд░ рднी рдиिрд╡ृрдд्рддि (рдЬ्рдЮाрди рдпा рднрдХ्рддि ?) рдоें рд╕्рдеिрдд рд░рд╣рдиा рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣ैЁЯФЖ

(рез)

[рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рдЖрдд्рдордХрдеा (autobiography) -рдШोрд╖ рдкाреЬा рдФрд░ рдХрд░्рддाрднрдЬा рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп]  

[рж╢্рж░ীржоুржЦ-ржХржеিржд ржЪрж░িрждাржоৃржд — ржШোрж╖ржкাрзЬা ржУ ржХрж░্рждাржнржЬাржжেрж░ ржоржд ]

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884)

* рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдоें рд░ाрдо, рдмाрдмूрд░ाрдо рдЖрджि рднрдХ्рддों рдХे рд╕ंрдЧ рдоें *

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдорди्рджिрд░ рдоें, рдЕрдкрдиे рдЙрд╕ी рдХрдорд░े рдоें рдЫोрдЯी рдЦाрдЯ рдкрд░ рднрдХ्рддों рдХे рд╕ाрде рдмैрдаे рд╣ैं । рджिрди рдХे рдЧ्рдпाрд░рд╣ рдмрдЬे рд╣ोंрдЧे, рдЕрднी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднोрдЬрди рдирд╣ीं рдХिрдпा ।

рдХрд▓ рд╢рдиिрд╡ाрд░ рдХो рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рднрдХ्рддों рдХे рд╕ाрде рд╢्рд░ीрдпुрдд рдЕрдзрд░ рд╕ेрди рдХे рдпрд╣ाँ рдЧрдпे рдеे рдиाрдо-рд╕ंрдХीрд░्рддрди рдХे рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ рдж्рд╡ाрд░ा рднрдХ्рддों рдХा рдЬीрд╡рди рд╕рдлрд▓ рдХрд░ рдЖрдпे рдеे рдЖрдЬ рдпрд╣ाँ рд╢्рдпाрдорджाрд╕ рдХा рдХीрд░्рддрди рд╣ोрдЧा । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рдХीрд░्рддрдиाрдирди्рдж рдоें рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рд╕े рднрдХ्рддों рдХा рд╕рдоाрдЧрдо рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै ।

ЁЯФЖрдкрд╣рд▓े рдмाрдмूрд░ाрдо, рдоाрд╕्рдЯрд░, рд╢्рд░ीрд░ाрдордкुрд░ рдХे рдм्рд░ाрд╣्рдордг, рдордиोрдоोрд╣рди, рднрд╡рдиाрде, рдХिрд╢ोрд░ीрд▓ाрд▓ рдЖрдпे,рдлिрд░ рдЪुрдиीрд▓ाрд▓, рд╣рд░िрдкрдж, рджोрдиों рдоुрдЦрд░्рдЬी рдн्рд░ाрддा, рд░ाрдо, рд╕ुрд░ेрди्рдж्рд░, рддाрд░рдХ, рдЕрдзрд░ рдФрд░ рдиिрд░ंрдЬрди рдЖрдпे । 

ЁЯФЖрд▓ाрдЯू, рд╣рд░ीрд╢ рдФрд░ рд╣ाрдЬрд░ा рддो рдЖрдЬрдХрд▓ рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдоें рд╣ी рд░рд╣рддे рд╣ैं । рд╢्рд░ीрдпुрдд рд░ाрдорд▓ाрд▓ рдХाрд▓ी рдХी рдкूрдЬा рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рднी рджेрдЦ рд░ेрдЦ рд░рдЦрддे рд╣ैं । рд╢्рд░ीрдпुрдд рд░ाрдо рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी рдкрд░ рд╡िрд╖्рдгुрдорди्рджिрд░ рдХी рдкूрдЬा рдХा рднाрд░ рд╣ै । рд▓ाрдЯू рдФрд░ рд╣рд░ीрд╢, рджोрдиों рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рд╕ेрд╡ा рдХрд░рддे рд╣ैं । ЁЯФЖ

рдЖрдЬ рд░рд╡िрд╡ाрд░ рд╣ै, 7 рд╕िрддрдо्рдмрд░, 1884 ।

рдоाрд╕्рдЯрд░ рдХे рдЖрдХрд░ рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░рдиे рдкрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдкूрдЫा, рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдирд╣ीं рдЖрдпा ? 

рдЙрд╕ рджिрди рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдирд╣ीं рдЖ рд╕рдХे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордкुрд░ рдХे рдм्рд░ाрд╣्рдордг, рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрдж рдХे рдЧाрдиे рдХी рдХिрддाрдм рд▓ेрддे рдЖрдпे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрд╕ी рдкुрд╕्рддрдХ рд╕े рдЧाрдиे рдкрдв़-рдкрдв़рдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рд╕ुрдиा рд░рд╣े рд╣ैं ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рд╣ाँ рдкрдв़ो ।

рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдПрдХ рдЧीрдд рдкрдв़рдХрд░ рд╕ुрдиाрдиे рд▓рдЧे । рдЙрд╕рдоें рд▓िрдЦा рдеा - рдоाँ рд╡рд╕्рдд्рд░ рдзाрд░рдг рдХрд░ो ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг – рдпрд╣ рд╕рдм рд░рд╣рдиे рджो, рд╡िрдХрдЯ рдЧीрдд । рдРрд╕ा рдХोрдИ рдЧीрдд рдкрдв़ो рдЬिрд╕рдоें рднрдХ्рддि рд╣ो ।

рдм्рд░ाрд╣्рдордг - рдХौрди рдХрд╣े рдХि рдХाрд▓ी рдХैрд╕ी рд╣ै, рд╖рдб्рджрд░्рд╢рдиों рдХो рднी рдЬिрд╕рдХे рджрд░्рд╢рди рдирд╣ीं рд╣ोрддे ।

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдаाрдХुрд░ рдХे рдк्рд░рддि 'рд╕рджрдп' рдеे рдмाрдмूрд░ाрдо ЁЯФЖЁЯЩП

[ржаাржХুрж░েрж░ ‘ржжрж░ржжী’ — ржкрж░ржорж╣ংрж╕, ржмাржЙрж▓ ржУ рж╕াঁржЗ ]

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - ( рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े) - рдХрд▓ рдЕрдзрд░ рд╕ेрди рдХे рдпрд╣ाँ рднाрд╡ाрд╡рд╕्рдеा рдоें рдПрдХ рд╣ी рддрд░рд╣ рдмैрдаे рд░рд╣рдиे рдХे рдХाрд░рдг рдкैрд░ों рдоें рджрд░्рдж рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рдеा । рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдмाрдмूрд░ाрдо рдХो рд▓े рдЬाрдпा рдХрд░рддा рд╣ूँ । рд╕рд╣्рд░рджрдп рд╣ै । рдпрд╣ рдХрд╣рдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЧाрдиे рд▓рдЧे – 

"рдордиेрд░ рдХрдеा рдХोрдЗрдмो рдХि рд╕ेрдЗ рдХोрдИрддे рдоाрдиा।

рджрд░рджी рдиोрдЗрд▓े рдк्рд░ाрдг рдмाँрдЪे рдиा।।

рдордиेрд░ рдоाрдиुрд╖ рд╣ोрдп рдЬे -рдЬрдиा, рдирдпрдиे рддाрд░ рдЬाрдп рдЬो рдЪेрдиा,  

рд╕े рджू-рдПрдХ рдЬрдиा; рд╕े рдЬे рд░рд╕े рднाрд╕े рдк्рд░ेрдоे рдбोрдмे ,

рдХрдЪ्рдЫे рд░рд╕ेрд░ рдмेрдЪा-рдХेрдиा। (рднाрдмेрд░ рдоाрдиुрд╖) 

рдордиेрд░ рдоाрдиुрд╖ рдоिрд▓рдмे рдХोрдеा, рдмрдЧрд▓े рддाрд░ рдЫेंреЬा рдХाँрдеा; 

рдУ рд╕े рдХोрдп рдиा рдЧो рдХрдеा; рднाрдмेрд░ рдоाрдиुрд╖ рдКрдЬाрди рдкрдеे, рдХрд░े рдЖрдиाрдЧोрдиा।  

(рдордиेрд░ рдоाрдиुрд╖ , рдКрдЬाрди рдкрдеे рдХрд░े рдЖрдиाрдЧोрдиा )  

"рдР рд╕рдЦि рд░ी, рдоैं рдЕрдкрдиा рд╣ृрджрдп рдХिрд╕рдХे рдкाрд╕ рдЦोрд▓ूँ - рдоुрдЭे рдмोрд▓рдиा рдордиा рдЬो рд╣ै । рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдРрд╕े рдХो рдкाрдпे рдЬो рдоेрд░ी рд╡्рдпрдеा рд╕рдордЭ рд╕рдХे, рдоैं рддो рдорд░ी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ूँ । рдХेрд╡рд▓ рдЙрд╕рдХी рдЖँрдЦों рдоें рдЖँрдЦें рдбाрд▓рдХрд░ рдоुрдЭे рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдХे рдк्рд░ेрдоी рдХा рдоिрд▓рди рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдпрдЧा - рдкрд░рди्рддु рдРрд╕ा рддो рдХोрдИ рд╡िрд░рд▓ा рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै рдЬो рдЖрдирди्рджрд╕ाрдЧрд░ рдоें рдиिрд░рди्рддрд░ рдмрд╣рддा рд░рд╣े ।  

ржоржиেрж░ ржХржеা ржХржЗржмো ржХি рж╕ржЗ ржХржЗрждে ржоাржиা। ржжрж░ржжী ржиржЗрж▓ে ржк্рж░াржг ржмাঁржЪে ржиা ৷৷

ржоржиেрж░ ржоাржиুрж╖ рж╣рзЯ ржпে-ржЬржиা, ржирзЯржиে рждাрж░ ржпাрзЯ ржЧো ржЪেржиা,

рж╕ে ржжু-ржПржХ ржЬржиা; рж╕ে ржпে рж░рж╕ে ржнাрж╕ে ржк্рж░েржоে ржбোржмে,

ржХржЪ্ржЫে рж░рж╕েрж░ ржмেржЪাржХেржиা। (ржнাржмেрж░ ржоাржиুрж╖)

ржоржиেрж░ ржоাржиুрж╖ ржоিрж▓ржмে ржХোржеা, ржмржЧрж▓ে рждাрж░ ржЫেঁрзЬা ржХাঁржеা;

ржУ рж╕ে ржХрзЯ ржиা ржЧো ржХржеা; ржнাржмেрж░ ржоাржиুрж╖ ржЙржЬাржи ржкржеে, ржХрж░ে ржЖржиাржЧোржиা।

       (ржоржиেрж░ ржоাржиুрж╖, ржЙржЬাржи ржкржеে ржХрж░ে ржЖржиাржЧোржиা)।

[How shall I open my heart, O friend? It is forbidden me to speak.I am about to die, for lack of a kindred soul . To understand my misery.  Simply by looking in his eyes,I find the beloved of my heart;But rare is such a soul, who swims in ecstatic bliss .On the high tide of heavenly love.]

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯФЖЁЯЩП рдкрд░рдорд╣ंрд╕, рдмाрдЙрд▓ рдФрд░ рд╕ाрдИं- рд╣рд╡ा (рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी) рдХी рдЦрдмрд░ рдЬाрдирддे рд╣ैं ! ЁЯФЖЁЯЩП

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - "рдпे рд╕рдм рдмाрдЙрд▓ों (рдПрдХ рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп) рдХे рдЧीрдд рд╣ैं ।

"рд╢ाрдХ्рдд рдордд рдоें рд╕िрдж्рдз рдХो рдХौрд▓ рдХрд╣рддे рд╣ैं, рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рдордд рд╕े рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдХрд╣рддे рд╣ैं । рдмाрдЙрд▓-рд╡ैрд╖्рдгрд╡ों рдХे рдордд рдоें рд╕ाрдИ рдХрд╣рддे рд╣ैं - рд╕ाрдИ рдЕрди्рддिрдо рд╕ीрдоा рд╣ै ।

["According to the Sakti cult the Siddha is called a Koul, and according to the Vedanta, a Paramahamsa. The Bauls call him a saiThey say, 'No one is greater than a sai.'

“рж╢াржХ্рждржорждেрж░ рж╕িржж্ржзржХে ржмрж▓ে ржХৌрж▓। ржмেржжাржи্рждржорждে ржмрж▓ে ржкрж░ржорж╣ংрж╕। ржмাржЙрж▓ ржмৈрж╖্ржгржмржжেрж░ ржорждে ржмрж▓ে рж╕াঁржЗ। ‘рж╕াঁржЗрзЯেрж░ ржкрж░ ржЖрж░ ржиাржЗ!’

"рдмाрдЙрд▓ рдЬрдм рд╕िрдж्рдз рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддрдм рд╕ाрдИ рд╣ोрддा рд╣ै । рддрдм рд╕рдм рдЕрднेрдж рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЖрдзी рдоाрд▓ा рдЧौ рдХे рд╣ाрдб़ों рдХी рдФрд░ рдЖрдзी рддुрд▓рд╕ी рдХी рдкрд╣рдирддा рд╣ै । 'рд╣िрди्рджुрдУं рдХा рдиीрд░ рдФрд░ рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХा рдкीрд░' рдмрди рдЬाрддा рд╣ै । 

The sai is a man of supreme perfection. He doesn't see any differentiation in the world. He wears a necklace, one half made of cow bones and the other of the sacred tulsi-plant.]

“ржмাржЙрж▓ рж╕িржж্ржз рж╣рж▓ে рж╕াঁржЗ рж╣рзЯ। рждржЦржи рж╕ржм ржЕржнেржж। ржЕрж░্ржзেржХ ржоাрж▓া ржЧোрж╣াрзЬ, ржЕрж░্ржзেржХ ржоাрж▓া рждুрж▓рж╕ীрж░। ‘рж╣িржи্ржжুрж░ ржиীрж░ — ржоুрж╕рж▓ржоাржиেрж░ ржкীрж░’।”

"рдмाрдЙрд▓ рд▓ोрдЧों рдоें рдЬो рд╕ाрдИ рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╡े рд▓ोрдЧ рдкрд░рдо् рд╕рдд्рдп (Ultimate Truth) рдХो рдЕрд▓рдЦ (рдЕрдмोрдз-рдЧрдо्рдп -'Incomprehensible One') рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╡ैрджिрдХ рдордд рд╕े рдЙрд╕ी рдЕрд▓рдЦ рдХो (рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрддीрдд рд╕рдд्рдп рдпा transcendental truth рдХो) рдм्рд░рд╣्рдо  рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬीрд╡ों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдмाрдЙрд▓ рдХрд╣рддे рд╣ैं, "рд╡े рдЕрд▓рдЦ рд╕े рдЖрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЕрд▓рдЦ рдоें рдЬाрддे рд╣ैं । рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬीрд╡ाрдд्рдоा (the individual soul) рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд # рд╕े рдЖрддा рд╣ै рдФрд░ рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд (Unmanifest) рдоें рд╣ी рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै

[>>>#Unmanifest- рдЧीрддा 2.28 рдоें рднрдЧрд╡ाрди рдХрд╣рддे рд╣ैं - "рдЕрд╡्рдпрдХ्рддाрджीрдиि рднूрддाрдиि рд╡्рдпрдХ्рддрдордз्рдпाрдиि рднाрд░рдд।"(2.28рдЬो рдЫिрдкा рд╣ुрдЖ рд╣ो, рдЕрдЬ्рдЮाрдд, рдЕрдиिрд░्рд╡рдЪрдиीрдп,рд╡िрд╖्рдгु, рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा =рдЕрдЧोрдЪрд░ рд╢рдм्рдж рдЖрдорддौрд░ рд╕े 'рдк्рд░рдХृрддि' рдХे рд▓िрдП рдЗрд╕्рддे-рдоाрд▓ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рддрд░рдл рдЗрд╢ाрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднी рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

[ He (Sai) calls the Ultimate Truth 'Alekh', the 'Incomprehensible One'. The Vedas call It 'Brahman'. About the jivas the Bauls say, 'They come from Alekh and they go unto Alekh.' That is to say, the individual soul has come from the Unmanifest and goes back to the Unmanifest

“рж╕াঁржЗрзЯেрж░া ржмрж▓ে — ржЖрж▓েржЦ! ржЖрж▓েржЦ! ржмেржжржорждে ржмрж▓ে ржм্рж░рж╣্ржо; ржУрж░া ржмрж▓ে ржЖрж▓েржЦ। ржЬীржмржжেрж░ ржмрж▓ে — ‘ржЖрж▓েржЦে ржЖрж╕ে ржЖрж▓েржЦে ржпাрзЯ’; ржЕрж░্ржеাрзО ржЬীржмাржд্ржоা ржЕржм্ржпржХ্ржд ржеেржХে ржПрж╕ে рждাржЗрждে рж▓рзЯ рж╣рзЯ!

ЁЯЩПЁЯЩПЁЯЩП(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ]ЁЯЩПЁЯЩПЁЯЩП 

ЁЯЩПрдиिрд░ाрдХाрд░ рд╢्рд░ी 'рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж' рдХा рджрд░्рд╢рдиЁЯЩП   

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - "рдмाрдЙрд▓ рддुрдорд╕े рдкूрдЫेंрдЧे,'рд╣рд╡ा' рдХी рдЦрдмрд░ рдЬाрдирддे рд╣ो ? рд╣рд╡ा рд╕े рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै рд╡рд╣ рдорд╣ाрд╡ाрдпु  рдЬो рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рдЬाрдЧृрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ -рдЙрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдЕрдкрдиी рдЗрдб़ा, рдкिंрдЧрд▓ा рдФрд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдЖрджि рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рддंрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ोрддी рд╣ै।  

 The Bauls will ask you, 'Do you know about the wind?' The 'wind' means the great current that one feels in the subtle nerves, Ida, Pingala, and Sushumna, when the Kundalini is awakened

“рждাрж░া ржмрж▓ে, рж╣াржУрзЯাрж░ ржЦржмрж░ ржЬাржи?“ржЕрж░্ржеাрзО ржХুрж▓ржХুржг্ржбрж▓িржиী ржЬাржЧрж░ржг рж╣рж▓ে ржЗрзЬা, ржкিржЩ্ржЧрж▓া, рж╕ুрж╖ুржо্ржиা — ржПржжেрж░ ржнিрждрж░ ржжিрзЯে ржпে ржорж╣াржмাрзЯু ржЙржаে, рждাрж╣াрж░ ржЦржмрж░!

рдмाрдЙрд▓ рдЖрдЧे рдкूрдЫрддे рд╣ैं, "рдХिрд╕ рдкैрда рдоें рд╣ो ? - рдЫः рдкैрда - рдпाрдиि рдЫрд╣ों рдЪрдХ्рд░ рд╣ैं । рдЙрдирдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, рдпोрдЧ (рд╕рдоाрдзि) рдХे рдЫрд╣ рдоाрдирд╕िрдХ рдХेंрдж्рд░ों рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдЫрд╣ 'рднूрдоिрдпाँ ' рд╣ैं।

They will ask you further, 'In which station are you dwelling?' According to them, there are 'stations', corresponding to the six psychic centers of Yoga.] 

“ржЬিржЬ্ржЮাрж╕া ржХрж░ে, ржХোржи্‌ ржкржЗржаেрждে ржЖржЫ? — ржЫржЯা ржкржЗржаে — рж╖ржЯ্‌ржЪржХ্рж░

"рдЕрдЧрд░ рдХोрдИ рдХрд╣े рдХि рдкांрдЪрд╡ें рдоें рд╣ै, рддो рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рд╡िрд╢ुрдж्рдз рдЪрдХ्рд░ рддрдХ рдорди рдХी рдкрд╣ुँрдЪ рд╣ै। (рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े) “рддрдм рдиिрд░ाрдХाрд░ рдХे рджрд░्рд╢рди рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬैрд╕ा рдЧीрдд рдоें рд╣ै ।" рдпрд╣ рдХрд╣рддे рд╣ुрдП рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдХुрдЫ рд╕्рд╡рд░ рдХрд░рдХे рдЧाрдпा - 

"рддрдж-рдКрд░्рдз्рд╡рддे рдЖрдЫे рдоाँ' рдЧो рдиाрдо рдХрдг्рдард╕्рдерд▓,

рдзूрдо्рд░рд╡рд░्рдгेрд░ рдкрдж्рдо рдЖрдЫे рд╣ोрдп рд╖ोрдб्рд╢рджрд▓। 

рд╕ेрдИ рдкрдж्рдо рдордз्рдпे рдЖрдЫे рдЕрдо्рдмुрдЬे рдЖрдХाрд╢ ,

рд╕े рдЖрдХाрд╢ рд░ुрдж्рдз рд╣ोрд▓े рд╕рдХрд▓ि рдЖрдХाрд╢।" 

 рдЗрд╕рдХे рдКрдкрд░ (рдЕрдиाрд╣рдд рдЪрдХ्рд░ рдХे рдКрдкрд░) рдХрдг्рдард╕्рдеिрдд рд╡िрд╢ुрдж्рдзрдЪрдХ्рд░ рдоें рдзूрдо्рд░рд╡рд░्рдг рд╖ोрдбрд╢-рджрд▓ рдХрдорд▓ рд╣ै । рдЗрд╕ рдХрдорд▓ рдХे рдордз्рдпрднाрдЧ рдоें рдПрдХ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЖрдХाрд╢ рдЫुрдкा рд╣ुрдЖ рд╣ै,  рдЙрд╕ рдЖрдХाрд╢ рдХो рдкाрд░ рдХрд░рддे рд╣ी (transcend рдХрд░рддे рд╣ी ) рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХो рдЖрдХाрд╢ рдоें  рд╡िрд▓ीрди рд╣ोрддे рд╣ुрдП рджेрдЦ рдХрд░ рдордиुрд╖्рдп рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЪрдХिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै!"  

If they say that a man dwells in 'the fifth station', it means that his mind has climbed to the fifth center, known as the Visuddha chakra.(To M.) At that time he sees the Formless." Saying this the Master sang:

 "Above this is a smoke-coloured sixteen-petalled lotus in the Vishuddha Chakra situated in the throat. If the sky in the middle of this lotus gets transcended, one sees at length the universe in Space dissolve, only the sky remains everywhere.

“ржпржжি ржмрж▓ে ржкржЮ্ржЪржоে ржЖржЫে, рждাрж░ ржоাржиে ржпে, ржмিрж╢ুржж্ржз ржЪржХ্рж░ে ржоржи ржЙржаেржЫে। (ржоাрж╕্ржЯাрж░েрж░ ржк্рж░рждি) — “рждржЦржи ржиিрж░াржХাрж░ ржжрж░্рж╢ржи। ржпেржоржи ржЧাржиে ржЖржЫে।” ржПржЗ ржмрж▓িрзЯা ржаাржХুрж░ ржПржХржЯু рж╕ুрж░ ржХрж░িрзЯা ржмрж▓িрждেржЫেржи —

“рждржжূрж░্ржз্ржмেрждে ржЖржЫে ржоাржЧো ржиাржо ржХржг্ржарж╕্ржерж▓,

ржзূржо্рж░ржмрж░্ржгেрж░ ржкржж্ржо ржЖржЫে рж╣рзЯে рж╖োрзЬрж╢ржжрж▓।

рж╕েржЗ ржкржж্ржо ржоржз্ржпে ржЖржЫে ржЕржо্ржмুржЬে ржЖржХাрж╢,

рж╕ে ржЖржХাрж╢ рж░ুржж্ржз рж╣рж▓ে рж╕ржХрж▓ি ржЖржХাрж╢।”

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

[рдкृрд╖्рдарднूрдоि -рдмाрдЙрд▓ рдПрд╡ं рдХрд░्рддाрднрдЬा рдордд рдХे рд▓ोрдЧों рдХा рдЖрдЧрдорди]

[ржкূрж░্ржмржХржеা — ржмাржЙрж▓ ржУ ржШোрж╖ржкাрзЬাрж░ ржХрж░্рждাржнржЬাржжেрж░ ржЖржЧржоржи ]

ЁЯФЖЁЯЩП*рдмाрдЙрд▓ -рд╕ाрдзрдиा рдХा рдЕрди्рдд рдХрдм рд╣ोрддा рд╣ै*ЁЯФЖЁЯЩП   

рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг - "рдПрдХ рдмाрдЙрд▓ рдЖрдпा рдеा । рдоैंрдиे рдЙрд╕рд╕े рдкूрдЫा, 'рдХ्рдпा рддुрдо्рд╣ाрд░ा рд░рд╕ рдХा рдХाрдо рд╣ो рдЧрдпा ? - рдХреЬाрд╣ी рдЙрддрд░  рдЧрдпी ?' рд░рд╕ рдХो рдЬिрддрдиा рд╣ी рдЬрд▓ाрдУрдЧे, рдЙрддрдиा рд╣ी Refine (рд╕ाрдл) рд╣ोрдЧा । рдкрд╣рд▓े рд░рд╣рддा рд╣ै рдИрдЦ рдХा рд░рд╕ - рдлिрд░ рд╣ोрддी рд╣ै рд░ाрдм - рдлिрд░ рдЙрд╕े рдЬрд▓ाрдУ - рддो рд╣ोрддी рд╣ै рдЪीрдиी - рдФрд░ рдлिрд░ рдоिрд╢्рд░ी । рдзीрд░े рдзीрд░े рдФрд░ рднी рд╕ाрдл рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै ।

"Once a Baul came here. I asked him, 'Have you finished the task of "refining the syrup"? Have you taken the pot off the stove?' The more you boil the juice of sugar-cane, the more it is refined. In the first stage of boiling it is simply the juice of the sugar-cane. Next it is molasses, then sugar, then sugar candy, and so on. As it goes on boiling, the substances you get are more and more refined.

{“ржПржХржЬржи ржмাржЙрж▓ ржПрж╕েржЫিрж▓। рждা ржЖржоি ржмрж▓рж▓াржо, ‘рждোржоাрж░ рж░рж╕েрж░ ржХাржЬ рж╕ржм рж╣рзЯে ржЧেржЫে? — ржЦোрж▓া ржиেржоেржЫে?’ ржпржд рж░рж╕ ржЬ্ржмাрж▓ ржжেржмে, рждржд рж░েржлাржЗржи (refine) рж╣ржмে। ржк্рж░ржержо, ржЖржХেрж░ рж░рж╕ — рждাрж░ржкрж░ ржЧুрзЬ — рждাрж░ржкрж░ ржжোрж▓ো — рждাрж░ржкрж░ ржЪিржиি — рждাрж░ржкрж░ ржоিржЫрж░ি, ржУрж▓া ржПржЗ рж╕ржм। ржХ্рж░ржоে ржХ্рж░ржоে ржЖрж░ржУ рж░েржлাржЗржи рж╣ржЪ্ржЫে।} 

 [ рдорди-рд╡рдЪрди -рдХрд░्рдо рд╕े рдпрдо-рдиिрдпрдо рдФрд░ рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ (рдЖрд╕рди,рдк्рд░рдд्рдпाрд╣ाрд░ , рдзाрд░рдгा  рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕) рдЬिрддрдиा рдЧрд╣рд░ा  рд╣ोрддा рдЬाрдпेрдЧा рдорди рдЙрддрдиा рд╣ी рдкрд╡िрдд्рд░ рдФрд░ рд╢ुрдж्рдз рд╣ोрддा рдЬाрдпेрдЧा।

The deeper the practice of Yama-Niyam and Man-Syoga through mind-word-action, the more pure and pure the mind will become.]

"рдЧрди्рдиे рд╕े рдЧुреЬ рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ा рдХा рдХिрд╕ाрди рдЪूрд▓्рд╣े рд╕े рдХрдб़ाрд╣ी рдХрдм рдЙрддाрд░рддा рд╣ै ? рдЕрд░्рдеाрдд्, рд╕ाрдзрдХ рдХे рд╕ाрдзрдиा рдХी рд╕рдоाрдк्рддि рдХрдм рд╣ोрддी рд╣ै ? рдХिрд╕ी рд╕ाрдзрдХ рдХी рд╕ाрдзрдиा рдХा рдЕрди्рдд рддрдм рд╣ोрддा рд╣ै , рдЬрдм рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкाँрдЪो рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдкрд░ рдкूрд░्рдг рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै ! рдЬैрд╕े рдЬोंрдХ рдкрд░ рдирдордХ рдЫोрдб़рдиे рд╕े рд╡े рдЖрдк рд╣ी рдЫूрдЯрдХрд░ рдЧिрд░ рдЬाрддी рд╣ैं рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЗрди्рдж्рд░िрдпाँ рднी рд╢िрдеिрд▓ рд╣ो рдЬाрдпेंрдЧी । рдЙрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдХोрдИ рд╕िрдж्рдз рдкुрд░ुрд╖ (рд╕ाрдИं) рд╕्рдд्рд░ी рдХे рд╕ाрде рд░рд╣рддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕рдХे рдорди рдоें рдЙрд╕рдХे рдк्рд░рддि рдХोрдИ рд╡ाрд╕рдиा рдирд╣ीं рд╣ोрддी।  

"When does a man take the pot off the stove? That is, when does a man come to the end of his sadhana? He comes to the end when he has acquired complete mastery over his sense organs. His sense-organs become loosened and powerless, as the leech is loosened from the body when you put lime in its mouth. In that state, a man may live with a woman, but he does not feel any lust for her.

{ржЦোрж▓া ржиাржоржмে ржХржЦржи? ржЕрж░্ржеাрзО рж╕াржзржи рж╢েрж╖ рж╣ржмে ржХржмে? — ржпржЦржи ржЗржи্ржж্рж░িрзЯ ржЬрзЯ рж╣ржмে — ржпেржоржи ржЬোঁржХেрж░ ржЙржкрж░ ржЪুржи ржжিрж▓ে ржЬোঁржХ ржЖржкржиি ржЦুрж▓ে ржкрзЬে ржпাржмে — ржЗржи্ржж্рж░িрзЯ рждেржоржиি рж╢িржеিрж▓ рж╣рзЯে ржпাржмে। рж░ржоржиীрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржеাржХে ржиা ржХрж░ে рж░ржоржг।}

"рдЙрдирдоें рдмрд╣ुрдд рд╕े рд▓ोрдЧ рд░ाрдзाрддрди्рдд्рд░ рдХे рдордд рд╕े рдЪрд▓рддे рд╣ैं । рдкाँрдЪों рддрдд्рдд्рд╡ рд▓ेрдХрд░ рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рддे рд╣ैं - рдкृрде्рд╡ीрддрдд्рдд्рд╡, рдЬрд▓рддрдд्рдд्рд╡, рдЕрдЧ्рдиिрддрдд्рдд्рд╡, рд╡ाрдпुрддрдд्рдд्рд╡, рдЖрдХाрд╢рддрдд्рдд्рд╡, рдорд▓, рдоूрдд्рд░, рд░рдЬ, рд╡ीрд░्рдп, рдпे рд╕рдм рддрдд्рдд्рд╡ рд╣ी рд╣ैं । рдпे рд╕ाрдзрдиाрдПँ рдмрдб़ी рдШृрдгिрдд рд╣ैं; рдЬैрд╕े рдкाрдЦाрдиे рдХे рднीрддрд░ рд╕े рдШрд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рдиा ।

"Many of the Bauls follow a 'dirty' method of spiritual discipline. It is like entering a house through the back door by which the scavengers come.

{“ржУрж░া ржЕржиেржХে рж░াржзাрждржи্ржд্рж░েрж░ ржорждে ржЪрж▓ে। ржкржЮ্ржЪрждржд্ржд্ржм ржиিрзЯে рж╕াржзржи ржХрж░ে ржкৃржеিржмীрждржд্ржд্ржм, ржЬрж▓рждржд্ржд্ржм, ржЕржЧ্ржиিрждржд্ржд্ржм, ржмাрзЯুрждржд্ржд্ржм, ржЖржХাрж╢рждржд্ржд্ржм, — ржорж▓, ржоূржд্рж░, рж░ржЬ, ржмীржЬ — ржПржЗ рж╕ржм рждржд্ржд্ржм! ржП-рж╕ржм рж╕াржзржи ржмрзЬ ржиোংрж░া рж╕াржзржи; ржпেржоржи ржкাрзЯржЦাржиাрж░ ржнিрждрж░ ржжিрзЯে ржмাрзЬিрж░ ржоржз্ржпে ржвোржХা!}

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯЩП*'рднोрдЬрди-рдоंрдд्рд░ ' ~ рд╕्рд╡рдпं рдЦाрддे рд╣ो рдпा рдХिрд╕ी рдХो рдЦिрд▓ाрддे рд╣ो *ЁЯЩП  

“рдПрдХ рджिрди рдоैं рджाрд▓ाрди рдоें рднोрдЬрди рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा । рдШोрд╖рдкाрдб़ा рдХे рдордд рдХा рдПрдХ рдЖрджрдоी рдЖрдпा । рдЖрдХрд░ рдХрд╣рдиे рд▓рдЧा - 'рддुрдо рд╕्рд╡рдпं рдЦाрддे рд╣ो рдпा рдХिрд╕ी рдХो рдЦिрд▓ाрддे рд╣ो ?' рдЗрд╕рдХा рдпрд╣ рдЕрд░्рде рд╣ै рдЬो рд╕िрдж्рдз рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЕрди्рддрд░ рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рджेрдЦрддा рд╣ै ।

"One day I was taking my meal when a Baul devotee arrived. He asked me, 'Are you yourself eating, or are you feeding someone else?' The meaning of his words was that the siddha sees God dwelling within a man. 

{“ржПржХржжিржи ржЖржоি ржжাрж▓াржиে ржЦাржЪ্ржЫি। ржПржХржЬржи ржШোрж╖ржкাрзЬাрж░ ржорждেрж░ рж▓োржХ ржПрж▓ো। ржПрж╕ে ржмрж▓ржЫে, ‘рждুржоি ржЦাржЪ্ржЫ, ржиা ржХাрж░ুржХে ржЦাржУрзЯাржЪ্ржЫ?’ ржЕрж░্ржеাрзО ржпে рж╕িржж্ржз рж╣рзЯ рж╕ে ржжেржЦে ржпে, ржЕржи্рждрж░ে ржнржЧржмাржи ржЖржЫেржи! 

"рдЬो рд▓ोрдЧ рдЗрд╕ рдордд рд╕े рд╕िрдж्рдз рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╡े рджूрд╕рд░े рдордд рдХे рд▓ोрдЧों рдХो 'рдЬीрд╡' рдХрд╣рддे рд╣ैं । рд╡िрдЬाрддीрдп рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд╕ाрдордиे рдмाрддрдЪीрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддे । рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдпрд╣ाँ 'рдЬीрд╡' рд╣ैं !

The siddhas among the Bauls will not talk to persons of another sect; they call them 'strangers'.

ржпাрж░া ржП ржорждে рж╕িржж্ржз рж╣рзЯ, рждাрж░া ржЕржи্ржп ржорждেрж░ рж▓োржХржжেрж░ ржмрж▓ে ‘ржЬীржм’। ржмিржЬাрждীрзЯ рж▓োржХ ржеাржХрж▓ে ржХржеা ржХржмে ржиা। ржмрж▓ে, ржПржЦাржиে ‘ржЬীржм’ ржЖржЫে।} 

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯФЖЁЯЩП 'рдХाрдоाрд░рдкुрдХुрд░ рдкुрдг्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें ' рдмाрдЙрд▓ рд╕ाрдзिрдХा-'рд╕рд░ी' рдХे рдШрд░ рд╣ृрджрдп рдХे рд╕ंрдЧЁЯФЖЁЯЩП

рдХृрд╖्рдг рдХी рдЧрди्рдз рднी рди рд░рд╣ेрдЧी- рдкрдж्рдо рдкрд░ рднौंрд░ा рдмैрдаेрдЧा, рдкрд░рди्рддु рдордзुрдкाрди рди рдХрд░ेрдЧा-рдЬिрддेрди्рдж्рд░िрдпрддा ]

"рдЙрд╕ рджेрд╢ рдоें рдоैंрдиे рдЗрд╕ рдордд рдХो рдоाрдирдиेрд╡ाрд▓ी (рдмाрдЙрд▓ рдордд рдХो рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓ी)  рдПрдХ рд╕्рдд्рд░ी рджेрдЦी рд╣ै । рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рд╕рд░ी (рд╕рд░рд╕्рд╡рддी) рдкाрдерд░ рд╣ै। рдЗрд╕ рдордд рдХे рд▓ोрдЧ рдЖрдкрд╕ рдоें рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХे рдпрд╣ाँ рддो рднोрдЬрди рдХрд░рддे рд╣ैं, рдкрд░рди्рддु рджूрд╕рд░े рдордд рд╡ाрд▓ों рдХे рдпрд╣ाँ рдирд╣ीं рдЦाрддे । рдорд▓्рд▓िрдХ рдШрд░ाрдиेрд╡ाрд▓ों рдиे рд╕рд░ी рдкाрдерд░ рдХे рдпрд╣ाँ рддो рднोрдЬрди рдХिрдпा, рдкрд░рди्рддु рд╣ृрджрдп рдХे рдпрд╣ाँ рдирд╣ीं рдЦाрдпा । рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдпे рд╕рдм 'рдЬीрд╡' рд╣ैं ! (рд╕рдм рд╣ँрд╕рддे рд╣ैं ।)

“ржУ-ржжেрж╢ে ржПржЗ ржорждেрж░ рж▓োржХ ржПржХржЬржи ржжেржЦেржЫি। рж╕рж░ী (рж╕рж░рж╕্ржмрждী) ржкাржерж░ — ржоেрзЯেржоাржиুрж╖। ржП ржорждেрж░ рж▓োржХে ржкрж░рж╕্ржкрж░েрж░ ржмাрзЬিрждে ржЦাрзЯ, ржХিржи্рждু ржЕржи্ржп ржорждেрж░ рж▓োржХেрж░ ржмাрзЬি ржЦাржмে ржиা। ржорж▓্рж▓িржХрж░া рж╕рж░ী ржкাржерж░েрж░ ржмাрзЬিрждে ржЧিрзЯে ржЦেрж▓ে рждржмু рж╣ৃржжেрж░ ржмাрзЬিрждে ржЦেрж▓ে ржиা। ржмрж▓ে ржУрж░া ‘ржЬীржм’। (рж╣াрж╕্ржп)

"рдоैं рдПрдХ рджिрди рдЙрд╕рдХे рдпрд╣ाँ рд╣ृрджрдп рдХे рд╕ाрде рдШूрдордиे рдЧрдпा рдеा । рддुрд▓рд╕ी рдХे рдкौрдзे рдЦूрдм рд▓рдЧाрдпे рд╣ैं । рдЙрд╕рдиे рдЪрдиा-рдЪिрдЙрдб़ा рджिрдпा, рдоैंрдиे рдеोрдб़ा рд╕ा рдЦाрдпा, рд╣ृрджрдп рддो рдмрд╣ुрдд рд╕ा рдЦा рдЧрдпा - рдлिрд░ рдмीрдоाрд░ рднी рдкреЬा

[“ржЖржоি ржПржХржжিржи рждাрж░ ржмাрзЬিрждে рж╣ৃржжেрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржмেрзЬাрждে ржЧিржЫрж▓াржо। ржмেрж╢ рждুрж▓рж╕ী ржмржи ржХрж░েржЫে। ржХрзЬাржЗ ржоুрзЬি ржжিрж▓ে, ржжুржЯি ржЦেрж▓ুржо। рж╣ৃржжে ржЕржиেржХ ржЦেрзЯে ржлেрж▓рж▓ে, — рждাрж░ржкрж░ ржЕрж╕ুржЦ!] 

"рд╡े (рдмाрдЙрд▓ рдордд рд╡ाрд▓े ) рд▓ोрдЧ рд╕िрдж्рдзाрд╡рд╕्рдеा рдХो рд╕рд╣рдЬ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХрд╣рддे рд╣ैं । рдПрдХ рджрд░्рдЬे рдХे рдЖрджрдоी рд╣ैं । рд╡े 'рд╕рд╣рдЬ 'рд╕рд╣рдЬ' рдЪिрд▓्рд▓ाрддे рдлिрд░рддे рд╣ैं । рд╡े рд╕рд╣рдЬ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХे рджो рд▓рдХ्рд╖рдг рдмрддрд▓ाрддे рд╣ैं । рдПрдХ рдпрд╣ рдХि рджेрд╣ рдоें рдХृрд╖्рдг рдХी рдЧрди्рдз рднी рди рд░рд╣ेрдЧी рдФрд░ рджूрд╕рд░ा рдпрд╣ рдХि рдкрдж्рдо рдкрд░ рднौंрд░ा рдмैрдаेрдЧा, рдкрд░рди्рддु рдордзुрдкाрди рди рдХрд░ेрдЧा рдХृрд╖्рдг рдХी рдЧрди्рдз рднी рди рд░рд╣ рдЬाрдпрдЧी, рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рднाрд╡ рд╕рдм рдЕрди्рддрд░ рдоें рд╣ी рд░рд╣ेंрдЧे, рдмाрд╣рд░ рдХोрдИ рд▓рдХ्рд╖рдг рдк्рд░рдХрдЯ рди рд╣ोрдЧा - рдиाрдо рдХा рдЬрдк рднी рди рдХрд░ेрдЧा । рджूрд╕рд░े рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै, рдХाрдоिрдиी рдФрд░ рдХांрдЪрди рдХी рдЖрд╕рдХ्рддि рдХा рдд्рдпाрдЧ – рдЬिрддेрди्рдж्рд░िрдпрддा ।  

{"The Bauls designate the state of perfection as the 'sahaja', the 'natural' state. There are two signs of this state. First, a perfect man will not 'smell of Krishna'. Second, he is like the bee that sits on the lotus but does not sip the honeyThe first means that he keeps all his spiritual feelings within himself. He doesn't show outwardly any sign of spirituality. He doesn't even utter the name of Hari. The second means that he is not attached to woman. He has completely mastered his senses.

“ржУрж░া рж╕িржж্ржзাржмрж╕্ржеাржХে ржмрж▓ে рж╕рж╣ржЬ ржЕржмрж╕্ржеা। ржПржХржеাржХেрж░ рж▓োржХ ржЖржЫে, рждাрж░া ‘рж╕рж╣ржЬ’ ‘рж╕рж╣ржЬ’ ржХрж░ে ржЪ্ржпাঁржЪাрзЯ। рж╕рж╣ржЬাржмрж╕্ржеাрж░ ржжুржЯি рж▓ржХ্рж╖ржг ржмрж▓ে। ржк্рж░ржержо — ржХৃрж╖্ржгржЧржи্ржз ржЧাрзЯে ржеাржХржмে ржиা। ржж্ржмিрждীрзЯ — ржкржж্ржоেрж░ ржЙржкрж░ ржЕрж▓ি ржмрж╕ржмে, ржХিржи্рждু ржоржзু ржкাржи ржХрж░ржмে ржиা। ‘ржХৃрж╖্ржгржЧржи্ржз’ ржиাржЗ, — ржПрж░ ржоাржиে ржИрж╢্ржмрж░েрж░ ржнাржм рж╕ржорж╕্ржд ржЕржи্рждрж░ে, — ржмাрж╣িрж░ে ржХোржи ржЪিрж╣্ржи ржиাржЗ, — рж╣рж░িржиাржо ржкрж░্ржпржи্ржд ржоুржЦে ржиাржЗ। ржЖрж░ ржПржХржЯিрж░ ржоাржиে, ржХাржоিржиীрждে ржЖрж╕ржХ্рждি ржиাржЗ — ржЬিрждেржи্ржж্рж░িрзЯ। 

"рд╡े рд▓ोрдЧ рдаाрдХुрд░-рдкूрдЬрди, рдоूрд░्рддिрдкूрдЬрди, рдпрд╣ рд╕рдм рдкрд╕рди्рдж рдирд╣ीं рдХрд░рддे – рдЬीрддा-рдЬाрдЧрддा рдЖрджрдоी рдЪाрд╣рддे рд╣ैं । рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЙрдирдХे рджрд░्рдЬे рдХे рдЖрджрдоिрдпों рдХो рдХрд░्рддाрднрдЬा рдХрд╣рддे рд╣ैं । 'рдХрд░्рддाрднрдЬा' ~ рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬो рд▓ोрдЧ рдХрд░्рддा рдХो – рдЧुрд░ु рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕рдордЭрддे рдФрд░ рдЗрд╕ी рднाрд╡ рд╕े рдЙрдирдХी рдкूрдЬा рдХрд░рддे рд╣ैं ।"

"The Bauls do not like the worship of an image. They want a living man. That is why one of their sects is called the Kartabhaja. They worship the karta, that is to say, the guru, as God. "- in the sense of God.] 

“ржУрж░া ржаাржХুрж░ржкূржЬা, ржк্рж░рждিржоাржкূржЬা — ржП-рж╕ржм рж▓াржЗржХ ржХрж░ে ржиা, ржЬীржмржи্ржд ржоাржиুрж╖ ржЪাрзЯ। рждাржЗ рждো ржУржжেрж░ ржПржХржеাржХেрж░ рж▓োржХржХে ржмрж▓ে ржХрж░্рждাржнржЬা, ржЕрж░্ржеাрзО ржпাрж░া ржХрж░্рждাржХে — ржЧুрж░ুржХে (ржиেрждা,'C-IN-C' ржиржмржиীржжা ржХে?)— ржИрж╢্ржмрж░ржмোржзে ржнржЬржиা ржХрж░ে — ржкূржЬা ржХрж░ে।”

(7 рд╕िрддंрдмрд░,1884)]

(реи)

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

*рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рдзрд░्рдорд╕рдорди्рд╡рдп*

[Why all scriptures — all Religions — are true]

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рджेрдЦा, рдХिрддрдиे рддрд░рд╣ рдХे рдордд рд╣ैं । рдЬिрддрдиे рдордд рдЙрддрдиे рдкрде । рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдордд рд╣ैं рдФрд░ рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдкрде рд╣ैं।

{"You see how many opinions there are about God. Each opinion is a path. There are innumerable opinions and innumerable paths leading to God."

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржжেржЦржЫো ржХржд рж░ржХржо ржоржд! ржоржд, ржкрже। ржЕржиржи্ржд ржоржд ржЕржиржи্ржд ржкрже!} 

рднрд╡рдиाрде- рдЕрдм рдЙрдкाрдп рдХ्рдпा рд╣ै ?

 ["Then what should we do?"ржнржмржиাрже — ржПржЦржи ржЙржкাрзЯ!

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдПрдХ рдХो рдмрд▓рдкूрд░्рд╡рдХ рдкрдХрдб़рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै । рдЫрдд рдкрд░ рдЬाрдиे рдХी рдЪाрд╣ рд╣ै, рддो рдЬीрдиे рд╕े рднी рдЪрдв़ рд╕рдХрддे рд╣ो; рдмाँрд╕ рдХी рд╕ीрдв़ी рд▓рдЧाрдХрд░ рднी рдЪрдв़ рд╕рдХрддे рд╣ो; рд░рд╕्рд╕ी рдХी рд╕ीрдв़ी рд▓рдЧाрдХрд░, рд╕िрд░्рдл рд░рд╕्рд╕ी рдкрдХрдб़рдХрд░ рдпा рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдмाँрд╕ рдХे рд╕рд╣ाрд░े, рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рд╕े рдЫрдд рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рд╕рдХрддे рд╣ो, рдкрд░рди्рддु рдПрдХ рдкैрд░ рдЗрд╕рдоें рдФрд░ рджूрд╕рд░ा рдЙрд╕рдоें рд░рдЦрдиे рд╕े рдирд╣ीं рд╣ोрддा । рдПрдХ рдХो рджृрдв़ рднाрд╡ рд╕े рдкрдХрдб़े рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП ।   [рдЪाрд░ рдпोрдЧ рдоें рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ рдХॉрдорди рд╣ै - рдЗрд╕ीрдХो рджृреЭ рднाрд╡ рд╕े  рдкрдХреЬрдиा рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै !] рдИрд╢्рд╡рд░рд▓ाрдн рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ो рддो рдПрдХ рд╣ी рд░ाрд╕्рддे рдкрд░ рдЪрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП ।

{ "You must stick to one path with all your strength. A man can reach the roof of a house by stone stairs or a ladder or a rope-ladder or a rope or even by a bamboo pole. But he cannot reach the roof if he sets foot now on one and now on another. He should firmly follow one path. Likewise, in order to realize God a man must follow one path with all his strength.

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржПржХржЯা ржЬোрж░ ржХрж░ে ржзрж░рждে рж╣рзЯ। ржЫাржжে ржЧেрж▓ে ржкাржХা рж╕িঁрзЬিрждে ржЙржаা ржпাрзЯ, ржПржХржЦাржиা ржоржЗрзЯে ржЙржаা ржпাрзЯ, ржжрзЬিрж░ рж╕িঁрзЬিрждে ржЙржаা ржпাрзЯ; ржПржХржЧাржЫা ржжрзЬি ржжিрзЯে, ржПржХржЧাржЫা ржмাঁрж╢ ржжিрзЯে ржЙржаা ржпাрзЯ। ржХিржи্рждু ржПрждে ржЦাржиিржХржЯা ржкা, ржУрждে ржЦাржиিржХржЯা ржкা ржжিрж▓ে рж╣рзЯ ржиা। ржПржХржЯা ржжৃрзЭ ржХрж░ে ржзрж░рждে рж╣рзЯ। ржИрж╢্ржмрж░рж▓াржн ржХрж░рждে рж╣рж▓ে, ржПржХржЯা ржкрже ржЬোрж░ ржХрж░ে ржзрж░ে ржпেрждে рж╣рзЯ।

рдИрд╢्рд╡рд░ рдПрдХ рд╣ी рд╣ै рдХिрди्рддु рдЙрдирдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдордд (innumerable opinions ) рд╣ैं ,  рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХे рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдкрде (innumerable paths) рд╣ैं ! рдИрд╢्рд╡рд░рд▓ाрдн рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ो рддो рдПрдХ рд╣ी рд░ाрд╕्рддे рдкрд░ рдЪрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП । рдЪाрд░ो рдпोрдЧों рдоें рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ (Mental Concentration) рдХॉрдорди рд╣ै - рдЗрд╕ी рдХो рджृреЭ рднाрд╡ рд╕े рдкрдХреЬрдиा рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै !] } 

"рдФрд░ рджूрд╕рд░े рдорддों рдХो рднी рдПрдХ рдПрдХ рдоाрд░्рдЧ рд╕рдордЭрдиा । рдпрд╣ рднाрд╡ рди рд╣ो рдХि рдоेрд░ा рд╣ी рдоाрд░्рдЧ рдаीрдХ рд╣ै, рдФрд░ рд╕рдм рдЭूрда рд╣ैं; рдж्рд╡ेрд╖ рди рд╣ो ।

{"But you must regard other views as so many paths leading to God. You should not feel that your path is the only right path and that other paths are wrong. You mustn't bear malice toward others.

“ржЖрж░ рж╕ржм ржорждржХে ржПржХ-ржПржХржЯি ржкрже ржмрж▓ে ржЬাржиржмে। ржЖржоাрж░ ржаিржХ ржкрже, ржЖрж░ рж╕ржХрж▓েрж░ ржоিрже্ржпা — ржПрж░ূржк ржмোржз ржиা рж╣рзЯ। ржмিржж্ржмেрж╖ржнাржм ржиা рж╣рзЯ।”} 

[“ржЖржоি ржХোржи্‌ ржкржеেрж░?” ржХেрж╢ржм, рж╢рж╢ржзрж░ ржУ ржмিржЬрзЯেрж░ ржоржд ]

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯЩП"рдоैं рдХिрд╕ рдоाрд░्рдЧ рдХा рд╕ाрдзрдХ рд╣ूँ?" рдХेрд╢рд╡, рд╢рд╢рдзрд░ рдФрд░ рд╡िрдЬрдп рдоें рд╕े рдХिрд╕рдХे рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХा ?ЁЯЩП

"рдЕрдЪ्рдЫा, рдоैं рдХिрд╕ рдоाрд░्рдЧ рдХा рд╣ूँ ? рдХेрд╢рд╡ рд╕ेрди рдХрд╣рддा рдеा, рдЖрдк рд╣рдоाрд░े рдордд рдХे рд╣ैं - рдиिрд░ाрдХाрд░ рдоें рдЖ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╢рд╢рдзрд░ рдХрд╣рддा рд╣ै, рдпे рд╣рдоाрд░े рд╣ैं; рд╡िрдЬрдп рднी рдХрд╣рддा рд╣ै, рдпे рд╣рдоाрд░े рдордд рдХे рд╣ैं ।"

[ "Well, to what path do I belong? Keshab Sen, used to say to me: 'You belong to our path. You are gradually accepting the ideal of the formless God.' Shashadhar says that I belong to his path. Vijay, too, says that I belong to his — Vijay's — path."

“ржЖржЪ্ржЫা, ржЖржоি ржХোржи্‌ ржкржеেрж░? ржХেрж╢ржм рж╕েржи ржмрж▓ржд, ржЖржкржиি ржЖржоাржжেрж░ржЗ ржорждেрж░, — ржиিрж░াржХাрж░ে ржЖрж╕ржЫেржи। рж╢рж╢ржзрж░ ржмрж▓ে, ржЗржиি ржЖржоাржжেрж░। ржмিржЬрзЯржУ (ржЧোрж╕্ржмাржоী) ржмрж▓ে, ржЗржиি ржЖржоাржжেрж░ ржорждেрж░ рж▓োржХ।”] 

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╕рднी рдоाрд░्рдЧों рд╕े рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рдХे рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдиिрдХрдЯ рдкрд╣ुँрдЪे рдеे; рдЗрд╕рд▓िрдП рд╕рдм рд▓ोрдЧ рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рд╣ी рдордд рдХा рдЖрджрд░्рд╢ рдоाрдирддे рдеे ।

{ржаাржХুрж░ ржХি ржмрж▓িрждেржЫেржи ржпে, ржЖржоি рж╕ржм ржкрже ржжিрзЯাржЗ ржнржЧржмাржиেрж░ ржиিржХржЯ ржкৌঁржЫিрзЯাржЫি — рждাржЗ рж╕ржм ржкржеেрж░ ржЦржмрж░ ржЬাржиি? ржЖрж░ рж╕ржХрж▓ ржзрж░্ржоেрж░ рж▓োржХ ржЖржоাрж░ ржХাржЫে ржПрж╕ে рж╢াржи্рждি ржкাржмে?

 рдоेрд░ा рдЕрдиुрд╡ाрдж - рдаाрдХुрд░ рдХ्рдпा рдпрд╣ рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдоैं рд╕рднी рдоाрд░्рдЧों рдХी рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рдХे рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдиिрдХрдЯ рдкрд╣ुँрдЪा рд╣ूँ , рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдоुрдЭे  рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоाрд░्рдЧ рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ै ? рдФрд░ рд╕рднी рдзрд░्рдоों рдХे рд▓ोрдЧ рдоेрд░े рдкाрд╕ рдЖрдХрд░ рд╢ांрддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ेंрдЧे ?} 

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоाрд╕्рдЯрд░ рдЖрджि рджो-рдПрдХ рднрдХ्рддों рдХे рд╕ाрде рдкंрдЪрд╡рдЯी рдХी рдУрд░ рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं - рд╣ाрде рдоुँрд╣ рдзोрдпेंрдЧे । рджिрди рдХे рдмाрд░рд╣ рдмрдЬे рдХा рд╕рдордп рд╣ै । рдЕрдм рдЬ्рд╡ाрд░ рдЖрдиेрд╡ाрд▓ी рд╣ै । рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкंрдЪрд╡рдЯी рдХे рд░ाрд╕्рддे рдкрд░ рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं ।

{Sri Ramakrishna walked toward the Panchavati with M. and a few other devotees. It was midday and time for the flood-tide in the Ganges.They waited in the Panchavati to see the bore of the tide.

ржаাржХুрж░ ржкржЮ্ржЪржмржЯীрж░ ржжিржХে ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржк্рж░ржнৃрждি ржжু-ржПржХржЯি ржнржХ্рждেрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржпাржЗрждেржЫেржи — ржоুржЦ ржзুржЗржмেржи। ржмেрж▓া ржмাрж░ржЯা, ржПржЗржмাрж░ ржмাржи ржЖрж╕িржмে। рждাржЗ рж╢ুржиিрзЯা ржаাржХুрж░ ржкржЮ্ржЪржмржЯীрж░ ржкржеে ржПржХржЯু ржЕржкেржХ্рж╖া ржХрж░িрждেржЫেржи।} 

[ржнাржм ржорж╣াржнাржмেрж░ ржЧূрзЭ рждржд্ржд্ржм — ржЧржЩ্ржЧাрж░ ржЬোрзЯাрж░-ржнাржЯা ржжрж░্рж╢ржи ]

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрднाрд╡ -рдорд╣ाрднाрд╡ рдХा рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рд╕िрдж्рдзांрдд - рдЧंрдЧा рдХे рдЬ्рд╡ाрд░-рднाрдЯा рдХा рджрд░्рд╢рди ЁЯФЖЁЯЩП

рднрдХ्рддों рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - “рдЬ्рд╡ाрд░ рдФрд░ рднाрдЯा рдХिрддрдиे рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдХे рд╡िрд╖рдп рд╣ैं ।

"рдкрд░рди्рддु рдПрдХ рдмाрдд рджेрдЦो, рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рдкाрд╕ рд╣ी рдирджिрдпों рдоें рдЬ्рд╡ाрд░-рднाрдЯा рд╣ोрддे рд╣ैं । рдкрд░рди्рддु рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕े рдмрд╣ुрдд рджूрд░ рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЙрд╕ी рдирджी рдоें рдЬ्рд╡ाрд░-рднाрдЯा рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рдмрд▓्рдХि рдПрдХ рд╣ी рдУрд░ рдмрд╣ाрд╡ рд░рд╣рддा рд╣ै । рдЗрд╕рдХा рдХ्рдпा рдЕрд░्рде? -рдЗрд╕ рднाрд╡ рдХा рдЕрдкрдиे рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЬीрд╡рди рдкрд░ рдЖрд░ोрдк рдХрд░ो । рдЬो рд▓ोрдЧ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдмрд╣ुрдд рдкाрд╕ рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрддे рд╣ैं, рдЙрди्рд╣ीं рдоें рднрдХ्рддि рдФрд░ рднाрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै । рдФрд░, рдХिрд╕ी рдХिрд╕ी рдХो рдИрд╢्рд╡рд░рдХोрдЯि рдХो рдорд╣ाрднाрд╡, рдк्рд░ेрдо, рдпрд╣ рд╕рдм рд╣ोрддा рд╣ै ।

{"The ebb-tide and flood-tide are indeed amazing. But notice one thing. Near the sea you see ebb-tide and flood-tide in a river, but far away from the sea the river flows in one direction only. What does this mean? Try to apply its significance to your spiritual life. Those who live very near God feel within them the currents of bhakti, bhava, and the like. In the case of a few — the Isvarakotis, for instance — one sees even mahabhava and prema.

ржнржХ্рждржжেрж░ ржмрж▓িрждেржЫেржи — “ржЬোрзЯাрж░-ржнাржЯা ржХি ржЖрж╢্ржЪрж░্ржп! “ржХিржи্рждু ржПржХржЯি ржжেржЦো, — рж╕ржоুржж্рж░েрж░ ржХাржЫে ржиржжীрж░ ржнিрждрж░ ржЬোрзЯাрж░-ржнাржЯা ржЦেрж▓ে। рж╕ржоুржж্рж░ ржеেржХে ржЕржиেржХ ржжূрж░ рж╣рж▓ে ржПржХржЯাржиা рж╣рзЯে ржпাрзЯ। ржПрж░ ржоাржиে ржХি? — ржУржЗ ржнাржмржЯা ржЖрж░োржк ржХрж░। ржпাрж░া ржИрж╢্ржмрж░েрж░ ржЦুржм ржХাржЫে, рждাржжেрж░ ржнিрждрж░ржЗ ржнржХ্рждি, ржнাржм — ржПржЗ рж╕ржм рж╣рзЯ; ржЖржмাрж░ ржжু-ржПржХржЬржиেрж░ (ржИрж╢্ржмрж░ржХোржЯিрж░) ржорж╣াржнাржм, ржк্рж░েржо — ржП-рж╕ржм рж╣рзЯ।

(рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े) “рдЕрдЪ्рдЫा, рдЬ्рд╡ाрд░-рднाрдЯा рдХ्рдпों рд╣ोрддे рд╣ैं ?" 

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдЬ्рдпोрддिрд╖ - рд╢ाрд╕्рдд्рд░ (astronomy) рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै, рд╕ूрд░्рдп рдФрд░ рдЪрди्рдж्рд░ рдХे рдЖрдХрд░्рд╖рдг рд╕े рдРрд╕ा рд╣ोрддा рд╣ै ।

рдпрд╣ рдХрд╣рдХрд░ рдоाрд╕्рдЯрд░ рдоिрдЯ्рдЯी рдоें рд░ेрдЦाрдПँ рдЦींрдЪрдХрд░ рд╕ूрд░्рдп рдФрд░ рдЪрди्рдж्рд░ рдХी рдЧрддि рдмрддрд▓ाрдиे рд▓рдЧे । рдеोрдб़ी рджेрд░ рддрдХ рджेрдЦрдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा - рдмрд╕ рд░рд╣рдиे рджो, рдоेрд░ा рдоाрдеा рдШूрдордиे рд▓рдЧा ।

{"According to Western astronomy, they are due to the attraction of the sun and the moon. In order to explain it, M. drew figures on the earth and began to show the Master the movement of the earth, the sun, and the moon. The Master looked at the figures for a minute and said: "Stop, please! It gives me a headache."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЗংрж░েржЬী ржЬ্ржпোрждিрж╖ рж╢াрж╕্ржд্рж░ে ржмрж▓ে ржпে, рж╕ূрж░্ржп ржУ ржЪржи্ржж্рж░েрж░ ржЖржХрж░্рж╖ржгে ржУржЗрж░ূржк рж╣рзЯ। ржПржЗ ржмрж▓িрзЯা ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржоাржЯিрждে ржЕржЩ্ржХ ржкাрждিрзЯা ржкৃржеিржмী, ржЪржи্ржж্рж░ ржУ рж╕ূрж░্ржпেрж░ ржЧрждি ржжেржЦাржЗрждেржЫেржи। ржаাржХুрж░ ржПржХржЯু ржжেржЦিрзЯাржЗ ржмрж▓িрждেржЫেржи, “ржеাржХ, ржУрждে ржЖржоাрж░ ржоাржеা ржЭржиржЭржи ржХрж░ে!”} 

рдмाрдд рд╣ो рд╣ी рд░рд╣ी рдеी рдХि рдЬ्рд╡ाрд░ рдЖрдиे рдХी рдЖрд╡ाрдЬ рд╣ोрдиे рд▓рдЧी । рджेрдЦрддे рд╣ी рджेрдЦрддे рдЬрд▓ोрдЪ्рдЫ्рд╡ाрд╕ рдХा рдШोрд░ рд╢рдм्рдж рд╣ोрдиे рд▓рдЧा । рдаाрдХुрд░рдорди्рджिрд░ рдХी рддрдЯрднूрдоि рдоें рдЯрдХрд░ाрддा рд╣ुрдЖ рдмрдб़े рд╡ेрдЧ рд╕े рдкाрдиी рдЙрдд्рддрд░ рдХी рдУрд░ рдЪрд▓ा рдЧрдпा । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдПрдХ рдирдЬрд░ рд╕े рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं । рджूрд░ рдХी рдиाрд╡ рджेрдЦрдХрд░ рдмाрд▓рдХ рдХी рддрд░рд╣ рдХрд╣рдиे рд▓рдЧे, 'рджेрдЦो рджेрдЦो - рдЕрдм рдЙрд╕ рдиाрд╡ рдХी рдХ्рдпा рд╣ाрд▓рдд рд╣ोрддी рд╣ै !

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдкंрдЪрд╡рдЯी рдХे рдмिрд▓рдХुрд▓ рдиीрдЪे рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдпे । рдЙрдирдХे рд╣ाрде рдоें рдПрдХ рдЫाрддा рдеा, рдЙрд╕े рдкंрдЪрд╡рдЯी рдХे рдЪрдмूрддрд░े рдкрд░ рд░рдЦ рджिрдпा । рдиाрд░ाрдпрдг рдХो рд╡े рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдиाрд░ाрдпрдг рджेрдЦрддे рд╣ैं рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рдк्рдпाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं । рдиाрд░ाрдпрдг рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдкрдв़рддा рд╣ै । рдЗрд╕ рд╕рдордп рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЙрд╕ी рдХी рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।

[ржоাрж╕্ржЯাрж░েрж░ рж╢িржХ্рж╖া, ржЯাржХাрж░ рж╕ржж্ржм্ржпржмрж╣াрж░ — ржиাрж░াржгেрж░ ржЬржи্ржп ржЪিржи্рждা ]

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

[рдоाрд╕्рдЯрд░ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा, рдзрди рдХा рд╕рджुрдкрдпोрдЧ - рдиाрд░ाрдпрдг рдХी рд╕рд░рд▓рддा]

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдиाрд░ाрдпрдг рдХो рджेрдЦा рд╣ै рддुрдордиे ? рдХैрд╕ा рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╣ै ! рдХ्рдпा рд▓рдб़рдХे, рдмрдЪ्рдЪे, рдмूрдв़े рд╕рдм рд╕े рдоिрд▓рддा рд╣ै । рд╡िрд╢ेрд╖ рд╢рдХ्рддि рдХे рдмिрдиा рдпрд╣ рдмाрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддी । рдФрд░ рд╕рдм рд▓ोрдЧ рдЙрд╕े рдк्рдпाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं । рдЕрдЪ्рдЫा, рдХ्рдпा рд╡рд╣ рдпрдеाрд░्рде рд╣ी рд╕рд░рд▓ рд╣ै ।

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी рд╣ाँ, рдЬाрди рддो рдРрд╕ा рд╣ी рдкрдб़рддा рд╣ै ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рд╕ुрдиा, рддुрдо्рд╣ाрд░े рдпрд╣ाँ рдЬाрддा рд╣ै ।

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी рд╣ाँ, рджो рдПрдХ рдмाрд░ рдЖрдпा рдеा ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХ्рдпा рдПрдХ рд░ुрдкрдпा рддुрдо рдЙрд╕े рджोрдЧे рдпा рдХाрд▓ी рд╕े рдХрд╣ूँ ?

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЕрдЪ्рдЫा рддो рд╣ै, рдоैं рд╣ी рджे рджूंрдЧा ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдмреЬा рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै । рдЬो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдЕрдиुрд░ाрдЧी рд╣ैं рдЙрди्рд╣ें рджेрдиा рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै । рдЗрд╕рд╕े рдзрди рдХा рд╕рджुрдкрдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै । рд╕рдм рд░ुрдкрдпे рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рд╕ौंрдкрдиे рд╕े рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा ?

{ "That's fine. It is good to help those who yearn for God. Thus one makes good use of one's money. What will you gain by spending everything on your family?

"рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржмেрж╢ рждো — ржИрж╢্ржмрж░ে ржпাржжেрж░ ржЕржиুрж░াржЧ ржЖржЫে, рждাржжেрж░ ржжেржУрзЯা ржнাрж▓। ржЯাржХাрж░ рж╕ржж্ржм্ржпржмрж╣াрж░ рж╣рзЯ। рж╕ржм рж╕ংрж╕াрж░ে ржжিрж▓ে ржХি рж╣ржмে?} 

рдХिрд╢ोрд░ीрд▓ाрд▓ рдХे рд▓рдб़рдХे-рдмрдЪ्рдЪे рд╣ो рдЧрдпे рд╣ैं । рд╡ेрддрди рдХрдо рдкाрддा рд╣ै рдЗрд╕рд╕े рдкूрд░ा рдирд╣ीं рдкрдб़рддा । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - "рдиाрд░ाрдпрдг рдХрд╣рддा рдеा, рдХिрд╢ोрд░ीрд▓ाрд▓ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдиौрдХрд░ी рдаीрдХ рдХрд░ рджूंрдЧा । рдиाрд░ाрдпрдг рдХो рдпрд╣ рдмाрдд рдпाрдж рджिрд▓ाрдиा ।"

рдоाрд╕्рдЯрд░ рдкंрдЪрд╡рдЯी рдоें рдЦрдб़े рд╣ुрдП рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХुрдЫ рджेрд░ рдмाрдж рдЭाрдКрддрд▓्рд▓े рд╕े рд▓ौрдЯे । рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - рдЬрд░ा рдмाрд╣рд░ рдПрдХ рдЪрдЯाрдИ рдмिрдЫाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ो, рдоैं рдеोреЬी рджेрд░ рдмाрдж рдЬाрддा рд╣ूँ, рд▓ेрдЯूँрдЧा ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХрдорд░े рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдХрд░ рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - рддुрдордоें рд╕े рдХिрд╕ी рдХो рдЫाрддा рд▓े рдЖрдиे рдХी рдмाрдд рдпाрдж рдирд╣ीं рд░рд╣ी । (рд╕рдм рд╣ँрд╕рддे рд╣ैं ।) рдЬрд▓्рджрдмाрдЬ рдЖрджрдоी рдкाрд╕ рдХी рдЪीрдЬ рднी рдирд╣ीं рджेрдЦрддे । рдПрдХ рдЖрджрдоी рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХे рдпрд╣ाँ рдХोрдпрд▓े рдоें рдЖрдЧ рд╕ुрд▓рдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЧрдпा рдеा, рдФрд░ рдЗрдзрд░ рдЙрд╕рдХे рд╣ाрде рдоें рд▓ाрд▓рдЯेрди рдЬрд▓ рд░рд╣ी рдеी ।

"рдПрдХ рдЖрджрдоी рдЕंрдЧौрдЫा рдЦोрдЬ рд░рд╣ा рдеा, рдЕрди्рдд рдоें рд╡рд╣ рдЙрд╕ी рдХे рдХрди्рдзे рдкрд░ рдкрдб़ा рд╣ुрдЖ рдоिрд▓ा !"

{When the Master returned to his room, he could not find his umbrella and exclaimed: "You have all forgotten the umbrella! The busybody doesn't see a thing even when it is very near him. A man went to a friend's house to light the charcoal for his smoke, though all the time he had a lighted lantern in his hand. Another man looked everywhere for his towel. Finally he discovered that it had been on his shoulder all the time.

ржаাржХুрж░ ржШрж░ে ржкৌঁржЫিрзЯা ржмрж▓িрждেржЫেржи, “рждোржоাржжেрж░ ржХাрж░ুрж░ржЗ ржЫাрждাржЯা ржЖржирждে ржоржиে ржиাржЗ। (рж╕ржХрж▓েрж░ рж╣াрж╕্ржп) ржм্ржпрж╕্рждржмাржЧীрж╢ рж▓োржХ ржиিржЬেрж░ ржХাржЫেрж░ ржЬিржиিрж╕ржУ ржжেржЦрждে ржкাрзЯ ржиা! ржПржХржЬржи ржЖрж░-ржПржХржЯি рж▓োржХেрж░ ржмাрзЬিрждে ржЯিржХে ржзрж░াрждে ржЧিржЫрж▓, ржХিржи্рждু рж╣াрждে рж▓ржг্ржаржи ржЬ্ржмрж▓ржЫে!“ржПржХржЬржи ржЧাржоржЫা ржЦুঁржЬে ржЦুঁржЬে рждাрж░ржкрж░ ржжেржЦে, ржХাঁржзেрждেржЗ рж░рзЯেржЫে!”} 

[ржаাржХুрж░েрж░ ржоржз্ржпাрж╣্ржи-рж╕েржмা ржУ ржмাржмুрж░াржоাржжি рж╕াржЩ্ржЧোржкাржЩ্ржЧ ]

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

[рдаाрдХुрд░ рдХी рдордз्рдпाрд╣्рди рд╕ेрд╡ा рдФрд░ рдмाрдмूрд░ाрдо рдЖрджि рдХे рд╕ंрдЧ рдоें ]

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рд▓िрдП рдХाрд▓ी рдХा рдЕрди्рди-рднोрдЧ рд▓ाрдпा рдЧрдпा । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдк्рд░рд╕ाрдж рдкाрдпेंрдЧे । рджिрди рдХे рдПрдХ рдмрдЬे рдХा рд╕рдордп рд╣ोрдЧा । рд╡े рднोрдЬрди рдХрд░рдХे рдЬрд░ा рд╡िрд╢्рд░ाрдо рдХрд░ेंрдЧे । рднрдХ्рддрдЧрдг рдХрдорд░े рдоें рдмैрдаे рд╣ी рд░рд╣े । рд╕рдордЭाрдиे рдкрд░ рд╡े рдмाрд╣рд░ рдЬाрдХрд░ рдмैрдаे । рд╣рд░ीрд╢, рдиिрд░ंрдЬрди рдФрд░ рд╣рд░िрдкрдж рдкाрдХрд╢ाрд▓ा рдоें рдк्рд░рд╕ाрдж рдкाрдпेंрдЧे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╣рд░ीрд╢ рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЕрдкрдиे рд▓िрдП рдеोрдб़ा рд╕ा рдЕрдорд░рд╕ рд▓ेрддे рдЬाрдиा ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡िрд╢्рд░ाрдо рдХрд░рдиे рд▓рдЧे । рдмाрдмूрд░ाрдо рд╕े рдХрд╣ा, "рдмाрдмूрд░ाрдо, рдЬрд░ा рдоेрд░े рдкाрд╕ рдЖ ।” рдмाрдмूрд░ाрдо рдкाрди рд▓рдЧा рд░рд╣े рдеे, рдХрд╣ा, "рдоैं рдкाрди рд▓рдЧा рд░рд╣ा рд╣ूँ ।"

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рд░рдЦ рдЙрдзрд░, рдлिрд░ рдкाрди рд▓рдЧाрдиा ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡िрд╢्рд░ाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рдЗрдзрд░ рдкंрдЪрд╡рдЯी рдоें рдФрд░ рдмрдХुрд▓ рдХे рдкेрдб़ рдХे рдиीрдЪे рдХुрдЫ рднрдХ्рдд рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं - рджोрдиों рдоुрдЦрд░्рдЬी рднाрдИ, рдЪुрдиीрд▓ाрд▓, рд╣рд░िрдкрдж, рднрд╡рдиाрде рдФрд░ рддाрд░рдХ । рддाрд░рдХ рд╡ृрди्рджाрд╡рди рд╕े рдЕрднी рдЕрднी рд▓ौрдЯे рд╣ैं । рднрдХ्рддрдЧрдг рдЙрдирд╕े рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдХी рдмाрддें рд╕ुрди рд░рд╣े рд╣ैं । рддाрд░рдХ рдиिрдд्рдпрдЧोрдкाрд▓ рдХे рд╕ाрде рдЕрдм рддрдХ рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдоें рдеे ।

(7 рд╕िрддंрдмрд░,1884)]

(рей) 

*рдХीрд░्рддрдиाрдирди्рдж рдоें*

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЬрд░ा рд╡िрд╢्рд░ाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╢्рдпाрдорджाрд╕ рдоाрдеुрд░ рдЕрдкрдиे рдЖрджрдоिрдпों рдХो рд▓ेрдХрд░ рдХीрд░्рддрди рдЧा рд░рд╣े рд╣ैं 
'рд╕ुрдЦрдордп рд╕ाрдпрд░ (рд╕ाрдЧрд░) рдорд░ुрднूрдоि рднрдЗрд▓,
рдЬрд▓рдж рдиिрд╣ाрд░рдЗ рдЪाрддрдХि рдорд░ि рдЧрдЗрд▓ ।'
рд╢्рд░ीрд░ाрдзा рдХा рдпрд╣ рд╡िрд░рд╣-рд╡рд░्рдгрди рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै । рд╕ुрдирдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рднाрд╡ाрд╡ेрд╢ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै । рд╡े рдЫोрдЯी рдЦाрдЯ рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं । рдмाрдмूрд░ाрдо, рдиिрд░ंрдЬрди, рд░ाрдо, рдордиोрдоोрд╣рди, рдоाрд╕्рдЯрд░, рд╕ुрд░ेрди्рдж्рд░, рднрд╡рдиाрде рдЖрджि рднрдХ्рдд рдЬрдоीрди рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ैं । рдЧाрдиा рдЬрдо рдирд╣ीं рд░рд╣ा рд╣ै ।
рдХोрди्рдирдЧрд░ рдХे рдирд╡ाрдИ рдЪैрддрди्рдп рд╕े рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХीрд░्рддрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं । рдирд╡ाрдИ рдордиोрдоोрд╣рди рдХे рдЪाрдЪा рд╣ैं। рдкेрди्рд╢рди рд▓ेрдХрд░ рдХोрди्рдирдЧрд░ рдоें рд╢्рд░ीрдЧंрдЧाрдЬी рдХे рддрдЯ рдкрд░ рднрдЬрди-рд╕ाрдзрди рдХрд░рддे рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХा рдк्рд░ाрдпः рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рдЖрддे рд╣ैं । рдирд╡ाрдИ рдЙрдЪ्рдЪ рдХрдг्рда рд╕े рд╕ंрдХीрд░्рддрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЖрд╕рди рдЫोрдб़рдХрд░ рдиृрдд्рдп рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। рд╕ाрде рд╣ी рдирд╡ाрдИ рдФрд░ рднрдХ्рддрдЧрдг рдЙрди्рд╣ें рдШेрд░рдХрд░ рдиृрдд्рдп рдХрд░рдиे рд▓рдЧे । рдХीрд░्рддрди рдЦूрдм рдЬрдо рдЧрдпा । рдорд╣िрдоाрдЪрд░рдг рднी рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рд╕ाрде рдиृрдд्рдп рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं ।
.
рдХीрд░्рддрди рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиे рдЖрд╕рди рдкрд░ рдмैрдаे । рд╣рд░िрдиाрдо рдХे рдмाрдж рдЕрдм рдЖрдирди्рджрдордпी рдХा рдиाрдо рд▓े рд░рд╣े рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рднाрд╡рдкूрд░्рдг рд╣ैं । рдиाрдо рд▓ेрддे рд╣ुрдП рдКрд░्рдз्рд╡рджृрд╖्рдЯि рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं । рдЧाрдиा -

 "рдоाँ, рдЖрдирди्рджрдордпी рд╣ोрдХрд░ рдоुрдЭे рдиिрд░ाрдирди्рдж рди рдХрд░рдиा ।
рдЧो рдЖрдиंрджрдордпी рд╣ोрдпे рдЖрдоाрдп рдиिрд░ाрдиंрдж рдХोрд░ो рдиा,
рдЧो рдЖрдиंрджрдордпी рд╣ोрдпे рдЖрдоाрдп рдиिрд░ाрдиंрдж рдХोрд░ो рдиा। 

рдУ рджुрдЯी рдЪрд░рдг рдмिрдиा рдЖрдоाрд░ рдорди, рдЕрди्рдп рдХिрдЫु рдЖрд░ рдЬाрдиे рдиा,
рддрдкрди рддрдирдп рдЖрдоाрдп рдоंрдж рдХрдп, рдХि рджोрд╖ рддा рддो рдЬाрдиी рдиा। 

рднрд╡ाрдиी рдмोрд▓िрдпे, рднрдмे рдЬाрдмो рдЪрд▓े, рдордиे рдЫिрд▓ो рдПрдИ рд╡ाрд╕рдиा,
рдЕрдХूрд▓рдкाрдеाрд░े рдбूрдмाрдмे рдЖрдоाрд░े, рд╕्рд╡рдкрдиे рдУ рддा рдЬाрдиि рдиा। 

рдЕрд╣рд░्рдиिрд╢ि рд╢्рд░ीрджूрд░्рдЧाрдиाрдоे рднाрд╕ि, рддोрдмु рджुрдЦрд░ाрд╢ि рдЧेрд▓ो рдиा,
рдПрдмाрд░ рдЬोрджि рдоोрд░े, рдУ рд╣рд░рд╕ुंрджрд░ी, (рддोрд░) рджूрд░्рдЧाрдиाрдо рдХेрд╣ु рдЖрд░ рд▓ोрдмे рдиा।
 
рдЧाрдиा - рднाрд╡िрд▓े рднाрд╡ेрд░ рдЙрджрдп рд╣ोрдп - 
ржнাржмিрж▓ে ржнাржмেрж░ ржЙржжрзЯ рж╣рзЯ!
ржпেржоржи ржнাржм, рждেржоржиি рж▓াржн, ржоূрж▓ рж╕ে ржк্рж░ржд্ржпрзЯ।
ржпে-ржЬржи ржХাрж▓ীрж░ ржнржХ্ржд ржЬীржмржи্ржоুржХ্ржд ржиিржд্ржпাржиржи্ржжржорзЯ ৷৷
ржХাрж▓ীржкржж рж╕ুржжাрж╣্рж░ржжে ржЪিржд্ржд ржпржжি рж░рзЯ।
ржкূржЬা рж╣োржо ржЬржк ржмрж▓ি ржХিржЫুржЗ ржХিржЫু ржирзЯ ৷৷
рдЧाрдиा - “рдЙрд╕рдХा рдЪिрди्рддрди рдХрд░рдиे рдкрд░ рднाрд╡ рдХा рдЙрджрдп рд╣ोрддा рд╣ै । рдЬैрд╕ा рднाрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै, рдлрд▓ рднी рд╡ैрд╕ा рд╣ी рдоिрд▓рддा рд╣ै । рдЗрд╕рдХी рдЬрдб़ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै । рдЬो рдХाрд▓ी рдХा рднрдХ्рдд рд╣ै, рдЙрд╕े рддो рдЬीрд╡рди्рдоुрдХ्рдд рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП । рд╡рд╣ рд╕рджा рд╣ी рдЖрдирди्рдж рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै । рдЕрдЧрд░ рдЙрдирдХे рдЪрд░рдгрд░ूрдкी рд╕ुрдзा-рд╕рд░ोрд╡рд░ рдоें рдЪिрдд्рдд рд▓рдЧा рд░рд╣ा рддो рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣िрдП, рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдкूрдЬा, рдЬрдк, рд╣ोрдо, рдмрд▓ि, рдпे рд╕рдм рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ै ।"
.
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рддीрди-рдЪाрд░ рдЧाрдиे рдФрд░ рдЧाрдпे -  
ржЧাржи - рждোржжেрж░ ржЦ্ржпাржкাрж░ рж╣াржЯ ржмাржЬাрж░ ржоা (рждাрж░া)।
ржХржм ржЧুржгেрж░ ржХржеা ржХাрж░ ржоা рждোржжেрж░ ৷৷
ржЧржЬ ржмিржиে ржЧো ржЖрж░োрж╣ржгে ржлিрж░িрж╕ ржХржжাржЪাрж░।
ржоржгি-ржоুржХ্рждা ржлেрж▓ে ржкрж░িрж╕ ржЧрж▓ে ржирж░рж╢িрж░ рж╣াрж░ ৷৷
рж╢্ржорж╢াржиে-ржорж╢াржиে ржлিрж░িрж╕ ржХাрж░ ржмা ржзাрж░িрж╕ ржзাрж░।
рж░াржоржк্рж░рж╕াржжржХে ржнржмржШোрж░ে ржХрж░рждে рж╣ржмে ржкাрж░ ৷৷

рдЧाрдиा - рддोрджेрд░ рдЦेрдкाрд░ (рдХ्рд╖ेрдкाрд░) рд╣ाрдЯ-рдмाрдЬाрд░ рдоा (рддाрд░ा)।   
рдХрдм рдЧुрдгेрд░ рдХрдеा рдХाрд░ рдоा рддोрджेрд░।। 
рдЧрдЬ рдмिрдиे рдЧो рдЖрд░ोрд╣рдгे рдлिрд░िрд╢ рдХрджाрдЪाрд░। 
рдордгि- рдоुрдХ्рддा рдлेрд▓े рдкोрд░िрд╕ рдЧрд▓े рдирд░рд╢िрд░ рд╣ाрд░॥ 
рд╢्рдорд╢ाрдиे- рдорд╢ाрдиे рдлिрд░िрд╢ рдХाрд░ рдмा рдзाрд░िрд╢ рдзाрд░। 
рдПрдмाрд░ рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрджрдХे рднрд╡рдШोрд░े рдХрд░рддे рд╣рдмे рдкाрд░ ॥
ржЧাржи - ржЧрзЯা ржЧржЩ্ржЧা ржк্рж░ржнাрж╕াржжি ржХাрж╢ী ржХাржЮ্ржЪী ржХেржмা ржЪাрзЯ।
ржХাрж▓ী ржХাрж▓ী ржмрж▓ে ржЖржоাрж░ ржЕржЬржкা ржпржжি ржлুрж░াрзЯ ৷৷

рдЧाрдиा - рдЧрдпा рдЧंрдЧा рдк्рд░рднाрд╕ाрджि рдХाрд╢ी рдХांрдЪी рдХेрдмा рдЪाрдп। 
рдХाрд▓ी рдХाрд▓ी рдХाрд▓ी рдмोрд▓े рдЕрдЬрдкा рдЬोрджि рдлूрд░ाрдп।। 

рдд्рд░िрд╕ंрдз्рдпा рдЬे рдмोрд▓े рдХाрд▓ी, рдкूрдЬा рд╕ंрдз्рдпा рд╕े рдХी рдЪाрдп। 
рд╕ंрдз्рдпा рддाрд░ рд╕ंрдз्рдпाрдиे рдлेрд░े, рдХोрднू рд╕ंрдзी рдиाрдИ рдкाрдп।।

рдЬрдк рдпрдЬ्рдЮ рдкूрдЬा рд╣ोрдо рдЖрд░ рдХिрдЫु рдиा рдордиे рд▓ोрдп। 
рдорджрдиेрд░ рдпाрдЧ рдпрдЬ्рдЮ, рдм्рд░рд╣्рдордордпीрд░ рд░ांрдЧा рдкाрдп।।

рдХाрд▓ीрдиाрдоेрд░ рдПрддो рдЧुрдг, рдХेрдмा рдЬाрдирддे рдкाрд░े рддाрдп। 
рджेрд╡ाрджिрджेрд╡ рдорд╣ाрджेрд╡, рдЬाрд░ рдкंрдЪрдоुрдЦे рдЧुрдг рдЧाрдп।।

ржЧাржи - ржЖржкржиাрждে ржЖржкржиি ржеেржХো ржоржи, ржпেржУ ржиাржХো ржХাрж░ু ржШрж░ে।
ржпা ржЪাржмি рждাржЗ ржмрж╕ে ржкাржмি, ржЦোঁржЬ ржиিржЬ ржЕржи্рждঃржкুрж░ে ৷৷

рдЧाрдиा - рдЖрдкрдиाрддे рдЖрдкрдиि рдеेрдХो рдорди рдЬेрдУ рдиाрдХो рдХाрд░ू рдШрд░े। 
рдЬा рдЪाрдмि рддा рдмोрд╢े рдкाрдмि, рдЦोंрдЬ рдиिрдЬ рдЕंрдд:рдкूрд░े ॥

рдкрд░рдо рдзрди рдУрдИ рдкрд░рд╢ рдордгि, рдЬा рдЪाрдмि рддा рджिрддे рдкाрд░े। 
рдХрддो рдордгि рдкрдбे рдЖрдЫे рдЪिрди्рддाрдордгिрд░ рдиाрдЪ рджुрдЖрд░े॥

рддीрд░्рде-рдЧрдорди рджु:рдЦ рдн्рд░рдордг рдорди рдЙрдЪाрдЯрди рдХрд░ो рдиा рд░े। 
(рддुрдоि) рдЖрдирди्рдж-рдд्рд░िрд╡ेрдгीрд░ рд╕्рдиाрдиे рд╢ीрддрд▓ рд╣ोрдУ рдиा рдоूрд▓ाрдзाрд░े।।

рдХी рджेрдЦ рдХрдорд▓ाрдХांрдд рдоिрдЫे рдмाрдЬी рдП рд╕ंрд╕ाрд░े॥
(рддुрдоि) рдмाрдЬीрдХрд░े рдЪिрдирд▓े рдиाрд░े, (рд╢े рдЬे) рддोрдоाрдп рдШрдЯे рд╡िрд░ाрдЬ рдХрд░े॥

ржЧাржи - ржоржЬрж▓ো ржЖржоাрж░ ржоржиржн্рж░ржорж░া рж╢্ржпাржоাржкржж ржиীрж▓ржХржорж▓ে।

рдЧाрдиा - рдордЬрд▓ो рдЖрдоाрд░ рдорди рдн्рд░рдорд░ा рдХाрд▓िрдкрдж рдиीрд▓рдХрдорд▓े। 
(рд╢्рдпाрдоाрдкрдж рдиीрд▓рдХрдорд▓े, рдХाрд▓ीрдкрдж рдиीрд▓рдХрдорд▓े)

(рдЬрддो) рд╡िрд╖рдпрдордзू рддूрдЪ्рдЫ рд╣ोрд▓ो рдХाрдоाрджि рдХुрд╕ूрдо рд╕рдХрд▓े l
рдЪрд░рдг рдХाрд▓ो рдн्рд░рдорд░ рдХाрд▓ो, рдХाрд▓ोрдп рдХाрд▓ो рдоिрд╢े рдЧेрд▓ो।।

рдкंрдЪрддрдд्рд╡ рдк्рд░рдзाрди рдордд्рдд, рд░ंрдЧ рджेрдЦे рднंрдЧ рджिрд▓े। 
рдХрдорд▓ाрдХांрддेрд░ рдордиे рдЖрд╢ा рдкूрд░्рдг рдПрддो рджिрдиे।। 
рддाрдп рд╕ुрдЦ рджुःрдЦ рд╕рдоाрди рд╣ोрд▓ो рдЖрдиंрдж-рд╕ाрдЧрд░ рдЙрдерд▓े। 

ржЧাржи - ржпрждржиে рж╣ৃржжрзЯে рж░েржЦো ржЖржжрж░িржгি рж╢্ржпাржоা ржоাржХে।
ржоржи рждুржЗ ржжেржЦ, ржЖрж░ ржЖржоি ржжেржЦি, ржЖрж░ ржпেржи ржХেржЙ ржиাрж╣ি ржжেржЦে ৷৷

рдЧाрдиा -рдЬрддрдиे рд╣ृрджрдпे рд░ेрдЦो рдЖрджрд░िрдгी рд╢्рдпाрдоा рдоा рдХे। 
рдорди рддुрдИ рджेрдЦ рдЖрд░ рдЖрдоि рджेрдЦि, рдЖрд░ рдЬेрдиो рдХेрдЙ рдиाрд╣ि рджेрдЦे।। 

рдХाрдоाрджिрд░े рджिрдпे рдлाँрдХी, рдЖрдп рдорди рд╡िрд░рд▓े рджेрдЦि। 
рд░рд╕рдиाрд░े рд╕ंрдЧे рд░ाрдЦि, рд╕े рдЬेрдиो рдоा рдмोрд▓े рдбाрдХे।
(рдоाрдЭे рдоाрдЭे рд╕े рдЬेрдиो рдоा рдоा рдмोрд▓े рдбाрдХे)

рдХुрд░ुрдЪि рдХुрдоंрдд्рд░ी рдЬрддो, рдиिрдХрдЯ рд╣ोрддे рджिрдУ рдиाрдХो। 
рдЬ्рдЮाрдирдирдпрдирдХे рдк्рд░рд╣рд░ी рд░ेрдЦो, рд╢े рдЬेрдиो рд╕ाрд╡рдзाрдиे рдеाрдХे।। 
рдЦुрдм рдЬेрдиो рд╕ाрд╡рдзाрдиे рдеाрдХे।   

" Cherish my precious Mother Syama
Tenderly within, O mind;
May you and I alone behold Her,
Letting no one else intrude. . . .

рдЕрди्рдд рдоें рдЬो рдкрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧाрдпा, рдЙрд╕рдХा рднाрд╡ рдпрд╣ рд╣ै - "рдорди ! рдЖрджрд░рдгीрдпा рд╢्рдпाрдоा рдоाँ рдХो рдпрдд्рдирдкूрд░्рд╡рдХ рд╣ृрджрдп рдоें рд░рдЦрдиा । рддू рджेрдЦ рдФрд░ рдоैं рджेрдЦूँ, рдХोрдИ рджूрд╕рд░ा рдЙрди्рд╣ें рди рджेрдЦрдиे рдкाрдпे ।”
рдпрд╣ рдЧाрдиा рдЧाрддे рд╣ुрдП рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЬैрд╕े рдЦрдб़े рд╣ो рдЧрдпे । рдоाрддा рдХे рдк्рд░ेрдо рдоें рдкाрдЧрд▓ рд╣ो рдЧрдпे । 'рдЖрджрд░рдгीрдпा рд╢्рдпाрдоा рдоाँ рдХो рд╣ृрджрдп рдоें рд░рдЦрдиा’ рдпрд╣ рдЗрддрдиा рдЕंрд╢ рдмाрд░ рдмाрд░ рднрдХ्рддों рдХो рдЧाрдХрд░ рд╕ुрдиा рд░рд╣े рд╣ैं ।

{As the Master sang this last song he stood up. He was almost intoxicated with divine love. Again and again he said to the devotees, "Cherish my precious Mother Syama tenderly within."
ржаাржХুрж░ ржПржЗ ржЧাржиржЯি ржЧাржЗрждে ржЧাржЗрждে ржжржг্ржбাрзЯржоাржи рж╣ржЗрж▓েржи। ржоাрж░ ржк্рж░েржоে ржЙржи্ржоржд্рждржк্рж░াрзЯ! ‘ржЖржжрж░িржгী рж╢্ржпাржоা ржоাржХে рж╣ৃржжрзЯে рж░েржЦো।’ — ржП-ржХржеাржЯি ржпেржи ржнржХ্рждржжেрж░ ржмাрж░ржмাрж░ ржмрж▓িрждেржЫেржи।} 

рд╢рд░ाрдм рдкीрдХрд░ рдорддрд╡ाрд▓े рд╣ुрдП рдХी рддрд░рд╣ рд╕рдм рдХो рдЧाрдХрд░ рд╕ुрдиा рд░рд╣े рд╣ैं -

" ржоা ржХি ржЖржоাрж░ ржХাрж▓ো рж░ে।
ржХাрж▓োрж░ূржк ржжিржЧржо্ржмрж░ী, рж╣ৃржжিржкржж্ржо ржХрж░ে ржЖрж▓ো рж░ে!

рд╢्рдпाрдоा рдоा рдХि рдЖрдоाрд░ рдХाрд▓ो рд░े। 
рдХाрд▓ो рд░ूрдк рджिрдЧрдо्рдмрд░ी , рд╣ृрджिрдкрдж्рдо рдХрд░े рдЖрд▓ो рд░े।।   
рд▓ोрдХे рдмोрд▓े рдХाрд▓ी рдХाрд▓ो, рдЖрдоाрд░ рдорди рддो рдмोрд▓े рдиा рдХाрд▓ो рд░े ॥

рдХрдЦोрдиो рд╢्рд╡ेрдд рдХोрдЦोрдиो рдкीрдд рдХрдЦोрдиो рдиीрд▓ рд▓ोрд╣िрдд рд░े। 
(рдЖрдоि) рдЖрдЧे рдиाрд╣ि рдЬाрдиि рдХेрдоोрди рдЬрдирдиी, рднाрдмिрдпे рдЬрдирдо рдЧेрд▓ो рд░े॥

рдХрдЦोрдиो рдкूрд░ुрд╖ рдХрдЦोрдиो рдк्рд░рдХृрддि рдХрдЦोрдиो рд╢ूрди्рдпрд░ूрдкा рд░े। 
(рдоाрдпेрд░) рдП рднाрдм рднाрдмिрдпे рдХрдорд▓ाрдХांрдд рд╕рд╣рдЬे рдкाрдЧрд▓ рд╣ोрд▓ो рд░े॥

Is Kali, my Mother, really black?
The Naked One, of blackest hue,
Lights the Lotus of the Heart. . . .

 рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЧाрддे рд╣ुрдП рдмрд╣ुрдд рдЭूрдо рд░рд╣े рд╣ैं । рдпрд╣ рджेрдЦ рдиिрд░ंрдЬрди рдЙрди्рд╣ें рдкрдХрдб़рдиे рдХे рд▓िрдП рдмреЭे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдордзुрд░ рд╕्рд╡рд░ों рдоें рдХрд╣ा – ‘рдордд рдЫू ।’ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рдиाрдЪрддे рд╣ुрдП рджेрдЦрдХрд░ рднрдХ्рддрдЧрдг рдЙрдардХрд░ рдЦрдб़े рд╣ो рдЧрдпे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоाрд╕्рдЯрд░ рдХा рд╣ाрде рдкрдХрдб़рдХрд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं – ‘рдиाрдЪ ।’

{The Master reeled as he sang. Niranjan came forward to hold him. The Master said to him softly, "Don't touch me, you rascal!" Seeing the Master dance, the devotees stood up. He caught hold of M.'s hand and said: "Don't be foolish! Dance!"
ржаাржХুрж░ ржЧাржЗрждে ржЧাржЗрждে ржмрзЬ ржЯрж▓িрждেржЫেржи ржжেржЦিрзЯা ржиিрж░ржЮ্ржЬржи рждাঁрж╣াржХে ржзাрж░ржг ржХрж░িрждে ржЧেрж▓েржи। ржаাржХুрж░ ржоৃржжুрж╕্ржмрж░ে “рзЯ্ржпাржЗ! рж╢াрж▓া ржЫুঁрж╕ржиে” ржмрж▓িрзЯা ржмাрж░ржг ржХрж░িрждেржЫেржи। ржаাржХুрж░ ржиাржЪিрждেржЫেржи ржжেржЦিрзЯা ржнржХ্рждেрж░া ржжাঁрзЬাржЗрж▓েржи। ржаাржХুрж░ ржоাрж╕্ржЯাрж░েрж░ рж╣рж╕্ржд ржзাрж░ржг ржХрж░িрзЯা ржмрж▓িрждেржЫেржи, “рзЯ্ржпাржЗ рж╢াрж▓া ржиাржЪ।”} 

(7 рд╕िрддंрдмрд░,1884)
[ржмেржжাржи্рждржмাржжী ржорж╣িржоাрж░ ржк্рж░ржнুрж╕ржЩ্ржЧে рж╕ংржХীрж░্рждржиে ржиৃржд্ржп ржУ ржаাржХুрж░েрж░ ржЖржиржи্ржж ]

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрд╡ेрджाрди्рддрд╡ाрджी рдорд╣िрдоा рдХा рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд╕ाрде рд╕ंрдХीрд░्рддрди рдФрд░ рдаाрдХुрд░ рдХा рдЖрдирди्рджЁЯФЖЁЯЩП  
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиे рдЖрд╕рди рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं । рднाрд╡ рдХी рдкूрд░्рдг рдоाрдд्рд░ा рд╣ै – рдмिрд▓рдХुрд▓ рдорддрд╡ाрд▓े рд╣ैं ।
рднाрд╡ рдХा рдХुрдЫ рдЙрдкрд╢рдо рд╣ोрдиे рдкрд░ рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - реР реР реР реР реР реР  рдХाрд▓ी ! рднрдХ्рддों рдоें рд╕े рдХिрддрдиे рд╣ी рдЦрдб़े рд╣ैं। рдорд╣िрдоाрдЪрд░рдг рдЦрдб़े рд╣ुрдП рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рдкंрдЦा рдЭुрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं ।
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рдорд╣िрдоाрдЪрд░рдг рд╕े) - рдЖрдк рд▓ोрдЧ рдмैрдаिрдпे ।
"рдЖрдк рд╡ेрдж рд╕े рдЬрд░ा рдХुрдЫ рд╕ुрдиाрдЗрдпे ।"
{“ржЖржкржиি ржмেржж ржеেржХে ржПржХржЯু ржХিржЫু рж╢ুржиাржУ।}
рдорд╣िрдоाрдЪрд░рдг рд╕ुрдиा рд░рд╣े рд╣ैं - рдЬрдп рдпрдЬ्рд╡рдоाрди рдЖрджि: 
рдлिрд░ рд╡े рдорд╣ाрдиिрд░्рд╡ाрдг рддрди्рдд्рд░ (Mahanirvana Tantra ) рдХी рд╕्рддुрддि рдХा рдкाрда рдХрд░рдиे рд▓рдЧे –
"реР рдирдорд╕्рддे рд╕рддे рддे рдЬрдЧрдд्рдХाрд░рдгाрдп рдирдорд╕्рддे рдЪिрддे рд╕рд░्рд╡рд▓ोрдХाрд╢्рд░рдпाрдп ॥
рдирдоोрд╜рдж्рд╡ैрддрддрдд्рд╡ाрдп рдоुрдХ्рддिрдк्рд░рджाрдп, рдирдоो рдм्рд░рд╣्рдордгे рд╡्рдпाрдкिрдиे рд╢ाрд╢्рд╡рддाрдп ॥
[рд╣े рд╕рдд्рдп рд╕рдиाрддрди рдЬрдЧрдд् рдХे рдХाрд░рдгрд░ूрдк рдЬрдЧрджीрд╢्рд╡рд░ ! рддрдеा рд╕рднी рд▓ोрдХों рдХे рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЖрд╢्рд░рдп рдЪेрддрдирд╕्рд╡рд░ूрдк рдкрд░рдоाрдд्рдорди् ! рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рдмाрд░ рдмाрд░ рдоेрд░ा рдирдорд╕्рдХाрд░ рд╣ै рдПрд╡ं рдоुрдХ्рддि рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдж्рд╡ैрддрддрдд्рдд्рд╡, рдиिрдд्рдп, рд╡्рдпाрдкрдХ, рдм्рд░рд╣्рдо рдЖрдкрдХे рд▓िрдпे рдоैं рдирдорд╕्рддे рдХрд░рддा рд╣ूँ।]
рдд्рд╡рдоेрдХं рд╢рд░рдг्рдпं рдд्рд╡рдоेрдХं рд╡рд░ेрдг्рдпрдо् рдд्рд╡рдоेрдХं рдЬрдЧрдд्рдкाрд▓рдХं рд╕्рд╡рдк्рд░рдХाрд╢рдо् ॥
рдд्рд╡рдоेрдХं рдЬрдЧрдд्рдХрд░्рддुрдкाрддृрдк्рд░рд╣рд░्рддृ рдд्рд╡рдоेрдХं рдкрд░ं рдиिрд╢्рдЪрд▓ं рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдкрдо् ॥
рднाрд╡ाрд░्рде – рд╣े рдк्рд░рднो ! рдЖрдк рд╣ी рд╣рдоाрд░े рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЖрд╢्рд░рдп рд╣ैं, рдЖрдк рд╣ी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рд╣ैं।рдЖрдк рд╣ी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЬрдЧрдд् рдХे рдкाрд▓рдХ рд╣ैं।рдЖрдк рд╕्рд╡рдпं рдк्рд░рдХाрд╢рдоाрди् рд╣ैं।рдЖрдк рд╣ी рдЬрдЧрдд् рдХे рдЙрдд्рдкрди्рдирдХрд░्рдд्рддा, рдкाрд▓рдирдХрд░्рдд्рддा рдФрд░ рдиाрд╢рдХрд░्рдд्рддा рд╣ैं।рдЖрдк рдорд╣ाрди् рд╣ैं, рд╕्рдеिрд░ рд╣ैं рдФрд░ рдиिрд░्рд╡िрдХाрд░ рд╣ैं।
рднрдпाрдиां рднрдпं рднीрд╖рдгं рднीрд╖рдгाрдиाрдо् рдЧрддिः рдк्рд░ाрдгिрдиां рдкाрд╡рдиं рдкाрд╡рдиाрдиाрдо् ॥
рдорд╣ोрдЪ्рдЪैः рдкрджाрдиां рдиिрдпрди्рддृ рдд्рд╡рдоेрдХрдо् рдкрд░ेрд╖ां рдкрд░ं рд░рдХ्рд╖рдгं рд░рдХ्рд╖рдгाрдиाрдо् ॥
рднाрд╡ाрд░्рде – рд╣े рдк्рд░рднो ! рдЖрдк рднрдпों рдХो рднрдп рджेрдиे рд╡ाрд▓े рд╣ैं।рдЖрдк рд╣ी рднीрд╖рдг рд╕े рднी рднीрд╖рдг рд╣ैं।рдЖрдк рд╣ी рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХी рдЧрддि рд╣ैं।рдкрд╡िрдд्рд░ों рдХे рдкрд╡िрдд्рд░рдХрд░्рдд्рддा рдЖрдк рд╣ैं।рдЖрдк рдорд╣ाрд░ाрдЬाрдУं рдХे рдорд╣ाрд░ाрдЬ рд╣ैं, рдкрд░े рд╕े рднी рдкрд░े рд╣ैं рдФрд░ рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХे рднी рд░рдХ्рд╖рдХ рд╣ैं।
рд╡рдпं рдд्рд╡ां рд╕्рдорд░ाрдоो рд╡рдпं рдд्рд╡ां рднрдЬाрдоो рд╡рдпं рдд्рд╡ां рдЬрдЧрдд्рд╕ाрдХ्рд╖िрд░ूрдкं рдирдоाрдоः ॥
рд╕рджेрдХं рдиिрдзाрдиं рдиिрд░ाрд▓рдо्рдмрдоीрд╢рдо् рднрд╡ाрдо्рднोрдзिрдкोрддं рд╢рд░рдг्рдпं рд╡्рд░рдЬाрдоः ॥
рднाрд╡ाрд░्рде – рд╣े рдк्рд░рднो ! рд╣рдо рдЖрдкрдХा рд╕्рдорд░рдг рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЖрдкрдХी рд╣ी рднрдХ्рддि рдХрд░рддे рд╣ैं।рдЬрдЧрдд् рдХे рд╕ाрдХ्рд╖ी рд░ूрдк рдЖрдкрдХो рд╣рдо рдирдорд╕्рдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं।рд╣े рд╕рд░्рд╡ाрдзाрд░ рдк्рд░рднो ! рдЖрдк рдХिрд╕ी рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХे рдмिрдиा рд╕्рд╡рдпं рд╕्рдеिрдд рд╣ैं।рдЖрдк рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕े рдкाрд░ рд▓рдЧाрдиे рд╡ाрд▓ी рдиाрд╡ рд╣ैं।рд╣рдо рдЖрдкрдХी рд╢рд░рдг рдоें рдЖрддे рд╣ैं।
[Om. I bow to Thee, the Everlasting Cause of the world; I bow to Thee, Pure Consciousness, the Soul that sustains the whole universe. I bow to Thee, who art One without duality, who dost bestow liberation; I bow to Thee, Brahman, the all-pervading  Attributeless Reality. Thou alone art the Refuge, the only Object of adoration; Thou art the only Cause of the universe, the Soul of everything that is; Thou alone art the world's Creator, Thou its Preserver and Destroyer; Thou art the immutable Supreme Lord, the Absolute; Thou art unchanging Consciousness. Dread of the dreadful! Terror of the terrible! Refuge of all beings! Purity of purifiers! Thou alone dost rule over those in the high places, Supreme over the supreme, the Protector of protectors. Almighty Lord, who art made manifest as the Form of all, yet art Thyself unmanifest and indestructible; Thou who art imperceptible to the senses, yet art the very Truth; Incomprehensible, imperishable, all-pervading, hidden, and without form; O Lord! O Light of the Universe! Protect us from harm. On that One alone we meditate; that One is the sole object of our worship; To That alone, the non-dual Witness of the Universe, we bow. In that One who alone exists and who is our sole eternal Support, we seek refuge, The self-dependent Lord, the Vessel of Safety in the ocean of existence.] 
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рд╣ाрде рдЬोрдб़рдХрд░ рд╕्рддुрддि рд╕ुрдиी । рдкाрда рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рд╣ाрде рдЬोрдб़рдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдк्рд░рдгाрдо рдХिрдпा । рднрдХ्рддों рдиे рднी рдк्рд░рдгाрдо рдХिрдпा । рдХрд▓рдХрдд्рддे рд╕े рдЕрдзрд░ рдЖрдпे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рдк्рд░рдгाрдо рдХिрдпा ।
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े) - рдЖрдЬ рдЦूрдм рдЖрдирди्рдж рд░рд╣ा । рдорд╣िрдо рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी рднी рдЗрдзрд░ рдЭुрдХ рд░рд╣ा рд╣ै । рдХीрд░्рддрди рдоें рдЦूрдм рдЖрдирди्рдж рд░рд╣ा - рдХ्рдпों ?
рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी рд╣ाँ ।
рдорд╣िрдоाрдЪрд░рдг рдЬ्рдЮाрдирдЪрд░्рдЪा рдХрд░рддे рд╣ैं । рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рд╕рдЪिрд╡ рд╢्рд░ी рдирд╡рдиीрджा рдХा рдЬрди्рдо рдЗрди्рд╣ीं рдХे рдШрд░, 100 рди реж рдХाрд╢ीрдкुрд░ рд░ोрдб рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। ) рдЖрдЬ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХीрд░्рддрди рдХिрдпा рд╣ै, рдФрд░ рдиाрдЪे рднी рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЗрд╕ рдмाрдд рдкрд░ рдЖрдирди्рдж рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╢ाрдо рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै । рднрдХ्рддों рдоें рд╕े рдмрд╣ुрддेрд░े рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░ рдмिрджा рд╣ुрдП ।

 (7 рд╕िрддंрдмрд░,1884)

(рек)

[ржк্рж░ржмৃржд্рждি ржиা ржиিржмৃржд্рждি — ржЕржзрж░েрж░ ржХрж░্ржо]

[Indulgence or cessation - Work of the Adhar ]

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯФЖЁЯЩП*рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि (рдХрд░्рдо рдпोрдЧ) рдпा рдиिрд╡ृрдд्рддि ? рдЕрдзрд░ рдХा рдХрд░्рдо *ЁЯФЖЁЯЩП

рд╢ाрдо рд╣ो рдЧрдпी рд╣ै । рджрдХ्рд╖िрдгрд╡ाрд▓े рд▓рдо्рдмे рдмрд░ाрдорджे рдоें рдФрд░ рдкрд╢्рдЪिрдо рдХे рдЧोрд▓ рдмрд░ाрдорджे рдоें рдмрдд्рддी рдЬрд▓ा рджी рдЧрдпी । рдХुрдЫ рджेрд░ рдмाрдж рдЪрди्рдж्рд░ोрджрдп рд╣ुрдЖ । рдорди्рджिрд░ рдХा рдЖँрдЧрди, рдмрдЧीрдЪे рдХे рд░ाрд╕्рддे, рдЧंрдЧाрддрдЯ, рдкंрдЪрд╡рдЯी, рдкेрдб़ों рдХा рдКрдкрд░ी рд╣िрд╕्рд╕ा, рд╕рдм рдХुрдЫ рдЪाँрджрдиी рдоें рд╣ँрд╕ рд░рд╣े рдеे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиे рдЖрд╕рди рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ुрдП рднाрд╡ाрд╡ेрд╢ рдоें рдоाрддा рдХा рд╕्рдорд░рдг рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । 

рдЕрдзрд░ рдЖрдХрд░ рдмैрдаे । рдХрдорд░े рдоें рдоाрд╕्рдЯрд░ рдФрд░ рдиिрд░ंрдЬрди рднी рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЕрдзрд░ рдХे рд╕ाрде рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг-- рдЕрдЬी, рддुрдо рдЕрдм рдЖрдпे ! рдХिрддрдиा рдХीрд░्рддрди рдФрд░ рдиृрдд्рдп рд╣ो рдЧрдпा । рд╢्рдпाрдорджाрд╕ рдХा рдХीрд░्рддрди рдеा - рд░ाрдо рдХे рдЙрд╕्рддाрдж рдХा । рдкрд░рди्рддु рдоुрдЭे рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫा рди рд▓рдЧा । рдЙрдардиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рднी рдирд╣ीं рд╣ुрдИ । рдЙрд╕ рдЖрджрдоी рдХी рдмाрдд рдлिрд░ рдкीрдЫे рд╕े рдоाрд▓ूрдо рд╣ुрдИ । рдЧोрдкीрджाрд╕ рдХे рд╕ाрдерд╡ाрд▓े рдиे рдХрд╣ा, рдоेрд░े рд╕िрд░ рдкрд░ рдЬिрддрдиे рдмाрд▓ рд╣ैं, рдЙрддрдиी рдЙрд╕рдХी рд░рдЦेрд▓िрдпाँ рд╣ै ! (рд╕рдм рд╣ँрд╕рддे рд╣ैं ।) рдХ्рдпा рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдХाрдо рд╣ुрдЖ ?

рдЕрдзрд░ рдбिрдк्рдЯी рд╣ैं । рддीрди рд╕ौ рддрдирдЦ्рд╡ाрд╣ рдкाрддे рд╣ैं । рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд▓рдХрдд्рддा рдо्рдпूрдиिрд╕िрдкрд▓्рдЯी рдХे рд╡ाрдЗрд╕ рдЪेрдЕрд░рдоैрди рдХे рд▓िрдП рдЕрд░्рдЬी рджी рдеी । рд╡рд╣ाँ рд╣рдЬाрд░ рд░ुрдкрдпे рдорд╣ीрдиे рдХी рддрдирдЦ्рд╡ाрд╣ рд╣ै । рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЕрдзрд░ рдХрд▓рдХрдд्рддे рдХे рдмрд╣ुрдд рдмрдб़े-рдмрдб़े рдЖрджрдоिрдпों рд╕े рдоिрд▓े рдеे ।
[Adhar held the post of deputy magistrate, a government post that carried with it great prestige. He earned three hundred rupees a month. He had applied for the office of vice-chairman of the Calcutta Municipality. The salary attached to this office was one thousand rupees. In order to secure it, Adhar had interviewed many influential people in Calcutta.] 

(7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдк्рд░рд╡ृрдд्рддि (рдХрд░्рдо рдпोрдЧ) рд╕े рдиिрд╡ृрдд्рддि рд╣ी рдЕрдЪ्рдЫी рд╣ै ЁЯФЖЁЯЩП

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рдоाрд╕्рдЯрд░ рдФрд░ рдиिрд░ंрдЬрди рд╕े) - рд╣ाрдЬрд░ा рдиे рдХрд╣ा рдеा, рдЕрдзрд░ рдХा рдХाрдо рд╣ो рдЬाрдпрдЧा, рддुрдо рдЬрд░ा рдоाँ рд╕े рдХрд╣ो । рдЕрдзрд░ рдиे рднी рдХрд╣ा рдеा । рдоैंрдиे рдоाँ рд╕े рдХрд╣ा рдеा, 'рдоाँ, рдпрд╣ рддुрдо्рд╣ाрд░े рдпрд╣ाँ рдЖрдпा-рдЬाрдпा рдХрд░рддा рд╣ै, рдЕрдЧрд░ рдЙрд╕े рдЬрдЧрд╣ рдоिрд▓рдиी рд╣ो рддो рджे рджो - рдкрд░рди्рддु рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдоाँ рд╕े рдоैंрдиे рдпрд╣ рднी рдХрд╣ा рдеा рдХि рдоाँ, рдЗрд╕рдХी рдмुрдж्рдзि рдХिрддрдиी рд╣ीрди рд╣ै ? рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рднрдХ्рддि рдХी рдк्рд░ाрд░्рдердиा рди рдХрд░рдХे рддुрдо्рд╣ाрд░े рдкाрд╕ рдпрд╣ рд╕рдм рдЪाрд╣рддा рд╣ै ।
{MASTER (to M. and Niranjan): "Hazra said to me, 'Please pray to the Divine Mother for Adhar, that he may secure the job.' Adhar made the same request to me. I said to the Mother: 'O Mother, Adhar has been visiting You. May he get the job if it pleases You.' But at the same time I said to Her: 'How small-minded he is! He is praying to You for things like that and not for Knowledge and Devotion.'
рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржУ ржиিрж░ржЮ্ржЬржиেрж░ ржк্рж░рждি) — рж╣াржЬрж░া ржмрж▓েржЫিрж▓ — ржЕржзрж░েрж░ ржХрж░্ржо рж╣ржмে, рждুржоি ржПржХржЯু ржоাржХে ржмрж▓। ржЕржзрж░ржУ ржмрж▓েржЫিрж▓। ржЖржоি ржоাржХে ржПржХржЯু ржмрж▓েржЫিрж▓াржо — ‘ржоা, ржП рждোржоাрж░ ржХাржЫে ржЖржиাржЧোржиা ржХржЪ্ржЫে, ржпржжি рж╣рзЯ рждো рж╣োржХ ржиা।’ ржХিржи্рждু рж╕েржЗ рж╕ржЩ্ржЧে ржоাржХে ржмрж▓েржЫিрж▓াржо — ‘ржоা, ржХি рж╣ীржиржмুржж্ржзি! ржЬ্ржЮাржи, ржнржХ্рждি ржиা ржЪেрзЯে рждোржоাрж░ ржХাржЫে ржПржЗ рж╕ржм ржЪাржЪ্ржЫে!’

(рдЕрдзрд░ рд╕े) "рдХ्рдпों рдиीрдЪ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЖрджрдоिрдпों рдХे рдпрд╣ाँ рдЗрддрдиा рдЪрдХ्рдХрд░ рдоाрд░рддे рдлिрд░े ? рдЗрддрдиा рджेрдЦा рдФрд░ рд╕рдордЭा, рд╕ाрддों рдХाрдг्рдб рд░ाрдоाрдпрдг рдкрдв़рдХрд░ рд╕ीрддा рдХिрд╕рдХी рднाрд░्рдпा рдеी, рдЗрддрдиा рднी рдирд╣ीं рд╕рдордЭे ?"
{(ржЕржзрж░েрж░ ржк্рж░рждি) — “ржХেржи рж╣ীржиржмুржж্ржзি рж▓োржХржЧুржиোрж░ ржХাржЫে ржЕржд ржЖржиাржЧোржиা ржХрж░рж▓ে? ржПржд ржжেржЦрж▓ে рж╢ুржирж▓ে! — рж╕াрждржХাржг্ржб рж░াржоাрзЯржг, рж╕ীрждা ржХাрж░ ржнাрж░্ржпে! ржЕржоুржХ ржорж▓্рж▓িржХ рж╣ীржиржмুржж্ржзি। ржЖржоাрж░ ржоাрж╣েрж╢ে ржпাржмাрж░ ржХржеাрзЯ ржЪрж▓рждি ржиৌржХা ржмржи্ржжোржмрж╕্ржд ржХрж░েржЫিрж▓, — ржЖрж░ ржмাрзЬিрждে ржЧেрж▓েржЗ рж╣ৃржжুржХে ржмрж▓ржд — рж╣ৃржжু, ржЧাрзЬি рж░েржЦেржЫ?”} 

рдЕрдзрд░ - рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд░рд╣рдиे рдкрд░ рдЗрди рд╕рдм рдХे рдмिрдиा рдХिрдпे рдХाрдо рднी рдирд╣ीं рдЪрд▓рддा । рдЖрдкрдиे рддो рдордиा рднी рдирд╣ीं рдХिрдпा рдеा ।
{ "A man cannot but do these things if he wants to lead a house-holder's life. You haven't forbidden us to, have you?
"ржЕржзрж░ — рж╕ংрж╕াрж░ ржХрж░рждে ржЧেрж▓ে ржП-рж╕ржм ржиা ржХрж░рж▓ে ржЪрж▓ে ржиা। ржЖржкржиি рждো ржмাрж░ржг ржХрж░েржи ржиাржЗ?}
 
[ (7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 
                                
ЁЯФЖЁЯЩП  "рдоाँ, рдпрд╣ीं рд╕े рдорди рдХो рдоोреЬ рджो !ЁЯФЖЁЯЩП  

[рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рдЕрдиूрдаी рдк्рд░ाрд░्рдердиा ~ "рдоा, рдУрдЗрдЦाрдиेрдИ рдоोреЬ рдлिрд░िрдпे рджाрдУ !

'Sudhamukhi cooking - no more, no more' --рд╕рди्рддोрд╖ — Contentment]
  
[Nivritti and Pravritti mean, respectively~  

'inwardness of the mind and its inclination to outer enjoyment.']

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдиिрд╡ृрдд्рддि рд╣ी рдЕрдЪ्рдЫी рд╣ै, рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдЕрдЪ्рдЫी рдирд╣ीं । рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХे рдмाрдж рдоुрдЭे рддрдирдЦ्рд╡ाрд╣ рдХे рдмिрд▓ рдкрд░ рджрд╕्рддрдЦрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा рдеा ! рдоैंрдиे рдХрд╣ा, 'рдпрд╣ рдоुрдЭрд╕े рди рд╣ोрдЧा । рдоैं рддो рдХुрдЫ рдЪाрд╣рддा рдирд╣ीं । рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ो рддो рдХिрд╕ी рджूрд╕рд░े рдХो рджे рджो ।

рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рджाрд╕ рд╣ूँ - рдФрд░ рдХिрд╕рдХा рджाрд╕ рдмрдиूँ ?

“рдоुрдЭे рдЦाрдиे рдХी рджेрд░ рд╣ोрддी рдеी, рдЗрд╕рд▓िрдП рдорд▓्рд▓िрдХ рдиे рднोрдЬрди рдкрдХाрдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдиौрдХрд░ рд░рдЦ рджिрдпा рдеा। рдПрдХ рдорд╣ीрдиे рдоें рдПрдХ рд░ुрдкрдпा рджिрдпा рдеा । рддрдм рдоुрдЭे рд▓рдЬ्рдЬा рд╣ुрдИ, рдЙрд╕рдХे рдмुрд▓ाрдиे рд╕े рд╣ी рджौрдб़рдиा рдкрдб़рддा рдеा ! - рдЦुрдж рдЬाрдКँ рд╡рд╣ рдмाрдд рджूрд╕рд░ी рд╣ै ।
. "Nivritti alone is good, and not pravritti. Once, when I was in a God-intoxicated state, I was asked to go to the manager of the Kali temple to sign the receipt for my salary.3 They all do it here. But I said to the manager: 'I cannot do that. I am not asking for any salary. You may give it to someone else if you want.' I am the servant of God alone. Whom else shall I serve? Mallick noticed the late hours of my meals and arranged for a cook. He gave me one rupee for a month's expenses. That embarrassed me. I had to run to him whenever he sent for me. It would have been quite a different thing if I had gone to him of my own accord.
рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржиিржмৃржд্рждিржЗ ржнাрж▓ — ржк্рж░ржмৃржд্рждি ржнাрж▓ ржирзЯ। ржПржЗ ржЕржмрж╕্ржеাрж░ ржкрж░ ржЖржоাрж░ ржоাржЗржиে рж╕ржЗ ржХрж░াрждে ржбেржХেржЫিрж▓ — ржпেржоржи рж╕ржмাржЗ ржЦাржЬাржЮ্ржЪীрж░ ржХাржЫে рж╕ржЗ ржХрж░ে। ржЖржоি ржмрж▓рж▓াржо — рждা ржЖржоি ржкাрж░ржм ржиা। ржЖржоি рждো ржЪাржЪ্ржЫি ржиা। рждোржоাржжেрж░ ржЗржЪ্ржЫা рж╣рзЯ ржЖрж░ ржХাрж░ুржХে ржжাржУ।“ржПржХ ржИрж╢্ржмрж░েрж░ ржжাрж╕। ржЖржмাрж░ ржХাрж░ ржжাрж╕ рж╣ржм?“ — ржорж▓্рж▓িржХ, ржЖржоাрж░ ржЦেрждে ржмেрж▓া рж╣рзЯ ржмрж▓ে, рж░াঁржзржмাрж░ ржмাржоুржи ржаিржХ ржХрж░ে ржжিржЫрж▓। ржПржХржоাрж╕ ржПржХржЯাржХা ржжিржЫрж▓। рждржЦржи рж▓ржЬ্ржЬা рж╣рж▓। ржбেржХে ржкাржаাрж▓েржЗ ржЫুржЯрждে рж╣ржд। — ржЖржкржиি ржпাржЗ, рж╕ে ржПржХ। “рж╣ীржиржмুржж্ржзি рж▓োржХেрж░ ржЙржкাрж╕ржиা। рж╕ংрж╕াрж░ে ржПржЗ рж╕ржм — ржЖрж░ржУ ржХржд ржХি?”} 
"рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдЬीрд╡рди рд╡्рдпрддीрдд рдХрд░рдиे рдоें рдордиुрд╖्рдп рдХो рди рдЬाрдиे рдХिрддрдиे рдиीрдЪ рдЖрджрдоिрдпों рдХो рдЦुрд╢ рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै, рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдФрд░ рднी рди рдЬाрдиे рдХ्рдпा рдХ्рдпा рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै ।
"рдКँрдЪी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рддрд░рд╣ рддрд░рд╣ рдХे рджृрд╢्рдп рдоुрдЭे рджीрдЦ рдкрдб़рдиे рд▓рдЧे । рддрдм рдоाँ рд╕े рдХрд╣ा, ‘рдоाँ рдпрд╣ीं рд╕े рдорди рдХो рдоोрдб़ рджो рдЬिрд╕рд╕े рдоुрдЭे рдзрдиी рд▓ोрдЧों рдХी рдЦुрд╢ाрдордж рди рдХрд░рдиी рдкреЬे ।
{"In leading the worldly life one has to humour mean-minded people and do many such things. After the attainment of my exalted state, I noticed how things were around me and said to the Divine Mother, 'O Mother, please change the direction of my mind right now, so that I may not have to flatter rich people.'
“ржПржЗ ржЕржмрж╕্ржеা ржпাржЗ рж╣рж▓ো, рж░ржХржо-рж╕ржХржо ржжেржЦে ржЕржоржиি ржоাржХে ржмрж▓рж▓াржо — ржоা, ржУржЗржЦাржиেржЗ ржоোрзЬ ржлিрж░িрзЯে ржжাржУ! — рж╕ুржзাржоুржЦীрж░ рж░াржи্ржиা — ржЖрж░ ржиা, ржЖрж░ ржиা — ржЦেрзЯে ржкাрзЯ ржХাржи্ржиা!” ('рд╕ुрдзाрдоुрдЦीрд░ рд░ाрди्рдиा~рдЖрд░ рдиा , рдЖрд░ рдиा ~  рдЦेрдпे рдкाрдП рдХाрди्рдиा' ~ рж╕ржХрж▓েрж░ рж╣াрж╕্ржп)

[ржмাрж▓্ржп — ржХাржоাрж░ржкুржХুрж░ে ржИрж╢্ржмрж░ ржШোрж╖াрж▓ ржбিржкুржЯি ржжрж░্рж╢ржи ржХржеা ]

[рдмाрд▓्рдпрдХाрд▓ - рдХाрдоाрд░рдкुрдХुрд░ рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рдШोрд╖ाрд▓ рдбिрдк्рдЯी рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдХा рд░ुрддрдмा ]  

[ (7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

"рдЬिрд╕рдХा рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ो, рдЙрд╕ी рдХा рдХрд░ो । рд▓ोрдЧ рд╕ौ рдкрдЪाрд╕ рд░ुрдкрдпे рдХे рд▓िрдП рдЬी рджेрддे рд╣ैं, рддुрдо рддो рддीрди рд╕ौ рдорд╣ीрдиा рдкाрддे рд╣ो । рдЙрд╕ рджेрд╢ рдоें рдоैंрдиे рдбिрдк्рдЯी рджेрдЦा рдеा, рдИрд╢्рд╡рд░ рдШोрд╖ाрд▓ рдХो । рд╕िрд░ рдкрд░ рдЯोрдкी - рдЧुрд╕्рд╕ा рдиाрдХ рдкрд░; рдоैंрдиे рд▓рдб़рдХрдкрди рдоें рдЙрд╕े рджेрдЦा рдеा; рдбिрдк्рдЯी рдХुрдЫ рдХрдо рдеोреЬे рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै !
"рдЬिрд╕рдХा рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ो, рдЙрд╕ी рдХा рдХрд░рддे рд░рд╣ो । рдПрдХ рд╣ी рдЖрджрдоी рдХी рдиौрдХрд░ी рд╕े рдЬी рдКрдм рдЬाрддा рд╣ै, рдлिрд░ рдкाँрдЪ рдЖрджрдоिрдпों рдХी рдиौрдХрд░ी ?

{(To Adhar) "Be satisfied with the job you have. People hanker after a post paying fifty or a hundred rupees, and you are earning three hundred rupees! You are a deputy magistrate. I saw a deputy magistrate at Kamarpukur. His name was Ishwar Ghoshal. He had a turban on his head. Men's very bones trembled before him. I remember having seen him during my boyhood. Is a deputy magistrate a person to be trifled with? "Serve him whom you are already serving. The mind becomes soiled by serving but one master. And to serve five masters!

“ржпাрж░ ржХрж░্ржо ржХржЪ্ржЫ, рждাрж░ржЗ ржХрж░ো। рж▓োржХে ржкржЮ্ржЪাрж╢ ржЯাржХা ржПржХрж╢ ржЯাржХা ржоাржЗржиেрж░ ржЬржи্ржп рж▓াрж▓াрзЯিржд! рждুржоি рждিржирж╢ ржЯাржХা ржкাржЪ্ржЫ। ржУ-ржжেрж╢ে ржбিржкুржЯি ржЖржоি ржжেржЦেржЫিрж▓াржо। ржИрж╢্ржмрж░ ржШোрж╖াрж▓। ржоাржеাрзЯ рждাржЬ — рж╕ржм рж╣াрзЬে ржХাঁржкে! ржЫেрж▓েржмেрж▓াрзЯ ржжেржЦেржЫিрж▓াржо। ржбিржкুржЯি ржХি ржХржо ржЧা! ржпাрж░ ржХрж░্ржо ржХржЪ্ржЫ, рждাрж░ржЗ ржХрж░ো। ржПржХржЬржиেрж░ ржЪাржХрж░ি ржХрж▓্рж▓েржЗ ржоржи ржЦাрж░াржк рж╣рзЯে ржпাрзЯ, ржЖржмাрж░ ржкাঁржЪржЬржиেрж░।”

"рдПрдХ рд╕्рдд्рд░ी рдХिрд╕ी рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдоुрдЧ्рдз рд╣ो рдЧрдпी рдеी, рдЙрд╕рдиे рдЙрд╕े рдоिрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдмुрд▓ाрдпा । рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдЖрджрдоी рдЕрдЪ्рдЫा рдеा, рдк्рд░рдХृрддि рдХा рд╕ाрдзु рдеा । рдЙрд╕рдиे рдХрд╣ा- 'рдоैं рдкेрд╢ाрдм рдХрд░ूँрдЧा, рдЕрдкрдиी рд╣рдг्рдбी рд▓े рдЖрдКँ ।' рдЙрд╕ рд╕्рдд्рд░ी рдиे рдХрд╣ा – ‘рд╣рдг्рдбी рддुрдо्рд╣ें рдпрд╣ीं рдоिрд▓ рдЬाрдпрдЧी, рдоैं рджूंрдЧी рддुрдо्рд╣ें рд╣рдг्рдбी ।’ рдЙрд╕рдиे рдХрд╣ा - 'рдиा, рд╕ो рдмाрдд рдирд╣ीं рд╣ोрдЧी! рдЬिрд╕ рд╣рдг्рдбी рдХे рдкाрд╕ рдоैंрдиे рдПрдХ рджрдлे рд╢рд░्рдо рдЦोрдИ, рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рддो рдоैं рдЙрд╕ी рдХा рдХрд░ूंрдЧा - рдирдпी рд╣рдг्рдбी рдХे рдкाрд╕ рджोрдмाрд░ा рдмेрдИрдоाрди рди рд╣ो рд╕рдХूँрдЧा ।’ рдпрд╣ рдХрд╣рдХрд░ рд╡рд╣ рдЪрд▓ा рдЧрдпा । рдФрд░рдд рдХी рднी рдЕрдХ्рд▓ рджुрд░ुрд╕्рдд рд╣ो рдЧрдпी; рд╣рдг्рдбी рдХा рдорддрд▓рдм рд╡рд╣ рд╕рдордЭ рдЧрдпी ।"

{"Once a woman became attached to a Mussalman and invited him to her room. But he was a righteous person; he said to her that he wanted to use the toilet and must go home to get his water-jar for water. The woman offered him her own, but he said: 'No, that will not do. I shall use the jar to which I have already exposed myself. I cannot expose myself before a new one.' With these words he went away. That brought the woman to her senses. She understood that a new water-jar, in her case, signified a paramour."

“ржПржХржЬржи рж╕্ржд্рж░ীрж▓োржХ ржПржХржЬржи ржоুржЫрж▓ржоাржиেрж░ ржЙржкрж░ ржЖрж╕ржХ্ржд рж╣рзЯে, рждাрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржЖрж▓াржк ржХрж░ржмাрж░ ржЬржи্ржп ржбেржХেржЫিрж▓। ржоুржЫрж▓ржоাржиржЯি рж╕াржзুрж▓োржХ ржЫিрж▓, рж╕ে ржмрж▓рж▓ে — ржЖржоি ржк্рж░рж╕্рж░াржм ржХрж░ржм, ржЖржоাрж░ ржмржжржиা ржЖржирждে ржпাржЗ। рж╕্ржд্рж░ীрж▓োржХржЯি ржмрж▓рж▓ে — рждা ржПржЗржЦাржиেржЗ рж╣ржмে, ржЖржоি ржмржжржиা ржжিржм ржПржЦржи। рж╕ে ржмрж▓рж▓ে — рждা рж╣ржмে ржиা। ржЖржоি ржпে ржмржжржиাрж░ ржХাржЫে ржПржХржмাрж░ рж▓ржЬ্ржЬা ржд্ржпাржЧ ржХрж░েржЫি, рж╕েржЗ ржмржжржиাржЗ ржм্ржпржмрж╣াрж░ ржХрж░ржм, — ржЖржмাрж░ ржиূрждржи ржмржжржиাрж░ ржХাржЫে ржиিрж░্рж▓ржЬ্ржЬ рж╣ржм ржиা। ржПржЗ ржмрж▓ে рж╕ে ржЪрж▓ে ржЧেрж▓। ржоাржЧীржЯাрж░ржУ ржЖржХ্ржХেрж▓ рж╣рж▓। рж╕ে ржмржжржиাрж░ ржоাржиে ржмুржЭрж▓ে ржЙржкржкрждি।”} 

[ржЪাржХрж░িрж░ ржиিржи্ржжা, рж╢ржо্ржнু ржУ ржоржеুрж░েрж░ ржЖржжрж░ — ржирж░েржи্ржж্рж░ рж╣েржбржоাрж╕্ржЯাрж░ ]

[ (7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ]

[ рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдХा рднрдХ्рдд] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдкिрддा рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХोрдИ рдХाрдо рдХрд░ेрдЧा рдпा рдирд╣ीं ЁЯФЖЁЯЩП 

рдкिрддा рдХा рд╡िрдпोрдЧ рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХो рдмрдб़ी рддрдХрд▓ीрдл рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै । рдоाрддा рдФрд░ рднाрдЗрдпों рдХे рднोрдЬрди-рд╡рд╕्рдд्рд░ рдХे рд▓िрдП рд╡े рдиौрдХрд░ी рдХी рддрд▓ाрд╢ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╡िрдж्рдпाрд╕ाрдЧрд░ рдХे рдмрд╣ूрдмाрдЬाрд░ рд╡ाрд▓े рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдХुрдЫ рджिрдиों рддрдХ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдк्рд░рдзाрди рд╢िрдХ्рд╖рдХ (headmaster) рдХा рдХाрдо рдХिрдпा рдеा ।
рдЕрдзрд░ - рдЕрдЪ्рдЫा, рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХोрдИ рдХाрдо рдХрд░ेрдЧा рдпा рдирд╣ीं ?
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рд╣ाँ, рд╡рд╣ рдХрд░ेрдЧा । рдоाँ рдФрд░ рднाрдИ рдЬो рд╣ैं ।
рдЕрдзрд░ - рдЕрдЪ्рдЫा, рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рдкрдЪाрд╕ рд░ुрдкрдпे рд╕े рднी рдкूрд░ी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै рдФрд░ рд╕ौ рд░ुрдкрдпे рд╕े рднी рдЙрд╕рдХा рдХाрдо рдЪрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै । рдЕрдм рдЕрдЧрд░ рдЙрд╕े рд╕ौ рд░ुрдкрдпे рдоिрд▓ें рддो рд╡рд╣ рдХाрдо рдХрд░ेрдЧा рдпा рдирд╣ीं ?
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рд╡िрд╖рдпी рд▓ोрдЧ рд╣ी рдзрди рдХा рдЖрджрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं । рд╡े рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं, рдРрд╕ी рдЪीрдЬ рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рди рд╣ोрдЧी рд╢рдо्рднू рдиे рдХрд╣ा - 'рдпрд╣ рд╕ाрд░ी рд╕рдо्рдкрдд्рддि рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╢्рд░ीрдЪрд░рдгों рдоें рд╕ौंрдк рдЬाрдКँ, рдоेрд░ी рдмрдб़ी рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ै ।' рд╡े (рдИрд╢्рд╡рд░) рд╡िрд╖рдп рдеोреЬे рд╣ी рдЪाрд╣рддे рд╣ैं ? рд╡े рддो рдЬ्рдЮाрди, рднрдХ्рддि, рд╡िрд╡ेрдХ, рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдпрд╣ рд╕рдм рдЪाрд╣рддे рд╣ैं । 
"рдЬрдм рд╢्рд░ी рд░ाрдзाрдХाрди्рдд-рдорди्рджिрд░ рд╕े рдЧрд╣рдиे рдЪोрд░ी рдЪрд▓े рдЧрдпे, рддрдм рд╕ेрдЬो рдмाрдмू рдиे рдХрд╣ा - 'рдХ्рдпों рдорд╣ाрд░ाрдЬ ! рддुрдо рдЕрдкрдиे рдЧрд╣рдиे рди рдмрдЪा рд╕рдХे ! рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी # рдХो рджेрдЦो, рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдЕрдкрдиे рдЧрд╣рдиे рдмрдЪा рд▓िрдпे рдеे !’

MASTER: "Worldly people think highly of their wealth. They feel that there is nothing like it. Sambhu said, 'It is my desire to leave all my property at the Lotus Feet of God.' But does God care for money? He wants from His devotees knowledge, devotion, discrimination, and renunciation." After the theft of the jewelry from the temple of Radhakanta, Mathur Babu said: 'O God, You could not protect Your own jewelry! What a shame!' How Hanseswari saved!”

{рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржмিрж╖рзЯীрж░া ржзржиেрж░ ржЖржжрж░ ржХрж░ে, ржоржиে ржХрж░ে, ржПржоржи ржЬিржиিрж╕ ржЖрж░ рж╣ржмে ржиা।рж╢ржо্ржнু ржмрж▓рж▓ে — ‘ржПржЗ рж╕ржорж╕্ржд ржмিрж╖рзЯ рждাঁрж░ ржкাржжржкржж্ржоে ржжিрзЯে ржпাржм, ржПржЗржЯি ржЗржЪ্ржЫা’ рждিржиি ржХি ржмিрж╖рзЯ ржЪাржи? рждিржиি ржЪাржи ржнржХ্рждি, ржмিржмেржХ, ржмৈрж░াржЧ্ржп।“ржЧрзЯржиা ржЪুрж░িрж░ рж╕ржорзЯ рж╕েржЬোржмাржмু ржмрж▓рж▓ে — ‘ржУ ржаাржХুрж░! рждুржоি ржЧрзЯржиা рж░ржХ্рж╖া ржХрж░рждে ржкাрж░рж▓ে ржиা? рж╣ংрж╕েрж╢্ржмрж░ী ржХেржоржи рж░ржХ্рж╖া ржХрж░েржЫিрж▓!”

[ рдоाँ рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी #  рд╣ंрдЧрд╢ेрд╢्рд╡рд░ी - "рд╣ँ" рд╢рдм्рдж рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рд╕ांрд╕ рдЫोрдб़рддे рд╕рдордп рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि "рд╕ः" рд╢рдм्рдж рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рд╕ांрд╕ рдЕंрджрд░ рд▓ेрддे рд╕рдордп рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। "рд╣ँ (рд╣ोंрдЧ)" рд╢рдм्рдж "рд╢िрд╡" рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै рдФрд░ "рд╕ः" рд╢рдм्рдж "рдоां рд╢рдХ्рддि" рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै।  рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓ рдоें рд╣ुрдЧрд▓ी рдЬिрд▓े рдХे 
рдмंрдбेрд▓- рдд्рд░िрд╡ेрдгी рдЕंрдЪрд▓ рдХे рдк्рд░ाрдЪीрди рдмाँрд╕рдмेрд░िрдпा рдиाрдордХ  рд╢рд╣рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рдоां рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдоंрджिрд░ рдПрдХ рд╢ाрдирджाрд░ рд╕ौंрджрд░्рдп рдкूрд░्рдг рдорди्рджिрд░ рд╣ै। рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдоाрддा рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдоंрджिрд░ рдоें рд╢िрд╡ рдПрд╡ं рдоाрддा рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдХी рдк्рд░рддिрдоा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ूрдк рд╕े рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं। рдЧंрдЧा рдирджी рдХे рдХिрдиाрд░े рд╕्рдеिрдд рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдоें рд╢рдХ्рддि рд╕्рд╡рд░ूрдкा рдоाрддा рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдХाрд▓ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдкूрдЬी рдЬाрддी рд╣ैं। 
рдПрдХ рдХिंрд╡рджंрддी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд░ाрдЬा рдиृрд╕िंрд╣ рджेрд╡ рд░ाрдп рдиे рд╡рд░्рд╖ 1792 рд╕े 1798 рдХे рджौрд░ाрди рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдоाрдирд╡ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें "рдХुंрдбрд▓िрдиी" рдФрд░ "рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ीрдп рдХेंрдж्рд░ों (рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों)" рдХो рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рд╕ीрдЦा। рдм्рд░िрдЯेрди рдЬाрдиे рдХी рдЕрдкрдиी рдпोрдЬрдиा рд░рдж्рдж рдХрд░рдХे рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмंрд╕рдмेрд░िрдпा рдоें "рдХुंрдбрд▓िрдиी рдФрд░ рдпोрдЧ рдЕрд╡рдзाрд░рдгाрдУं" рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдПрдХ рдоंрджिрд░ рдмрдиाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा।  рдЬो  рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी (рдоाрддा рдХाрд▓ी рдХा рдПрдХ рд░ूрдк) рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ै।  19 рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдиिрд░्рдоिрдд рдпрд╣ рдоंрджिрд░ 21 рдоीрдЯрд░ рдКंрдЪा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдоें 13 рдоीрдиाрд░ें рд╣ैं। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоीрдиाрд░ рдХा рд╢िрдЦрд░ рдХрдорд▓ рдХे рдлूрд▓ рдХे рдЖрдХाрд░ рдХा рд╣ै। рддांрдд्рд░िрдХ рд╕िрдж्рдзांрддों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдиिрд░्рдоिрдд, рдпрд╣ рдкांрдЪ рдоंрдЬिрд▓ा рдоंрджिрд░ рдоाрдирд╡ рд╢рд░ीрд░ рдХी рд╕ंрд░рдЪрдиा рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै - рдЗрд░ा, рдкिंрдЧрд▓ा, рдмрдЬрд░рдХ्рд╖, рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдФрд░ рдЪिрдд्рд░िрдгी।]

[ (7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯФЖрд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдХे рд▓िрдП рдХрдаोрд░ рдиिрдпрдо - рдордеुрд░ рдХे  рдЬाрдЧीрд░ (estate-рднूрд╕рдо्рдкрдд्рддि ) рд▓िрдЦрдиे рдХा рдк्рд░рд╕ंрдЧЁЯФЖ

"рд╕ेрдЬो рдмाрдмू рдиे рдоेрд░े рдиाрдо рдПрдХ рддाрд▓्рд▓ुрдХा рд▓िрдЦ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा рдеा । рдоैंрдиे рдХाрд▓ी-рдорди्рджिрд░ рд╕े рдЙрдирдХी рдмाрдд рд╕ुрдиी। рд╕ेрдЬो рдмाрдмू рдФрд░ рд╣ृрджрдп рдПрдХ рд╕ाрде рд╕рд▓ाрд╣ рдХрд░ рд░рд╣े рдеे । рдоैंрдиे рд╕ेрдЬो рдмाрдмू рд╕े рдЬाрдХрд░ рдХрд╣ा, 'рджेрдЦो, рдРрд╕ा рд╡िрдЪाрд░ рдордд рдХрд░ो । рдЗрд╕рдоें рдоेрд░ा рдмрдб़ा рдиुрдХрд╕ाрди рд╣ै ।'
{“ржПржХржЦাржиা рждাрж▓ুржХ ржЖржоাрж░ ржиাржоে рж▓িржЦে ржжেржмে (рж╕েржЬোржмাржмু) ржмрж▓েржЫিрж▓। ржЖржоি ржХাрж▓ীржШрж░ ржеেржХে рж╢ুржирж▓াржо। рж╕েржЬোржмাржмু ржЖрж░ рж╣ৃржжে ржПржХрж╕ржЩ্ржЧে ржкрж░াржорж░্рж╢ ржХржЪ্ржЫিрж▓। ржЖржоি ржПрж╕ে рж╕েржЬোржмাржмুржХে ржмрж▓рж▓াржо, — ржжেржЦো, ржЕржоржи ржмুржж্ржзি ржХрж░ো ржиা! — ржПрждে ржЖржоাрж░ ржнাрж░ী рж╣াржиি рж╣ржмে!”
 Once he wanted to give me an estate and consulted Hriday about it. I overheard the whole thing from the Kali temple and said to him: 'Please don't harbour any such thought. It will injure me greatly.'}
рдЕрдзрд░ - рдЬैрд╕ी рдмाрдд рдЖрдк рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рдЖрд░рдо्рдн рд╕े рдЕрдм рддрдХ рдЬ्рдпाрджा рд╕े рдЬ्рдпाрджा рдЫः рд╣ी рд╕ाрдд рдРрд╕े рд╣ुрдП рд╣ोंрдЧे ।
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХ्рдпों, рдд्рдпाрдЧी рд╣ैं рдХ्рдпों рдирд╣ीं ? рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рдиे рд╕े рд╣ी рд▓ोрдЧ рдЙрди्рд╣ें рд╕рдордЭ рдЬाрддे рд╣ैं । рдлिрд░ рдРрд╕े рднी рдд्рдпाрдЧी рдкुрд░ुрд╖ рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ें рд▓ोрдЧ рдирд╣ीं рдЬाрдирддे । рдХ्рдпा рдЙрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рдоें рдРрд╕े рдкрд╡िрдд्рд░ рдкुрд░ुрд╖ рдирд╣ीं рд╣ैं ?
рдЕрдзрд░ - рдХрд▓рдХрдд्рддे рдоें рдПрдХ рдХो рдЬाрдирддा рд╣ूँ, рд╡े рджेрд╡ेрди्рдж्рд░ рдаाрдХुрд░ рд╣ैं ।
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХрд╣рддे рдХ्рдпा рд╣ो ! - рдЙрд╕рдиे рдЬैрд╕ा рднोрдЧ рдХिрдпा рд╡ैрд╕ा рдмрд╣ुрдд рдХрдо рдЖрджрдоिрдпों рдХो рдирд╕ीрдм рд╣ुрдЖ рд╣ोрдЧा। рдЬрдм рд╕ेрдЬो рдмाрдмू рдХे рд╕ाрде рдоैं рдЙрд╕рдХे рд╡рд╣ाँ рдЧрдпा, рддрдм рджेрдЦा рдЫोрдЯे рдЫोрдЯे рдЙрд╕рдХे рдХिрддрдиे рд╣ी рд▓рдб़рдХे рдеे - рдбाрдХ्рдЯрд░ рдЖрдпा рд╣ुрдЖ рдеा, рдиुрд╕्рдЦा рд▓िрдЦ рд░рд╣ा рдеा । рдЬिрд╕рдХे рдЖрда рд▓рдб़рдХे рдФрд░ рдКрдкрд░ рд╕े рд▓рдб़рдХिрдпों рд╣ै, рд╡рд╣ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЪिрди्рддा рди рдХрд░े рддो рдФрд░ рдХौрди рдХрд░ेрдЧा ? рдЗрддрдиे рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рдХा рднोрдЧ рдХрд░рдХे рднी рдЕрдЧрд░ рд╡рд╣ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЪिрди्рддा рди рдХрд░рддा рддो рд▓ोрдЧ рдХिрддрдиा рдзिрдХ्рдХाрд░рддे !
рдиिрд░ंрдЬрди - рдж्рд╡ाрд░рдХाрдиाрде рдаाрдХुрд░ рдХा рд╕рдм рдХрд░्рдЬ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЪुрдХा рджिрдпा рдеा ।
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЪрд▓, рд░рдЦ рдпे рд╕рдм рдмाрддें । рдЕрдм рдЬрд▓ा рдордд । рд╢рдХ्рддि рдХे рд░рд╣рддे рднी рдЬो рдмाрдк рдХा рдХिрдпा рд╣ुрдЖ рдХрд░्рдЬ рдирд╣ीं рдЪुрдХाрддा, рд╡рд╣ рднी рдХोрдИ рдЖрджрдоी рд╣ै ?
"рд╣ाँ, рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╕ंрд╕ाрд░ी рд▓ोрдЧ рдмिрд▓рдХुрд▓ рдбूрдмे рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЙрдирдХी рддुрд▓рдиा рдоें рд╡рд╣ рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫा рдеा - рдЙрди्рд╣ें рд╢िрдХ्рд╖ा рдоिрд▓ेрдЧी ।
>>"рдпрдеाрд░्рде рдд्рдпाрдЧी рднрдХ्рдд рдФрд░ рд╕ंрд╕ाрд░ी рднрдХ्рдд рдоें рдмрдб़ा рдЕрди्рддрд░ рд╣ै । рдпрдеाрд░्рде рд╕ंрди्рдпाрд╕ी - рд╕рдЪ्рдЪा рдд्рдпाрдЧी рднрдХ्рдд - рдордзुрдордХ्рдЦी рдХी рддрд░рд╣ рд╣ै । рдордзुрдордХ्рдЦी рдлूрд▓ рдХो рдЫोрдб़ рдФрд░ рдХिрд╕ी рдЪीрдЬ рдкрд░ рдирд╣ीं рдмैрдарддी । рдордзु рдХो рдЫोрдб़ рдФрд░ рдХिрд╕ी рдЪीрдЬ рдХा рдЧ्рд░рд╣рдг рдирд╣ीं рдХрд░рддी । рд╕ंрд╕ाрд░ी рднрдХ्рдд рджूрд╕рд░ी рдордХ्рдЦिрдпों рдХे рд╕рдоाрди рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬो рдмрд░्рдлिрдпों рдкрд░ рднी рдмैрдарддी рд╣ैं рдФрд░ рд╕рдб़े рдШाрд╡ों рдкрд░ рднी । рдЕрднी рджेрдЦो рддो рд╡े рдИрд╢्рд╡рд░ी рднाрд╡ों рдоें рдордЧ्рди рд╣ैं, рдеोрдб़ी рджेрд░ рдоें рджेрдЦो рддो рдХाрдоिрдиी рдФрд░ рдХांрдЪрди рдХो рд▓ेрдХрд░ рдорддрд╡ाрд▓े рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं ।
{“ржаিржХ ржаিржХ ржд্ржпাржЧীржнржХ্ржд ржЖрж░ рж╕ংрж╕াрж░ীржнржХ্ржд ржЕржиেржХ рждржлাржд। ржаিржХ ржаিржХ рж╕ржи্ржи্ржпাрж╕ী — ржаিржХ ржаিржХ ржд্ржпাржЧীржнржХ্ржд — ржоৌржоাржЫিрж░ ржорждো। ржоৌржоাржЫি ржлুрж▓ ржмржЗ ржЖрж░ ржХিржЫুрждে ржмрж╕ржмে ржиা। ржоржзুржкাржи ржмржЗ ржЖрж░ ржХিржЫু ржкাржи ржХрж░ржмে ржиা। рж╕ংрж╕াрж░ীржнржХ্ржд ржЕржи্ржп ржоাржЫিрж░ ржорждো, рж╕ржи্ржжেрж╢েржУ ржмрж╕ржЫে, ржЖржмাрж░ ржкржЪা ржШাрзЯেржУ ржмрж╕ржЫে। ржмেрж╢ ржИрж╢্ржмрж░েрж░ ржнাржмেрждে рж░рзЯেржЫে, ржЖржмাрж░ ржХাржоিржиী-ржХাржЮ্ржЪржи рж▓рзЯে ржоржд্ржд рж╣рзЯ।
"There is an ocean of difference between a real all-renouncing devotee of God and a householder devotee. A real sannyasi, a real devotee who has renounced the world, is like a bee. The bee will not light on anything but a flower. It will not drink anything but honey. But a devotee leading the worldly life is like a fly. The fly sits on a festering sore as well as on a sweet-meat. One moment he enjoys a spiritual mood, and the next moment he is beside himself with the pleasure of 'woman and gold'.} 
"рд╕рдЪ्рдЪा рдд्рдпाрдЧी рднрдХ्рдд рдЪाрддрдХ рдХे рд╕рдоाрди рд╣ोрддा рд╣ै । рдЪाрддрдХ рд╕्рд╡ाрддि рдирдХ्рд╖рдд्рд░ рдХे рдЬрд▓ рдХो рдЫोрдб़ рдФрд░ рдкाрдиी рдирд╣ीं рдкीрддा, рд╕ाрдд рд╕рдоुрдж्рд░ рдФрд░ рддेрд░рд╣ рдирджिрдпाँ рднрд▓े рд╣ी рднрд░ी рд░рд╣ें । рд╡рд╣ рджूрд╕рд░ा рдкाрдиी рд╣рд░рдЧिрдЬ рдирд╣ीं рдкी рд╕рдХрддा । рд╕рдЪ्рдЪा рднрдХ्рдд рдХाрдоिрдиी рдФрд░ рдХांрдЪрди рдХो рдЫू рднी рдирд╣ीं рд╕рдХрддा, рдкाрд╕ рднी рдирд╣ीं рд░рдЦ рд╕рдХрддा, рдХ्рдпोंрдХि рдХрд╣ीं рдЖрд╕рдХ्рддि рди рдЖ рдЬाрдп ।"
{“ржаিржХ ржаিржХ ржд্ржпাржЧীржнржХ্ржд ржЪাрждржХেрж░ ржорждো। ржЪাрждржХ рж╕্ржмাрждী ржиржХ্рж╖ржд্рж░েрж░ ржоেржШেрж░ ржЬрж▓ ржмржЗ ржЖрж░ ржХিржЫু ржЦাржмে ржиা! рж╕াржд рж╕ржоুржж্рж░ ржиржжী ржнрж░ржкুрж░! рж╕ে ржЕржи্ржп ржЬрж▓ ржЦাржмে ржиা! ржХাржоিржиী-ржХাржЮ্ржЪржи рж╕্ржкрж░্рж╢ ржХрж░ржмে ржиা! ржХাржоিржиী-ржХাржЮ্ржЪржи ржХাржЫে рж░াржЦржмে ржиা, ржкাржЫে ржЖрж╕ржХ্рждি рж╣рзЯ।”
"A devotee who has really and truly renounced all for God is like the chatak bird. It will drink only the rain-water that falls when the star Svati is in the ascendant. It will rather die of thirst than touch any other water, though all around there may lie seven oceans and rivers full to the brim with water. An all-renouncing devotee will not touch 'woman and gold'. He will not keep 'woman and gold' near him lest he should feel attached."} 

(рел) 

[ (7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ]
 
ЁЯФЖЁЯЩПрдЪैрддрди्рдпрджेрд╡, рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдФрд░ рд▓ोрдХрдоाрди्рдпрддाЁЯФЖЁЯЩП
рдЕрдзрд░ - рдЪैрддрди्рдп рдиे рднी рднोрдЧ рдХिрдпा рдеा ।
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг – (рдЪौंрдХрдХрд░) – рдХ्рдпा рднोрдЧ рдХिрдпा рдеा ?
рдЕрдзрд░ - рдЙрддрдиे рдмрдб़े рдкрдг्рдбिрдд рдеे, рдХिрддрдиा рдоाрди рдеा !
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рджूрд╕рд░ों рдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рд╡рд╣ рдоाрди рдеा, рдЙрдирдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рдеा ।
"рдоुрдЭे рддुрдо рдЬैрд╕ा рдбिрдк्рдЯी рдоाрдиे рдЕрдерд╡ा рдпрд╣ рдЫोрдЯा рдиिрд░ंрдЬрди, рдоेрд░े рд▓िрдП рджोрдиों рдПрдХ рд╣ैं, рд╕рдЪ рдХрд╣рддा рд╣ूँ । рдПрдХ рдзрдиी рдЖрджрдоी рдоेрд░े рд╡рд╢ рдоें рд░рд╣े рдРрд╕ा рднाрд╡ рдоेрд░े рдорди рдоें рдирд╣ीं рдкैрджा рд╣ोрддा । рдордиोрдоोрд╣рди рдиे рдХрд╣ा , 'рд╕ुрд░ेрди्рдж्рд░ рдХрд╣рддा рдеा, (рдиाрдмाрд▓िрдЧ) рд░ाрдЦाрд▓ рдЗрдирдХे (рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे) рдкाрд╕ рд░рд╣рддा рд╣ै, рдЗрд╕рдХा (рдЕрджाрд▓рдд рдоें ) рджाрд╡ा рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै' рдоैंрдиे рдХрд╣ा, рдХौрди рд╣ै рд░े рд╕ुрд░ेрди्рдж्рд░ ? рдЬिрд╕рдХी рджрд░ी рдФрд░ рддрдХिрдпा рдпрд╣ाँ рд╣ै, рдФрд░ рдЬो рджрд╕ рд░ुрдкрдпा рдорд╣ीрдиा рджेрддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХी рдЗрддрдиी рд╣िрдо्рдордд рдХि рд╡рд╣ рдРрд╕ी рдмाрддें рдХрд╣े ?"
{“рждুржоি ржЖржоাрзЯ ржоাржиো ржЖрж░ ржиিрж░ржЮ্ржЬржи ржоাржиে, ржЖржоাрж░ ржкржХ্рж╖ে ржПржХ — рж╕ржд্ржп ржХрж░ে ржмрж▓ржЫি। ржПржХржЬржи ржЯাржХাржУрзЯাрж▓া рж▓োржХ рж╣াрждে ржеাржХржмে, ржП ржоржиে рж╣рзЯ ржиা। ржоржиোржоোрж╣ржи ржмрж▓рж▓ে, ‘рж╕ুрж░েржи্ржж্рж░ ржмрж▓েржЫে, рж░াржЦাрж▓ ржПঁрж░ ржХাржЫে ржеাржХে — ржиাрж▓িрж╢ ржЪрж▓ে।’ ржЖржоি ржмрж▓рж▓াржо, ‘ржХে рж░ে рж╕ুрж░েржи্ржж্рж░? рждাрж░ рж╕рждрж░ржЮ্ржЪ ржЖрж░ ржмাрж▓িрж╢ ржПржЦাржиে ржЖржЫে। ржЖрж░ рж╕ে ржЯাржХা ржжেрзЯ’?
MASTER: "It was honour in the sight of others, but nothing to him. Whether you — a deputy magistrate — or this youngster Niranjan honours me, it is all the same to me. And I tell you this truthfully: the idea of controlling a wealthy man never enters my mind. Surendra once said, rather condescendingly (рдПрд╣рд╕ाрди рдЬрддाрддे рд╣ुрдП)  , that Rakhal's father could sue me for letting Rakhal (Rakhal then was a minor.) stay with me. When I heard this from Manomohan, I said: 'Who is this Surendra? How does he dare make a remark like that? He keeps a carpet and pillow here and gives me some money. Is that his excuse for daring to make such an impudent remark?'"
рдЕрдзрд░ - рдХ्рдпा рджрд╕ рд░ुрдкрдпे рдк्рд░рддि рдорд╣िрдиा рджेрддे рд╣ैं ?
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рджрд╕ рд░ुрдкрдпे рдоें рджो рдорд╣ीрдиे рдХा рдЦрд░्рдЪ рдЪрд▓рддा рд╣ै । рдХुрдЫ рднрдХ्рдд рдпрд╣ाँ рд░рд╣рддे рд╣ैं, рд╡рд╣ рднрдХ्рддों рдХी рд╕ेрд╡ा рдХे рд▓िрдП рдЦрд░्рдЪ рджेрддा рд╣ै । рдпрд╣ рдЙрд╕ी рдХे рд▓िрдП рдкुрдг्рдп рд╣ै, рдЗрд╕рдоें рдоेрд░ा рдХ्рдпा рд╣ै ? рдоैं рд░ाрдЦाрд▓ рдФрд░ рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдЖрджि рдХो рдк्рдпाрд░ рдХрд░рддा рд╣ूँ рддो рдХ्рдпा рдХिрд╕ी рдЕрдкрдиे рд▓ाрдн рдХे рд▓िрдП ?
{рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржжрж╢ ржЯাржХাрзЯ ржжু ржоাрж╕ рж╣рзЯ। ржнржХ্рждেрж░া ржПржЦাржиে ржеাржХে — рж╕ে ржнржХ্рждрж╕েржмাрж░ ржЬржи্ржп ржжেрзЯ। рж╕ে рждাрж░ ржкুржг্ржп, ржЖржоাрж░ ржХি? ржЖржоি ржпে рж░াржЦাрж▓, ржирж░েржи্ржж্рж░ ржПржжেрж░ ржнাрж▓ржмাрж╕ি, рж╕ে ржХি ржХোржи ржиিржЬেрж░ рж▓াржнেрж░ ржЬржи্ржп?
MASTER: "That covers two months' expenses. The devotees stay here and he gives the money for their service. It is he who earns the merit. What is that to me? Is it for my personal gain that I love Narendra, Rakhal, and the others?"} 
рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдпрд╣ рдк्рдпाрд░ рдоाँ рдХे рдк्рдпाрд░ рдХी рддрд░рд╣ рд╣ै ।
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдоाँ рдлिрд░ рднी рдЗрд╕ рдЖрд╢ा рд╕े рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рдХрд░рддी рд╣ै рдХि рдиौрдХрд░ी рдХрд░рдХे рдЦिрд▓ाрдпेрдЧा । рдоैं рдЬो рдЗрди्рд╣ें рдк्рдпाрд░ рдХрд░рддा рд╣ूँ, рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдоैं рдЗрди्рд╣ें рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдиाрд░ाрдпрдг рджेрдЦрддा рд╣ूँ - рдпрд╣ рдмाрдд рдХी рдмाрдд рдирд╣ीं рд╣ै ।
MASTER: "But even behind the mother's love lies her hope that the children will support her later on. But I love these youngsters because I see in them Narayana Himself. These are not mere words.
{рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржоা рждржмু ржЪাржХрж░ি ржХрж░ে ржЦাржУрзЯাржмে ржмрж▓ে ржЕржиেржХржЯা ржХрж░ে। ржЖржоি ржПржжেрж░ ржпে ржнাрж▓ржмাрж╕ি, рж╕াржХ্рж╖াрзО ржиাрж░াрзЯржг ржжেржЦি! — ржХржеাрзЯ ржирзЯ।

[ (7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

ЁЯФЖЁЯЩП'рдЕрдирди्рдпाрд╢्рдЪिрди्рддрдпрди्рддो'-рдЬो рдмिрд▓्рдХुрд▓ рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рд╣ै рдЙрд╕рдХा рд╕ाрд░ा рднाрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рд▓ेрддे рд╣ैं ЁЯФЖЁЯЩП

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг (рдЕрдзрд░ рд╕े) --- “рд╕ुрдиो, рджिрдпा рдЬрд▓ाрдиे рдкрд░ рдХीрдб़ों рдХी рдХрдоी рдирд╣ीं рд░рд╣рддी । рдЙрди्рд╣ें рдкा рд▓ेрдиे рдкрд░ рдлिрд░ рд╡े рд╕рдм рдмрди्рджोрдмрд╕्рдд рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं, рдХोрдИ рдХрдоी рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддी । рд╡े рдЬрдм рд╣ृрджрдп рдоें рдЖ рдЬाрддे рд╣ैं, рддрдм рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े рдмрд╣ुрдд рдЗрдХрдЯ्рдаे рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं ।
(To Adhar) "Listen. There is no scarcity of moths when the lamp is lighted. When God is realized, He Himself provides everything for His devotees. He sees that they do not lack anything. When God is enshrined in the heart, many people come forward to offer their services.} 
{рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (ржЕржзрж░েрж░ ржк্рж░рждি) — рж╢োржиো! ржЖрж▓ো ржЬ্ржмাрж▓рж▓ে ржмাржжুрж▓ে ржкোржХাрж░ ржЕржнাржм рж╣рзЯ ржиা! рждাঁржХে рж▓াржн ржХрж▓্рж▓ে рждিржиি рж╕ржм ржЬোржЧাрзЬ ржХрж░ে ржжেржи — ржХোржи ржЕржнাржм рж░াржЦেржи ржиা। рждিржиি рж╣ৃржжрзЯржоржз্ржпে ржПрж▓ে рж╕েржмা ржХрж░ржмাрж░ рж▓োржХ ржЕржиেржХ ржПрж╕ে ржЬোржЯে। 
"рдПрдХ рдХрдо рдЙрдо्рд░ рдХा рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдХिрд╕ी рдЧृрд╣рд╕्рде рдХे рдпрд╣ाँ рднिрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдЧрдпा । рд╡рд╣ рдЬрди्рдо рд╕े рд╣ी рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдеा । рд╕ंрд╕ाрд░ рдХी рдмाрддें рдХुрдЫ рди рдЬाрдирддा рдеा । рдЧृрд╣рд╕्рде рдХी рдПрдХ рдпुрд╡рддी рд▓рдб़рдХी рдиे рдЖрдХрд░ рднिрдХ्рд╖ा рджी । рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдиे рдХрд╣ा, 'рдоाँ, рдЗрд╕рдХी рдЫाрддी рдкрд░ рдХिрддрдиे рдмрдб़े-рдмрдб़े рдлोреЬे рд╣ुрдП рд╣ैं ?' рдЙрд╕ рд▓рдб़рдХी рдХी рдоाँ рдиे рдХрд╣ा, 'рдирд╣ीं рдорд╣ाрд░ाрдЬ, рдЗрд╕рдХे рдкेрдЯ рд╕े рдмрдЪ्рдЪा рд╣ोрдЧा, рдмрдЪ्рдЪे рдХो рджूрдз рдкिрд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдИрд╢्рд╡рд░ рдиे рдЗрд╕े рд╕्рддрди рджिрдпे рд╣ैं - рдЙрди्рд╣ीं рд╕्рддрдиों рдХा рджूрдз рдмрдЪ्рдЪा рдкीрдпेрдЧा ।' рддрдм рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдиे рдХрд╣ा, "рдлिрд░ рд╕ोрдЪ рдХिрд╕ рдмाрдд рдХी рд╣ै ? рдоैं рдЕрдм рдХ्рдпों рднिрдХ्рд╖ा рдоाँрдЧू ? рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдоेрд░ी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХी рд╣ै, рд╡े рд╣ी рдоुрдЭे рдЦाрдиे рдХो рднी рджेंрдЧे ।'
Once a young sannyasi went to a householder to beg his food. He had lived as a monk from his very birth; he knew nothing of worldly matters. A young daughter of the householder came out to give him alms. He turned to her mother and said, Mother, has this girl abscesses on her chest?' The mother said: 'No, my child. God has given her breasts to nurse her child when she becomes a mother. Thereupon the sannyasi said: "Then why should I worry about myself? Why should I beg my food? He who has created me will certainly feed me.} 
{“ржПржХржЯি ржЫোржХрж░া рж╕ржи্ржи্ржпাрж╕ী ржЧৃрж╣рж╕্ржержмাрзЬি ржнিржХ্рж╖া ржХрж░рждে ржЧিржЫিрж▓। рж╕ে ржЖржЬржи্ржо рж╕ржи্ржи্ржпাрж╕ী। рж╕ংрж╕াрж░েрж░ ржмিрж╖рзЯ ржХিржЫু ржЬাржиে ржиা। ржЧৃрж╣рж╕্ржеেрж░ ржПржХржЯি ржпুржмрждী ржоেрзЯে ржПрж╕ে ржнিржХ্рж╖া ржжিрж▓ে। рж╕ржи্ржи্ржпাрж╕ী ржмрж▓рж▓ে, ржоা ржПрж░ ржмুржХে ржХি ржлোঁрзЬা рж╣рзЯেржЫে? ржоেрзЯেржЯিрж░ ржоা ржмрж▓рж▓ে, ржиা ржмাржмা! ржУрж░ ржкেржЯে ржЫেрж▓ে рж╣ржмে ржмрж▓ে ржИрж╢্ржмрж░ рж╕্рждржи ржХрж░ে ржжিрзЯেржЫেржи — ржУржЗ рж╕্рждржиেрж░ ржжুржз ржЫেрж▓ে ржЦাржмে। рж╕ржи্ржи্ржпাрж╕ী рждржЦржи ржмрж▓рж▓ে, рждржмে ржЖрж░ ржнাржмржиা ржХি? ржЖржоি ржЖрж░ ржХেржи ржнিржХ্рж╖া ржХрж░ржм? ржпিржиি ржЖржоাрзЯ рж╕ৃрж╖্ржЯি ржХрж░েржЫেржи рждিржиি ржЖржоাрзЯ ржЦেрждে ржжেржмেржи।
"рд╕ुрдиो, рдЬिрд╕ рдпाрд░ рдХे рд▓िрдП рд╕рдм рдХुрдЫ рдЫोрдб़рдХрд░ рд╕्рдд्рд░ी рдЪрд▓ी рдЖрдпी рд╣ै, рдЙрд╕рд╕े рдоौрдХा рдЖрдиे рдкрд░ рд╡рд╣ рдЕрд╡рд╢्рдп рдХрд╣ рд╕рдХрддी рд╣ै рдХि рддेрд░ी рдЫाрддी рдкрд░ рдЪрдв़рдХрд░ рднोрдЬрди-рд╡рд╕्рдд्рд░ рд▓ूँрдЧी ।
"Listen If a woman renounces everything for her paramour, she can say to him, if need be, You wretch! I shall sit on your chest and devour you.' 
{“рж╢োржиো! ржпে ржЙржкржкрждিрж░ ржЬржи্ржп рж╕ржм ржд্ржпাржЧ ржХрж░ে ржПрж▓, рж╕ে ржмрж▓ржмে ржиা; рж╢্ржпাрж▓া, рждোрж░ ржмুржХে ржмрж╕ржм ржЖрж░ ржЦাржм।”
[ (7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 

[рддोрддाрдкुрд░ी рдХी рдХрд╣рдиी - рд░ाрдЬा рдХी рд╕ाрдзुрд╕ेрд╡ा - рдХाрд╢ी рдХे рджुрд░्рдЧाрдорди्рджिрд░ рдХे рдиिрдХрдЯ 
рдиाрдирдХрдкрди्рдеी рдорда рдХे рдорд╣рди्рдд рдХे рд╕ाрде 1868 рдИ реж рдоें рдаाрдХुрд░ рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ ] 
рждোрждাржкুрж░ীрж░ ржЧрж▓্ржк — рж░াржЬাрж░ рж╕াржзুрж╕েржмা — ৺ржХাрж╢ীрж░ ржжুрж░্ржЧাржмাрзЬিрж░ ржиিржХржЯ ржиাржиржХржкржи্ржеীрж░ ржоржаে
ржаাржХুрж░েрж░ ржоোрж╣ржи্рждржжрж░্рж╢ржи рззрзорзмрзо ржЦ্рж░ীঃ ]

"рди्рдпांрдЧрдЯा рдХрд╣рддा рдеा рдХि рдПрдХ рд░ाрдЬा рдиे рд╕ोрдиे рдХी рдеाрд▓ी рдФрд░ рд╕ोрдиे рдХे рдЧिрд▓ाрд╕ рдоें рд╕ाрдзुрдУं рдХो рднोрдЬрди рдХрд░ाрдпा рдеा । рдХाрд╢ी рдоें рдоैंрдиे рджेрдЦा, рдмрдб़े-рдмрдб़े рдорд╣рди्рддों рдХा рдмрдб़ा рдоाрди рд╣ै - рдХिрддрдиे рд╣ी рдкрд╢्рдЪिрдо рдХे рдЕрдоीрд░ рд╣ाрде рдЬोреЬे рд╣ुрдП рдЙрдирдХे рд╕ाрдордиे рдЦрдб़े рдеे рдФрд░ рдХрд╣ рд░рд╣े рдеे - рдХुрдЫ рдЖрдЬ्рдЮा рд╣ो ।
“рдкрд░рди्рддु рдЬो рд╕рдЪ्рдЪा рд╕ाрдзु рд╣ै - рдпрдеाрд░्рде рдд्рдпाрдЧी рд╣ै, рд╡рд╣ рди рддो рд╕ोрдиे рдХी рдЪाрд▓ी рдЪाрд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рди рдоाрди । рдкрд░рди्рддु рдпрд╣ рднी рд╣ै рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ी рдмाрдд рдХी рдХрдоी рдирд╣ीं рд░рдЦрддे । рдЙрди्рд╣ें рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЬिрд╕े рдЬिрд╕ рдЪीрдЬ рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै, рд╡े рдкूрд░ी рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं ।
Nangta told me of a certain king who gave a feast to the sadhus, using plates and tumblers of gold. I noticed in the monasteries at Benares with what great respect the abbots were treated. Many wealthy up-country people stood before them with folded hands, ready to obey their commands. But a true sadhu, a man who has really renounced everything, seeks neither a gold plate nor honour. God sees that he lacks nothing. God gives the devotee everything that is needed for realizing Him.} 
{“ржи্ржпাংржЯা ржмрж▓рж▓ে, ржХোржи рж░াржЬা рж╕োржиাрж░ ржеাрж▓া, рж╕োржиাрж░ ржЧেрж▓াрж╕ ржжিрзЯে рж╕াржзুржжেрж░ ржЦাржУрзЯাрж▓ে। ржХাрж╢ীрждে ржоржаে ржжেржЦрж▓াржо, ржоোрж╣ржи্рждрж░ ржХржд ржоাржи — ржмрзЬ ржмрзЬ ржЦোржЯ্ржЯাрж░া рж╣াржд ржЬোрзЬ ржХрж░ে ржжাঁрзЬিрзЯে ржЖржЫে, ржЖрж░ ржмрж▓ржЫে, ржХি ржЖржЬ্ржЮা!“ржаিржХ ржаিржХ рж╕াржзু — ржаিржХ ржаিржХ ржд্ржпাржЧী рж╕োржиাрж░ ржеাрж▓ржУ ржЪাрзЯ ржиা, ржоাржиржУ ржЪাрзЯ ржиা। рждржмে ржИрж╢্ржмрж░ рждাржжেрж░ ржХোржи ржЕржнাржм рж░াржЦেржи ржиা! рждাঁржХে ржкেрждে ржЧেрж▓ে ржпা ржпা ржжрж░ржХাрж░, рж╕ржм ржЬোржЧাрзЬ ржХрж░ে ржжেржи। (рж╕ржХрж▓ে ржиিঃрж╢ржм্ржж)
"рдЖрдк рд╣ाрдХिрдо рд╣ैं - рдХ्рдпा рдХрд╣ूँ - рдЬो рдХुрдЫ рдЕрдЪ्рдЫा рд╕рдордЭो, рд╡рд╣ी рдХрд░ो । рдоैं рддो рдоूрд░्рдЦ рд╣ूँ ।”
\(To Adhar) "You are an executive officer. What shall I say to you? Do whatever you think best. I am an illiterate person."}
{“ржЖржкржиি рж╣াржХিржо — ржХি ржмрж▓ржмো! — ржпা ржнাрж▓ো ржмোржЭ рждাржЗ ржХрж░ো। ржЖржоি ржоূрж░্ржЦ।
рдЕрдзрд░ - (рд╣ँрд╕рддे рд╣ुрдП, рднрдХ्рддों рд╕े) - рдХ्рдпा рдпे рдоेрд░ी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд▓े рд░рд╣े рд╣ैं ?
Adhar (smiling, to the devotees): "Now he is examining me."}
{ржЕржзрж░ (рж╕рж╣াрж╕্ржпে, ржнржХ্рждржжিржЧржХে) — ржЙржиি ржЖржоাржХে ржПржЧржЬাржоিржи ржХржЪ্ржЫেржи। 
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рд╕рд╣ाрд╕्рдп) - рдиिрд╡ृрдд्рддि  рд╣ी рдЕрдЪ्рдЫी рд╣ै । (рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп, рдЕрдиाрд╕рдХ्рддि рдпा  рд╡िрдХाрд░рд░рд╣िрдд рд╕्рдеिрддि dispassion, Detachment or non-attachment, рд╣ी рдЕрдЪ्рдЫी рд╣ै ।) рджेрдЦो рди, рдоैंрдиे рджрд╕्рддрдЦрдд рдирд╣ीं рдХिрдпे । рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ी рд╡рд╕्рддु рд╣ै рдФрд░ рд╕рдм рдЕрд╡рд╕्рддु ।
MASTER (smiling). "Dispassion alone is good. Do you see, I didn't sign the receipt tor my salary? God alone is real and all else is illusory."}
{рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (рж╕рж╣াрж╕্ржпে) — ржиিржмৃржд্рждিржЗ ржнাрж▓। ржжেржЦ ржиা ржЖржоি рж╕ржЗ ржХрж▓্рж▓াржо ржиা। ржИрж╢্ржмрж░ржЗ ржмрж╕্рждু ржЖрж░ рж╕ржм ржЕржмрж╕্рждু!
рд╣ाрдЬрд░ा рднрдХ्рддों рдХे рдкाрд╕ рдЬрдоीрди рдкрд░ рдЖрдХрд░ рдмैрдаे । рд╣ाрдЬрд░ा рдХрднी рдХрднी 'рд╕ोрд╜рд╣рдо-рд╕ोрд╜рд╣рдо्' рдХिрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡े рд▓ाрдЯू рдЖрджि рднрдХ्рддों рд╕े рдХрд╣рддे рд╣ै - 'рдЙрдирдХी рдкूрдЬा рдХрд░рдХे рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै ? рдЙрди्рд╣ीं рдХी рд╡рд╕्рддु рдЙрди्рд╣ें рджी рдЬाрддी рд╣ै ।’ рдПрдХ рджिрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдирд░ेрди्рдж्рд░ рд╕े рднी рдпрд╣ी рдмाрдд рдХрд╣ी рдеी ।
{Hazra entered the room and sat with the devotees on the floor. Hazra repeated now and then, "Soham! Soham!, I am He! I am He!" To Latu and other devotees he often said: "What does one gain by worshipping God with offerings? That is merely giving Him things that are His already." He had said this once to Narendra.
рж╣াржЬрж░া ржЖрж╕িрзЯা ржнржХ্рждржжেрж░ ржХাржЫে ржоেржЭেрждে ржмрж╕িрж▓েржи। рж╣াржЬрж░া ржХржЦржи ржХржЦржи рж╕োрж╜рж╣ং рж╕োрж╜рж╣ржо্‌ ржХрж░েржи! рж▓াржЯু ржк্рж░ржнৃрждি ржнржХ্рждржжেрж░ ржмрж▓েржи, рждাঁржХে ржкূржЬা ржХрж░ে ржХি рж╣рзЯ! — рждাঁрж░ржЗ ржЬিржиিрж╕ рждাঁржХে ржжেржУрзЯা। ржПржХржжিржи ржирж░েржи্ржж্рж░ржХেржУ рждিржиি ржУржЗ ржХржеা ржмрж▓িрзЯাржЫিрж▓েржи। ржаাржХুрж░ рж╣াржЬрж░াржХে ржмрж▓িрждেржЫেржи।}
 рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╣ाрдЬрд░ा рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं –“рд▓ाрдЯू рд╕े рдоैंрдиे рдХрд╣ा рдеा, рдХौрди рдХिрд╕рдХी рднрдХ्рддि рдХрд░рддा рд╣ै ।”
рд╣ाрдЬрд░ा - рднрдХ्рдд рдЖрдк рд╣ी рдЕрдкрдиे рдХो рдкुрдХाрд░рддा рд╣ै ।
The Master spoke to him. MASTER: "I explained to Latu who the object of the devotee's worship is." 
HAZRA: "The devotee really prays to his own Self."
рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (рж╣াржЬрж░াрж░ ржк্рж░рждি) — рж▓াржЯুржХে ржмрж▓েржЫিрж▓াржо, ржХে ржХাрж░ে ржнржХ্рждি ржХрж░ে।
рж╣াржЬрж░া — ржнржХ্ржд ржЖржкржиি ржЖржкржиাржХেржЗ ржбাржХে।
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдпрд╣ рддो рдмрдб़ी рдКँрдЪी рдмाрдд рд╣ै । рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдмрд▓ि рд╕े рд╡ृрди्рдзाрд╡рд▓ि рдиे рдХрд╣ा рдеा, рддुрдо рдм्рд░рд╣्рдордг्рдп рджेрд╡ рдХो рдХ्рдпा рдзрди рджोрдЧे ?"рддुрдо рдЬो рдХुрдЫ рдХрд╣рддे рд╣ो, рдЙрд╕ी рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдзрди-рднрдЬрди рддрдеा рдЙрдирдХे рдиाрдо рдФрд░ рдЧुрдгों рдХा рдХीрд░्рддрди рд╣ै ।
{MASTER: "What you say is a very lofty thought. The aim of spiritual discipline, of chanting Gods name and glories, is to realize just that. 
рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржП рждো ржЦুржм ржЙঁржЪু ржХржеা। ржмрж▓ি рж░াржЬাржХে ржмৃржи্ржзাржмрж▓ী ржмрж▓েржЫিрж▓েржи, рждুржоি ржм্рж░рж╣্ржоржг্ржпржжেржмржХে ржХি ржзржи ржжেржмে? “рждুржоি ржпা ржмрж▓ржЫ, ржУржЗржЯুржХুрж░ ржЬржи্ржпржЗ рж╕াржзржи-ржнржЬржи — рждাঁрж░ ржиাржоржЧুржгржЧাржи।
"рдЕрдкрдиे рднीрддрд░ рдЕрдЧрд░ рджрд░्рд╢рди рд╣ो рдЬाрдпँ рддрдм рддो рд╕рдм рд╣ो рдЧрдпा । рдЙрд╕рдХे рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ी рд╕ाрдзрдиा рдХी рдЬाрддी рд╣ै । рдФрд░ рдЙрд╕ी рд╕ाрдзрдиा рдХे рд▓िрдП рд╢рд░ीрд░ рд╣ै । рдЬрдм рддрдХ рд╕ोрдиे рдХी рдоूрд░्рддि рдирд╣ीं рдврд▓ рдЬाрддी рддрдм рддрдХ рдоिрдЯ्рдЯी рдХे рд╕ाँрдЪे рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд░рд╣рддी рд╣ै । рд╕ोрдиे рдХी рдоूрд░्рддि рдХे рдмрди рдЬाрдиे рдкрд░ рдоिрдЯ्рдЯी рдХा рд╕ाँрдЪा рдлेंрдХ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै । рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рджрд░्рд╢рди рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рд╢рд░ीрд░ рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै ।
A man attains everything when he discovers his true Self in himself. The object of sadhana is to realize that. That also is the purpose of assuming a human body. One needs the clay mould as long as the gold image has not been cast; but when the image is made, the mould is thrown away. The body may be given up after the realization of God.} 
“ржЖржкржиাрж░ ржнিрждрж░ ржЖржкржиাржХে ржжেржЦрждে ржкেрж▓ে рждো рж╕ржм рж╣рзЯে ржЧেрж▓! ржУржЗржЯি ржжেржЦрждে ржкাржмাрж░ ржЬржи্ржпржЗ рж╕াржзржиা। ржЖрж░ ржУржЗ рж╕াржзржиাрж░ ржЬржи্ржпржЗ рж╢рж░ীрж░। ржпрждржХ্рж╖ржг ржиা рж╕্ржмрж░্ржгржк্рж░рждিржоা ржвাрж▓াржЗ рж╣рзЯ, рждрждржХ্рж╖ржг ржоাржЯিрж░ ржЫাঁржЪেрж░ ржжрж░ржХাрж░ рж╣рзЯ। рж╣рзЯে ржЧেрж▓ে ржоাржЯিрж░ ржЫাঁржЪржЯা ржлেрж▓ে ржжেржУрзЯা ржпাрзЯ। ржИрж╢্ржмрж░ржжрж░্рж╢ржи рж╣рж▓ে рж╢рж░ীрж░ржд্ржпাржЧ ржХрж░া ржпাрзЯ।
“рд╡े рдХेрд╡рд▓ рдЕрди्рддрд░ рдоें рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै, рдмाрд╣рд░ рднी рд╣ैं । рдХाрд▓ी рдорди्рджिрд░ рдоें рдоाँ рдиे рдоुрдЭे рджिрдЦाрдпा, рд╕рдм рдХुрдЫ рдЪिрди्рдордп рд╣ै । рдоाँ рд╕्рд╡рдпं рд╕рдм рдХुрдЫ рдмрдиी рд╣ैं - рдк्рд░рддिрдоा, рдоैं, рдкूрдЬा рдХी рдЪीрдЬें, рдкрдд्рдерд░ - рд╕рдм рдЪिрди्рдордп рд╣ैं ।
"рдЗрд╕рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ी рд╕ाрдзрди-рднрдЬрди, рдиाрдо-рдЧुрдг-рдХीрд░्рддрди рдЖрджि рд╕рдм рд╣ैं ।
"God is not only inside us; He is both inside and outside. The Divine Mother showed me in the Kali temple that everything is Chinmaya, the Embodiment of Spirit; that it is She who has become all this — the image, myself, the utensils of worship, the door-sill, the marble floor. Everything is indeed Chinmaya.
“рждিржиি рж╢ুржзু ржЕржи্рждрж░ে ржирзЯ। ржЕржи্рждрж░ে ржмাрж╣িрж░ে! ржХাрж▓ীржШрж░ে ржоা ржЖржоাржХে ржжেржЦাрж▓েржи рж╕ржмржЗ ржЪিржи্ржорзЯ! — ржоা-ржЗ рж╕ржм рж╣рзЯেржЫেржи! — ржк্рж░рждিржоা, ржЖржоি, ржХোрж╢া, ржЪুржоржХি, ржЪৌржХাржЯ, ржоাрж░্ржмেрж▓ ржкাржерж░, — рж╕ржм ржЪিржи্ржорзЯ!
 рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╣ी рдЙрдирдХी рднрдХ्рддि рдХрд░рдиा рд╣ै । рд╡े рд▓ोрдЧ (рд▓ाрдЯू рдЖрджि) рдЕрднी рд╕ाрдзाрд░рдг рднाрд╡ों рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╣ैं - рдЕрднी рдЙрддрдиी рдКँрдЪी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдирд╣ीं рд╣ुрдИ । рд╡े рд▓ोрдЧ рднрдХ्рддि рд▓ेрдХрд░ рд╣ैं । рдФрд░ рдЙрдирд╕े 'рд╕ोрд╜рд╣рдо्' рдЖрджि рдмाрддें рдордд рдХрд╣рдиा ।"
{"The aim of prayer, of spiritual discipline, of chanting the name and glories of God, is to realize just that. For that alone a devotee loves God. These youngsters (Referring to Latu and the others.) are on a lower level; they haven't reached a high spiritual state. They are following the path of bhakti. Please don't tell them such things as 'I am He'. 
“ржПржЗржЯি рж╕াржХ্рж╖াрзОржХাрж░ ржХрж░ржмাрж░ ржЬржи্ржпржЗ рждাঁржХে ржбাржХা — рж╕াржзржи-ржнржЬржи — рждাঁрж░ ржиাржоржЧুржи-ржХীрж░্рждржи। ржПржЗржЯিрж░ ржЬржи্ржпржЗ рждাঁржХে ржнржХ্рждি ржХрж░া। ржУрж░া (рж▓াржЯু ржк্рж░ржнৃрждি) ржПржоржиি ржЖржЫে — ржПржЦржиржУ ржЕржд ржЙржЪ্ржЪ ржЕржмрж╕্ржеা рж╣рзЯ ржиাржЗ। ржУрж░া ржнржХ্рждি ржиিрзЯে ржЖржЫে। ржЖрж░ ржУржжেрж░ (рж╕োрж╜рж╣ржо্‌ ржЗржд্ржпাржжি) ржХিржЫু ржмрж▓ো ржиা।”
"рдЬैрд╕े рдоाँ рдкрдХ्рд╖ी рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕ोрдЪрддी рд╣ै, рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиे рднрдХ्рддों рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рд╕рддрд░्рдХ рдеे।
"Like the mother bird brooding over her chicks, Sri Ramakrishna was alert to protect his devotees.} 
ржкাржЦি ржпেржоржи рж╢াржмржХржжেрж░ ржкржХ্рж╖াржЪ্ржЫাржжржи ржХрж░িрзЯা рж░ржХ্рж╖া ржХрж░ে, ржжрзЯাржорзЯ ржЧুрж░ুржжেржм ржаাржХুрж░ рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг рж╕েржЗ рж░ূржкে ржнржХ্рждржжেрж░ рж░ржХ্рж╖া ржХрж░িрждেржЫেржи!
рдЕрдзрд░ рдФрд░ рдиिрд░ंрдЬрди рдЬрд▓рдкाрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдмрд░ाрдорджे рдоें рдЧрдпे । рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рдкाрд╕ рдЬрдоीрди рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं ।
Adhar and Niranjan went out on the porch to take refreshments. Presently they returned to the room.
ржЕржзрж░ ржУ ржиিрж░ржЮ্ржЬржи ржЬрж▓ржпোржЧ ржХрж░িрждে ржмাрж░াржи্ржжাрзЯ ржЧেрж▓েржи। ржЬрж▓ ржЦাржЗрзЯা ржШрж░ে ржлিрж░িрж▓েржи। ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржаাржХুрж░েрж░ ржХাржЫে ржоেржЭেрждে ржмрж╕িрзЯা ржЖржЫেржи।
[ (7 рд╕िрддंрдмрд░, 1884) :рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд~ 89 ] 
[рдЪाрд░ рдкाрд╕ (four university degrees ) рдм्рд░ाрд╣्рдо рд▓рдб़рдХे рдХी рдХрд╣ाрдиी
 - "рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рдлिрд░ рд╕े рдмрд╣рд╕ рдХрд░рдиा"]
рдЕрдзрд░ - (рд╕рд╣ाрд╕्рдп) - рд╣рдо рд▓ोрдЧों рдХी рдЗрддрдиी рдмाрддें рд╣ो рдЧрдпीं, рдпे (рдоाрд╕्рдЯрд░) рддो рдХुрдЫ рднी рди рдмोрд▓े ।
ADHAR (smiling): "We talked about so many things. (Pointing to M.) But he didn't utter a word."
ржЕржзрж░ (рж╕рж╣াрж╕্ржпে) — ржЖржоাржжেрж░ ржПржд ржХржеা рж╣рж▓, ржЗржиি (ржоাрж╕্ржЯাрж░) ржПржХржЯিржУ ржХржеা ржХржи ржиাржЗ।
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХेрд╢рд╡ рдХे рджрд▓ рдХा рдПрдХ рд▓рдб़рдХा - рд╡рд╣ рдЪाрд░ рдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдПँ рдкाрд╕ рдХрд░ рдЪुрдХा рдеा - рд╕рдм рдХो рдоेрд░े рд╕ाрде рддрд░्рдХ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рджेрдЦрдХрд░ рдмрд╕ рдоुрд╕्рдХрд░ाрддा рдеा рдФрд░ рдХрд╣рддा рдеा, рдЗрдирд╕े рднी рддрд░्рдХ ! рдоैंрдиे рдХेрд╢рд╡ рд╕ेрди рдХे рдпрд╣ाँ рдПрдХ рдмाрд░ рдФрд░ рдЙрд╕े рджेрдЦा рдеा, рдкрд░рди्рддु рддрдм рдЙрд╕рдХा рд╡рд╣ рдЪेрд╣рд░ा рди рд░рд╣ рдЧрдпा рдеा ।
MASTER: "In Keshab's organization there was a young man with four university degrees. He laughed when he saw people arguing with me. He said: 'To argue with him! How silly!' I saw him again, later on, at one of Keshab's meetings. But then he did not have the same bright complexion."
рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржХেрж╢ржмেрж░ ржжрж▓েрж░ ржПржХржЯি ржЪাрж░ржЯে ржкাрж╕ ржХрж░া ржЫোржХрж░া (ржмрж░ржжা?), рж╕ржм্ржмাржЗ ржЖржоাрж░ рж╕ржЩ্ржЧে рждрж░্ржХ ржХрж░ржЫে, ржжেржЦে — ржХেржмрж▓ рж╣াрж╕ে। ржЖрж░ ржмрж▓ে, ржПঁрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржЖржмাрж░ рждрж░্ржХ! ржХেрж╢ржм рж╕েржиেрж░ ржУржЦাржиে ржЖрж░-ржПржХржмাрж░ рждাржХে ржжেржЦрж▓াржо — ржХিржи্рждু рждেржоржи ржЪেрж╣াрж░া ржиাржЗ।
рд╡िрд╖्рдгुрдорди्рджिрд░ рдХे рдкुрдЬाрд░ी рд░ाрдо рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рдХрдорд░े рдоें рдЖрдпे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - "рджेрдЦो рд░ाрдо ! рддुрдордиे рдХ्рдпा рджрдпाрд▓ рд╕े рдоिрд╢्рд░ी рдХी рдмाрдд рдХрд╣ी рд╣ै ? рдирд╣ीं-рдирд╣ीं, рдЗрд╕рдХे рдХрд╣рдиे рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рдирд╣ीं рд╣ै । рдмрдб़ी рдмрдб़ी рдмाрддें рд╣ो рдЧрдпी рд╣ैं ।"
рж░াржо ржЪржХ্рж░ржмрж░্рждী, ржмিрж╖্ржгুржШрж░েрж░ ржкূржЬাрж░ী, ржаাржХুрж░েрж░ ржШрж░ে ржЖрж╕িрж▓েржи। ржаাржХুрж░ ржмрж▓িрждেржЫেржи — “ржжেржЦো рж░াржо! рждুржоি ржХি ржжрзЯাрж▓ржХে ржмрж▓েржЫ ржоিржЫрж░িрж░ ржХржеা? ржиা, ржиা, ржУ ржЖрж░ ржмрж▓ে ржХাржЬ ржиাржЗ। ржЕржиেржХ ржХржеা рж╣рзЯে ржЧেржЫে।
[рдаाрдХुрд░ рдХे рд░ाрдд рдХा рднोрдЬрди - "рдоैं рд╕рдм рд▓ोрдЧों рдХी рдЪीрдЬें рдирд╣ीं рдЦा рд╕рдХрддा"]
рд░ाрдд рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХाрд▓ी рдХे рдк्рд░рд╕ाрдж рдХी рджो-рдПрдХ рдкूрдб़िрдпों рддрдеा рд╕ूрдЬी рдХी рдЦीрд░ рдЦाрддे рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЬрдоीрди рдкрд░, рдЖрд╕рди рдкрд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдмैрдаे । рдкाрд╕ рд╣ी рдоाрд╕्рдЯрд░ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं, рд▓ाрдЯू рднी рдХрдорд░े рдоें рд╣ैं । рднрдХ्рддрдЧрдг рд╕рди्рджेрд╢ рддрдеा рдХुрдЫ рдоिрдаाрдЗрдпाँ рд▓े рдЖрдпे рдеे  рдПрдХ рд╕рди्рджेрд╢ рд▓ेрддे рд╣ी рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा, рдпрд╣ рдХिрд╕рдХा рд╕рди्рджेрд╢ рд╣ै? рдЗрддрдиा рдХрд╣рдХрд░ рдЦीрд░рд╡ाрд▓े рдХрдЯोрд░े рд╕े рдиिрдХाрд▓рдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡рд╣ рдиीрдЪे рдбाрд▓ рджिрдпा । (рдоाрд╕्рдЯрд░ рдФрд░ рд▓ाрдЯू рд╕े) - "рдпрд╣ рдоैं рд╕рдм рдЬाрдирддा рд╣ूँ । рдЖрдирди्рдж рдЪैрдЯрд░्рдЬी рдХा рд▓рдб़рдХा рд▓े рдЖрдпा рд╣ै рдЬो рдШोрд╖рдкाрдб़ा-рд╡ाрд▓ी рдФрд░рдд рдХे рдкाрд╕ рдЬाрддा рд╣ै ।"
Sri Ramakrishna sat on the floor for his supper. It was a light meal of a little farina pudding and one or two luchis that had been offered in the Kali temple. M. and Latu were in the room. The devotees had brought various sweets for the Master. He touched a sandesh and asked Latu, "Who is the rascal that brought this?" He took it out of the cup and left it on the ground. He said to Latu and M.: "I know all about him. He is immoral."
рж░াржд্рж░ে ржаাржХুрж░েрж░ ржЖрж╣াрж░ ржПржХржЦাржиি-ржжুржЦাржиি ржоা-ржХাрж▓ীрж░ ржк্рж░рж╕াржжী рж▓ুржЪি ржУ ржПржХржЯু рж╕ুржЬিрж░ ржкাрзЯেрж╕। ржаাржХুрж░ ржоেржЭেрждে ржЖрж╕ржиে рж╕েржмা ржХрж░িрждে ржмрж╕িрзЯাржЫেржи। ржХাржЫে ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржмрж╕িрзЯা ржЖржЫেржи, рж▓াржЯুржУ ржШрж░ে ржЖржЫেржи। ржнржХ্рждেрж░া рж╕ржи্ржжেрж╢াржжি ржоিрж╖্ржЯাржи্ржи ржЖржиিрзЯাржЫিрж▓েржи। рж╕ржи্ржжেрж╢ ржПржХржЯি рж╕্ржкрж░্рж╢ ржХрж░িрзЯা ржаাржХুрж░ рж▓াржЯুржХে ржмрж▓িрждেржЫেржи — ‘ржП ржХোржи্‌ рж╢াрж▓াрж░ рж╕ржи্ржжেрж╢?’ — ржмрж▓িрзЯাржЗ рж╕ুржЬিрж░ ржкাрзЯেрж╕েрж░ ржмাржЯি рж╣ржЗрждে ржиিржЪে ржлেрж▓িрзЯা ржжিрж▓েржи। (ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржУ рж▓াржЯুрж░ ржк্рж░рждি) ‘ржУ ржЖржоি рж╕ржм ржЬাржиি। ржУржЗ ржЖржиржи্ржж ржЪাржЯুржЬ্ржпেржжেрж░ ржЫোржХрж░া ржПржиেржЫে — ржпে ржШোрж╖ржкাрзЬাрж░ ржоাржЧীрж░ ржХাржЫে ржпাрзЯ।
 рд▓ाрдЯू рдиे рдПрдХ рджूрд╕рд░ी рдмрд░्рдлी рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдкूрдЫा ।
LATU: "Shall I give you this sweet?"
рж▓াржЯু — ржП ржЧржЬা ржжিржм?
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХिрд╢ोрд░ी рд▓ाрдпा рд╣ै ।
MASTER: "Kishori brought it."
рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржХিрж╢োрж░ী ржПржиেржЫে।
рд▓ाрдЯू - рдХ्рдпा рдЗрд╕े рджूँ ?
LATU: "Will it suit you?"}
рж▓াржЯু — ржП ржЖржкржиাрж░ ржЪрж▓ржмে?
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рд╕рд╣ाрд╕्рдп) – рд╣ाँ ।
MASTER (smiling): "Yes."
рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (рж╕рж╣াрж╕্ржпে) — рж╣াঁ।
рдоाрд╕्рдЯрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдкрдв़े рд╣ुрдП рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЙрдирд╕े рдХрд╣рдиे рд▓рдЧे –"рд╕рдм рд▓ोрдЧों рдХी рдЪीрдЬें рдирд╣ीं рдЦा рд╕рдХрддा । рдХ्рдпा рдпрд╣ рд╕рдм рддुрдо рдоाрдирддे рд╣ो ?"
{M. had received an English education. Sri Ramakrishna said to him: "It is not possible for me to eat things offered by anyone and everyone. Do you believe this?"}
ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржЗংрж░েржЬী ржкрзЬা рж▓োржХ। — ржаাржХুрж░ рждাঁрж╣াржХে ржмрж▓িрждেржЫেржи — “рж╕ржХрж▓েрж░ ржЬিржиিрж╕ ржЦেрждে ржкাрж░ি ржиা! рждুржоি ржП-рж╕ржм ржоাржиো?”
рдоाрд╕्рдЯрд░ - рджेрдЦрддा рд╣ूँ, рд╕рдм рдзीрд░े рдзीрд░े рдоाрдирдиा рдкрдб़ेрдЧा ।
M: "Gradually I shall have to believe all these things."
ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржЬ্ржЮা, ржХ্рж░ржоে рж╕ржм ржоাржирждে рж╣ржмে।
MASTER: "Yes, that is so."
рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд╢्рдЪिрдорд╡ाрд▓े рдЧोрд▓ рдмрд░ाрдорджे рдоें рд╣ाрде рдзोрдиे рдХे рд▓िрдП рдЧрдпे । рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╣ाрде рдкрд░ рдкाрдиी рдЫोрдб़ рд░рд╣े рд╣ैं ।
рд╢рд░рдд्рдХाрд▓ рд╣ै । рдЪाँрдж рдиिрдХрд▓ा рд╣ुрдЖ рд╣ै । рдЖрдХाрд╢ рдиिрд░्рдорд▓ рд╣ै । рднाрдЧीрд░рдеी рдХा рд╣ृрджрдп рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рджрд░्рдкрдг рдХे рд╕рдоाрди рдЭрд▓рдХ рд░рд╣ा рд╣ै; рднाрдЯे рдХा рд╕рдордп рд╣ै, рднाрдЧीрд░рдеी рджрдХ्рд╖िрдг рдХी рдУрд░ рдмрд╣ рд░рд╣ी рд╣ैंрдоुँрд╣ рдзोрддे рд╣ुрдП рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - 'рддो рдиाрд░ाрдпрдг рдХो рд░ुрдкрдпा рджोрдЧे рди ?' рдоाрд╕्рдЯрд░ - 'рдЬी рд╣ाँ, рдЬैрд╕ी рдЖрдЬ्рдЮा, рдЬрд░ूрд░ рджूंрдЧा ।
After finishing the meal Sri Ramakrishna washed his mouth. He said to M., "Then will you give the rupee to Naran?" "Yes," said M., "certainly I will."
ржаাржХুрж░ ржкрж╢্ржЪিржоржжিржХেрж░ ржЧোрж▓ ржмাрж░াржи্ржжাржЯিрждে рж╣াржд ржзুржЗрждে ржЧেрж▓েржи। ржоাрж╕্ржЯাрж░ рж╣াрждে ржЬрж▓ ржвাрж▓িрзЯা ржжিрждেржЫেржи।рж╢рж░рзОржХাрж▓। ржЪржи্ржж্рж░ ржЙржжрзЯ рж╣ржУрзЯাрждে ржиিрж░্ржорж▓ ржЖржХাрж╢ ржУ ржнাржЧীрж░ржеীржмржХ্рж╖ ржЭржХржоржХ ржХрж░িрждেржЫে। ржнাржЯা ржкрзЬিрзЯাржЫে — ржнাржЧীрж░ржеী ржжржХ্рж╖িржгржмাрж╣িржиী। ржоুржЦ ржзুржЗрждে ржзুржЗрждে ржоাрж╕্ржЯাрж░ржХে ржмрж▓িрждেржЫেржи, рждржмে ржиাрж░াржгржХে ржЯাржХাржЯি ржжেржмে?
ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржпে ржЖржЬ্ржЮা, ржжেржм ржмржЗржХি?
============ 00000===========00000=====
 >>>рд╡िрдЪाрд░ोрдд्рддेрдЬрдХ рдкрд░िрдЪ्рдЫेрдж ~ 89 : рдпрд╣ рд╡िрдЪाрд░ोрдд्рддेрдЬрдХ рдФрд░ рдЕрдд्рдпрди्рдд рдЧूреЭ рдЕрдз्рдпाрдп рдпрд╣ाँ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЕрдкрдиी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдЗрд╕рдоें рдЫुрдкे рдаाрдХुрд░ рдХे рдЙрдкрдпोрдЧी рд╕ंрджेрд╢ों рдХो рдЦोрдЬ рдХрд░рддा рд╣ूँ -   
 рднрдХ्рддि рдпोрдЧ, рдХрд░्рдо рдпोрдЧ , рдЬ्рдЮाрди рдпोрдЧ рдФрд░ рд░ाрдЬ рдпोрдЧ рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд╣рд▓े рдаाрдХुрд░ рджेрд╡ рдХो рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ी рд╣ोрдЧा ! 
рдХेрд╡рд▓ рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рдЖрд░ाрдзрдиा рдХा рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХ्рдпों рд╣ैं ? рдЧीрддा рдХे рд╕ाрддрд╡ें рдФрд░ рдЖрдард╡ें рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рднрдХ्рддि  рдпोрдЧ рдХो рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдоाрд░्рдЧ рдмрддाрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдеा рдХि рдпрд╣ी рдпोрдЧ рд╕ाрдзрдиा рдХी рд╕рдмрд╕े рд╕рд░рд▓ рдкрдж्рдзрддि рднी рд╣ै। рдиौрд╡ें рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдкрд░рдо рдорд╣िрдоा рдХा рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди рдХिрдпा рд╣ै ,рдЬिрд╕рд╕े рд╡िрд╕्рдордп, рд╢्рд░рдж्рдзा рдФрд░ рднрдХ्рддि рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ै। рд╡े рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдпрд╣ рдмोрдз рдХрд░ाрддे рд╣ैं рдХि рдпрдж्рдпрдкि рд╡े рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рд╕рдо्рдоुрдЦ рд╕ाрдХाрд░ рд░ूрдк рдоें (рдЙрдирдХे рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд░ूрдк рдоें ?) рдЦрдб़े рд╣ैं, рдХिрди्рддु рдЙрди्рд╣ें 'рд╕ाрдзाрд░рдг рдордиुрд╖्рдп' (рдирд╢्рд╡рд░-рдЬीрд╡) рд╕рдордЭрдиे рдХी рдоूрд░्рдЦрддा  рдирд╣ीं рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП
рд╡े рдХाрд░рдг рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рд╡े рд╣ी рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╣ैं рдФрд░ рд╕ृрд╖्рдЯि рд╕ृрдЬрди рдХे рдЖрд░рдо्рдн рдоें рдЕрдирдЧिрдирдд рдЬीрд╡ों рдХे рдЬीрд╡рди рд░ूрдкों рдХो рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддे рд╣ैं।  рдФрд░ рдк्рд░рд▓рдп рдХे рд╕рдордп рд╡ाрдкрд╕ рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рдоें рд╡िрд▓ीрди рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं рддрдеा рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рдЕрдЧрд▓े рдЪрдХ्рд░ рдоें рдЙрди्рд╣ें рдкुрдиः рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддे рд╣ैं। 
рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рд╡ाрдпु рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рд╕рджैрд╡ рдЖрдХाрд╢ рдоें рд╕्рдеिрдд рд░рд╣рддी рд╣ै। рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╕рднी рдЬीрд╡ рднрдЧрд╡ाрди рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं рдлिрд░ рднी рд╡े рдЕрдкрдиी рдпोрдЧрдоाрдпा рд╢рдХ्рддि рдж्рд╡ाрд░ा рддрдЯрд╕्рде рдкрд░्рдпрд╡ेрдХ्рд╖рдХ рдмрдиे рд░рд╣рдХрд░ рдЗрди рд╕рднी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рд╕े рд╡िрд▓рдЧ рдФрд░ рд╡िрд░рдХ्рдд рд░рд╣рддे рд╣ैं। 

рдХेрд╡рд▓ рднрдЧрд╡ाрди [рдЕрд░्рдеाрдд =рд╡िрд╖्рдгु рдХे рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рдаाрдХुрд░рджेрд╡] рд╣ी рдЖрд░ाрдзрдиा рдХा рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ैं। рдЗрд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдмрд╣ुрджेрд╡ рд╡ाрджी рд╣िрди्рджू рджेрд╡ी-рджेрд╡рддाрдУं рдХी рдкूрдЬा рдХे рдоिрде्рдпा рдн्рд░рдо рдХा рд╕рдоाрдзाрди рдХрд░рддे рд╣ैं। рднрдЧрд╡ाрди рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХे рд▓рдХ्рд╖्рдп, рд╕рд╣ाрдпрдХ, рд╢рд░рдгрджाрддा рдФрд░ рд╕рдЪ्рдЪे рдоिрдд्рд░ рд╣ैं। рдЬिрди рдордиुрд╖्рдпों рдХी рд░ुрдЪि рд╡ैрджिрдХ рдХрд░्рдордХाрдг्рдбों рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рдоें рд╣ोрддी рд╣ै, рд╡े рдЙрди рджेрд╡рддाрдУं рдХा рд╕्рд╡рд░्рдЧрд▓ोрдХ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं।  рдХिрди्рддु рдЬрдм рдЙрдирдХे рдкुрдг्рдп рдХрд░्рдо рдХ्рд╖ीрдг рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं рддрдм рдЙрди्рд╣ें рд▓ौрдЯрдХрд░ рдкुрдиः рдкृрде्рд╡ीрд▓ोрдХ рдоें рдЖрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдЬो рдкрд░рдо рдк्рд░рднु рдХी рднрдХ्рддि рдоें рддрд▓्рд▓ीрди рд░рд╣рддे рд╣ै рд╡े рдЙрдирдХे рдкрд░рдо рдзाрдо (рд╡ैрдХुрдг्рда рдпा рд░ाрдордХृрд╖्рдгрд▓ोрдХ-рдЧुрд░ुрджेрд╡ -рдирд╡рдиीрджा рдХे рд╕ाрде рд░рд╣рдиे) рдоें рдЬाрддे рд╣ैं। 
рдЗрд╕рд▓िрдП рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рдХी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрд╢ुрдж्рдз рднрдХ्рддि рдХो рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо рдмрддाрддे рд╣ुрдП рдЙрд╕рдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХрд░рддे рд╣ैं। рдРрд╕ी рднрдХ्рддि рдоें рд▓ीрди рд╣ोрдХрд░ рдЬो рдХुрдЫ рд╣рдоाрд░े рдкाрд╕ рд╣ै рд╡рд╣ рд╕рдм рднрдЧрд╡ाрди рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╣рдоें рднрдЧрд╡ाрди рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХे рд╕ाрде рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдПрдХрдиिрд╖्рда рд╣ोрдХрд░ рдЬीрд╡рдирдпाрдкрди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдРрд╕ी рд╢ुрдж्рдз рднрдХ्рддि рдкाрдХрд░ рд╣рдо рдХрд░्рдо рдХे рдмंрдзрдиों рд╕े рдоुрдХ्рдд рд░рд╣ेंрдЧे рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди рд╕े рдЧूрдв़ рд╕ंрдмंрдз рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХो рдкा рд╕рдХेंрдЧे। 
рдЖрдЧे рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рджृрдв़рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рд╡े рди рддो рдХिрд╕ी рдХा рдкрдХ्рд╖ рд▓ेрддे рд╣ैं рдФрд░ рди рд╣ी рдХिрд╕ी рдХी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡рд╣ рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХे рдк्рд░рддि рдиिрд╖्рдкрдХ्рд╖ рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЕрдзрдо рдкाрдкी рднी рдпрджि рдЙрдирдХी рд╢рд░рдг рдоें рдЖрддे рд╣ैं рддрдм рднी рд╡े рдк्рд░рд╕рди्рдирддा рд╕े рдЙрдирдХो рдЕрдкрдиाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢ीрдШ्рд░ рд╕рдж्рдЧुрдгी рдмрдиाрдХрд░ рдкрд╡िрдд्рд░ рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं। рд╡े рд╡рдЪрди рджेрддे рд╣ैं рдХि рдЙрдирдХे рднрдХ्рдд рдХा рдХрднी рдкрддрди рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा। 
рдЕрдкрдиे рднрдХ्рддों рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдЖрд╕ीрди рд╣ोрдХрд░ рд╡े рдЙрдирдХे рдЕрднाрд╡ों рдХी рдкूрд░्рддि рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЬो рдкрд╣рд▓े рд╕े рдЙрдирдХे рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рдоें рд╣ोрддा рд╣ै рдЙрд╕рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣рдоें рд╕рджैрд╡ рдЙрдирдХा рд╣ी рдЪिрди्рддрди рдФрд░ рдЖрд░ाрдзрдиा рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП рддрдеा рдорди рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ рдХो рдкूрд░्рдгрддрдпा рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиा рдкрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рдмрдиाрдиा рдЪाрд╣िрдП।

рдЕрдирди्рдпाрд╢्рдЪिрди्рддрдпрди्рддो рдоां рдпे рдЬрдиाः рдкрд░्рдпुрдкाрд╕рддे।
рддेрд╖ां рдиिрдд्рдпाрднिрдпुрдХ्рддाрдиां рдпोрдЧрдХ्рд╖ेрдоं рд╡рд╣ाрдо्рдпрд╣рдо्।।

(рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп 9 :рд░ाрдЬ рд╡िрдж्рдпा рдпोрдЧ : 9.22)

рдЕрдирди्рдпाः (without others) рдЪिрди्рддрдпрди्рддः ( thinking)  рдоां (Me) рдпे (who) рдЬрдиाः (men) рдкрд░्рдпुрдкाрд╕рддे (worship)।  рддेрд╖ां (of them) рдиिрдд्рдпाрднिрдпुрдХ्рддाрдиां (of the ever-united) рдпोрдЧрдХ्рд╖ेрдоं рд╡рд╣ाрдоि рдЕрд╣рдо् (carry 'I' ॥ реиреи ॥

рдЕрдирди्рдп рднाрд╡ рд╕े рдоेрд░ा рдЪिрди्рддрди- (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рдХा рдЪिंрддрди )  рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЬो рднрдХ्рддрдЬрди рдоेрд░ी рд╣ी (рдаाрдХुрд░ -рдоाँ -рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХी рд╣ी) рдЙрдкाрд╕рдиा рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрди рдиिрдд्рдпрдпुрдХ्рдд рдкुрд░ुрд╖ों рдХा рдпोрдЧрдХ्рд╖ेрдо (рдЕрдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдФрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рд░рдХ्рд╖ा) рдоैं рд╡рд╣рди рдХрд░рддा рд╣ूँ।।

рдпрд╣ рд╢्рд▓ोрдХ рдЙрд╕ рд░рд╣рд╕्рдп рдХो рдЕрдиाрд╡ृрдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬिрд╕े рдЬाрдирдХрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдФрд░ рднौрддिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рднी рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдорд╣ाрди рд╕рдлрд▓рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдЬो рд▓ोрдЧ рдпрд╣ рдЬाрдирдХрд░ рдХि рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдЖрдд्рдоा рд╣ी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рдЕрдзिрд╖्рдаाрди рдФрд░ рдкाрд░рдоाрд░्рдеिрдХ рд╕рдд्рдп рд╣ै рдЕрдирди्рдпрднाрд╡ рд╕े рдоेрд░ा рдЕрд░्рдеाрдд् рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк (рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж рдаाрдХुрд░рджेрд╡) рдХा рдз्рдпाрди рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╡рдЪрди рджेрддे рд╣ैं рдХि рдЙрди рдиिрдд्рдпрдпुрдХ्рдд рднрдХ्рддрдЬрдиों рдХा рдпोрдЧрдХ्рд╖ेрдо рдоैं рд╡рд╣рди рдХрд░рддा рд╣ूँ।
рдпोрдЧ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рдХ्рд╖ेрдо рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдХा рдЪрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рдкрд░рдоाрдирди्рдж рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдЬो рдпрдЬ्рдЮ рдХा рдлрд▓ рд╣ै। рдЗрди рдпोрдЧ рдФрд░ рдХ्рд╖ेрдо рдХो рднрдЧрд╡ाрди् рд╣ी рдкूрд░्рдг рдХрд░рддे рд╣ैं।рдЕрдм рдпрджि рдЗрд╕े рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдЬрдЧрдд् рдХे рд╡िрднिрди्рди рдХाрд░्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рджिрдирд░ाрдд рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП рд╕рдлрд▓рддा рдХा рднेрдж рдмрддाрдиे рд╡ाрд▓ा рдоाрдиें, рддрдм рднी рдпрд╣ी рд╢्рд▓ोрдХ рдЙрд╕ рд░рд╣рд╕्рдп рдХो рдмрддाрддा рд╣ैं рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрд╕ाрд░ी рд▓ोрдЧ рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдкूрд░्рдг рд╕рдлрд▓рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। 
рд╣ाрде рдоें рд▓िрдП рд╣ुрдП рдХिрд╕ी рднी рдХाрд░्рдп рдоें рдпрджि рдордиुрд╖्рдп рдПрдХ рд╣ी рд▓рдХ्рд╖्рдп (Be and Make) рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрдХрд░ рдЕрдкрдиी рд╕ंрдХрд▓्рдк рд╢рдХ्рддि рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░ рдПрдХ рд╣ी рд╕ंрдХрд▓्рдк - " рдоैं рдПрдХ рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди рдордиुрд╖्рдп рдмрдиूँрдЧा !" рдХो рдмрдиाрдпे рд░рдЦ рд╕рдХрддा рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХी рд╕рдлрд▓рддा рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕рдордЭрдиी рдЪाрд╣िрдП। рдкрд░рди्рддु рджुрд░्рднाрдЧ्рдп рд╣ै рдХि рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬрди рдПрдХ рд╣ी рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХो рдмрдиाрдпे рдирд╣ीं рд░рдЦ рдкाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╕рджैрд╡ рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ोрддा рд░рд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирд╕े рджूрд░ рдФрд░ рджूрд░ рд╣ोрддा рдЬाрддा рд╣ै। рд╣рдоाрд░े рдпुрдЧ рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рдд्рд░ाрд╕рджी (рджुрдЦ рдХी рдмाрдд) рдпрд╣ рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддी рд╣ै рдХि рд╣рдо рдЗрд╕ рдПрдХ рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдПрд╡ं рд╕ुрдмोрдз рддрде्рдп рдХी рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХрд░рддे рд╣ैं рдХि рдЕрдЪ्рдЫे рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े, рдЕрдЪ्рдЫे рдХрд░्рдо, рдЕрдЪ्рдЫे рдХрд░्рдоों рд╕े рдЕрдЪ्рдЫी рдЖрджрддें , рдЕрдЪ्рдЫी рдЖрджрддों рд╕े рдЕрдЪ्рдЫी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдФрд░ рдЕрдЪ्рдЫी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рд╕े рд╣ी рдЕрдЪ्рдЫे рдЪрд░िрдд्рд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ोрддा рд╣ै। 

 ЁЯХКЁЯП╣Happiness acquired through WorkЁЯХКЁЯП╣

рдХрд░्рдо рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдЪрд░िрдд्рд░ рдкрд░ рдкрдб़рддा рд╣ै

[KARMA IN ITS EFFECT ON CHARACTER] 

рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХрд╣рддे рд╣ैं - " Karma in its effect on character is the most tremendous power that man has to deal with.  Man is, as it were, a centre, and is attracting all the powers of the universe towards himself, and in this centre is fusing them all and again sending them off in a big current.... Good and bad, misery and happiness, all are running towards him and clinging round him; and out of them he fashions the mighty stream of tendency called character and throws it outwards. As he has the power of drawing in anything, so has he the power of throwing it out."  

рдЬिрддрдиी рднी рд╢рдХ्рддिрдпाँ рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддी рд╣ैं, рдЙрди рд╕рдмрдоें 'рдХрд░्рдо рдХी рд╢рдХ्рддि' (рд╡िрд╡ेрдХ-рдк्рд░рдпोрдЧ рд╢рдХ्рддि) рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рдмрд▓ рд╣ोрддी рд╣ै; рдЬिрд╕े рдордиुрд╖्рдп рдХो рд╕्рд╡рдпं рд╕рдо्рднाрд▓рдиा (manage рдХрд░рдиा) рдкреЬрддा рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп, рдоाрдиो рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХेंрдж्рд░ рдЬैрд╕ा рд╣ै, рдЬो рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХी рд╕рдорд╕्рдд рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рдЕрдкрдиी рдУрд░ рдЦींрдЪрддा рд╣ै, рддрдеा рдЗрд╕ рдХेрди्рдж्рд░ рдоें рдЙрди рд╕рдмों рдХो рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдХрд░ рдПрдХ рдмреЬी рддрд░ंрдЧ (рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рдк्рд░ेрдо-рддрд░ंрдЧ) рдХे рд░ूрдк рдоें рдмाрд╣рд░ рднेрдЬрддा рд╣ै। рд╢ुрдн-рдЕрд╢ुрдн, рд╕ुрдЦ-рджुःрдЦ, рдоाрди-рдЕрдкрдоाрди рд╕рдм рдЙрд╕рдХी рдУрд░ рджौреЬे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं, рдФрд░ рдЙрд╕рд╕े рд▓िрдкрдЯे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं। рдФрд░ рд╡рд╣ рд╢्рд░ेрдп-рдк्рд░ेрдп рд╡िрд╡ेрдХ рдж्рд╡ाрд░ा -рдЕрдЪ्рдЫे рд╡िрдЪाрд░- рдЕрдЪ्рдЫे рдХрд░्рдо -рдЕрдЪ्рдЫी рдЖрджрдд рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдж्рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдХी рдЙрд╕ рдк्рд░рдмрд▓ рдзाрд░ा рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬिрд╕े рдЪрд░िрдд्рд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдФрд░ рдЙрд╕ी рдЪрд░िрдд्рд░ рдХो рдмाрд╣рд░ рдк्рд░ेрд╖िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрд╕ी рдЪीрдЬ рдХो [рдк्рд░ेрдо рдпा рдШृрдгा, рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдпा рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा  рдХो рдм्рд▓ैрдХ рд╣ोрд▓ рдЬैрд╕ा ?] рдЕрдкрдиी рдУрд░ рдЦींрдЪ рд▓ेрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдордиुрд╖्рдп рдоें рд╣ै, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрд╕े рдмाрд╣рд░ рднेрдЬрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рднी рдордиुрд╖्рдп рдоें рд╣ै।"   

 "рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╕ाрд░े рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк,  рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░рдХाрд╢ рдоाрдд्рд░ рд╣ै। рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоें рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдЬो рд╡िрднिрди्рди рдЪрдордд्рдХाрд░ рджिрдЦ рдкреЬ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЬिрди рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ों рдХे рдХाрд░рдг рдордиुрд╖्рдп рдХा рдЬीрд╡рди рдЙрди्рдирдд рдФрд░ рд╕ुрдЦी рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЬिрди рдФрд╖рдзिрдпों рдХे рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ों рд╕े рдордиुрд╖्рдп рд░ोрдЧ-рдоुрдХ्рдд рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдЙрди рд╕рдмрдХे рдкीрдЫे рдХिрд╕ी рдПрдХ рдпा рдПрдХाрдзिрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рджृреЭ рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рдЕрд╡рд╢्рдп рд░рд╣ी рд╣ै। рдЬिрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि рдиे рдЕрдкрдиे рдорди рдоें рдпрд╣ рджृреЭ рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा рдХि рдХिрд╕ी рдЦाрд╕ рд░ोрдЧ рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдЙрдкाрдп рд╡рд╣ рдЕрд╡рд╢्рдп рдЦोрдЬ рдиिрдХाрд▓ेрдЧा। рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдпंрдд्рд░, рдпुрдж्рдзрдкोрдд рдЖрджि рд╕рднी рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╢рдХ्рддि рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоाрдд्рд░ рд╣ैं। " and this will is caused by character, and character is manufactured by Karma.рдордиुрд╖्рдп рдХी рдпрд╣ рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рдЪрд░िрдд्рд░ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХрд░्рдоों рд╕े рдЧрдаिрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрддрдПрд╡ рдХрд░्рдо (рд╢्рд░ेрдп-рдк्рд░ेрдп рд╡िрд╡ेрдХ-рдк्рд░рдпोрдЧ рдХे рдмाрдж) рдЬैрд╕ा рд╣ोрдЧा, рдЗрдЪ्рдЫा- рд╢рдХ्рддि рдХा рд╡िрдХाрд╕ рднी рд╡ैрд╕ा рд╣ी рд╣ोрдЧा। рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдк्рд░рдмрд▓ рдЗрдЪ्рдЫा рд╢рдХ्рддि рд╕ंрдкрди्рди рдЬिрддрдиे рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рд╣ुрдП рд╣ैं, рд╡े рд╕рднी рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдХрд░्рдоी рдеे। рдЙрдирдХी рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рдРрд╕ी рдеी рдХि рд╡े рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рднी рдЙрд▓рдЯ-рдкुрд▓рдЯ рдХрд░ рд╕рдХрддे рдеे। рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдЙрди्рд╣ें рдпुрдЧ-рдпुрдЧांрддрд░ рддрдХ рдиिрд░ंрддрд░ рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд░рд╣рдиे рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ рдеी।

рдмुрдж्рдз рдПрд╡ं рдИрд╕ा рдорд╕ीрд╣ рдоें рдЬैрд╕ी рдк्рд░рдмрд▓ рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рдеी, рд╡рд╣ рдПрдХ рдЬрди्рдо рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рдФрд░ рдЙрд╕े рд╣рдо рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рд╢рдХ्рддिрд╕ंрдЪाрд░ рднी рдирд╣ीं рдХрд╣ рд╕рдХрддे, рдХ्рдпोंрдХि рд╣рдоें рдЬ्рдЮाрдд рд╣ै рдХि рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХौрди рдеे। рд╣рдо рдирд╣ीं рдХрд╣ рд╕рдХрддे рдХि рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХे рдоुंрд╣ рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдЬाрддि рдХी рднрд▓ाрдИ рдХे рд▓िрдП рд╢ाрдпрдж рдХрднी рдПрдХ рд╢рдм्рдж рднी рдиिрдХрд▓ा рд╣ो। рдЬोрд╕ेрдл (рдИрд╕ा рдорд╕ीрд╣ рдХे рдкिрддा) рдХे рд╕рдоाрди рддो рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдмрдв़рдИ рдЖрдЬ рднी рд╣ैं, рдмुрдж्рдз рдХे рдкिрддा рдХे рд╕рджृрд╢ рд▓ाрдЦों рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рд░ाрдЬा рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं। рдЕрдд: рдпрджि рд╡рд╣ рдмाрдд рдХेрд╡рд▓ рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рд╢рдХ्рддिрд╕ंрдЪाрд░ рдХे рдХाрд░рдг рд╣ुрдИ рд╣ो, рддो рдЗрд╕рдХा рд╕्рдкрд╖्рдЯीрдХрд░рдг рдХैрд╕े рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдЗрд╕ рдЫोрдЯे рд╕े рд░ाрдЬा рдХो, рдЬिрд╕рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдХा рдкाрд▓рди рд╢ाрдпрдж рдЙрд╕рдХे рд╕्рд╡рдпं рдХे рдиौрдХрд░ рднी рдирд╣ीं рдХрд░рддे рдеे। рдРрд╕ा рдПрдХ рд╕ुंрджрд░ рдкुрдд्рд░-рд░рдд्рди рд▓ाрдн рд╣ुрдЖ, рдЬिрд╕рдХी рдЙрдкाрд╕рдиा рд▓рдЧрднрдЧ рдЖрдзा рд╕ंрд╕ाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै?

рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬोрд╕ेрдл рдиाрдордХ рдмреЭрдИ (рдХाрд╖्рдард╢िрд▓्рдкी) рддрдеा рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд▓ाрдЦों рд▓ोрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╕рдоाрди рдкूрдЬे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдЙрд╕рдХे рдкुрдд्рд░ рдИрд╕ा рдорд╕ीрд╣ рдХे рдмीрдЪ рдЬो рдЕंрддрд░ рд╣ै, рдЙрд╕рдХा рд╕्рдкрд╖्рдЯीрдХрд░рдг рдХ्рдпा рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै ? рдЖрдиुрд╡ंрд╢िрдХ рд╢рдХ्рддिрд╕ंрдЪाрд░ рдХे рд╕िрдж्рдзांрдд рдж्рд╡ाрд░ा рддो рдЗрд╕рдХा рд╕्рдкрд╖्рдЯीрдХрд░рдг рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा। рдмुрдж्рдз рдФрд░ рдИрд╕ा рдЗрд╕ рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдЬिрд╕ рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХा рд╕ंрдЪाрд░ рдХрд░ рдЧрдП, рд╡рд╣ рдЖрдИ рдХрд╣ां рд╕े? рдЙрд╕рдХा рдЙрдж्рднрд╡ рдХрд╣ां рд╕े рд╣ुрдЖ? рдЗрддрдиी рджृреЭ рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рдХा рд╕ंрдЪрдп рдХैрд╕े рд╣ुрдЖ ? рдЕрд╡рд╢्рдп рдпुрдЧ-рдпुрдЧांрддрд░ों рд╕े рд╡рд╣ рдЙрд╕ рд╕्рдеाрди рдоें рд╣ी рд░рд╣ी рд╣ोрдЧी рдФрд░ рдХ्рд░рдорд╢: рдк्рд░рдмрд▓рддрд░ рд╣ोрддे-рд╣ोрддे рдЕंрдд рдоें рд╡рд╣ी рджृреЭ рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рдмुрдж्рдз рддрдеा рдИрд╕ा рдорд╕ीрд╣ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕рдоाрдЬ рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ो рдЧрдИ рдФрд░ рдЖрдЬ рддрдХ рдЪрд▓ी рдЖ рд░рд╣ी рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рдм рдХрд░्рдо рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рдиिрдпрдоिрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рдиाрддрди рдиिрдпрдо рд╣ै рдХि рдЬрдм рддрдХ рдХोрдИ рдордиुрд╖्рдп рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдХा рдЙрдкाрд░्рдЬрди рди рдХрд░े, рддрдм рддрдХ рд╡рд╣ рдЙрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддी।

рд╕ंрднрд╡ рд╣ै, рдХрднी-рдХрднी рд╣рдо рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рди рдоाрдиें, рдкрд░ंрддु рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рд╣рдоें рдЗрд╕рдХा рджृрдв़ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдПрдХ рдордиुрд╖्рдп рдЪाрд╣े рд╕рдорд╕्рдд рдЬीрд╡рди рднрд░ рдзрдиी рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдб़ी-рдЪोрдЯी рдХा рдкрд╕ीрдиा рдПрдХ рдХрд░рддा рд░рд╣े, рд╣рдЬाрд░ों рдордиुрд╖्рдпों рдХो рдзोрдЦा рджे, рдкрд░ंрддु рдЕंрдд рдоें рд╡рд╣ рджेрдЦрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд╕ंрдкрдд्рддिрд╢ाрд▓ी рд╣ोрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ी рдирд╣ीं рдеा। рддрдм рдЬीрд╡рди рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рджुрдЦрдордп рдФрд░ рджूрднрд░ рд╣ो рдЙрдарддा рд╣ै। рд╣рдо рдЕрдкрдиे рднौрддिрдХ рд╕ुрдЦों рдХे рд▓िрдП рднिрди्рди-рднिрди्рди рдЪीрдЬों рдХो рднрд▓े рд╣ी рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░рддे рдЬाрдПं, рдкрд░ंрддु рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЬिрд╕рдХा рдЙрдкाрд░्рдЬрди рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдХрд░्рдоों рдж्рд╡ाрд░ा рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡рд╣ी рд╣рдоाрд░ा рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं - "With regard to Karma-Yoga, the Gita says that it is doing work with cleverness and as a science; by knowing how to work, one can obtain the greatest results." 

        рдЧीрддा рдХा рдХрдерди рд╣ै - " рдпोрдЧ: рдХрд░्рдорд╕ु рдХौрд╢рд▓рдо्" -(2.50) ‘рдХрд░्рдордпोрдЧ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै- рдХुрд╢рд▓рддा рд╕े рдЕрд░्рдеाрдд рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╕े рдХрд░्рдо рдХрд░рдиा।’ рд╕рдорд╕्рдд рдХрд░्рдоों рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै рдорди рдХे рднीрддрд░ рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рд╕्рдеिрдд рдЕрдирди्рдд рд╢рдХ्рддि рдХो рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░ рджेрдиा- рдЖрдд्рдоा рдХो рдЬाрдЧ्рд░рдд рдХрд░ рджेрдиा। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдордиुрд╖्рдп рдХे рднीрддрд░ рдкूрд░्рдг рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рдкूрд░्рдг рдЬ्рдЮाрди рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै। рднिрди्рди-рднिрди्рди рдХрд░्рдо рдЗрди рдорд╣ाрди рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рдЬाрдЧ्рд░рдд рдХрд░рдиे рддрдеा рдмाрд╣рд░ рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░ рджेрдиे рдоें рд╕ाрдзрди рдоाрдд्рд░ рдмрдирддे рд╣ैं। "Man works with various motives. There cannot be work without motive." рдЕрдкрдиी-рдЕрдкрдиी рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рдХी рдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рдордиुрд╖्рдп рдиाрдиा рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै। рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдиाрдо-рдпрд╢ рдЪाрд╣рддे рд╣ैं, рддो рдХुрдЫ рдкैрд╕ा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं, рддो рдХुрдЫ рдЕрдкрдиे рдмाрдж рдЕрдкрдиा рдиाрдо рдЫोреЬ рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдП рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдк्рд░ाрдпрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рджुрд╖्рдЯ рдХрд░्рдо рдХрд░ рдЪुрдХрдиे рдХे рдмाрдж - рдк्рд░ाрдпрд╢्рдЪिрдд рдХे рд░ूрдк рдоें рдПрдХ рдорди्рджिрд░ рдмрдирд╡ा рджेрддे рд╣ैं рдпा рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рд▓िрдП- рдкुрд░ोрд╣िрддों рдХो рдзрди рджेрддे рд╣ैं। 

рдХुрдЫ рдРрд╕े рдирд░ -рд░рдд्рди (salt of the earth) рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬो рдХेрд╡рд▓ рдХрд░्рдо рдХे рд▓िрдП рд╣ी рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡े рдиाрдо- рдпрд╢ рдЕрдерд╡ा рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдХी рднी рдкрд░рд╡ाрд╣ рдирд╣ीं рдХрд░рддे। рд╡े рдХेрд╡рд▓ рдЗрд╕рд▓िрдП рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд╣ैं рдХि рдЙрдирдХे рдХрд░्рдо рд╕े рджूрд╕рд░ों рдХी рднрд▓ाрдИ рд╣ोрддी рд╣ै। рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд▓ेрдХрд░ рдЧрд░ीрдмों рдХे рдк्рд░рддि рднрд▓ाрдИ , рддрдеा рдоाрдирд╡-рдЬाрддि рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХे рд▓िрдП рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं , рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рд╢ुрдн рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрд╕рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡ैрд╕े рд▓ोрдЧ рдоाрдирд╡ рдЬाрддि рдХी (рдЬ्рдЮाрди -рдЪрдХ्рд╖ु рдЦोрд▓рдиे рдоें?) рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░рддे рд╣ैं। рдиाрдо рддрдеा рдпрд╢ рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЧрдпा рдХाрд░्рдп [рднीрд╖्рдо рдкрд░рдоाрд░ DAV рд╕्рдХूрд▓ рдФрд░ K.RAI рд╢िрд╢ु рдорди्рджिрд░] рдмрд╣ुрдд рд╢ीрдШ्рд░ рдлрд▓िрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै। рдпे рдЪीрдЬें рддрдм рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ैं рдЬрдм рд╣рдо рдЬिंрджрдЧी рдХी рдЖрдЦрд░ी рдШреЬिрдпाँ рдЧिрди рд░рд╣े рд╣ोрддे рд╣ैं।          >>>рдпрджि рдХोрдИ рдордиुрд╖्рдп рдиि:рд╕्рд╡ाрд░्рде рднाрд╡ рд╕े рдХाрдо рдХрд░े, рддो рдХ्рдпा рдЙрд╕े рдХोрдИ рдлрд▓рдк्рд░ाрдк्рддि рдирд╣ीं рд╣ोрддी? рдЕрд╕рд▓ рдоें рддрднी рддो рдЙрд╕े рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдлрд▓ (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рддि-рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░) рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि  рд╣ोрддी рд╣ै। рдФрд░ рд╕рдЪ рдкूрдЫा рдЬाрдП, рддो рдиि:рд╕्рд╡ाрд░्рдерддा рдЕрдзिрдХ рдлрд▓рджाрдпी рд╣ोрддी рд╣ै, рдкрд░ рдЗрд╕рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рдиे рдХा рдзैрд░्рдп рдмрд╣ुрдд рдеोреЬे рд╕े рд▓ोрдЧों рдоें рд╣ोрддा рд╣ै ! [ Love, truth, and unselfishness are not merely moral figures of speech, but they form our highest ideal, because in them lies such a manifestation of power..... It is hard to do it, but in the heart of our hearts we know its value, and the good it brings.рдЬो рдЬрди्рдордЬाрдд рдкैрдЧрдо्рдмрд░, рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рдпा рдиेрддा рд╣ोрддे рд╣ैं ?]

" рдк्рд░ेрдо, рд╕рдд्рдп рддрдеा рдиि:рд╕्рд╡ाрд░्рдерддा  рдиैрддिрдХрддाрд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╕िрд░्рдл рдЖрд▓ंрдХाрд░िрдХ рд╡рд░्рдгрди рдоाрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдЕंрддрд░्рдиिрд╣िрдд рд╢рдХ्рддि (рдкूрд░्рдгрддा -рджिрд╡्рдпрддा) рдХी рдорд╣ाрди рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡े рд╣рдоाрд░े рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ैं। рдпрджि рдордиुрд╖्рдп рдкांрдЪ рдоिрдирдЯ рднी рдмिрдиा рднрд╡िрд╖्рдп рдХा рдЪिंрддрди рдХिрдпे , рдиि:рд╕्рд╡ाрд░्рде рднाрд╡ рд╕े рдХाрдо рдХрд░ рд╕рдХे, рддो рд╡рд╣ рдПрдХ 'рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖' [ рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ, рдиेрддा рдпा рдкैрдЧрдо्рдмрд░]  рдмрди рд╕рдХрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╣ै। рдпрдж्рдпрдкि рдЗрд╕े рдХाрд░्рдпрд░ूрдк рдоें рдкрд░िрдгрдд рдХрд░рдиा рдХрдаिрди рд╣ै , рдлिрд░рднी рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдХे рдЕрди्рддрд╕्рддрд▓ [рдаाрдХुрд░, рдоाँ, рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी -рдирд╡рдиीрджा рдХो рджेрдЦрдХрд░] рд╣рдо рдЗрд╕рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рд╕рдордЭрддे рд╣ैं - рдФрд░ рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рдЗрд╕рд╕े рдХ्рдпा рдоंрдЧрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо (self-restraint, рдЖрдд्рдордиिрдЧ्рд░рд╣рд╢рдХ्рддि рдХी рдЕрдд्рдпрди्рдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдмрд▓ рд╕ंрдпрдо рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рдкреЬрддी рд╣ै। рд╕рднी рдмрд░्рд╣िрдоुрдЦी рдХрд░्рдоों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЗрд╕ рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо рдоें рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╢рдХ्рддि рдЦрд░्рдЪ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рд╣рдоाрд░ी рд╕рднी рдЗрди्рдж्рд░िрдпाँ - рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рд╕ाрдзрди, рдмрд╣िрд░्рдоुрдЦी рд╣ैं  рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдорди рдХी рд╕ाрд░ी рдмрд╣िрд░्рдоुрдЦी рдЧрддि  рдХिрд╕ी рд╕्рд╡ाрд░्рдердкूрд░्рдг рдЙрдж्рджेрд╢्рдп [рдЗрди्рдж्рд░िрдп рднोрдЧ рдХी рджिрд╢ा рдоें ]рдХी рдУрд░ рджौреЬрддी рд░рд╣рдиे рд╕े рдЫिрди्рди-рднिрди्рди рд╣ोрдХрд░ рдмिрдЦрд░ рдЬाрддी рд╣ै।  

  >>'Be and Make рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ -рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा' рдХे рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдж्рд╡ाрд░ा : рдпрджि рдорди рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХी рдЗрд╕ рдмрд╣िрд░्рдоुрдЦी рдЧрддि рдХे рд╕ंрдпрдоिрдд рдХрд░рдиा рд╕ीрдЦ рд▓िрдпा, рддो рдЗрд╕рд╕े рд╢рдХ्рддि рдХी рд╡ृрдж्рдзि рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо рд╕े [(self-restraint- 24 X 7 рдпрдо, рдиिрдпрдо рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рд╕े)] рдПрдХ рдорд╣ाрди рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░ाрджुрд░्рднाрд╡ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рдПрдХ рдРрд╕े рдЪрд░िрдд्рд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЬो рдЕрдкрдиे рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдмुрдж्рдз рдпा рдИрд╕ा (рдирд╡рдиीрджा рдЬैрд╕ा) рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬрдЧрдд рдХो  рд░ोрд╢рди рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдоूрд░्рдЦों рдХो рдЗрд╕ рд░рд╣рд╕्рдп рдХा рдкрддा рдирд╣ीं рд░рд╣рддा , рдкрд░рди्рддु рдлिрд░ рднी рд╡े рдордиुрд╖्рдп -рдЬाрддि рдкрд░ рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиे рдХे рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рд░рд╣рддे рд╣ैं।....рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХुрдЫ рдкрд╢ु рдЕрдкрдиे рд╕े рджो-рдЪाрд░ рдХрджрдо рдЖрдЧे рдХुрдЫ рдирд╣ीं рджेрдЦ рд╕рдХрддे, рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рдордоें рд╕े рдЬ्рдпाрджाрддрд░ рд▓ोрдЧ рджो-рдЪाрд░ рд╡рд░्рд╖ рдХे рдЖрдЧे рднрд╡िрд╖्рдп рдирд╣ीं рд╕рдХрддे। рднрд╡िрд╖्рдп рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдХे рдмाрд░े рдоें рдЕрдзिрдХांрд╢ рд▓ोрдЧ рдиिрддांрдд рдЕрджूрд░рджрд░्рд╢ी рд╣ोрддे рд╣ैं। рд╣рдо рд╕рднी рдоें рджूрд░рджрд░्рд╢िрддा рдХे рд▓िрдП рдзैрд░्рдп рдирд╣ीं рд░рд╣рддा рдФрд░ рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╣рдо рдЕрдиैрддिрдХ рдФрд░ рдирдХाрд░ाрдд्рдордХ рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдпрд╣ рд╣рдоाрд░ी рдХрдордЬोрд░ी рд╣ै। рд╢рдХ्рддिрд╣ीрдирддा рд╣ै। 

     рд╕рдоाрдЬ-рд╕ेрд╡ा рдХे рдЕрдд्рдпंрдд рдиिрдо्рдирддрдо рдпा рд╕ाрдоाрди्рдп рдХрд░्рдоों рдХो рднी рд╣рдоें рдХрднी рддिрд░рд╕्рдХाрд░ рдпा рдШृрдгा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдирд╣ीं рджेрдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдХिрд╕ी рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЖрджрд░्рд╢ рдХो рдирд╣ीं рдЬाрдирддा (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг-рдоाँ рд╕ाрд░рджा рдФрд░ SV рдЬैрд╕े рдХिрд╕ी рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЖрджрд░्рд╢ рдХो рдирд╣ीं рдЬाрдирддा) рдЙрд╕े рд╕्рд╡ाрд░्рдерджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╣ी, рдиाрдо-рдпрд╢ (рдпा рдЧुрд░ुрдЧिрд░ि рдХрд░рдиे) рдХे рд▓िрдП рд╣ी - рдХाрдо (рд░िрд▓ीрдл рд╡рд░्рдХ рдпा рдЕрди्рдирджाрди-рд╡рд╕्рдд्рд░рджाрди рдЖрджि) рдХрд░рдиे рджो। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдордиुрд╖्рдп рдХो рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рд╕्рддрд░ рдХी рд╕рдоाрдЬ-рд╕ेрд╡ा рдХी рдУрд░ рдмреЭрдиे рддрдеा рдЙрди्рд╣ें рд╕рдордЭрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП। 'рд╣рдоें рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै, рдХрд░्рдордлрд▓ рдоें рд╣рдоाрд░ा рдХोрдИ рдЕрдзिрдХाрд░ рдирд╣ीं।" (рдЧीрддा-2.47)   рдпрджि рддुрдо рдХिрд╕ी рдордиुрд╖्рдп рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕рдЪрдоुрдЪ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ो, рддो рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдХрднी рдЪिंрддा рди рдХрд░ो рдХि рдЙрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рддुрдо्рд╣ाрд░े рдк्рд░рддि рдХैрд╕ा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдпрджि рддुрдо рдХोрдИ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдФрд░ рдЙрдд्рддрдо рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ो, рддो рдпрд╣ рдХрднी рдордд рд╕ोрдЪो рдХि рдЙрд╕рдХा рдлрд▓ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा? рдХрд░्рдордпोрдЧी рдХो рд╕рджैрд╡ рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЖрджрд░्рд╢ рдкुрд░ुрд╖ рддो рд╡े рд╣ैं, рдЬो рдкрд░рдо рд╢ांрддि рд╡ рдиिрд╕्рддрдм्рдзрддा рдХे рдмीрдЪ рднी рддीрд╡्рд░ рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд░рд╣рдиे рддрдеा рдк्рд░рдмрд▓ рдХрд░्рдорд╢ीрд▓рддा рдХे рдмीрдЪ рднी рдорд░ुрд╕्рдерд▓ рдЬैрд╕ी рд╢ाрди्рддि рдПрд╡ं рдиिрд╕्рддрдм्рдзрддा  рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдРрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо (24 X 7 рдпрдо -рдиिрдпрдо рдФрд░ рджोрдмाрд░ рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ) рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рдЬाрди рдХрд░ рдЕрдкрдиे рдКрдкрд░ рд╡िрдЬрдп рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ोрддे рд╣ैं

рдкрд░рди्рддु рд╣рдоें рдЖрд░рдо्рдн рд╕े рд╣ी рдЖрд░рдо्рдн рдХрд░рдиा рдкреЬेрдЧा , рдЬो рдХाрд░्рдп рд╣рдоाрд░े рд╕ाрдордиे рдЖрдпे , рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рд╣ाрде рдоें рд▓ें рдФрд░ рдХ्рд░рдорд╢ः рдЕрдкрдиे рдХो рдк्рд░рддिрджिрди рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рдмрдиाрдиे рдХा рдпрдд्рди рдХрд░ें। рд╣рдоें рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП рддрдеा рдпрд╣ рдкрддा рд▓рдЧाрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдЙрд╕ рдХाрд░्рдп рдХे рдкीрдЫे рд╣рдоाрд░ी рдк्рд░ेрд░рдХ рд╢рдХ्рддि рдХ्рдпा рд╣ै ? рдРрд╕ा рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╣рдо рджेрдЦेंрдЧे рдХि рдЖрд░рдо्рднिрдХ рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдк्рд░ाрдпः рд╣рдоाрд░े рд╕рднी рдХाрд░्рдпों рдХे рдкीрдЫे рдХा рд╣ेрддु рдпा рдк्рд░ेрд░рдХ рд╢рдХ्рддि (motives) рд╕्рд╡ाрд░्рдердкूрд░्рдг рд░рд╣рддा рд╣ै। рдХिрди्рддु рдЕрдз्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХे рд╕ाрде рдХрд░्рдо рдоें рд▓рдЧे рд░рд╣рдиे рд╕े рдпрд╣ рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░ाрдпрдгрддा рдХ्рд░рдорд╢ः рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрдПрдЧी। рдФрд░ рдЕрди्рдд рдоें рд╡рд╣ рд╕рдордп рдЖ рдЬाрдпेрдЧा - рдЬрдм рд╣рдо рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╕्рд╡ाрд░्рдерд░рд╣िрдд рд╣ोрдХрд░ -  рд╣ोрдХрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рд╣ो рд╕рдХेंрдЧे। [ рдШोрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдпा рдкрд╢ुрддा рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдмрдиे рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рджेрд╡рдд्рд╡ рдЕрд░्рдеाрдд рдкूрд░्рдгрддः рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рдмрдирдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд░рд╣ें।] рд╣рдо рд╕рднी рдпрд╣ рдЖрд╢ा рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдЬीрд╡рди-рдкрде рдоें рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рддे рдХрд░рддे рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рджिрди рд╡рд╣ рд╕рдордп рдЕрд╡рд╢्рдп рдЖрдПрдЧा , рдЬрдм рд╣рдо рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде (100 % рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде) рдмрди рдЬाрдпेंрдЧे ; рдФрд░ рдЬ्рдпोंрд╣ी рд╣рдо рдЙрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेंрдЧे , рд╣рдоाрд░ी рд╕рдорд╕्рдд рд╢рдХ्рддिрдпाँ рдХेрди्рдж्рд░ीрднूрдд рд╣ो рдЬाрдПँрдЧी рддрдеा рд╣рдоाрд░ा рдЖрдн्рдпрди्рддрд░िрдХ рдЬ्рдЮाрди (рджिрд╡्рдпрдд्рд╡-рдм्рд░рд╣्рдордд्рд╡) рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा।   

 рдХोрдИ рднी рд╡्рдпрдХ्рддि рдпрджि рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдиि:рд╕्рд╡ाрд░्рде рд╣ोрдХрд░ рдХрд░्рдо рдХрд░ेे, рддो рд╡рд╣ рдПрдХ рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рдмрди рд╕рдХрддा рд╣ै-рдЕрд░्рдеाрдд рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा- рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ, рдкैрдЧрдо्рдмрд░ рдмрди рд╕рдХрддा рд╣ै !

==============

>>>*рд╕ाрднाрд░ ~ *хНР~хНР *рд╢्рд░ी рджाрджूрд╡ाрдгी рджрд░्рд╢рди* хНР~хНР* хНР*Shri Daduvani Darshan*хНРрдкрд░рдордЧुрд░ु рдм्рд░рд╣्рдорд░्рд╖ि рд╢्рд░ी рджाрджूрджрдпाрд▓ рдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдХी рдЕрдиुрднрд╡ рд╡ाрдгी/рдмुрдзрд╡ाрд░, 13 рдоाрд░्рдЪ 2024@Bijay Krishna Pandey*

рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं .... рдХि рдЕрдаाрд░рд╣ рджिрдиों рдХे рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдоें рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХी рдкुрд░ुрд╖ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा 80% рд╕рдлाрдпा рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рдпुрдж्рдз рдХे рдЕंрдд рдоें, рд╕ंрдЬрдп рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдЙрд╕ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЧрдП рдЬрд╣ां рд╕рдмрд╕े рдорд╣ाрдирддрдо рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрд╕рдиे рдЗрдзрд░-рдЙрдзрд░ рджेрдЦा рдФрд░ рд╕ोрдЪрдиे рд▓рдЧा рдХि рдХ्рдпा рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдпрд╣ीं рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ рдеा...? рдпрджि рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ рдеा рддो рдЬрд╣ां рд╡ो рдЦрдб़ा рд╣ै ... рдЙрд╕рдХे рдиीрдЪे рдХी рдЬрдоीрди рд░рдХ्рдд рд╕े рд╕рд░ाрдмोрд░ рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП.., рдХ्рдпा рд╡ो рдЖрдЬ рдЙрд╕ी рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдЦрдб़ा рд╣ै ... рдЬрд╣ां рдорд╣ाрди рдкांрдбрд╡ рдФрд░ рдХृрд╖्рдг рдЦрдб़े рдеे ..? 

рддрднी рдПрдХ рд╡ृрдж्рдз рд╡्рдпрдХ्рддि рдиे рдирд░рдо рдФрд░ рд╢ांрдд рд╕्рд╡рд░ рдоें рдХрд╣ा "рдЖрдк рдЙрд╕ рдмाрд░े рдоें рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдХрднी рдирд╣ीं рдЬाрди рдкाрдПंрдЧे !" рд╕ंрдЬрдп рдиे рдзूрд▓ рдХे рдмрдб़े рд╕े рдЧुрдмाрд░ рдХे рдмीрдЪ рдоें рд╕े рджिрдЦाрдИ рджेрдиे рд╡ाрд▓े рднрдЧрд╡ा рд╡рд╕्рдд्рд░ рдкрд╣рдиे рдПрдХ рд╡ृрдж्рдз рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕ рдУрд░ рд╕िрд░ рдХो рдШुрдоाрдпा। "рдоुрдЭे рдкрддा рд╣ै рдХि рдЖрдк рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдпुрдж्рдз рдХे рдмाрд░े рдоें рдкрддा рд▓рдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ां рдЖрдпे рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рдЖрдк рдЙрд╕ рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдХे рдмाрд░े рдоें рддрдм рддрдХ рдирд╣ीं рдЬाрди рд╕рдХрддे .. рдЬрдм рддрдХ рдЖрдк рдпे рдирд╣ीं рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рдЕрд╕рд▓ी рдпुрдж्рдз рд╣ै рдХ्рдпा ।" рдмूрдв़े рдЖрджрдоी рдиे рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рдвंрдЧ рд╕े рдХрд╣ा। 

"рддुрдо рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХा рдХ्рдпा рдЕрд░्рде рд╣ै - рдЬाрдирддे рд╣ो ?" рдорд╣ाрднाрд░рдд рдПрдХ рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп рд╣ै, рдПрдХ рдЧाрдеा рд╣ै, рдПрдХ рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рднी рд╣ै,рд▓ेрдХिрди рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдПрдХ рджрд░्рд╢рди рднी рд╣ै। рд╡ृрдж्рдз рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ंрдЬрдп рдХो рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕рд╡ाрд▓ों рдХे рдЪрдХ्рдХрд░ рдоें рдлрд╕ा рдХрд░ рдоुрд╕्рдХुрд░ा рд░рд╣ा рдеा। 

"рдХ्рдпा рдЖрдк рдоुрдЭे рдмрддा рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдЗрд╕ рдЧ्рд░рди्рде рдоें рджрд░्рд╢рди рдХ्рдпा рд╣ै ?" рд╕ंрдЬрдп рдиे рдиिрд╡ेрджрди рдХिрдпा। рдЬ़рд░ूрд░, рдмूрдв़े рдЖрджрдоी рдиे рдХрд╣рдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा। рдкांрдбрд╡ рдХुрдЫ рдФрд░ рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдЖрдкрдХी рдкाँрдЪ рдЗंрдж्рд░िрдпाँ рд╣ैं !рджृрд╖्рдЯि, рдЧंрдз, рд╕्рд╡ाрдж, рд╕्рдкрд░्рд╢ рдФрд░ рд╢्рд░рд╡рдг ..., рдФрд░ рдХ्рдпा рдЖрдк рдЬाрдирддे рд╣ैं .. рдХि рдХौрд░рд╡ рдХ्рдпा рд╣ैं ? рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиी рдЖँрдЦें рд╕ंрдХीрд░्рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдкूрдЫा।

рдХौрд░рд╡ рдРрд╕े рд╕ौ рддрд░рд╣ рдХे рд╡िрдХाрд░ рд╣ैं ... рдЬो рдЖрдкрдХी рдЗंрдж्рд░िрдпों рдкрд░ рдк्рд░рддिрджिрди рд╣рдорд▓ा рдХрд░рддे рд╣ैं। рд▓ेрдХिрди рдЖрдк рдЙрдирд╕े рд▓рдб़ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЬीрдд рднी рд╕рдХрддे рд╣ैं। ...рдкрд░ рдХ्рдпा рдЖрдк рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХैрд╕े ? рд╕ंрдЬрдп рдиे рдлिрд░ рд╕े рдиा рдоें рд╕рд░ рд╣िрд▓ा рджिрдпा। "рдЬрдм рдХृрд╖्рдг рдЖрдкрдХे рд░рде рдХी рд╕рд╡ाрд░ी рдХрд░рддे рд╣ैं !" 

рдпрд╣ рдХрд╣ рд╡рд╣ рд╡ृрдж्рдз рд╡्рдпрдХ्рддि рдмрдб़े рдк्рдпाрд░ рд╕े рдоुрд╕्рдХुрд░ाрдпा рдФрд░ рд╕ंрдЬрдп рдЕंрддрд░्рджृрд╖्рдЯि рдЦुрд▓рдиे рдкрд░ рдЬो рдирд╡ीрди рд░рдд्рди рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ рдЙрд╕ рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рд▓рдЧा। .. рдХृрд╖्рдг (рдЧुрд░ु рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЧुрд░ु рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг) рдЖрдкрдХी рдЖंрддрд░िрдХ рдЖрд╡ाрдЬ, рдЖрдкрдХी рдЖрдд्рдоा, рдЖрдкрдХा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдк्рд░рдХाрд╢ рд╣ै рдФрд░ рдпрджि рдЖрдк рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХो рдЙрд╕рдХे рд╣ाрдеों рдоें рд╕ौंрдк рджेрддे рд╣ैं ... рддो рдЖрдкрдХो рдЪिंрддा рдХрд░рдиे рдХी рдХोрдИ рдЖрд╡рд╢्рдХрддा рдирд╣ीं рд╣ै । рд╕ंрдЬрдп рд▓рдЧрднрдЧ рдЪेрддрди рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдкрд╣ुंрдЪ рдЧрдпा рдеा, рд▓ेрдХिрди рдЬрд▓्рджी рд╕े рдПрдХ рдФрд░ рд╕рд╡ाрд▓ рд▓ेрдХрд░ рдЖрдпा। 

"рдлिрд░" рдХौрд░рд╡ों рдХे рд▓िрдП рдж्рд░ोрдгाрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рднीрд╖्рдо рдХ्рдпों рд▓рдб़ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЕрдЧрд░ рд╡िрдХाрд░ рд░ूрдкी рдХौрд░рд╡ рдЕрдзрд░्рдоी рдПрд╡рдо् рджुрд╖्рдЯ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рд╣ैं ?" рд╡ृрдж्рдз рдЖрджрдоी рдиे рджुःрдЦी рднाрд╡ рдХे рд╕ाрде рд╕िрд░ рд╣िрд▓ाрдпा рдФрд░ рдХрд╣ा। "рдЬैрд╕े-рдЬैрд╕े рдЖрдк рдмрдб़े рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЕрдкрдиे рдмрдб़ों рдХे рдк्рд░рддि (рдЕрдкрдиे рддрдеाрдХрдеिрдд рд╢ुрднрдЪिрди्рддрдХों рдХे рдк्рд░рддि) рдЖрдкрдХी рдзाрд░рдгा рдмрджрд▓рддी рдЬाрддी рд╣ै। рдЬिрди рдмुрдЬुрд░्рдЧों рдХे рдмाрд░े рдоें рдЖрдкрдиे рд╕ोрдЪा рдеा ... рдХि рдЖрдкрдХे рдмрдв़рддे рд╡рд░्рд╖ों рдоें рд╡े рд╕ंрдкूрд░्рдг рдеे.... рдЕрдм рдЖрдкрдХो рд▓рдЧрддा рд╣ै рд╡े рд╕рднी рдкрд░िрдкूрд░्рдг рдирд╣ीं рд╣ैं। рдЙрдирдоें рджोрд╖ рд╣ैं 

рдФрд░ рдПрдХ рджिрди рдЖрдкрдХो рдпрд╣ рддрдп рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा рдХि рдЙрдирдХा рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рдЕрдЪ्рдЫा рдпा рдмुрд░ा рд╣ै। рддрдм рдЖрдкрдХो рдпрд╣ рднी рдПрд╣рд╕ाрд╕ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдЖрдкрдХो рдЕрдкрдиी рднрд▓ाрдИ рдХे рд▓िрдП рдЙрдирдХा рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рдиा рдпा рд▓рдб़рдиा рднी рдкрдб़ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдмрдб़े рд╣ोрдиे рдХा (рдмुрдж्рдз рдФрд░ рдИрд╕ा рдЬैрд╕ा рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рдмрдирдиे рдХा) рд╕рдмрд╕े рдХрдаिрди рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै .. рдФрд░ рдпрд╣ी рд╡рдЬрд╣ рд╣ै рдХि рдЧीрддा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै

рд╕ंрдЬрдп рдзрд░рддी рдкрд░ рдмैрда рдЧрдпा, рдЗрд╕рд▓िрдП рдирд╣ीं рдХि рд╡рд╣ рдердХा рд╣ुрдЖ рдеा рдмрд▓्рдХि рдЗрд╕рд▓िрдП рдХि рд╡рд╣ рдЬो рд╕рдордЭ рд▓े рдХрд░ рдпрд╣ां рдЖрдпा рдеा рд╡ो рдПрдХ рдПрдХ рдХрд░рдХे рдзрд░ाрд╢ाрдИ рд╣ो рд░рд╣ी рдеी। рд▓ेрдХिрди рдлिрд░ рднी рдЙрд╕рдиे рд▓рдЧрднрдЧ рдлुрд╕рдлुрд╕ाрддे рд╣ुрдП рдПрдХ рдФрд░ рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫा -"рдЗрд╕ рдХрд░्рдг рдХे рдмाрд░े рдоें рдЖрдкрдХा рдХ्рдпा рдХрд╣рдиा рд╣ै ? "рдЖрд╣!" рд╡ृрдж्рдз рдиे рдХрд╣ा। "рдЖрдкрдиे рдЕंрдд рдХे рд▓िрдП рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫा рдк्рд░рд╢्рди рдмрдЪा рдХे рд░рдЦा рд╣ुрдЖ рд╣ै।

рдХрд░्рдг рдЖрдкрдХी рдЗंрдж्рд░िрдпों рдХा рднाрдИ рд╣ै,рд╡рд╣ рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЖрдк рдХा рд╣ी рдПрдХ рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै। ....рд▓ेрдХिрди рд╡ो рдЕрдкрдиे рдк्рд░рддि рдЕрди्рдпाрдп рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै,рдФрд░ рдЖрдкрдХे рд╡िрд░ोрдзी рд╡िрдХाрд░ों рдХे рд╕ाрде рдЦрдб़ा рджिрдЦрддा рд╣ै। рдФрд░ рд╣рд░ рд╕рдордп рд╡िрдХाрд░ों рдХे рд╡िрдЪाрд░ों рдХे рд╕ाрде рдЦрдб़े рд░рд╣рдиे рдХे рдХोрдИ рдиा рдХोрдИ рдХाрд░рдг рдФрд░ рдмрд╣ाрдиा рдмрдиाрддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдХ्рдпा рдЖрдкрдХी рдЗрдЪ्рдЫा, рдЖрдкрдХो, рд╡िрдХाрд░ों рдХे рд╡рд╢ीрднूрдд рд╣ो рдХрд░ рдЙрдирдоें рдмрд╣ рдЬाрдиे рдпा рдЕрдкрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддी рд░рд╣рддी рд╣ै ?" рд╕ंрдЬрдп рдиे рд╕्рд╡ीрдХाрд░ोрдХ्рддि рдоें рд╕िрд░ рд╣िрд▓ाрдпा рдФрд░ рднूрдоि рдХी рддрд░рдл рд╕िрд░ рдХрд░рдХे рд╕ाрд░े рд╡िрдЪाрд░ рд╢्рд░ंрдЦрд▓ाрдУं рдХो рдХ्рд░рдордмрдж्рдз рдХрд░ рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдоें рдмैрдардиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рдиे рд▓рдЧा।

 рдФрд░ рдЬрдм рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рд╕िрд░ рдХो рдКрдкрд░ рдЙрдаाрдпा рд╡ो рд╡ृрдж्рдз рд╡्рдпрдХ्рддि рдХрд╣ीं рдзूрд▓ рдХे рдЧुрдмाрд░ों рдХे рдордз्рдп рд╡िрд▓ीрди рд╣ो рдЪुрдХा рдеा। рд▓ेрдХिрди рдЬाрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╡ो рдЬीрд╡рди рдХा рд╡ो рджिрд╢ा рдПрд╡рдо् рджрд░्рд╢рди рджे рдЧрдпा рдеा рдЬिрд╕े рдЖрдд्рдорд╕ाрдд рдХрд░рдиे рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрдм рдХोрдИ рдЕрди्рдп рдоाрд░्рдЧ рдирд╣ीं рдмрдЪा рдеा।

#рд╕ाрднाрд░ #Rakesh_Saxena

>>>рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХा рдХрд░्рдг рдХौрди рд╣ै ? : рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдХрд░्рдг рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд╣рд▓े рдпрд╣ рд╕рдордЭрдиा рд╣ोрдЧा рдХि рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдкाрдг्рдбрд╡ рдХौрди рд╣ैं ? рдкाрдг्рдбрд╡ рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣рдоाрд░ी рдкाँрдЪ рдЗрди्рдж्рд░िрдпाँ рд╣ैं। рдкाँрдЪ рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХे рдкाँрдЪ рд╡िрд╖рдп рд╣ैं - рд░ूрдк (рджृрд╖्рдЯि рдпा sight), рд░рд╕ (рд╕्рд╡ाрдж рдпा taste), рдЧрди्рдз (smell), рд╢рдм्рдж (рд╢्рд░рд╡рдг рдпा hearing) рдФрд░ рд╕्рдкрд░्рд╢ (touch) |  рдХрд░्рдг рдХौрди рд╣ै ? (Who is Karna of Mahabharata?*Karna is the brother of your senses,* *He is the desire,* *He is a part of you...* *But he feels injustice towards himself* *And seems to be standing with your opposing vices* * And all the time he keeps making some reason or the other to stand with the thoughts of vices.**Doesn't your desire keep motivating you to get carried away by the vices or adopt them?*) 

*рдХрд░्рдг рдЖрдкрдХी рдЗंрдж्рд░िрдпों рдХा рднाрдИ рд╣ै,* *рд╡рд╣ рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ै,* *рд╡рд╣ рдЖрдк рдХा рд╣ी рдПрдХ рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै....*рдХрд░्рдг рд╣рдоाрд░े рдорди рдоें рдЫुрдкे рд╣рдоाрд░ी рдкाँрдЪ рдЗрди्рдж्рд░िрдп рд╡िрд╖рдпों- рджृрд╖्рдЯि, рд╢्рд░рд╡рдг, рд╕्рдкрд░्рд╢, рд╕्рд╡ाрдж рдФрд░ рдЧрди्рдз  рдХो рднोрдЧрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХा рдиाрдо рд╣ै। рдЕрд░्рдеाрдд рдХрд░्рдг рд╣рдоाрд░ी рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХा рдЫрдаा рднाрдИ (рдорди) рдпा рдЗрдЪ्рдЫा рдХा рдиाрдо рд╣ै - рдпрд╣ рдорди рд╣рдоाрд░ा рд╣ी рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै (рдЖрдд्рдоा рдХा рдпंрдд्рд░ рд╣ै। ) рд▓ेрдХिрди рдХрд░्рдг (рдЕрд░्рдеाрдд рдЕрдкрдиी рдмреЬाрдИ рд╕ुрдирдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдорди рдХो рдЪंрдЪрд▓ рдмрдиाрдпे рд░рдЦрддी рд╣ै) рдЗрд╕рд▓िрдП рдХрд░्рдг рд╣рдоेрд╢ा рдЕрдкрдиे рдк्рд░рддि рдЕрди्рдпाрдп рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै। рдФрд░ рд╣рдоाрд░े рд╡िрд░ोрдзी рд╡िрдХाрд░ों рдХे рд╕ाрде (рд░िрдкुрдУं рдХे рд╕ाрде) рдЦрдб़ा рджिрдЦрддा рд╣ै। рдФрд░ рд╣рд░ рд╕рдордп рд╡िрдХाрд░ों рдХे рд╡िрдЪाрд░ों рдХे рд╕ाрде рдЦрдб़े рд░рд╣рдиे рдХे рдХोрдИ рдиा рдХोрдИ рдХाрд░рдг рдФрд░ рдмрд╣ाрдиा рдмрдиाрддा рд░рд╣рддा рд╣ै। *рдХ्рдпा рдЖрдкрдХी рдЗрдЪ्рдЫा, рдЖрдкрдХो, рд╡िрдХाрд░ों рдХे рд╡рд╢ीрднूрдд рд╣ो рдХрд░* *рдЙрдирдоें рдмрд╣ рдЬाрдиे рдпा рдЕрдкрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддी рд░рд╣рддी рд╣ै ?"

рдФрд░ рдХौрд░рд╡ рдХ्рдпा рд╣ैं ? рдХौрд░рд╡ рдРрд╕े рд╕ौ рддрд░рд╣ рдХे рд╡िрдХाрд░ рд╣ैं ... рдЬो рд╣рдоाрд░ी рдЗंрдж्рд░िрдпों рдХो рднोрдЧ рдХे рд▓िрдП рдЙрдХрд╕ाрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЙрди рдкрд░ рдиिрд░ंрддрд░ рд╣рдорд▓ा рдХрд░рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं। **рд▓ेрдХिрди рд╣рдо рдЙрдирд╕े рд▓рдб़ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЬीрдд рднी рд╕рдХрддे рд╣ैं...* "рдЬрдм рдХृрд╖्рдг рд╣рдоाрд░े рд╢рд░ीрд░ рд░ूрдкी рд░рде рдХे рд╕ाрд░рдеि рдмрдирддे рд╣ैं !"

 рдХृрд╖्рдг (рдЕрд░्рдеाрдд рдЧुрд░ु рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЧुрд░ु рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕) рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рдЖंрддрд░िрдХ рдЖрд╡ाрдЬ, рд╣рдоाрд░ी рдЖрдд्рдоा, рд╣рдоाрд░े рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा рд╣ैं। рдФрд░ рдпрджि  рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХो рд╣рдо рдЙрдирдХे рд╣ाрдеों рдоें рд╕ौंрдк рджेрддे рд╣ैं ... рддो рдоुрдЭे (рд╕्рд╡ाрдоी рдЬी рдХे рджाрд╕ рдХो) рдЪिंрддा рдХрд░рдиे рдХी рдХोрдИ рдЖрд╡рд╢्рдХрддा рдирд╣ीं рд╣ै । рдХ्рдпोंрдХि рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╣ी рд╕्рдХрди्рдж рд╣ै рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рдоाँ рд╕ाрд░рджा рджेрд╡ी рд╕्рдХрди्рджрдоाрддा рд╣ैं ! 

>> рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे C-IN-C рдирд╡рдиीрджा рдХो рд╕ंрдХрд▓्рдк-рд╢рдХ्рддि рдмреЭाрдиे рд╡ाрд▓े (Autosuggestion -рд╕्рд╡ рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рд╕ूрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी) рд╕े рд╣ी рдЪрдордд्рдХाрд░ी рдХрд░्рдордмрд▓ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рдеा । рдЕрддрдПрд╡ рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे Be and Make рдЖрди्рджोрд▓рди рдХी рд╕рдлрд▓рддा рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп рдПрдХाрдЧ्рд░ рдЪिрдд्рдд рд╕े рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХिрдпे рд╣ुрдП рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХे рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╕рддрдд рд╕्рдлूрд░्рддि рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдФрд░ рд╕ाрд░्рдорде्рдп рдХे рд╕ाрде рдЪिрди्рддрди рдХрд░े। рд╡рд░्рддрдоाрди рдкीрдв़ी рдХे рдЕрдиेрдХ рдирд╡рдпुрд╡рдХ, рдЬो рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдпोрдЬिрдд рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдпुрд╡ा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг-рд╢िрд╡िрд░ рдоें рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ рднाрдЧ рд▓ेрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं , рд╡े рднाрдЧ्рдпрд╡ाрди рд▓реЬрдХे рдпрдж्рдпрдкि рдПрдХ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХो рдиिрд░рди्рддрд░ рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ैं। рдкрд░рди्рддु рдХाрд░्рдпрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рдХे рд╕рдлрд▓рддा рдХे рд▓िрдП рд╕рд░्рд╡ рд╕рдо्рднрд╡ рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬिрд╕ рддрдд्рдкрд░рддा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдЙрдирдоें рдЕрднाрд╡ рд░рд╣рддा рд╣ै। 

рд▓ेрдХिрди рдЕрдкрдиे рдЪुрдиे рд╣ुрдП рдХाрд░्рдп рдоें рд╕рдлрд▓рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдк्рд░рдпрдд्рди рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै- рдЬिрд╕рдоें рдХोрдИ рднी рд╕рдо्рднрд╡ рдк्рд░рдпрдд्рди рдирд╣ीं рдЫोрдб़ा рдЧрдпा рд╣ो। рджाрджा рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╢ंрд╖िрдд рдкुрд╕्рддрдХ  "Law of Success - Napoleon hill" рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рдпुрд╡ा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╢िрд╡िрд░ рдоें - Miracle that obeys you " ~ рдЪрдордд्рдХाрд░ рдЬो рдЖрдкрдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░ेрдЧा " рд╕ूрдд्рд░ рдЕрдм рддрдХ рд╕рдлрд▓рддा рдХे рд░рд╣рд╕्рдп рдХी рджो рдХुрдЮ्рдЬिрдпाँ рдмрддाрдИ рдЧрдпीं рд╣ै।  рдЬिрдирдХे рдЕрднाрд╡ рдоें рдХोрдИ рднी рдХाрд░्рдп рдпрд╢рд╕्рд╡ी рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рдФрд░ рд╡े рд╣ैं -(рдХ) Autosuggestion' рдЕрд░्рдеाрдд 'рд╕्рд╡ рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рд╕ूрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा ' рд╕ंрдХрд▓्рдк рдЧ्рд░рд╣рдг рдХा рд╕ाрддрдд्рдп। 
  рдФрд░ (рдЦ) рдПрдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиा рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рдЕрд░्рдкрдг рдХрд░рдиा। рддीрд╕рд░ी рдоुрдЦ्рдп рдХुрдЮ्рдЬी рд╣ै (рдЧ) рдиिрдд्рдпрдпुрдХ्рддрддा рдЕрд░्рдеाрдд् рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо । рдЬीрд╡рди рдоें рджрд░्рд╢рдиीрдп рд╡ рдЧौрд░рд╡рдордп рд╕рдлрд▓рддा рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдЬрдм рдЬीрд╡рди рдоें рдХिрд╕ी рдорд╣рдд्рдд्рд╡ाрдХांрдХ्рд╖ा рдХो рд▓ेрдХрд░ рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ोрддा рд╣ै рддрдм рдЙрд╕े рдЕрдиेрдХ рдХрдаिрдиाрдЗрдпों рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╕े рднिрди्рди рдЕрдиेрдХ рдЖрдХрд░्рд╖рдХ рдФрд░ рдк्рд░рд▓ोрднिрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдпोрдЬрдиाрдПं (рддीрди рдРрд╖рдгाрдПँ) рдЙрд╕рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ैं, рдЬिрдирдХे рдЪिрди्рддрди рдоें рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рд╢рдХ्рддि рдХा рдЕрдкрд╡्рдпрдп рдХрд░рдХे рдердХ рдЬाрддा рд╣ै। рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдкрдиे рдЪुрдиे рд╣ुрдП рдХाрд░्рдп рдХो рднी рд╕рдлрд▓рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдХрд░рдиे рдоें рдЕрд╕рдорд░्рде рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрди्рдирддि рдоें рдмाрдзрдХ рдРрд╕े рд╡िрдШ्рди рд╕े рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо- (рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ -рд╡िрд╡ेрдХрджрд░्рд╢рди рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╕рд╣िрдд 3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕) рдЕрдд्рдпा-рд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। 
>>рд╢्рд░ी рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдпोрдЧрдХ्рд╖ेрдо рдХे рдЕрд░्рде рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдмрддाрддे рд╣ैं - рдЕрдк्рд░ाрдк्рдд рд╡рд╕्рддु рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рдпोрдЧ рдФрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╡рд╕्рддु рдХा рд░рдХ्рд╖рдг рдХрд░рдиा рдХ्рд╖ेрдо рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╡िрд╡ेрдЪрди рдХे рд╕рди्рджрд░्рдн рдоें рдпे рдЕрд░्рде рднी рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╣ैं рдФрд░ рдк्рд░рдпोрдЬ्рдп рд╣ैं। рдЬीрд╡рди рдоें рдЬिрди рдХिрд╕ी рднी рд░ूрдк рдоें рд╡िрд░ोрдз рдФрд░ рд╕्рдкрд░्рдзा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдФрд░ рджुрдЦ рдЖрддे рд╣ैं рд╡े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеाрди-рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдФрд░ рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рднिрди्рди-рднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं। рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЗрд╕ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХो рдоुрдЦ्рдпрдд рджो рднाрдЧों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। 
 (рдХ) рдЕрдк्рд░ाрдк्рдд рд╡рд╕्рддु рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдФрд░ (рдЦ) рдк्рд░ाрдк्рдд рд╡рд╕्рддु рдХे рд░рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпрдд्рди।  рдЗрди рджोрдиों рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рддрдиाрд╡ рдЬीрд╡рди рдХी рд╢ाрди्рддि рдФрд░ рдЖрдирди्рдж рдХो рдЫिрди्рдирднिрди्рди рдХрд░ рджेрддा рд╣ै। рдЬो рд╡्рдпрдХ्рддि рдЗрди рджो рдЪिрди्рддाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै рд╡рд╣ рд╕рдмрд╕े рднाрдЧ्рдпрд╡ाрди рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ै ! рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рдХृрдд-рдХृрдд्рдп рд╣ै। рдЗрди рджोрдиों рдХे рдЕрднाрд╡ рдоें рдЙрд╕ рдкुрд░ुрд╖ рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рджुрдЦ рдХी рдЧрди्рдзрдоाрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी рдФрд░ рд╡рд╣ рдЕрдХ्рд╖рдп рд╕ुрдЦ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╡рдЪрди рджेрддे рд╣ैं рдХि рдЬो рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рд╕рдлрд▓рддा рдХी рддीрди рдХुрдЮ्рдЬिрдпों рдХो рд╕рдордЭрдХрд░ рдЙрдж्рдпрдорддा рд╕े рдЙрдирдХा рдкाрд▓рди рдХрд░ेрдЧा рдЙрд╕े рдпोрдЧ рдФрд░ рдХ्рд╖ेрдо рдХी рдЪिрди्рддा рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдирд╣ीं рд╣ै।  рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕рдХो рдкूрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХा рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рд╕्рд╡рдпं рднрдЧрд╡ाрди् рд╕्рд╡ेрдЪ्рдЫाрдкूрд░्рд╡рдХ рдиिрднाрддे рд╣ैं- рдирд╣ीं рд╡рд╣рди рдХрд░рдХे рд▓ा рджेрддे рд╣ैं
 рдпрд╣ाँ рднрдЧрд╡ाрди् рд╢рдм्рдж рд╕े рддाрдд्рдкрд░्рдп рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд् рдФрд░ рдЙрд╕рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдШрдЯрдиाрдУं рдХे рдкीрдЫे рдЬो рд╢ाрд╢्рд╡рдд рдиिрдпрдо рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рдЙрд╕рд╕े рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣िрдП। рд╕िंрдЪाрдИ рдХाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП рдЬрдм рдЬрд▓ рдХो рдЙрдЪ्рдЪ рд╕े рдиिрдо्рди рдзрд░ाрддрд▓ рдХी рдУрд░ рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рдЗрдЪ्рдЫिрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЙрд╕рдХे рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХे рд▓िрдП рд╣рдоें рдХेрд╡рд▓ рдЙрд╕рдХी рджिрд╢ा рд╣ी рд╕рд╣ी рдХрд░рдиी рд╣ोрддी рд╣ै। рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдк्рд░рдХृрддिрдХ рдиिрдпрдо рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡рд╣ рдЬрд▓ рд╕्рд╡рдд рд╣ी рдЙрдЪ्рдЪ рд╕े рдиिрдо्рди рдзрд░ाрддрд▓ рдХी рдУрд░ рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ोрдЧा।  

рдЬाрдд्рдпрди्рддрд░рдкрд░िрдгाрдоः рдк्рд░рдХृрдд्рдпाрдкूрд░ाрдд् ॥

 (рдЕрдз्рдпाрдп 4: рдХैрд╡рд▓्рдп рдкाрдж - 4.2)

[рдЬाрддि- рдЬाрддि,рдЕрди्рддрд░- рдордиुрд╖्рдп рд╕े рднिрди्рди рдЬाрддि рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди,рдкрд░िрдгाрдо- рдлрд▓, рдк्рд░рдХृрддि- рдЙрдкाрджाрди рдХाрд░рдг (рдк्рд░рдХृрддि рдХी),рдЖрдкूрд░ाрдд्- рдЖрдкूрд░рдг рд╣ोрдиे рд╕े рд╢рд░ीрд░ рдПрд╡ं рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХा рднिрди्рди рдЬाрддि рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди [рдШोрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдкрд╢ु рдоाрдирд╡ рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдоें, рдФрд░ рдордиुрд╖्рдп рд╕े рджेрд╡рдд्рд╡ рдоें рдЙрди्рдирддि] рдк्рд░рдХृрддि (рдЙрдкाрджाрди рдХाрд░рдг) рдХे рдЖрдкूрд░рдг рд╕े рд╕ंрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै ।  рдЕрдм рдпрд╣ рдордиुрд╖्рдп  рдХा рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд╕ुрдк्рдд рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдХो рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рдХрд░े  рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдкूрд░्рдгрддा (рджेрд╡рдд्рд╡)  рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░े।

рдиिрдоिрдд्рддрдордк्рд░рдпोрдЬрдХं рдк्рд░рдХृрддीрдиांрд╡рд░рдгрднेрджрд╕्рддु рддрддः рдХ्рд╖ेрдд्рд░िрдХрд╡рдд् ॥

(рдЕрдз्рдпाрдп 4: рдХैрд╡рд▓्рдп рдкाрдж - 4.3)

рдиिрдоिрдд्рддрдо्- рдзрд░्рдоाрджि рдпोрдЧ рд╕ाрдзрди (3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдЬाрдд्рдпрди्рддрд░ рдкрд░िрдгाрдо рдоें),рдЕрдк्рд░рдпोрдЬрдХрдо्- рдк्рд░ेрд░рдХ рдпा рд╕ंрдЪाрд▓рдХ рдирд╣ीं рд╣ै,рдк्рд░рдХृрддीрдиाрдо्- рдЙрдкाрджाрди рдХाрд░рдгों рдХे рдЖрдкूрд░рдг рдоें, рддрдд:- рдЙрдирд╕े рдЕрд░्рдеाрдд рдзрд░्рдоाрджि рдпोрдЧ рд╕ाрдзрди рддो рдХेрд╡рд▓, рдХ्рд╖ेрдд्рд░िрдХрд╡рдд्- рдХिрд╕ाрди рдХे рдХाрд░्рдп рдХे рд╕рдоाрди। рд╡рд░рдгрднेрдж:- рдмाрдзाрдУं рдХो рджूрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं !  
 Just as the father and mother attend to the bodily needs of their children, so also the Lord attends to the needs of His devotees. They direct their whole mind with full faith in the Lord. They make the Lord alone the sole object of their thought. For them, nothing is dearer in this world than the Lord. They live for the Lord alone. They think of Him only with singleness of purpose and one-pointed devotion. They behold nothing but the Lord. They love Him in all creatures-рд╣ाрдеी рдиाрд░ाрдпрдг рд╣ै, рддो рдорд╣ाрд╡рдд рднी рдиाрд░рдпрдг рд╣ै !  . When they lead such a life -[рдЬो рджुрд╖्рдЯों рдХो рдХाрдЯрддा рдирд╣ीं рд╣ै, рдХिрди्рддु рдлुँрдлрдХाрд░рддा рдЬрд░ूрд░ рд╣ै।], the Lord takes the burden of securing gain (Yoga) and safety (Kshema) to Himself.
рдзрд░्рдо, рдХ्рд░िрдпा рдпोрдЧ  рдЖрджि рдЬो рдиिрдоिрдд्рдд рд╕ाрдзрди рд╣ोрддे рд╣ैं рд╡े (рд╡िрд╡ेрдХрджрд░्рд╢рди рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╕рд╣िрдд 3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕) рдЙрдкाрджाрди рдХाрд░рдг-рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдк्рд░ेрд░рдХ рдпा рд╕ंрдЪाрд▓рдХ рдирд╣ीं рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЕрдкिрддु рдХिрд╕ाрди рдХे рд╕рдоाрди рдЕрд╡рд░ोрдз рдХो рджूрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं । рдк्рд░рдХृрддि рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╕े рд╣ी рдЬाрдд्рдпрди्рддрд░ рд░ूрдкी рдкрд░िрдгाрдо рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬो рдХोрдИ рдкुрд░ुрд╖ рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдпрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдпрд╣ाँ рд╡рд░्рдгिрдд рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рдиिрдпрдоों  рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░ेрдЧा (рд╡िрд╡ेрдХрджрд░्рд╢рди рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╕рд╣िрдд 3H рд╡िрдХाрд╕ 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░ेрдЧा ?) рд╕рдлрд▓рддा рдРрд╕ी рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдХे рд╕рдЬрдЧ рд╢ाрд╕рдХ рдХे рдЪрд░рдгों рдХो рдЪूрдоेрдЧी।
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп-1 > рдЕрд░्рдЬुрди рд╡िрд╖ाрдж рдпोрдЧ : рдпुрдж्рдз рдХे рдкрд░िрдгाрдо рдкрд░ рд╢ोрдХ рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рдиा। Lamenting the Consequences of War. 
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп -2 > рд╕ांрдЦ्рдп рдпोрдЧ : рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдгाрдд्рдордХ рдЬ्рдЮाрди рдХा рдпोрдЧ। (Yoga of Analytical Knowledge)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп-3 > рдХрд░्рдордпोрдЧ: рдХрд░्рдо рдХा рд╡िрдЬ्рдЮाрди (science of karma)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп- 4 >  рдЬ्рдЮाрди рдХрд░्рдо рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдпोрдЧ (Yoga of knowledge and discipline of action) рд╡рд╣ी рд╢ाрд╢्рд╡рдд рдЬ्рдЮाрди рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖрд░рдо्рдн рдоें рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рд╕ूрд░्рдпрджेрд╡ рдХो рджिрдпा рдеा рдФрд░ рдлिрд░ рдкрд░рдо्рдкрд░ाрдЧрдд рдкрдж्рдзрддि рд╕े рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрди рдиिрд░рди्рддрд░ рд░ाрдЬрд░्рд╖िрдпों рддрдХ рдкрд╣ँрдЪा। рдЕрдм рд╡े рдЕрд░्рдЬुрди, рдЬो рдЙрдирдХा рдк्рд░िрдп рдоिрдд्рд░ рдФрд░ рдкрд░рдорднрдХ्рдд рд╣ै, рдХे рд╕рдо्рдоुрдЦ рдЗрд╕ рджिрд╡्рдп рдЬ्рдЮाрди рдХो рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। 
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп -5 > рдХрд░्рдо рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдпोрдЧ/рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдХा рдпोрдЧ (yoga of renunciation)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп- 6 > рдз्рдпाрдирдпोрдЧ (yoga of meditation)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп- 7 > рдЬ्рдЮाрди рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдпोрдЧ (рджिрд╡्рдп рдЬ्рдЮाрди рдХी рдЕрдиुрднूрддि рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдпोрдЧ-(Yoga achieved by the realization of divine knowledge)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп -8 > рдЕрдХ्рд╖рд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдпोрдЧ>рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рднрдЧрд╡ाрди рдХा рдпोрдЧ (Yoga of the Immortal Lord)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп -9 > рд░ाрдЬ рд╡िрдж्рдпा рдпोрдЧ (Yoga by Raj Vidya)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп- 10 > рд╡िрднूрддि рдпोрдЧ (Yoga attained by praising the infinite glories of God )
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп -11 > рд╡िрд╢्рд╡рд░ूрдк рджрд░्рд╢рди рдпोрдЧ(рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд╡िрд░ाрдЯ рд░ूрдк рдХे рджрд░्рд╢рди рдХा рдпोрдЧ :Yoga of darshan of God's huge form)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп- 12 : рднрдХ्рддिрдпोрдЧ (рднрдХ्рддि рдХा рд╡िрдЬ्рдЮाрди-science of devotion)

рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा (13 рд╡ां рдЕрдз्рдпाрдп) рдХ्рд╖ेрдд्рд░- рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдЬ्рдЮ рд╡िрднाрдЧ рдпोрдЧ : 13.8 рд╕े 13.12 рддрдХ рдоें 'рдЕрд╣ं ' рдХो рджाрд╕ рдЕрд╣ं рдмрдиाрдиे рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा- рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे 20 рдЧुрдг  рд╣ै। 

рдЕрдоाрдиिрдд्рд╡рдо् рдЕрджрдо्рднिрдд्рд╡рдо् рдЕрд╣िंрд╕ा рдХ्рд╖ाрди्рддिः рдЖрд░्рдЬрд╡рдо्। 
 рдЖрдЪाрд░्рдпोрдкाрд╕рдиं рд╢ौрдЪं рд╕्рдеैрд░्рдпрдо् рдЖрдд्рдорд╡िрдиिрдЧ्рд░рд╣ः ॥ 13.8 ।।

>> рджाрджा рдХрд╣рддे рдеे -24 X 7 рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо рдпा рдпрдо-рдиिрдпрдо рдХा рдкाрд▓рди, рддрдеा рдк्рд░рддिрджिрди 2 рдмाрд░ рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕  рдХрд░рдиे рд╕े рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддि рдХो рдмреЭाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै- рдФрд░ рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рдХे рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХो рд╕рдордЭा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।   
 
рдЕрдоाрдиिрдд्рд╡-(рдЕрдкрдиेрдоें рд╢्рд░ेрд╖्рдарддाрдХे рднाрд╡-) рдХा рди рд╣ोрдиा, рджрдо्рднिрдд्рд╡-(рджिрдЦाрд╡рдЯीрдкрди) рдХा рди рд╣ोрдиा, рдЕрд╣िंрд╕ा, рдХ्рд╖рдоा, рд╕рд░рд▓рддा, рдЧुрд░ु рдХी рд╕ेрд╡ा, рдмाрд╣рд░-рднीрддрд░ рдХी рд╢ुрдж्рдзि, рд╕्рдеिрд░рддा рдФрд░ рдорди рдХा рд╡рд╢ рдоें рд╣ोрдиा।
 рдЕрдоाрдиिрдд्рд╡- рд╕्рд╡рдпं рдХो рдкूрдЬрдиीрдп рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕рдордЭрдиा, рд▓ोрдЧ рдоुрдЭे рдоाрд▓ा рдкрд╣рдиाрдпे ? рдоाрди рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХा рдЕрднाрд╡ рдЕрдоाрдиिрдд्рд╡ рд╣ै। рдЕрджрдо्рднिрдд्рд╡- рдЕрдкрдиी рд╢्рд░ेрд╖्рдарддा рдХा рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рди рдХрд░рдиे рдХा рд╕्рд╡рднाрд╡। рдЕрд╣िंрд╕ा -рд╢рд░ीрд░ рдорди рдФрд░ рд╡ाрдгी рд╕े рдХिрд╕ी рдХो рдкीрдб़ा рди рдкрд╣ुँрдЪाрдиा। рдХ्рд╖ाрди्рддि- рдХिрд╕ी рдХे рдЕрдкрд░ाрдз рдХिрдпे рдЬाрдиे рдкрд░ рднी рдЙрд╕рдХे рдк्рд░рддि рдорди рдоें рд╡िрдХाрд░ рдХा рди рд╣ोрдиा рдХ्рд╖ाрди्рддि рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕рд╣рди рд╢рдХ्рддि рд╣ै। рдЖрд░्рдЬрд╡ рд╣ृрджрдп рдХा рд╕рд░рд▓ рднाрд╡- рдЕрдХुрдЯिрд▓рддा। рдЖрдЪाрд░्рдпोрдкाрд╕рдиा рдЧुрд░ु рдХी рдХेрд╡рд▓ рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рд╕ेрд╡ा рд╣ी рдирд╣ीं рд╡рд░рди् рдЙрдирдХे рд╣ृрджрдп рдХी рдкрд╡िрдд्рд░рддा рдФрд░ рдмुрдж्рдзि рдХे рддрдд्рдд्рд╡рдиिрд╢्рдЪрдп рдХे рд╕ाрде рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рд╣ी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдЖрдЪाрд░्рдпोрдкाрд╕рдиा рд╣ै। рд╢ौрдЪрдо्- рд╢рд░ीрд░, рд╡рд╕्рдд्рд░, рдмाрд╣्рдп рд╡ाрддाрд╡рд░рдг, рдкреЭрдиे рдХा рдЯेрдмрд▓, рдХुрд░्рд╕ी, рд╕ो рдХрд░ рдЙрдардиे рдкрд░ рдмिрд╕्рддрд░-рдЪाрджрд░ рд╕рдоेрдЯрдиा, рднोрдЬрди рдХी рдеाрд▓ी, рддрдеा рдорди рдХी рднाрд╡рдиाрдУं, рд╡िрдЪाрд░ों, рдЙрдж्рджेрд╢्рдпों, рддрдеा рдЕрди्рдп рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХी рд╢ुрдж्рдзि рднी рдЗрд╕ рд╢рдм्рдж рд╕े рдЕрднिрдк्рд░ेрдд рд╣ै। 
рд╕्рдеैрд░्рдпрдо्-[Autosuggestion: "The Miracle That  Obeys You" (рдЪрдордд्рдХाрд░ рдЬो рдЖрдк рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░ेрдЧा।) рдЕрдкрдиे рдЪрд░िрдд्рд░рд╡ाрди рдордиुрд╖्рдп рдмрди рдЬाрдиे рдХे рд▓рдХ्рд╖्рдп рдкрд░ рд╕्рдеिрд░ рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП-
 рдЬीрд╡рди рдХे рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдПрд╡ं рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рджृрдв़ рдиिрд╢्рдЪрдп рдФрд░ рдПрдХрдиिрд╖्рда рдк्рд░рдпрдд्рди рдкрд░ рдЕрдЯрд▓ рд░рд╣рдиे рдХा -рд╕्рд╡рдкрд░ाрдорд░्рд╢- рд╕्рд╡рдд: рд╕ुрдЭाрд╡।
рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо рдЬрдЧрдд् рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рддे рд╕рдордп рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рддрдеा рдорди рдкрд░ рд╕ंрдпрдо рд╣ोрдиा-рд╡िрд╡ेрдХ-рджрд░्рд╢рди рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕
рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрд░्рдеेрд╖ु рд╡ैрд░ाрдЧ्рдпрдо् рдЕрдирд╣рдЩ्рдХाрд░ः рдПрд╡ рдЪ। 
 рдЬрди्рдордоृрдд्рдпुрдЬрд░ाрд╡्рдпाрдзिрджुःрдЦрджोрд╖ाрдиुрджрд░्рд╢рдирдо् ॥ 13.9।।

 рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрд░्рдеेрд╖ु рд╡ैрд░ाрдЧ्рдпрдо् > рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХे рд╡िрд╖рдпों рдХे рдк्рд░рддि рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп' -  рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рдЬрдЧрдд् (рдмिрдЬрдиेрд╕ рдЬрдЧрдд рдпा рд╣ोрдЯрд▓ рддाрд░ा рдЯॉрд╡рд░) рд╕े рдкрд▓ाрдпрди рдХрд░рдиा рдирд╣ीं рд╣ै। рд╡िрд╖рдпों рдХे рд╕ाрде рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рднी рдорди рд╕े рдЙрдирдХा рдЪिрди्рддрди рди рдХрд░рдиा рддрдеा рдЙрдирдоें рдЖрд╕рдХ्рдд рди рд╣ोрдиा, рдЕрд░्рдеाрдд  "рд░ाрдордХाрдЬ рдХिрдпे рдмिрдиा рдоोрд╣े рдХрд╣ाँ рд╡िрд╢्рд░ाрдо ?" рд╡ाрд▓ा рднाрд╡ рд░рдЦрдиा - рдпрд╣ рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै। рдЬो рд╡्рдпрдХ्рддि рд╡िрд╖рдпों рд╕े рджूрд░ рднाрдЧрдХрд░ рдХрд╣ीं рдЬंрдЧрд▓ों рдоें рдмैрдардХрд░ рдЙрдирдХा рдЪिрди्рддрди рдХрд░рддा рд░рд╣рддा рд╣ै, рд╡рд╣ рддो рдЕрдкрдиी рд╡ाрд╕рдиाрдУं рдХा рдХेрд╡рд▓ рджрдорди рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ोрддा рд╣ै।  рдРрд╕े рдкुрд░ुрд╖ рдХो рднрдЧрд╡ाрди् рдиे рдоिрде्рдпाрдЪाрд░ी рдХрд╣ा рд╣ै। 

рдЕрдирд╣рдЩ्рдХाрд░ः рджेрд╣рдмुрдж्рдзि рд╕े рдоैं рдк्рд░рднु рдХा рджाрд╕ рд╣ूँ рдФрд░ рдоाँ рддाрд░ा рд╢्рд░ी рд╕ाрд░рджा рджेрд╡ी рдХा рдмेрдЯा рд╡ाрд▓ा рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд░рдЦрдиे  рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рднी рдзрди-рдоाрди,рдкрдж-рдк्рд░рддिрд╖्рдаाрдЖрджि рдоें рдоिрде्рдпा рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХा рдЕрднाрд╡, рдЗрди्рдж्рд░िрдп-рд╡िрд╖рдпों рдХे рдк्рд░рддि рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп, рдЬрди्рдо,рдЬрд░ा,  рдоृрдд्рдпु, рддрдеा рдмुреЭाрдкा рдЬрди्рдп -рд╡्рдпाрдзिрдпों рдоें рджुःрдЦ рд░ूрдкी рджोрд╖ों рдХो рдмाрд░ -рдмाрд░ рджेрдЦрдиा। 
>>>рдЕрдирд╣рдЩ्рдХाрд░ः > рдЕрд░्рдеाрдд рджाрд╕ो рдЕрд╣ं рд╡ाрд▓ा рднाрд╡ рд░рдЦрдиा ! рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдХाрдЬ Be and Make' рдХिрдпे рдмिрдиा рдоोрд╣ि рдХрд╣ाँ рдмिрд╢्рд░ाрдо : рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХा рдЕрднाрд╡ - рд╡्рдпрд╖्рдЯिрдЧрдд рдЬीрд╡рднाрд╡ рдХा рдЙрджрдп рдХेрд╡рд▓ рддрднी рд╣ोрддा рд╣ै,  рдЬрдм рд╣рдо рд╢рд░ीрд░ाрджि рдЙрдкाрдзिрдпों рдХे рд╕ाрде рддрдеा рдЙрдирдХे рдЕрдиुрднрд╡ों рдХे рд╕ाрде рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрдкрдиे рд╢ुрдж्рдз рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдкूрд░्рд╡ рдЧुрдг рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╣рдо рдЗрд╕ рдоिрде्рдпा рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХो рд╡िрдЪाрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдирд╖्рдЯ рдХрд░ рджें। 
 >>>рджुрдЦрджोрд╖ाрдиुрджрд░्рд╢рдирдо्> рд╡рд░्рддрдоाрди рджрд╢ा рд╕े рдЕрд╕рди्рддुрд╖्рдЯि рд╣ी рд╣рдоें рдирд╡ीрди, рд╢्рд░ेрд╖्рдарддрд░ рдФрд░ рд╕ुрдЦрдж рд╕्рдеिрддि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рднूрдоि рдЬोрддрдиे рдХे рдкूрд░्рд╡ рдШाрд╕-рдкाрдд рдпा рдЦрд░-рдкрддрд╡ाрд░ рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рддुрд▓्рдп рд╣ी рд╣ै। 
рдЬрдм рддрдХ рдХिрд╕ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдпा рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓ोрдЧों рдоें рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдирд╣ीं рдЖрддी рд╣ै рдХि рдЙрдирдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рджрд╢ा рдЕрдд्рдпрди्рдд рдШृрдгिрдд рдФрд░ рджुрдЦрдкूрд░्рдг рд╣ै, рддрдм рддрдХ рд╡े рдЕрдкрдиे рджुрдЦों рдХो рднूрд▓рдХрд░ рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рд╣ी рдЙрд╕ рджрд╢ा рдоें рдЬीрдиे рдХे рдЕрдиुрдХूрд▓ рдмрдиा рд▓ेрддे рд╣ैं। рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╕рдЪ्рдЪा рдиेрддा, рдкैрдЧрдо्рдмрд░ рд╕рдоाрдЬ рд╕ेрд╡рдХ, рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ, 'CINC рдирд╡рдиीрджा' рд▓ोрдЧों рдХो рдЙрдирдХी рдкрддिрдд рдФрд░ рджрд░िрдж्рд░рддा рдХी рджрд╢ा рдХा рдмोрдз рдХрд░ाрддा рд╣ै। рдЬрдм рд▓ोрдЧों рдоें рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдЖ рдЬाрддी рд╣ै, рддрдм рд╡े рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдХे рд╕ाрде, рд╢्рд░ेрд╖्рдарддрд░ рдЖрдирди्рдж рдФрд░ рд╕рдоृрдж्рдз рдЬीрд╡рди рдЬीрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиे рдХो рддрдд्рдкрд░ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं।
рдпрд╣ी рдкрдж्рдзрддि рд░ाрдЬрдиिрддिрдХ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рднी рдк्рд░рдпोрдЬ्рдп рд╣ै। рдЬрдм рддрдХ рд╕ाрдзрдХ рдХो рдЕрдкрдиे рдЖрди्рддрд░िрдХ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рдмрди्рдзрдиों рдХा рдкूрд░्рдгрддрдпा рднाрди рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै, рддрдм рддрдХ рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдиिрд░्рдоिрдд рджुрдЦ рдХे рдЧрд░्рдд рдоें рдкрдб़ा рд░рд╣рддा рд╣ै।  рдФрд░ рдЙрд╕рд╕े рдмाрд╣рд░ рдЖрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрджाрдкि рдк्рд░рдпрдд्рди рдирд╣ीं рдХрд░рддा рд╣ै।
рдоाрдирд╡ рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди рдоें рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдХे рдЕрдиुрдХूрд▓ рдмрдиा рд▓ेрдиे рдХी рдЕрдж्рднुрдд् рдХ्рд╖рдорддा рд╣ै। рд╡े рдЕрдд्рдпрди्рдд рдШृрдгिрдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рднी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЙрд╕ी рдоें рд╕ुрдЦ рднी рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрд╣ाँ рд╕ाрдзрдХ рдХो рдЕрдкрдиी рд╡рд░्рддрдоाрди рджрд╢ा рдХे рджोрд╖ों рдХो рд╡िрдЪाрд░рдкूрд░्рд╡рдХ рджेрдЦрдиे рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 
рдПрдХ рдмाрд░ рдЬрдм рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि (????) рдЕрдкрдиी рдмрдж्рдзाрд╡рд╕्рдеा рдХो рдкूрд░्рдгрддрдпा рд╕рдордЭ рд▓ेрдЧा, рддрдм рдЙрд╕рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЬिрдЬ्рдЮाрд╕ा, рдмौрдж्рдзिрдХ рд╕ाрд░्рдорде्рдп, рдоाрдирд╕िрдХ рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдФрд░ рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рд╕ाрд╣рд╕ рдЖрджि рд╕рдорд╕्рдд рдЧुрдг рдЖ рдЬाрдпेंрдЧे। рдЬिрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд╣ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдкूрд░्рдгрддा рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рд╕рд░рд▓рддा рд╕े рдХрд░ рд╕рдХेрдЧा। рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु-рдЬрд░ा-рд╡्рдпाрдзि рдоें рджोрд╖ рдХा рджрд░्рд╢рди рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╢рд░ीрд░ рдХो рдпे рд╡िрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрдирдоें рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡िрдХाрд░ рдирдпे-рдирдпे рджुрдЦों рдХा рд╕्рд░ोрдд рд╣ै। рдЗрди рд╕рдорд╕्рдд рд╡िрдХाрд░ों рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рджुрдЦों рдХे рдк्рд░рддि рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдЖ рдЬाрдиे рдкрд░ рд╡рд╣ рдкुрд░ुрд╖ рдЙрдирд╕े рдоुрдХ्рддि рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдзीрд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।  рджुрдЦ рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рдпрд╣ рднाрд╡ рд╣ी рд╡рд╣ рдк्рд░ेрд░рдХ рддрдд्рдд्рд╡ рд╣ै, рдЬो рд╕ाрдзрдХों рдХो рдкूрд░्рдгрдд्рд╡ рдХे рд╢िрдЦрд░ рддрдХ рд╢ीрдШ्рд░рддा рд╕े рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЖрдЧे рдХрд╣рддे рд╣ैं-
рдЕрд╕рдХ्рддिः рдЕрдирднिрд╖्рд╡рдЩ्рдЧः рдкुрдд्рд░рджाрд░рдЧृрд╣ाрджिрд╖ु। 
рдиिрдд्рдпं рдЪ рд╕рдордЪिрдд्рддрдд्рд╡рдо् рдЗрд╖्рдЯाрдиिрд╖्рдЯोрдкрдкрдд्рддिрд╖ु ॥ 13.10  ॥
рдЕрдирднिрд╖्рд╡рдЩ्рдЧ (рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХा рдЕрднाрд╡) рдЖрд╕рдХ्рддि рд╕े рд░рд╣िрдд рд╣ोрдиा- рдкुрдд्рд░,  рд╕्рдд्рд░ी, рдШрд░ рдЖрджि рдоें рдПрдХाрдд्рдорддा (рдШрдиिрд╖्рда рд╕рдо्рдмрди्рдз) рди рд╣ोрдиा рдФрд░ рдЕрдиुрдХूрд▓рддा-рдк्рд░рддिрдХूрд▓рддा рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдоें рдЪिрдд्рдд рдХा рдиिрдд्рдп рд╕рдо рд░рд╣рдиा।
>>рдЖрд╕рдХ्рддि : рдЕрд░्рдЬिрдд рдХी рд╣ुрдпी рд╡рд╕्рддुрдУं рд╕े рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░ीрддि рдХो рд╕рдХ्рддि рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕ंрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЙрд╕рдХा рдЕрднाрд╡ рдЕрд╕рдХ्рддि рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рд╣рдоें рдЬो рджुःрдЦ рд╣ोрддा рд╣ै рд╡рд╣ рд╡िрд╖рдпों рдХे рдХाрд░рдг рдирд╣ीं рд╣рдоाрд░े рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рдХे рдоाрдирд╕िрдХ рд╕ंрдЧ рдХे рдХाрд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै। 
рдЬैрд╕ै рдЕрдЧ्рдиि рд╕्рд╡рдпं рдХिрд╕ी рдХो рдирд╣ीं рдЬрд▓ा рд╕рдХрддी, рдЬрдм рддрдХ рдХि рдХोрдИ рдЙрд╕े рд╕्рдкрд░्рд╢ рди рдХрд░े। рдкुрдд्рд░, рднाрд░्рдпा рдФрд░ рдЧृрд╣ाрджिрдХ рдоें рдЕрдирднिрд╖्рд╡ंрдЧ рдЕрддि рд╕्рдиेрд╣ рдХो рдЕрднिрд╖्рд╡ंрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЕрдд рдЙрд╕рдХा рдЕрднाрд╡ рд╣ी рдЕрдирднिрд╖्рд╡ंрдЧ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЬрдм рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдпा рд╡्рдпрдХ्рддि (BH) рдХे рдк्рд░рддि рд╕ाрдоाрди्рдп рдк्рд░ीрддि рдмрдв़рдХрд░ рдЖрд╕рдХ्рддि рдХा рд░ूрдк рд▓े рд▓ेрддी рд╣ै рддрдм рдЙрд╕े 'рдЕрднिрд╖्рд╡ंрдЧ' рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдЖрд╕рдХ्рддि рдХा рд▓рдХ्рд╖рдг рд╣ै рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп рдХो рдЕрдкрдиी рдк्рд░िрдп рд╡рд╕्рддु рдпा рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд╕ाрде рдЗрддрдиा рддाрджाрдд्рдо्рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЙрдирдХे рд╕ुрдЦрджुрдЦ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рд╣ी рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै рдкुрдд्рд░ рдХे рдк्рд░рддि рдоाрддा (рддाрд░ा ?) рдХी рдЖрд╕рдХ्рддि рдХा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЖрд╕рдХ्рддि рдХे рдХाрд░рдг рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдорди рдоें рд╕рджा рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рдмрдиा рд░рд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдоें рднी рдЕрдХुрд╢рд▓ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै
рд╣рдоें рдЕрдкрдиे рдЖрди्рддрд░िрдХ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдХी рдРрд╕ी рджीрд╡ाрд░ рдЦрдб़ी рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдпे рдХि рдпे рд╕рднी рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рд╣рдорд╕े рджूрд░ рд░рд╣ें। рдФрд░ рдорди рдХा рд╕рди्рддुрд▓рди (Poise -рдиाрд░рдж рдЬी рдХी рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्рдп 'рдЬрдЧрдд рдоिрде्рдпा рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा )   рд╕рджा рдмрдиा рд░рд╣े рдЬिрд╕рдХे рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдк्рд░рдЧрддि рдпा рд╕рдоृрдж्рдзि рдХрджाрдкि рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ोрддी। рдЗрд╕ рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो  рдк्рд░िрдп рдФрд░ рдЕрдк्рд░िрдп рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рдЪिрдд्рдд рдХी рд╕рдорддा рдХो рд╕рддрдд рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рддे рд░рд╣рдиे рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। 
рдпрджि рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиी рдоूрдв़ рдк्рд░ीрддि рдФрд░ рдЖрд╕рдХ्рддि рдХे рдмрди्рдзрдиों рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрдпे, рддो рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рдоें рд╣ी рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╢рдХ्рддि рдХा рдЕрдХ्рд╖рдп рднрдг्рдбाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै।  рдЬिрд╕рдХा рдЙрд╕े рд╕рд╣ी рджिрд╢ा рдоें рд╕рджुрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे- рдЕрди्рдпрдеा рд╡рд╣ी рд╢рдХ्рддि (рд╕िрдж्рдзि) рдЖрдд्рдордШाрддрдХ рд╕िрдж्рдз рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рд╡рд╣ рд╕рд╣ी рджिрд╢ा рдХ्рдпा рд╣ै рдЗрд╕े рдЕрдЧрд▓े рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдмрддाрддे рд╣ैं-
рдордпि рдЪ рдЕрдирди्рдпрдпोрдЧेрди рднрдХ्рддिः рдЕрд╡्рдпрднिрдЪाрд░िрдгी।
 рд╡िрд╡िрдХ्рддрджेрд╢рд╕ेрд╡िрдд्рд╡рдо् рдЕрд░рддिः рдЬрдирд╕ंрд╕рджि ॥13.11॥
рдоेрд░े рдоें рдЕрдирди्рдпрдпोрдЧ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд╡्рдпрднिрдЪाрд░िрдгी рднрдХ्рддि рдХा рд╣ोрдиा, рдПрдХाрди्рдд рд╕्рдеाрди рдоें рд░рд╣рдиे рдХा рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╣ोрдиा рдФрд░  (рдЕрд╕ंрд╕्рдХृрдд-рддрд╕ेреЬी,рдирд╕ेреЬी рдЬрдиों) рдХे рд╕рдоुрджाрдп рдоें рдЕрд░ुрдЪि- рдоें рдк्рд░ीрддि рдХा рди рд╣ोрдиा।
>>рдЕрдирди्рдпрдпोрдЧ рд╕े рдоुрдЭ рдоें рдЕрд╡्рдпрднिрдЪाрд░िрдгी рднрдХ्рддि рдЕрдирди्рдпрддा рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдорди рдХा рдз्рдпेрдп рд╡िрд╖рдп рдоें рдПрдХाрдЧ्рд░ рд╣ो рдЬाрдиा। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рд╡िрдЬाрддीрдп рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХा рд╕рд░्рд╡рдеा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рдХे рдз्рдпेрдпрд╡िрд╖рдпрдХ рд╡ृрдд्рддि рдХो рд╣ी рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиे рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ोрддा рд╣ै।
 рдз्рдпाрди рдпा рднрдХ्рддि рдоें рдЗрд╕ рд╕्рдеिрд░рддा рдХे рдирд╖्рдЯ рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рджो рдХाрд░рдг рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं рдпा рддो рд╕ाрдзрдХ рдХे рдорди рдХी рдЕрд╕्рдеिрд░рддा рдпा рдлिрд░ рдз्рдпेрдп рдХा рд╣ी рдиिрд╢्рдЪिрдд рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЬрдм рддрдХ рдпे рджोрдиों рд╣ी рд╕्рдеिрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддे, рднрдХ्рддि рдпा рдз्рдпाрди рд╕рдлрд▓ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा।
 рдпрджि рд╣рдоाрд░ी рднрдХ्рддि рдПрдХ рдоूрд░्рддि рд╕े рдЕрди्рдп рдоूрд░्рддि рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ोрддी рд░рд╣рддी рд╣ै рддो рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдХैрд╕े рд╕рдо्рднрд╡ рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै ? рдЗрд╕рд▓िрдпे рдпрд╣ाँ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдпोрдЧ рдоें рдк्рд░рдЧрддि рдФрд░ рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЕрдирди्рдп рдпोрдЧ рд╕े рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХी рднрдХ्рддि рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдпрд╣ाँ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХी рд╕्рдеिрд░рддा рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै।рдЕрд╡िрднाрдЬिрдд рдз्рдпाрди рддрдеा рдорди рдоें рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдХे рд╣ोрдиे рдкрд░ рдкрд░ рднрдХ्рддि рдоें рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдЖрдиा рд╕рд░рд▓ рдХाрд░्рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрди्рдпрдеा рдорди рд╣ी рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХрд░рдХे рд╕्рд╡рдХрд▓्рдкिрдд рдоिрде्рдпा рдЖрдХрд░्рд╖рдгों рдоें рднрдЯрдХрддा рд░рд╣ рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдз्рдпाрдиाрдн्рдпाрд╕ рдХे рд╕рдордп рдорди рдХे рдЕрдд्рдпрди्рдд рдиिрдо्рди рдФрд░ рдШृрдгिрдд рдХोрдЯि рдХे рд╡िрд╖рдпों рдоें рд╡िрдЪрд░рдг рдХрд░рдиे рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЬिрд╕ рдк्рд░рддीрдХाрдд्рдордХ рд╡ाрдХ्рдп рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рднрдЧрд╡ाрди् рдиे рдХिрдпा рд╣ै, рдЙрд╕рд╕े рд╣ी рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╡े рдорди рдХे рдЗрд╕ рд╡िрдЪрд░рдг рдХी рдХिрддрдиी рдХрдаोрд░рддा рд╕े рдиिрди्рджा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। рд╡े рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рд╕ाрдзрдХ рдХी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдоें рдЕрд╡्рдпрднिрдЪाрд░ी рднрдХ्рддि рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдпे। 
рд╡्рдпाрднिрдЪाрд░ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдХिрд╕ी рддुрдЪ्рдЫ рд▓ाрдн рдХे рд▓िрдпे рдЕрдкрдиी рдХ्рд╖рдорддाрдУं рдПрд╡ं рд╕ुрди्рджрд░рддा рдХा рд╡िрдХ्рд░рдп рдХрд░рдиा। рдИрд╢्рд╡рд░ рдоें рд╕рдоाрд╣िрдд рдЪिрдд्рдд рд╣ी рдз्рдпाрди рдоें рдПрдХрдиिрд╖्рда рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдЕрд╡्рдпрднिрдЪाрд░ी рд╢рдм्рдж рд╕े рд╕ाрдзрдХ рдХो рдпрд╣ рдЪेрддाрд╡рдиी рджी рдЬाрддी рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдХा рдз्рдпाрди рдЕрдиेрдХ рджेрд╡ीрджेрд╡рддाрдУं рдЕрдерд╡ा рд╡िрдЪाрд░ों рдоें рди рднрдЯрдХे; рд╡рд░рди् рдЪुрдиे рд╣ुрдпे рдз्рдпेрдп рдХे рд╕ाрде рдПрдХрдиिрд╖्рда рд░рд╣े।рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╕ुрдЧрдаिрдд рдЬीрд╡рди рддрдеा рдз्рдпाрди рдХी рд╕्рдеिрд░рддा рддрдм рд╕рдо्рднрд╡ рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬрдм рд╕ाрдзрдХ рдЙрдирдХे рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै। 
рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рдЗрди рджो рдЧुрдгों рд╕े рджрд░्рд╢ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै (рдХ) рдПрдХाрди्рддрд╡ाрд╕ рдХा рд╕ेрд╡рди рддрдеा (рдЦ) рдЬрдирд╕рдоुрджाрдп рдоें рдЕрд░ुрдЪि। рдордиुрд╖्рдп рдХा рдорди рдЬिрддрдиा рдЕрдзिрдХ рд╢ुрдж्рдз рдПрд╡ं рднोрдЧों рд╕े рд╡िрд░рдд рд╣ोрддा рдЬाрддा рд╣ै рдЙрд╕рдХी рдЬ्рдЮाрди рдХी рдЬिрдЬ्рдЮाрд╕ा рдЙрддрдиी рд╣ी рдЕрдзिрдХ рдмрдв़рддी рдЬाрддी рд╣ै। рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ी рд╣ै рдХि рдлिрд░ рд╡рд╣ рдЬ्рдЮाрди рдХी рдкिрдкाрд╕ा рдХो рд╢ाрди्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд▓ोрдЧों рдХे рд╕рдоुрджाрдп рд╕े рджूрд░ рдЬрд╣ाँ рдЬ्рдЮाрди рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ो рд╡рд╣ाँ рдЪрд▓ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдмाрдд рдХрд╡ि, рд▓ेрдЦрдХ, рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЖрджि рд▓ोрдЧों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рднी рд╕рдд्рдп рд╣ै। рдЗрди рд╕рдмрдХो рдлिрд░ рдПрдХ рд╣ी рд▓рдХ्рд╖्рдп рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрди्рд╣ें рд▓ौрдХिрдХ рдмाрддों рдоें рдХोрдИ рд░ुрдЪि рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддी।рдпрд╣ाँ рдЬिрд╕ рд╕рдоुрджाрдп рдоें рдЕрд░ुрдЪि рд░рдЦрдиे рдХो рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рд╡рд╣ рдЕрд╕ंрд╕्рдХृрдд, рдЕрд╕рдн्рдп, рднोрдЧों рдоें рдЖрд╕рдХ्рдд рдЬрдиों рдХे рд╕рдоुрджाрдп рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рди рдХि рд╕рди्рдд рдкुрд░ुрд╖ों рдХे рд╕ंрдЧ рд╕े। рд╕рдд्рд╕ंрдЧ рддो рдЬ्рдЮाрди рдХा рд╕ाрдзрдХ рд╣ोрддा рд╣ै рдмाрдзрдХ рдирд╣ीं। рдПрдХाрди्рддрд╡ाрд╕ рддрдеा рдЬрдирд╕рдоुрджाрдп рд╕े рдЕрд░ुрдЪि рдХा рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдпрд╣ рд╡िрдкрд░ीрдд рдЕрд░्рде рди рд╕рдордЭे рдХि рдпрд╣ाँ рдЬрдЧрдд् рд╕े рдкрд▓ाрдпрди рдпा рд╕рдоाрдЬ рд╕े рдж्рд╡ेрд╖ рдХрд░рдиे рдХो рдХрд╣ा,рдЧрдпा рд╣ै

рдЕрдз्рдпाрдд्рдордЬ्рдЮाрдирдиिрдд्рдпрдд्рд╡ं рддрдд्рдд्рд╡рдЬ्рдЮाрдиाрд░्рдерджрд░्рд╢рдирдо्। 
 рдПрддрдд् рдЬ्рдЮाрдирдо् рдЗрддि рдк्рд░ोрдХ्рддрдо् рдЕрдЬ्рдЮाрдиं рдпрдд् рдЕрддः рдЕрди्рдпрдеा ॥ 13.12॥
 
рдЕрдз्рдпाрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдоें рдиिрдд्рдпрдд्рд╡ рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕्рдеिрд░рддा рддрдеा рддрдд्рдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рдХे рдЕрд░्рде рд░ूрдк рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рд╕рдм рдЬрдЧрд╣ рджेрдЦрдиा - рдпрд╣ рд╕рдм рддो рдЬ्рдЮाрди рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै, рдФрд░ рдЬो рдЗрд╕рд╕े рд╡िрдкрд░ीрдд рд╣ै, рд╡рд╣ рдЕрдЬ्рдЮाрди рд╣ै।।
 рдЬ्рдЮाрди рдХो рджрд░्рд╢ाрдиे рд╡ाрд▓े рдЗрд╕ рдк्рд░рдХрд░рдг рдХे рдЗрд╕ рдЕрди्рддिрдо рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рджो рдФрд░ рдЧुрдгों рдХो рдмрддाрддे рд╣ैं- рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдЬ्рдЮाрди рдоें рд╕्рдеिрд░рддा рддрдеा рддрдд्рдд्рд╡рдЬ्рдЮाрдиाрд░्рде рдХा рджрд░्рд╢рди। рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдоें рд╕्рдеिрд░рддा рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдЬीрд╡рди рдоें рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рдХे рдЬीрдиे рдХा рд╡िрд╖рдп рд╣ै рдХेрд╡рд▓ рдмुрдж्рдзि рд╕े рд╕ीрдЦрдиे рдХा рдирд╣ीं। 
рдпрджि рдЖрдд्рдоा рд╣ी рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкी рдкाрд░рдоाрд░्рдеिрдХ рд╕рдд्рдп рд╣ै рддрдм рд╕ाрдзрдХ рдХो рдЕрдкрдиे рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рд╕рднी рд╕्рддрд░ों рдкрд░ рдЖрдд्рдорджृрд╖्рдЯि рд╕े рд░рд╣рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे। рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЖрдд्рдоा рдЬाрдирдХрд░ рдЙрд╕ी рдмोрдз рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ोрдХрд░ рд╕ाрдзрдХ рдХो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХे рд╕рдорд╕्рдд рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рдиे рдЪाрд╣िрдпे। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рд╕рддрдд рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै।
>>рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрдХूрд▓ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे 20 (24?) рдЧुрдг :
1.рдЕрдоाрдиिрдд्рд╡рдо्- humility -рдЖрдд्рдорд╢्рд▓ाрдШाрд░ाрд╣िрдд्рдпрдо्
2.рдЕрджрдо्рднिрдд्рд╡рдо् -unpretentiousness- рджрдо्рднाрднाрд╡ः,
3.рдЕрд╣िंрд╕ा-noninjury-рдЕрдкीрдбрдирдо्, \
4.рдХ्рд╖ाрди्рддिः-forgiveness-рд╕рд╣рдирдо्-рд╢,рд╕,рд╖!, 
5.рдЖрд░्рдЬрд╡рдо्- uprightness-рдЕрд╡рдХ्рд░рдд्рд╡рдо्, 
6.рдЖрдЪाрд░्рдпोрдкाрд╕рдирдо्-service of the teacher-рдЧुрд░ुрд╕ेрд╡ा।, 
7.рд╢ौрдЪрдо्- purity- рд╢ुрдж्рдзिः,
8.рд╕्рдеैрд░्рдпрдо्-steadiness-рд╕рди्рддुрд▓рди, 
9.рдЖрдд्рдорд╡िрдиिрдЧ्рд░рд╣ः self-control-рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо .
10. рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрд░्рдеेрд╖ु  рд╡ैрд░ाрдЧ्рдпрдо् -dispassion in sense objects,
11. рдЕрдирд╣рдЩ्рдХाрд░ः- absence of egoism, 
12.рдЬрди्рдордоृрдд्рдпुрдЬрд░ाрд╡्рдпाрдзिрджुःрдЦрджोрд╖ाрдиुрджрд░्рд╢рдирдо्-perception of evil in birth, old age, sickness and pain.
13. рдЖрд╕рдХ्рддि рд░рд╣िрддं -nonattachment. 
14.рдЕрдирднिрд╖्рд╡рдЩ्рдЧः рдкुрдд्рд░рджाрд░рдЧृрд╣ाрджिрд╖ु = рдЕрдирднिрдиिрд╡ेрд╢ः рддрдирдпрднाрд░्рдпाрдиिрд╡ाрд╕ाрджिрд╖ु  in son, wife, home and the rest -nonidentification of the Self, 
15.  рд╕рдордЪिрдд्рддрдд्рд╡рдо् -even mindedness,  
16. рднрдХ्рддिः рдЕрд╡्рдпрднिрдЪाрд░िрдгी-  unswerving devotion,
17. рд╡िрд╡िрдХ्рддрджेрд╢ рд╕ेрд╡िрдд्рд╡рдо् resort to solitary places,
18. рдЕрд░рддिः  рдЬрдирд╕ंрд╕рджि - distaste,  in the society of men.  
19. рдЕрдз्рдпाрдд्рдордЬ्рдЮाрдирдиिрдд्рдпрдд्рд╡рдо् : -constancy in Self-knowledge,
20 . рддрдд्рдд्рд╡рдЬ्рдЮाрдиाрд░्рдерджрд░्рд╢рдирдо्- perception of the end of true knowledge,  

 рд╕ंрднрд╡рдд рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓ рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╕े рдмाрдз्рдп рд╣ोрдХрд░ рдпा рдлिрд░ рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рд╕рдоाрдЬ рд╕ुрдзाрд░рдХ рд╣ोрдиे рд╕े рдЬो рдХुрдЫ рднी рд╣ो рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा рд╣рдоें рдЬिрд╕ рд░ूрдк рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै рд╡рд╣ рдЖрдд्рдоोрдкрд▓рдм्рдзि рдХे рд╡िрд╖рдп рдХा рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд╢ाрд╕्рдд्рд░рдЧ्рд░рди्рде рд╣ै। 
рдЬрдм рдХрднी рднी рдЧीрддाрдЪाрд░्рдп рдЕрдкрдиे рд╢िрд╖्рдп рдХो рдХिрд╕ी рдоाрдирд╕िрдХ рдпा рдмौрдж्рдзिрдХ рдЧुрдгрд╡िрд╢ेрд╖ рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджेрддे рд╣ैं рддрдм рддрдд्рдХाрд▓ рд╣ी рд╡े рдЙрд╕рдХे рд╕рдо्рдкाрджрди рдХा рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдЕрдн्рдпрд╕рдиीрдп рдЙрдкाрдп рднी рдмрддाрддे рд╣ैं। 
рдпрджि рдХोрдИ рд╕ाрдзрдХ рдкूрд░्рд╡ рдХे рддीрди рд╢्рд▓ोрдХों рдоें рд╡рдгिрд░्рдд рдЧुрдгों рдХा рд╕्рд╡рдпं рдоें рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै рддो рд╡рд╣ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ी рдЕрдкрдиे рдЖрди्рддрд░िрдХ рдФрд░ рдмाрд╣्рдп рдЬीрд╡рди рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдоें рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╢рдХ्рддि рдХा рд╕ंрдЪрдп рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╢्рд▓ोрдХ рдмрддाрддा рд╣ै рдХि рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЗрд╕ рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╢рдХ्рддि рдХा рд╡рд╣ рд╕рд╣ी рджिрд╢ा рдоें рд╕рджुрдкрдпोрдЧ рдХрд░े  рдЬिрд╕рд╕े рдХि рдЖрдд्рдорд╡िрдХाрд╕ рдоें рдЙрд╕рдХा рд▓ाрдн рдоिрд▓ рд╕рдХे।
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп 13 рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрд╡ेрдХ-рджрд░्рд╢рди рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╣ी рддрдд्рдд्рд╡рдЬ्рдЮाрдиाрд░्рдерджрд░्рд╢рдирдо् рдЕрдоाрдиिрдд्рд╡ाрджि рдЧुрдгों рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдЬिрд╕рдХे рдиिрдоिрдд्рдд рдХрд░рдиे рдХो рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рд╡рд╣ рд╣ै рддрдд्рдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдЙрд╕ рддрдд्рдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рдХे рдЕрд░्рде рдХा рдЬो рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै  рдЙрд╕рдХा рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиा। 
 рд╕ंрд╕ाрд░ рдмрди्рдзрдиों рдХी рдЙрдкрд░ाрдорддा рдЕрд░्рдеाрдд् рдоोрдХ्рд╖ рд╣ी рд╡рд╣ рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै। рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХा рд╕рддрдд рд╕्рдорд░рдг рдХрд░рддे рд░рд╣рдиे рд╕े рд╕ाрдзрдиाрдн्рдпाрд╕ рдоें рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдФрд░ рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдмрдиा рд░рд╣рддा рд╣ै рдЬो рд▓рдХ्рд╖्рдпрдк्рд░ाрдк्рддि рдоें рд╕ाрд╣ाрдп्рдпрдХाрд░ी рд╕िрдж्рдз рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХрд░рдг рдоें рдЗрди рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे рдмीрд╕ (24) рдЧुрдгों рдХो рд╣ी рдЬ्рдЮाрди рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै? 
рдХ्рдпोंрдХि рдпे рд╕рдорд╕्рдд рдЧुрдг рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╣ैं। рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдЬ्рдЮाрди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрдирдиे рдпोрдЧ्рдп рдЬ्рдЮेрдп рд╡рд╕्рддु рдХ्рдпा рд╣ै рдЗрд╕рдХे рдЙрдд्рддрд░ рдоें рдХрд╣рддे рд╣ैं -рдЬैрд╕े рд╢्рд░ीрд╣рдиुрдоाрди рд╢्рд░ीрд╕ीрддाрд░ाрдо рдХी рднрдХ्рддि-рдХृрдкा рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░ाрдиे рд╡ाрд▓े рдЧुрд░ुрджेрд╡ рд╣ैं, рд╣рдиुрдорддрд▓ाрд▓ рдЬी рднрдХ्рддि рдХे рдкрд░рдоाрдЪाрд░्рдп рд╣ैं। рд╡ैрд╕े рд╣ी рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЬी рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдФрд░ рдоाँ рд╢्рд░ी рд╢्рд░ीрд╕ाрд░рджा рджेрд╡ी рдХोрдИ рднрдХ्рддि -рдХृрдкा рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░ाрдиे рд╡ाрд▓े рдоेрд░े рдЧुрд░ुрджेрд╡ рд╣ैं ! рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЬी рдЕрд╡рддाрд░-рд╡рд░िрд╖्рда рдХी рднрдХ्рддि рдХे рдкрд░рдоाрдЪाрд░्рдп рд╣ैं ! рдЬैрд╕े рд╣рдиुрдоाрди рдЬी рдХा рдк्рд░ाрдХрдЯ्рдп рд╣ी рд░ाрдо рдХाрдЬ рдХे рд▓िрдП рд╣ुрдЖ рдеा – “рд░ाрдо рдХाрдЬ рд▓рдЧि рддрд╡ рдЕрд╡рддाрд░ा” рд╡ैрд╕े рд╣ी рд╕ोрдбिрдпрдо-рдЬीрд╡рдирджाрди 26 рдЬрдирд╡рд░ी 2024 рдХे рдмाрдж - “рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдХाрдЬ рд▓рдЧि рд╣рдо्рдорд░ рдЕрд╡рддाрд░ा” “рдаाрдХुрд░ рдХे рдЬрди्рдорддिрдеि рд╕े рд░ाрдо -рд░ाрдЬ рд▓ाрд╡े рдХो рдЖрддुрд░, рдЬैрд╕े рдХाрдЬ  рдХрд░िрдмे рдХो рдЖрддुрд░“ “рд░ाрдордЪрди्рдж्рд░ рдХे рдХाрдЬ рд╕ंрд╡ाрд░े“ рд╡ाрд▓ा "рд░ाрдо рдХाрдЬ рдХीрди्рд╣े рдмिрдиु рдоोрд╣ि рдХрд╣ाँ рдмिрд╢्рд░ाрдо" рд╡ाрд▓ा рднाрд╡। " рд╕рддрдпुрдЧ рдпा рд░ाрдорд░ाрдЬ рд▓ाрд╡े рдмिрдиु рдоोрд╣े рдХрд╣ाँ рд╡िрд╢्рд░ाрдо !"

рд╢्рд░ीрдордж्рднрдЧрд╡рдд рдЧीрддा  рдоें рдХुрд▓ рдЕрдаाрд░рд╣ рдЕрдз्рдпाрдп рд╣ैं। рдЗрдирдХा рддीрди рдЦрдг्рдбों рдоें рд╕ंрдкाрджрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдк्рд░рдердо рдЦрдг्рдб рдХे рдЫः рдЕрдз्рдпाрдпों рдоें рдХрд░्рдордпोрдЧ рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рджूрд╕рд░े рдЦрдг्рдб рдоें рднрдХ्рддि рдХी рдорд╣िрдоा рдФрд░ рднрдХ्рддि рдХो рдкोрд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдпрд╣ рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдРрд╢्рд╡рд░्рдпों рдХी рдУрд░ рднी рдз्рдпाрди рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рддीрд╕рд░े рдЦрдг्рдб рдХे рдЫः рдЕрдз्рдпाрдпों рдоें рддрдд्рдд्рд╡рдЬ्рдЮाрди рдкрд░ рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХी рдЧрдпी рд╣ै। рдпрд╣ рддीрд╕рд░े рдЦрдг्рдб рдХे рдЕрдз्рдпाрдпों рдХा рдк्рд░рдердо рдЕрдз्рдпाрдп рд╣ै। рдпрд╣ рджो рд╢рдм्рджों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ (рд╢рд░ीрд░) рдФрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдЬ्рдЮ (рд╢рд░ीрд░ рдХा рдЬ्рдЮाрддा) рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рдХрд░ाрддा рд╣ै। 
рд╣рдо рд╢рд░ीрд░ рдХो рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдЖрдд्рдоा рдХो рд╢рд░ीрд░ рдХे рдЬ्рдЮाрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ рдПрдХ рд╕рд░рд▓ीрдХрд░рдг рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдЕрд░्рде рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЕрдзिрдХ рд╡्рдпाрдкрдХ рд╣ैं। рдЗрд╕рдоें рдорди, рдмुрдж्рдзि, рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдФрд░ рдоाрдпा (рдк्рд░ाрдХृрдд) рд╢рдХ्рддि рдХे рдЕрди्рдп рд╕рднी рдШрдЯрдХ рднी рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ैं рдЬिрдирд╕े рд╣рдоाрд░ा рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рдд्рд╡ рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рд╡्рдпाрдкрдХ рдЬ्рдЮाрди рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рджेрд╣ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЖрдд्рдоा рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдЬो рдХि 'рд╢рд░ीрд░ рдХी рдЬ्рдЮाрддा' рд╣ै, рд╣рдоाрд░े рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рд╕рднी рдкрд╣рд▓ू рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ैं। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрд╕ाрди рдЦेрдд рдоें рдмीрдЬ рдмो рдХрд░ рдЦेрддी рдХрд░рддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╣рдо рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдХो рд╢ुрдн-рдЕрд╢ुрдн рд╡िрдЪाрд░ों рдФрд░ рдХрд░्рдоों рд╕े рдкोрд╖िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЕрдкрдиा рднाрдЧ्рдп рдмрдиाрддे рд╣ैं। 
рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХрд╣рддे рдеे -"рд╣рдо рдЬो рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं рд╡рд╣ी рд╣рдоाрд░े рд╕ाрдордиे рдкрд░िрдгाрдо рдХे рд░ूрдк рдоें рдЖрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣рдо рдЬैрд╕े рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं рд╡ैрд╕े рдмрди рдЬाрддे рд╣ैं। "рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣рдоें рд╢ुрдн рдПрд╡ं рдЙрдЪिрдд рд╡िрдЪाрд░ों рдФрд░ рдХрд░्рдоों рд╕े рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░-рдорди (2H)  рдХो рдЙрдЪ्рдЪ рд╡िрдЪाрд░ों рдХे рдЖрд╣ाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдкोрд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХी рд╡िрдзि рд╕ीрдЦрдиी рдЪाрд╣िрдП। рдХिрди्рддु рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП  рд╢рд░ीрд░-рдорди (2H)  рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ рдХे рдЬ्рдЮाрддा (3rd'H' рд╣्рд░рджрдп рдпा рдЖрдд्рдоा) рдХे рдмीрдЪ рдХे рднेрдж рдХो рдЬाрдирдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। 
рдЧीрддा рдХे 13 рд╡ें  рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЗрд╕ рдЕрди्рддрд░ (рдирд╢्рд╡рд░ рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди) рддрдеा рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рдЖрдд्рдоा (Heart) рдХे рдмीрдЪ рдЬो рдЕंрддрд░ рд╣ै , рдЙрд╕рдХे рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХी рдУрд░ рд▓े рдЬाрддे рд╣ैं। рд╡े рдк्рд░ाрдХृрдд рд╢рдХ्рддि рдХे рдЙрди рддрдд्рдд्рд╡ों рдХी рдЧрдгрдиा рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬिрдирд╕े рд╢рд░ीрд░ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рд░рдЪрдиा рд╣ोрддी рд╣ै। рд╡े рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЙрди рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиों рдЬो рднाрд╡рдиाрдУं, рдордд, рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрджрдп рд╣ोрддे рд╣ैं рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡े рдЙрди рдЧुрдгों рдФрд░ рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं рдХा рднी рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬो рдорди рдХो рд╢ुрдж्рдз рдФрд░ рдЙрд╕े рдЬ्рдЮाрди рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рд╕े рдЖрд▓ोрдХिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। 
рдРрд╕े рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдЖрдд्рдоा рдХे рдЬ्рдЮाрди рдХी рдЕрдиुрднूрддि рдХрд░рдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рдоिрд▓рддी рд╣ै рдЬो рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдорди  рдХी рдЬ्рдЮाрддा рд╣ै। рдХिрди्рддु рд╡рд╣ рднрдЧрд╡ाрди (рдкुрд░ुрд╖ोрдд्рддрдо рдаाрдХुрд░ рджेрд╡) рдЬो рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХे рд╢рд░ीрд░ рдХा рдЬ्рдЮाрддा рд╣ै; рдЙрд╕ рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рдХा рдЕрдж्рднुрдд рд╡рд░्рдгрди рдЗрд╕ рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।  рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд░ोрдзी рдЧुрдгों рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рд╣ैं рдЕрд░्рдеाрдд рд╡े рдПрдХ рд╣ी рд╕рдордп рдоें рд╡िрд░ोрдзाрднाрд╕ी рдЧुрдгों рдХो рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╡े рд╕ृрд╖्рдЯि рдоें рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╡्рдпाрдкрдХ рд╣ैं рдФрд░ рд╕рднी рдХे рд╣ृрджрдпों рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рд╕рднी рдЬीрд╡ों рдХी рдкрд░рдо рдЖрдд्рдоा рд╣ैं।
  рдЖрдд्рдоा, рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдФрд░ рднौрддिрдХ рд╢рдХ्рддि рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХрд░рдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЖрдЧे рдпрд╣ рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХрд░рддे рд╣ैं рдХि рдЬीрд╡ों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдХрд░्рдоों рдХे рд▓िрдП рдЗрдирдоें рд╕े рдХौрди рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рд╣ै? рдФрд░ рдкूрд░े рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдЗрдирдХे рдХाрд░рдг рдФрд░ рдкрд░िрдгाрдо рдХे рд▓िрдП рдХौрди рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рд╣ै? рд╡े рдЬिрди्рд╣ें рдЗрдирдХे рднेрдж рдХा рдмोрдз рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЬो рднрд▓ी рднांрддि рдХрд░्рдо рдХे рдХाрд░рдг рдХो рдЬाрди рд▓ेрддे рд╣ैं рд╡рд╣ी рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рджेрдЦрддे рд╣ैं рдФрд░ рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ी рджिрд╡्рдп рдЬ्рдЮाрди рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। 
>>>рд╡े рд╕рднी рдЬीрд╡ों рдоें (рд╣ाрдеी рдиाрд░ाрдпрдг рдФрд░ рдорд╣ाрд╡рдд рдиाрд░ाрдпрдг рдоें рджोрдиों рдоें)  рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рджेрдЦрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдоाрдирд╕िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХिрд╕ी рдХो рдЕрдкрдиे рд╕े рдиीрдЪा рдирд╣ीं рд╕рдордЭрддे।  рд╡े рдПрдХ рд╣ी рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╢рдХ्рддि рдоें рд╕्рдеिрдд рд╡िрд╡िрдз рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЬीрд╡рди рд░ूрдкों рдХो рджेрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЬрдм рд╡े рд╕рднी рдЕрд╕्рддिрдд्рдд्рд╡ों рдоें рд╕ाрдоाрди्рдп рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЖрдзाрд░ рдХो рджेрдЦрддे рд╣ैं рддрдм рдЙрди्рд╣ें рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рдЕрдиुрднूрддि рд╣ोрддी рд╣ै। [рдЕрд░्рдеाрдд рдХिрд╕ी рдХो рдХाрдЯрддे рдирд╣ीं рдХिрди्рддु рдЖрдд्рдорд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдлुंрдлрдХाрд░рддे рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ैं। рддрдеा рдмाрдШ-рдиाрд░ाрдпрдг рд╕े рд╕ाрд╡рдзाрди рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдХрднी рдлंрд╕ рдЬाрдПँ рддो 'рдаाрдХुрд░- рдоाँ-рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी' рдФрд░ рдЧुрд░ुрджेрд╡ рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рд╣ैं рдХी рдЕрдиुрднूрддि рд╣ोрддी рд╣ै। ] 
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп -14 > рдЧुрдг рдд्рд░рдп рд╡िрднाрдЧ рдпोрдЧ-(Yoga through three qualities of natural power)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп-15 > рдкुрд░ुрд╖ोрдд्рддрдо рдпोрдЧ_рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рджिрд╡्рдп рд╕्рд╡рд░ूрдк рдпोрдЧ(supreme divine form yoga)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп- 16 > рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдкрдж рд╡िрднाрдЧ рдпोрдЧ-рджैрд╡ीрдп рдФрд░ рдЖрд╕ुрд░ी рдк्рд░рдХृрддि рдоें рднेрдж рдж्рд╡ाрд░ा рдпोрдЧ рдХा рдЬ्рдЮाрди (Yoga by distinguishing between divine and demonic nature)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп -17 > рд╢्рд░рдж्рдзा рдд्рд░рдп рд╡िрднाрдЧ рдпोрдЧ>рд╢्рд░рдж्рдзा рдХे рддीрди рд╡िрднाрдЧों рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рдпोрдЧ рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рдиा(Pursuing Yoga Understanding the Three Divisions of Shraddha)
рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп -18 > рдоोрдХ्рд╖ рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдпोрдЧ>рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдоें рдкूрд░्рдгрддा рдФрд░ рд╢рд░рдгाрдЧрддि рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдпोрдЧ (Yoga through perfection and surrender in renunciation)

>>># рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдХ्рдпा рд╣ै : 

рдЕрд╡्рдпрдХ्рддाрджीрдиि рднूрддाрдиि рд╡्рдпрдХ्рддрдордз्рдпाрдиि рднाрд░рдд।
рдЕрд╡्рдпрдХ्рддрдиिрдзрдиाрди्рдпेрд╡ рддрдд्рд░ рдХा рдкрд░िрджेрд╡рдиा।।

(рдЧीрддा -2.28)

рд╣े рднाрд░рдд (рдЕрд░्рдЬुрди)  ! рд╕рднी рдк्рд░ाрдгी рдЬрди्рдо рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд (рдЕрдк्рд░рдХрдЯ) рдеे рдФрд░ рдорд░рдиे рдХे рдмाрдж рдкुрдиः рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдоें рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрдпँрдЧे,  рдХेрд╡рд▓ рдмीрдЪ рдоें рд╣ी рд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं рдФрд░ рдк्рд░рдХрдЯ рд░ूрдк рд╕े рджीрдЦрддे рд╣ैं। рдЕрддः рдЙрд╕рдоें рдЪिрди्рддा рдпा рд╢ोрдХ рдХी рдХ्рдпा рдмाрдд рд╣ै ?
2.28 Beings are unmanifested in their beginning, manifested in their middle state, O Arjuna, and unmanifested again in their end. What is there to grieve about? 
рдЬीрд╡ाрдд्рдоाрдУं рдХो (Individual Soul) рдХो рдпрджि рд╣рдо рдХाрд░्рдп-рдХाрд░рдг  рдХे рд╕ंрдШाрдд рд░ूрдк рдоें рд╣ी рдоाрдиे рддो рдЙрдирдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рднी рд╢ोрдХ рдХрд░рдиा рдЙрдЪिрдд рдирд╣ीं рд╣ै।  рдХ्рдпोंрдХि рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдпाрдиी рди рджीрдЦрдиा,  рдЙрдкрд▓рдм्рдз рди рд╣ोрдиा рд╣ी рдЬिрдирдХी рдЖрджि рд╣ै,  рдРрд╕े рдпे рдХाрд░्рдп-рдХाрд░рдг рдХे рд╕ंрдШाрдд рд░ूрдк рдкुрдд्рд░- рдоिрдд्рд░ рдЖрджि рд╕рдорд╕्рдд рднूрдд рдЕрд╡्рдпрдХ्рддाрджि рд╣ैं।  рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬрди्рдо рд╕े рдкрд╣рд▓े рдпे рд╕рдм рдЕрджृрд╢्рдп рдеे। рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдХрд░ рдорд░рдг рд╕े рдкрд╣рд▓े рдкрд╣рд▓ рдмीрдЪ рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ैं рджृрд╢्рдп рд╣ैं। рдФрд░ рдкुрдиः рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрдиा рд╣ी рдиिрдзрди рд╣ै, рдЕрд░्рдеाрдд рдЕрджृрд╢्рдп рд╣ोрдиा рд╣ी рдЬिрдирдХा рдиिрдзрди рдпाрдиी рдорд░рдг рд╣ै, рдЙрдирдХो рдЕрд╡्рдпрдХ्рддрдиिрдзрди рдХрд╣рддे рд╣ैं।  рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рдпрд╣ рдХि рдорд░рдиे рдХे рдмाрдж рднी рдпे рд╕рдм рдЕрджृрд╢्рдп рд╣ो рд╣ी рдЬाрддे рд╣ैं।
рдРрд╕े рд╣ी рдХрд╣ा рднी рд╣ै рдХि рдпрд╣ рднूрдд-рд╕ंрдШाрдд рдЕрджрд░्рд╢рди рд╕े рдЖрдпा рдФрд░ рдкुрдиः рдЕрджृрд╢्рдп рд╣ो рдЧрдпा।  рдЕрддрдПрд╡ рдХोрдИ рд╕рдЧे -рд╕рдо्рдмрди्рдзी , рдоिрдд्рд░-рд╢рдд्рд░ु рди рддो рддेрд░े  рд╣ै рдФрд░ рди рддू рдЙрд╕рдХा рд╣ै  ! рдлिрд░ рд╡्рдпрд░्рде рд╣ी рд╢ोрдХ рдХिрд╕ рд▓िрдпे ? рдЕрддрдПрд╡  рдмिрдиा рд╣ुрдП рд╣ी рджीрдЦрдиे рдФрд░ рдирд╖्рдЯ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдн्рд░ाрди्рддि рд░ूрдк рднूрддों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЪिрди्рддा рд╣ी рдХ्рдпा рд╣ै рд░ोрдиा-рдкीрдЯрдиा рднी рдХिрд╕ рд▓िрдпे рд╣ै ?

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा : рдЗрд╕ рднौрддिрдХ рдЬрдЧрдд् рдоें рдХाрд░्рдп-рдХाрд░рдг рдХा рдиिрдпрдо рдЕрдмाрдзрд░ूрдк рд╕े рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЕрдиुрднрд╡ рдоें рдЖрддा рд╣ै। рдХाрд░्рдп рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХाрд░рдг рд╕े рд╣ोрддी рд╣ै। рд╕ाрдоाрди्рдпрдд рдХाрд░्рдп рд╡्рдпрдХ्рдд рд░ूрдк рдоें рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै рдФрд░ рдХाрд░рдг рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЕрддः рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╡рд╕्рддुрдУं рдХा рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╕े рд╡्рдпрдХ्рдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЖ рдЬाрдиा। рдпрд╣ी рдХ्рд░рдо рдиिрд░рди्рддрд░ рдиिрдпрдордкूрд░्рд╡рдХ рдЪрд▓рддा рд░рд╣рддा рд╣ै।
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЖрдЬ рдХा рд╡्рдпрдХ्рдд > (рдоिрдд्рд░-рд╢рдд्рд░ु, рднाрдИ-рдмрд╣рди, рдкुрдд्рд░ -рдкौрдд्рд░ рдЕрди्рдп рд╕рдЧे рд╕рдо्рдмрди्рдзी) рдЗрд╕рдХे рдкूрд░्рд╡ рдХрд▓ рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдеा рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рд╡рд╣ рд╡्рдпрдХ्рдд рд░ूрдк рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдлिрд░ рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╡िрд▓ीрди рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा। рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рдпрд╣ рд╣ुрдЖ рдХि рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕्рдеिрддि рдЕрдЬ्рдЮाрдд рд╕े рдЖрдпी рдФрд░ рдкुрди рдЕрдЬ्рдЮाрдд рдоें рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрдпेрдЧी। 
рдРрд╕ा рд╕рдордЭ рд▓ेрдиे рдкрд░ рдлिрд░ рджुःрдЦ рдХा рдХोрдИ рдХाрд░рдг рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддा।  рдХ्рдпोंрдХि рдПрдХ рдЪрдХ्рд░ (рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु рдпा рд╕ंрд╕ाрд░-рдЪрдХ्рд░) рдХे рдЖрд░े рдиिрд░рди्рддрд░ рдШूрдорддे рд╣ुрдП рдиीрдЪे рднी рдЖрддे рд╣ैं рддो рдХेрд╡рд▓ рдмाрдж рдоें рдКрдкрд░ рдЙрдардиे (рдкुрдирд░्рдЬрди्рдо) рдХे рд▓िрдП рд╣ी। рдЙрджाрд╣рд░рдгाрд░्рде рд╕्рд╡рдк्рди рдХे рд░ाрдЬрдкाрда (рдЬрдирдХ рдЬैрд╕े рдоैं рд░ाрдЬा рдмрдиा рдеा -рднिрдЦाрд░ी рд╣ो рдЧрдпा ? рд╡ो рд╕рдд्рдп рдеा рдпा рдпे рд╕рдд्рдп рд╣ै ?) рдкрдд्рдиी рдФрд░ рд╢िрд╢ु рдкрд╣рд▓े рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдеे рдФрд░ рдЬाрдЧрдиे рдкрд░ рдлिрд░ рд▓ुрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं ; рддो рдПрдХ рдм्рд░рд╣्рдордЪाрд░ी рдХो рдЙрд╕ рдкрдд्рдиी рдФрд░ рд╢िрд╢ु рдХे рд▓िрдП рд╢ोрдХ рдХрд░рдиे рдХा рдХ्рдпा рдХाрд░рдг рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрднी рд╣ुрдЖ рд╣ी рдирд╣ीं рдеा ? рдФрд░ рдЬिрд╕ рд╢िрд╢ु рдХा рдХрднी рдЬрди्рдо рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ рдеा
рдпрджि рдЬैрд╕ा рдХि рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा рдЗрд╕ рдЬрдЧрдд् рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдФрд░ рд▓рдп рдХा рдЪрдХ्рд░ рдиिрд░рди्рддрд░ рдПрдХ рдкाрд░рдоाрд░्рдеिрдХ рдиिрдд्рдп рдЕрд╡िрдХाрд░ी рд╕рдд्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ी рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै ; рддो рдХ्рдпा рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рдЙрд╕ рд╕рдд्рдп рдХो рдмाрд░рдо्рдмाрд░ рдмрддाрдиे рдкрд░ рднी рд╣рдо рд╕рдордЭ рдХ्рдпों рдирд╣ीं рдкाрддे ?  
рд╢्рд░ीрд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рднी рдпрд╣ рд╡िрдЪाрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддे рд╣ैं рдХि рдЗрд╕ рд╕рдд्рдп рдХो рди рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рджोрд╖ рджेрдиा рдЙрдЪिрдд рдирд╣ीं рд╣ै। рд╢्рд░ी рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдХрд╣рддे рд╣ैं : рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрддрдХाрд░ рд╕े рдЕрд╡िрдж्рдпा рдХा рдиाрд╢ рдоाँ рд╕ाрд░рджा (рдаाрдХुрд░-рдоाँ -рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी) рдХी рдХृрдкा рдХे рдмिрдиा рдЕрд╕рдо्рднрд╡ рд╣ै !  рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рдХे рдЙрд╕े рдпрдеाрд░्рде рдоें рдЬाрдирдиा рдХрдаिрди рд╣ै। рддुрдо्рд╣ें рд╣ी рдоैं рджोрд╖ рдХ्рдпों рджूँ рдЬрдмрдХि рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рдЕрдЬ्рдЮाрди рд╕рдмрдХे рд▓िрдП рд╕рдоाрди рд╣ै।] 
  >>>рдХोрдИ рдкूрдЫ рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдЖрдд्рдоाрдиुрднрд╡ рдоें рдЗрддрдиी рдХрдаिрдиाрдИ рдХ्рдпों рд╣ै ? рднрдЧрд╡ाрди् рдХрд╣рддे рд╣ैं-

рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрд╡рдд्рдкрд╢्рдпрддि рдХрд╢्рдЪिрджेрди
рдоाрд╢्рдЪрд░्рдпрд╡рдж्рд╡рджрддि рддрдеैрд╡ рдЪाрди्рдпः।
рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрд╡рдЪ्рдЪैрдирдорди्рдпः рд╢्рд░ृрдгोрддि
рд╢्рд░ुрдд्рд╡ाрдк्рдпेрдиं рд╡ेрдж рди рдЪैрд╡ рдХрд╢्рдЪिрдд्।।2.29।।

 рдХोрдИ рдЗрд╕ рд╢рд░ीрд░ीрдХो рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдХी рддрд░рд╣ рджेрдЦрддा рд╣ै рдФрд░ рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЕрди्рдп рдХोрдИ рдЗрд╕рдХा рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдХी рддрд░рд╣ рд╡рд░्рдгрди рдХрд░рддा рд╣ै рддрдеा рдЕрди्рдп рдХोрдИ рдЗрд╕рдХो рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдХी рддрд░рд╣ рд╕ुрдирддा рд╣ै; рдФрд░ рдЗрд╕рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рднी рдХोрдИ рдирд╣ीं рдЬाрдирддा। рдЕрд░्рдеाрдд рдпрд╣ рд╢рд░ीрд░ी рджुрд░्рд╡िрдЬ्рдЮेрдп рд╣ै। 
>>>рдЖрдЪाрд░्рдп рд╢ंрдХрд░ рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा : рдЬिрд╕рдХा рдк्рд░рдХрд░рдг рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै рдпрд╣ рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рджुрд░्рд╡िрдЬ्рдЮेрдп рд╣ै। рд╕рд░्рд╡рд╕ाрдзाрд░рдг рдХो рдн्рд░ाрди्рддि рдХрд░ा рджेрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрд╖рдп рдоें рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рддुрдЭे рд╣ी рдХ्рдпा рдЙрд▓ाрд╣рдиा рджूँ рдпрд╣ рдЖрдд्рдоा рджुрд░्рд╡िрдЬ्рдЮेрдп рдХैрд╕े рд╣ै рд╕ो рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдкрд╣рд▓े рдЬो рдирд╣ीं рджेрдЦा рдЧрдпा рд╣ो рдЕрдХрд╕्рдоाрдж् рджृрд╖्рдЯिрдЧोрдЪрд░ рд╣ुрдЖ рд╣ो рдРрд╕े рдЕрдж्рднुрдд рдкрджाрд░्рде рдХा рдиाрдо рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рд╣ै।  рдЙрд╕рдХे рд╕рджृрд╢ рдХा рдиाрдо рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрд╡рдд् рд╣ै рдЗрд╕ 'рдЖрдд्рдоा ' рдХो (рдм्рд░рд╣्рдо рдпा рдЕрдкрдиे рдпрдеाрд░्рде рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХो) рдХोрдИ ( рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ ) рд╣ी рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдордп рд╡рд╕्рддु рдХी рднाँрддि рджेрдЦрддा рд╣ै। рд╡ैрд╕े рд╣ी рджूрд╕рд░ा ( рдХोрдИ рдПрдХ C-IN-C рдирд╡рдиीрджा ) рдЗрд╕рдХो рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрд╡рдд् рдХрд╣рддा рд╣ै рдЕрди्рдп ( рдХोрдИ рдоेрд░े рдЬैрд╕ा рдоूрд░्рдЦ рднाрдЧ्рдпрд╡ाрди ?) рдЗрд╕рдХो рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрд╡рдд् рд╕ुрдирддा рд╣ै; рдПрд╡ं рдХोрдИ рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рджेрдЦ рдХрд░ рдФрд░ рдХрд╣ рдХрд░ рднी рдирд╣ीं рдЬाрдирддा oh !।рдЕрдерд╡ा рдЬो рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХो рджेрдЦрддा рд╣ै рд╡рд╣ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдХे рддुрд▓्рдп рд╣ै рдЬो рдХрд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рдЬो рд╕ुрдирддा рд╣ै рд╡рд╣ рднी ( рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдХे рддुрд▓्рдп рд╣ै )। рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рдпрд╣ рдХि рдЕрдиेрдХ рд╕рд╣рд╕्рд░ों рдоें рд╕े рдХोрдИ рдПрдХ рд╣ी рдРрд╕ा рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдпे рдЖрдд्рдоा рдмрдб़ा рджुрд░्рдмोрдз рд╣ै।
>>> рд╕्рд╡ाрдоी рдЪिрди्рдордпाрдирди्рдж рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा :
       рдкрд░рдоाрд░्рде рддрдд्рдд्рд╡ рдХा рд╡рд░्рдгрди (рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрддीрдд рд╕рдд्рдп-рдкрд░рдо् рд╕рдд्рдп ,рдИрд╢्рд╡рд░ рдпा рдЖрдд्рдоा?) рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै, рдХि 'рд╡рд╣ ' [рдЖрдд्рдоा]  рдЕрдирди्рдд, рд╕рд░्рд╡рдЬ्рдЮ рдФрд░ рдЖрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै; рдХिрди्рддु рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╡िрд╖рдп рдоें  рд╣рдоाрд░ा рдЕрдиुрднрд╡ рддो рдпрд╣ рд╣ै- 'рдХि рд╣рдо рдкрд░िрдЪ्рдЫिрди्рди (рд╕рд╕ीрдо-circumscribed) рдЕрдЬ्рдЮाрдиी рдФрд░ рджुрдЦी рд╣ैं। ' рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬो рд╣рдоाрд░ा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк (рдЕрд╡िрдиाрд╢ी)  рд╣ै, рдЙрд╕рд╕े рд╕рд░्рд╡рдеा рднिрди्рди рд╣рдоाрд░ा рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЕрдиुрднрд╡ (рдирд╢्рд╡рд░)  рд╣ै। рдкाрд░рдоाрд░्рдеिрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдФрд░ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЕрдиुрднрд╡ рдЗрди рджोрдиों рдХा рдЕрди्рддрд░ рд╢ीрдд рдФрд░ рдЙрд╖्рдг, рдк्рд░рдХाрд╢ рдФрд░ рдЕंрдзрдХाрд░ рдХे рдЕрди्рддрд░ рдХे рд╕рдоाрди рдк्рд░рддीрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। 
           >>>рдХ्рдпा рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рд╣рдо рдЕрдкрдиे рд╢ुрдж्рдз рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдЕрдиुрднрд╡ рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддे рд╣ैं ? 
рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें ( рд╕рдж्рдЧुрд░ु рдХी рдХृрдкा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпे рдмिрдиा рдпा рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж-рдХैрдк्рдЯрди рд╕ेрд╡िрдпрд░ "Be and Make  C-IN-C ' рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдоें 3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпे рдмिрдиा рд╣ी ) рдЬрдм рд╣рдо рд╕рдд्рдп рдХो рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рддрдм рд╣рдоाрд░ी рдпрд╣ рдзाрд░рдгा рд╣ोрддी рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд╕рдд्рдп рдПрдХ рдРрд╕ा рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै рдЬो рдХрд╣ीं рджूрд░ рд╕्рдеाрди рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै; рдЬिрд╕рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХिрд╕ी рдХाрд▓ рд╡िрд╢ेрд╖ рдоें рд╣ी рд╣ोрдЧी।  рдкрд░рди्рддु рдпрджि рд╣рдо рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдЙрдкрджेрд╢ рдкрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░ें , рддो рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрдЧा рдХि рд╣рдо рдЙрд╕ рд╕рдд्рдп рд╕े рдХрднी рднी рджूрд░ рдирд╣ीं рд╣ैं рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рддो рд╣рдоाрд░ा рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ी рд╣ै। 
       "рдПрдХ рд░्рдордд्рдп рдЬीрд╡' рдЕрдорд░рдд्рд╡ рд╕े рдЙрддрдиा рд╣ी рджूрд░ рд╣ै рдЬिрддрдиा рдХि 'рд╕्рд╡рдк्рдирдж्рд░рд╖्рдЯा' рдЬाрдЧ्рд░рдд-рдкुрд░ुрд╖ рд╕े। рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рдЖрдд्рдо-рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХे рд╡ैрднрд╡ рдХे рдк्рд░рддि рдЬाрдЧрд░ूрдХ рд╣ै рд╡рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ै ; рдФрд░ рд╕्рд╡рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХे рд╡ैрднрд╡ рд╕े рд╡िрд╕्рдоृрдд рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ी рдоोрд╣िрдд рдЬीрд╡ рд╣ै
       рдк्рд░рдердо рддो рдЗрд╕ рдЬीрд╡ рдХो рд╢рд░ीрд░ (Hand)  рдорди рдФрд░ рдмुрдж्рдзि (Head) рдХे рдкрд░े рд╕्рдеिрдд рдЖрдд्рдоा (Heart) рдХे рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХे рд╡िрдЪाрд░ рдХो рд╣ी рд╕рдордЭрдиा (рдЖрдд्рдорд╢्рд░рдж्рдзा-рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд░рдЦрдиा) рдХрдаिрди рд╣ोрддा рд╣ै।  рдФрд░ рдЬрдм рд╡рд╣ рдЖрдд्рдорд╡िрдХाрд╕ рдХी рд╕ाрдзрдиा рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ [рдпाрдиि 3H рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг] рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиे рдЖрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдкрд╣рдЪाрдирддा рд╣ै; рддрдм рд╡рд╣ рдЙрд╕ рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрддीрдд рдЕрдирди्рдд рдЖрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЪрдХिрдд рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै।
     (рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдпा рд╡िрд╡ेрдХ-рд╕्рд░ोрдд рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рд╣ोрдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд्' рд╕рдоाрдзि рдХे рд╕рдордп)  рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдХी рднाрд╡рдиा рдЬрдм (рд╕ाрдзрдХ рдХे) рдорди рдоें рдЙрдарддी рд╣ै рддрдм рдЙрд╕рдоें рдпрд╣ рд╕ाрд░्рдорде्рдп рд╣ोрддी рд╣ै рдХि рдХ्рд╖рдг рднрд░ рдХे рд▓िрдП рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЪрдХिрдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдФрд░ рдХुрдЫ рд╕ूрдЭрддा рд╣ी рдирд╣ीं рдФрд░ рд╡рд╣ рдЙрд╕ рдХ्рд╖рдг рдЙрд╕ рднाрд╡рдиा рдХे рд╕ाрде рддрджाрдХाрд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। 
рдк्рд░рдпोрдЧ рдХे рддौрд░ рдкрд░ рдЖрдк рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдЕрдЪाрдирдХ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЪрдХिрдд рдХрд░ рджें рдФрд░ рдлिрд░ рдЙрд╕рдХे рдоुрдЦ рдХे рднाрд╡ों рдХो рджेрдЦें।  рдоुँрд╣ рдЦुрд▓ा рд╣ुрдЖ рдХुрдЫ рди рджेрдЦрддी рд╣ुрдИ рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ी рд╣ुрдИ рдЖँрдЦें ; рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╢िрд░ा рддрдиाрд╡ рд╕े рдЦिंрдЪी рд╣ुрдИ рд╡рд╣ рд╡्рдпрдХ्рддि рдкुрддрд▓े рдХे рд╕рдоाрди, рдХ्рд╖рдг рднрд░ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдХिंрдХрд░्рдд्рддрд╡्рдп рд╡िрдоूрдв़ рдЦрдб़ा рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै।
рдаीрдХ рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЖрдд्рдоाрдиुрднрд╡ рдХा рднी рд╡рд╣ рдЖрдирди्рдж рд╣ै, рдЬрдм рдЖрдд्рдоा рд╣ी рдЖрдд्рдоा рдХे рд╕ाрде рдЖрдд्рдоा рдоें рд╣ी рд░рдордг рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै।  рдФрд░ рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдорд╣ाрди рдЛрд╖िрдпों рдиे рдЗрд╕ рдЕрдиुрднрд╡ рдХो рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рд╢рдм्рдж рд╕े рд╕ूрдЪिрдд рдХिрдпा рдЬрдм рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЬीрд╡ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ोрдХрд░ рд╢ुрдж्рдз рдЕрдирди्рддрд╕्рд╡рд░ूрдк рдоाрдд्рд░ рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै।
рдЕрдЬ्рдЮाрдиी рдкुрд░ुрд╖ рд╕рдордЭрддा рд╣ै рдХि рдоैं рд╢рд░ीрд░ (Hand) рдФрд░ рдорди (Head) рдХा рдпोрдЧ рд╣ूँ, рдЬिрд╕рдоें рдЖрдд्рдоा (Heart)  рдХा рд╡ाрд╕ рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдЬ्рдЮाрдиी рдкुрд░ुрд╖ рдЬाрдирддा рд╣ै рдХि рдоैं рдЖрдд्рдоा рд╣ूँ рдЬिрд╕рдиे рд╢рд░ीрд░ рдзाрд░рдг рдХिрдпा рд╣ै । 
рдЬो рд╕ाрдзрдХ рд╕рдо्рдпрдХ् рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЗрд╕ рдЙрдкрджेрд╢ рдХा рд╢्рд░рд╡рдг рдХрд░рддे рд╣ैं рдЙрдирдХो рдЖрдЧे рдЙрд╕ी рдкрд░ рдордирди рдХрд░рдиे рдХो рдЙрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।  рдФрд░ рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЬрдм рддрдХ рдпрдеाрд░्рде рдоें рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдирд╣ीं рд╣ो рдЬाрддा, рддрдм рддрдХ рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдз्рдпाрди рдХрд░рдиे рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рд╕े рдЕрдЬ्рдЮाрдиी рдкुрд░ुрд╖ рдХो рднी рд╢्рд░рд╡рдг рдордирди рдФрд░ рдиिрджिрдз्рдпाрд╕рди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЗрд╕ рд╡िрд░рд▓े рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЬ्рдЮाрди рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рдоिрд▓ рд╕рдХрддी рд╣ै। 
ЁЯФЖЁЯЩПрдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдХो рд╡िрд╖рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рдирд╣ीं рдЬाрдиा рдЬा рд╕рдХрддा। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдпрд╣ाँ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдЗрд╕рдХो рд╕ुрдирдХрд░ рдХोрдИ рднी рд╡्рдпрдХ्рддि рдЗрд╕े рдирд╣ीं рдЬाрдирддा। рдЕрдЧрд▓े рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХрд░рдг рдХा рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рднрдЧрд╡ाрди् рдХрд╣рддे рд╣ैं-
рджेрд╣ी рдиिрдд्рдпрдорд╡рдз्рдпोрд╜рдпं рджेрд╣े рд╕рд░्рд╡рд╕्рдп рднाрд░рдд।

рддрд╕्рдоाрдд्рд╕рд░्рд╡ाрдгि рднूрддाрдиि рди рдд्рд╡ं рд╢ोрдЪिрддुрдорд░्рд╣рд╕ि।।

(рдЧीрддा 2.30)

рд╣े рднрд░рддрд╡ंрд╢ोрдж्рднрд╡ рдЕрд░्рдЬुрди ! рд╕рдм рдХे рджेрд╣ рдоें рдпрд╣ рджेрд╣ी рд╕рджा  рд╣ी рдЕрд╡рдз्рдп (рдЕрд╡िрдиाрд╢ी) рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдпे рд╕рдорд╕्рдд  рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХे рд▓िрдпे рддुрдо्рд╣ें рд╢ोрдХ рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे।
 This, the Indweller in the body of everyone, is ever indestructible, O Arjuna; therefore, thou should not grieve for any creature.
рдпрд╣ рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкी рд╣ोрдиेрдХे рдХाрд░рдг рд╕рдмрдХे рд╕्рдеाрд╡рд░, рдЬंрдЧрдо рдЖрджि рд╢рд░ीрд░ों рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै рддो рднी рдЕрд╡рдпрд╡рд░рд╣िрдд рдФрд░ рдиिрдд्рдп рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╕рджा рд╕рдм рдЕрд╡рд╕्рдеाрдУं рдоें рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ी рдмрдиा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЬिрд╕рд╕े рдХि рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХे рд╢рд░ीрд░ों рдХा рдиाрд╢ рдХिрдпे рдЬाрдиे рдкрд░ рднी рдЗрд╕ рдЖрдд्рдоा рдХा рдиाрд╢ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा , рдЗрд╕рд▓िрдпे рднीрд╖्рдоाрджि рд╕рдм рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рддुрдЭे рд╢ोрдХ рдХрд░рдиा рдЙрдЪिрдд рдирд╣ीं рд╣ै।

 рд╕рдмрдХे рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдЕрд╡рдз्рдп рд╣ै рдЕрд░्рдеाрдд् рдЗрд╕рдХा рд╡рдз рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा। рдХेрд╡рд▓ рджेрд╣ рдХा рд╣ी рдиाрд╢ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдЙрдкрджेрд╢ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдорд╣ा рд╕рдорд░ рдоें рдпुрдж्рдз рдХрд░рдиे рдФрд░ рд╢рдд्рд░ु рд╕ंрд╣ाрд░ рдХрд░рдиे рдоें рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░ाрдгी рдХे рд▓िрдП рд╢ोрдХ рдХрд░рдиा рд╕рд░्рд╡рдеा рдЕрдиुрдЪिрдд рд╣ै। рдпुрдж्рдз рдоें рд╡рд╣ рд╢рдд्рд░ुрдУं рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░े। рдпрд╣ рдЙрдкрджेрд╢ рджेрдиे рдХे рдкूрд░्рд╡ рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдЕрдд्рдпрди्рдд рдпुрдХ्рддि-рдпुрдХ्рдд рд╢ैрд▓ी рдоें рдЖрдд्рдоा рдХी рдЕрдирд╢्рд╡рд░рддा рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ों рдХे рдирд╢्рд╡рд░ рд╕्рд╡рднाрд╡ рдХो рд╕िрдж्рдз рдХिрдпा рд╣ै।
ЁЯФЖЁЯЩП $ рд╢्рд░ीрд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рд╕рд╣ी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि 11рд╡ें рд╢्рд▓ोрдХ рд╕े рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХिрдпे рдЧрдпे рдк्рд░рдХрд░рдг рдХा рдпрд╣ाँ рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।  рдЬрдм рд╣рдо рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рд╡िрд╖ाрдж рдХो рдаीрдХ рд╕े рд╕рдордЭрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд╣ैं рддрдм рдпрд╣ рдкрд╣рдЪाрдирдиा рдХрдаिрди рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा рдХि рдпрдж्рдпрдкि рдЙрд╕рдХा рддाрдд्рдХाрд▓िрдХ рдХाрд░рдг рдпुрдж्рдз рдХी рдЪुрдиौрддी рд╣ै рдкрд░рди्рддु рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдоाрдирд╕िрдХ рд╕ंрддाрдк рдХे рдпрд╣ рд▓рдХ्рд╖рдг рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рдЧрдо्рднीрд░ рдХाрд░рдг рд╕े рд╣ैं। 

рдЬैрд╕ा рдХि рдПрдХ рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ рд░ोрдЧ рдХे рд▓рдХ्рд╖рдгों рдХा рд╣ी рдЙрдкрдЪाрд░ рди рдХрд░рдХे рдЙрд╕ рд░ोрдЧ рдХे рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддा рд╣ै рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдпрд╣ाँ рднी рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рд╢ोрдХ рдоोрд╣ рдХे рдоूрд▓ рдХाрд░рдг (рдЖрдд्рдордЕрдЬ्рдЮाрди) рдХो рд╣ी рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддे рд╣ैं।
>>>рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдоाрдпाрд╢рдХ्рддि > рд╢ुрдж्рдз рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХे рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХे рдХाрд░рдг (рдЖрд╡рд░рдг рдФрд░ рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рдХे рдХाрд░рдг) рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдЕрдЬ्рдЮाрди рди рдХेрд╡рд▓ рджिрд╡्рдп рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рдХрд░рддा рд╣ै рд╡рд░рди् рдЙрд╕рдХे рдЙрд╕ рд╕рдд्рдп рдкрд░ рдн्рд░ाрди्рддि рднी рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ рджेрддा рд╣ै। 
рдЕрд░्рдЬुрди рдХी рдпрд╣ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдмुрдж्рдзि рдпा рдЬीрд╡ рдмुрдж्рдзि рдХि рд╡рд╣ рд╢рд░ीрд░ рдорди рдФрд░ рдмुрдж्рдзि рдХी рдЙрдкाрдзिрдпों рд╕े рдкрд░िрдЪ्рдЫिрди्рди рдпा рд╕ीрдоिрдд рд╣ै рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдоोрд╣ рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै। рдЬिрд╕рд╕े рд╕्рд╡рдЬрдиों рдХे рд╕ाрде рд╕्рдиेрд╣ाрд╕рдХ्рддि рд╣ोрдиे рд╕े рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рдорди рдоें рдпрд╣ рд╡िрд╖ाрдж рдФрд░ рдХрд░ुрдгा рдХा рднाрд╡ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдХो рдЕрд╕рдорд░्рде рдФрд░ рдЕрд╕рд╣ाрдп рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ै।
 рдоोрд╣рдЧ्рд░рд╕्рдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдЖрд╕рдХ्рддि рдХा рдоूрд▓्рдп рджुрдЦ рдФрд░ рд╢ोрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪुрдХाрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдЗрди рд╢рд░ीрд░ाрджि рдЙрдкाрдзिрдпों рдХे рд╕ाрде рдоिрде्рдпा рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХे рдХाрд░рдг рд╣рдоें рджुрдЦ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं। рд╣рдоें рдЕрдкрдиे рд╢ुрдж्рдз рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрдиे рд╕े рдЙрдирдХा рдЕрди्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
рдиिрдд्рдп рдЪैрддрди्рдпрд╕्рд╡рд░ूрдк рдЖрдд्рдоा рд╕्рдеूрд▓ рд╢рд░ीрд░ рдХे рд╕ाрде рдоिрде्рдпा рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХे рдХाрд░рдг рдЕрдиेрдХ рд╡рд╕्рддुрдУं рдФрд░ рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЕрдкрдиे рдХो рдмрди्рдзрди рдоें рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддी рд╣ै। рд╡рд╣ी рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдорди рдХे рд╕ाрде рдЕрдиेрдХ рднाрд╡рдиाрдУं рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ै рдоाрдиो рд╡рд╣ рднाрд╡рдиा рдЬрдЧрдд् рдЙрд╕ी рдХा рд╣ै। рдлिрд░ рдпрд╣ी рдЪैрддрди्рдп рдмुрдж्рдзि-рдЙрдкाрдзि рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рдЖрд╢ा рдФрд░ рдЗрдЪ्рдЫा рдХрд░рддा рд╣ै рдорд╣рдд्рд╡ाрдХांрдХ्рд╖ा рдФрд░ рдЖрджрд░्рд╢ рд░рдЦрддा рд╣ै рдЬिрдирдХे рдХाрд░рдг рдЙрд╕े рджुрдЦी рднी рд╣ोрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдЗрдЪ्рдЫा, рдорд╣рдд्рд╡ाрдХांрдХ्рд╖ा рдЖрджि рдмुрдж्рдзि рдХे рд╣ी рдзрд░्рдо рд╣ैं।рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЗрди्рдж्рд░िрдп рдорди рдФрд░ рдмुрдж्рдзि рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╢ुрдж्рдз рдЖрдд्рдоा рдЬीрд╡рднाрд╡ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рдмाрд╣्рдп рд╡िрд╖рдпों рднाрд╡рдиाрдУं рдФрд░ рд╡िрдЪाрд░ों рдХा рджाрд╕ рдФрд░ рд╢िрдХाрд░ рдмрди рдЬाрддी рд╣ै। рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рджुрдЦ рдФрд░ рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ुрдЦ рдЗрд╕ рдЬीрд╡рднाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рд╣ैं। рдЕрд░्рдЬुрди рдЗрд╕ी рдЬीрд╡рднाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рдкीрдб़ा рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा।
 рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЬाрдирддे рдеे рдХि рд╢ोрдХрд░ूрдк рдн्рд░ांрддि рдпा рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рдХा рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЕрдЬ्рдЮाрди рдЖрд╡рд░рдг рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдпे рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рд╡िрд╖ाрдж рдХो рдЬрдб़ рд╕े рд╣рдЯाрдиे рдХे рд▓िрдпे рд╡े рдЙрд╕рдХो рдЙрдкрдиिрд╖рджों рдоें рдк्рд░рддिрдкाрджिрдд рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं।
рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд╡िрдзि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдорди рдХो рдкुрди рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдЬ्рдЮाрди рднाрд░рдд рдиे рд╣рдЬाрд░ों рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рджिрдпा рдеा। рдпрд╣ाँ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХा рдЧीрддोрдкрджेрд╢ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдпрд╣ी рдк्рд░рдпрдд्рди рд╣ै। рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдХी рдкाрд░рдо्рдкрд░िрдХ рдЙрдкрджेрд╢ рд╡िрдзि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬрдЧрдж्рдЧुрд░ु рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕ीрдзे рд╣ी рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं
рднीрд╖्рдо рдФрд░ рдж्рд░ोрдг рдХे рдЕрди्рддрдХрд░рдг рд╢ुрдж्рдз рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдирдоें рдЪैрддрди्рдп рдк्рд░рдХाрд╢ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рджिрдЦाрдИ рдкрдб़ рд░рд╣ा рдеा। рд╡े рджोрдиों рд╣ी рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рдЕрддुрд▓рдиीрдп рдеे। рдЗрд╕ рдпुрдж्рдз рдоें рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рдЙрдирдХो рдЕрдзोрдЧрддि рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдЧी рдпрд╣ рд╡िрдЪाрд░ рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдЕрдкрд░िрдкрдХ्рд╡ рдмुрдж्рдзि рд╡ाрд▓ा рд╣ी рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрд░्рдЬुрди рдХा рдз्рдпाрди рдЬीрд╡ рдХे рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं।
>>>рд╣рдоाрд░े рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рдЕрдиेрдХ рдкрдХ्рд╖ рд╣ैं (рднूрдоिрдХाрдпें рд╣ैं) рдФрд░ рдЙрдирдоें рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХे рд╕ाрде рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХрд░ рдЙрд╕ी рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рд╣рдо рдЬीрд╡рди рдХा рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╢рд░ीрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣рдо рдмाрд╣्рдп рдЕрдерд╡ा рднौрддिрдХ рдЬрдЧрдд् рдХो рджेрдЦрддे рд╣ैं рдЬो рдорди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрднрд╡ рдХिрдпे рднाрд╡рдиाрдд्рдордХ рдЬрдЧрдд् рд╕े рднिрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдмुрдж्рдзि рдХे рд╕ाрде рд╡िрдЪाрд░ाрдд्рдордХ рдЬрдЧрдд् рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣рдоें рд╣ोрддा рд╣ै। рднौрддिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЬिрд╕े рдоैं рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╕्рдд्рд░ी рд╕рдордЭрддा рд╣ूँ рдЙрд╕ी рдХो рдорди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиी рдоाँ рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрддा рд╣ूँ। 
рдпрджि рдмुрдж्рдзि рд╕े рдХेрд╡рд▓ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдкрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХрд░ें рддो рдЙрд╕рдХा рд╢рд░ीрд░ рдЬीрд╡ рдж्рд░рд╡्рдп  рдФрд░ рдХेрди्рдж्рд░рдХ (nucleus) рд╡ाрд▓ी рдЕрдиेрдХ рдХोрд╢िрдХाрдУं (cells) рдЖрджि рд╕े рдмрдиा рд╣ुрдЖ рдПрдХ рдкिрдг्рдб рд╡िрд╢ेрд╖ рд╣ी рд╣ै। рдпрд╣ाँ рднрдЧрд╡ाрди् рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдпрд╣ी рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрддे рд╣ैं рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХी рджृрд╖्рдЯि рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рдХे рдЧुрд░ुрдЬрди рд╕्рд╡рдЬрди рдпुрдж्рдзрднूрдоि рдЗрдд्рдпाрджि рдХो рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рджेрдЦрдиे рдФрд░ рд╕рдордЭрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░े।
рдЗрд╕ рдорд╣ाрди् рдкाрд░рдоाрд░्рдеिрдХ рд╕рдд्рдп рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рдпрд╣ाँ рдЗрддрдиे рдЕрдирдкेрдХ्рд╖िрдд рдвंрдЧ рд╕े рдЕрдЪाрдирдХ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдЕрд░्рдЬुрди рдХी рдмुрдж्рдзि рдХो рдПрдХ рдЖрдШाрдд рд╕ा рд▓рдЧा। 

рдЕрд╢ोрдЪ्рдпाрдирди्рд╡рд╢ोрдЪрд╕्рдд्рд╡ं рдк्рд░рдЬ्рдЮाрд╡ाрджांрд╢्рдЪ рднाрд╖рд╕े।

рдЧрддाрд╕ूрдирдЧрддाрд╕ूंрд╢्рдЪ рдиाрдиुрд╢ोрдЪрди्рддि рдкрдг्рдбिрддाः।।

(рдЧीрддा -2.11)

рд╢्рд░ी рднрдЧрд╡ाрди् рдиे рдХрд╣ा -- (рдЕрд╢ोрдЪ्рдпाрди्) рдЬिрдирдХे рд▓िрдпे рд╢ोрдХ рдХрд░рдиा рдЙрдЪिрдд рдирд╣ीं рд╣ै, рдЙрдирдХे рд▓िрдпे рддुрдо рд╢ोрдХ рдХрд░рддे рд╣ो ; рдФрд░ рдЬ्рдЮाрдиिрдпों рдХे рд╕े рд╡рдЪрдиों рдХो рдХрд╣рддे рд╣ो, рдкрд░рди्рддु рдЬ्рдЮाрдиी рдкुрд░ुрд╖ рдоृрдд (рдЧрддाрд╕ूрди्) рдФрд░ рдЬीрд╡िрдд (рдЕрдЧрддाрд╕ूрди्) рджोрдиों рдХे рд▓िрдпे рд╢ोрдХ рдирд╣ीं рдХрд░рддे рд╣ैं।।
The Blessed Lord said Thou hast grieved for those that should not be grieved for, yet thou speakest words of wisdom. The wise grieve neither for the living nor for the dead.
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдзрд░्рдо рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЬिрд╕рдХा рдЪिрдд्рдд рдоोрд╣िрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдЬो рдорд╣ाрди् рд╢ोрдХ-рд╕ाрдЧрд░ рдоें рдбूрдм рд░рд╣ा рд╣ै рдРрд╕े рдЕрд░्рдЬुрди рдХा рдмिрдиा рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдХे рдЙрдж्рдзाрд░ рд╣ोрдиा рдЕрд╕рдо्рднрд╡ рд╕рдордЭ рдХрд░ рдЙрд╕ рд╢ोрдХрд╕рдоुрдж्рд░ рд╕े рдЕрд░्рдЬुрди рдХा рдЙрдж्рдзाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫाрд╡ाрд▓े рднрдЧрд╡ाрди् рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдХी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡рдиा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдмोрд▓े- 
   "рдЬो рд╢ोрдХ рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рдирд╣ीं рд╣ोрддे рдЙрди्рд╣ें рдЕрд╢ोрдЪ्рдп рдХрд╣рддे рд╣ैं, рднीрд╖्рдо , рдж्рд░ोрдг рдЖрджि рд╕рджाрдЪाрд░ी рдФрд░ рдкрд░рдоाрд░्рде рд░ूрдк рд╕े рдиिрдд्рдп рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЕрд╢ोрдЪ्рдп рд╣ैं। рдЙрди рди рд╢ोрдХ рдХрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп рднीрд╖्рдоाрджि рдХे рдиिрдоिрдд्рдд рддू рд╢ोрдХ рдХрд░рддा рд╣ै;  рдХि рд╡े рдоेрд░े рд╣ाрдеों рдоाрд░े рдЬाрдпँрдЧे ? рдоैं рдЙрдирд╕े рд░рд╣िрдд рд╣ोрдХрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдФрд░ рд╕ुрдЦाрджि рдХा рдХ्рдпा рдХрд░ूँрдЧा ? рддрдеा рддू рдк्рд░рдЬ्рдЮाрд╡ाрдиों рдХे рдЕрд░्рдеाрдд् рдмुрдж्рдзिрдоाрдиों рдХे рд╡рдЪрди рднी рдмोрд▓рддा рд╣ै ? рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рддू рдЙрди्рдордд рдХी рднाँрддि рдоूрд░्рдЦрддा рдФрд░ рдмुрдж्рдзिрдордд्рддा рдЗрди рджोрдиों рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╡िрд░ुрдж्рдз рднाрд╡ों рдХो рдЕрдкрдиे рдоें рджिрдЦрд▓ाрддा рд╣ै।
рдХ्рдпोंрдХि рдЬिрдирдХे рдк्рд░ाрдг рдЪрд▓े рдЧрдпे рд╣ैं рдЬो рдорд░ рдЧрдпे рд╣ैं. рдЙрдирдХे рд▓िрдпे рдФрд░ рдЬिрдирдХे рдк्рд░ाрдг рдирд╣ीं рдЧрдпे рдЬो рдЬीрддे рд╣ैं рдЙрдирдХे рд▓िрдпे- рднी рдкрдг्рдбिрдд рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрдиी рд╢ोрдХ рдирд╣ीं рдХрд░рддे। рдкाрдг्рдбिрдд्рдп рдХो рд╕рдо्рдкाрджрди рдХрд░рдХे рдЗрд╕ рд╢्рд░ुрддि-рд╡ाрдХ्рдпाрдиुрд╕ाрд░ рдЖрдд्рдорд╡िрд╖рдпрдХ рдмुрдж्рдзि рдХा рдиाрдо рдкрдг्рдбा рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рдмुрдж्рдзि рдЬिрдирдоें рд╣ो рд╡े рдкрдг्рдбिрдд рд╣ैं।рдкрд░ंрддु рдкрд░рдоाрд░्рдерджृрд╖्рдЯि рд╕े рдиिрдд्рдп рдФрд░ рдЕрд╢ोрдЪрдиीрдп рднीрд╖्рдо рдЖрджि рд╢्рд░ेрд╖्рда рдкुрд░ुрд╖ों рдХे рд▓िрдпे рддू рд╢ोрдХ рдХрд░рддा рд╣ै рдЕрддः рддू рдоूреЭ  рд╣ै। рдпрд╣ рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै।
рдЖрдЧे рдХे рд╢्рд▓ोрдХ рдкрдв़рдиे рдкрд░ рд╣рдо рд╕рдордЭेंрдЧे рдХि рднрдЧрд╡ाрди् рдиे рдЬो рдпрд╣ рдЖрдШाрдд рдЕрд░्рдЬुрди рдХी рдмुрдж्рдзि рдоें рдкрд╣ुँрдЪाрдпा рдЙрд╕рдХा рдХिрддрдиा рд▓ाрднрдХाрд░ी рдк्рд░рднाрд╡ рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рдорди рдкрд░ рдкрдб़ा। рдЗрдирдХे рд▓िрдпे рд╢ोрдХ рдХрд░рдиा рдЙрдЪिрдд рдХ्рдпों рдирд╣ीं рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рдиिрдд्рдп рд╣ैं। рдХैрд╕े рднрдЧрд╡ाрди् рдХрд╣рддे рд╣ैं 
>>>##рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп рдЪौрджрд╣: рдЧुрдгрдд्рд░рдп рд╡िрднाрдЧ рдпोрдЧ :
рд╕рдд्рд╡ рдЧुрдг рд╢ांрдд рд╕्рд╡рднाрд╡, рд╕рдж्рдЧुрдг рдФрд░ рд╢ुрдж्рдзрддा рдХो рдЪिрдд्рд░िрдд рдХрд░рддा рд╣ै ; рддрдеा рд░рдЬो рдЧुрдг рдЕрди्рддрд╣ीрди рдХाрдордиाрдУं рдФрд░ рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдЖрдХрд░्рд╖рдгों рдХे рд▓िрдП рдЕрддृрдк्рдд рдорд╣рдд्рд╡ाрдХांрдХ्рд╖ाрдУं (рдЬрдЧрдд рд╕े рдкाрдиे рдХी рд▓ाрд▓рд╕ा рдФрд░ рдЖрд╕рдХ्рддि) рдХो рдмрдв़ाрддा рд╣ै।  рдПрд╡ं рддрдоो рдЧुрдг рдн्рд░рдо, рдЖрд▓рд╕्рдп, рдирд╢े рдФрд░ рдиिрдж्рд░ा рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै। 
рдЬрдм рддрдХ рдЖрдд्рдоा рдЬाрдЧृрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддी рддрдм рддрдХ рдЙрд╕े рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╢рдХ्рддि рдХी рдк्рд░рдмрд▓ рд╢рдХ्рддिрдпों рд╕े рдиिрдкрдЯрдиा рд╕ीрдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдоुрдХ्рддि рдЗрди рддीрди рдЧुрдгों рд╕े рдкрд░े рд╣ै। 
рдкिрдЫрд▓े рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдЖрдд्рдоा рдФрд░ рднौрддिрдХ рд╢рд░ीрд░ рдХे рдмीрдЪ рдХे рдЕрди्рддрд░ рдХो рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рд╕рдордЭाрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рднौрддिрдХ рд╢рдХ्рддि рдХी рдк्рд░рдХृрддि рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЬो рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рддрдд्рдд्рд╡ों рдХा рд╕्рд░ोрдд рд╣ै।  рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдпрд╣ рдорди рдФрд░ рдкрджाрд░्рде рджोрдиों рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै। 
рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдмрддाрддे рд╣ैं рдХि рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╢рдХ्рддि рд╕рдд्рд╡, рд░рдЬрд╕, рдФрд░ рддрдорд╕ рддीрди рдЧुрдгों рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ै। рд╢рд░ीрд░, рдорди рдФрд░ рдмुрдж्рдзि рдЬो рдк्рд░ाрдХृрдд рд╢рдХ्рддि рд╕े рдмрдиे рд╣ैं рдЙрдирдоें рднी рддीрдиों рдЧुрдг рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ोрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╣рдо рдЬीрд╡ों рдоें рдЧुрдгों рдХा рдоिрд╢्рд░рдг рд╣рдоाрд░े рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै। 

>>>[рдоैं рдЕрднी рдЪूрд▓्рд╣े рд╕े рдЕрдкрдиी рдХреЬाрд╣ी рдЙрддाрд░рдиे рдпोрдЧ्рдп-рд╕ाрдИं рдмрдиा рдпा рдирд╣ीं ? рдЗрд╕рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП  рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे рдЧुрдг рдкुрд╕्рддрдХ рдоें 'poise ' рдЕрд╡िрдЪрд▓рддा' рдоें рдиाрд░рдж  рдХी рдХрдеा рдпाрдж рд░рдЦрдиी рдЪाрд╣िрдП। рдФрд░ рдоाँ рд╕े рдЕрдиुрдорддि рд▓िрдП рдмिрдиा -рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЬाँрдЪрдиे рдХा рджुрд╕्рд╕ाрд╣рд╕ рдХрднी рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП, рдХ्рдпोंрдХि рдиाрд░рдж рдЬी рд╡िрдж्рдпा рдоाрдпा (рдоाँ рд╕ाрд░рджा ) рдХी рдХृрдкा/рд╕े рдЕрдиुрдорддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпे рдмिрдиा рд╣ी рдкाрдиी рд▓ेрдиे рдЪрд▓े рдЧрдП рдеे рдФрд░ рдЖрдзा рдШंрдЯा рдоें рдЪाрд░ो рдпुрдЧ рдмीрдд рдЧрдпा ? рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдЬाрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдоाँ рд╕े рдЕрдиुрдорддि рд▓ेрдХрд░ рдЧрдП рдеे, рдоाँ рдиे рдЪाрдХू рдХी рдоूрда рдФрд░ рдиुрдХीрд▓ी рдзाрд░ рдкрдХреЬाрдиे рдХी рднाрд╡рдиा рдХो рдкрд░рдЦрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЕрдоेрд░िрдХा рдЬाрдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рджी рдеी। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдиे рдЕрдоेрд░िрдХा рдЬाрдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा рддाрдХि рд╡рд╣ां рдЬाрдХрд░ рд╡рд╣ рд▓ोрдЧों рдХो рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рдХा рд╕ंрджेрд╢, рдзрд░्рдо рдХा рд╕ंрджेрд╢ рдФрд░ рд╢ांрддि рдХा рд╕ंрджेрд╢ рджे рд╕рдХें। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоां рд╢ाрд░рджा рджेрд╡ी рд╕े рдЕрдоेрд░िрдХा рдЬाрдиे рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдоांрдЧी। рдЙрдирдХी рдмाрдд рд╕ुрдирдХрд░ рдоां рд╢ाрд░рджा рджेрд╡ी рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЧौрд░ рд╕े рджेрдЦा рдФрд░ рдЧंрднीрд░ рд╕्рд╡рд░ рдоें рдХрд╣ा, ‘рд╕ोрдЪ рдХрд░ рдмрддाрддी рд╣ूं।’ рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдХो рд▓рдЧा, рд╢ाрдпрдж рдЕрдоेрд░िрдХा рдЬाрдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рди рдоिрд▓े, рдирд╣ीं рддो рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдХ्рдпा рдХрднी рдХिрд╕ी рдХो рд╕ोрдЪрдиा рднी рдкрдб़рддा рд╣ै! рдЙрд╕ рд╕рдордп рдоां рд╢ाрд░рджा рд╕рдм्рдЬी рдмрдиा рд░рд╣ी рдеीं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рд╕े рдХрд╣ा, ‘рд╡рд╣ां рдкрдб़ा рд╣ुрдЖ рдЪाрдХू рд▓े рдЖрдУ।’

рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдиे рд╕ाрдордиे рдкрдб़ा рдЪाрдХू рдЙрдаाрдпा рдФрд░ рдоां рд╢ाрд░рджा рджेрд╡ी рдХे рд╣ाрдеों рдоें рд░рдЦ рджिрдпा। рдЗрд╕ рдкрд░ рдоां рд╢ाрд░рджा рджेрд╡ी рдХा рдЪेрд╣рд░ा рдЦिрд▓ рдЙрдаा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рддрдд्рдХाрд▓ рдЦुрд╢ी-рдЦुрд╢ी рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдХो рдЕрдоेрд░िрдХा рдЬाрдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рджे рджी। рдЕрдм рд╡िрд╕्рдоिрдд рд╣ोрдиे рдХी рдмाрд░ी рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдХी рдеी। рдЙрдирдХी рд╕рдордЭ рдоें рдирд╣ीं рдЖ рд░рд╣ा рдеा рдХि рдХ्рдпों рдоां рд╢ाрд░рджा рдиे рдХрд╣ा рд╕ोрдЪрдХрд░ рдмрддाрддी рд╣ूं рдФрд░ рдлिрд░ рдХ्рдпा рд╕ोрдЪрдХрд░ рддрдд्рдХाрд▓ рдЗрдЬाрдЬрдд рджे рджी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкूрдЫा, ‘рдоेрд░े рдЪाрдХू рджेрдиे рдФрд░ рдЖрдкрдХे рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рджेрдиे рдоें рдХ्рдпा рд╕ंрдмंрдз рд╣ै?’

рдоां рд╢ाрд░рджा рджेрд╡ी рдиे рдЙрдирдХी рд╢ंрдХा рдХा рд╕рдоाрдзाрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा, ‘рдоैंрдиे рдЧौрд░ рдХिрдпा рдХि рддुрдордиे рдЪाрдХू рдХा рдзाрд░ рд╡ाрд▓ा рд╣िрд╕्рд╕ा рдЦुрдж рдкрдХрдб़ा рдФрд░ рдоेрд░ी рдУрд░ рд╣рдд्рдеे рд╡ाрд▓ा рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрдв़ाрдпा। рдЕрдкрдиे рд▓िрдП рдЦрддрд░ा рдЙрдаाрддे рд╣ुрдП рднी рддुрдордиे рдоेрд░ी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХी рдЪिंрддा рдХी। рдЕрдкрдиे рдЗрд╕ рдЖрдЪрд░рдг рд╕े рддुрдордиे рд╕ाрдмिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдХि рддुрдо рдХрдаिрдиाрдЗрдпां рд╕्рд╡рдпं рдЭेрд▓рддे рд╣ो рдФрд░ рджूрд╕рд░ों рдХे рднрд▓े рдХी рдЪिंрддा рдХрд░рддे рд╣ो। рдЗрд╕рд╕े рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рддुрдо рд╕рднी рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ो। рдордиुрд╖्рдп рдХी рдордиुрд╖्рдпрддा рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд╕े рдЬ्рдпाрджा рджूрд╕рд░ों рдХी рднрд▓ाрдИ рдХी рдЪिंрддा рдХрд░े। рдпрд╣ рдЖрдд्рдо рдиिрд░्рдоिрдд рдмंрдзрди рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХो рдордиुрд╖्рдп рдмрдиाрддा рд╣ै।’ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдоां рд╢ाрд░рджा рдХे рд╕ाрдордиे рдирддрдорд╕्рддрдХ рд╣ुрдП рдФрд░ рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рд▓ेрдХрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рдЧрдП। рдпे рдмाрддें рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоिрд╢рди рдЗंрд╕्рдЯिрдЯ्рдпूрдЯ рдСреЮ рдХрд▓्рдЪрд░ , рдХोрд▓рдХाрддा рдХे рд╕рдЪिрд╡ рд╕्рд╡ाрдоी рд╕ुрдкрд░्рдгाрдирди्рдж рдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдиे 'рднाрд░рдд рд╕ेрд╡ाрд╢्рд░рдо рд╕ंрдШ ' рд╕ोрдиाрд░ी рдСрдбोрдЯोрд░िрдпрдо , рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░  рдоें рдХрд╣ीं।

 ЁЯЩПрдкрд░िрдЪ्рдЫेрдж ~ 46, [(21 рдЬुрд▓ाрдИ 1883) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд-46] ЁЯЩП

 ЁЯФЖЁЯЩПрдиिрд░ाрдХाрд░ рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдиंрдж рдХा рджрд░्рд╢рди - рд╖рдЯ्рдЪрдХ्рд░ рднेрдж - рдиाрджрднेрдж рдФрд░ рд╕рдоाрдзिЁЯФЖЁЯЩП

[###1883, 21st July/Kirtanananda at Sriyukta Adhar Sen's Bati : (14.4.1992 -рдмрдиाрд░рд╕ рдХे рдиिрдХрдЯ рдКँрдЪ рдкुрд▓ рдкрд░ ,..... рдорд╣ाрд╡िрд╕्рдлोрдЯ -Big Bang  -  'рдЪिрджाрдирди्рдж рд░ूрдкः рд╢िрд╡ोрд╣ं -рд╢िрд╡ोрд╣ं'..... рдЬрдкрддे -рдЬрдкрддे рдиाрджрднेрдж - рдорд╣ाрд╡िрд╕्рдлोрдЯ! рдмрдиाрд░рд╕ рдХрдмीрд░ рдЪौрд░ाрд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕рдоाрдзि рд▓рдЧрддी рд╣ै ! рдХ्рдпा рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп 2007 рдХे рдмाрдж рдЖрдЬ 14 .2.2024 рдХो рднी рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдкूрдЬा рд╣ी рд╣ैрдЖрдЬ 14 рдлрд░рд╡рд░ी 2024 рдХो рдЬ्рдЮाрдирджाрдпिрдиी рдоाँ рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рд╡ीрдгा рд╡ाрдж्рдп-рд╡िрдиोрджिрдиी рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рдорд╣ाрдХрдорд▓ рдХे рдлूрд▓ рдкрд░ рдмैрдардХрд░  рд╡ीрдгा рдмрдЬाрддी рд╣ुрдИ рдоूрд░्рддि рдоें рдкूрдЬिрдд рд╣ोंрдЧी ! 

>>>рдкंрдЪрдо рднूрдоि (рд╡िрд╢ुрдж्рдзि рдЪрдХ्рд░) рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдкрд░ рдиिрд░ाрдХाрд░ рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж рдХा рджрд░्рд╢рди рд╣ोрддा рд╣ै !!!]

[ржиিрж░াржХাрж░ рж╕ржЪ্ржЪিржжাржиржи্ржж ржжрж░্рж╢ржи — рж╖ржЯ্‌ржЪржХ্рж░ржнেржж — ржиাржжржнেржж #ржУ рж╕ржоাржзি ]

[рдиाрджрднेрдж # -Big Bang  - рдорд╣ाрд╡िрд╕्рдлोрдЯ рдФрд░ рд╕рдоाрдзि !] 

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЕрдзрд░ рдХे рдордХाрди рдкрд░ рдЖрдП рд╣ैं । рдмैрдардХрдЦाрдиे рдоें рд░ाрдорд▓ाрд▓, рдоाрд╕्рдЯрд░, рдЕрдзрд░ рддрдеा рдХुрдЫ рдФрд░ рднрдХ्рдд рдЖрдкрдХे рдкाрд╕ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं । рдоुрд╣рд▓्рд▓े рдХे рджो-рдЪाрд░ рд▓ोрдЧ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рджेрдЦрдиे рдЖрдП рд╣ैं । рд░ाрдЦाрд▓ рдХे рдкिрддा рдХрд▓рдХрдд्рддे рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं – рд░ाрдЦाрд▓ рд╡рд╣ीँ рд╣ैं ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг (рдЕрдзрд░ рдХे рдк्рд░рддि)- рдХ्рдпों, рд░ाрдЦाрд▓ рдХो рдЦрдмрд░ рдирд╣ीं рджी ?

рдЕрдзрд░- рдЬी, рдЙрди्рд╣ें рдЦрдмрд░ рджी рд╣ै ।

рд░ाрдЦाрд▓ рдХे рд▓िрдП рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рд╡्рдпрдЧ्рд░ рджेрдЦрдХрд░ рдЕрдзрд░ рдиे рд░ाрдЦाрд▓ рдХो рд▓िрд╡ा рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЖрджрдоी рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиी рдЧाреЬी рднिрдЬрд╡ा рджी ।

рдЕрдзрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рдкाрд╕ рдЖ рдмैрдаे । рдЖрдк рдХे рджрд░्рд╢рди рдХे рд▓िрдП рдЕрдзрд░ рдЖрдЬ рд╡्рдпाрдХुрд▓ рд╣ो рд░рд╣े рдеे । рдЖрдЬ рдЖрдкрдХे рдпрд╣ाँ рдЖрдиे рдХे рдмाрд░े рдоें рдкрд╣рд▓े рд╕े рдХुрдЫ рдиिрд╢्рдЪिрдд рдирд╣ीं рдеा । рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े рд╣ी рдЖрдк рдЖ рдкрд╣ुँрдЪे рд╣ैं । 

рдЕрдзрд░- рдмрд╣ुрдд рджिрди рд╣ुрдП рдЖрдк рдирд╣ीं рдЖрдП рдеे । рдоैंрдиे рдЖрдЬ рдЖрдкрдХो рдкुрдХाрд░ा рдеा, - рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЖँрдЦों рд╕े рдЖँрд╕ू рднी рдЧिрд░े рдеे ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг (рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ोрдХрд░ рд╣ँрд╕рддे рд╣ुрдП)- рдХ्рдпा рдХрд╣рддे рд╣ो !

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (ржк্рж░рж╕ржи্ржи рж╣ржЗрзЯা, рж╕рж╣াрж╕্ржпে) — ржмрж▓ ржХি ржЧো!

рд╢ाрдо рд╣ुрдИ । рдмैрдардХрдЦाрдиे рдоें рдмрдд्рддी рдЬрд▓ाрдпी рдЧрдпी । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рд╣ाрде рдЬोреЬрдХрд░ рдЬрдЧрдЬ्рдЬрдирдиी рдХो рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░ рдорди рд╣ी рдорди рд╢ाрдпрдж рдоूрд▓рдорди्рдд्рд░ рдХा рдЬाрдк рдХिрдпा । рдЕрдм рдордзुрд░ рд╕्рд╡рд░ рд╕े рдиाрдо-рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं – ‘рдЧोрд╡िрди्рдж ! рдЧोрд╡िрди्рдж ! рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж ! рд╣рд░ि рдмोрд▓ ! рд╣рд░ि рдмोрд▓ !’ рдЖрдк рдЗрддрдиा рдордзुрд░ рдиाрдо-рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рдоाрдиो рдордзु рдмрд░рд╕ рд░рд╣ा рд╣ै ! рднрдХ्рддрдЧрдг рдиिрд░्рд╡ाрдХ् рд╣ोрдХрд░ рдЙрд╕ рдиाрдорд╕ुрдзा рдХा рдкाрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । 

 рд╢्рд░ी рд░ाрдорд▓ाрд▓ рдЬ्рдЮाрдирджрдпिрдиी рдоाँ рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдХा (рдХाрдХीрдоुрдЦ рдпा рдоाँ рднрд╡рддाрд░िрдгी) рднрдЬрди рдЧा рд░рд╣े рд╣ैं - 

"рднुрд╡рди рднुрд▓ाрдЗрд▓ी рдоाँ, рд╣рд░ рдоोрд╣िрдиी। 

рдоूрд▓ाрдзाрд░े рдорд╣ोрдд्рдкрд▓े,рд╡ीрдгा рд╡ाрдж्рдп-рд╡िрдиोрджिрдиी।।   

(рднाрд╡ाрд░्рде)- “рд╣े рдоाँ рд╣рд░рдоोрд╣िрдиी, рддूрдиे рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рднुрд▓ाрд╡े рдоें рдбाрд▓ рд░рдЦा рд╣ै । рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдорд╣ाрдХрдорд▓ рдоें рддू рд╡ीрдгाрд╡ाрджрди рдХрд░рддी рд╣ुрдИ рдЪिрдд्рддрд╡िрдиोрджрди рдХрд░рддी рд╣ै । 

(Meaning)- “O Mother Harmohini, you have put the world into oblivion. In the Muladhar Mahakamal, you entertain the mind by playing the veena.

рд╢рд░ीрд░- рд╢ाрд░ीрд░ рдпрди्рдд्рд░े рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдЖрджि рдд्рд░рдп рддрди्рдд्рд░े ,

рдЧुрдгрднेрдж рдорд╣ाрдорди्рдд्рд░े рдЧुрдгрдд्рд░рдп рд╡िрднाрдЧिрдиी।। 

рдорд╣ाрдорди्рдд्рд░ рдХा рдЕрд╡рд▓рдо्рдмрди рдХрд░ рддू рд╢рд░ीрд░рд░ूрдкी рдпрди्рдд्рд░ рдХे рд╕ुрд╖ुрдо्рдиाрджि рддीрди рддाрд░ों рдоें рддीрди рдЧुрдгों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рддीрди рдЧ्рд░ाрдоों рдоें рд╕ंрдЪрд░рдг рдХрд░рддी рд╣ै ।

рдЖрдзाрд░े рднैрд░рд╡ाрдХाрд░, рд╖рдбрджрд▓े рд╢्рд░ीрд░ाрдЧ рдЖрд░,

 рдордгिрдкूрд░ेрддे рдорд▓्рд╣ाрд░,  рдмрд╕ंрддे рд╣ृрджрдк्рд░рдХाрд╢िрдиी;

рд╡िрд╢ुрдж्рдз рд╣िрди्рджोрд▓ рд╕ूрд░े,  рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдЖрдЬ्рдЮाрдкूрд░े,

рддाрди-рд▓рдп -рдоाрди-рд╕ूрд░े рддीрди рдЧ्рд░ाрдо-рд╕ंрдЪाрд░िрдгी ॥

 рдоूрд▓ाрдзाрд░рдЪрдХ्рд░ рдоें рддू рднैрд░рд╡ рд░ाрдЧ рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рд╣ै; рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрдирдЪрдХ्рд░ рдХे рд╖рдб्рджрд▓ рдХрдорд▓ рдоें рддू рд╢्рд░ी рд░ाрдЧ рддрдеा рдордгिрдкूрд░рдЪрдХ्рд░ рдоें рдорд▓्рд╣ाрд░ рд░ाрдЧ рд╣ै । рддू рд╡рд╕рди्рдд рд░ाрдЧ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ृрджрдпрд╕्рде рдЕрдиाрд╣рддрдЪрдХ्рд░ рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рддू рд╡िрд╢ुрдж्рдзрдЪрдХ्рд░ рдоें рд╣िрдг्рдбोрд▓ рддрдеा рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдоें рдХрд░्рдгाрдЯрдХ рд░ाрдЧ рд╣ै । рддाрди-рдоाрди-рд▓рдп-рд╕ुрд░ рдХे рд╕рд╣िрдд рддू рдорди्рдж्рд░-рдордз्рдп-рддाрд░ рдЗрди рддीрди рд╕рдк्рддрдХों рдХा рднेрджрди рдХрд░рддी рд╣ै । 

рдорд╣ाрдоाрдпा рдоोрд╣рдкाрд╢े , рдмрдж्рдз рдХрд░े рдЕрдиाрдпाрд╕े ,

 рддрдд्рд╡ рд▓рдпे рддрдд्рд╡ाрдХाрд╢े рд╕्рдеिрд░ рдЖрдЫे рд╕ौрджाрдоिрдиी।

рд╢्рд░ीрдирди्рджрдХुрдоाрд░ рдХрдп, рддрдд्рд╡ рдиा рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ोрдп , 

рддрд╡ рддрдд्рд╡ рдЧुрдгрдд्рд░рдп , рдХाрдХीрдоुрдЦ # -рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдиी।" 

рд╣े рдорд╣ाрдоाрдпा, рддूрдиे рдоोрд╣рдкाрд╢ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдм рдХो рдЕрдиाрдпाрд╕ рдмाँрдз рд▓िрдпा рд╣ै । рддрдд्рдд्рд╡ाрдХाрд╢ рдоें рддू рдоाрдиो рд╕्рдеिрд░ рд╕ौрджाрдоिрдиी рдХी рддрд░рд╣ рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ै । ‘рдирди्рджрдХुрдоाрд░’ рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рддेрд░े рддрдд्рдд्рд╡ рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा। рддीрди рдЧुрдгों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддूрдиे рдЬीрд╡ рдХी рджृрд╖्рдЯि рдХो [рдХाрдХीрдоुрдЦ рдХो #] рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рдХрд░ рд░рдЦा рд╣ै ।”

рж╢্рж░ীржпুржХ্ржд рж░াржорж▓াрж▓ ржПржЗржмাрж░ ржЧাржи ржЧাржЗрждেржЫেржи:

ржнুржмржи ржнুрж▓াржЗрж▓ি ржоা, рж╣рж░ржоোрж╣িржиী। ржоূрж▓াржзাрж░ে ржорж╣োрзОржкрж▓ে, ржмীржгাржмাржж্ржп-ржмিржиোржжিржиী।

рж╢рж░ীрж░ рж╢াрж░ীрж░ ржпржи্ржд্рж░ে рж╕ুрж╖ুржо্ржиাржжি ржд্рж░рзЯ рждржи্ржд্рж░ে,ржЧুржгржнেржж ржорж╣াржоржи্ржд্рж░ে ржЧুржгржд্рж░рзЯржмিржнাржЧিржиী ॥

ржЖржзাрж░ে ржнৈрж░ржмাржХাрж░ рж╖рзЬржжрж▓ে рж╢্рж░ীрж░াржЧ ржЖрж░,ржоржгিржкুрж░েрждে ржорж╣্рж▓াрж░, ржмрж╕ржи্рждে рж╣ৃрзОржк্рж░ржХাрж╢িржиী,

ржмিрж╢ুржж্ржз рж╣িрж▓্рж▓োрж▓ рж╕ুрж░ে, ржХрж░্ржгাржЯржХ ржЖржЬ্ржЮাржкুрж░ে,рждাржи рж▓рзЯ ржоাржи рж╕ুрж░ে, рждিржи ржЧ্рж░াржо-рж╕ржЮ্ржЪাрж░িржгী।

ржорж╣াржоাрзЯা ржоোрж╣ржкাрж╢ে, ржмржж্ржз ржХрж░ ржЕржиাрзЯাрж╕ে,рждржд্ржд্ржм рж▓рзЯে рждржд্ржд্ржмাржХাрж╢ে рж╕্ржеিрж░ ржЖржЫে рж╕ৌржжাржоিржиী।

рж╢্рж░ীржиржи্ржжржХুржоাрж░ে ржХрзЯ, рждржд্ржд্ржм ржиা ржиিрж╢্ржЪрзЯ рж╣рзЯ,рждржм рждржд্ржд্ржм ржЧুржгржд্рж░рзЯ, ржХাржХীржоুржЦ-ржЖржЪ্ржЫাржжিржиী।

рж░াржоাрж▓াрж▓ ржЖржмাрж░ ржЧাржЗрж▓েржи:

рднрд╡рджाрд░ा рднрдпрд╣рд░ा рдиाрдо рд╢ुрдиेрдЫि рддोрдоाрд░,

рддाрдИрддे рдПрдмाрд░ рджिрдПрдЫि рднाрд░ рддाрд░ो рддाрд░ो рдиा рддाрд░ो рдоाँ।  

(рднाрд╡ाрд░्рде)- “рд╣े рднрд╡ाрдиी, рдоैंрдиे рддुрдо्рд╣ाрд░ा рднрдпрд╣рд░ рдиाрдо рд╕ुрдиा рд╣ै, рдЗрд╕ीрд▓िрдП рддो рдЕрдм рдоैंрдиे рддुрдо рдкрд░ рдЕрдкрдиा рднाрд░ рд╕ौंрдк рджिрдпा рд╣ै । рдЕрдм рддुрдо рдоुрдЭे рддाрд░ो рдпा рди рддाрд░ो ! 

рддुрдоि рдоाँ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб-рдзाрд░ी  рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рд╡्рдпाрдкिрдХे ,

рдХे рдЬाрдиे рддोрдоाрд░े рддुрдоि рдХाрд▓ी рдХि рд░ाрдзिрдХे ?

рдШрдЯे рдШрдЯे рддुрдоि рдШрдЯे рдЖрдЫो рдЧो рдЬрдирдиी ,

рдоाँ, рддुрдо рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб-рдЬрдирдиी рд╣ो, рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб-рд╡्рдпाрдкिрдиी рд╣ो । рддुрдо 'рдХाрд▓ी' рд╣ो рдпा 'рд░ाрдзिрдХा' –? рдпрд╣ рдХौрди рдЬाрдиे! рд╣े рдЬрдирдиी, рддुрдо рдШрдЯ рдШрдЯ рдоें рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ो ।

рдоूрд▓ाрдзाрд░े рдХрдорд▓े рдеाрдХो рдоाँ рдХूрд▓-рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी। 

рддрдж-рдКрд░्рдз्рд╡рддे рдЖрдЫे рдоाँ' рдЧो рдиाрдоे рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди,рдЪрддुрд░्рджрд▓ рдкрдж्рдоे рддрдеाрдп рдЖрдЫे рдЕрдзिрд╖्рдаाрди।  

рдЪрддुрд░्рджрд▓े рдеाрдХ рддुрдоि рдХूрд▓-рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी,рд╖рдб्рджрд▓ рд╡рдЬ्рд░ाрд╕рдиे рд╡рд╕ рдоाँ рдЖрдкрдиि। 

рддрдж-рдКрд░्рдз्рд╡рддे  рдиाрднिрд╕्рдеाрди рдоाँ рдордгिрдкुрд░ рдХрдп,рдиीрд▓рд╡рд░्рдгैрд░ рджрд╢рджрд▓ рдкрдж्рдо рдЬे рддрдеाрдп। 

рд╕ुрд╖ुрдо्рдиाрд░ рдкрде рджिрдпे рдПрд╕ рдЧो рдЬрдирдиी ,

рдХрдорд▓े рдХрдорд▓े рдеाрдХ рдХрдорд▓े рдХाрдоिрдиी।   

рдоूрд▓ाрдзाрд░-рдЪрдХ्рд░ рдХे рдЪрддुрд░्рджрд▓ рдХрдорд▓ рдоें рддुрдо рдХुрд▓-рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ो । рддुрдо्рд╣ीं рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдоाрд░्рдЧ рд╕े рдКрдкрд░ рдЙрдарддी рд╣ुрдИ рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди-рдЪрдХ्рд░ рдХे рд╖рдб्рджрд▓ рддрдеा рдордгिрдкुрд░-рдЪрдХ्рд░ рдХे рджрд╢рджрд▓ рдХрдорд▓ рдоें рдкрд╣ुँрдЪрддी рд╣ो। рд╣े рдХрдорд▓рдХाрдоिрдиी, рддुрдо рдКрд░्рдз्рд╡ोрд░्рдз्рд╡ рдХрдорд▓ों рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддी рд╣ो ।

рддрдж-рдКрд░्рдз्рд╡рддे рдЖрдЫे рдоाँ 'рдЧो рд╕ुрдзा рд╕рд░ोрд╡рд░,

рд░рдХ्рддрд╡рд░्рдгेрд░ рдж्рд╡ाрджрд╢рджрд▓ рдкрдж्рдо рдордиोрд╣рд░ , 

рдкाрджрдкрдж्рдоे рджिрдпे рдпрджि рдП рдкрдж्рдо рдк्рд░рдХाрд╢।

 (рдоाँ), рд╣ृрджे рдЖрдЫे рд╡िрднाрд╡рд░ी рддिрдоिрд░ рд╡िрдиाрд╢। 

рд╣ृрджрдпрд╕्рдеिрдд рдЕрдиाрд╣рддрдЪрдХ्рд░ рдХे рдж्рд╡ाрджрд╢-рджрд▓ рдХрдорд▓ рдХो рдЕрдкрдиे рдкाрджрдкрдж्рдо рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╕्рдлुрдЯिрдд рдХрд░ рддुрдо рд╣ृрджрдп рдХे рдЕрдЬ्рдЮाрдирддिрдоिрд░ рдХा рд╡िрдиाрд╢ рдХрд░рддी рд╣ो ।

рддрдж-рдКрд░्рдз्рд╡рддे рдЖрдЫे рдоाँ' рдЧो рдиाрдо рдХрдг्рдард╕्рдерд▓,

рдзूрдо्рд░рд╡рд░्рдгेрд░ рдкрдж्рдо рдЖрдЫे рд╣ोрдп рд╖ोрдб्рд╢рджрд▓। 

рд╕ेрдИ рдкрдж्рдо рдордз्рдпे рдЖрдЫे рдЕрдо्рдмुрдЬे рдЖрдХाрд╢ ,

рд╕े рдЖрдХाрд╢ рд░ुрдж्рдз рд╣ोрд▓े рд╕рдХрд▓ि рдЖрдХाрд╢। 

 рдЗрд╕рдХे рдКрдкрд░ рдХрдг्рдард╕्рдеिрдд рд╡िрд╢ुрдж्рдзрдЪрдХ्рд░ рдоें рдзूрдо्рд░рд╡рд░्рдг рд╖ोрдбрд╢-рджрд▓ рдХрдорд▓ рд╣ै । рдЗрд╕ рдХрдорд▓ рдХे рдордз्рдпрднाрдЧ рдоें рдЬो рдЖрдХाрд╢ рд╣ै, рд╡рд╣ рдпрджि рдЕрд╡рд░ुрдж्рдз рд╣ो рдЬाрдп рддो рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдЖрдХाрд╢ рд╣ी рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै ।

рддрдж-рдЙрд░्рдз्рд╡े рд▓рд▓ाрдЯे рд╕्рдеाрди рдоाँ рдЖрдЫे рдж्рд╡िрджрд▓ рдкрдж्рдо

рд╕рджाрдп рдЖрдЫрдЬे рдорди рд╣ोрдЗрдпे рдЖрдмрдж्рдз।  

рдорди рдЬे рдоाрдиे рдиा рдЖрдоाрд░ рдорди рднाрд▓ рдирдп , 

рдж्рд╡िрджрд▓े рдмрд╕िрдпा рд░ंрдЧ рджेрдЦрдЬे рд╕рджाрдп।  

рдЗрд╕рдХे рдКрдкрд░ рд▓рд▓ाрдЯ рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХे рдж्рд╡िрджрд▓ рдХрдорд▓ рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдХрд░ рдорди рдЖрдмрдж्рдз рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै – рд╡рд╣ рд╡рд╣ीँ рд░рд╣рдХрд░ рдордЬा рджेрдЦрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рдФрд░ рдКрдкрд░ рдирд╣ीं рдЙрдардиा рдЪाрд╣рддा । 

рддрдж-рдЙрд░्рдз्рд╡े рдорд╕्рддрдХे рд╕्рдеाрди рдоाँ рдЕрддि рдордиोрд╣рд░, 

рд╕рд╣рд╕्рд░рджрд▓ рдкрдж्рдо рдЖрдЫे рддाрд╣ाрд░ рднीрддрд░।  

рддрдеाрдп рдкрд░рдо рд╢िрд╡ рдЖрдЫेрди рдЖрдкрдиि, 

рд╕ेрдИ рд╢िрд╡ेрд░ рдХाрдЫे рдмрд╕ рд╢िрд╡े рдоाँ рдЖрдкрдиि। 

рдЗрд╕рд╕े рдКрдкрд░ рдорд╕्рддрдХ рдоें рд╕рд╣рд╕्рдд्рд░ाрд░рдЪрдХ्рд░ рд╣ै । рд╡рд╣ाँ рдЕрдд्рдпрди्рдд рдордиोрд╣рд░ рд╕рд╣рд╕्рдд्рд░рджрд▓ рдХрдорд▓ рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рдкрд░рдорд╢िрд╡ рд╕्рд╡рдпं рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं । рд╣े рд╢िрд╡ाрдиी, рддुрдо рд╡рд╣ी рд╢िрд╡ рдХे рдиिрдХрдЯ рдЬा рд╡िрд░ाрдЬो ! 

рддुрдоि рдЖрдж्рдпाрд╢рдХ्рддि рдоाँ рдЬिрддेрди्рдж्рд░िрдп рдиाрд░ी,

 рдпोрдЧीрди्рдж्рд░ рдоुрдиीрди्рдж्рд░ рднाрдмे рдирдЧेрди्рдж्рд░ рдХुрдоाрд░ी।

рд╣рд░ рд╢рдХ्рддि, рд╣рд░ो рд╢рдХ्рддि рд╕ूрджрдиेрд░ рдПрдмाрд░,

рдЬेрди рдиा рдЖрд╕िрддे рд╣рдп рдоाँ рднрд╡ рдкाрд░ाрд╡ाрд░।   

рд╣े рдоाँ, рддुрдо рдЖрдж्рдпाрд╢рдХ्рддि рд╣ो । рдпोрдЧी рддрдеा рдоुрдиिрдЧрдг рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдирдЧेрди्рдж्рд░рдирди्рджिрдиी рдЙрдоा рдХे рд░ूрдк рдоें рдз्рдпाрди рдХрд░рддे рд╣ै । рддुрдо рд╢िрд╡ рдХी рд╢рдХ्рддि рд╣ो । рддुрдо рдоेрд░ी рд╡ाрд╕рдиाрдУं рдХा рд╣рд░рдг рдХрд░ो рддाрдХि рдоुрдЭे рдлिрд░ рдЗрд╕ рднрд╡рд╕ाрдЧрд░ рдоें рдкрддिрдд рди рд╣ोрдиा рдкреЬे । 

рддुрдоि рдЖрдж्рдпाрд╢рдХ्рддि рдоाँ' рдЧो рддुрдоि рдкंрдЪрддрдд्рд╡, 

рдХे рдЬाрдиे рддोрдоाрд░े рддुрдоि рддुрдоिрдИ рддрдд्рдд्рд╡ाрддीрдд।  

рдУ рдоाँ рднрдХ्рдд рдЬрди्рдпे рдЪрд░ाрдЪрд░े рддुрдоि рд╕े рд╕ाрдХाрд░। 

рдкँрдЪे рдкрдЮ्рдЪ рд▓рдп рд╣рд▓े рддुрдоि рдиिрд░ाрдХाрд░।    

  рдоाँ, рддुрдо्рд╣ें рдкंрдЪрддрдд्рдд्рд╡ рд╣ो, рдлिрд░ рддुрдо рддрдд्рдд्рд╡ों рдХे рдЕрддीрдд рд╣ो । рддुрдо्рд╣ें рдХौрди рдЬाрди рд╕рдХрддा рд╣ै ! рд╣े рдоाँ, рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рднрдХ्рддों рдХे рд╣ेрддु рддुрдо рд╕ाрдХाрд░ рдмрдиी рд╣ो, рдкрд░рди्рддु рдкंрдЪेрди्рдж्рд░िрдпाँ рдкंрдЪрддрдд्рдд्рд╡ рдоें рд╡िрд▓िрди рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рддुрдо्рд╣ाрд░े рдиिрд░ाрдХाрд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рд╣ी рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै ।”

рд░ाрдорд▓ाрд▓ рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдЧा рд░рд╣े рдеे- 

рддрдж-рдКрд░्рдз्рд╡рддे рдЖрдЫे рдоाँ' рдЧो рдиाрдо рдХрдг्рдард╕्рдерд▓,

рдзूрдо्рд░рд╡рд░्рдгेрд░ рдкрдж्рдо рдЖрдЫे рд╣ोрдп рд╖ोрдб्рд╢рджрд▓। 

рд╕ेрдИ рдкрдж्рдо рдордз्рдпे рдЖрдЫे рдЕрдо्рдмुрдЬे рдЖрдХाрд╢ ,

рд╕े рдЖрдХाрд╢ рд░ुрдж्рдз рд╣ोрд▓े рд╕рдХрд▓ि рдЖрдХाрд╢। 

-рдЕрд░्рдеाрдд ‘рдЗрд╕рдХे рдКрдкрд░ рдХрдг्рдард╕्рдеिрдд рд╡िрд╢ुрдж्рдзрдЪрдХ्рд░ рдоें рдзूрдо्рд░рд╡рд░्рдг рд╖ोрдбрд╢рджрд▓ рдХрдорд▓ рд╣ै । рдЗрд╕ рдХрдорд▓ рдХे рдордз्рдпрднाрдЧ рдоें рдЬो рдЖрдХाрд╢ рд╣ै- рдоाрддा рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдЬ्рдЮाрдирджाрдпिрдиी рдоाँ рд╢्рд░ी рд╕ाрд░рджा рджेрд╡ी рдХी рдХृрдкा рд╕े рдЙрд╕ рдЖрдХाрд╢ рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдорди рдЙрд╕рд╕े рднी рдкрд░े рдЙрда рдЬाрдпे;рддो рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдЖрдХाрд╢ рд╣ी рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै !’ (Transcending which, one sees at length the universe in Space dissolve.)

 рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े рдХрд╣ा-“ рдпрд╣ рд╕ुрдиो, рдЗрд╕ी рдХा рдиाрдо рд╣ै 'рдиिрд░ाрдХाрд░ рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж' рджрд░्рд╢рди। рд╡िрд╢ुрдж्рдзрдЪрдХ्рд░ рдХा рднेрджрди рд╣ोрдиे рдкрд░ ‘рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдЖрдХाрд╢ рд╣ी рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै ।”

the Master said to M: "Listen. This is known as the vision of Satchida-nanda, the Formless Brahman. The Kundalini, rising above the Visuddha chakra, enables one to see everything as akasa."

рдоाрд╕्рдЯрд░- рдЬी рд╣ाँ ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг- рдЗрд╕ рдоाрдпाрдордп рдЬीрд╡-рдЬрдЧрдд् (рджेрд╢-рдХाрд▓-рдиिрдоिрдд्рдд) рдХे рдкाрд░ рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рддрдм рдХрд╣ीं рдиिрдд्рдп рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рдкрд╣ुँрдЪा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдиाрдж-рднेрдж  рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╣ी рд╕рдоाрдзि рд▓рдЧрддी рд╣ै । рдУंрдХाрд░-рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рддे рдХрд░рддे рдиाрдж-рднेрдж рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕рдоाрдзि рд▓рдЧрддी рд╣ै 

"One attains the Absolute by going beyond the universe and its created beings conjured up by maya. By passing beyond the Nada one goes into samadhi. By repeating 'Om' one goes beyond the Nada and attains samadhi." 

рж╢্рж░ীржпুржХ্ржд рж░াржорж▓াрж▓ ржпржЦржи ржЧাрж╣িрждেржЫেржи:

“рждржжূрж░্ржз্ржмেрждে ржЖржЫে ржоাржЧো ржиাржо ржХржг্ржарж╕্ржерж▓,ржзূржо্рж░ржмрж░্ржгেрж░ ржкржж্ржо ржЖржЫে рж╣рзЯে рж╖োрзЬрж╢ржжрж▓।

рж╕েржЗ ржкржж্ржо ржоржз্ржпে ржЖржЫে ржЕржо্ржмুржЬে ржЖржХাрж╢, рж╕ে ржЖржХাрж╢ рж░ুржж্ржз рж╣рж▓ে рж╕ржХрж▓ি ржЖржХাрж╢।”

рждржЦржи ржаাржХুрж░ рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг ржоাрж╕্ржЯাрж░ржХে ржмрж▓িрждেржЫেржи —

“ржПржЗ рж╢ুржи, ржПрж░ржЗ ржиাржо ржиিрж░াржХাрж░ рж╕ржЪ্ржЪিржжাржиржи্ржж-ржжрж░্рж╢ржи। ржмিрж╢ুржж্ржзржЪржХ্рж░ ржнেржж рж╣рж▓ে рж╕ржХрж▓ি ржЖржХাрж╢।”

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржЬ্ржЮে рж╣াঁ।

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржПржЗ ржоাрзЯা-ржЬীржм-ржЬржЧрзО ржкাрж░ рж╣рзЯে ржЧেрж▓ে рждржмে ржиিржд্ржпрждে ржкৌঁржЫাржиো ржпাрзЯ। ржиাржж ржнেржж рж╣рж▓ে рждржмে рж╕ржоাржзি рж╣рзЯ। ржУঁржХাрж░ рж╕াржзржи ржХрж░рждে ржХрж░рждে ржиাржж ржнেржж рж╣рзЯ, ржЖрж░ рж╕ржоাржзি рж╣рзЯ।

[рззрзорзорзй, рзирззрж╢ে ржЬুрж▓াржЗ/рж╢্рж░ীржпুржХ্ржд ржЕржзрж░ рж╕েржиেрж░ ржмাржЯীрждে ржХীрж░্рждржиাржиржи্ржжে]  

ржнржмржжাрж░া ржнрзЯрж╣рж░া ржиাржо рж╢ুржиেржЫি рждোржоাрж░,рждাржЗрждে ржПржмাрж░ ржжিрзЯেржЫি ржнাрж░ рждাрж░ো рждাрж░ো ржиা рждাрж░ো ржоা।

рждুржоি ржоা ржм্рж░рж╣্ржоাржг্ржбржзাрж░ী ржм্рж░рж╣্ржоাржг্ржб ржм্ржпাржкিржХে,ржХে ржЬাржиে рждোржоাрж░ে рждুржоি ржХাрж▓ী ржХি рж░াржзিржХে,

ржШржЯে ржШржЯে рждুржоি ржШржЯে ржЖржЫ ржЧো ржЬржиржиী,ржоূрж▓াржзাрж░ ржХржорж▓ে ржеাржХ ржоা ржХুрж▓ржХুржг্ржбрж▓িржиী।

рждржжূрж░্ржз্ржмেрждে ржЖржЫে ржоাржЧো ржиাржоে рж╕্ржмাржзিрж╖্ржаাржи,ржЪрждুрж░্ржжрж▓ ржкржж্ржоে рждржеাрзЯ ржЖржЫ ржЕржзিрж╖্ржаাржи,

ржЪрж░্рждুржжрж▓ে ржеাржХ рждুржоি ржХুрж▓ржХুржг্ржбрж▓িржиী,рж╖рзЬржжрж▓ ржмржЬ্рж░াрж╕ржиে ржмрж╕ ржоা ржЖржкржиি।

рждржжূрж░্ржз্ржмেрждে ржиাржнিрж╕্ржеাржи ржоা ржоржгিржкুрж░ ржХрзЯ,ржиীрж▓ржмрж░্ржгেрж░ ржжрж╢ржжрж▓ ржкржж্ржо ржпে рждржеাрзЯ,

рж╕ুрж╖ুржо্ржиাрж░ ржкрже ржжিрзЯে ржПрж╕ ржЧো ржЬржиржиী,ржХржорж▓ে ржХржорж▓ে ржеাржХ ржХржорж▓ে ржХাржоিржиী।

рждржжূрж░্ржз্ржмেрждে ржЖржЫে ржоাржЧো рж╕ুржзা рж╕рж░োржмрж░,рж░ржХ্рждржмрж░্ржгেрж░ ржж্ржмাржжрж╢ржжрж▓ ржкржж্ржо ржоржиোрж╣рж░,

ржкাржжржкржж্ржоে ржжিрзЯে ржпржжি ржП ржкржж্ржо ржк্рж░ржХাрж╢।(ржоা), рж╣ৃржжে ржЖржЫে ржмিржнাржмрж░ী рждিржоিрж░ ржмিржиাрж╢।

рждржжূрж░্ржз্ржмেрждে ржЖржЫে ржоাржЧো ржиাржо ржХржг্ржарж╕্ржерж▓,ржзূржо্рж░ржмрж░্ржгেрж░ ржкржж্ржо ржЖржЫে рж╣рзЯে рж╖োрзЬрж╢ржжрж▓

рж╕েржЗ ржкржж্ржо ржоржз্ржпে ржЖржЫে ржЕржо্ржмুржЬে ржЖржХাрж╢,рж╕ে ржЖржХাрж╢ рж░ুржж্ржз рж╣рж▓ে рж╕ржХрж▓ি ржЖржХাрж╢।

рждржжূрж░্ржз্ржмে рж▓рж▓াржЯে рж╕্ржеাржи ржоা ржЖржЫে ржж্ржмিржжрж▓ ржкржж্ржо,рж╕ржжাрзЯ ржЖржЫрзЯে ржоржи рж╣ржЗрзЯে ржЖржмржж্ржз।

ржоржи ржпে ржоাржиে ржиা ржЖржоাрж░ ржоржи ржнাрж▓ ржирзЯ, ржж্ржмিржжрж▓ে ржмрж╕িрзЯা рж░ржЩ্ржЧ ржжেржЦрзЯে рж╕ржжাрзЯ।

рждржжূрж░্ржз্ржмে ржорж╕্рждржХে рж╕্ржеাржи ржоা ржЕрждি ржоржиোрж╣рж░,рж╕рж╣рж╕্рж░ржжрж▓ ржкржж্ржо ржЖржЫে рждাрж╣াрж░ ржнিрждрж░।

рждржеাрзЯ ржкрж░ржо рж╢িржм ржЖржЫেржи ржЖржкржиি,рж╕েржЗ рж╢িржмেрж░ ржХাржЫে ржмрж╕ рж╢িржмে ржоা ржЖржкржиি।

рждুржоি ржЖржж্ржпাрж╢ржХ্рждি ржоা ржЬিрждেржи্ржж্рж░িрзЯ ржиাрж░ী,ржпোржЧীржи্ржж্рж░ ржоুржиীржи্ржж্рж░ ржнাржмে ржиржЧেржи্ржж্рж░ ржХুржоাрж░ী।

рж╣рж░ рж╢ржХ্рждি рж╣рж░ рж╢ржХ্рждি рж╕ুржжржиেрж░ ржПржмাрж░,ржпেржи ржиা ржЖрж╕িрждে рж╣рзЯ ржоা ржнржм ржкাрж░াржмাрж░।

рждুржоি ржЖржж্ржпাрж╢ржХ্рждি ржоাржЧো рждুржоি ржкржЮ্ржЪрждржд্ржд্ржм,ржХে ржЬাржиে рждোржоাрж░ে рждুржоি рждুржоিржЗ рждржд্ржд্ржмাрждীржд।

ржУржоা ржнржХ্ржд ржЬржи্ржп ржЪрж░াржЪрж░ে рждুржоি рж╕ে рж╕াржХাрж░,ржкржЮ্ржЪে ржкржЮ্ржЪ рж▓рзЯ рж╣рж▓ে рждুржоি ржиিрж░াржХাрж░।

>>>рдХाрдХीрдоुрдЦ #  the opening of the larynx (рдХрдг्рдардиाрд▓ी)  and hence of kuс╣Зс╕Нalin─л : >рд╕्рд╡рд░рдпंрдд्рд░ рдХा рдЦुрд▓рдиा рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдХुंрдбрд▓िрдиी рдХा рдЬाрдЧрд░рдг । 

рдиाрдб़ी (рдпोрдЧ) : рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ीрдв़ рдХी рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдмрдиाрд╡рдЯ рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирддे рд╣ैं, рддो рдЖрдк рдЬाрдирддे рд╣ोंрдЧे рдХि рд░ीрдв़ рдХे рджोрдиों рдУрд░ рджो рдЫिрдж्рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬो рд╡ाрд╣рдХ рдирд▓ी рдХी рддрд░рд╣ рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬिрдирд╕े рд╣ोрдХрд░ рд╕рднी рдзрдордиिрдпां рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ैं। рдпे рдЗрдб़ा рдФрд░ рдкिंрдЧрд▓ा, рдпाрдиी рдмाрдпीं рдФрд░ рджाрд╣िрдиी рдиाрдб़िрдпां рд╣ैं। рдпोрдЧ рдХे рд╕рди्рджрд░्рдн рдоें рдиाрдб़ी рд╡рд╣ рдоाрд░्рдЧ рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рд╣ोрдХрд░ рд╢рд░ीрд░ рдХी рдКрд░्рдЬा рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ोрддी рд╣ै। 

рдпोрдЧ рдХे рд╕рди्рджрд░्рдн рдоें ‘рдиाрдб़ी’ рдХा рдорддрд▓рдм рдзрдордиी рдпा рдирд╕ рдирд╣ीं рд╣ै। рдиाрдб़िрдпां рд╢рд░ीрд░ рдоें рдЙрд╕ рдоाрд░्рдЧ рдпा рдоाрдз्рдпрдо рдХी рддрд░рд╣ рд╣ोрддी рд╣ैं рдЬिрдирд╕े рдк्рд░ाрдг рдХा рд╕ंрдЪाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрди 72,000 рдиाрдб़िрдпों рдХा рдХोрдИ рднौрддिрдХ рд░ूрдк рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдпाрдиी рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд╢рд░ीрд░ рдХो рдХाрдЯ рдХрд░ рдЗрди्рд╣ें рджेрдЦрдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░ें рддो рдЖрдк рдЙрди्рд╣ें рдирд╣ीं рдЦोрдЬ рд╕рдХрддे। рд▓ेрдХिрди рдЬैрд╕े-рдЬैрд╕े рдЖрдк рдЕрдзिрдХ рд╕рдЬрдЧ рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЖрдк рджेрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдКрд░्рдЬा рдХी рдЧрддि рдЕрдиिрдпрдоिрдд рдирд╣ीं рд╣ै, рд╡рд╣ рддрдп рд░ाрд╕्рддों рд╕े рдЧुрдЬрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। рдк्рд░ाрдг рдпा рдКрд░्рдЬा 72,000 рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд░ाрд╕्рддों рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ै। 

рдпोрдЧ рдоें рдпрд╣ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдиाрдбिрдпाँ рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рдиाрдб़ीрдЪрдХ्рд░ों рдХो рдЬोрдб़рддीं рд╣ै। рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдб़िрдпों рдоें рдЗंрдЧрд▓ा, рдкिрдЧрд▓ा рдФрд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рддीрди рдк्рд░рдзाрди рд╣ैं. рдЗрдирдоें рднी рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рд╕рдмрд╕े рдоुрдЦ्рдп рд╣ै। рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдб़ी рдЬिрд╕рд╕े рд╢्рд╡ाрд╕, рдк्рд░ाрдгाрдпाрдо рдФрд░ рдз्рдпाрди рд╡िрдзिрдпों рд╕े рд╣ी рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдб़ी рд╕े рд╢्рд╡ाрд╕ рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ोрдиे рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рд╣ी 'рдпोрдЧ' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпोрдЧ рдХे рд╕рди्рджрд░्рдн рдоें рдиाрдб़ी рд╡рд╣ рд░ाрд╕्рддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╢рд░ीрд░ рдХी рдКрд░्рдЬा рдХा рдкрд░िрд╡рд╣рди рд╣ोрддा рд╣ै।

рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдб़ी рдоूрд▓ाрдзाрд░ (Basal plexus) рд╕े рдЖрд░ंрдн рд╣ोрдХрд░ рдпрд╣ рд╕िрд░ рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рддрдХ рдЖрддी рд╣ै। рд╕рднी рдЪрдХ्рд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдоें рд╣ी рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं

>>рдЗрдб़ा, рдкिंрдЧрд▓ा рдФрд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рдХ्рдпा рд╣ै ? 

рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдоें рд╕рднी рдХुрдЫ рдЬोреЬों рдоें рдоौрдЬूрдж рд╣ै - рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖, рджिрди-рд░ाрдд, рддрд░्рдХ-рднाрд╡рдиा рдЖрджि। рдЗрд╕ рджोрд╣рд░ेрдкрди рдХो рдж्рд╡ैрдд рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рд╣рдоाрд░े рдЕंрджрд░ рдЗрд╕ рдж्рд╡ैрдд рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣рдоाрд░ी рд░ीреЭ рдоें рдмाрдпीं рдФрд░ рджाрдпीं рддрд░рдл рдоौрдЬूрдж рдЗрдб़ा рдкिंрдЧрд▓ा рдиाреЬिрдпों рд╕े рдкैрджा рд╣ोрддा рд╣ै। рдЖрдЗрдпे рдЬाрдирддे рд╣ैं рдЗрди рдиाреЬिрдпों рдХे рдмाрд░े рдоें।

рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд░ीрдв़ рдХी рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдмрдиाрд╡рдЯ рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирддे рд╣ैं, рддो рдЖрдк рдЬाрдирддे рд╣ोंрдЧे рдХि рд░ीрдв़ рдХे рджोрдиों рдУрд░ рджो рдЫिрдж्рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬो рд╡ाрд╣рдХ рдирд▓ी рдХी рддрд░рд╣ рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬिрдирд╕े рд╣ोрдХрд░ рд╕рднी рдзрдордиिрдпां рдЧुрдЬрд░рддी рд╣ैं। рдпे рдЗрдб़ा рдФрд░ рдкिंрдЧрд▓ा, рдпाрдиी рдмाрдпीं рдФрд░ рджाрд╣िрдиी рдиाрдб़िрдпां рд╣ैं।

>>рддрд░्рдХ рдмुрдж्рдзि (logical mind) рдФрд░ рдЕंрддःрдк्рд░рдЬ्рдЮा (intuition :рд╕рд╣рдЬ-рдЬ्рдЮाрди, рдЕрди्рддрд░्рдЬ्рдЮाрди рдпा рдЖрдд्рдордмोрдз!) 

рдЗрдб़ा рдФрд░ рдкिंрдЧрд▓ा рдЬीрд╡рди рдХी рдмुрдиिрдпाрджी рдж्рд╡ैрддрддा рдХी рдк्рд░рддीрдХ рд╣ैं। рдЗрд╕ рдж्рд╡ैрдд рдХो рд╣рдо рдкрд░ंрдкрд░ाрдЧрдд рд░ूрдк рд╕े рд╢िрд╡ рдФрд░ рд╢рдХ्рддि рдХा рдиाрдо рджेрддे рд╣ैं। рдпा рдЖрдк рдЗрд╕े рдмрд╕ рдкुрд░ुрд╖ोрдЪिрдд рдФрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпोрдЪिрдд рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдпा рдпрд╣ рдЖрдкрдХे рджो рдкрд╣рд▓ू – рд▓ॉрдЬिрдХ рдпा рддрд░्рдХ-рдмुрдж्рдзि рдФрд░ рдЗंрдЯ्рдпूрд╢рди рдпा рд╕рд╣рдЬ-рдЬ्рдЮाрди рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं।

 рдЬीрд╡рди рдХी рд░рдЪрдиा рднी рдЗрд╕ी рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрди рджोрдиों рдЧुрдгों [ рд▓ॉрдЬिрдХ рдФрд░ рдЗंрдЯ्рдпूрд╢рди] рдХे рдмिрдиा, рдЬीрд╡рди рдРрд╕ा рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рдЬैрд╕ा рд╡рд╣ рдЕрднी рд╣ै। рд╕ृрдЬрди рд╕े рдкрд╣рд▓े рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╕рдм рдХुрдЫ рдоौрд▓िрдХ рд░ूрдк рдоें (рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें) рд╣ोрддा рд╣ै। рдЙрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдж्рд╡ैрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рд▓ेрдХिрди рдЬैрд╕े рд╣ी рд╕ृрдЬрди рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕рдоें (рд╡्рдпрдХ्рдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें) рдж्рд╡ैрддрддा рдЖ рдЬाрддी рд╣ै।

рдкुрд░ुрд╖ोрдЪिрдд рдФрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпोрдЪिрдд рдХा рдорддрд▓рдм рд▓िंрдЧ рднेрдж рд╕े - рдпा рдлिрд░ рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдкुрд░ुрд╖ рдпा рд╕्рдд्рд░ी рд╣ोрдиे рд╕े - рдирд╣ीं рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдк्рд░рдХृрддि рдоें рдоौрдЬूрдж рдХुрдЫ рдЦाрд╕ рдЧुрдгों рд╕े рд╣ै। рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдХुрдЫ рдЧुрдгों рдХो рдкुрд░ुрд╖ोрдЪिрдд рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ рдХुрдЫ рдЕрди्рдп рдЧुрдгों рдХो рд╕्рдд्рд░िрдпोрдЪिрдд। рдЖрдк рднрд▓े рд╣ी рдкुрд░ुрд╖ рд╣ों, рд▓ेрдХिрди рдпрджि рдЖрдкрдХी рдЗрдб़ा рдиाрдб़ी рдЕрдзिрдХ рд╕рдХ्рд░िрдп рд╣ै, рддो рдЖрдкрдХे рдЕंрджрд░ рд╕्рдд्рд░ी-рдк्рд░рдХृрддि рдпाрдиि рд╕्рдд्рд░िрдпोрдЪिрдд рдЧुрдг рд╣ाрд╡ी рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЖрдк рднрд▓े рд╣ी рд╕्рдд्рд░ी рд╣ों, рдордЧрд░ рдпрджि рдЖрдкрдХी рдкिंрдЧрд▓ा рдЕрдзिрдХ рд╕рдХ्рд░िрдп рд╣ै, рддो рдЖрдкрдоें рдкुрд░ुрд╖-рдк्рд░рдХृрддि рдпाрдиि рдкुрд░ुрд╖ोрдЪिрдд рдЧुрдг рд╣ाрд╡ी рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं।

>>>рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдЗрдб़ा рдФрд░ рдкिंрдЧрд▓ा рдХे рдмीрдЪ рд╕ंрддुрд▓рди рдмрдиा рдкाрддे рд╣ैं рддो рджुрдиिрдпा рдоें рдЖрдк рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд╕े рдЖрдк рдЬीрд╡рди рдХे рд╕рднी рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХो рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рд╕ंрднाрд▓ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЕрдзिрдХांрд╢ рд▓ोрдЧ рдЗрдб़ा рдФрд░ рдкिंрдЧрд▓ा рдоें рдЬीрддे рдФрд░ рдорд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдордз्рдп рд╕्рдеाрди рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиिрд╖्рдХ्рд░िрдп рдмрдиा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдоाрдирд╡ рд╢рд░ीрд░-рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХा рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд╣рд▓ू рд╣ै। рдЬрдм рдКрд░्рдЬा рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдб़ी рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै, рдЕрд╕рд▓ рдоें рддрднी рд╕े рдпौ'рдЧिрдХ рдЬीрд╡рди рд╢ुрд░ू рд╣ोрддा рд╣ै।

>>рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдб़ी рдХो рдХैрд╕े рдЬाрдЧृрдд рдХрд░ें ? -рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдоें рдЬ्рдЮाрди, рднрдХ्рддि,рд╡िрд╡ेрдХ рдФрд░ рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдХा рдЧुрдг рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े рд░рд╣рддा рд╣ै।  рдоूрд▓ рд░ूрдк рд╕े рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдЧुрдгрд╣ीрди рд╣ोрддी рд╣ै, рдЙрд╕рдХी рдЕрдкрдиी рдХोрдИ рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдирд╣ीं рд╣ोрддी। рд╡рд╣ рдПрдХ рддрд░рд╣ рдХी рд╢ूрди्‍рдпрддा рдпा рдЦाрд▓ी рд╕्рдеाрди рд╣ै। рдЕрдЧрд░ рд╢ूрди्‍рдпрддा рд╣ै рддो рдЙрд╕рд╕े рдЖрдк рдЕрдкрдиी рдорд░्рдЬी рд╕े рдХोрдИ рднी рдЪीрдЬ рдмрдиा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдоें рдКрд░्рдЬा рдХा рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд╣ोрддे рд╣ी, рдЖрдкрдоें рднрдХ्рддि,рд╡िрд╡ेрдХ рд╡ैрд░ाрдЧ्‍рдп рдФрд░ рдЬ्рдЮाрди рд╕्рд╡рддः рдЖ рдЬाрддा рд╣ै। ‘рд░ाрдЧ’ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै, рд░ंрдЧ। ‘рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп’ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै, рд░ंрдЧрд╣ीрди рдпाрдиी рдЖрдк рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рд╣ो рдЧрдП рд╣ैं

рдЬрдм рддрдХ рдЖрдк  рдЗреЬा рдпा рдкिंрдЧрд▓ा рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рдоें рд╣ैं рддो рдЖрдк рдмाрд╣рд░ी рд╕्рдеिрддिрдпों рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं। рд▓ेрдХिрди рдПрдХ рдмाрд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдоें рдКрд░्рдЬा рдХा рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд╣ो рдЬाрдП, рддो рдЖрдк рдПрдХ рдирдП рдХिрд╕्рдо рдХा рд╕ंрддुрд▓рди рдкा рд▓ेрддे рд╣ैं।

рдЕрднी рдЖрдк рдЪाрд╣े рдХाрдлी рд╕ंрддुрд▓िрдд рд╣ों, рд▓ेрдХिрди рдЕрдЧрд░ рдХिрд╕ी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдмाрд╣рд░ी рд╕्рдеिрддि рдЕрд╢ांрддिрдкूрд░्рдг рд╣ो рдЬाрдП, рддो рдЙрд╕рдХी рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдоें рдЖрдк рднी рдЕрд╢ांрдд рд╣ो рдЬाрдПंрдЧे; рдХ्рдпोंрдХि рдЗрдб़ा рдФрд░ рдкिंрдЧрд▓ा рдХा рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╣ी рдРрд╕ा рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдЗреЬा рдпा рдкिंрдЧрд▓ा рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рдоें рд╣ैं рддो рдЖрдк рдмाрд╣рд░ी рд╕्рдеिрддिрдпों рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं। 

рд▓ेрдХिрди рдПрдХ рдмाрд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдоें рдКрд░्рдЬा рдХा рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд╣ो рдЬाрдП, рддो рдЖрдк рдПрдХ рдирдП рдХिрд╕्рдо рдХा рд╕ंрддुрд▓рди рдкा рд▓ेрддे рд╣ैं, рдПрдХ рдЕंрджрд░ूрдиी рд╕ंрддुрд▓рди, рдЬिрд╕рдоें рдмाрд╣рд░ рдЪाрд╣े рдЬो рднी рд╣ो, рдЖрдкрдХे рдЕंрджрд░ рдПрдХ рдЦाрд╕ рдЬрдЧрд╣ рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬो рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рдХी рд╣рд▓рдЪрд▓ рдоें рдХрднी рдЕрд╢ांрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддी, рдЬिрд╕ рдкрд░ рдмाрд╣рд░ी рд╕्рдеिрддिрдпों рдХा рдЕрд╕рд░ рдирд╣ीं рдкрдб़рддा। рдЖрдк рдЪेрддрдирддा рдХी рдЪोрдЯी рдкрд░ рд╕िрд░्рдл рддрднी рдкрд╣ुंрдЪ рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдЬрдм рдЖрдк рдЕрдкрдиे рдЕंрджрд░ рдпрд╣ рд╕्рдеिрд░ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдмрдиा рд▓ें।

>>рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдк्рд░िрдЬ्рдо рдХी рддрд░рд╣ рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рд╣ो рдЧрдП, рддो рдЖрдкрдХे рдкीрдЫे рд▓ाрд▓ рд░ंрдЧ рдХा рдЙреЬрд╣ुрд▓ рдХा рдлूрд▓ рд░рдЦрдиे  рдкрд░ рдЖрдк рднी рд▓ाрд▓ рд╣ो рдЬाрдПंрдЧे। рдЕрдЧрд░ рдЖрдкрдХे рдкीрдЫे рдиीрд▓ा рд░ंрдЧ рд╣ोрдЧा, рддो рдЖрдк рдиीрд▓े рд╣ो рдЬाрдПंрдЧे। рдЖрдк рдиिрд╖्рдкрдХ्рд╖ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдЖрдк рдЬрд╣ां рднी рд░рд╣ें, рдЖрдк рд╡рд╣ीं рдХा рдПрдХ рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрди рдЬाрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдХोрдИ рдЪीрдЬ рдЖрдкрд╕े рдЪिрдкрдХрддी рдирд╣ीं। рдЖрдк рдЬीрд╡рди рдХे рд╕рднी рдЖрдпाрдоों рдХो рдЦोрдЬрдиे рдХा рд╕ाрд╣рд╕ рд╕िрд░्рдл рддрднी рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬрдм рдЖрдк рдЖрдк рд╡ैрд░ाрдЧ рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рд╣ोрддे рд╣ैं

 (рдЬрдм рд╢рд░ीрд░ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдКрд░्рдЬा рдХाрдХी-рдоुрдЦी рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдб़ी рдХा рдоुрд╣ рдлोрдбрдХрд░्‌ рдм्рд░рд╣्рдо-рд░рди्рдз्рд░े рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै- рдЕрд╕рд▓ рдоें рддрднी рд╕े рдЬीрд╡рди рд╢ुрд░ू рд╣ोрддा рд╣ै ?) 

(рдЧुрд╣्рдп рдХाрд▓ी рд╕рд╣рд╕्рд░рдиाрдо рд╕्рддोрдд्рд░рдо् : рейрео॥ рдоें) рдоाँ рднрдЧрд╡рддी рдХाрд▓ी рдХो рдХाрдХीрдоुрдЦी # рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। 

рдХाрдХीрдоुрдЦी рд╕ाрдХрд▓ा рдЪ рд╕्рдеाрд╡рд░ा рдЬрдЩ्рдЧрдоेрд╢्рд╡рд░ी । 

рдИрдб़ा рдЪ рдкिрдЩ्рдЧрд▓ा рдЪैрд╡ рд╕ुрд╖ुрдо्рдгा рдз्рдпाрдирдЧोрдЪрд░ा ॥ 

рдИрдб़ा рдЛрдгाрдд्рдордХ рдКрд░्рдЬा рдХा рд╡рд╣рди  рдХрд░рддी рд╣ै। рд╢िрд╡ рд╕्рд╡рд░ोрджрдп, рдИрдб़ा рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдд्рдкाрджिрдд рдКрд░्рдЬा рдХो рдЪрди्рдж्рд░рдоा рдХे рд╕рджृрд╢्рдп рдоाрдирддा рд╣ै рдЕрддः рдЗрд╕े рдЪрди्рдж्рд░рдиाрдб़ी рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдк्рд░рдХृрддि рд╢ीрддрд▓, рд╡िрд╢्рд░ाрдорджाрдпрдХ рдФрд░ рдЪिрдд्рдд рдХो рдЕंрддрд░्рдоुрдЦी рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЙрдж्рдЧрдо рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдЪрдХ्рд░ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै - рдЬो рдоेрд░ुрджрдг्рдб рдХे рд╕рдмрд╕े рдиीрдЪे рд╕्рдеिрдд рд╣ै

рдкिंрдЧрд▓ा рдзрдиाрдд्рдордХ рдКрд░्рдЬा рдХा рд╕ंрдЪाрд░ рдХрд░рддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХो рд╕ूрд░्рдпрдиाрдб़ी рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╢рд░ीрд░ рдоें рдЬोрд╢, рд╢्рд░рдорд╢рдХ्рддि рдХा рд╡рд╣рди рдХрд░рддी рд╣ै рдФрд░ рдЪेрддрдиा рдХो рдмрд╣िрд░्рдоुрдЦी рдмрдиाрддी рд╣ै।

рдкिंрдЧрд▓ा рдХा рдЙрдж्рдЧрдо рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдХे рджाрд╣िрдиे рднाрдЧ рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рдИрдб़ा рдХा рдмाрдПँ рднाрдЧ рд╕े।] 

рд╕ाрднाрд░ -https://isha.sadhguru.org/hi/wisdom/article/ida-pingala-sushumna-nadi-in-hindi]

ЁЯФЖЁЯЩПрдЪрд░рдо рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдж्рд╡ाрд░ рд╣ै рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ ( рддृрддीрдп рдиेрдд्рд░ )ЁЯФЖЁЯЩП

 >>>рд╖рдЯ्рдЪрдХ्рд░: рд╢рд░ीрд░ рдХे рдоेрд░ुрджंрдб рдХे рднीрддрд░, рдм्рд░рд╣्рдордиाреЬी рдоें рдЕрдиेрдХ рдЪрдХ्рд░ों рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЧрдпी рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं।  рдЗрди рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों рдХे рдиाрдо- рдоूрд▓ाрдзाрд░, рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди, рдордгिрдкूрд░рдХ, рдЕрдиाрд╣рдд, рд╡िрд╢ुрдж्рдз рдФрд░ рдЖрдЬ्рдЮा рдЪрдХ्рд░ рд╣ैं।  рддрдеा рдЗрдирдХे рд╕्рдеाрди рдХ्рд░рдорд╢ः рдпोрдиि, рд▓िंрдЧ, рдиाрднि, рд╣्рд░рджрдп, рдХंрда рдФрд░ рдн्рд░ूрдордз्рдп рд╣ै।  рдЗрди рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдПрдХ рд╕ाрддрд╡ां рдЪрдХ्рд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕े рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рдЪрдХ्рд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдпрд╣ рдЪрдХ्рд░ рдорд╖्рддिрд╖्рдХ рдоें рдкीрдЫे рдХी рддрд░реЮ, рд╕рдмрд╕े рдКрдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ैं।  рдпрд╣ीं рдкрд░ рдкрд░ाрдд्рдкрд░ рдкुрд░ुрд╖ (рдкрд░рдо् рдкूрдЬ्рдп рдЧुрд░ुрджेрд╡), рд╕рд╣рд╕्рдд्рд░ों рдкंрдЦुреЬिрдпों рд╡ाрд▓े рдХрдорд▓ рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ैं।  
рдЖрджि рдЧुрд░ु рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдХे рд╕ौрди्рджрд░्рдпрд▓рд╣рд░ी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рдХा рдЬाрдЧрд░рдг, рдм्рд░рд╣्рдорд░ंрдз्рд░ (рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाреЬी) рдоें рд╕्рдеिрдд рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों рдХा рднेрджрди рдХрд░рдХे рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХे рдкाँрдЪ рдЪрдХ्рд░ (рдоूрд▓ाрдзाрд░, рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди, рдордгिрдкूрд░рдХ, рдЕрдиाрд╣рдд, рд╡िрд╢ुрдж्рдз) рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рд╢рд░ीрд░ рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд, рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЙрдирдХे рдЕрдзिрдкрддि рдХ्рд░рдорд╢ः рдкृрде्рд╡ी (Matter) , рдЕрдЧ्рдиि (Energy), рдЬрд▓  (Force) , рд╡ाрдпु (Quark), рдФрд░ рдЖрдХाрд╢ (Space) рд╣ैं। рдпे рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрдд рдоाрдиे рдЧрдП рд╣ैं рдЬिрдирд╕े рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрджाрд░्рде рдмрдиा рд╣ै।  рд▓ेрдХिрди рдЗрдирд╕े рдмрдиे рдкрджाрд░्рде рдЬрдб़ (рдпाрдиि рдиिрд░्рдЬीрд╡) рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╕рдЬीрд╡ рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрдирдХो рдЖрдд्рдоा рдЪाрд╣िрдП। рдЖрдд्рдоा рдХो рд╡ैрджिрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоे рдкुрд░ुрд╖ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ांрдЦ्рдп рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдк्рд░рдХृрддि рдЗрди्рд╣ी рдкंрдЪрднूрддों рд╕े рдмрдиी рдоाрдиी рдЧрдИ рд╣ै। рдпोрдЧрд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░  рдЕрди्рдирдордп рд╢рд░ीрд░ рднी рдЗрди्рд╣ीं рд╕े рдмрдиा рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдорд╣рддрдд्рдд्рд╡ ##рд╕े рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдФрд░ рдорди рдпाрдиि рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рд╣ै। 
рд╖рдЯ्рдЪрдХ्рд░ों рдоें рдЖрдЬ्рдЮा рдЪрдХ्рд░ рдХा рд╕्рдеाрди рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЖрдЬ्рдЮा рдЪрдХ्рд░ рдиाрдо рдХ्рд░िрдпा-рдоूрд▓рдХ рд╣ै। рдЖрдЬ्рдЮा рдХा рдЕрд░्рде ‘рдЖрджेрд╢’ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕े рдЧुрд░ु рдХा рдк्рд░рддीрдХ-рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै। рдмृрд╣рд╕्рдкрддि рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдЧुрд░ु рд╣ै, рдЕрд╕्рддु, рд╕ाрдзрдиा рдЧ्рд░рди्рдеों рдоें рдЗрд╕े рдЧुрд░ुрдЪрдХ्рд░ рдХे рдиाрдо рд╕े рдЕрднिрд╣िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।  рдЖрджेрд╢ рд╣рдоेрд╢ा рд╕्рд╡ाрдоी рдпा рдиिрдпрди्рддा рдХी рдУрд░ рд╕े рдЖрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдпрд╣ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЪрдХ्рд░-рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХा рдиिрдпंрдд्рд░рдг-рдХрд░्рддा рд╣ुрдЖ। 
physiologist (рд╢рд░ीрд░-рдХ्рд░िрдпा рд╡िрдЬ्рдЮाрдиी) рд▓ोрдЧ рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХी рд╕ंрдЧрддि рдЪाрдХ्рд╖ुрд╖ рддंрдд्рд░ (optical system), рдкिрдЯ्рдпूрдЯрд░ी рдПрд╡ं рдкीрдиिрдпрд▓ рдЧ्рд░рди्рдеिрдпों рдХे рд╕ाрде рдмिрдаाрддे рд╣ै। рдпрд╣ рдЧ्рд░рди्рдеिрдпाँ рдн्рд░ूрдордз्рдп (eyebrows) рдХी рд╕ीрдз рдоें рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдоें рд╣ै। рдЗрдирд╕े рд╕्рд░рд╡िрдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╣ाрд░рдоोрди рд╕्рд░ाрд╡ рд╕рдорд╕्рдд рд╢рд░ीрд░ рдХे рдЕрддि рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдорд░्рдорд╕्рдерд▓ों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддे рд╣ै, рдЕрди्рдпाрди्рдп рдЧ्рд░рди्рдеिрдпों рдХे рд╕्рд░ाрд╡ों рдкрд░ рднी рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХрд░рддे рд╣ै।  рдЗрдирдХी рд╡िрдХрд╕िрдд рдПрд╡ं рдЕрд╡िрдХрд╕िрдд рд╕्рдеिрддि рдХा рдкूрд░े рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдкрд░ рднрд▓ा-рдмुрд░ा рдк्рд░рднाрд╡ рдкрдб़рддा рд╣ै।
рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдо् рдорд╕्рддрдХ рдоें рдЙрд╕ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣ै, рдЬрд╣ाँ рд▓ोрдЧ рддिрд▓рдХ, рдЪрди्рджрди рдпा рдХुрдордХुрдо рд▓рдЧाрддे рддрдеा рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рдЬрд╣ाँ рдмिрди्рджी рдЕрдерд╡ा рд╕िрди्рджूрд░ рдХा рдЯीрдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рддी рд╣ै। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЗрд╕ рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдкीрдЫे рднी рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХो рдЙрдд्рддेрдЬिрдд-рдЬाрдЧ्рд░рдд рдХрд░рдиे рдХा рд╣ी рдк्рд░рдпोрдЬрди рдиिрд╣िрдд рд╣ै। рд╕िрди्рджूрд░ рдкाрд░े рдХा рдЙрдд्рдкाрдж рд╣ै। рдЙрд╕े рдЬрдм рдмिрди्рджी рдХे рд░ूрдк рдоें рдоाрдеे рдкрд░ рд▓рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рдн्рд░ूрдордз्рдп рд╕्рдеिрдд рдиाрдб़ी рдоें рдЙрдд्рддेрдЬрдиा рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै।
 рд╕ाрдоाрди्рдпрддрдпा рдЗрди рд░рд╣рд╕्рдпрдордпी рдЧ्рд░рди्рдеिрдпों рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЙрдд्рдкाрджрдиों рдХो рдЕрддि рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдоाрдирддे рд╣ुрдП рднी рдоाрдирд╡ी рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХे рдмाрд╣рд░ рд╕рдордЭा рдЬाрддा рд╣ै। рдРрд╕ा рдХोрдИ рдЙрдкाрдп рдЕрднी рд╣ाрде рдирд╣ीं рд▓рдЧा рд╣ै рдХि рдЗрди рдЧ्рд░рди्рдеिрдпों рдХी рд╕्рдеिрддि рдХो рд╕ँрднाрд▓ा-рд╕ुрдзाрд░ा рдЬा рд╕рдХे। рдпрджि рд╡ैрд╕ा рдЙрдкाрдп рд╣ाрде рд▓рдЧा рд╣ोрддा, рддो рд╕рдЪрдоुрдЪ рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХो рдЕрдкрдиे рд╣ाрдеों, рдЕрдкрдиा рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡, рднाрдЧ्рдп рдФрд░ рднрд╡िрд╖्рдп рдмрдиाрдиे рдХी рдХुँрдЬी рд╣ाрде рд▓рдЧ рдЬाрддी।
рддрдд्рдд्рд╡рд╡ेрдд्рддाрдУं рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХा рдорди рд╕े рдЧрд╣рд░ा рд╕ंрдмंрдз рд╣ै। рд╣рдоें рдЕंрддः рджрд░्рд╢рди, рд╕्рд╡рдк्рди рдпा рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЕрдиुрднूрддिрдпों рдХे рджौрд░ाрди рдЬो рдХुрдЫ рднी рджिрдЦрд▓ाрдИ рдкрдб़рддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХा рдЖрдзाрд░ рдпрд╣ी рд╣ै। рдоाрдирд╕िрдХ рд╕рдЬрдЧрддा рдХे рд▓िрдП рднी рдпрд╣ीं рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рд╣ै। рдЙрдарддे, рдмैрдарддे рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╕рдордп рдпрджि рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕рдЬрдЧ рдирд╣ीं рд╣ै। рддो рдЗрд╕рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдХा рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдиिрд╖्рдХ्рд░िрдп рджрд╢ा рдоें рд╣ै। рдЙрд╕рдХी рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓рддा рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЖрджрдоी рдХी рддрдд्рдкрд░рддा рдФрд░ рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдмрдв़рдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै।
рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХा (рдорди рдХा) рдПрдХ рдиाрдо рдЬ्рдЮाрди рдпा рдЖрдд्рдоा рдХा рджिрд╡्рдп рдЪрдХ्рд╖ु рднी рд╣ै। рдЧोрдЪрд░ рдЬ्рдЮाрди рдХा рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЖрдзाрд░ рд╕्рдеूрд▓ рдиेрдд्рд░ рд╣ैं рдЗрдирд╕े рднौрддिрдХ рдЬрдЧрдд рдХी рдЖрдХृрддि, рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рджिрдЧ्рджрд░्рд╢рди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдХिंрддु рдЬो рд╕ूрдХ्рд╖्рдордЬрдЧрдд рдпा рдЕрди्рддः рдк्рд░рдХृрддि рд╣ै, рдЙрд╕рдХो рдЬाрди рдкाрдиा рдЗрдирдХी рд╕ाрдорд░्рде्рдп рд╕े рдкрд░े рд╣ै। рдЗрд╕ рдЧрд╣рд░ाрдИ рдоें рдЙрддрд░ рдкाрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╕िрд░्рдл рджिрд╡्рдп рдЪрдХ्рд╖ु (рдПрдХाрдЧ्рд░ рдорди ) рдоें рд╣ै। рдЪूँрдХि рдЗрд╕рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рдЪेрддрдиा рдХे рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рддрдеा рдЕрддीрди्рдж्рд░िрдп рдЖрдпाрдо рдоें рдкрд╣ुँрдЪрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕рдХो (рдПрдХाрдЧ्рд░ рдорди рдХो)  рдЕрд▓ौрдХिрдХ рдпा рдЕрддीрди्рдж्рд░िрдп рдиेрдд्рд░ рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।
рдЬ्рдЮाрди рдХे рднौрддिрдХ рддрд░ीрдХे рдоें рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдЬो рдХुрдЫ рд╕ंрджेрд╢ рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдЙрд╕े рд╕ीрдзे рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдоें рд╕рдо्рдк्рд░ेрд╖िрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ाँ рдЙрд╕рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди, рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдФрд░ рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рд╣ोрддा рд╣ै, рддрдм рд╣ूँ рдпрд╣ рд╡िрджिрдд рд╣ो рдкाрддा рд╣ै рдХि рдЬो рдХुрдЫ рджेрдЦा рдЬा рд╕ुрдиा рдЧрдпा рд╡рд╣ рдХ्рдпा рдеा।  рд▓ौрдХिрдХ рдЬ्рдЮाрди рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдоाрди्рдпрддा рднौрддिрдХ рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рджेрдиी рдкрдб़рддी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЕрд╕ाрдзाрд░рдг рджрд╢ा рдоें рдЗрдирдХे рдмिрдиा рднी рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиा рд╕ंрднрд╡ рд╣ै। рдРрд╕ा рджिрд╡्рдп рдЪрдХ्рд╖ु рдХे рдЬाрдЧрд░рдг рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै।
 рджूрд╕рд░ा рддрд░ीрдХा рдЕрддीрди्рдж्рд░िрдп рд╣ै। рдЗрд╕े рдПрдХ рдЙрджाрд╣рд░рдг рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдордЭा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЖрдХाрд╢ рдоेрдШрдоाрд▓ाрдУं рд╕े рдШिрд░ा рд╣ुрдЖ рд╣ो рдФрд░ рдмीрдЪ-рдмीрдЪ рдоें рдмिрдЬрд▓ी рдХौंрдз рд░рд╣ी рд╣ो, рддो рдХोрдИ рднी рд╡्рдпрдХ्рддि рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдпрд╣ рдЕрдиुрдоाрди рд▓рдЧा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ै। рдпрд╣ рдЗрди्рдж्рд░िрдп рдЬ्рдЮाрди рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдпрджि рдмिрд▓рдХुрд▓ рдЖрд╕рдоाрди рд╕ाрдл рд╣ो рдлिрд░ рднी рдХोрдИ рдпрд╣ рдХрд╣े рдХि рдмрд░рд╕ाрдд рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ोрдЧी рдФрд░ рддीрди рдШंрдЯे рдмाрдж рд╣ोрдЧी, рддो рдЗрд╕рдХा рдПрдХ рд╣ी рдЕрд░्рде рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдХी рдЕрди्рддःрдк्рд░рдЬ्рдЮा рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ै। рдФрд░ рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдЙрдж्рдмुрдж्рдз рд╕्рдеिрддि рдоें рд╣ै।

рд╕ाрдзрдиा-рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдЖрдЪाрд░्рдпों рдХा рдордд рд╣ै рдХि рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХा рдЬो рд╕्рдеाрди рд╣ै, рд╡рд╣ाँ рдЗрдб़ा, рдкिंрдЧрд▓ा, рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдордХ рддीрди рдк्рд░рдоुрдЦ рдиाрдб़िрдпाँ рдоिрд▓рддी рд╣ै рддрдеा рдПрдХ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪेрддрдиा рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдХेрди्рдж्рд░ рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрддी рд╣ै। рдпрд╣ рдоिрд▓рди рдд्рд░िрд╡ेрдгी рд╕ंрдЧрдо рдХी рддрд░рд╣ рд╣ै। рд╕ंрдЧрдо рдХी рдорд╣िрдоा рдХा рдмрдЦाрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рдХि рдЬो рдЗрд╕рдоें рдЕрд╡рдЧाрд╣рди рдХрд░рддे рд╣ै, рдЙрдирдХा рдХाрдпाрдХрд▓्рдк рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рд╡े рдмाрд╣рд░ рд╕े рднрд▓े рд╣ी рдЬ्рдпों-рдХे-рдд्рдпों рджीрдЦें, рдЙрдирдХा рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ोрддा рд╣ै।

 рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдоें рдЬрдм рдз्рдпाрди рдХो рдПрдХाрдЧ्рд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рддीрди рдмрдб़ी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рдоिрд▓рди рдХे рдлрд▓- рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЪेрддрдиा рдХा рд░ूрдкाрди्рддрд░рдг рд╡िрд╢्рд╡рдЪेрддрдиा рдоें рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рдЪ рд╣ै рдХि рдЕрди्рдп рдЪрдХ्рд░ों рдХे рдЙрдж्рджीрдкрди рдФрд░ рдЬाрдЧрд░рдг рд╕े рднी рдЙрдЪ्рдЪрд╕्рддрд░ीрдп рдЕрдиुрднूрддिрдпाँ рд╣ोрддी рд╣ै, рдХिрди्рддु рд╡िрд╢्рд╡рдЪेрддрдиा рдоें рд╡्рдпрд╖्рдЯिрдЪेрддрдиा рдХा рд╡िрд▓рдп-рд╡िрд╕рд░्рдЬрди рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рддрдм рд╣рдоेрд╢ा рдЕрдиुрднूрддिрдпों рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд╕ाрдзрдХ рдХो 'рдЕрдкрдиे рдЖрдкे рдХा рднाрди' (рдХाрдЪा рдЖрдоी) рдмрдиा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдпрд╣ рдк्рд░рдЧрддि-рдоाрд░्рдЧ рдоें рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ा рдЕрд╡рд░ोрдз рд╣ै। рдЬрдм рддрдХ рдЗрд╕े рдЧрд▓ा рдирд╣ीं рд▓िрдпा рдЬाрддा, рддрдм рддрдХ рдЗрдб़ा,рдкिंрдЧрд▓ा, рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдХा рдкाрд░рд╕्рдкрд░िрдХ рдоिрд▓рди рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं। рджूрд╕рд░े рд╢рдм्рджों рдоें рдпрд╣ рднी рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдЬрдм рдЗрдирдХा рд╕ंрдЧрдо рд╣ोрддा рд╣ै, рддो рдЕрд╣ंрднाрд╡ рдХा рд▓ोрдк рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рд╡ैрдпрдХ्рддिрдХ рдЪेрддрдиा рд╡्рдпाрдкрдХ рдФрд░ рд╡िрд╕्рддृрдд рдмрдирддी рддрдеा рд╡рд╣ рд╡िрд╢्рд╡рд╡्рдпाрдкी рдЪेрддрдиा рдХे рд╕ाрде рддрджाрдХाрд░ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। 

рдРрд╕ी рд╕्рдеिрддि рдоें рд╕ाрдзрдХ рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡-рдмोрдз рдкूрд░्рдгрддрдпा рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।  рдЗрд╕рдХा рдпрд╣ рдЕрд░्рде рдирд╣ीं рдХि рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ंрдЬ्рдЮाрд╢ूрди्рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдХेрд╡рд▓ рдЗрддрдиा рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЬो рдЪेрддрдиा рдкрд╣рд▓े рдПрдХ рд╕ीрдоिрдд рджाрдпрд░े рдоें рд╕ीрдоाрдмрдж्рдз рдеी, рд╡рд╣ рдЙрд╕ рдкрд░िрдзि рдХो рддोрдб़ рджेрддी рдФрд░ рдж्рд╡ैрдд рджрд╢ा рд╕े рдЕрдж्рд╡ैрдд рднाрд╡ рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеाрди рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै। [рдпाрдиि рд╡्рдпрд╖्рдЯि рдЕрд╣ं рдХा рд░ूрдкांрддрд░рдг рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдХे рдоाрддृрд╣ृрджрдп рдХे рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкी рд╡िрд░ाрдЯ 'рдоैं'  рдоें рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै !] рдпрд╣ी рд╣ै рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЪेрддрдиा рдХा рд╡िрд▓ुрдк्рдд рд╣ोрдиा। рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХे рдЬाрдЧрд░рдг рдХे рдмिрдиा рдпрд╣ рд╢рдХ्рдп рдирд╣ीं

>>>рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рджो рдкंрдЦुрдб़िрдпों рд╡ाрд▓ा рдХрдорд▓ > 'рдж्рд╡ीрджрд▓ рдХрдорд▓' рд╣ै। рд╕ाрдзрдиा рдЧ्рд░рди्рдеों рдоें рдЗрд╕рдХे рдкीрд▓ा, рд╣рд▓्рдХा рднूрд░ा рддрдеा рд╕्рд▓ेрдЯी рдХрдИ рд░ंрдЧ рдмрддाрдпे рдЧрдП рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдмीрдЬрдоंрдд्рд░ ‘рд╣ं’ рдФрд░ ‘рдХ्рд╖ं’ рд╣ै, рдЬो рдХ्рд░рдорд╢ः рдмाрдпीं рдПрд╡ं рджाрдпीं рдкंрдЦुрдб़िрдпों рдкрд░ рдЕंрдХिрдд рд╣ै। рдпे рдЪрдордХीрд▓े рд╢्рд╡ेрдд рд░ंрдЧ рдХे рд╣ोрддे рд╣ै। рдЗрдирдоें рд╕े рдПрдХ рдЪрди्рдж्рд░рдоा рдЕрдерд╡ा рдЗрдб़ा рдиाрдб़ी рдХा рдПрд╡ं рджूрд╕рд░ा рд╕ूрд░्рдп рдпा рдкिंрдЧрд▓ा рдиाрдб़ी рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै।
рдХрдорд▓ рдХे рднीрддрд░ рдПрдХ рд╡ृрдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬो рд╢ूрди्рдп рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рд╡ृрдд्рдд рдХे рдЕрди्рджрд░ рдПрдХ рдд्рд░िрдХोрдг рд╣ै, рдЬो рд╢рдХ्рддि рдХी рд╕ृрдЬрдиाрдд्рдордХрддा рддрдеा рдк्рд░рдХрдЯीрдХрд░рдг рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рддा рд╣ै। рдд्рд░िрдХोрдг рдХे рдПрдХ рд╕िрд░े рдкрд░ рдПрдХ рдХाрд▓ा рд╢िрд╡рд▓िंрдЧрдо् рд╣ै। рдпрд╣ рд╕ाрдзрдХ рдХे рд╕ूрдХ्рд╖्рдорд╢рд░ीрд░ рдХो рдиिрд░ूрдкिрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рд▓िंрдЧрдо् рдХा рд░ंрдЧ рд╕ाрдзрдХ рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рдкрд╡िрдд्рд░рддा рднेрдж рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рднिрди्рди-рднिрди्рди рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
  рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд▓िंрдЧрдо् рдзूрдо्рд░рд╡рд░्рдгी рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдмाрд░-рдмाрд░ рдз्рдпाрди рдоें рдЖрддा рдФрд░ рдЬाрддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЧрд╣рд░े рдз्рдпाрди рдоें рдЬрдм рдорди рдХी рдЪंрдЪрд▓рддा рдПрдХрджрдо рд╢ाрди्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै, рддो рд▓िंрдЧрдо् рдХा рд░ंрдЧ рдХाрд▓ा рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдкрд░ рдз्рдпाрди рдПрдХाрдЧ्рд░ рдХрд░рдиे рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢рдоाрди рдЬ्рдпोрддिрд░्рд▓िंрдЧрдо् рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддा рд╣ै।  рд╢िрд╡рд▓िंрдЧрдо् рдХे рдКрдкрд░ рдмीрдЬрдоंрдд्рд░ ‘реР’ рд╣ै। рд╢िрд╡ рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХे рджेрд╡рддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдЕрдзिрд╖्рдаाрдд्рд░ी рджेрд╡ी ‘рд╣ाрдХिрдиी’ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЫрд╣ рдоुрдЦ рд╣ैं, рдЬो рдЪрди्рдж्рд░рдоाрдУं рдХी рддрд░рд╣ рд╢ीрддрд▓-рд╕्рдиिрдЧ्рдз рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддे рд╣ै। 
ЁЯЩП >>рд╕ाрдХ्рд╖ी рднाрд╡ рд╕े рдХाрдо рдХрд░рдиे рдХा  рд▓ाрдн рдХ्рдпा рд╣ै ? (What is the benefit of working with a witness attitude?) рддрди्рдд्рд░рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХो ‘рд╢िрд╡ рдЧ्рд░рди्рдеि’ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рдПрдХ рдРрд╕ा рдХेрди्рдж्рд░ рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдмाрдж рд╡्рдпрдХ्рддि рдорди рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдШрдЯрдиे рд╡ाрд▓ी рдШрдЯрдиाрдУं рдПрд╡ं рд╕ाँрд╕ाрд░िрдХ рдк्рд░рд╕ंрдЧों рдХे рдж्рд░рд╖्рдЯा рднाрд╡ рд╕े, рдпा рд╕ाрдХ्рд╖ी рднाрд╡ рд╕े рджेрдЦрддा рд░рд╣рддा рд╣ै।  рдФрд░ рдЬिрди рдШрдЯрдиाрдХ्рд░рдоों рд╕े рд╕рд░्рд╡рд╕ाрдзाрд░рдг рд▓ोрдЧ рд╡िрдЪрд▓िрдд рд╣ो рдЙрдарддे рд╣ै, рд╡ैрд╕े рдк्рд░рд╕ंрдЧों рдоें рднी рд╡рд╣ рддрдЯрд╕्рде рдмрдиा рд░рд╣рддा рд╣ै। 
рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдоें рдЪिрдд рдХी рдЪंрдЪрд▓рддा рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै, рдмुрдж्рдзि рдоें рдкрд╡िрдд्рд░рддा рдФрд░ рд╢ुрдЪिрддा рдХा рдЙрджрдп рд╣ोрддा рд╣ै, рдЖрд╕рдХ्рддि рдХा рдЕрд╡рд╢ेрд╖ рддрдХ рдирд╣ीं рд░рд╣рддा, рд╕ंрдХрд▓्рдкрд╢рдХ्рддि рдЕрдк्рд░рдд्рдпाрд╢िрдд рд░ूрдк рд╕े рдмрдв़ рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рд╕рдд्рд╕ंрдХрд▓्рдк рдкूрд░े рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ै ! рд╡्рдпрдХ्рддि рдоें рдЕрддीрди्рдж्рд░िрдп рдЕрдиुрднूрддिрдпों рдФрд░ рд╕िрдж्рдзिрдпों рдХा рдЪрдордд्рдХाрд░ рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рд╢ाрдк-рд╡рд░рджाрди рдлрд▓िрдд рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ै। рд╡ाрдгी рдоें рдУрдЬ, рдоुрдЦрдордг्рдбрд▓ рдкрд░ рддेрдЬ рдФрд░ рдЖँрдЦों рдоें рдЪрдордХ рд╡िрд░ाрдЬрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै।  
рдЗрдирдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрди्рдп рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПँ рднी рд╕ाрдзрдХ рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рдФрд░ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╣ोрддी рджिрдЦाрдИ рдкрдб़рддी рд╣ै। рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдаाрдХुрд░-рдоाँ рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХे рднрдХ्рддों рдХो рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕िрдж्рдзिрдУं рдХो рдХाрдХрд╡िрд╖्рдаा рддुрд▓्рдп рд╕рдордЭрдиे рдХी рдкाрдд्рд░рддा, рдпाрдиि рдЪрд░рдорд╡ैрд░ाрдЧ्рдп - рдЕрд░्рдеाрдд рдИрд╢्рд╡рд░/рдЧुрд░ु рдХे рдЪрд░рдг рдзूрд▓ि рддрдХ рдЭुрдХрдиे рдХी рдкाрдд्рд░рддा  рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै ! 
рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪे рд╣ुрдП рд╕рди्рдд рд╢्рд░ी  рд╣рд░ी реР рд╢рд░рдг рдЬी рдЧाрддे рд╣ैं - рдпे рдЧрд░्рд╡ рднрд░ा рдорд╕्рддрдХ рдоेрд░ा рдк्рд░рднु рдЪрд░рдг рдзूрд▓ рддрдХ рдЭुрдХрдиे рджे, рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд╡िрдХाрд░ рднрд░े рдорди рдХो, рдиिрдЬ рдирдЬ़्рдо-рдиाрдо рдХी рдоाрд▓ा рдЬрдкрдиे рджे, рдпे рдЧрд░्рд╡ рднрд░ा рдорд╕्рддрдХ рдоेрд░ा..рдоैं рдорди рдХे рдоैрд▓ рдХो рдзो рдиा рд╕рдХा,рдпे рдЬीрд╡рди рддेрд░ा рд╣ो рдиा рд╕рдХा, рд╣ाँ..рд╣ो рдиा рд╕рдХा, рдоैं рдк्рд░ेрдоी рд╣ूँ, рдЗрддрдиा рдиा рдЭुрдХा, рдЧिрд░ рднी рдЬो рдкрдб़ूँ рддो рдЙрдардиे рджे,рдпे рдЧрд░्рд╡ рднрд░ा рдорд╕्рддрдХ рдоेрд░ा...... рдоैं рдЬ्рдЮाрди рдХी рдмाрддों рдоें рдЦोрдпा рдФрд░ рдХрд░्рдорд╣ीрди рдкрдв़рдХрд░ рд╕ोрдпा, рдЬрдм рдЖँрдЦ рдЦुрд▓ी рддो рдорди рд░ोрдпा, рдЬрдЧ-рд╕ोрдпे рдоुрдЭрдХो рдЬрдЧрдиे рджे, рдпे рдЧрд░्рд╡ рднрд░ा рдорд╕्рддрдХ рдоेрд░ा...... рдЬैрд╕ा рд╣ूँ рдоैं рдЦोрдЯा рдпा рдЦрд░ा,рдиिрд░्рджोрд╖ рд╢рд░рдг рдоें рдЖ рддो рдЧрдпा,рд╣ाँ..рдЖ рддो рдЧрдпा, рдЗрдХ рдмाрд░ рдпे рдХрд╣ рджे рдЦाрд▓ी рдЬा, рдпा рдк्рд░ीрдд рдХी рд░ीрдд рдЭрд▓рдХрдиे рджे,рдпे рдЧрд░्рд╡ рднрд░ा рдорд╕्рддрдХ рдоेрд░ा...... рд╕्рд╡рд░ - рд╢्рд░ी рд╣рд░ी реР рд╢рд░рдг !
рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдиे рдХрд╣ा рд╣ै - " рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рддो рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╣ी рдЖрдиंрдж рд▓े рд╕рдХрддा рд╣ै। рдХुрд╢्рддी рдоैрдЪ рд╣ो, рдпा рд╢рддрд░ंрдЬ  рдХा рдЦेрд▓ рд╣ो  рддो рдордЬे рдХौрди рд▓ेрддा рд╣ै ? рднाрдЧ рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓े рдпा рджेрдЦрдиे рд╡ाрд▓े - рдмाрд╣рд░ी рд▓ोрдЧ?  рдЬीрд╡рди рдоें рдЬिрддрдиा рдЕрдзिрдХ рдЖрдк рдХिрд╕ी рдЪीрдЬ़ рдХे рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЙрддрдиा рд╣ी рдЖрдк рдЙрд╕рдХा рдЖрдиंрдж рд▓ेрддे рд╣ैं। рдФрд░ рдпрд╣ рдЖрдиंрдж рд╣ै; рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдЕрдиंрдд рдЖрдиंрдж рдХेрд╡рд▓ рддुрдо्рд╣ाрд░ा рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЬрдм рддुрдо рдЗрд╕ рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХे рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╣ो; рддрдм рд╣ी рддुрдо рдоुрдХ्рдд рдкुрд░ुрд╖ рд╣ो। 
рдЕрдХेрд▓े рд╣ी рдЬो рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╣ै, рд╡рд╣ी рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдирд╢्рд╡рд░ рд╡рд╕्рддु- рдХाрдоिрдиी , рдХांрдЪрди рдФрд░ рдиाрдо -рдпрд╢  рдХो рдкाрдиे рдХी рдЕрднिрд▓ाрд╖ा рдХिрдпे , рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдирд╢्рд╡рд░ рд╕्рд╡рд░्рдЧрд╕ुрдЦ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдХाрдордиा рдХिрдпे рдмिрдиा, рдпा рдмिрдиा рдХिрд╕ी рд╕े рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдкाрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рднी рдХिрдпे рдмिрдиा рднी рдкрд░рд╣िрдд рдХो рдЕрдкрдиा рд╣िрдд рд╕рдордЭрдХрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЬो рдХेрд╡рд▓ рд╕ाрдХ्рд╖ी рднाрд╡ рд╕े рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╡рд╣ी рдЬीрд╡рди рдХा рдЖрдиंрдж рд▓ेрддा рд╣ै, рдФрд░ рдХोрдИ рдирд╣ीं।" ~ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж (рд╕ीрдбрдм्рд▓्рдпू / рд╡ी 3 / рдХोрд▓ंрдмो рд╕े рдЕрд▓्рдоोрдб़ा / рд╡ेрджांрддा рддрдХ рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди)
  рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЪрдХ्рд░ рдХी рдкृрдердХ् -рдкृрдердХ् рддрди्рдоाрдд्рд░ा, рдЬ्рдЮाрдиेрди्рдж्рд░िрдпाँ рдФрд░ рдХрд░्рдоेрди्рдж्рд░िрдпाँ рд╣ोрддी рд╣ै। рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХे рд▓िрдП рдорди рд╣ी рдЗрди рддीрдиों рднूрдоिрдХाрдУं рдХो рдиिрдмाрд╣рддा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдорди рдХो рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЖрдзाрд░ों рд╕े рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рд╕ंрдХेрдд рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ै। рдпрд╣ рдЖрдзाрд░ рд╡рд╣ рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдирд╣ीं рд╣ोрддी, рдЬो рдЕрди्рдп рдЪрдХ्рд░ों рдХे рд▓िрдП рд╕ूрдЪрдиाрдУं рдХे рд╕्рд░ोрдд рд╣ै। рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХे рдЬाрдЧрд░рдг рдХे рд╕рдордп рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдмрддाрддे рд╣ुрдП рддрдд्рдд्рд╡рджрд░्рд╢ी рдЖрдд्рдорд╡ेрдд्рддा рдХрд╣рддे рд╣ै рдХि рдпрд╣ рд▓рдЧрднрдЧ рд╡ैрд╕ा рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬैрд╕ा рдЪрд░рд╕, рдЧाँрдЬा, рднाँрдЧ рдпा рдПрд▓.рдПрд╕.рдбी. рдЬैрд╕े рд░рд╕ाрдпрдиों рдХे рд╕ेрд╡рди рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। 
рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХी рдпрд╣ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╕ंрд░рдЪрдиा рдФрд░ рдЖрдХृрддि рдордирдЧрдв़рди्рдд рдЕрдиुрднрд╡ рдХी рдЧрдИ рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рд╣ै। рдкूрд░्рдг рдЬाрдЧ्рд░рдд рд╕्рдеिрддि рдоें рдЬрдм рдн्рд░ूрдордз्рдп рдкрд░ рдз्рдпाрди рдПрдХाрдЧ्рд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рд╡рд╣ाँ рджीрдкрд╢िрдЦा рдХी рднाँрддि рдПрдХ рдЬ्рдпोрддि рджिрдЦाрдИ рдкрдб़рддी рд╣ै। рдЧрд╣рд░े рдз्рдпाрди рдоें рдЙрддрд░рдиे рдкрд░ рджो рдкंрдЦुрдб़िрдпों рд╡ाрд▓े рдХрдорд▓ рджрд▓ рдХी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ 
рдЖрдХृрддि рдЙрднрд░рдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдЪрдХ्рд░ рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдЪрдХ्рд░ों рдкрд░ рдз्рдпाрди рдХрд░рдиे рдЬो рдкृрдердХ्-рдкृрдердХ् рдЕрдиुрднूрддिрдпाँ рд╣ोрддी рд╣ै, рд╡рд╣ рд╕рдм рдЗрд╕ рдПрдХ рд╣ी рдЪрдХ्рд░ рдкрд░ рдз्рдпाрди рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиुрднрд╡ рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै।
рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХे рдЬाрдЧрд░рдг рдХे рдмाрдж рд╢ेрд╖ рдЪрдХ्рд░ों рдХे рдЙрди्рдирдпрди рдХे рд▓िрдП рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХ्рд░рдо рдЕрдкрдиाрдпे рдЬाрддे рд╣ै। рдПрдХ рдоें рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ -рдХ्рд░рдо рдХे рдЙрдкрд░ाрди्рдд рд╡िрд╢ुрдж्рдзि, рдЕрдиाрд╣рдд, рдордгिрдкूрд░िрдд -рдЗрд╕ рдХ्рд░рдо рдоें рдмрдв़рддे рд╣ुрдП рдоूрд▓ाрдзाрд░ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдЬрдмрдХि рджूрд╕рд░े рдоें рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХे рдмाрдж рдоूрд▓ाрдзाрд░ рд╕े рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХрд░ рдКрдкрд░ рдХी рдУрд░ рдмрдв़рддे рд╣ुрдП рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди, рдордгिрдкूрд░िрдд, рдЕрдиाрд╣рдд рд╣ोрдХрд░ рд╡िрд╢ुрдж्рдзि рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрддे рд╣ै। рд░ुрдЪि рдФрд░ рд╕ुрд╡िрдзा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЗрди рджोрдиों рдоें рд╕े рдХिрд╕ी рднी рдХ्рд░рдо рдХो рдЕрдкрдиाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдкрд░ рджोрдиों рд╣ी рдХ्рд░рдоों рдоें рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХा рдк्рд░рдердо рдЬाрдЧрд░рдг рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै, рдЕрди्рдпрдеा рджूрд╕рд░े рдЪрдХ्рд░ों рдХे рд╡िрдХाрд╕ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдИ рд╢рдХ्рддि рдХो рд╕ँрднाрд▓ рдкाрдиा рдХрдаिрди рд╣ोрдЧा।
рдЪेрддрдиाрдд्рдордХ рд╡िрдХाрд╕ рдоें рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХो рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрдб़ाрд╡ рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ैं। рдЙрд╕рдХी рдорд╣рдд्рддा рдФрд░ рдЙрдкрдпोрдЧिрддा рдЗрд╕рд▓िрдП рднी рдмрдв़ рдЬाрддी рд╣ै рдХि рдЙрд╕े рдЪрд░рдо рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдж्рд╡ाрд░ рдХрд╣рддे рд╣ै। рдпोрдЧрд╡िрдж्рдпा рдХे рдЕрдиुрднрд╡िрдпों рдиे рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХो рд╣िрдоाрд▓рдп рдХрд╣ा рд╣ै, рддो рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рдХो рд╕ुрдоेрд░ु рдХी рд╕ंрдЬ्рдЮा рджी рд╣ै।  рд╣िрдоाрд▓рдп рдЧрдП рдмिрдиा рд╕ुрдоेрд░ु рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдХрд░рдиा рдиिрд░рд░्рдердХ рд╣ी рдирд╣ीं, рдиिрд░ुрдж्рджेрд╢्рдп рднी рд╣ै। рдРрд╕े рдоें рдЪрдХ्рд░рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХो рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╢рдХ्рддि-рдХेрди्рдж्рд░ рдХी рдЙрдкрдоा рджेрдиा рдЕрдиुрдЪिрдд рдирд╣ीं, рдЙрдЪिрдд рд╣ी рд╣ै
рдпрд╣ рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдЖрдд्рдорд╡िрдХाрд╕ рдХे рдоाрд░्рдЧ рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдЖрдд्рдоिрдХ рд╡िрднूрддिрдпों рдкрд░ рддिрдЬोрд░ी рдХे рддाрд▓े рдХी рддрд░рд╣ рд╣ै। рд╕ाрдзрдХ рд╕िрдж्рдзिрдпों рдХे рдк्рд░рддि рдЬрдм рддрдХ рдоोрд╣ рднंрдЧ рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рддрдм рддрдХ рдпрд╣ рдЧ्рд░рди्рдеि рдк्рд░рдЧрддि рдХे рдЖрдЧे рдХे рдкрде рдХो рдЕрд╡рд░ुрдж्рдз рдмрдиाрдпे рд░рд╣рддी рд╣ै।  рдЗрд╕рд▓िрдП рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рд╕े рд╢ूрди्рдпрдЪрдХ्рд░ (рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░) рддрдХ рдХी рд╡िрдХाрд╕-рдпाрдд्рд░ा рдХाрдлी рдХрдаिрди рд╣ोрддी рд╣ै। рдЬो рд╕ाрдзрдХ рд╕िрдж्рдзिрдпों рдХे рдн्рд░рдо-рдЬंрдЬाрд▓ рдоें рдЙрд▓рдЭ рдЬाрддे рд╣ै, рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдЪेрддрдиा рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рд╢िрдЦрд░ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪ рдкाрдиा рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ोрддा।  рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╕ाрдзрдиाрдХाрд▓ рдХे рдЖрд░ंрднिрдХ рджिрдиों рд╕े рд╣ी рдпोрдЧाрдн्рдпाрд╕िрдпों рдХो рд╕िрдж्рдзिрдпों рдХे рдЖрдХрд░्рд╖рдгों рдХे рдк्рд░рддि рддीрд╡्рд░ рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп, рдЕрдиाрд╕рдХ्рддि рдФрд░ рдиिрд░्рд▓िрдк्рддрддा рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджेрддे рд╣ुрдП рдХрдаोрд░ рдЖрдд्рдорд╕ंрдпрдо рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै।
ЁЯЩП >>рдЕрд╖्рдЯांрдЧ рдпोрдЧ рдХे рдк्рд░рдердо рджो рдЕंрдЧ рдпрдо рдФрд░ рдиिрдпрдо рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рдиा 24X 7 рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдХ्рдпों рд╣ैं : рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдЬрдЧाрдиे рдХे рдпों рддो рдд्рд░ाрдЯрдХ рд╢ाрдо्рднрд╡ी, рдоुрдж्рд░ा рдЕрдиुрд▓ोрдо-рд╡िрд▓ोрдо рдк्рд░ाрдгाрдпाрдо рдЖрджि рдХिрддрдиे рд╣ी рддрд░ीрдХे рд╣ै; рдкрд░  рдкрд╡िрдд्рд░ рдЬीрд╡рди рдФрд░ рд╢ुрдж्рдз рдЖрдЪрд░рдг рдХे рдмिрдиा рдпрд╣ рд╕рдм рд╕ाрдзрдиा-рдЙрдкрдЪाрд░ рд╕рдордпрдХ्рд╖ेрдк рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдХрд╡ाрдпрдж рднрд░ рдмрдирдХрд░ рд░рд╣ рдЬाрддे рд╣ै рдЖрдд्рдордЧौрд░рд╡ рдХे рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЕрдирд╢्рд╡рд░ -рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рдЖрдд्рдоा рдХे рд╕рдордХрдХ्рд╖ рд╕ाрдмिрдд рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рдХрдо рдоें (рдкрд╢ु рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдпा рдШोрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдеी рдмрдиे рд░рд╣рддे рд╣ुрдП ) рдЖрдд्рдоिрдХ рд╡िрднूрддिрдпाँ рди рддो рдХिрд╕ी рдХो рдоिрд▓ी рд╣ै, рди рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ै

рд╕ाрднाрд░ рд▓ेрдЦрдХ : рдкंрдбिрдд рд╢्рд░ी рд░ाрдо рд╢рд░्рдоा рдЖрдЪाрд░्рдп /https://www.facebook.com/thespiritualnewsroom/
[>>>The Great Grand Matter-рдорд╣рдд्рддрдд्рдд्рд╡ ## : 
рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╡िрдХाрд░ рдпा рдХाрд░्рдпрд╕ांрдЦ्рдп рджрд░्рд╢рди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ , рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХी рдиिрд░्рдоाрдг рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рддрдм рд╢ुрд░ू рд╣ोрддी рд╣ै рдЬрдм рдкुрд░ुрд╖ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рд╕ाрде рдЬुрдб़рддा рд╣ै ।  рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╕िрдж्рдзांрдд рд╣ै - рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдпा рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рдЗрд╕рдоें рддीрди рдЧुрдг  рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। - рд╕рдд्рд╡ , рд░рдЬрд╕ , рдФрд░ рддрдорд╕ - рдЬो рдкुрд░ुрд╖ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдХ्рд░िрдп рд╣ोрдиे рддрдХ рдиिрд╖्рдХ्рд░िрдп рд░рд╣рддे рд╣ैं । рдЗрд╕рдХे рдк्рд░рдердо рд╡िрдХрд╕िрдд рдкрд░िрдгाрдо рдХो  рдорд╣рдд् рдХрд╣рддे рд╣ैं।  рдпрд╣ी рдЕрд╣ंрдХाрд░ - "рдоैं-рдкрди" рд╣ै рдФрд░ рдорд╣рдд् рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ै।  рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдордирд╕ (рдорди), рдкांрдЪ рдЬ्рдЮाрдиेंрдж्рд░िрдп (рдкांрдЪ рдЗंрдж्рд░िрдп рдХ्рд╖рдорддाрдПं), рдкांрдЪ рдХрд░्рдоेंрдж्рд░िрдпां , рдкांрдЪ рддрди्рдоाрдд्рд░ा (рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рддрдд्рд╡) рдФрд░ рдкांрдЪ рднूрдд (рд╕्рдеूрд▓ рддрдд्рд╡) рдХो рдЬрди्рдо рджेрддा рд╣ै । 
рдорд╣рддрдд्рд╡ рдХा рд╡рд░्рдгрди рдкुрд░ाрдгों рдоें рд╕ृрд╖्рдЯि рдиिрд░्рдоाрдг рдЦрдг्рдб рдоें рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдмрддрд▓ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдк्рд░рдХृрддि рдХी рдк्рд░рдердо рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдиाрдо” рдорд╣рдд्” рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ी рд╕े рдЕрди्рдп рддрдд्рд╡ рдмрдиे рд╣ैं। рдорд╣рдд् рддрдд्рд╡ рдХी рдорд╣िрдоा рд╡ाрдпु рдкुрд░ाрдг рдоें рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рджी рдЧрдИ рд╣ै।
рдордиो рдорд╣ाрди्рдорддि:рдм्рд░рд╣्рдоा рдкूрд░्рдмुрдж्рдзि: рдЦ्рдпाрддिрд░ीрд╢्рд╡рд░:।
рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдЪिрддि: рд╕्рдоृрддि:рд╕ंрд╡िрдд् рд╡िрдкुрд▓ं рдЪोрдЪ्рдпрддे рдмुрдзै:।।

 (рд╡ाрдпु рдкु।рек/реирел)

рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдк्рд░рдердо рдкрд░िрдгाрдо рдорд╣рдд् рдХे рд╣ी рдиाрдо рд╣ै:рдорди,рдорд╣ाрди, рдм्рд░рд╣्рдоा,рдкुрд░ рдмुрдж्рдзि,рдЦ्рдпाрддि, рдИрд╢्рд╡рд░ рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдЪिрддि, рд╕्рдоृрддि,рд╕ंрд╡िрдд рдФрд░ рд╡िрдкुрд▓।
 рдЗрд╕ी  'рдорд╣рдд्-рддрдд्рд╡ ' (рдорд╣рдд्рддрдд्рд╡ рдпा рдкрджाрд░्рдеों рдХा рдоौрд▓िрдХ рдХрдг ) рдкрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдЦрдЧौрд▓ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдПрд╡ं рднौрддिрдХी рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХाрд░्рдпрд░рдд рдЕрдиेрдХों рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдПрд╡ं рд╢ोрдзाрд░्рдеी рдоूрд▓рднूрдд рддрдд्рд╡ों рдХी рдЦोрдЬ рдоें рджिрди-рд░ाрдд рд╢ोрдзрд░рдд рд╣ै। 
(Physicists and engineers at CERN use the world's largest and most complex scientific instruments to study the basic constituents of matter – fundamental particles. ) 
рд╣िрдЧ्рд╕ рдмोрд╕ोрди рдХो рдХрднी-рдХрднी "рдЧॉрдб рдкाрд░्рдЯिрдХрд▓" рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдмोрд╕ाрди, рдЖрджि рдПрд▓िрдоेंрдЯ्рд░ी рдкाрд░्рдЯिрдХрд▓्рд╕ рдкрд░ рдиिрд░ंрддрд░ рд╢ोрдз рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рд╣ोрддे рд░рд╣ेंрдЧे рдЬрдм рддрдХ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдПрд╡ं рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╕ृрдЬрди рд╕े рдк्рд░рд▓рдп рддрдХ рдХी рдм्рд░рд╣्рдоाрдгрдбीрдп рд╡ैрддрд░рдгी рдкाрд░ рдирд╣ीं рдХрд░ рд▓ेрддे।

ЁЯФЖЁЯЩПрдорд╣рдд्рддрдд्рдд्рд╡ рдХे рдиाрдо рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдХो рдЬाрдирдиे рдХी рдорд╣िрдоाЁЯФЖЁЯЩП

 >>>рдорд╣рдд्рддрдд्рд╡ : рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдкрд╣рд▓ा рдХाрд░्рдп рдпा рд╡िрдХाрд░, рдмुрдж्рдзिрддрдд्рд╡ -рдЬीрд╡ाрдд्рдоा ! рдорд╣ाрддेрдЬрд╕्рд╡ी рднрдЧрд╡ाрди् рдЕрдкрдиी рд╢рдХ्рддि рд╕े рдорд╣рдд्рддрдд्рд╡ рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХрд░рдХे рдлिрд░ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЕрднिрдоाрдиी рджेрд╡рддा рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдХो рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддे рд╣ैं । рдпрд╣ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЬрдЧрдд рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдк्рд░рддिрджिрди рдЗрд╕рдХा рдХ्рд╖рд░рдг (рдХ्рд╖рдп) рд╣ोрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕рдХो рдХ्рд╖рд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं । рдХ्рд╖рд░рддрдд्рд╡ों рдоें рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдорд╣рдд्рддрдд्рд╡ рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рд╣ुрдИ рд╣ै । рдк्рд░рдХृрддिрд╡ाрджी рд╡िрдж्рд╡ाрди्, рдоूрд▓ рдк्рд░рдХृрддि рдХो рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЙрд╕рд╕े рджूрд╕рд░ा рддрдд्рд╡ рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдЖ рдЬो 'рдорд╣рдд्рддрдд्рд╡' рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдорд╣рдд्рддрдд्рд╡ рд╕े рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдиाрдордХ рддीрд╕рд░े рддрдд्рд╡ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╕ुрдиी рдЧрдпी рд╣ै । рд╕ांрдЦ्рдп-рджрд░्рд╢рди рдХे рдЬ्рдЮाрддा рд╡िрдж्рд╡ाрди् рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд╕े рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рднूрддों рдХा - рдкрдЮ्рдЪ рддрди्рдоाрдд्рд░ाрдУं рдХा рдк्рд░ाрджुрд░्рднाрд╡ рдмрддрд▓ाрддे рд╣ैं । рдЗрди рдЖрдаों рдХो рдк्рд░рдХृрддि рдХрд╣рддे рд╣ैं; рдЗрдирд╕े рд╕ोрд▓рд╣ рддрдд्рд╡ों рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬो рд╡िрдХृрддि рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं ।рд╡िрдХाрд░ - рдкांрдЪ рдЬ्рдЮाрдиेрди्рдж्рд░िрдпाँ, рдкांрдЪ рдХрд░्рдоेрди्рдж्рд░िрдпाँ, рдЧ्рдпाрд░рд╣рд╡ां рдорди рдФрд░ рдкांрдЪ рд╕्рдеूрд▓рднूрдд рдпे рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рд╡िрдХृрддि рдоिрд▓рдХрд░ рдЪौрдмीрд╕ рддрдд्рд╡ рд╣ोрддे рд╣ैं। 
(https://panini-sanskrit.blogspot.com/2019/04/blog-post_16.html)

рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╡िрдХाрд░ рдпा рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै рдорд╣рдд्рддрдд्рдд्рд╡ । рд╕ांрдЦ्рдпрдХाрд░ рдиे рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рдкрд╣рд▓े-рдкрд╣рд▓ рдЬрдм рддрдХ рдЬрдЧрдд рд╕ुрд╖ुрдк्рддाрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдЙрдаा, рдпा рдЬाрдЧा рдеा, рддрдм рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЗрд╕ी рдорд╣рдд्рддрдд्рдд्рд╡ рдХा рдЖрд╡िрд░्рднाрд╡ рд╣ुрдЖ рдеा। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдЖрд╢्рд╡рдоेрдзिрдХ рдкрд░्рд╡ рдХे рдЕрдиुрдЧीрддा рдкрд░्рд╡ рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЕрдз्рдпाрдп 40 рдоें рдорд╣рдд्рддрдд्рдд्рд╡ рдХे рдиाрдо рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдХो рдЬाрдирдиे рдХी рдорд╣िрдоा рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ुрдЖ рд╣ै। 
рд╡ैрд╢рдо्рдкाрдпрди рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं- рдЬрдирдоेрдЬрдп! рдм्рд░рд╣्рдоा рдЬी рдмोрд▓े- рдорд╣рд░्рд╖िрдЧрдг! рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдк्рд░рдХृрддि рд╕े рдорд╣ाрди рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдорд╣ाрдмुрдж्рдзिрддрдд्рдд्рд╡ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдЖ। рдпрд╣ी рд╕рдм рдЧुрдгों рдХा рдЖрджि рддрдд्рдд्рд╡ рдФрд░ рдк्рд░рдердо рд╕рд░्рдЧ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдорд╣ाрди рдЖрдд्рдоा (рдм्рд░рд╣्рдо), рдорддि, рд╡िрд╖्рдгु, рд╢рдо्рднु, рд╡ीрд░्рдпрд╡ाрди, рдмुрдж्рдзि, рдк्рд░рдЬ्рдЮा, рдЙрдкрд▓рдм्рдзि, рдЦ्рдпाрддि, рдзृрддि, рд╕्рдоृрддि- рдЗрди рдкрд░्рдпाрдпрд╡ाрдЪी рдиाрдоों рд╕े рдорд╣ाрди рдЖрдд्рдоा рдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╣ोрддी рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рддрдд्рдд्рд╡ рдХो рдЬाрдирдиे рд╡ाрд▓ा рд╡िрдж्рд╡ाрди рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж (рдм्рд░ाрд╣्рдордг) рдХрднी рдоोрд╣ рдоें рдирд╣ीं рдкрдб़рддा। рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╕рдм рдУрд░ рд╣ाрде-рдкैрд░ рд╡ाрд▓ा, рд╕рдм рдУрд░ рдиेрдд्рд░, рд╕िрд░ рдФрд░ рдоुрдЦ рд╡ाрд▓ा рддрдеा рд╕рдм рдУрд░ рдХाрди рд╡ाрд▓ा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд╕рдмрдХो рд╡्рдпाрдк्рдд рдХрд░рдХे рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рд╕рдмрдХे рд╣ृрджрдп рдоें рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рдкрд░рдо рдкुрд░ुрд╖ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ा рд╣ै। рдЕрдгिрдоा, рд▓рдШिрдоा рдФрд░ рдк्рд░ाрдк्рддि рдЖрджि рд╕िрдж्рдзिрдпाँ рдЙрд╕ी рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ैं। рд╡рд╣ рд╕рдмрдХा рд╢ाрд╕рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा, рдЬ्рдпोрддिрд░्рдордп рдФрд░ рдЕрд╡िрдиाрд╢ी рд╣ै।
>>рдкрд░рдоाрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдХो рдЬाрдирдиे рдХी рдорд╣िрдоा :рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдЬो рдХोрдИ рднी рдордиुрд╖्рдп рдмुрдж्рдзिрдоाрди, рд╕рдж्рднाрд╡ рдкрд░ाрдпрдг, рдз्рдпाрдиी, рдиिрдд्рдп рдпोрдЧी, рд╕рдд्рдпрдк्рд░рддिрдЬ्рдЮ, рдЬिрддेрди्рдж्рд░िрдп, рдЬ्рдЮाрдирд╡ाрди, рд▓ोрднрд╣ीрди, рдХ्рд░ोрдз рдХो рдЬीрддрдиे рд╡ाрд▓े, рдк्рд░рд╕рди्рдирдЪिрдд, рдзीрд░ рддрдеा рдордорддा рдФрд░ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд╕े рд░рд╣िрдд рд╣ैं, рд╡े рд╕рдм рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЬो рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХी рдорд╣िрдоा  рдХो рдЬाрдирддा рд╣ै, рдЙрд╕े рдкुрдг्рдпрджाрдпрдХ рдЙрдд्рддрдо рдЧрддि рдоिрд▓рддी рд╣ै। 
рдкृрде्рд╡ी, рд╡ाрдпु,рдЖрдХाрд╢, рдЬрд▓ рдФрд░ рдкाँрдЪрд╡ाँ рддेрдЬ- рдпे рдкाँрдЪों рдорд╣ाрднूрдд рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЙрди рдкाँрдЪों рдорд╣ाрднूрддों рддрдеा рдЙрдирдХे рдХाрд░्рдп рд╢рдм्рдж, рд╕्рдкрд░्рд╢, рд░ूрдк, рд░рд╕, рдЧрди्рдз рдЖрджि рд╕े рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдк्рд░ाрдгी рдпुрдХ्рдд рд╣ैं।

 рдзैрд░्рдпрд╢ाрд▓ी рдорд╣рд░्рд╖िрдпो! рдЬрдм рдкंрдЪ-рдорд╣ाрднूрддों рдХे рд╡िрдиाрд╢ (рдоृрдд्рдпु) рдХे рд╕рдордп рдк्рд░рд▓рдпрдХाрд▓ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░ाрдгिों рдХो рдорд╣ाрди рднрдп рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдХिंрддु рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд▓ोрдЧों рдоें рдЬो рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрдиी рдзीрд░ рдкुрд░ुрд╖ (рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж) рд╣ै, рд╡рд╣ рдЙрд╕ рд╕рдордп рднी рдоोрд╣िрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै। рдЖрджिрд╕рд░्рдЧ рдоें рд╕рд░्рд╡рд╕рдорд░्рде рд╕्рд╡рдпрдо्рднू рд╡िрд╖्рдгु рд╣ी рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиी рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдмुрдж्рдзिрд░ूрдкी рдЧुрд╣ा рдоें рд╕्рдеिрдд, рд╡िрд╢्рд╡рд░ूрдк, рдкुрд░ाрдгрдкुрд░ुрд╖, рд╣िрд░рдг्рдордп рджेрд╡ рдФрд░ рдЬ्рдЮाрдиिрдпों рдХी рдкрд░рдо рдЧрддिрд░ूрдк рдкрд░рдо рдк्рд░рднु рдХो (рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рджेрд╡  рдХो) рдЬाрдирддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдмुрдж्рдзि рдХी рд╕ीрдоा рдХे рдкाрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрддा рд╣ै।"
 -рд╕ाрднाрд░/рдХृрд╖्рдг/рдорд╣рдд्рддрдд्рдд्рд╡_рдХे_рдиाрдо_рдФрд░_рдкрд░рдоाрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡_рдХो_рдЬाрдирдиे_рдХी_рдорд╣िрдоा/ https://hi.krishnakosh.org/ 

рд╕ाрднाрд░ https://vaidicvigyaankendra.wordpress.com/2018/02/21/

ЁЯФЖЁЯЩПрдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рдоें рд╖рдЯ्рдЪрдХ्рд░ рдХ्рдпा рд╣ै  ЁЯФЖЁЯЩП  

рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рдХी  рд╡्рдпाрдЦ्рдпा  рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдПрдХ рдРрд╕ी рд╢рдХ्рддि рдХी рд░ूрдк рдоें рдХी рдЧрдпी рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рддुрд▓рдиा рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рд╕े рдирд╣ीं рдХी рдЬा рд╕рдХрддी।  рдпрд╣ рд╕рд░्рд╡рд╢рдХ्рддिрдоाрди рдХी рдЕрдзिрд╖्рдаाрдд्рд░ी рд╢рдХ्рддि рд╣ै।  рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рдХे рд▓िрдП рджुрд░्рд▓рднрддрдо рд╡рд░рджाрди рд╣ै рдпрд╣ рдЬिрд╕рдХो рд╕ाрдз рд▓ेрдиे рд╕े рдЬрди्рдо-рдЬрди्рдоाрди्рддрд░ рдХे рднрд╡-рдмंрдзрди рдЯूрдЯ рдЬाрддे рд╣ैं। 

>>>рдиाреЬी рдЪрдХ्рд░: рд▓ेрдХिрди рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рддंрдд्рд░ рдХो рд╕рдордЭрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдиाреЬी рдЪрдХ्рд░ рдХे рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХो рд╕рдордЭрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै।  рдоाрдирд╡-рд╢рд░ीрд░ рдоें рдиाреЬिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрд╣рдд्рддрд░ рд╣реЫाрд░ рдмрддाрдпी рдЧрдпी рд╣ै।   рдпे рдиाреЬिрдпाँ рдкेреЬ рдХे рдкрдд्рддों рдХी рдЕрддिрд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢िрд░ाрдУं рдХी рднांрддि рд╢рд░ीрд░ рдоें рд░рд╣рддी рд╣ैं।  рдпे рд╕рднी рдиाреЬिрдпाँ, рдордиुрд╖्рдп рд╢рд░ीрд░ рдоें, рд▓िंрдЧ рд╕े рдКрдкрд░ рдФрд░ рдиाрднि рдХे рдиीрдЪे рдХे рд╕्рдеाрди, рдЬिрд╕े рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं рд╕े рдиिрдХрд▓ рдХрд░ рдкूрд░े рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рд╣ैं।  рдпे рд╕рднी рдиाреЬिрдпाँ, рдЪрдХ्рд░ рдХे рд╕рдоाрди рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ोрдХрд░ рд╢рд░ीрд░ рддрдеा рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рдкाँрдЪों рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡ाрдпु (рдк्рд░ाрдг, рдЕрдкाрди, рд╕рдоाрди, рдЙрджाрди рдФрд░ рд╡्рдпाрди ) рдХा рдЖрдзाрд░ рдмрдиी рд╣ुрдИ рд╣ैं।  
рдЗрди рдмрд╣рдд्рддрд░ рд╣реЫाрд░ рдиाреЬिрдпों рдоें рднी рдк्рд░рдердо рддीрди рдиाреЬिрдпाँ рдЗреЬा, рдкिрди्рдЧрд▓ा рдФрд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рд╡िрд╢ेрд╖ рдорд╣рдд्рд╡ рдХी рд╣ैं рдЬो рдк्рд░ाрдгрд╡ाрдпु рдХे рдоाрд░्рдЧ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ैं।  рд╢рд░ीрд░ рдХे рдоेрд░ुрджंрдб рдХे рд╡ाрдо рднाрдЧ рдоें рдпा рдмाрдПं рдиाрд╕ाрд░ंрдз्рд░ (рдиाрдХ) рдоें рдЗреЬा рдФрд░ рджाрдпीं рддрд░рдл (рджाрд╣िрдиी рдиाрдХ рдоें) рдкिрди्рдЧрд▓ा рдиाреЬी рд╣ै। рдоेрд░ुрджंрдб рдХे рдмीрдЪोрдмीрдЪ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाреЬी рд╣ै।  рдЗрди рддीрдиों рд╣ी рдиाреЬिрдпों рдоें рдк्рд░ाрдгрд╡ाрдпु рдмрд╣рддी рд╣ै।  рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдмाрдпीं рдЖँрдЦ рдоें рдЧांрдзाрд░ी, рджाрд╣िрдиी рдЖँрдЦ рдоें рд╣рд╕्рддिрдЬिрд╡्рд╣ा, рджाрдпें рдХाрди рдоें рдкूрд╖ा, рдмाрдПं рдХाрди рдоें рдпрд╢рд╕्рд╡िрдиी, рдоुрдЦ рдоें рдЕрд▓рдо्рдмुрд╖ा, рд▓िंрдЧ рдоें рдХुрд╣ू, рдФрд░ рдЧुрджा рдоें рд╢рди्рдЦिрдиी рд╕्рдеिрдд рд╣ै। 
рд╢рд░ीрд░ рдХे рджрд╕ рдж्рд╡ाрд░ों рдкрд░ рдпे рджрд╕ рдиाреЬिрдпाँ рд╕्рдеिрдд рд╣ैं।  рдЗрдирдоे рдЗреЬा рдиाреЬी рдоें рдЪрди्рдж्рд░, рдкिрди्рдЧрд▓ा рдиाреЬी рдоें рд╕ूрд░्рдп рддрдеा рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдоें рдЕрдЧ्рдиि рджेрд╡рддा рд╕्рдеिрдд рд╣ैं।  рдЬो рд▓ोрдЧ рдЗреЬा (рдЪрди्рдж्рд░), рдФрд░ рдкिंрдЧрд▓ा (рд╕ूрд░्рдп) рдиाреЬी рд╕े рдк्рд░ाрдгрд╡ाрдпु рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕, рд╕्рд╡рд░ोрджрдп рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, рдиिрд░ंрддрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं рдЙрдирдХी рджृрд╖्рдЯि рдд्рд░ैрдХाрд▓िрдХ рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै рдпाрдиी рдЙрди्рд╣ें рднрд╡िрд╖्рдп рдХा рднाрди рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै।  рдЗрди рдиाреЬिрдпों рдХे рд╕्рд╡рд░ рд╕े рд╢ुрдн-рдЕрд╢ुрдн, рдХिрд╕ी рдХाрд░्рдп рдХे рд╕िрдж्рдз рд╣ोрдиे рдпा рдмेрдХाрд░ рдЬाрдиे рдХा рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।  рд╕्рд╡рд░ोрджрдп-рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдЗрдирдХी рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЪрд░्рдЪा рд╣ै। 
рд╢ुрдн рдХрд░्рдо рдоें рдЪрди्рдж्рд░ рдпा рдЗреЬा рдиाреЬी рдХा рдЪрд▓рдиा рддрдеा рд░ौрдж्рд░ рдХрд░्рдо рдоें рд╕ूрд░्рдп рдпा рдкिрди्рдЧрд▓ा рдиाреЬी рдХा рдЪрд▓рдиा рдЕрдЪ्рдЫा рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗреЬा рдиाреЬी рдЪрд▓рдиे рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдмाрдпीं рдиाрдХ рд╕े рд╢्рд╡ाँрд╕ рдХा рдЪрд▓рдиा рдФрд░ рдкिंрдЧрд▓ा рдиाреЬी рдЪрд▓рдиे рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рджाрд╣िрдиी рдиाрдХ рд╕े рд╢्рд╡ाँрд╕ рдХा рдЪрд▓рдиा।  рдХिрд╕ рд╕рдордп рдХौрди рд╕ी рдиाреЬी рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै рдЗрд╕рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдЖрдк рдЕрдкрдиी рдиाрд╕िрдХा рдЫिрдж्рд░ों рдХे рдкाрд╕ рдЕрдкрдиी рдЕँрдЧुрд▓िрдпों рдХो рд▓े рдЬाрдХрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।  рдЗрди рдиाреЬिрдпों рдХे рдЪрд▓рдиे рдХा рдХ्рд░рдо рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╣ै- рд╢ुрдХ्рд▓ рдкрдХ्рд╖ рдоें рдкрд╣рд▓े рддीрди рджिрди рддрдХ рдЪрди्рдж्рд░ рдиाреЬी рдЪрд▓рддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рддीрди рджिрди рддрдХ рд╕ूрд░्рдп рдиाреЬी рдЪрд▓рддी рд╣ै। рдлिрд░ рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрд╕ी рдХ्рд░рдо рдоें рддीрди рджिрди рддрдХ рдЪрди्рдж्рд░ рдиाреЬी рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рддीрди рджिрди рд╕ूрд░्рдп рдиाреЬी рдЪрд▓рддी рд╣ै।  рдЗрд╕ी рдХ्рд░рдо рд╕े рд╢ुрдХ्рд▓рдкрдХ्рд╖ рдоें рдиाреЬी рд╕рдЮ्рдЪाрд▓рди рд╣ोрддा рд╣ै। 
 рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдХृрд╖्рдгрдкрдХ्рд╖ рдоें рдкрд╣рд▓े рддीрди рджिрди рджाрд╣िрдиी рдиाреЬी рдпाрдиी рд╕ूрд░्рдп-рд╕्рд╡рд░ рдХा рдЙрджрдп рд╣ोрддा рд╣ै рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЪрди्рдж्рд░ рдиाреЬी рдХा।  рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рджिрди рдЗрди рдиाреЬिрдпों рдХा рдХ्рд░рдордмрдж्рдз рдЙрджрдп рдПрд╡ं рдЕрд╕्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрди рд╕рдорд╕्рдд рдиाреЬिрдпों рдХा рд╕рдЮ्рдЪाрд▓рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╢рдХ्рддि рд╣ी рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рд╣ै। 

>>>рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि: рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдЪрдХ्рд░ рдХे рдиीрдЪे, рд╕рд░्рдк рдХी рднांрддि, рд╕ाреЭे рддीрди рдХुंрдбрд▓ी рдоाрд░ рдХрд░ рд╕ोрдИ рд╣ुрдИ рд╣ै।  рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рд╕ोрдИ рд╣ुрдИ рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рдЬрдм рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдЬाрдЧрддी рд╣ै рддो рд╢рд░ीрд░ рдоें рднूрдХंрдк рд╕ा рдЕрд╣рд╕ाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै।  рдпрдж्рдпрдкि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╕ाрдзрдХ рдХे рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдиिрдЬी рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рд╢рд░ीрд░ рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╡िрдЪिрдд्рд░ рдкीреЬा рдХे рджौрд░ рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै- рдПрдХ рдРрд╕ा рдЕрдиुрднрд╡ рдЬैрд╕ा рдкрд╣рд▓े рдХрднी рдиा рд╣ुрдЖ рд╣ो। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдпोрдЧाрдЪाрд░्рдпों # рдиे рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рдмिрдиा рд╕ुрдпोрдЧ्рдп рдЧुрд░ु рдХी рджेрдЦрд░ेрдЦ рдоें рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рдЬрдЧाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП, рджिрдоाрдЧ рднी рдмिрдЧреЬ рд╕рдХрддा рд╣ै !
рдиिрд░ंрддрд░ рд╕ाрдзрдиा рдПрд╡ं рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╕े рдЬрдм рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рдЬाрдЧрддी рд╣ै рддो рд╡рд╣ рдКрдкрд░ рдХी рддрд░рдл рдЙрдарддी рд╣ै।  рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाреЬी, рдк्рд░ाрдгрд╡ाрдпु рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬрдкрде рдмрди рдЬाрддी рд╣ै।   рдЬैрд╕े рдПрдХ рд░ाрдЬा, рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧ рд╕े, рдЕрдкрдиे рдкूрд░े рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рдХे рд╕ाрде рдиिрдХрд▓рддा рд╣ै, рд╡ैрд╕े рд╣ी рдк्рд░ाрдгрд╡ाрдпु, рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाреЬी рдоें рд╕ुрдЦрдкूрд░्рд╡рдХ рдмрд╣рддी рд╣ै। рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЪिрдд्рдд рдпाрдиि рдорди рдиिрд░ाрд▓рдо्рдм рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдпोрдЧी рдХो рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рднрдп рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддा।  рддंрдд्рд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाреЬी рдХी рдмрд╣ुрдд рдорд╣िрдоा рдмрдЦाрди рдХी рдЧрдпी рд╣ै।   рдЗрд╕े рд╢ूрди्рдп рдкрджрд╡ी, рдм्рд░рд╣्рдорд░рди्рдз्рд░, рдорд╣ाрдкрде, рд╢्рдорд╢ाрди, рд╢ाрдо्рднрд╡ी, рдордз्рдпрдоाрд░्рдЧ рдЖрджि рдиाрдо рджिрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рдХे рдЬाрдЧрд░рдг рдоें рдорд╣ाрдоुрдж्рд░ा рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ рд╡िрдзाрди рд╣ै। рдЗрд╕ рдорд╣ाрдоुрдж्рд░ा рдХो рдЖрджिрдиाрде рдЖрджि рдорд╣ाрд╕िрдж्рдзों рдиे рдк्рд░рдХрдЯ рдХिрдпा рдеा।  рдЗрд╕ рдорд╣ाрдоुрдж्рд░ा рд╕े рдкрдЮ्рдЪ рдорд╣ाрдХ्рд▓ेрд╖ –рдЕрд╡िрдж्рдпा, рдЕрд╕्рдоिрддा, рд░ाрдЧ, рдж्рд╡ेрд╖, рдФрд░ рдЕрднिрдиिрд╡ेрд╢ рд░ुрдкी рд╢ोрдХ-рдоोрд╣ рдЖрджि рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдЬाрдЧрдиे рдХे рдмाрдж, рдЬрдм рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рдКрдкрд░ рдХी рддрд░рдл рдЙрдарддी рд╣ै рддो рд╕ाрд░े рдЪрдХ्рд░ рдЦिрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं, рдм्рд░рд╣्рдо рдЧ्рд░ंрдеि, рд╡िрд╖्рдгु рдЧ्рд░ंрдеि, рдФрд░ рд░ूрдж्рд░ рдЧ्рд░ंрдеि рдЦुрд▓ рдЬाрддी рд╣ैं рддрдеा рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╖рдЯ्рдЪрдХ्рд░ рдкूрд░्рдг рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдЦुрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं। 
>>> рд╖рдЯ्рдЪрдХ्рд░: рд╕ाрднाрд░ @*ЁЯМ╖ЁЯЩП *хНР рд╕рдд्рдпрд░ाрдо рд╕ा хНР* ЁЯЩПЁЯМ╖(#рд╢्рд░ीрджाрджूрд╡ाрдгी рд╢рдм्рджрд╕्рдХрди्рдз ~ рдкрдж #рекрежрел)*
рд╢рд░ीрд░ рдХे рдоेрд░ुрджंрдб рдХे рднीрддрд░, рдм्рд░рд╣्рдордиाреЬी рдоें рдЕрдиेрдХ рдЪрдХ्рд░ों рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЧрдпी рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं।  рдЗрди рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों рдХे рдиाрдо- рдоूрд▓ाрдзाрд░, рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди, рдордгिрдкूрд░рдХ, рдЕрдиाрд╣рдд, рд╡िрд╢ुрдж्рдз рдФрд░ рдЖрдЬ्рдЮा рдЪрдХ्рд░ рд╣ैं।  рддрдеा рдЗрдирдХे рд╕्рдеाрди рдХ्рд░рдорд╢ः рдпोрдиि, рд▓िंрдЧ, рдиाрднि, рд╣्рд░рджрдп, рдХंрда рдФрд░ рдн्рд░ूрдордз्рдп рд╣ै।  рдЗрди рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдПрдХ рд╕ाрддрд╡ां рдЪрдХ्рд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕े рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рдЪрдХ्рд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдпрд╣ рдЪрдХ्рд░ рдорд╖्рддिрд╖्рдХ рдоें рдкीрдЫे рдХी рддрд░реЮ, рд╕рдмрд╕े рдКрдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ैं।  рдпрд╣ीं рдкрд░ рдкрд░ाрдд्рдкрд░ рдкुрд░ुрд╖ (рдкрд░рдо् рдкूрдЬ्рдп рдЧुрд░ुрджेрд╡), рд╕рд╣рд╕्рдд्рд░ों рдкंрдЦुреЬिрдпों рд╡ाрд▓े рдХрдорд▓ рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ैं। 
 рекрежрем. рдЖрдд्рдо -рдкрд░рдоाрдд्рдо рд░ाрд╕ । рдПрдХрддाрд▓*

рдШрдЯ рдШрдЯ рдЧोрдкी рдШрдЯ рдШрдЯ рдХाрди्рд╣, рдШрдЯ рдШрдЯ рд░ाрдо рдЕрдорд░ рдЕрд╕्рдеाрди ॥рдЯेрдХ॥*

рдЧंрдЧा рдЬрдордиा рдЕंрддрд░-рд╡ेрдж, рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдиीрд░ рдмрд╣ै рдк्рд░рд╕्рд╡ेрдж ॥рез॥*

рдХुंрдЬ рдХेрд▓ि рддрд╣ं рдкрд░рдо рд╡िрд╕ाрд▓,рд╕рдм рд╕ंрдЧी рдоिрд▓ рдЦेрд▓ैं рд░ाрд╕ ॥реи॥*

рддрд╣ँ рдмिрди рдмैрдиा рдмाрдЬैं рддूрд░, рд╡िрдХрд╕ै рдХँрд╡рд▓ рдЪंрдж рдЕрд░ु рд╕ूрд░ ॥рей॥*

рдкूрд░рдг рдм्рд░рд╣्рдо рдкрд░рдо рдк्рд░рдХाрд╢,рддрд╣ँ рдиिрдЬ рджेрдЦै рджाрджू рджाрд╕ ॥рек॥*

рдЗрддि рд░ाрдЧ рднैрд░ू рд╕рдоाрдк्рдд ॥

рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХे рд╢рд░ीрд░ рдоें рдЬो рдорди рдХी рд╡ृрдд्рддिрдпाँ рд╣ै рдпрд╣ рд╣ी рдЧोрдкिрдпां рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ैं рдФрд░ рдЬो рд╕ाрдХ्рд╖ीрдЪैрддрди्рдп рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ैं рд╡рд╣ рд╣ी рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ैं । рдЕрд╖्рдЯрджрд▓рдХрдорд▓ рд╣ी рд╡ृрди्рджाрд╡рди рд╣ैं । рдЬрд╣ां рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╡िрд░ाрдЬрддे рд╣ैं рдФрд░ рдкिंрдЧрд▓ा рд░ूрдкा рдиाрдб़ी рдЧंрдЧा , рдЗрдб़ा рдиाрдб़ी рд░ूрдкा рдпрдоुрдиा рдирджी рдмрд╣рддी рд╣ैं । рдЗрдб़ा- рдкिंрдЧрд▓ा рдХे рдмीрдЪ рдЬो рд╖рдЯ्рдЪрдХ्рд░ рд╣ैं рд╡рд╣ рд╣ी рдЕрди्рддрд░्рд╡ेрджрд░ुрдкी рджेрд╢ рд╣ैं
рдЬैрд╕े рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдирджी рдкृрде्рд╡ी рдХे рдЕрди्рджрд░ рдмрд╣рддी рд╣ैं рд╡ैрд╕े рд╣ी рд╕ुрд╖ुрдо्рдиाрд░ूрдк рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдХा рдЗреЬा -рдкिंрдЧрд▓ा рдХा рд░ूрдк рдЧंрдЧा -рдпрдоुрдиा рдХे рд╕ाрде рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╣ोрдХрд░ рдЕрди्рджрд░ рд╣ी рдЕंрджрд░ рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдХा рдиीрд░ рдмрд╣ рд░рд╣ा рд╣ैं । рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХा рдЪेрддрди рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╣ोрдиे рд╕े рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХी рддрджाрдХाрд░рддा рд╕े рдкрд░рдоाрдирди्рдж рдХी рдЬो рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ै рд╡рд╣ рд╣ी рдЖрди्рддрд░ рдХुंрдЬрдХेрд▓ि рд╣ैं । рдЬрдм рдорди рдмुрдж्рдзि рдЗрди्рдж्рд░िрдпाँ рдпे рд╕рдм рднрдЧрд╡рджाрдХाрд░ рдмрди рдЬाрддी рд╣ैं рддрдм рд╣ी рдЖрди्рддрд░ рд░ाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ैं ।
рднрдЧрд╡ाрди् (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рджेрд╡) рдкрд░рдо рдЖрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ैं, рдЬрдм рдпे рдорди рдорди рдоें рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдЖрддे рд╣ैं рддрдм рдорди рдкрд░рдоाрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рд░рд╕рднाрд╡ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ैं । рдЗрд╕ рдЖрди्рддрд░рд░ाрд╕ рдоें рд╡ाрдгी рдХे рдмिрдиा рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдоाрд╡ृрдд्рддिрдпों рд╕े рд╣ी рдЙрд╕ рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдЧाрди рд╣ोрддा рд╣ैं । рд╡िрдиाрд╢ рд╣ी рд╣ाрдеों рдХे рдЕрдиाрд╣рддрдиाрдж рдХा рдмाрдЬा рдмрдЬрддा рд░рд╣рддा рд╣ैं । рд╣ृрджрдп рдЖрдирди्рдж рд╕े рднрд░ рдЬाрддा рд╣ैं । рдЬрдм рдЗреЬा рдиाреЬी рд░ूрдкрдЪрди्рдж्рд░ рдкिंрдЧрд▓ा рдиाреЬी рд░ूрдк рд╕ूрд░्рдп рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдЕрдЧ्рдиि рдоें рджोрдиों рд▓ों рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं । рдЙрд╕ рд╕рдордп рдкрд░рдо рдк्рд░рдХाрд╢рдордп рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рднрдХ्рдд рд▓ोрдЧ рдиिрдЬाрдд्рдорд░ूрдк рд╕े рджेрдЦрддे рд╣ैं
рдЧीрддा рдоें рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рдмाрд╣рд░ рдХे рд╡िрд╖рдпों рдоें рдЖрд╕рдХ्рддि рд░рд╣िрдд рдЕрди्рддःрдХрд░рдг рд╡ाрд▓ा рд╕ाрдзрдХ рдЖрдд्рдоा рдоें рд╕्рдеिрдд рдЬो рдз्рдпाрди рдЬрдиिрдд рд╕ाрдд्рд╡िрдХ рдЖрдирди्рдж рд╣ैं, рдЙрд╕рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ैं।  рддрджрди्рддрд░ рд╡рд╣ рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рджрдШрди рдм्рд░рд╣्рдо рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХे рдз्рдпाрдирд░ूрдк рдпोрдЧ рдоें рдЕрднिрди्рдирддा рд╕े рд╕्рдеिрдд рдкुрд░ुрд╖ рдХे рдЕрдХ्рд╖рдп рдЖрдирди्рдж рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ैं। рдЗрд╕ीрдХो рд╣ी рд╕ाрдзрдХ рдХा рдм्рд░рд╣्рдо рд╕ंрд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै । рдЕрд░्рдеाрдд् рд╢्рд░рд╡рдг, рдордирди рдФрд░ рдиिрджिрдз्рдпाрд╕рди рдж्рд╡ाрд░ा рдЬрдм рд╕ाрдзрдХ рдЕрди्рдирдордп рдЖрджि  рдкंрдЪ-рдХोрд╢ों рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рд╕्рд╡рд░ूрдкрд╕्рде рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдпрд╣ рдЙрд╕ рдХो рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рдЕрднिрди्рдирддा рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ैं ।
рднрдХ्рддों рдХा рдпрд╣ рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡рднूрдд рднрдЧрд╡рджाрд╢्рд▓ेрд╖ рд╡рд╕्рддुрддः рдкрд░рдо рджुрд░्рд▓рдн рд╣ैं । [ рднрдЧрд╡рдд्-рд╡िрдк्рд░рдпोрдЧ-рдЬрди्рдп рддीрд╡्рд░рддाрдк рд╕े рджрдЧ्рдз рддрдиु рд╣ी рднрдЧрд╡рджाрд╢्рд▓ेрд╖ рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╣ै; рдЬिрд╕рдХे рд╕्рдеूрд▓, рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдПрд╡ं рдХाрд░рдг рддीрдиों рд╣ी рд╢рд░ीрд░ рджрдЧ्рдз рд╣ो рдЧрдпे рд╣ैं, рд╡рд╣ी рджрдЧ्рдзрддрдиु рд╣ै। рд╡िрднिрди्рди рд▓ीрд▓ाрдУं рдж्рд╡ाрд░ा рднрдЧрд╡ाрди् рд╕्рд╡рд░ूрдкाрдд्рдордХ рд░рд╕ рдХो рднрдХ्рддрдЬрдиों рдХे рдЕрди्рддःрдХрд░рдг рдоें рд╕рди्рдиिрд╡िрд╖्рдЯ рдХрд░рддे рд╣ैं; рднрдХ्рдд-рд╣ृрджрдп рдоें рд╕्рд╡рд░ूрдкाрдд्рдордХ рд░рд╕ рдХा рд╕рди्рдиिрд╡ेрд╢ рд╣ी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд▓ीрд▓ाрдУं рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै।] рдпрд╣ рддो рдм्рд░рд╣्рдоा рд╕рдирдХाрджिрдХों рдХो рднी рдк्рд░ाрдк्рдд рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा । рдкрд░рди्рддु рд╕рдордп рджेрдЦрдХрд░ рд╣े рд╣рдиुрдоाрди् рдоैंрдиे рддुрдордХो рджिрдпा рд╣ैं । рдЗрд╕ी рдХो рдм्рд░рд╣्рдорд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд╣рддे рд╣ैं । 
рдЗрддि рд╢्рд░ीрдорджाрдд्рдоाрд░ाрдо рднैрд░рд╡рд░ाрдЧ рд╣िрди्рджीрднाрд╖ाрдиुрд╡ाрдж рд╕рдоाрдк्рдд ॥реирек॥
*рд╕ाрднाрд░ рд╡िрдж्рдпुрдд рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг~рдорд╣рди्рдд рд░ाрдордЧोрдкाрд▓рджाрд╕ рддрдкрд╕्рд╡ी ।
рдЬिрд╕рдХा рд╕ाрд╣िрдм рддुрд░рдХ рди рд╣िрди्рджू, рдкрдЦाँ рджрд╣ूँ рдеैं рди्рдпाрд░ा ।
рдмрд╖рдиां рдмंрджा рдЪौреЬै рдзрд░िрдпे, рдЬрд▓ै рдЧреЬै рд╕ंрд╕ाрд░ा ॥
рдЬिрдирдХा рд╕ाрд╣िрдм = рдЗрд╖्рдЯ рди рд╣िрди्рджू рдФрд░ рди рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдмрд▓्рдХि рджोрдиों рд╕े рди्рдпाрд░ा = рд╡िрд▓рдХ्рд╖рдг рдПрдХ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдоाрдд्рд░ рд╣ै, рдЙрдирдХा рд╡िрджेрд╣ рдоोрдХ्рд╖ рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдЙрдкрд░ाрди्рдд рдЙрдирдХे рд╢рд░ीрд░ рдХो рдЦुрд▓े рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣ी рд░рдЦा рдЬाрддा рд╣ै । рд╢рд░ीрд░ рдХो рдЬрд▓ाрдиे рдЕрдерд╡ा рдЧाреЬрдиे рдХी рдк्рд░рдеा рддो рд╕ंрд╕ाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдпे рд╣ोрддी рд╣ै ॥рез॥ 
“рджाрджू рдорд░рдгा рддрд╣ाँ рднрд▓ा, рдЬрд╣ाँ рдкрд╕ु рдкंрдЫी рдЦाрдЗ ॥”
рдХрд╣ा рднрдпौ рдЬे рдЧाреЬी рд░ाрд╡рд▓, рдХрд╣ा рднрдпौ рдЬे рдЬाрд▓ी ।
рджोрдК рдаाрд╣рд░ рджाрд╡ा рджीрд╕ै, рддाрдеैं рдЪौрдбै рд░ाрд▓ी ॥реи॥
рд░ाрд╡рд▓ = рд╕ाрдзु-рд╕ंрддों рдХे рд▓िрдпे рджोрдиों рд╣ी рд╕्рдеिрддिрдпाँ рдПрдХ рд╕рдоाрди рд╣ैं । рдЙрдирдХा рд╡िрдЪाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै, рдЪाрд╣े рдорд░рдгрдзрд░्рдоा – рдирд╢्рд╡рд░ рд╢рд░ीрд░ рдХो рдЧाреЬ рджिрдпा рдЬाрдП, рдЪाрд╣े рдЬрд▓ा рджीрдпा рдЬाрдП, рдХोрдИ рдлрд░्рдХ рдирд╣ीं рдкреЬрддा । рдХिрди्рддु рдХрдмीрд░рдЬी рдХे рд╢рд░ीрд░ рдХो рд▓ेрдХрд░ рднाрд░ी рд╡िрд╡ाрдж рд╣िрди्рджू рдФрд░ рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдоें рд╣ो рдЧрдпा рдеा । рдХрд╣ीं рдРрд╕ा рд╣ी рд╡िрд╡ाрдж рд╢्рд░ीрджाрджूрдЬी рдХी рджेрд╣ рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рди рд╣ो рдЬाрдП, рджाрджूрдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдиे рдкрд╡рдирджाрдЧ рдХी рдмाрдд рдЕрдкрдиे рдЬीрддे рдЬी рд╣ी рд╕्рдеिрд░ рдХрд░ рджी рдеी рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХे рднी рджोрдиों рд╣ी рд╕ंрдк्рд░рджाрдпों рдХो рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓े рд╢िрд╖्рдп рдеे ।рдЕрддः рдмрд╖рдиांрдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं, рджाрджूрдЬी рдХे рдм्рд░рд╣्рдорд▓ीрди рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рдРрд╕ा рд▓рдЧрддा рдеा рдХि рджोрдиों рд╕рдоुрджाрдп рдХे рд╢िрд╖्рдп рдЕрдкрдиा-рдЕрдкрдиा рджाрд╡ा рдХрд░ेंрдЧे, рдЗрд╕рд▓िрдпे рдЙрдирдХे рд╢рд░ीрд░ рдХो рди рдЬрд▓ाрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рди рдЧाреЬा рдЧрдпा । рдЙрд╕े рдЪौреЬे рдоें рдкрд╡рди рджाрдЧ рд╣ेрддु рдбाрд▓ рджिрдпा рдЧрдпा ।
рдЬैрд╕ा рджाрджूрдЬी рдиे рдХрд╣ा рд╣ै –
“рджाрджू рддрд╣ाँ рдЪрд▓ рдЬाрдЗрдпे, рдЬрд╣ाँ рди рдЕрдкрдиा рдХोрдп ।
рдоाрдЯी рдЦाрдп рдЬрдиाрд╡рд░ा, рд╕рд╣рдЬ рдорд╣ोрдЫा рд╣ोрдЗ ॥
рдЬे рдЧреЬै рддे рддुрд░рдХ рдХрд╣ाрд╡ै, рдЬे рдЬाрд▓ै рдпे рд╣िрди्рджू ।
рджाрджू рдиिрд░рдкрдЦ рд╕ाрд╣िрдм рд╕ुрдоिрд░ै, рд╕рдордЭै рдирд╣िं рд╕ो рднौंрджू ॥рей॥
рдЬो рдоुрд░्рджों рдХो рдЧाреЬрддे рд╣ैं рд╡े рддुрд░рдХ = рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं । рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдЬो рдЬрд▓ाрддे рд╣ैं рд╡े рд╣िрди्рджू рдХрд╣े рдЬाрддे рд╣ैं । рдХिрди्рддु рджाрджूрдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдЬो рд╣िрди्рджू рдФрд░ рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдиाрдордХ рджोрдиों рдХृрдд्рд░िрдо рдкрдХ्рд╖ों рд╕े рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо-рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рд╕ुрдорд░рддे рд╣ैं рдХे рдЗрд╕ рд░рд╣рд╕्рдп рдХो рдирд╣ीं рд╕рдордЭрддे рд╣ैं, рд╡े рдоूрд░्рдЦ рд╣ैं ॥рей॥
>>>*рекрежрен. рдкрд░ाрднрдХ्рддि । рдд्рд░िрддाрд▓*
рд░ाрдо рддूँ рдоोрд░ा рд╣ौं рддोрд░ा, рдкाрдЗрди рдкрд░рдд рдиिрд╣ोрд░ा ॥рдЯेрдХ॥*
рдПрдХै рд╕ंрдЧैं рд╡ाрд╕ा, рддुрдо рдаाрдХुрд░ рд╣рдо рджाрд╕ा ॥рез॥*
рддрди рдорди рддुрдо рдХौं рджेрдмा, рддेрдЬ рдкुंрдЬ рд╣рдо рд▓ेрдмा ॥реи॥*
рд░рд╕ рдоाँрд╣ी рд░рд╕ рд╣ोрдЗрдмा, рдЬ्рдпोрддि рд╕्рд╡рд░ूрдкी рдЬोрдЗрдмा ॥рей॥*
рдм्рд░рд╣्рдо рдЬीрд╡ рдХा рдоेрд▓ा, рджाрджू рдиूрд░ рдЕрдХेрд▓ा ॥рек॥*
рд╣े рд░ाрдо ! рдЖрдк рдоेрд░े рд╣ैं, рдФрд░ рдоैं рдЖрдкрдХा рд╣ूँ, рдоैं рдЖрдкрдХे рдЪрд░рдгрдХрдорд▓ों рдоें рдкреЬрдХрд░ рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХрд░рддा рд╣ूँ рдХि рдоैं рддो рдЖрдкрдХा рджाрд╕ рд╣ूँ рдЖрдк рдоेрд░े рд╕्рд╡ाрдоी рдЕрддः рдЖрдкрдХा рдФрд░ рдоेрд░ा рдПрдХ рдЬрдЧрд╣ рд╣ी рдиिрд╡ाрд╕ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпे । рдоैं рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдорди рдмुрдж्рдзि рдХो рдЖрдкрдХे рд╕рдорд░्рдкрдг рдХрд░рдХे рдЖрдкрдХे рддेрдЬрдкुंрдЬрдордп рд░ूрдк рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ूं ।
рдЬैрд╕े рд░рд╕ рдоें рд░рд╕ рдХे рдоिрд▓ рдЬाрдиे рдкрд░ рджोрдиों рдПрдХрд░рд╕ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं । рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдоैं рднी рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдоा рдХो рдЖрдкрдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рд▓ीрди рдХрд░рдХे рдиिрд░рди्рддрд░ рдЬ्рдпोрддिрд╕्рд╡рд░ूрдк рдЖрдкрдХो рд╣ी рджेрдЦा рдХрд░ूं । рдЕрд░्рдеाрдд् рдЖрдк рдФрд░ рдоैं рдПрдХ рд╣ो рдЬाрд╡ें рдРрд╕ी рдХृрдкा рдХीрдЬिрдпे ।
рдЬंрдмुрдХ рдХ्рдпा рдЦाрдЗ рдЕрдЧ्рдиि рдХ्рдпा рдЬाрд▓ै, рдоाрдЯी рдЧреЬै рд╕ु рдХौंрдг ।
рджाрджू рдоिрд▓े рджрдпाрд▓ рдХौं, рдЬ्рдпूं рдкाрдгी рдоै рд▓ूँрдг ॥рек॥
рдмрд╖рдиांрдЬी рдиे рдЙрди рд▓ोрдЧों рд╕े рдк्рд░рддिрдк्рд░рд╢्рди рдХिрдпा рд╣ै рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рджाрджूрдЬी рдХी рджेрд╣ рдХे рдкрд╡рдирджाрдЧ (рджाрд╣) рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдк्рд░рд╢्рди рдХिрдпे рдеे । 
рдмрд╖рдиांрдЬी рдкूрдЫрддे рд╣ैं, рдмрддाрдЗрдпे ! рдЬंрдмुрдХों (рд╢्рдорд╕ाрди рдоें рд╕िрдпाрд░) рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЦाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдХ्рдпा рд╣ै ? рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрдЧ्рдиि рдоें рдЬिрд╕рдХो рдЬрд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдХ्рдпा рд╣ै ? рдмрддाрдЗрдпे । рдоिрдЯ्рдЯी рдоें рдЬिрд╕рдХो рдЧाреЬा рдЬाрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдХ्рдпा рд╣ोрддा рд╣ै ? рд╡рд╕्рддुрддः рдЦाрдиे, рдЬрд▓рдиे рдФрд░ рдЧреЬрдиे рд╡ाрд▓ा рд╢рд░ीрд░ рд╣ोрддा рд╣ै, рдЖрдд्рдоा рдирд╣ीं।
рджाрджूрдЬी рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдеे рдФрд░ рдЕрдкрдиे рд╕рдорд╖्рдЯि рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рдаीрдХ рд╡ैрд╕े рд╣ी рдоिрд▓ рдЧрдпे рдЬैрд╕े рдкाрдиी рдоें рдирдордХ рдоिрд▓рддा рд╣ै ॥рек॥
 рджाрдЧ (рджाрд╣) рдЪाрд░ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдоाрдиे рдЧрдпे рд╣ैं (рез) рдЕрдЧ्рдиिрджाрдЧ (реи) рдЬрд▓рджाрдЧ (рей) рднूрдоिрджाрдЧ (рек) рдкрд╡рдирджाрдЧ ।
рдЧृрд╣рд╕्рдерд▓ोрдЧ рджेрд╢ाрдЪाрд░ाрдиुрд╕ाрд░ рдЕрдЧ्рдиिрджाрдЧ рдЕрдерд╡ा рдЬрд▓рджाрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं । рдоुрд╕рд▓рдоाрди рднूрдоिрджाрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं । рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдЬрд▓рджाрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं । рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рджिрдиों рдоें рджाрджूрдкंрде рдоें рдкрд╡рдирджाрдЧ рдХा рдк्рд░рдЪрд▓рди рдеा рдХिрди्рддु рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдЕрдЧ्рдиिрджाрдЧ рд╣ी рдмрд╣ुрд▓рддा рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै ।
рд╡рд░ाрд╣ोрдкрдиिрд╖рдж् рдоें рдХрд╣ा рд╣ै рдХि – рдЪेрддрди рд╕्рд╡рд░ूрдк, рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкрдХ, рдиिрдд्рдп, рдкрд░िрдкूрд░्рдг, рд╕ुрдЦрдордп, рдж्рд╡ैрддрд░рд╣िрдд, рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рд╕рдм рдХुрдЫ рд╣ैं рдФрд░ рджूрд╕рд░ा рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ैं । рдм्рд░рд╣्рдордЬ्рдЮाрдиिрдпों рдХी рдпрд╣ी рд╕्рдеिрддि рд░рд╣ा рдХрд░рддी рд╣ैं। рд╡рд░्рдгाрд╢्рд░рдо рд╕े рд░рд╣िрдд рд╕рдмрдХे рд╕ाрдХ्рд╖ी рдЖрдд्рдоा рдХो рдм्рд░рд╣्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕े рдЬाрди рдХрд░ рдпрд╣ рдЬीрд╡ рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ैं ।
рджूрдз рдоिрд▓्рдпौ рдЬ्рдпूँ рдиीрд░ рдоैं, рдЬрд▓ рдоिрд╢्рд░ी рдЗрдХ рд░ूрдк ।
рд╕ेрд╡рдЧ рд╕्рд╡ाрдоी рдиाँрд╡ рдж्рд╡ै, рдмрд╖рдиां рдПрдХ рд╕рд░ूрдк ॥рел॥рез
рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рджूрдз рдФрд░ рдЬрд▓ рдоिрд▓ рдХрд░ рдПрдХ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं, рдоिрд╢्рд░ी рдФрд░ рдЬрд▓ рдоिрд▓рдХрд░ рдПрдХ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं, рдРрд╕े рд╣ी рд╕ेрд╡рдХ рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоी, рднрдХ्рдд рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди, рдЬ्рдЮाрдиी рдФрд░ рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо-рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХрд╣рдиे рдХे рд▓िрдпे рджो рд╣ैं рдХिрди्рддु рд╕्рд╡рд░ूрдкрддः рд╡े рджो рдирд╣ीं, рдПрдХ рд╣ी рд╣ोрддे рд╣ैं ॥рел॥ 
“рдм्рд░рд╣्рдо рд╡िрдж्рдм्рд░рд╣्рдоैрд╡ рднрд╡рддि ॥” “рддрд╕्рдоिрди् рддрдЬ्рдЬрдиा рднेрджाрднाрд╡ाрдд् ॥”
рд╢्рд░ीрджाрджू рдмрдЪрди рдк्рд░рдоाрдг ॥
рджाрджू рдЬрдм рджिрд▓ рдоिрд▓ी рджрдпाрд▓ рд╕ूँ, рддрдм рдЕंрддрд░ рдХुрдЫ рдиाрд╣िं ।
рдЬ्рдпूँ рдкाрд▓ा рдкाрдгी рдХूँ рдоिрд▓्рдпा, рдд्рдпूँ рд╣рд░िрдЬрди рд╣рд░ि рдоाрд╣िं ॥рек/рейрежрек॥
рджाрджूрдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЬрдм рдЖрдд्рдоा рдиिрдЬрд╕्рд╡рд░ूрдкрднूрдд рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдоें рдоिрд▓ рдЬाрддी рд╣ै рддрдм рдЙрди рджोрдиों рдоें рдХोрдИ рднी рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЕंрддрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣рддा । рдЬैрд╕े рдкाрд▓ा (рдУрд╕рдХрдг) рдкाрдиी рдоें рдоिрд▓рдХрд░ рдкाрдиी рд░ूрдк рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдРрд╕े рд╣ी рд╣рд░ि рдФрд░ рд╣рд░िрдЬрди рдПрдХ рд╣ी рд╣ैं ॥рек/рейрежрек॥
 рдЗрддि рдиिрд░рдкрдЦ рдХौ рдЕंрдЧ рд╕ंрдкूрд░्рдг ॥
рднाрд░рддेрди्рджु рд╣рд░िрд╢्рдЪрди्рдж्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦिрдд рд╕рдд्рдп рд╣рд░िрд╢्рдЪрди्рдж्рд░ рдиाрдЯрдХ рдХे рдЪौрдеे рдЕंрдХ рдоें рднी рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै - рдЕрд╣ा! рд╢рд░ीрд░ рднी рдХैрд╕ी рдиिрд╕्рд╕ाрд░ рд╡рд╕्рддु рд╣ै! рд╢рд╡! рддुрдо рдзрди्рдп рд╣ो рдХि рдЗрди рд╕िрдпाрд░ рдЖрджि рдкрд╢ुрдУं рдХे рдЗрддрдиे рдХाрдо рдЖрддे рд╣ो; рдЕрддрдПрд╡ рдХрд╣ा рд╣ै---

"рдорд░рдиो рднрд▓ो рд╡िрджेрд╢ рдХो, рдЬрд╣ाँ рди рдЕрдкुрдиो рдХोрдп।

рдоाрдЯी рдЦॉрдп рдЬрдиाрд╡рд░ॉ, рдорд╣ा рдорд╣ोрдЪ्рдЫрд╡ рд╣ोрдп॥"

>>рдк्рд░рдердо 5 рдЪрдХ्рд░ рдХे рдЕрдзिрдкрддि рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрдд :  рдЖрджि рдЧुрд░ु рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдХे рд╕ौрди्рджрд░्рдпрд▓рд╣рд░ी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рдХा рдЬाрдЧрд░рдг, рдм्рд░рд╣्рдорд░ंрдз्рд░ (рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाреЬी) рдоें рд╕्рдеिрдд рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों рдХा рднेрджрди рдХрд░рдХे рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХे рдкाँрдЪ рдЪрдХ्рд░ (рдоूрд▓ाрдзाрд░, рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди, рдордгिрдкूрд░рдХ, рдЕрдиाрд╣рдд, рд╡िрд╢ुрдж्рдз) рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рд╢рд░ीрд░ рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд, рдХрд░рддे рд╣ैं।   рдЙрдирдХे рдЕрдзिрдкрддि рдХ्рд░рдорд╢ः рдкृрде्рд╡ी (Matter) , рдЕрдЧ्рдиि (Energy), рдЬрд▓  (Force) , рд╡ाрдпु (Quark), рдФрд░ рдЖрдХाрд╢ (Space) рд╣ैं।   рдпे рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрдд рдоाрдиे рдЧрдП рд╣ैं рдЬिрдирд╕े рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрджाрд░्рде рдмрдиा рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдЗрдирд╕े рдмрдиे рдкрджाрд░्рде рдЬрдб़ (рдпाрдиि рдиिрд░्рдЬीрд╡) рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╕рдЬीрд╡ рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрдирдХो рдЖрдд्рдоा рдЪाрд╣िрдП। рдЖрдд्рдоा рдХो рд╡ैрджिрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдкुрд░ुрд╖ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ांрдЦ्рдп рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдк्рд░рдХृрддि рдЗрди्рд╣ी рдкंрдЪрднूрддों рд╕े рдмрдиी рдоाрдиी рдЧрдИ рд╣ै। рдпोрдЧрд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░  рдЕрди्рдирдордп рд╢рд░ीрд░ рднी рдЗрди्рд╣ीं рд╕े рдмрдиा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рддрдд्рд╡ рдХे рдиाрдо рдХा рдЕрд░्рде рдЙрдирдХे рднौрддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдирд╣ीं рд╣ै - рдпाрдиि рдЬрд▓ рдХा рдЕрд░्рде рдкाрдиी рд╕े рдЬुрдб़ी рд╣рд░ рдк्рд░рдХृрддि рдпा рдЕрдЧ्рдиि рдХा рдЕрд░्рде рдЖрдЧ рд╕े рдЬुрдб़ी рд╣рд░ рдк्рд░рдХृрддि рдирд╣ीं рд╣ै। рдпोрдЧी рдЖрдкрдХे рдЫोрдб़े рд╣ुрдП рд╕ांрд╕ (рдк्рд░рд╢्рд╡ाрд╕) рдХी рд▓ंрдмाрдИ рдХे рджेрдЦ рдХрд░ рддрдд्рд╡ рдХी рдк्рд░рдзाрдирддा рдкрддा рд▓рдЧाрдиे рдХी рдмाрдд рдХрд╣рддे рд╣ैं।

>>рд▓ेрдХिрди рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдорд╣рддрдд्рдд्рд╡ (The Great Grand Matter) рд╕े рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдФрд░ рдорди рдпाрдиि рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рд╣ै। рд╕ुрдпोрдЧ्рдп рдЧुрд░ु (рдпा рдиेрддा, рдкैрдЧрдо्рдмрд░ C-IN-Cрдирд╡рдиीрджा) рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ рдХे рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рд╕ाрдзрдиा  рдХे рдоाрдз्рдпрдо  рд╕े (3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХी рд╕ाрдзрдиा рдХे рдоाрдз्рдпрдо  рд╕े рдФрд░ рдЬрдЧрддрдЬрдирдиी рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдХी рдХृрдкा рд╕े) рд╕े рд╢िрд╖्рдп рдХे рдЗрди рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों рдХा рднेрджрди рдХрд░рддा рд╣ै।  рдЗрд╕рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдЪрдХ्рд░ рд╕े рд╣ोрддी рд╣ै।  рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЪрдХ्рд░ рдХे рднेрджрди рдкрд░ рд╢िрд╖्рдп рдХो рд╡िрд╕्рдоिрдд рдФрд░ рдЪрдХिрдд рдХрд░ рджेрдиे рд╡ाрд▓ी рд╕िрдж्рдзिрдпाँ ? рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рдЬाрддी рд╣ैं।  
>>рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдЪрдХ्рд░: рд╕ौрди्рджрд░्рдпрд▓рд╣рд░ी рдоें рдЖрджि рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдЪрдХ्рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рдХो рд╕ाрд╡िрдд्рд░ी рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं।  рдЗрд╕рдХी рдЖрд░ाрдзрдиा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдпाрдиि рдЗрд╕ рдЪрдХ्рд░ рдХा рднेрджрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рд╕ाрдзрдХ рдРрд╢्рд╡рд░्рдпрд╡ाрди рдмрдирддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рдЕрдЦिрд▓ рд╡िрд╢्рд╡-рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХा рд╡ैрднрд╡ рдЗрд╕ी рд╢рдХ्рддि-рдпुрдЧ्рдо рдХे рд╣ाँрде рд╕рди्рдиिрд╣िрдд рд╣ै।  
>>рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди рдЪрдХ्рд░: рдоूрд▓ाрдзाрд░ рдЪрдХ्рд░ рдХे рдКрдкрд░ рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди рдЪрдХ्рд░ рдЖрддा рд╣ै।  рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди рдЪрдХ्рд░ рдоें рд░ूрдж्рд░ рд╣ी рдЕрдЧ्рдиि рдмрдирдХрд░ рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдЪрдХ्рд░ рдХा рднेрджрди рдХрд░рдиे рд╕े рд╕ाрдзрдХ рдкрдЮ्рдЪ-рд╡िрдж्рдпाрдУं рдоें рдиिрд╖्рдгाрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╡ो рдЕрдкрдиे рд╕्рдеूрд▓ рдФрд░ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢рд░ीрд░ рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рд╕рдорд╕्рдд рджैрд╣िрдХ рдФрд░ рджैрд╡िрдХ рджोрд╖ों рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।  
>>рдордгिрдкूрд░рдХ рдЪрдХ्рд░: рд╕्рд╡ाрдзिрд╖्рдаाрди рдЪрдХ्рд░ рдХे рдКрдкрд░ рдордгिрдкूрд░рдХ рдЪрдХ्рд░ рдЖрддा рд╣ै। рдордгिрдкूрд░рдХ рдЪрдХ्рд░ рдХी рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЗрд╕ рдЪрдХ्рд░ рдХा рднेрджрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рд╕ाрдзрдХ рдЙрд╕ рджिрд╡्рдп рд╢рдХ्рддि рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдмрдиा рд▓ेрддा рд╣ै рдЬो рдЙрд╕рдХी рдордирд╕्рд╡िрддा, рддेрдЬрд╕्рд╡िрддा рдФрд░ рд╕рдорд░्рдерддा рдХी рджिрд╡्рдп рдЬ्рдпोрддि рдХो рд╡िрд╢्рд╡ рдЖрдХाрд╢ рдоें рдмिрдЬрд▓ी рдХीрддрд░рд╣ рдЪрдордХाрддी рд╣ै рдЕрд░्рдеाрдд рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рддी рд╣ै।  рд╕рдмрд╕े рдмреЬी рдмाрдд рдЗрд╕ рдЪрдХ्рд░ рдХा рднेрджрди рдХрд░рдиे рдкрд░ рд╕ाрдзрдХ рдХाрдо- рдмीрдЬ рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рдЬाрди рд▓ेрддा рд╣ै рдФрд░ рдХाрдо-рдмीрдЬ рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рдЬाрди рд▓ेрдиे рд╕े рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рд╕ुрдЦों рдХी рдХрдоी рдирд╣ीं рд░рд╣рддी। 
>>рдЕрдиाрд╣рдд рдЪрдХ्рд░: рдордгिрдкूрд░рдХ рдЪрдХ्рд░ рдХे рдмाрдж рдЕрдиाрд╣рдд рдЪрдХ्рд░ рдЖрддा рд╣ै।  рдЕрдиाрд╣рдд рдЪрдХ्рд░ рдХो рднेрджрдиे рд╕े рд╕ाрдзрдХ рдоें рдиीрд░-рдХ्рд╖ीрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдХрд░ рд╕рдХрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।  рдЕрд░्рдеाрдд рдЕрдиुрдЪिрдд рдХा рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рдЙрдЪिрдд рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ рд╕рдХрдиे рдХी рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╡рд╣ рд╣ंрд╕ рдЬैрд╕ा рдзрд╡рд▓ рдФрд░ рдм्рд░ाрд╣्рдоी рд╢рдХ्рддि рдХा рд╡ाрд╣рди рдмрди рд╕рдХрдиे рдХी рдкाрдд्рд░рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ुрдЖ рдЕрдаाрд░рд╣ рд╡िрдж्рдпाрдУं рдоें рдиिрдкुрдг рдПрд╡ं рдиिрд╖्рдгाрдд рдмрди рдЬाрддा рд╣ै।  рджрд░рдЕрд╕рд▓ рд╕ूрдХ्рд╖्рдорджृрд╖्рдЯि рд╕े рджेрдЦें рддो рдкाрдд्рд░рддा рдХे рдЖрднाрд╡ рд╕े рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХो рдЖрднाрд╡рдЧ्рд░рд╕्рдд рдФрд░ рдЕрд╕рдлрд▓ рд░рд╣рдиा рдкреЬрдиा рд╣ै। 
>>рд╡िрд╢ुрдж्рдз рдЪрдХ्рд░: рд╡िрд╢ुрдж्рдз рдЪрдХ्рд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рд╡िрд╢ुрдж्рдз рдЪрдХ्рд░ рдоें рд╕्рд╡рдЪ्рдЫ рд╕्рдлрдЯिрдХ рдЬैрд╕े рд╢िрд╡ рдХे рд╕ाрде рдЙрдирдХी рдХाрд░्рдп рд╢рдХ्рддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рддुрдо рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХो рдирдорд╕्рдХाрд░ рд╣ै।  рдпрд╣ рд╕ंрд╕ाрд░ рддुрдо्рд╣ाрд░ी рд╣ी рдЬ्рдпोрддि рд╕े, рдЕрдЬ्рдЮाрдирд░ूрдкी рдЕंрдзрдХाрд░ рд╕े рдЫुрдЯрдХाрд░ा рдкा рдХрд░ рдЖрдиंрджिрдд рд╣ोрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ рдЪрдХ्рд░ рдХा рднेрджрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╕ाрдзрдХ рдХे рд╣्рд░рджрдп рдоें рдиिрд░ंрддрд░ рдЖрдиंрдж рдФрд░ рдЙрд▓्рд▓ाрд╕ рдХी рдЕрдиुрднूрддि рд╣ोрддी рд░рд╣рддी рд╣ै рдоाрдиो рдЙрд╕рдиे рдкрд░рдо рдЖрдиंрдж рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░ рд▓ी рд╣ो।  рдРрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдХेрд╡рд▓ рд╕ाрдоीрдк्рдп рдЖрдкрдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдп рддो рд╣рдоेрд╢ा рдЙрд╕ी рдХे рд╕ाрдиिрдз्рдп рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдмрдиी рд░рд╣ेрдЧी।  
>>рдЖрдЬ्рдЮा рдЪрдХ्рд░: рдм्рд░рд╣्рдорд░ंрдз्рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рдкंрдЪों рдЪрдХ्рд░ों рдХा рднेрджрди рдХрд░рддा рд╣ुрдЖ рд╕ाрдзрдХ рдЬрдм рдЫрдаें рдЪрдХ्рд░ рдпाрдиी рдЖрдЬ्рдЮा рдЪрдХ्рд░ рдХा рднेрджрди рдХрд░рддा рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХी рджिрд╡्рдп рджृрд╖्рдЯि рдЬाрдЧृрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рд╢ंрдХрд░ рдЬी рдХी рддрд░рд╣ рдХाрдорджेрд╡ рдХो рдЬрд▓ा рджेрдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рдЕрдЧ्рдиि рд░ूрдк рддीрд╕рд░ा рдиेрдд्рд░ рднृрдХुрдЯी рд╕्рдеाрди рдоें рд╕्рдеिрдд рдЖрдЬ्рдЮा рдЪрдХ्рд░ рд╣ी рддो рд╣ै।  рджिрд╡्рдп рдЬ्рдЮाрди рдХी рд╕рдорд╕्рдд рднूрдоिрдХाрдПं рдЗрд╕ी рдХेंрдж्рд░ рд╕े рдЙрдкрдЬрддी рд╣ैं। рдЕрдзोрд╕्рдеाрди рдоें рдЬрдирдиेंрдж्рд░िрдп рдоूрд▓ рдоें рдкреЬी рд╣ुрдИ рдЗрд╕ рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХो рдЙрдмाрд░ рдХрд░ рдЬो рдЗрд╕ рдЖрдЬ्рдЮाрдЪрдХ्рд░ рдХे рд╢ीрд░्рд╖ рд╕्рдеाрди рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪा рджेрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╕ाрдзрдХ рдзрди्рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। 
>>рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рдЪрдХ्рд░: рдЗрди рд╕рдм рдЪрдХ्рд░ों рдХे рдКрдкрд░, рдордиुрд╖्рдп рд╢рд░ीрд░ рдХे рдХрдкाрд▓ рдХे рдЙрд░्рдз्рд╡ рднाрдЧ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рдЪрдХ्рд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि “рд╡िрдж्рдпुрддрдзाрд░ा рдХी рддрд░рд╣ рдЗрди рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों рд╕े рд╣ोрддी рд╣ुрдИ, рдКрдкрд░ рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рдХрдорд▓ рдоें рддुрдо рдЬा рд╡िрд░ाрдЬрддी рд╣ो। рд╕ूрд░्рдп, рдЪрди्рдж्рд░ рдФрд░ рдЕрдЧ्рдиि (рдЗреЬा, рдкिंрдЧрд▓ा, рдФрд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा) рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдХрд▓ा рдкрд░ рдЖрд╢्рд░िрдд рд╣ैं। рдоाрдпाрддीрдд рдЬो рдкрд░ाрдд्рдкрд░ рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ рд╣ैं, рддुрдо्рд╣ाрд░ी рд╣ी рдЖрдиंрджрд▓рд╣рд░ी рдоें рд╕्рдиाрди рдХрд░рддे рд╣ैं। ” 
рдЗрди рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों рдХे рднेрджрди рдХे рджौрд░ाрди рдк्рд░ाрдгрд╡ाрдпु, рдм्рд░рд╣्рдорд░ंрдз्рд░ рдЕрд░्рдеाрдд рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाреЬी рдоें рд╣ी рдЧрддि рдХрд░рддा рд╣ै।   рдЗрди
рдЫрд╣ों рдЪрдХ्рд░ों рдХे рднेрджрди рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдЧुрд░ु рдЕрдкрдиे рд╕ाрдзрдХ рд╢िрд╖्рдп рд╕े рд╡ो рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рд╡ाрддा рдЬो рдЙрд╕ рдорд╣ाрд╕рд░्рдкिрдгी,
рдкрд░рдорд╢рдХ्рддि рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рдХो рдЬाрдЧृрдд рдХрд░рддी рд╣ै।  
рд╖рдЯ्рдЪрдХ्рд░ рднेрджрди рдПрдХ рддрд░рд╣ рд╕े рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рдХे рдорд╣ाрдкрде рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ै।   рдПрдХ рдмाрд░ рдЬрдм рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рд╢рдХ्рддि рдЬाрдЧрддी рд╣ै рддो рдм्рд░рд╣्рдорд░ंрдз्рд░ рдоें, рд╖рдЯ्рдЪрдХ्рд░ों рд╕े рд╣ोрддी рд╣ुрдИ, рд╡िрджुрдд рдЧрддि рд╕े рд╕ीрдзा рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рдоें рдЬा рдоिрд▓рддी рд╣ै।  рдРрд╕ा рд╣ोрдиा рдЙрд╕ рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЬीрд╡рди рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЗрд╕ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХी рднी рджुрд░्рд▓рднрддрдо рдШрдЯрдиाрдУं рдоें рдПрдХ рд╣ोрддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдкрд░ाрд╢рдХ्рддि рдХा рдЙрд╕ рдкрд░ाрдд्рдкрд░ рдкुрд░ुрд╖ рд╕े рдоिрд▓рди рд╣ै рдЬो рдПрдХ рдордиुрд╖्рдп рд╢рд░ीрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै। 
рдРрд╕ा рд╣ोрддे рд╣ी рдЙрд╕ рдордиुрд╖्рдп рдХा рдХрдкाрд▓ рдПрдХ рддेреЫ рдФрд░ рдЧंрднीрд░ рдЖрд╡ाрдЬ рдХे рд╕ाрде рдлрдЯрддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХा рдм्рд░рд╣्рдоांрдбीрдп рд╢рд░ीрд░ рдЕрдкрдиी рдкूрд░्рдг рд╡िрдХрд╕िрдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ुрдЖ рдЙрд╕ рд╕рдд-рдЪिрдд-рдЖрдиंрдж рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै।  рдЬिрд╕े рд╕ाрдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЙрдкाрд╕рдХ рд╕ाрдпुрдЬ्рдп рдоोрдХ्рд╖ рдФрд░ рдиिрд░ाрдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЙрдкाрд╕рдХ рдХैрд╡рд▓्рдп рдоोрдХ्рд╖ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдирддे рд╣ैं | рд╣े рдЬрдЧрдд्рдЬрдирдиी рдоाрддृрд╕्рд╡рд░ूрдкा рддुрдо्рд╣े рдмाрд░рдо्рдмाрд░ рдк्рд░рдгाрдо рд╣ै |

>>>рдиाрдж-рднेрдж : рд╕рдк्рдд рд╕्рд╡рд░ рдЬ्рдЮाрди 

рд╕ाрднाрд░ /рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрднाрд╖ाрднिрдпाрдирдо्/https://www.facebook.com/groups/130075194356928/posts/497064130991364/

[рд╕ाрднाрд░  https://saptswargyan.in/naad-ahat-anahat/]

рд╕ाрднाрд░ https://www.uou.ac.in/lecturenotes/humanities/MPAM%20101%20BLOCK%203%20UNIT%203.pdf]

>>рдз्рд╡рдиि – рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдоें рдиाрдж рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं ?

рдиाрдж рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рдФрд░ рдк्рд░рдХाрд░ : 

рдиाрдж рдирдХाрд░ं рдк्рд░ाрдгрдоाрдоाрдиं рджрдХाрд░рдордирд▓ं рд╡िрджुः । 

рдЬाрддःрдк्рд░ाрдгाрдЧ्рдиिрд╕рдпोрдЧाрдд्рддेрди рдиाрджोрд╜рднिрдзीрдпрддे ॥ 

(-рд╕ंрдЧीрдд рд░рдд्рдиाрдХрд░: рез।рейренрем )

 – ‘ рдирдХाрд░ ‘ рдк्рд░ाрдг – рд╡ाрдЪрдХ ( рд╡ाрдпु – рд╡ाрдЪрдХ ) рддрдеा ‘ рджрдХाрд░ ‘ рдЕрдЧ्рдиि – рд╡ाрдЪрдХ рд╣ै , рдЕрдд : рдЬो рд╡ाрдпु рдФрд░ рдЕрдЧ्рдиि рдХे рдпोрдЧ ( рд╕рдо्рдмрди्рдз ) рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै , рдЙрд╕ी рдХो ‘ рдиाрдж ‘ рдХрд╣рддे рд╣ै । рдЕрд░्рдеाрдд् ‘рдиाрдж’ рдХे рдирдХाрд░ рдХो рдк्рд░ाрдг-рддрдд्рдд्рд╡ рдФрд░ рджрдХाрд░ рдХो рдЕрдЧ्рдиि-рддрдд्рдд्рд╡ рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ी рдк्рд░ाрдг рдФрд░ рдЕрдЧ्рдиि рдХे рд╕ंрдпोрдЧ рд╕े рдиाрдж рдиाрдордХ рдкрд░рдо рдЪेрддрдиा рдХा рдЖрд╡िрд░्рднाрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै।  

рд╕ंрдЧीрдд рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдз्рд╡рдиि, рдЙрдкрдпोрдЧ рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рдз्рд╡рдиि рдХो рдиाрдж рдХрд╣рддे рд╣ैं । рдиाрдж рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЬाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं – ‘ рдЖрд╣рдд ‘ рддрдеा рдЕрдиाрд╣рдд ‘ । 

рдЖрд╣рддो рдиाрд╣рддрд╢्рдЪेрддि рдж्рд╡िрдзा рдиाрджो рдиिрдЧрдж्рдпрддे ।

 рд╕ोрд╜рдп рдк्рд░рдХाрд╢рддे рдкिрдбे рддрд╕्рддाрдкिрдбोрд╜рднिрдзीрдпрддे ॥ 

-рд╕ंрдЧीрдд рд░рдд्рдиाрдХрд░ ( рез।реи।рей )

рдЕрд░्рдеाрдд् — ” рдиाрдж рдХे рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдЬाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं – ‘ рдЖрд╣рдд ‘ рддрдеा рдЕрдиाрд╣рдд ‘ । рдпे рджोрдиों рдкिрдг्рдб ( рджेрд╣ ) рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддे рд╣ैं , рдЗрд╕рд▓िрдП рдкिрдг्рдб рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै । рдЖрд╣рдд рдиाрдж рд╣ी рд╕ंрдЧीрдд рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧी рд╣ै। 

>> рдЕрдиाрд╣рдд рдиाрдж рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं ?

рдЕрдиाрд╣рдд рдиाрдж рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा – ” рдЕрдиाрд╣рдд рдиाрдж рдЬो рдиाрдж рдХेрд╡рд▓ рдЕрдиुрднрд╡ рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЬिрд╕рдХे рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдиे рдХा рдХोрдИ рдЦाрд╕ рдХाрд░рдг рди рд╣ो , рдпाрдиी рдЬो рдмिрдиा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХे рд╕्рд╡рдпंрднू рд░ूрдк рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै , рдЙрд╕े ‘ рдЕрдиाрд╣рдд рдиाрдж ‘ рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рдЪैрддрди्рдпं рд╕рд░्рд╡рднूрддाрдиां рд╡िрд╡ृрддं рдЬрдЧрджाрдд्рдордиा।

рдиाрджрдм्рд░рд╣्рдо рддрджाрдирди्рджрдордж्рд╡िрддीрдпрдоुрдкाрд╕्рдорд╣े॥

 (рд╕рдЩ्рдЧीрддрд░рдд्рдиाрдХрд░ः рез.рей.рез)

рдЕрд░्рдеाрдд् рдиाрдж рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдз्рд╡рдиि рд╣ै рдЬो рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╕ृрд╖्рдЯि рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рд╣ै। рдиाрдж рд╕рдм рдк्рд░ाрдгिрдпों рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рдм्рд░рд╣्рдордиाрдж рдХрд╣рддे рд╣ैं। 

рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों рдоें рдЬो рдЪैрддрди्рдп, рд╕्рд╡рдлूрд░्рдд्рдд рдЬрдЧрдд् рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рд╣ै рдЙрд╕ рдЕрдиुрдкрдо-рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рдЖрдирди्рджрд░ूрдк рдиाрджрдм्рд░рд╣्рдо рдХी рд╣рдо рдЙрдкाрд╕рдиा рдХрд░рддे рд╣ैं।  

рдЗрд╕ी рдЕрдиाрд╣рдд рдиाрдж рдХी рдЙрдкाрд╕рдиा рд╣рдоाрд░े рдк्рд░ाрдЪीрди рдЛрд╖ि – рдоुрдиि рдХрд░рддे рдеे। рдпрд╣ рдиाрдж рдоुрдХ्рддि – рджाрдпрдХ рддो рд╣ै рдХिрди्рддु рд░рдХ्рддि-рджाрдпрдХ рдирд╣ीं। рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрд╣ рд╕ंрдЧीрддोрдкрдпोрдЧी рднी рдирд╣ीं рд╣ै , рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕ंрдЧीрдд рд╕े рдЕрдиाрд╣рдд рдиाрдж рдХा рдХोрдИ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдирд╣ीं рд╣ै। 

рдЖрд╣ाрдд рдиाрдж рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा :  рд╡рд╣ рдиाрдж (рдз्рд╡рдиि)  рдЬो рджो рд╡рд╕्рддुрдУं рдХे рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдпा рд░рдЧрдб़ рд╕े рдкैрджा рд╣ोрддी рд╣ै, рдФрд░ рдХрд░्рдгрдк्рд░िрдп рд╣ोрддी рд╣ै рдЙрд╕े ‘ рдЖрд╣рдд рдиाрдж ‘ рдХрд╣рддे рд╣ैं ।  рдЗрд╕ рдиाрдж рдХा рд╕ंрдЧीрдд рд╕े рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╣ै ।рдЗрд╕ी рдиाрдж рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ूрд░ , рдоीрд░ा рдЗрдд्рдпाрджि рдиे рдк्рд░рднु – рд╕ाрди्рдиिрдз्рдп рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдеा рдФрд░ рдлिрд░ рдЕрдиाрд╣рдд рдХी рдЙрдкाрд╕рдиा рд╕े рдоुрдХ्рддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рдеी। 

>>>рд╢ोрд░ рдФрд░ рд╕ंрдЧीрдд рдХे рдмीрдЪ рдХ्рдпा рдЕंрддрд░ рд╣ै ? рд╢ोрд░ рдФрд░ рд╕ंрдЧीрдд рдХे рдмीрдЪ рдХ्рдпा рдЕंрддрд░ рд╣ै ? рдХрд░्рдгрдк्рд░िрдп рдордзुрд░ рдз्рд╡рдиि рд╕े рд╣ी рд╕ंрдЧीрдд рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЗрд╕े рд╣ी рд╣рдо рд╕ंрдЧीрдд рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ै। рдПрдХ рд╕рдорд╕्рдпा рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдХुрдЫ рдз्рд╡рдиिрдпाँ рди рд╢ोрд░ рди рддो рд╕ंрдЧीрдд рдХे рд╕्рд╡рд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЖрддे рд╣ैं рдФрд░ рди рдоाрдд्рд░ рд╢ोрд░ рд╣ी рдХрд╣े рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं।рдЬैрд╕े рдмाрд▓्рдЯी рдХो рдбंрдбे рд╕े рдкीрдЯрдиा рдпा рд░ुрдИ рдХा рдзुрдирдиा рдЖрджि । рд▓ेрдХिрди рд╕ंрдЧीрдд рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓ा рдЗрдирд╕े рдЬрд▓рддрд░ंрдЧ рдпा рд╡ीрдгा рдХे рд╕्рд╡рд░ों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े рд╕рдб़рдХ рдкрд░ рдЦिрд▓ौрдиा / рд╕ाрд░ंрдЧी рдмेрдЪрдиे рд╡ाрд▓ा рдЙрд╕ рдкрд░ рдордзुрд░ рдз्рд╡рдиि рдиिрдХाрд▓рддा рд╣ै । рд▓ेрдХिрди рдЬрдм рдХोрдИ рдиौрд╕िрдЦिрдпा рдЙрд╕े рдЦрд░ीрдж рдХрд░ рдмрдЬाрддा рд╣ै рддो рд╡ैрд╕ी рдз्рд╡рдиि рдирд╣ीं рдиिрдХрд▓рддी рдФрд░ рдПрдХ рдХрд░्рдХрд╢ рдз्рд╡рдиि рд╕ुрдиाрдИ рдкрдб़рддी рд╣ै рдЬो рдХाрдиों рдХो рдЕрдк्рд░िрдп рд▓рдЧрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рд╕्рдерддि рдоें рд╣рдо рдЗрд╕े рд╢ोрд░ рдХрд╣ेंрдЧे।

  'рднाрд░рдд рдХा рдХрд▓ाрдд्рдордХ рд╡ैрднрд╡' - [рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрднाрд╖ाрднिрдпाрдирдо् : рдпрджि рди рд╕ंрд╕्рдХृрддा рд╡ाрдгी рдпрджि рди рд╕ंрд╕्рдХृрддं рдордиः।рдпрджि рди рд╕ंрд╕्рдХृрддा рджृрд╖्рдЯिः рд╕ंрд╕्рдХृрддाрдз्рдпрдпрдиेрди рдХिрдо्॥( рд╕ंрд╕्рдХृрддाрдз्рдпाрдкрдиेрди рдХिрдо्)рди рджैрди्рдпрдо् рди рдкрд▓ाрдпрдирдо् ।

рд╕ंрдЧीрдд-рд╡िрдж्рдпा рдХे рдк्рд░рдердо рдЙрдкрджेрд╢рдХ [рдЖрдЪाрд░्рдп] рднрдЧрд╡ाрди् рд╢िрд╡ рд╣ै। рдЬीрд╡рди, рдКрд░्рдЬा рдХा рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рд╣ै। рдХрд▓ा [рд╡िрдж्рдпा] рдЬीрд╡рди рдХो ‘рд╕рдд्‍рдпрдо् рд╢िрд╡рдо् рд╕ुрди्‍рджрд░рдо्’  рд╕े рд╕рдорди्рд╡िрдд рдХрд░рддी рд╣ै। рдЬрдм рдЕрди्рддрд╢्‍рдЪेрддрдиा рдЬाрдЧृрдд рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдКрд░्рдЬा рдЬीрд╡рди рдХो рдХрд▓ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрднाрд░рддी рд╣ै। рдХрд▓ा (рд╡िрдж्рдпा) рдЬीрд╡рди рдХो ‘рд╕рдд्‍рдпрдо् рд╢िрд╡рдо् рд╕ुрди्‍рджрд░’ рд╕े рд╕рдорди्рд╡िрдд рдХрд░рддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рдмुрдж्рдзि рдоें рдЖрдд्‍рдоा рдХा рд╕рдд्‍рдп рд╕्‍рд╡рд░ुрдк рдЭрд▓рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд░ाрдЬрд░्рд╖ि рдФрд░ рдорд╣ाрдХрд╡ि рднрд░्рддृрд╣рд░ि рдХрд╣рддे рд╣ैं –

рдХрд▓ा-рд╡ि‍рд╣ीрдиः,рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдкрд╢ुः рдкुрдЪ्‍рдЫрд╡िрд╖ाрдгрд╣ीрдиः ॥ 

рддृрдгं рди рдЦाрджрди्рдирдкि рдЬीрд╡рдоाрдиः, рддрдж्рднाрдЧрдзेрдпं рдкрд░рдоं рдкрд╢ूрдиाрдо् ॥ 

... [рдиीрддिрд╢рддрдХрдо्]

рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕ाрд╣िрдд्рдп, рд╕ंрдЧीрдд рдФрд░ рдХрд▓ा рд╕े рд╡िрд╣ीрди рдордиुрд╖्рдп рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдкूँрдЫ рдФрд░ рд╕ींрдЧ рд░рд╣िрдд рдкрд╢ु рдХे рд╕рдоाрди рд╣ै। рдФрд░ рдпे рддो рдкрд╢ुрдУं рдХा рд╕ौрднाрдЧ्рдп рд╣ै рдХि рд╡ो рдЙрдирдХी рддрд░рд╣ рдШाрд╕ рдирд╣ीं рдЦाрддा।

>>>рдХं рд╕ुрдЦं рд▓ाрддि рджрджाрддि рдЗрддि рдХрд▓ा।  рдЕрдкрдиे рднाрд╡ों рдпा рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рд░ेрдЦा, рд░ंрдЧ, рдз्‍рд╡рдиि рдпा рд╢рдм्‍рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрднिрд╡्‍рдпрдХ्рддि рдХрд░рдиा рдХि рдЙрд╕े рджेрдЦрдиे, рд╕ुрдирдиे рдпा рдкреЭрдиे рдоें рднी рд╡рд╣ी рднाрд╡ рдЙрдд्‍рдкрди्‍рди рд╣ो рдЬाрдП, рд╡рд╣ рдХрд▓ा рд╣ै। рд╣ृрджрдп рдХी рдЧрдЗрд░ाрдИрдпों рд╕े рдиिрдХрд▓ी рдЕрдиुрднूрддि рдЬрдм рдХрд▓ा рдХा рд░ूрдк рд▓ेрддी рд╣ै, рдХрд▓ाрдХाрд░ рдХा рдЕрди्‍рддрд░्рдорди рдоाрдиो рдоूрд░्рдд рд╣ो рдЙрдарддा рд╣ै।   рдЪाрд╣े рд▓ेрдЦрдиी рдЙрд╕рдХा рдоाрдз्‍рдпрдо рд╣ो рдпा рд░ंрдЧों рд╕े рднीрдЧी рддूрд▓िрдХा рдпा рд╕ुрд░ों рдХी рдкुрдХाрд░ рдпा рд╡ाрдж्рдпों рдХी рдЭंрдХाрд░। рдХрд▓ा рд╣ी рдЖрдд्рдоिрдХ рд╢ाрди्рддि рдХा рдоाрдз्‍рдпрдо рд╣ै।

 рдпрд╣ ‍рдХрдаिрди рддрдкрд╕्‍рдпा рд╣ै, рд╕ाрдзрдиा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдХे рдоाрдз्‍рдпрдо рд╕े рдХрд▓ाрдХाрд░ рд╕ुрдирд╣рд░ी рдФрд░ рдЗрди्‍рдж्рд░рдзрдиुрд╖ी рдЖрдд्‍рдоा рд╕े рд╕्‍рд╡рдк्рдиिрд▓ рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рд╕ाрдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै। рдЬрдм рдпрд╣ рдХрд▓ा рд╕ंрдЧीрдд рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрднрд░рддी рд╣ै рддो рдХрд▓ाрдХाрд░ рдЧाрдпрди рдФрд░ рд╡ाрджрди рд╕े рд╕्‍рд╡рдпं рдХो рд╣ी рдирд╣ीं рд╢्рд░ोрддाрдУं рдХो рднी рдЕрднिрднूрдд рдХрд░ рджेрддा рд╣ै। рдордиुрд╖्‍рдп рдЖрдд्‍рдорд╡िрд╕्‍рдоृрдд рд╣ो рдЙрдарддा рд╣ै। рджीрдкрдХ рд░ाрдЧ рд╕े рджीрдкрдХ рдЬрд▓ рдЙрдарддा рд╣ै рдФрд░ рдорд▓्‍рд╣ाрд░ рд░ाрдЧ рд╕े рдоेрдШ рдмрд░рд╕рдиा- рдпрд╣ рдХрд▓ा рдХी рд╕ाрдзрдиा рдХा рд╣ी рдЪрд░рдоोрдд्‍рдХрд░्рд╖ рд╣ै। рд╕ंрдЧीрдд рдХी рд╕ाрдзрдиा;  рд╕ुрд░ों рдХी рд╕ाрдзрдиा рд╣ै। рдоिрд▓рди рд╣ै рдЖрдд्‍рдоा рд╕े рдкрд░рдоाрдд्‍рдоा рдХा;  рдЕрднिрд╡्‍рдпрдХ्рддि рд╣ै рдЕрдиुрднूрддि рдХी। рднрд░рддрдоुрдиि рдХे рдиाрдЯ्рдпрд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдЪेрддрдиा рдХे рдЙрд╕ рд╕рдоीрдХрд░рдг рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЪрд░рдо рд╕рдд्, рдЪिрдд् рдФрд░ рдЖрдирди्рдж [рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж] рд╣ै। 

>>рд▓ंрдХाрдХाрдг्рдб рдХी рдлрд▓рд╢्рд░ुрддि : рд▓ंрдХाрдХाрдг्рдб рд╕ुрдирдиे рдХा рдкрд░िрдгाрдо :Result of listening Lanka incident :-  рд╡िрд╡ेрдХрджрд░्рд╢рдиाрдн्рдпाрд╕ेрди рд╡िрд╡ेрдХрд╕्рд░ोрдд рдЙрдж्рдзाрдЯрдпрддे -  рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж- рджрд░्рд╢рди рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╕े рд╡िрд╡ेрдХрд╕्рд░ोрдд рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ 'рдЦ' рд╣ी рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै ! рдаाрдХुрд░ рдмрдЪрдкрди рдоें рдЕрдкрдиे рдПрдХ рдоिрдд्рд░ рдХिрд╢ोрд░ी рд╕े рдХрд╣рддे рдеे - 'рддुрдо рдЦ рд╣ो !'  рд╕рди्рдд рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдиे рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрд░िрдд рдоाрдирд╕ рдоें рд▓ंрдХाрдХाрдг्рдб рдХा рдлрд▓рд╢्рд░ुрддि рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рд╣ै—

"рд╕рдорд░ рд╡िрдЬрдп рд░рдШुрдмीрд░ рдХे рдЪрд░िрдд рдЬे рд╕ुрдирд╣िं рд╕ुрдЬाрди। 

'рдмिрдЬрдп- рдмिрдмेрдХ-рдмिрднूрддि' рдиिрдд рддिрди्рд╣рд╣ि рджेрд╣िं рднрдЧрд╡ाрди॥121 рдХ॥"

-рднाрд╡ाрд░्рде--рдЬो рд╕ुрдЬाрди рд▓ोрдЧ рд╢्рд░ी рд░рдШुрд╡ीрд░ рдХी рд╕рдорд░ рд╡िрдЬрдп рд╕ंрдмंрдзी рд▓ीрд▓ा рдХो рд╕ुрдирддे рд╣ैं, рдЙрдирдХो рднрдЧрд╡ाрди рдиिрдд्рдп рд╡िрдЬрдп, рд╡िрд╡ेрдХ рдФрд░ рд╡िрднूрддि (рдРрд╢्рд╡рд░्рдп) рджेрддे рд╣ैं॥ 

рд╕ाрднाрд░: рд╡िрд╡ेрдХ-рдЬीрд╡рди рдм्рд▓ॉрдЧ dated -16 рд╕िрддंрдмрд░ 2019/"рд╕ाрд░्рде рдЧुрд░्рд╡ाрд╖्рдЯрдХрдо्" - рдЕрд░्рде рдХे рд╕ाрде рдЧुрд░ु рдЕрд╖्рдЯрдХрдо !/рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг-рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рд╡ेрджांрдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ-рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХा рд╡ैрд╢िрд╖्рдЯ्рдп/] 

=======================

[ рдоाँ рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी #  рд╣ंрдЧрд╢ेрд╢्рд╡рд░ी - "рд╣ँ" рд╢рдм्рдж рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рд╕ांрд╕ рдЫोрдб़рддे рд╕рдордп рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि "рд╕ः" рд╢рдм्рдж рдХा рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рд╕ांрд╕ рдЕंрджрд░ рд▓ेрддे рд╕рдордп рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। "рд╣ँ (рд╣ोंрдЧ)" рд╢рдм्рдж "рд╢िрд╡" рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै рдФрд░ "рд╕ः" рд╢рдм्рдж "рдоां рд╢рдХ्рддि" рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै।  рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓ рдоें рд╣ुрдЧрд▓ी рдЬिрд▓े рдХे 
рдмंрдбेрд▓- рдд्рд░िрд╡ेрдгी рдЕंрдЪрд▓ рдХे рдк्рд░ाрдЪीрди рдмाँрд╕рдмेрд░िрдпा рдиाрдордХ  рд╢рд╣рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рдоां рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдоंрджिрд░ рдПрдХ рд╢ाрдирджाрд░ рд╕ौंрджрд░्рдп рдкूрд░्рдг рдорди्рджिрд░ рд╣ै। рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдоाрддा рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдоंрджिрд░ рдоें рд╢िрд╡ рдПрд╡ं рдоाрддा рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдХी рдк्рд░рддिрдоा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ूрдк рд╕े рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं। рдЧंрдЧा рдирджी рдХे рдХिрдиाрд░े рд╕्рдеिрдд рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдоें рд╢рдХ्рддि рд╕्рд╡рд░ूрдкा рдоाрддा рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдХाрд▓ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдкूрдЬी рдЬाрддी рд╣ैं। ]

рдЦाрд╕ рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдпрд╣ां рджेрд╡ी рдХी рдоूрд░्рддि рдиीрдо рдХी рд▓рдХрдб़ी рд╕े рдмрдиाрдИ рдЧрдИ рд╣ैं рддрдеा рдЗрд╕рдХा рд░ंрдЧ рднी рдиीрд▓ा рд╣ैं। рдпूं рддो рд░ोрдЬाрдиा рдпрд╣ां рдоां рдХाрд▓ी рд╡ рд╢िрд╡ рдХी рдкूрдЬा рд╢्рд░рдж्рдзा рдХे рд╕ाрде рдХी рдЬाрддी рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рдХाрд▓ी рдкूрдЬा рдХे рджिрди рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдоें рджेрд╡ी рдХी рдкूрдЬा рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ рдЖрдпोрдЬрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдХाрд▓ी рдкूрдЬा рдХे рджिрди рд╕ुрдмрд╣ рд╕े рджेрд░ рд░ाрдд рддрдХ рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдоें рднрдХ्рддों рдХी рднीрдб़ рд▓рдЧी рд░рд╣рддी рд╣ैं। рднрдХ्рддों рдХा рдХрд╣рдиा рд╣ै рдХि рдоाрддा рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдХрд░ुрдгाрдордп рд╣ैं। рдЗрдирдХे рджрд░्рд╢рди рдоाрдд्рд░ рд╕े рднрдХ्рддों рдХे рдХрд╖्рдЯ рдХा рдиिрд╡ाрд░рдг рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдоाрддा рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдХे рдк्рд░рддि рд▓ोрдЧों рдоें рдЧрд╣рд░ी рдЖрд╕्рдеा рд╣ै।

 рдмंрд╕рдмेрд░िрдпा рд╣рдоाрд░ी рдкрд╡िрдд्рд░ рдирджी рдЧंрдЧा рдХे рдХिрдиाрд░े рдФрд░ рдд्рд░िрдмेрдиी рдФрд░ рдмैंрдбेрд▓ рдХे рдмीрдЪ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рдЬрдоींрджाрд░ рд░ाрдЬा рдиृрд╕िंрд╣ рджेрд╡ рд░ाрдп  рдХो рдоुрдЧрд▓ рдмाрджрд╢ाрд╣ рдФрд░ंрдЧрдЬेрдм рдиे рд▓рдЧрднрдЧ 400 рдмीрдШे рдЬрдоीрди рд╡ाрд▓ा рдпрд╣ рдЧांрд╡ рдФрд░ рдЗрд╕рдХी рдЬрдоींрджाрд░ी рдЙрдкрд╣ाрд░ рдоें рджी рдеी рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рд░ाрдЬा рдХी рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдЙрдкाрдзि рднी рджी рдеी। рдЗрд╕ рд╕рдордп рд╕े рдЙрдирдХे рдХрдИ рд░िрд╢्рддेрджाрд░ рдмाँрд╕рдмेрд░िрдпा рдоें рдмрд╕ рдЧрдпे।
рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдмांрд╕рдмेрд░िрдпा рдХे рд░ाрдЬा рдирд░्рд╕िंрдЧ рджेрд╡ рд░ाрдп рдЬрдм рдмрдиाрд░рд╕ рдоें рдеे, рдЙрд╕ рд╕рдордп рдПрдХ рджिрди рджेрд╡ी рдЙрдирдХे рд╕рдкрдиे рдоें рдЖрдИ рдеी। рджेрд╡ी рдиे рд░ाрдЬा рд╕े рдЕрдкрдиी рдПрдХ рдоंрджिрд░ рдмрдиाрдХрд░ рдЙрд╕рдоें рдЙрдирдХी рдкूрдЬा рдХрд░рдиे рдХी рдмाрдд рдХрд╣ीं рдеी। рджेрд╡ी рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд░ाрдЬा рдирд░्рд╕िंрдЧ рджेрд╡ рд░ाрдп рдиे рдЙрдд्рддрд░рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдоिрд░्рдЬाрдкुрд░ рд╕्рдеिрдд рдЪुрдиाрд░ рд╕े рдХीрдорддी рдкрдд्рдерд░ рдПрд╡ं рд╡рд╣ां рдХे рдХाрд░ीрдЧрд░ рдХो рд▓ाрдХрд░ рд╕рди् 1801 рдоें рдоंрджिрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╢ुрд░ू рдХрд░рд╡ाрдпा рдеा। рд▓ेрдХिрди рдмीрдЪ рдоें рд╣ी рд░ाрдЬा рдирд░्рд╕िंрдЧ рджेрд╡ рд░ाрдп рдХी рдиिрдзрди рд╣ो рдХे рдмाрдж рдЙрдирдХी рдкрдд्рдиी рд╢ंрдХрд░ी рджेрд╡ी рд╕े рд╕рди् 1814 рдоें рдоंрджिрд░ рдиिрд░्рдоाрдг рдХा рдХाрд░्рдп рдкूрд░ा рдХрд░рд╡ाрдпा। рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдоंрджिрд░ рдоें рдоां рдХाрд▓ी рдкंрдЪрдо рдоुрдЦी рдЖрд╕рди рдкрд░ [рдкंрдЪрдоुрдг्рдбी рдЖрд╕рди рдкрд░ ?] рдмिрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं। рдк्рд░ाрдЪीрди рд╡рд╕्рддुрдХрд▓ाрдУं рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдмрдиाрдП рдЧрдП рдЗрд╕ рдкांрдЪ рдоंрдЬिрд▓ा рдоंрджिрд░ рдоें рдХुрд▓ 13 рдоीрдиाрд░े рд╣ैं। рдЬो рдХрдорд▓ рдХे рдлूрд▓ рдХी рддрд░рд╣ рдмрдиाрдП рдЧрдП рд╣ै।
рдХोрд▓рдХाрддा рд╕े рд▓рдЧрднрдЧ 70 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдХी рджूрд░ी рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдоंрджिрд░ рдкрд░िрд╕рд░ рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдХा рднी рдПрдХ рдк्рд░ाрдЪीрди рдоंрджिрд░ рд╣ै। рд╡िрд╖्рдгु рдХो рдпрд╣ां рднрдЧрд╡ाрди рдмाрд╕ुрджेрд╡ рдХे рдиाрдо рд╕े рдкूрдЬा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░ाрдЪीрди рдоंрджिрд░ рдХा рд░рдЦрд░рдЦाрд╡ рднाрд░рддीрдп рдкुрд░ाрддрдд्рд╡ рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг (рдПрдПрд╕рдЖрдЗ) рдХे рдЕрдзीрди рд╣ै।
рдоंрджिрд░ рдХे рдкुрд░ोрд╣िрдд рдмрд╕ंрдд рдХुрдоाрд░ рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп рдиे рдмрддाрдпा рдХि рдХाрд▓ी рдкूрдЬा рдХे рджिрди рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рдоाрддा рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рдкूрдЬा- рдЕрд░्рдЪрдиा рдХा рдЖрдпोрдЬрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ैं। рд╕ुрдмрд╣ рд╕े рд╣ी рджेрд╡ी рдХी рдЖрд░ाрдзрдиा рдоें рд▓ोрдЧ рд▓рдЧे рд░рд╣рддे рд╣ैं। рд░ाрдд 12 рдмрдЬे рджेрд╡ी рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рдкूрдЬा рд╢ुрд░ू рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬो рджेрд░ рд░ाрдд рддрдХ рдЪрд▓рддी рд╣ै। рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп рдиे рдХрд╣ा рдХि рдоंрджिрд░ рдоें рджेрд╡ी рдХे рджрд░्рд╢рди рдХे рд▓िрдП рджूрд░-рджूрд░ рд╕े рд▓ोрдЧ рдпрд╣ां рдЖрддे рд╣ैं। 12 рдорд╣ीрдиे рдоंрджिрд░ рдоें рднрдХ्рддों рдХा рд╕рдоाрдЧрдо рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕ाрде рд╣ी рдмрддाрдпा рдХि рднрдХ्рддों рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдоंрджिрд░ рдк्рд░ांрдЧрдг рдоें рдиौ рд╕ीрд╕ीрдЯीрд╡ी рдХैрдорд░े рднी рд▓рдЧाрдП рдЧрдП рд╣ैं। 
рдПрдХ рдХिंрд╡рджंрддी рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд░ाрдЬा рдиृрд╕िंрд╣ рджेрд╡ рд░ाрдп рдиे рд╡рд░्рд╖ 1792 рд╕े 1798 рдХे рджौрд░ाрди рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдоाрдирд╡ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें "рдХुंрдбрд▓िрдиी" рдФрд░ "рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ीрдп рдХेंрдж्рд░ों (рдЫрд╣ рдЪрдХ्рд░ों)" рдХो рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рд╕ीрдЦा। рдм्рд░िрдЯेрди рдЬाрдиे рдХी рдЕрдкрдиी рдпोрдЬрдиा рд░рдж्рдж рдХрд░рдХे рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмंрд╕рдмेрд░िрдпा рдоें "рдХुंрдбрд▓िрдиी рдФрд░ рдпोрдЧ рдЕрд╡рдзाрд░рдгाрдУं" рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдПрдХ рдоंрджिрд░ рдмрдиाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा।  рдЬो  рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी (рдоाрддा рдХाрд▓ी рдХा рдПрдХ рд░ूрдк) рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ै।  19 рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдиिрд░्рдоिрдд рдпрд╣ рдоंрджिрд░ 21 рдоीрдЯрд░ рдКंрдЪा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдоें 13 рдоीрдиाрд░ें (рд░рдд्рди)  рд╣ैं। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдоीрдиाрд░ рдХा рд╢िрдЦрд░ рдХрдорд▓ рдХे рдлूрд▓ рдХे рдЖрдХाрд░ рдХा рд╣ै। рддांрдд्рд░िрдХ рд╕िрдж्рдзांрддों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдиिрд░्рдоिрдд, рдпрд╣ рдкांрдЪ рдоंрдЬिрд▓ा рдоंрджिрд░ рдоाрдирд╡ рд╢рд░ीрд░ рдХी рд╕ंрд░рдЪрдиा рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै - рдЗрд░ा, рдкिंрдЧрд▓ा, рдмрдЬрд░рдХ्рд╖, рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдФрд░ рдЪिрдд्рд░िрдгी।]
рдЙрд╕ рд╕рдордп рдмрдиाрд░рд╕ (рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी, рдпूрдкी) рдХे рдкाрд╕ рд╕्рдеिрдд рдЪुрдиाрд░ рдиाрдордХ рдкрд╣ाрдб़ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕े рд╕ंрдЧрдорд░рдорд░ рдоंрдЧाрдиे рдоें рдПрдХ рд▓ाрдЦ рд░ुрдкрдпे рдпा рдЙрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЦрд░्рдЪ рд╣ोрддे рдеे। рдоंрджिрд░ рдХो рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХुрд╢рд▓ рдХाрд░ीрдЧрд░ों рдХो рднी рдпрд╣ीं рд╕े рд▓ाрдпा рдЧрдпा рдеा। рджुрд░्рднाрдЧ्рдп рд╕े рд░ाрдЬा рд╡рд░्рд╖ 1802 рдоें рдоंрджिрд░ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рдмीрдЪ рдоें рд╣ी рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░्рдЧीрдп рдиिрд╡ाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЪрд▓े рдЧрдП। рдЙрдирдХी рд░ाрдиी рд╢ंрдХрд░ी рдиे рдкрд╣рд▓ рдХी рдФрд░ рдоंрджिрд░ рд╡рд░्рд╖ 1814 рдоें рдмрдирдХрд░ рддैрдпाрд░ рд╣ुрдЖ। рдоें 13 рд░рдд्рди рд╣ैं рдФрд░ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рддांрдд्рд░िрдХ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдкрд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдоाँ  рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी # рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдоां рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдоंрджिрд░ рдПрдХ рд╢ाрдирджाрд░ рд╕ौंрджрд░्рдп рдкूрд░्рдг рдорди्рджिрд░ рд╣ै, рдЬो  рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी (рдоाрддा рдХाрд▓ी рдХा рдПрдХ рд░ूрдк) рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ै।  19 рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдиिрд░्рдоिрдд рдЗрд╕ рдоंрджिрд░ рдоें 13 рд░рдд्рди рдпा рдоीрдиाрд░े рд╣ैं, рдЗрдоाрд░рдд рдХी рдЖंрддрд░िрдХ рд╕ंрд░рдЪрдиा рдоाрдирд╡ рд╢рд░ीрд░ рд░рдЪрдиा рд╕े рдоिрд▓рддी рдЬुрд▓рддी рд╣ै। рдЬिрдирдоें рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХो рдЦिрд▓рддे рд╣ुрдП рдХрдорд▓ рдХी рдХрд▓ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдФрд░ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рддांрдд्рд░िрдХ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдкрд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ै।  рдоंрджिрд░ рдоें рд╢िрд╡ рдФрд░ рд╢рдХ्рддि рджोрдиों рдХे рджेрд╡рддा рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕рдХा рдиाрдо "рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी" рд╣ै। рд╣рдЬाрд░ рдкंрдЦुрдб़िрдпों рд╡ाрд▓े рдиीрд▓े рдХрдорд▓ рдХे рд╢ीрд░्рд╖ рдкрд░, рдЖрда рдкंрдЦुрдб़िрдпों рд╡ाрд▓ा рд░рдХ्рдд-рд▓ाрд▓ рдХрдорд▓ рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рд╕рдлेрдж "рд╢िрд╡" рдХी рдЫрд╡ि рдЫрд╣ рдд्рд░िрдХोрдгीрдп рд╕ंрдЧрдорд░рдорд░ рдкрд░ рдкрдб़ी рд╣ुрдИ рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै। "рдорд╣ाрджेрд╡" рдХी рдиाрднि рд╕े рдПрдХ рдХрдорд▓ рдХा рддрдиा рдиिрдХрд▓ा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдмाрд░рд╣ рдкंрдЦुрдб़िрдпों рд╡ाрд▓ा рд░рдХ्рдд-рд▓ाрд▓ рдХрдорд▓ рд╣ै। рдЗрд╕ рдкрд░ рдЪाрд░ рднुрдЬाрдУं рд╡ाрд▓ी "рдоाँ рд╢рдХ्рддि" рдЕрдкрдиे рджाрд╣िрдиे рдкैрд░ рдкрд░ рдмाрдпाँ рдкैрд░ рдЕрдкрдиी рджाрд╣िрдиी рдЬाँрдШ рдкрд░ рдЯिрдХाрдХрд░ рдЦрдб़ी рд╣ैं। рдКрдкрд░ी рдмाрдПँ рд╣ाрде рдоें рд░ाрдХ्рд╖рд╕ों рдкрд░ рдЕंрдХुрд╢ рд▓рдЧाрдиे рдХी рдЙрд╕рдХी рд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рддрд▓рд╡ाрд░ рд╣ै, рдиिрдЪрд▓े рдмाрдПँ рд╣ाрде рдоें рдПрдХ рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рдХा рдХрдЯा рд╣ुрдЖ рд╕िрд░ рд╣ै; рдКрдкрд░ी рджाрд╣िрдиी рд╣рдеेрд▓ी рдХो "рднрдп-рдоुрдж्рд░ा (рдЕрднрдп рдоुрдж्рд░ा)" рдоें рдЪिрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рддाрдХि рдЙрд╕े рджुрдиिрдпा рдХी рдмुрд░ाрдЗрдпों рд╕े "рд░рдХ्рд╖рдХ" рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪिрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे, рдЬрдмрдХि рдиिрдЪрд▓ा рджाрд╣िрдиा рд╣ाрде рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╕े рдЪिрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЬैрд╕े рдХि рд╡рд╣ рдЙрд╕े рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рджे рд░рд╣ा рд╣ो рд╕рднी ("рдмрд░-рдоुрдж्рд░ा")। рдпрд╣ рдоूрд░्рддि рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдХी рд╣ै рдФрд░ "рдиीрдо" рдХे рдкेрдб़ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд▓рдХрдб़ी рд╕े рдмрдиी рд╣ै। рдХेंрдж्рд░ीрдп рдоीрдиाрд░ рдХे рдиीрдЪे рд╡ाрд▓े рдХрдорд░े рдоें рдПрдХ рд╕рдлेрдж рд╕ंрдЧрдорд░рдорд░ рдХा "рд╢िрд╡ рд▓िंрдЧ" рд╣ै।

рдЗрд╕рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд░ाрдЬा рдиृрд╕िंрд╣рджेрдм рд░ॉрдп рдиे рдХी рдеी рдФрд░ рдмाрдж рдоें рдЙрдирдХी рдкрдд्рдиी рд░ाрдиी рд╢ंрдХрд░ी рдиे рдЗрд╕े рдкूрд░ा рдХिрдпा।рдЗрд╕ рдорди्рджिрд░ рдХे рдоुрдЦ्рдп рджेрд╡рддा рдЪाрд░ рднुрдЬाрдУं рд╡ाрд▓ी рджेрд╡ी рд╣ंрд╕ेрд╢्рд╡рд░ी рдХी рдиीрд▓ी рдиीрдо рдХी рд▓рдХрдб़ी рдХी рдоूрд░्рддि рд╣ै, рдЬो рджेрд╡ी рдХाрд▓ी рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै। 
==========








































































рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं: