рдоेрд░े рдмाрд░े рдоें

рдмुрдзрд╡ाрд░, 22 рдордИ 2024

ЁЯХКЁЯП╣рдкрд░िрдЪ्рдЫेрдж 132 ~рдХाрд╢ीрдкुрд░ рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг*ЁЯХКЁЯП╣ [ (11 рджिрд╕рдо्рдмрд░, 1885), рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд-132 ]ЁЯФ▒ЁЯХКрдХृрд╖्рдг рдмिрд╣ाрд░ी рдоिрд╢्рд░ : 'рдХрд▓्рдк рддрд░ु рдХी рдЙрдд्рд╕рд╡ рд▓ीрд▓ा' [рдк्рд░рдХाрд╢рдХ -рднाрд░рддीрдп рдЬ्рдЮाрдирдкीрда : рдж्рд╡िрддीрдп рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг -2006]

 рдкрд░िрдЪ्рдЫेрдж- 132 

ЁЯХКЁЯП╣рдХाрд╢ीрдкुрд░ рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг*ЁЯХКЁЯП╣ 

(рез)

[(11 рджिрд╕рдо्рдмрд░,  1885), рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд-132 ]

ЁЯФ▒ЁЯХКрдХृрдкाрд╕िрди्рдзु рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдгЁЯФ▒ЁЯХК

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рднрдХ्рддों рдХे рд╕ाрде рдХाрд╢ीрдкुрд░ (рдХोрд▓рдХाрддा рдХा рдЙрдкрдирдЧрд░) рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं । рд╢ुрдХ्рд░рд╡ाрд░, 11 рджिрд╕рдо्рдмрд░, 1885 рдХो рд╢्рдпाрдордкुрдХुрд░ рдХा рдордХाрди рдЫोрдб़рдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдпрд╣ाँ рд▓े рдЖрдпा рдЧрдпा । рдпрд╣ाँ рдЖрдпे рдЖрдЬ рдмाрд░рд╣ рджिрди рд╣ो рдЧрдпे । рдЗрддрдиी рдХрдаिрди рдмीрдоाрд░ी рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдЙрди्рд╣ें рдпрд╣ी рдЪिрди्рддा рд░рд╣рддी рд╣ै рдХि рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рднрдХ्рддों рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рд╣ो । рджिрди-рд░ाрдд рдХिрд╕ी-рди-рдХिрд╕ी рднрдХ्рдд рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЪिрди्рддा рдХिрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं ।

ON FRIDAY, DECEMBER 11, Sri Ramakrishna was moved to a beautiful house at Cossipore, a suburb of Calcutta. The house was situated in a garden covering about five acres of land and abounding in fruit-trees and flowering plants. Here the final curtain fell on the Master's life.

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг ржнржХ্рждрж╕ржЩ্ржЧে ржХাрж╢ীржкুрж░ে ржмাрж╕ ржХрж░িрждেржЫেржи। ржПржд ржЕрж╕ুржЦ — ржХিржи্рждু ржПржХ ржЪিржи্рждা — ржХিрж╕ে ржнржХ্рждржжেрж░ ржоржЩ্ржЧрж▓ рж╣рзЯ। ржиিрж╢িржжিржи ржХোржи ржиা ржХোржи ржнржХ্рждেрж░ ржмিрж╖рзЯ ржЪিржи্рждা ржХрж░িрждেржЫেржи।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рд╕ेрд╡ा рдХे рд▓िрдП рдмाрд▓рдХ рднрдХ्рдд рдХ्рд░рдорд╢: рдХाрд╢ीрдкुрд░ рдоें рдЖрдХрд░ рд░рд╣ рд░рд╣े рд╣ैं । рдЕрднी рднी рдмрд╣ुрддेрд░े рднрдХ्рдд рдЕрдкрдиे рдШрд░ рдЖрдпा рдЬाрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं । рдЧृрд╣ी рднрдХ्рдд рдк्рд░ाрдпः рд░ोрдЬ рдЖрдХрд░ рджेрдЦ рдЬाрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं, рдХрднी рдХрднी рд░ाрдд рдХो рднी рд░рд╣ рдЬाрддे рд╣ैं ।

The young devotees had taken up their quarters at the garden house to tend Sri Ramakrishna, although many of them visited their own homes every now and then. The householders came to see the Master almost every day, and some of them occasionally spent the night.

рж╢ুржХ্рж░ржмাрж░, рззрззржЗ ржбিрж╕েржо্ржмрж░, рзирзнрж╢ে ржЕржЧ্рж░рж╣াрзЯржг, рж╢ুржХ্рж▓া ржкржЮ্ржЪржоীрждে рж╢্ржпাржоржкুржХুрж░ рж╣ржЗрждে ржаাржХুрж░ ржХাрж╢ীржкুрж░েрж░ ржмাржЧাржиে ржЖржЗрж╕েржи। ржЖржЬ ржмাрж░ো ржжিржи рж╣ржЗрж▓। ржЫোржХрж░া ржнржХ্рждেрж░া ржХ্рж░ржоে ржХাрж╢ীржкুрж░ে ржЖрж╕িрзЯা ржЕржмрж╕্ржеিрждি ржХрж░িрждেржЫেржи — ржаাржХুрж░েрж░ рж╕েржмাрж░ ржЬржи্ржп। ржПржЦржиржУ ржмাржЯী ржЕржиেржХে ржпাрждাрзЯাржд ржХрж░েржи। ржЧৃрж╣ী ржнржХ্рждেрж░া ржк্рж░াрзЯ ржк্рж░ржд্ржпрж╣ ржжেржЦিрзЯা ржпাржи — ржоржз্ржпে ржоржз্ржпে рж░াржд্рж░েржУ ржеাржХেржи

рдЗрд╕ рд╕рдордп рддрдХ рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рднрдХ्рдд рдПрдХрдд्рд░िрдд рд╣ो рдЧрдпे рд╣ैं । 1881 рдИ. рд╕े рднрдХ्рддों рдХा рд╕рдоाрдЧрдо рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рдеा । рдЕрди्рдд рдХे рдк्рд░ाрдпः рд╕рднी рднрдХ्рдд рдЖ рдЧрдпे рд╣ैं 1884 рдИ. рдХे рдЕрди्рддिрдо рднाрдЧ рдоें рд╢рд░рдж рдФрд░ рд╢рд╢ी рдиे рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХा рдк्рд░рдердо рджрд░्рд╢рди рдХिрдпा рдеा । рдХाрд▓ेрдЬ рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рдмाрдж, 1885 рдИ. рдХी рдордИ-рдЬूрди рд╕े рд╡े рд╕рджा рд╣ी рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рдЖрдпा-рдЬाрдпा рдХрд░рддे рд╣ैं 

ржнржХ্рждেрж░া ржк্рж░াрзЯ рж╕ржХрж▓েржЗ ржЬুржЯিрзЯাржЫেржи। рззрзорзорзз ржЦ্рж░ীрж╖্ржЯাржм্ржж рж╣ржЗрждে ржнржХ্ржд рж╕ржоাржЧржо рж╣ржЗрждেржЫে। рж╢েрж╖েрж░ ржнржХ্рждেрж░া рж╕ржХрж▓েржЗ ржЖрж╕িрзЯা ржкрзЬিрзЯাржЫেржи। рззрзорзорзк ржЦ্рж░ীрж╖্ржЯাржм্ржжেрж░ рж╢েрж╖াрж╢েрж╖ি рж╢рж╢ী ржУ рж╢рж░рзО ржаাржХুрж░ржХে ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░েржи, ржХрж▓েржЬেрж░ ржкрж░ীржХ্рж╖াржжিрж░ ржкрж░, рззрзорзорзл-рж░ ржоাржЭাржоাржЭি рж╣ржЗрждে рждাঁрж╣াрж░া рж╕рж░্ржмржжা ржпাрждাрзЯাржд ржХрж░েржи। 

рдЧिрд░ीрд╢ рдШोрд╖ рдиे рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХा рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рджрд░्рд╢рди 1884 рдИ. рдХे рд╕िрддрдо्рдмрд░ рдоाрд╕ рдоें рд╕्рдЯाрд░ рдеिрдПрдЯрд░ рдоें рдХिрдпा рдеा, рд╢ाрд░рджा рдиे 1884 рджिрд╕рдо्рдмрд░ рдХे рдЕрди्рдд рдоें, рддрдеा рд╕ुрдмोрдз рдФрд░ рдХ्рд╖ीрд░ोрдж рдиे 1885 рдЕрдЧрд╕्рдд рдоें

рззрзорзорзк ржЦ্рж░ীрж╖্ржЯাржм্ржжেрж░ рж╕েржк্ржЯেржо্ржмрж░ ржоাрж╕ে рж╕্ржЯাрж░ ржеিрзЯেржЯাрж░ে рж╢্рж░ীржпুржХ্ржд ржЧিрж░িрж╢ (ржШোрж╖) ржаাржХুрж░ржХে ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░েржи। рждিржиржоাрж╕ ржкрж░ে ржЕрж░্ржеাрзО ржбিрж╕েржо্ржмрж░েрж░ ржк্рж░াрж░ржо্ржн рж╣ржЗрждে рждিржиি рж╕рж░্ржмржжা ржпাрждাрзЯাржд ржХрж░েржи। рззрзорзорзк, ржбিрж╕েржо্ржмрж░েрж░ рж╢েрж╖ে рж╕াрж░ржжা ржаাржХুрж░ржХে ржжржХ্рж╖িржгেрж╢্ржмрж░-ржоржи্ржжিрж░ে ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░েржи। рж╕ুржмোржз ржУ ржХ্рж╖ীрж░োржж рззрзорзорзл-рж░ ржЕржЧрж╕্ржЯ ржоাрж╕ে ржаাржХুрж░ржХে ржк্рж░ржержо ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░েржи।

At Cossipore he set himself with redoubled energy to the completion of the work of spiritual ministration he had begun long before at Dakshineswar. Realizing that the end of his physical life was approaching, he gave away his spiritual treasures without stint (рдХंрдЬूрд╕ी)  to one and all. He was like one of those fruit-sellers who bring their fruit to the market-place, bargain at first about the prices, but then toward sunset, when the market is about to close, give away the fruit indiscriminatelyHere his disciples saw the greatest manifestation of his spiritual powers. Here they saw the fulfillment of his prophecies about his own end:

 "I shall make the whole thing public before I go."

 "When people in large numbers come to know 

and whisper about the greatness of this body, 

then the Mother will take it back."

 "The devotees will be sifted into

inner and outer circles toward the end." 

And so on. Here he predicted that a band of young disciples, with Narendranath as their leader, would in due course renounce the world and devote themselves to the realization of God and the service of humanity.

The main building at Cossipore had two stories, with three rooms below and two above. The Master occupied the central hall of the upper story; a small room to the left was used at night by his attendants. To the right of the hall was an open balcony where Sri Ramakrishna sometimes sat or walked. On the ground floor, a hall just below the Master's and a small room to the right of it were used by the devotees, and a small room to the extreme left was occupied by the Holy Mother. In the garden compound were some outbuildings, two reservoirs, and pleasant walks. Sri Ramakrishna breathed more freely in the open air of the new place.

Almost all the devotees had gathered by this time. They had started coming to him in 1881. By the end of 1884 Sarat and Sashi had become known to the Master, and since their college examinations in the middle, of 1885 they had been visiting him almost daily. Girish Ghosh had first met the Master in September 1884 at the Star Theatre. Since the beginning of the following December, he had been a constant visitor. And it was during the latter part of December 1884 that Sarada Prasanna first visited the Master at the Dakshineswar temple. Subodh and Kshirode first visited him in August 1885.

рдЖрдЬ рдмुрдзрд╡ाрд░ рд╣ै, 23 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1885। рдЖрдЬ рд╕ुрдмрд╣ рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХी рдоाрдиो рд▓ूрдЯ рдордЪी рд╣ुрдИ рд╣ै । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиिрд░ंрдЬрди рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, 'рддू рдоेрд░ा рдмाрдк рд╣ै, рдоैं рддेрд░ी рдЧोрдж рдоें рдмैрдаूँрдЧा ।' рдХाрд▓ीрдкрдж рдХी рдЫाрддी рдкрд░ рд╣ाрде рд░рдЦрдХрд░ рд╡े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, 'рдЪैрддрди्рдп рд╣ो', рдФрд░ рдЙрдирдХी рдаुрдб्рдбी рдкрдХрдб़рдХрд░ рдЙрдирдХा рджुрд▓ाрд░ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, 'рдЬिрд╕рдиे рд╣ृрджрдп рд╕े рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдкुрдХाрд░ा рд╣ोрдЧा, рдЬिрд╕рдиे рд╕рди्рдз्рдпोрдкाрд╕рдиा рдХी рд╣ोрдЧी, рдЙрд╕े рдпрд╣ाँ рдЖрдиा рд╣ी рд╣ोрдЧा।' 

On the morning of December 23 Sri Ramakrishna gave unrestrained expression to his love for the devotees. He said to Niranjan, "You are my father: I shall sit on your lap." Touching Kalipada's chest, he said, "May your inner spirit be awakened!" He stroked Kalipada's chin affectionately and said, "Whoever has sincerely called on God or performed his daily religious devotions will certainly come here." 

ржЖржЬ рж╕ржХাрж▓ে ржк্рж░েржоেрж░ ржЫрзЬাржЫрзЬি। ржиিрж░ржЮ্ржЬржиржХে ржмрж▓ржЫেржи, “рждুржЗ ржЖржоাрж░ ржмাржк, рждোрж░ ржХোрж▓ে ржмрж╕ржм।” ржХাрж▓ীржкржжрж░ ржмржХ্рж╖ рж╕্ржкрж░্рж╢ ржХрж░িрзЯা ржмрж▓িрждেржЫেржи, “ржЪৈрждржи্ржп рж╣ржУ!” ржЖрж░ ржЪিржмুржХ ржзрж░িрзЯা рждাрж╣াржХে ржЖржжрж░ ржХрж░িрждেржЫেржи; ржЖрж░ ржмрж▓িрждেржЫেржи, “ржпে ржЖржи্рждрж░িржХ ржИрж╢্ржмрж░ржХে ржбেржХেржЫে ржмা рж╕ржи্ржз্ржпা-ржЖрж╣্ржиিржХ ржХрж░েржЫে, рждাрж░ ржПржЦাржиে ржЖрж╕рждেржЗ рж╣ржмে।”

рдЖрдЬ рдк्рд░ाрддःрдХाрд▓ рджो рднрдХ्рдд-рд╕्рдд्рд░िрдпों рдкрд░ рднी рдХृрдкाрджृрд╖्рдЯि рд╣ो рдЧрдпी । рд╕рдоाрдзिрд╕्рде рд╣ोрдХрд░ рдЙрди्рд╣ोрдиे рдЕрдкрдиे рдкैрд░ рд╕े рдЙрдирдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХिрдпा । рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЙрди рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рдЖँрдЦों рдоें рдЖँрд╕ू рдЖ рдЧрдпे । рдПрдХ рдиे рд░ोрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा, 'рдЖрдкрдХी рдЗрддрдиी рдХृрдкा !' рд╕рдЪрдоुрдЪ рд╣ी, рдЖрдЬ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдк्рд░ेрдо рдХी рд▓ूрдЯ рдордЪा рд░рдЦी рд╣ै । рд╕ींрддी рдХे рдЧोрдкाрд▓ рдкрд░ рдХृрдкा рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, 'рдЙрд╕े рдмुрд▓ा рд▓े рдЖрдУ ।'

In the morning two ladies received his special blessing. In a state of samadhi, he touched their hearts with his feet. They shed tears of joy. One of them said to him, weeping, "You are so kind!" His love that day really broke all bounds. He wanted to bless Gopal of Sinthi and said to a devotee, "Bring Gopal here."

 ржЖржЬ рж╕ржХাрж▓ে ржжুржЗржЯি ржнржХ্ржд рж╕্ржд্рж░ীрж▓োржХেрж░ ржЙржкрж░ржУ ржХৃржкা ржХрж░িрзЯাржЫেржи। рж╕ржоাржзিрж╕্рже рж╣ржЗрзЯা рждাрж╣াржжেрж░ ржмржХ্рж╖ে ржЪрж░ржг ржж্ржмাрж░া рж╕্ржкрж░্рж╢ ржХрж░িрзЯাржЫেржи। рждাঁрж╣াрж░া ржЕрж╢্рж░ু ржмিрж╕рж░্ржЬржи ржХрж░িрждে рж▓াржЧিрж▓েржи; ржПржХржЬржи ржХাঁржжিрждে ржХাঁржжিрждে ржмрж▓িрж▓েржи, “ржЖржкржиাрж░ ржПржд ржжрзЯা!” ржк্рж░েржоেрж░ ржЫрзЬাржЫрзЬি! рж╕িঁржеিрж░ ржЧোржкাрж▓ржХে ржХৃржкা ржХрж░িржмেржи ржмрж▓িрзЯা ржмрж▓িрждেржЫেржи, “ржЧোржкাрж▓ржХে ржбেржХে ржЖржи।”

рд╕рди्рдз्рдпा рд╣ो рдЧрдпी рд╣ै । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЬрдЧрди्рдоाрддा рдХी рдЪिрди्рддा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рдХुрдЫ рджेрд░ рдмाрдж рдмрдб़े рд╣ी рдзीрдоे рд╕्рд╡рд░ рдоें рджो-рдПрдХ рднрдХ्рддों рдХे рд╕ाрде рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рдХрдорд░े рдоें рдХाрд▓ी, рдЪुрди्рдиीрд▓ाрд▓, рдоाрд╕्рдЯрд░, рдирд╡рдЧोрдкाрд▓, рд╢рд╢ी, рдиिрд░ंрдЬрди рдЖрджि рднрдХ्рдд рд╣ैं ।

It was evening. Sri Ramakrishna was absorbed in contemplation of the Mother of the Universe. After a while he began to talk very softly with some of the devotees. Kali, Chunilal, M., Navagopal, Sashi, Niranjan, and a few others were present.

ржХিрзЯрзОржХ্рж╖ржг ржкрж░ে ржаাржХুрж░ ржЕрждি ржоৃржжুрж╕্ржмрж░ে ржжু-ржПржХржЯি ржнржХ্рждেрж░ рж╕рж╣িржд ржХржеা ржХрж╣িрждেржЫেржи। ржШрж░ে ржХাрж▓ী, ржЪুржиিрж▓াрж▓, ржоাрж╕্ржЯাрж░, ржиржмржЧোржкাрж▓, рж╢рж╢ী, ржиিрж░ржЮ্ржЬржи ржк্рж░ржнৃрждি ржнржХ্рждেрж░া ржЖржЫেржи।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдПрдХ рд╕्рдЯूрд▓ рдЦрд░ीрдж рд▓ाрдиा - рдпрд╣ाँ рдХे рд▓िрдП । рдХिрддрдиा рд▓рдЧेрдЧा ?

MASTER (to M.): "Buy a stool for me. What will it cost?"

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржПржХржЯি ржЯুрж▓ ржХিржиে ржЖржиржмে — ржПржЦাржиржХাрж░ ржЬржи্ржп। ржХржд ржиেржмে?

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी, рджो-рддीрди рд░ुрдкрдпे рдХे рднीрддрд░ рдЖ рдЬाрдпрдЧा ।

M: "Between two and three rupees."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржЬ্ржЮা, ржжু-рждিржи ржЯাржХাрж░ ржоржз্ржпে।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдирд╣ाрдиे рдХी рдЪौрдХी рдЬрдм рдмाрд░рд╣ рдЖрдиे рдоें рдоिрд▓рддी рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХी рдХीрдордд рдЗрддрдиी рдХ्рдпों рд╣ोрдЧी ?

MASTER: "If a small wooden seat costs only twelve annas, why should you have to pay so much for a stool?"

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЬрж▓ржкিрзЬি ржпржжি ржмাрж░ ржЖржиা, ржУрж░ ржжাржо ржЕржд рж╣ржмে ржХেржи?

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдХीрдордд рдЬ्рдпाрджा рди рд╣ोрдЧी - рдЙрддрдиे рдХे рд╣ी рднीрддрд░ рд╣ो рдЬाрдпрдЧा ।

M: "Perhaps it won't cost so much."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржмেрж╢ি рж╣ржмে ржиা, — ржУрж░ржЗ ржоржз্ржпে рж╣рзЯে ржпাржмে!

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрдЪ्рдЫा, рдХрд▓ рддो рдмृрд╣рд╕्рдкрддिрд╡ाрд░ рд╣ै - рддीрд╕рд░ा рдкрд╣рд░ рдЕрд╢ुрдн рд╣ोрдЧा । рдХ्рдпा рддीрди рдмрдЬे рд╕े рдкрд╣рд▓े рди рдЖ рд╕рдХोрдЧे ?

MASTER: "Tomorrow is Thursday. The latter part of the afternoon is inauspicious. Can't you come before three o'clock?"

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖржЪ্ржЫা, ржХাрж▓ ржЖржмাрж░ ржмৃрж╣рж╕্ржкрждিржмাрж░েрж░ ржмাрж░ржмেрж▓া, — рждুржоি рждিржиржЯেрж░ ржЖржЧে ржЖрж╕рждে ржкাрж░ржмে ржиা?

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी рд╣ाँ, рдЖрдКँрдЧा ।

M: "Yes, sir. I shall."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржпে ржЖржЬ্ржЮা, ржЖрж╕ржм।

[(11 рджिрд╕рдо्рдмрд░,  1885), рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд-132 ]

ЁЯХКЁЯП╣рдХ्рдпा рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рджेрд╡ рдПрдХ рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ैं? рдмीрдоाрд░ी рдХा рд░рд╣рд╕्рдпЁЯХКЁЯП╣

(Is Sri Ramakrishna Dev an incarnation? 

secret purpose of disease.)

[ржаাржХুрж░ рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг ржХি ржЕржмрждাрж░? ржЕрж╕ুржЦেрж░ ржЧুрж╣্ржп ржЙржж্ржжেрж╢্ржп ]

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрдЪ्рдЫा, рдпрд╣ рдмीрдоाрд░ी рдХिрддрдиे рджिрдиों рдоें рдЕрдЪ्рдЫी рд╣ोрдЧी ?

MASTER: "Well, can you tell how long it will take me to recover from this illness?"

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (ржоাрж╕্ржЯাрж░েрж░ ржк্рж░рждি) — ржЖржЪ্ржЫা, ржП-ржЕрж╕ুржЦржЯা ржХржж্ржжিржиে рж╕াрж░ржмে?

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬрд░ा рдмрдв़ рдЧрдпी рд╣ै, рдХुрдЫ рджिрди рд▓рдЧेंрдЧे ।

M: "It has been aggravated a little and will take some days."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржПржХржЯু ржмেрж╢ি рж╣рзЯেржЫে — ржжিржи ржиেржмে।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХिрддрдиे рджिрди ?

MASTER: "How long?"

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржХржд ржжিржи?

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдкाँрдЪ-рдЫ: рдорд╣ीрдиे рд▓рдЧ рд╕рдХрддे рд╣ैं ।

M: "Perhaps five to six months."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржкাঁржЪ-ржЫ’ ржоাрж╕ рж╣рждে ржкাрж░ে।

рдпрд╣ рд╕ुрдирдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдмाрд▓рдХ рдХी рддрд░рд╣ рдЕрдзीрд░ рд╣ो рдЧрдпे । рдХрд╣рддे рд╣ैं - “рдХрд╣рддे рдХ्рдпा рд╣ो ?"

Hearing this, Sri Ramakrishna became impatient, like a child, and said: "So long? What do you mean?"

ржПржЗ ржХржеাрзЯ ржаাржХুрж░ ржмাрж▓ржХেрж░ ржи্ржпাрзЯ ржЕржзৈрж░্ржп рж╣ржЗрж▓েржи। ржЖрж░ ржмрж▓িрждেржЫেржи — “ржмрж▓ ржХি?”

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी, рдоैंрдиे рдЬреЬ-рд╕рдоेрдд рдЕрдЪ्рдЫी рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрддрдиे рджिрди рдмрддрд▓ाрдпे рд╣ैं ।

M: "I mean, sir, for complete recovery."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржЬ্ржЮা, рж╕ржм рж╕াрж░рждে।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдпрд╣ рдХрд╣ो । рдЕрдЪ्рдЫा, рдИрд╢्рд╡рд░ी рд░ूрдкों рдХे рдЗрддрдиे рджрд░्рд╢рди рд╣ोрддे рд╣ैं, рднाрд╡ рдФрд░ рд╕рдоाрдзि рд╣ोрддी рд╣ै, рдлिрд░ рдРрд╕ी рдмीрдоाрд░ी рдХ्рдпों рд╣ुрдИ ?

MASTER: "Oh, that! I am relieved. Can you explain one thing? How is it that in spite of all these visions, all this ecstasy and samadhi, I am so ill?"

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рждাржЗ ржмрж▓। — ржЖржЪ্ржЫা, ржПржд ржИрж╢্ржмрж░ীрзЯ рж░ূржк ржжрж░্рж╢ржи, ржнাржм, рж╕ржоাржзি! — рждржмে ржПржоржи ржм্ржпাржоো ржХেржи?

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी, рдЖрдкрдХो рдХрд╖्рдЯ рддो рдмрд╣ुрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдЗрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै ।

M: "Your suffering is no doubt great; but it has a deep meaning."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржЬ্ржЮা, ржЦুржм ржХрж╖্ржЯ рж╣ржЪ্ржЫে ржмржЯে; ржХিржи্рждু ржЙржж্ржжেрж╢্ржп ржЖржЫে।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХ्рдпा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै ?

MASTER: "What is it?"

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржХি ржЙржж্ржжেрж╢্ржп?

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЖрдкрдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै । рдиिрд░ाрдХाрд░ рдХी рдУрд░ рдЭुрдХाрд╡ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै । рдЖрдкрдХा 'рд╡िрдж्рдпा рдХा рдоैं' рднी рдирд╖्рдЯ рд╣ुрдЖ рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै

M: "A change is coming over your mind. It is being directed toward the formless aspect of God. Even your 'ego of Knowledge' is vanishing."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржкржиাрж░ ржЕржмрж╕্ржеা ржкрж░িржмрж░্рждржи рж╣ржмে — ржиিрж░াржХাрж░েрж░ ржжিржХে ржЭোঁржХ рж╣ржЪ্ржЫে। — ‘ржмিржж্ржпাрж░ ржЖржоি’ ржкрж░্ржпржи্ржд ржеাржХржЫে ржиা।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рд╣ाँ, рд▓ोрдХ-рд╢िрдХ्рд╖ा рдмрди्рдж рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै । рдЕрдм рдФрд░ рдирд╣ीं рдХрд╣ा рдЬाрддा । рд╕рдм рд░ाрдордордп рджेрдЦ рд░рд╣ा рд╣ूँ । рдХрднी рдХрднी рдорди рдоें рдЖрддा рд╣ै, рдХिрд╕рд╕े рдХрд╣ूँ ? рджेрдЦो рди, рдпрд╣ рдордХाрди рдХिрд░ाрдпे рдкрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा, рдЗрд╕рд╕े рдХिрддрдиे рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рднрдХ्рдд рдЖ рд░рд╣े рд╣ैं । “рдХृрд╖्рдгрдк्рд░рд╕рди्рди рд╕ेрди рдпा рд╢рд╢рдзрд░ рдХी рддрд░рд╣ рд╕ाрдЗрди-рдмोрд░्рдб рддो рди рд▓рдЯрдХाрдпा рдЬाрдпрдЧा рдХि рдЗрддрдиे рд╕рдордп рд╕े рдЗрддрдиी рд╕рдордп рддрдХ рд▓ेрдХ्рдЪрд░ рд╣ोрдЧा !" (рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдФрд░ рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╣ँрд╕рддे рд╣ैं)

MASTER: "That is true. My teaching of others is coming to an end. I cannot give any more instruction. I see that everything is Rama Himself. And sometimes I say to myself, 'Whom shall I teach?' You see, because I am living in a rented house many kinds of devotees are coming here. I hope I shall not have to put up a 'signboard', like Shashadhar or Krishnaprasanna Sen,1 announcing my lectures." (The Master and M. laugh.)

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рж╣াঁ, рж▓োржХрж╢িржХ্рж╖া ржмржи্ржз рж╣ржЪ্ржЫে — ржЖрж░ ржмрж▓рждে ржкাрж░ি ржиা। рж╕ржм рж░াржоржорзЯ ржжেржХржЫি। — ржПржХ-ржПржХржмাрж░ ржоржиে рж╣рзЯ, ржХাржХে ржЖрж░ ржмрж▓ржм! ржжেржЦো ржиা, — ржПржЗ ржмাрзЬি-ржнাрзЬা рж╣рзЯেржЫে ржмрж▓ে ржХржд рж░ржХржо ржнржХ্ржд ржЖрж╕ржЫে।“ржХৃрж╖্ржгржк্рж░рж╕ржи্ржи рж╕েржи ржмা рж╢рж╢ржзрж░েрж░ ржорждো рж╕াржЗржи্‌ржмোрж░্ржб рждো рж╣ржмে ржиা, — ржЖржоুржХ рж╕ржорзЯ рж▓েржХржЪাрж░ рж╣ржЗржмে!” (ржаাржХুрж░েрж░ ржУ ржоাрж╕্ржЯাрж░েрж░ рж╣াрж╕্ржп)

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдПрдХ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдФрд░ рд╣ै, рднрдХ्рддों рдХा рдЪुрдирдиा । рдкाँрдЪ рд╕ाрд▓ рддрдХ рддрдкрд╕्рдпा рдХрд░рдХे рдЬो рдХुрдЫ рди рд╣ोрддा, рд╡рд╣ рдЗрди्рд╣ीं рдХुрдЫ рджिрдиों рдоें рднрдХ्рддों рдХो рд╣ो рдЧрдпा । рдЙрдирдХा рдк्рд░ेрдо, рдЙрдирдХी рднрдХ्рддि рдЖрд╖ाрдв़ рдХी рдмाрдв़ рдХे рд╕рдоाрди рдмрдв़рддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै ।

M: "There is yet another purpose in this illness. It is the final sifting of disciples. The devotees have achieved in these few days what they could not have realized by five years' tapasya. Their love and devotion are growing by leaps and bounds."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖрж░ ржПржХржЯি ржЙржж্ржжেрж╢্ржп, рж▓োржХ ржмাржЫা। ржкাঁржЪ ржмржЫрж░েрж░ рждржкрж╕্ржпা ржХрж░ে ржпা ржиা рж╣ржд, ржПржЗ ржХрзЯржжিржиে ржнржХ্рждржжেрж░ рждা рж╣рзЯেржЫে। рж╕াржзржиা, ржк্рж░েржо, ржнржХ্рждি।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рд╣ाँ, рдпрд╣ рддो рд╣ुрдЖ । рдЕрднी рдиिрд░ंрдЬрди рдШрд░ рдЧрдпा рдеा ।

MASTER: "That may be true; but Niranjan went back home. 

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рж╣াঁ, рждা рж╣рж▓ ржмржЯে! ржПржЗ ржиিрж░ржЮ্ржЬржи ржмাрзЬি ржЧিржЫрж▓ো।

(рдиिрд░ंрдЬрди рд╕े) "рддू рдмрддा, рддुрдЭे рдХ्рдпा рдоाрд▓ूрдо рдкрдб़рддा рд╣ै ?"

(To Niranjan) Please tell me how you feel."

 (ржиিрж░ржЮ্ржЬржиেрж░ ржк্рж░рждি) рждুржЗ ржмрж▓ ржжেржЦি, ржХিрж░ржХржо ржмোржз рж╣рзЯ?

рдиिрд░ंрдЬрди - рдЬी, рдкрд╣рд▓े рдк्рдпाрд░ рд╣ी рдеा, рдкрд░рди्рддु рдЕрдм рдЫोрдб़рдХрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣ा рдЬाрддा ।

NIRANJAN: "Formerly I loved you, no doubt, but now it is impossible for me to live without you."

ржиিрж░ржЮ্ржЬржи — ржЖржЬ্ржЮে, ржЖржЧে ржнাрж▓ржмাрж╕া ржЫিрж▓ ржмржЯে, — ржХিржи্рждু ржПржЦржи ржЫেрзЬে ржеাржХрждে ржкাрж░ржмাрж░ ржЬো ржиাржЗ।

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдоैंрдиे рдПрдХ рджिрди рджेрдЦा рдеा, рдпे рд▓ोрдЧ рдХिрддрдиा рдмрдв़े-рдЪрдв़े рд╣ैं ।

M: "One day I found out how great these young men were."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржоি ржПржХржжিржи ржжেржЦেржЫিрж▓াржо, ржПрж░া ржХржд ржмрзЬрж▓োржХ!

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХрд╣ाँ ?

MASTER: "Where?"

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржХোржеাрзЯ?

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдПрдХ рддрд░рдл рдЦрдб़ा рд╣ुрдЖ рд╢्рдпाрдордХुрд░рд╡ाрд▓े рдордХाрди рдоें рджेрдЦा рдеा । рдЬाрди рдкрдб़ा, рдпे рд▓ोрдЧ рдХिрддрдиी рдмрдб़ी рдмाрдзाрдУं рдХो рд╣рдЯाрдХрд░ рд╡рд╣ाँ рд╕ेрд╡ा рдХे рд▓िрдП рдЖрдХрд░ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं ।

M: "Sir, one day I stood in a corner of the house at Syampukur and watched the devotees. I clearly saw that every one of them had made his way here through almost insurmountable obstacles and given himself over to your service."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржЬ্ржЮা, ржПржХржкাрж╢ে ржжাঁрзЬিрзЯে рж╢্ржпাржоржкুржХুрж░েрж░ ржмাрзЬিрждে ржжেржЦেржЫিрж▓াржо। ржмোржз рж╣рж▓, ржПрж░া ржПржХ-ржПржХржЬржи ржХржд ржмিржШ্ржи-ржмাржзা ржаেрж▓ে ржУржЦাржиে ржПрж╕ে ржмрж╕ে рж░рзЯেржЫে — рж╕েржмাрж░ ржЬржи্ржп।

[(11 рджिрд╕рдо्рдмрд░,  1885), рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд-132 ]

ЁЯХКЁЯП╣рд╕рдоाрдзि рдоें - рдЪрдХिрдд рдЕрд╡рд╕्рдеा - рдиिрд░ाрдХाрд░ - рдЕंрддрд░ंрдЧ рдЪрдпрдиЁЯХКЁЯП╣

[In the Samadhi, Astounded State — Formless, Intimate Selection ]

[рж╕ржоাржзিржоржи্ржжিрж░ে — ржЖрж╢্ржЪрж░্ржп ржЕржмрж╕্ржеা — ржиিрж░াржХাрж░ — ржЕржи্рждрж░ржЩ্ржЧ ржиিрж░্ржмাржЪржи ]

рдпрд╣ рдмाрдд рд╕ुрдирддे рд╣ी рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рднाрд╡ाрд╡ेрд╢ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै । рдХुрдЫ рджेрд░ рддрдХ рд╡े рд╕्рддрдм्рдз рд░рд╣े, рдлिрд░ рд╕рдоाрдзिрд╕्рде рд╣ो рдЧрдпे ।

As Sri Ramakrishna listened to these words he became abstracted. He was silent a few moments. Presently he went into samadhi.

ржПржЗ ржХржеা рж╢ুржиিрждে рж╢ুржиিрждে ржаাржХুрж░ ржнাржмাржмিрж╖্ржЯ рж╣ржЗрждেржЫেржи। ржХিрзЯрзОржХ্рж╖ржг ржиিрж╕্рждржм্ржз рж╣ржЗрзЯা рж░рж╣িрж▓েржи। рж╕ржоাржзিрж╕্рже!

рднाрд╡ рдХा рдЙрдкрд╢рдо рд╣ोрдиे рдкрд░ рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - “рдоैंрдиे рджेрдЦा, рд╕ाрдХाрд░ рд╕े рд╕рдм рдиिрд░ाрдХाрд░ рдоें рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं। рдФрд░ рд╕рдм рдмाрддें рдХрд╣рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдХрд╣рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдирд╣ीं рд╣ै । "рдЕрдЪ्рдЫा, рдпрд╣ рдиिрд░ाрдХाрд░ рдХी рдУрд░ рдХा рд╕ुрдЭाрд╡ рдХेрд╡рд▓ рд▓ीрди рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ै рди ?"

Regaining consciousness of the outer world, he said to M.: "I saw everything passing from form to formlessness. I want to tell you all the things I saw, but I cannot. Well, this tendency of mine toward the formless is only a sign of my nearing dissolution. Isn't that so?"

ржнাржмেрж░ ржЙржкрж╢ржо рж╣ржЗрж▓ে ржоাрж╕্ржЯাрж░ржХে ржмрж▓িрждেржЫেржи — “ржжেржЦрж▓াржо, рж╕াржХাрж░ ржеেржХে рж╕ржм ржиিрж░াржХাрж░ে ржпাржЪ্ржЫে! ржЖрж░ ржХржеা ржмрж▓рждে ржЗржЪ্ржЫা ржпাржЪ্ржЫে ржХিржи্рждু ржкাрж░ржЫি ржиা। “ржЖржЪ্ржЫা, ржУржЗ ржиিрж░াржХাрж░ে ржЭোঁржХ, — ржУржЯা ржХেржмрж▓ рж▓рзЯ рж╣ржмাрж░ ржЬржи্ржп; ржиা?”

рдоाрд╕्рдЯрд░ - ( рдЖрд╡ाрдХ् рд╣ोрдХрд░) - рдЬी, рдРрд╕ा рд╣ी рд╣ोрдЧा ।

M. (wonderingly): "It may be."

ржоাрж╕্ржЯাрж░ (ржЕржмাржХ্‌ рж╣ржЗрзЯা) — ржЖржЬ্ржЮা, рждাржЗ рж╣ржмে!

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрдм рднी рджेрдЦ рд░рд╣ा рд╣ूँ, рдиिрд░ाрдХाрд░ рдЕрдЦрдг्рдб рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж - рдаीрдХ рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ ..... рдкрд░рди्рддु рдмрдб़े рдХрд╖्рдЯ рд╕े рдоुрдЭे рднाрд╡-рд╕ंрд╡рд░рдг рдХрд░рдиा рдкрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै ।

MASTER: "Even now I am seeing the Formless Indivisible Satchidananda — just like that. . . . But I have suppressed my feelings with great difficulty.

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржПржЦржиржУ ржжেржЦржЫি ржиিрж░াржХাрж░ ржЕржЦржг্ржбрж╕ржЪ্ржЪিржжাржиржи্ржж ржПржЗрж░ржХржо ржХрж░ে рж░рзЯেржЫে। ...... ржХিржи্рждু ржЪাржкрж▓াржо ржЦুржм ржХрж╖্ржЯে।

"рддुрдордиे рдЬो рднрдХ्рддों рдХे рдЪुрдирдиे рдХी рдмाрдд рдХрд╣ी, рд╡рд╣ рдаीрдХ рд╣ै । рдЗрд╕ рдмीрдоाрд░ी рдоें рдпрд╣ рд╕рдордЭ рдоें рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै рдХि рдХौрди рдЕрди्рддрд░ंрдЧ рд╣ै рдФрд░ рдХौрди рдмрд╣िрд░ंрдЧ । рдЬो рд▓ोрдЧ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдпрд╣ाँ рдкрд░ рд╣ैं, рд╡े рдЕंрддрд░ंрдЧ рд╣ैं । рдФрд░ рдЬो рд▓ोрдЧ рдПрдХ рдмाрд░ рдЖрдХрд░ рдХेрд╡рд▓ рдкूрдЫ рдЬाрддे рд╣ैं, 'рдХैрд╕े рд╣ैं, рдЖрдк рдорд╣ाрд╢рдп ?" рд╡े рдмрд╣िрд░ंрдЧ рд╣ैं ।

"What you said about the sifting of disciples was right: this illness is showing who belong to the inner circle and who to the outer. Those who are living here, renouncing the world, belong to the inner circle; and those who pay occasional visits and ask, 'How are you, sir?' belong to the outer circle.

“рж▓োржХ ржмাржЫা ржпা ржмрж▓ржЫ рждা ржаিржХ। ржПржЗ ржЕрж╕ুржЦ рж╣ржУрзЯাрждে ржХে ржЕржи্рждрж░ржЩ্ржЧ, ржХে ржмрж╣িрж░ржЩ্ржЧ, ржмোржЭা ржпাржЪ্ржЫে। ржпাрж░া рж╕ংрж╕াрж░ ржЫেрзЬে ржПржЦাржиে ржЖржЫে, рждাрж░া ржЕржи্рждрж░ржЩ্ржЧ। ржЖрж░ ржпাрж░া ржПржХржмাрж░ ржПрж╕ে ‘ржХেржоржи ржЖржЫেржи ржорж╢াржЗ’, ржЬিржЬ্ржЮাрж╕া ржХрж░ে, рждাрж░া ржмрж╣িрж░ржЩ্ржЧ।

"рднрд╡рдиाрде рдХो рддुрдордиे рджेрдЦा рдирд╣ीं ? рд╢्рдпाрдордкुрдХुрд░ рдоें рджूрд▓्рд╣ा-рд╕ा рд╕рдЬрдХрд░ рдЖрдпा рдФрд░ рдкूрдЫा – ‘рдХैрд╕े рд╣ैं рдЖрдк?’ рдмрд╕ рддрдм рд╕े рдлिрд░ рдЙрд╕рдиे рдЗрдзрд░ рдХा рдиाрдо рддрдХ рдирд╣ीं рд▓िрдпा । рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдоैं рдЙрд╕рдХा рдЗрддрдиा рдЦ्рдпाрд▓ рдХрд░рддा рд╣ूँ, рдкрд░рди्рддु рдЕрдм рдЙрд╕ рдкрд░ рдоेрд░ा рдорди рдирд╣ीं рд╣ै ।"

"Didn't you notice Bhavanath? The other day he came to Syampukur dressed as a bridegroom and asked me, 'How are you?' I haven't seen him since. I show him love for Narendra's sake, but he is not in my thought any more.

ржнржмржиাржержХে ржжেржЦрж▓ে ржиা? рж╢্ржпাржоржкুржХুрж░ে ржмрж░ржЯি рж╕েржЬে ржПрж▓ো। ржЬিржЬ্ржЮাрж╕া ржХрж░рж▓ে ‘ржХেржоржи ржЖржЫেржи?’ рждাрж░ржкрж░ ржЖрж░ ржжেржЦা ржиাржЗ। ржирж░েржи্ржж্рж░েрж░ ржЦাрждিрж░ে ржУржЗрж░ржХржо рждাржХে ржХрж░ি, ржХিржи্рждু ржоржи ржиাржЗ।”

(реи)

[(11 рджिрд╕рдо्рдмрд░,  1885), рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд-132 ]

*рд╢्рд░ीрдоुрдЦрдХрдеिрдд рдЪрд░िрддाрдоृрдд*

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХौрди рд╣ैं -?

[рдЕрд╕िрддो рджेрд╡рд▓ो рд╡्рдпाрд╕ः рд╕्рд╡рдпं рдЪैрд╡ рдм्рд░рд╡ीрд╖ि рдоे।।

(рдЧीрддा 10.13)

ЁЯФ▒ЁЯХК рдХ्рд╖рд░ (рдЬीрд╡ाрдд्рдоा) рд╕े рдЕрдХ्рд╖рд░ (рдкрд░рдоाрдд्рдоा) рд╣ोрдиा ЁЯФ▒ЁЯХК 

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рдордгि рд╕े) - рдЬрдм рдИрд╢्рд╡рд░ рднрдХ्рддों рдХे рд▓िрдП рд╢рд░ीрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░рдХे рдЖрддे рд╣ैं, рддрдм рдЙрдирдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рднрдХ्рдд рднी рдЖрддे рд╣ैं । рдЙрдирдоें рдХोрдИ рдЕрди्рддрд░ंрдЧ рд╣ोрддे рд╣ैं, рдХोрдИ рдмрд╣िрд░ंрдЧ, рдФрд░ рдХोрдИ рд░рд╕рджрджाрд░ (рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдУं рдХो рдкूрд░ी рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े) рд╣ोрддे рд╣ैं ।

(To M.) "When God assumes a human body for the sake of His devotees, many of His devotees accompany Him to this earth. Some of them belong to the inner circle, some to the outer circle, and some become the suppliers of His physical needs.

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (ржоржгিрж░ ржк্рж░рждি) — рждিржиি ржнржХ্рждেрж░ ржЬржи্ржпে ржжেрж╣ржзাрж░ржг ржХрж░ে ржпржЦржи ржЖрж╕েржи, рждржЦржи рждাঁрж░ рж╕ржЩ্ржЧে рж╕ржЩ্ржЧে ржнржХ্рждрж░াржУ ржЖрж╕ে। ржХেржЙ ржЕржи্рждрж░ржЩ্ржЧ, ржХেржЙ ржмрж╣িрж░ржЩ্ржЧ। ржХেржЙ рж░рж╕ржж্ржжাрж░।

"рджрд╕ рдЧ्рдпाрд░рд╣ рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рд╡िрд╢ाрд▓ाрдХ्рд╖ी рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬрдм рдоैं рдЧрдпा рдеा, рддрдм рдоैрджाрди рдоें рдоेрд░ी рдкрд╣рд▓ी рднाрд╡ाрд╡рд╕्рдеा рд╣ुрдИ рдеी । рдХिрддрдиी рд╕ुрди्рджрд░ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдеी рд╡рд╣ ! рдоैं рдмिрд▓рдХुрд▓ рдмाрд╣्рдпрдЬ्рдЮाрди рд╢ूрди्рдп рд╣ो рдЧрдпा рдеा।

"I experienced one of my first ecstasies when I was ten or eleven years old, as I was going through a meadow to the shrine of Visalakshi. What a vision! I became completely unconscious of the outer world.

“ржжрж╢-ржПржЧাрж░ো ржмржЫрж░েрж░ рж╕ржорзЯ ржжেрж╢ে ржмিрж╢াрж▓াржХ্рж╖ী ржжেржЦрждে ржЧিрзЯে ржоাржаে ржЕржмрж╕্ржеা рж╣рзЯ। ржХি ржжেржЦрж▓াржо! — ржПржХেржмাрж░ে ржмাрж╣্ржпрж╢ূржи্ржп!

“рдЬрдм рдмाрдИрд╕-рддेрдИрд╕ рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдеी рддрдм рдЙрд╕рдиे (рдЬрдЧрди्рдоाрддा рдиे) рдоुрдЭрд╕े рдХाрд▓ीрдШрд░ (рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░) рдоें рдкूрдЫा - 'рдХ्рдпा рддू рдЕрдХ्рд╖рд░ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै ?" рдоैं рдЕрдХ्рд╖рд░ рдХा рдЕрд░्рде рдЬाрдирддा рд╣ी рди рдеा । рдкूрдЫрдиे рдкрд░ рд╣рд▓рдзाрд░ी рдиे рдмрддрд▓ाрдпा, 'рдХ्рд╖рд░ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЬीрд╡ рдФрд░ рдЕрдХ्рд╖рд░ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдкрд░рдоाрдд्рдоा (Supreme Soul)'

"I was twenty-two or twenty-three when the Divine Mother one day asked me in the Kali temple, 'Do you want to be Akshara?' I didn't know what the word meant. I asked Haladhari about it. He said, 'Kshara means jiva, living being; Akshara means Paramatman, the Supreme Soul.'

“ржпржЦржи ржмাржЗрж╢-рждেржЗрж╢ ржмржЫрж░ ржмрзЯрж╕рзз ржХাрж▓ীржШрж░ে (ржжржХ্рж╖িржгেрж╢্ржмрж░ে) ржмрж▓рж▓ে, рждুржЗ ржХি ржЕржХ্рж╖рж░ рж╣рждে ржЪাрж╕?’ — ржЕржХ্рж╖рж░ ржоাржиে ржЬাржиি ржиা! ржЬিржЬ্ржЮাрж╕া ржХрж░рж▓াржо — рж╣рж▓ржзাрж░ী ржмрж▓рж▓ে, ‘ржХ্рж╖рж░ ржоাржиে ржЬীржм, ржЕржХ্рж╖рж░ ржоাржиে ржкрж░ржоাржд্ржоা’।

[(11 рджिрд╕рдо्рдмрд░,  1885), рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд-132 ]

ЁЯФ▒ЁЯХКрдаाрдХुрд░ рджेрд╡ рдХे рдХुрд▓ 31 рднрдХ्рдд рдеे рд▓ाрдЯू рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдиे рдЧिрдирдХрд░ рджेрдЦा рдеा ЁЯФ▒ЁЯХК

“рдЬрдм рдЖрд░рддी рд╣ोрддी рдеी, рддрдм рдоैं рдХोрдаी рдХे рдКрдкрд░ рд╕े рдЪिрд▓्рд▓ाрддा рдеा, 'рдЕрд░े рднрдХ्рддो, рддुрдо рд╕рдм рдХрд╣ाँ рд╣ो ? рдЖрдУ, рдЬрд▓्рджी рдЖрдУ । рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдордиुрд╖्рдпों рдХे рдмीрдЪ рдоें рдоेрд░े рдк्рд░ाрдг рдиिрдХрд▓े рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं ।' рдЗंрдЧ्рд▓िрд╢рдоैрдиों (рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдкрдв़े рдЖрджрдоिрдпों) рд╕े рдЕрдкрдиा рд╣ाрд▓ рдХрд╣ा рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрддрд▓ाрдпा, 'рдпрд╣ рд╕рдм рдорди рдХी рднूрд▓ рд╣ै ।' рддрдм, рдЕрдкрдиे рдорди рдоें рдпрд╣ рдХрд╣рдХрд░ 'рд╢ाрдпрдж рдРрд╕ा рд╣ी рд╣ो' рдоैं рдЪुрдк рд╣ो рдЧрдпा । рдкрд░рди्рддु рдЕрдм рддो рд╡рд╣ рд╕рдм рдаीрдХ рдЙрддрд░ рд░рд╣ा рд╣ै । - рдЕрдм рднрдХ्рдд рдЖрдХрд░ рдПрдХрдд्рд░िрдд рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं

"At the hour of the evening worship in the Kali temple, I would climb to the roof of the kuthi and cry out: 'O devotees, where are you all? Come to me soon! I shall die of the company of worldly people!' I told all this to the 'Englishmen'. They said it was all an illusion of my mind. 'Perhaps it is', I said to myself and became calm. But now it is all coming true; the devotees are coming.

“ржпржЦржи ржЖрж░рждি рж╣ржд, ржХুржаিрж░ ржЙржкрж░ ржеেржХে ржЪিрзОржХাрж░ ржХрж░рждাржо, ‘ржУрж░ে ржХে ржХোржеাрзЯ ржнржХ্ржд ржЖржЫিрж╕ ржЖрзЯ! ржРрж╣িржХ рж▓োржХржжেрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржЖржоাрж░ ржк্рж░াржг ржпাрзЯ!’ ржЗংрж▓িрж╢ржо্ржпাржиржХে (ржЗংрж░াржЬী ржкрзЬা рж▓োржХржХে) ржмрж▓рж▓াржо। рждাрж░া ржмрж▓ে, ‘ржУ-рж╕ржм ржоржиেрж░ ржнুрж▓!’ рждржЦржи ‘рждাржЗ рж╣ржмে’ ржмрж▓ে рж╢াржи্ржд рж╣рж▓াржо। ржХিржи্рждু ржПржЦржи рждো рж╕েржЗ рж╕ржм ржоিрж▓ржЫে! — рж╕ржм ржнржХ্ржд ржПрж╕ে ржЬুржЯржЫে!

"рдлिрд░ рдоाँ рдиे рджिрдЦрд▓ाрдпा, рдкाँрдЪ рдЖрджрдоी рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े рд╣ैं । рдкрд╣рд▓ा рдордеुрд░рдмाрдмू рд╣ै । рдлिрд░ рд╢рдо्рднु рдорд▓्рд▓िрдХ, рдЙрд╕े рдкрд╣рд▓े рдоैंрдиे рдХрднी рдирд╣ीं рджेрдЦा рдеा । рднाрд╡ाрд╡ेрд╢ рдоें рдоैंрдиे рджेрдЦा, рдЧोрд░े рд░ंрдЧ рдХा рдЖрджрдоी, рд╕िрд░ рдкрд░ рдЯोрдкी рдкрд╣рдиे рд╣ुрдП । рдЬрдм рдмрд╣ुрдд рджिрдиों рдмाрдж рд╢рдо्рднु рдХो рджेрдЦा, рддрдм рдпाрдж рдЖ рдЧрдпा рдХि рдЗрд╕ी рдХो рдоैंрдиे рднाрд╡ाрд╡рд╕्рдеा рдоें рджेрдЦा рдеा । рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े рдФрд░ рддीрди рдЖрджрдоी рдЕрднी рдаीрдХ рдирд╣ीं рд╣ुрдП; рдкрд░рди्рддु рд╕рдм рдЧोрд░े рд░ंрдЧ рдХे рд╣ैं । рд╕ुрд░ेрди्рдж्рд░ рдмрд╣ुрдд рдХрд░рдХे рд░рд╕рджрджाрд░ рдХी рддрд░рд╣ рдЬाрди рдкрдб़рддा рд╣ै । 

"The Divine Mother also showed me in a vision the five suppliers of my needs; first, Mathur Babu, and second, Sambhu Mallick, whom I had not then met. I had a vision of a fair-skinned man with a cap on his head. Many days later, when I first met Sambhu, I recalled that vision; I realized that it was he whom I had seen in that ecstatic state. I haven't yet found out the three other suppliers of my wants. But they were all of a fair complexion. Surendra looks like one of them.

“ржЖржмাрж░ ржжেржЦাрж▓ে ржкাঁржЪржЬржи рж╕েржмাрзЯেржд। ржк্рж░ржержо, рж╕োржЬোржмাржмু (ржоржеুрж░ржмাржмু) рждাрж░ржкрж░ рж╢ржо্ржнু ржорж▓্рж▓িржХ, — рждাржХে ржЖржЧে ржХржЦржи ржжেржЦি ржиাржЗ। ржнাржмে ржжেржЦрж▓াржо, — ржЧৌрж░ржмрж░্ржг ржкুрж░ুрж╖, ржоাржеাрзЯ рждাржЬ। ржпржЦржи ржЕржиেржХржжিржи ржкрж░ে рж╢ржо্ржнুржХে ржжেржЦрж▓াржо, рждржЦржи ржоржиে ржкрзЬрж▓, — ржПржХেржЗ ржЖржЧে ржнাржмাржмрж╕্ржеাрзЯ ржжেржЦেржЫি! ржЖрж░ рждিржиржЬржи рж╕েржмাрзЯেржд ржПржЦржиржУ ржаিржХ рж╣рзЯ ржиাржЗ। ржХিржи্рждু рж╕ржм ржЧৌрж░ржмрж░্ржг। рж╕ুрж░েржи্ржж্рж░ ржЕржиেржХржЯা рж░рж╕ржж্ржжাрж░ ржмрж▓ে ржмোржз рж╣рзЯ।

рдпрд╣ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдЬрдм рд╣ुрдИ, рддрдм рдаीрдХ рдоेрд░ी рддрд░рд╣ рдХा рдПрдХ рдЖрджрдоी рдЖрдХрд░ рдоेрд░ी рдЗрдб़ा, рдкिंрдЧрд▓ा рдФрд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдиा рдиाрдб़िрдпों рдХो рдЦूрдм рд╣िрд▓ा рдЧрдпा । рд╖рдб्рдЪрдХ्рд░ों рдХे рдПрдХ-рдПрдХ рдкрдж्рдо рдХे рд╕ाрде рдЬिрд╡्рд╣ा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдордг рдХрд░рддा рдеा, рдРрд╕ा рдХрд░рдиे рд╕े рд╣ी рд╡े рдЕрдзोрдоुрдЦ рдкрдж्рдо рдКрд░्рдз्рд╡рдоुрдЦ рд╣ो рдЧрдпे । рдЕрди्рдд рдоें рд╕рд╣рд╕्рд░ाрд░ рдкрдж्рдо рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ो рдЧрдпा

"When I attained this state of God-Consciousness, a person exactly resembling myself thoroughly shook my Ida, Pingala, and Sushumna nerves. He licked with his tongue each of the lotuses of the six centres, and those drooping lotuses at once turned their faces upward. And at last the Sahasrara lotus became full-blown.

“ржПржЗ ржЕржмрж╕্ржеা ржпржЦржи рж╣рж▓ ржаিржХ ржЖржоাрж░ ржорждো ржПржХржЬржи ржПрж╕ে ржЗрзЬা, ржкিржЩ্ржЧрж▓া, рж╕ুрж╖ুржо্ржиা ржиাрзЬী рж╕ржм ржЭেрзЬে ржжিрзЯে ржЧেрж▓। рж╖рзЬржЪржХ্рж░েрж░ ржПржХ-ржПржХржЯি ржкржж্ржоে ржЬিрж╣্ржмা ржжিрзЯে рж░ржоржг ржХрж░ে, ржЖрж░ ржЕржзোржоুржЦ ржкржж্ржо ржКрж░্ржз্ржмржоুржЦ рж╣рзЯে ржЙржаে। рж╢েрж╖ে рж╕рж╣рж╕্рж░াрж░ ржкржж্ржо ржк্рж░рж╕্ржлুржЯিржд рж╣рзЯে ржЧেрж▓

"рдХрдм рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдХा рдЖрджрдоी рдЖрдпेрдЧा, рдпрд╣ рдкрд╣рд▓े рд╣ी рд╕े рдоाँ рдоुрдЭे рджिрдЦा рджेрддी рдеीं । рдЗрди्рд╣ीं рдЖँрдЦों рд╕े рдоैं рджेрдЦा рдХрд░рддा рдеा - рднाрд╡ाрд╡ेрд╢ рдоें рдирд╣ीं । рдоैंрдиे рджेрдЦा, рдЪैрддрди्рдпрджेрд╡ рдХा рд╕ंрдХीрд░्рддрди рдмрдХुрд▓ рд╡ृрдХ्рд╖ рд╕े рд╡рдЯ рд╡ृрдХ्рд╖ рдХी рдУрд░ рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдЙрд╕рдоें рдоैंрдиे рдмрд▓рд░ाрдо рдХो рджेрдЦा рдеा рдФрд░ рд╢ाрдпрдж рддुрдо्рд╣ें рднी рджेрдЦा рдеा । рдоेрд░े рдкाрд╕ рдмाрд░ рдмाрд░ рдЖрдиे рд╕े рддुрдордоें рдФрд░ рдЪुрди्рдиी #рдоें рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЬाрдЧृрддि рд╣ुрдИ рд╣ै । "рд╢рд╢ी рдФрд░ рд╢рд░рдж рдХो рджेрдЦा рдеा, рдпे рдИрд╢ु рдХे рджрд▓ рдоें рдеे

[рдЪुрди्рдиीрд▓ाрд▓ # рдмोрд╕ (1849-1936) - рдЪुрди्рдиीрд▓ाрд▓ рдмोрд╕ рдХा рдЬрди्рдо рдмाрдЧрдмाрдЬाрд░, рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рд╣ुрдЖ рдеा, рдЬो рдаाрдХुрд░ рдХे рдЧृрд╣рд╕्рде рднрдХ्рдд рдеे। рдмрд▓рд░ाрдо рдмрд╕ु рдХे рдкреЬोрд╕ рдоें рд░рд╣рддे рдеे। рд╡े рд╣िंрджू рд╕्рдХूрд▓ рдХे рдЫाрдд्рд░ рдеे рдФрд░ рдХрд▓рдХрдд्рддा рдХॉрд░्рдкोрд░ेрд╢рди рдоें рдХाрдо рдХрд░рддे рдеे। рдЪुрди्рдиीрд▓ाрд▓ рд╕ाрдзुрджрд░्рд╢рди рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд▓ेрдХрд░ рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдЧрдпे рдФрд░ рдаाрдХुрд░  рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░ рдзрди्рдп рд╣ो рдЧрдпे। рдмाрдж рдоें рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рд╕рд▓ाрд╣ рдоाрдирдХрд░ рдпोрдЧाрдн्рдпाрд╕ (рдХрдкाрд▓ рднाрддि рдЕрдиुрд▓ोрдо -рд╡िрд▓ोрдо рдк्рд░ाрдгाрдпाрдо) рд╕े рдЙрди्рд╣ें рдЕрд╕्рдердоा рд╕े рдоुрдХ्рддि рдоिрд▓ рдЧрдИ। рдаाрдХुрд░ рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдирдХी рднрдХ्рддि рдФрд░ рдЧрд╣рд░ी рд╣ो рдЧрдпी рдФрд░ рдзीрд░े-рдзीрд░े рд╡े рдаाрдХुрд░ рдХो рдПрдХ рдЕрд╡рддाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕рдордЭрдиे рд▓рдЧे। рдХाрд╢ीрдкुрд░ рдоें "рдХрд▓्рдкрддрд░ु" рджिрд╡рд╕ рдкрд░ рдЙрди्рд╣ें рдаाрдХुрд░ рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рдХृрдкा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдЪुрди्рдиीрд▓ाрд▓ рдХो "рдиाрд░ाрдпрдг" рдХрд╣ा рдХрд░рддे рдеे। рдмाрдж рдоें рдЙрдирдХे рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдорда рдХे рд╕ंрди्рдпाрд╕िрдпों рдХे рд╕ाрде рдШрдиिрд╖्рда рд╕ंрдмंрдз рдмрдиे рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдорда рдХी рд╡िрднिрди्рди рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдоें рдорджрдж рдХी।]

"The Divine Mother used to reveal to me the nature of the devotees before their coming. I saw with these two eyes — not in a trance — the kirtan party of Chaitanya going from the banyan-tree to the bakul-tree in the Panchavati. I saw Balaram in the procession and also, I think, yourself [meaning M.]. Chuni's spiritual consciousness and yours, too, have been awakened by frequent visits to me. In a vision I saw that Sashi and Sarat had been among the followers of Christ.

“ржпржЦржи ржпেрж░ূржк рж▓োржХ ржЖрж╕ржмে, ржЖржЧে ржжেржЦিрзЯে ржжিржд! ржПржЗ ржЪржХ্рж╖ে — ржнাржмে ржирзЯ — ржжেржЦрж▓াржо, ржЪৈрждржи্ржпржжেржмেрж░ рж╕ংржХীрж░্рждржи ржмржЯрждрж▓া ржеেржХে ржмржХুрж▓рждрж▓াрж░ ржжিржХে ржпাржЪ্ржЫে। рждাрждে ржмрж▓рж░াржоржХে ржжেржЦрж▓াржо, ржЖрж░ ржпেржи рждোржоাрзЯ ржжেржЦрж▓াржо। ржЪুржиিржХে ржЖрж░ рждোржоাржХে ржЖржиাржЧোржиাрзЯ ржЙржж্ржжীржкржи рж╣рзЯেржЫে। рж╢рж╢ী ржЖрж░ рж╢рж░рзОржХে ржжেржЦেржЫিрж▓াржо, ржЛрж╖ি ржХৃрж╖্ржгেрж░ (ржХ্рж░াржЗрж╕্ржЯ্‌) ржжрж▓ে ржЫিрж▓।

"рд╡рдЯ рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдиीрдЪे рдПрдХ рдмрдЪ्рдЪे рдХो рджेрдЦा рдеा । рд╣ृрджрдп рдиे рдХрд╣ा, 'рддрдм рддो рддुрдо्рд╣ाрд░े рдПрдХ рд▓рдб़рдХा рд╣ोрдЧा ?' рдоैंрдиे рдХрд╣ा, 'рдоेрд░े рд▓िрдП рддो рд╕рдм рдоाрддृрдпोрдиि рд╣ै, рдоेрд░े рд▓рдб़рдХा рдХैрд╕े рд╣ोрдЧा ?" рд╡рд╣ рд▓рдб़рдХा рд░ाрдЦाрд▓ рд╣ै ।

"Under the banyan-tree in the Panchavati I had a vision of a child. Hriday said to me, 'Then a son will soon be born to you.' I said to him: 'But I regard all women as mother. How can I have a son?' That child is Rakhal.

“ржмржЯрждрж▓াрзЯ ржПржХржЯি ржЫেрж▓ে ржжেржЦেржЫিрж▓াржо। рж╣ৃржжে ржмрж▓рж▓ে, рждржмে рждোржоাрж░ ржПржХржЯি ржЫেрж▓ে рж╣ржмে। ржЖржоি ржмрж▓рж▓াржо, ‘ржЖржоাрж░ ржпে ржоাрждৃржпোржиী! ржЖржоাрж░ ржЫেрж▓ে ржХেржоржи ржХрж░ে рж╣ржмে?’ рж╕েржЗ ржЫেрж▓ে рж░াржЦাрж▓।

"рдоैंрдиे рдХрд╣ा, ‘рдоाँ, рдЬрдм рддुрдордиे рдоेрд░ी рдРрд╕ी рд╣ी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХрд░ рджी рд╣ै рддрдм рдПрдХ рдмрдб़ा рдЖрджрдоी рднी рдоिрд▓ा рджो ।’ рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдордзुрд░рдмाрдмू рдиे рдЪौрджрд╣ рд╡рд░्рд╖ рддрдХ (1858 рд╕े 1871 рддрдХ) рд╕ेрд╡ा рдХी । рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рдХिрддрдиा рдХिрдпा ! - рд╕ाрдзुрдУं рдХी рд╕ेрд╡ा рдХे рд▓िрдП рдЕрд▓рдЧ рднрдг्рдбाрд░ рдХрд░ рджिрдпा; рдЧाрдб़ी, рдкाрд▓рдХी, рдЬो рд╡рд╕्рддु рдЬिрд╕े рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдоैं рдХрд╣рддा рдеा, рд╡рд╣ рддुрд░рди्рдд рджे рджेрддा рдеा ! рдм्рд░ाрд╣्рдордгी рдЙрд╕े рдк्рд░рддाрдк рд░ुрдж्рд░* рдХрд╣рддी рдеी । (*рдк्рд░рддाрдк рд░ुрдж्рд░ рдЙрдб़ीрд╕ा рдХे рд░ाрдЬा рддрдеा рд╢्рд░ीрдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рднрдХ्рдд рдеे । рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╢्рд░ीрдЪैрддрди्рдп рджेрд╡ рдХी рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╢्рд░рдж्рдзा рддрдеा рднрдХ्рддि рдХे рд╕ाрде рд╕ेрд╡ा рдХी рдеी ।)

"I said to the Divine Mother, 'O Mother, since You have placed me in this condition, provide me with a rich man.' That is why Mathur served me for fourteen years.(From 1858 to 1871.) And in how many different ways! At my request he arranged a special store-room for the sadhus. He provided me with carriage and palanquin. And whatever I asked him to give to anyone, he gave. The Brahmani2 identified him with Prataprudra.3

“ржмрж▓рж▓াржо, ржоা, ржПрж░ржХржо ржЕржмрж╕্ржеা ржпржжি ржХрж░рж▓ে, рждাрж╣рж▓ে ржПржХржЬржи ржмрзЬржоাржиুрж╖ ржЬুржЯিрзЯে ржжাржУ। рждাржЗ рж╕েржЬোржмাржмু ржЪৌржж্ржж ржмржЫрж░рзи ржзрж░ে рж╕েржмা ржХрж▓্рж▓ে। рж╕ে ржХржд ржХি! — ржЖрж▓াржжা ржнাঁрзЬাрж░ ржХрж░ে ржжিрж▓ে — рж╕াржзুрж╕েржмাрж░ ржЬржи্ржп — ржЧাрзЬি, ржкাрж▓ржХি — ржпাржХে ржпা ржжিрждে ржмрж▓েржЫি, рждাржХে рждা ржжেржУрзЯা। ржмাржоржиী ржЦрждাрждো — ржк্рж░рждাржк рж░ুржж্рж░

"рд╡िрдЬрдп рдиे рдЗрд╕ рд░ूрдк рдХे (рдЕрдкрдиी рдУрд░ рдЗंрдЧिрдд рдХрд░) рджрд░्рд╢рди рдХिрдпे рдеे । рдЕрдЪ्рдЫा, рдпрд╣ рдХ्рдпा рд╣ै ? - рд╡рд╣ рдХрд╣рддा рд╣ै, рддुрдо्рд╣ें рдЗрд╕ рд╕рдордп рдЫूрдиे рдкрд░ рдЬैрд╕ा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡ैрд╕ा рд╣ी рдоुрдЭे рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╣ुрдЖ рдеा ।

"Vijay had a vision of this form [meaning himself]. How do you account for it? Vijay said to me, 'I touched it exactly as I am touching you now.'

“ржмিржЬрзЯ ржПржЗ рж░ূржк (ржЕрж░্ржеাрзО ржаাржХুрж░েрж░ ржоূрж░্рждি) ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░েржЫে। ржПржХি ржмрж▓ো ржжেржЦি? ржмрж▓ে, рждোржоাрзЯ ржпেржоржи ржЫোঁрзЯা, ржУржЗрж░ূржк ржЫুঁрзЯেржЫি।

“рд▓ाрдЯू рдиे рдЧिрдиा, рдЗрдХрддीрд╕ рднрдХ्рдд рд╣ैं । рдЗрддрдиे рддो рдмрд╣ुрдд рдирд╣ीं рд╣ुрдП । рдкрд░ рд╣ाँ, рдХुрдЫ рднрдХ्рдд рд╡िрдЬрдп рддрдеा рдХेрджाрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рднी рдмрди рд░рд╣े рд╣ैं ।

"Latu counted thirty-one devotees in all. That's not many. But a few more are becoming devotees through Vijay and Kedar.

“ржиোржЯো (рж▓াржЯু) ржЦрждাрж▓ে ржПржХржд্рж░িрж╢ржЬржи ржнржХ্ржд। ржХржЗ рждেржоржи ржмেрж╢ি ржХржЗ! — рждржмে ржХেржжাрж░ ржЖрж░ ржмিржЬрзЯ ржХрждржХржЧুрж▓ো ржХржЪ্ржЫে!

“рднाрд╡ाрд╡ेрд╢ рдоें рдоाँ рдиे рджिрдЦрд▓ाрдпा, рдЕंрддिрдо рджिрдиों рдоें рдоुрдЭे рдкाрдпрд╕ рдЦाрдХрд░ рд╣ी рд░рд╣рдиा рд╣ोрдЧा ।“рдЗрд╕ рдмिрдоाрд░ी рдоें рд╡рд╣(рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рдзрд░्рдордкрдд्рдиी) рдоुрдЭे рдПрдХ рджिрди рдкाрдпрд╕ рдЦिрд▓ा рд░рд╣ी рдеी । рддрдм рдпрд╣ рдХрд╣рдХрд░ рдоैं рд░ोрдиे рд▓рдЧा, ‘рдХ्рдпा рдпрд╣ी рдоेрд░ा рдЕंрддिрдо рджिрдиों рдХा рдкाрдпрд╕ рдЦाрдиा рд╣ै, рдФрд░ рдЗрддрдиे рдХрд╖्рдЯрдкूрд░्рд╡рдХ !’”

"It was revealed to me in a vision that during my last days I should have to live on pudding. During my present illness my wife was one day feeding me with pudding. I burst into tears and said, 'Is this my living on pudding near the end, and so painfully?'"

“ржнাржмে ржжেржЦাрж▓ে, рж╢েрж╖ে ржкাрзЯেрж╕ ржЦেрзЯে ржеাржХрждে рж╣ржмে!“ржП ржЕрж╕ুржЦে ржкрж░িржмাрж░ (ржнржХ্рждржжেрж░ рж╢্рж░ীрж╢্рж░ীржоা) ржкাрзЯেрж╕ ржЦাржЗрзЯে ржжিржЪ্ржЫিрж▓, рждржЦржи ржХাঁржжрж▓াржо ржПржЗ ржмрж▓ে, — ржПржЗ ржХি ржкাрзЯেрж╕ ржЦাржУрзЯা! ржПржЗ ржХрж╖্ржЯে!”


 ==================

>>>рд╢्рд░ी рджुрд░्рдЧा рд╕рдк्рддрд╢рддी рдХा рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд░рд╣рд╕्рдп

рджुрд░्рдЧा рд╕рдк्рддрд╢рддी рдоें рд╕ुрд░рде рдиाрдордХ рд░ाрдЬा рдФрд░ рд╕рдоाрдзि рдиाрдордХ рд╡ैрд╢्рдп рдХा рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдЖрддा рд╣ै। рд╕ुрд░рде рд╢рдд्рд░ुрдУं рд╕े рдкрд░ाрдЬिрдд рд╣ोрдХрд░ рднाрдЧा рдеा। рдЙрд╕рдХा рд░ाрдЬ्рдп рд╢рдд्рд░ुрдУं рдХे рд╣ाрде рдоें рдЪрд▓ा рдЧрдпा рдеा। рдЕрдм рдЙрд╕рдоें рдЙрд╕рдХा рдХोрдИ рд╕्рд╡рдд्рд╡ рдирд╣ीं рд░рд╣ा рдеा рддो рднी рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдпों рдФрд░ рд╣ाрдеी-рдШोрдб़ों рдХी рд╕्рдоृрддि рд╕рддाрддी рдеी। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рдоाрдзि рдХो рдЙрд╕рдХे рдкुрдд्рд░ाрджि рдиे рдШрд░ рд╕े рдиिрдХाрд▓ рджिрдпा рдеा рддो рднी рдЙрд╕े рдШрд░ рдФрд░ рдШрд░рд╡ाрд▓ों рдХी (рдкुрдд्рд░-рдкौрдд्рд░) рд╣ी рд╕्рдоृрддि рдмрдиी рд░рд╣рддी рдеी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рдоुрдиिрд╡рд░ рдХे рдкाрд╕ рдЬाрдХрд░ рдЗрд╕ рдЕрдирднिрдордд рдЪिрди्рддा рдХा рдХाрд░рдг рдкूрдЫा। рддрдм рдоुрдиि рдиे рдХрд╣ा-

“рдЬ्рдЮाрдиिрдиाрдордкि рдЪेрддांрд╕ि рджेрд╡ी рднрдЧрд╡рддी рд╣ि рд╕ा।

рдмрд▓ाрджाрдХृрд╖्рдп рдоोрд╣ाрдп рдорд╣ाрдоाрдпा рдк्рд░рдпрдЪ्рдЫрддि।।”

“рд╕ैрд╖ा рдк्рд░рд╕рди्рдиा рд╡рд░рджा рдиृрдгां рднрд╡рддि рдоुрдХ्рддрдпे।

рд╕ा 'рд╡िрдж्рдпा рдкрд░рдоा' рдоुрдХ्рддेрд░्рд╣ेрддुрднूрддा рд╕рдиाрддрдиी।।

рд╡े рднрдЧрд╡рддी рдорд╣ाрдоाрдпрджेрд╡ी рдЬ्рдЮाрдиिрдпों рдХे рдЪिрдд्рдд рдХो рднी рдмрд▓рдкूрд░्рд╡рдХ рдЦींрдЪрдХрд░ рдоोрд╣ рдоें рдбाрд▓ рджेрддी рд╣ैं। рддрдеा рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╡े рд╣ी рдордиुрд╖्рдпों рдХो рдоुрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рд╡рд░рджाрди рджेрддी рд╣ैं। рд╡े рд╣ी 'рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा' рд╕ंрд╕ाрд░-рдмंрдзрди рдФрд░ рдоोрдХ्рд╖ (рднेंреЬрдд्рд╡ рдХे рдн्рд░рдо рд╕े -dehypnotized рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓ी) рдХी рд╣ेрддुрднूрддा рд╕рдиाрддрдиी рджेрд╡ी рд╣ैं।       рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рд╕рд░्рд╡ाрдд्рдоिрдХा рд╣ै- ‘рдпा рджेрд╡ी рд╕рд░्рд╡рднूрддेрд╖ु рдн्рд░ाрди्рддिрд░ूрдкेрдг рд╕ंрд╕्рдеिрддा’, ‘рдпा рджेрд╡ी рд╕рд░्рд╡рднूрддेрд╖ु рд╡िрдж्рдпा-рд░ूрдкेрдг рд╕ंрд╕्рдеिрддा’ рдЕрдкрдиे рд╕े рд╡िрдоुрдЦ рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдпे рдн्рд░ाрди्рддि рд░ूрдк рд╕े рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рдЕрдкрдиे рднрдХ्рддों рдХे рд▓िрдпे рд╡рд╣ी рдкрд░рдо рдХрд▓्рдпाрдгी рд╡िрдж्рдпा рджेрд╡ी рд╣ै। 

     рдкूрд░े рдирд╡рд░ाрдд्рд░ों рдоें рднрдХ्рддि рднाрд╡ рд╕े рджुрд░्рдЧा рд╕рдк्рддрд╢рддी рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рджेрд╡ी рдХी рддीрдиों рдЪрд░िрдд्рд░ों – рдордзुрдХैрдЯрдн рд╡рдз, рдорд╣िрд╖ाрд╕ुрд░ рд╡рдз рдФрд░ рд╢ुрдо्рдн рдиिрд╢ुрдо्рдн рдХा рдЙрдирдХी рд╕рдорд╕्рдд рд╕ेрдиा рдХे рд╕рд╣िрдд рд╡рдз рдХी рдХрдеाрдУं рдХा рдкाрда рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрди рддीрдиों рдЪрд░िрдд्рд░ों рдХो рдкрдв़рдХрд░ рдЗрд╣рд▓ोрдХ рдоें рдкрд▓ рдкрд▓ рджिрдЦाрдИ рджेрдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдиेрдХाрдиेрдХ рдж्рд╡рди्рдж्рд╡ों рдХा рд╕्рдорд░рдг рд╣ो рдЖрддा рд╣ै। 

рдЧीрддा рдЧ्рд░рди्рдеों рдоें рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╢्рд░ीрдордж्рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा рдЬ्рдЮाрдирдХाрдг्рдб рдХा рд╕рд░्рд╡ोрдкрдпोрдЧी рдФрд░ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдЧ्рд░рди्рде рд╣ै, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рджुрд░्рдЧा рд╕рдк्рддрд╢рддी рдЬ्рдЮाрдирдХाрдг्рдб рдФрд░ рдХрд░्рдордХाрдг्рдб рдХा рд╕рд░्рд╡ोрдкрдпोрдЧी рдФрд░ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдЧ्рд░рди्рде рд╣ै। 

рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рд╣ै рдХ्рдпा ? рд╢рдХ्рддिрдоाрди рдХा рд╡рд╣ рд╡ैрд╢िрд╖्рдЯ्рдп рдЬो рдЙрд╕े рд╕ाрдоाрди्рдп рд╕े рдкृрдердХ् рдХрд░рдХे рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддा рд╣ै рд╢рдХ्рддि рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рд╢рдХ्рддिрдоाрди рдФрд░ рд╢рдХ्рддि рд╡рд╕्рддुрддः рдПрдХ рд╣ी рддрдд्рд╡ рд╣ै।   рддрдеाрдкि рд╢рдХ्рддिрдоाрди рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рд╢рдХ्рддि рдХी рд╣ी рдк्рд░рдоुрдЦрддा рд░рд╣рддी рд╣ै।  рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬैрд╕े рдХि рдПрдХ рдЧाрдпрдХ рдХी рдЧाрдпрди рд╢рдХ्рддि рдХा рд╣ी рдЖрджрд░, рдЙрдкрдпोрдЧ рдФрд░ рдорд╣рдд्рд╡ рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддा рд╣ै।   рдХ्рдпोंрдХि рд╕ंрд╕ाрд░ рдЧाрдпрдХ рдХे рд╕ौрди्рджрд░्рдп рдЖрджि рдкрд░ рдирд╣ीं рд╡рд░рди् рдЙрд╕рдХी рдордзुрд░ рд╕्рд╡рд░ рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╡िрд▓ाрд╕ рдоें рдоुрдЧ्рдз рд╣ोрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬрдЧрди्рдиिрдпрди्рддा рдХो рдЙрд╕рдХी рдЬрдЧрдд्рдХрд░्рдд्рд░ी рд╢рдХ्рддि рд╕े рд╣ी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рд╢рдХ्рддि рдЙрдкाрд╕рдиा рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдФрд░ рдорд╣рдд्рд╡ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 

рд╢рдХ्рддि рдЙрдкाрд╕рдиा рд╡рд╕्рддुрддः рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрди рдХрд░ाрддी рд╣ै рдХि рдпрд╣ рд╕рдорд╕्рдд рджृрд╢्рдп рдк्рд░рдкंрдЪ рдм्рд░рд╣рдо рд╢рдХ्рддि рдХा рд╣ी рд╡िрд▓ाрд╕ рд╣ै।  рдпрд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдХ्рддि рд╕ृрд╖्рдЯि, рд╕्рдеिрддि рддрдеा рд▓рдп рдХрд░ाрддी рд╣ै।  рдПрдХ рдУрд░ рдЬрд╣ाँ рдпрд╣ी рдм्рд░рд╣्рдорд╢рдХ्рддि рдЕрд╡िрдж्рдпा рдмрдирдХрд░ рдЬीрд╡ рдХो рдмрди्рдзрди рдоें рдмाँрдзрддी рд╣ै, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдпрд╣ी рд╡िрдж्рдпा рдмрдирдХрд░ рдЬीрд╡ рдХो рдм्рд░рд╣्рдо рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░ा рдХрд░ рдЙрд╕ рдмрди्рдзрди рд╕े рдоुрдХ्рдд рднी рдХрд░ाрддी рд╣ै।   рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЧाрдпрдХ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдЧाрдпрди рд╢рдХ्рддि рдПрдХ рд╣ी рддрдд्рд╡ рд╣ै, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдХ्рддि рдоें “рдЕрд╣ं рдордоेрддि” рдЬैрд╕ा рднेрдж рдирд╣ीं рд╣ै।   рд╡ेрдж рдФрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рдЗрд╕ рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдХ्рддि рдХे рдЪाрд░ рдк्рд░рдХाрд░ рдмрддाрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдЬो рдиिрдо्рдирд╡рдд् рд╣ैं :

рддुрд░ीрдпा рд╢рдХ्рддि – рдпрд╣ рдк्рд░рдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдоें рд╕рджा рд▓ीрди рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓ी рд╢рдХ्рддि рдХा рд╣ै।  рдпрд╣ी рдм्рд░рд╣्рдорд╢рдХ्рддि рд╕्рд╡-рд╕्рд╡рд░ूрдк рдк्рд░рдХाрд╢िрдиी рд╣ोрддी рд╣ै। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╕рдЧुрдг рдФрд░ рдиिрд░्рдЧुрдг рдХा рдЬो рднेрдж рд╣ै рд╡рд╣ рдХेрд╡рд▓ рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдХ्рддि рдХी рдорд╣िрдоा рдХे рд╣ी рд▓िрдпे рд╣ै। рдЬрдм рддрдХ рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХे рдЕंрдХ рдоें рдЫिрдкी рд░рд╣рддी рд╣ै рддрдм рддрдХ рд╕рдд् рдЪिрдд् рдФрд░ рдЖрдирди्рдж рдХा рдЕрдж्рд╡ैрдд рд░ूрдк рд╕े рдПрдХ рд░ूрдк рдоें рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рддुрд░ीрдпा рд╢рдХ्рддि рдЬрдм рд╕्рд╡-рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрдХрд░ рд╕рдд् рдФрд░ рдЪिрдд् рдХो рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рджिрдЦाрддी рд╣ुрдИ рдЖрдирди्рдж рд╡िрд▓ाрд╕ рдХो рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддी рд╣ै рддрдм рд╡рд╣ рдкрд░ाрд╢рдХ्рддि рдХрд╣ाрддी рд╣ै। рд╡рд╣ी рдкрд░ाрд╢рдХ्рддि рдЬрдм рд╕्рд╡рд░ूрдкрдЬ्рдЮाрди рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░ाрдХрд░ рдЬीрд╡ рдХे рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХे рд╕ाрде рд╕्рд╡рдпं рднी рд╕्рд╡-рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рд▓рдп рд╣ो рдиिःрд╢्рд░ेрдпрд╕ рдХा рдЙрджрдп рдХрд░рддी рд╣ै рддрдм рдЙрд╕ी рдХो рдкрд░ाрд╡िрдж्рдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं |

рдХाрд░рдг рд╢рдХ्рддि – рдЕрдкрдиे рдиाрдо рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд╣ी рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдм्рд░рд╣्рдоा-рд╡िрд╖्рдгु-рдорд╣ेрд╢ рдХी рдЬрдирдиी рд╣ै।  рдпрд╣ी рдиिрд░्рдЧुрдг рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рд╕рдЧुрдг рджिрдЦाрдиे рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै। рдпрд╣ी рдХрднी рдЕрд╡िрдж्рдпा рдмрдирдХрд░ рдоोрд╣ рдоें рдмाँрдзрддी рд╣ै, рдФрд░ рдпрд╣ी рд╡िрдж्рдпा рдмрдирдХрд░ рдЬीрд╡ рдХी рдоुрдХ्рддि рдХा рдХाрд░рдг рднी рдмрдирддी рд╣ै |

рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢рдХ्рддि – рдм्рд░ाрд╣्рдоी рд╢рдХ्рддि – рдЬो рдХि рдЬрдЧрдд् рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХрд░ाрддी рд╣ै, рд╡ैрд╖्рдгрд╡ी рд╢рдХ्рддि – рдЬो рдХि рдЬрдЧрдд् рдХी рд╕्рдеिрддि рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै, рдФрд░ рд╢ैрд╡ी рд╢рдХ्рддि – рдЬो рдХि рдХाрд░рдг рд╣ै рдЬрдЧрдд् рдХे рд▓рдп рдХा। рдпे рддीрдиों рд╣ी рд╢рдХ्рддिрдпाँ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢рдХ्рддिрдпाँ рдХрд╣ी рдЬाрддी рд╣ैं। рд╕्рдеाрд╡рд░ рд╕ृрд╖्рдЯि, рдЬंрдЧрдо рд╕ृрд╖्рдЯि, рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдпा рдкिрдг्рдб рдХोрдИ рднी рд╕ृрд╖्рдЯि рд╣ो – рд╕рдмрдХो рд╕ृрд╖्рдЯि рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рд▓рдп рдХे рдХ्рд░рдо рд╕े рдпрд╣ी рддीрдиों рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдХ्рддिрдпाँ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдоें рд░рдЦрддी рд╣ैं।  рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХे рдиाрдпрдХ рдм्рд░рд╣्рдоा рд╡िрд╖्рдгु рдФрд░ рдорд╣ेрд╢ рдЗрди्рд╣ीं рддीрдиों рд╢рдХ्рддिрдпों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЕрдкрдиा рдЕрдкрдиा рдХाрд░्рдп рд╕ुрдЪाрд░ू рд░ूрдк рд╕े рд╕рдо्рдкрди्рди рдХрд░рддे рд╣ैं। 

рд╕्рдеूрд▓ рд╢рдХ्рддि – рдЪौрдеी рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдХ्рддि рд╣ै рд╕्рдеूрд▓ рд╢рдХ्рддि।  рд╕्рдеूрд▓ рдЬрдЧрдд् рдХा рдзाрд░рдг, рдЙрд╕рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеाрдУं рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдЖрджि рд╕рдорд╕्рдд рдХाрд░्рдп рдЗрд╕ी рд╕्рдеूрд▓ рд╢рдХ्рддि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рд╕рдо्рднрд╡ рд╣ैं। 

рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдХ्рддि рдХे рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдЪाрд░ों рднेрджों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╢рдХ्рддि рдЙрдкाрд╕рдиा рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдФрд░ рдорд╣рдд्рд╡ рд╕्рд╡рддः рд╣ी рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।   рд╕рдорд╕्рдд рдЬрдЧрдд् рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХा рдХाрд░рдг рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдХ्рддि рд╣ी рд╣ै।  рд╡рд╣ी рд╕ृрд╖्рдЯि, рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рд▓рдп рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै। рд╡рд╣ी рдЬीрд╡ рдХे рдмрди्рдз рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै। рд╡рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдФрд░ рдЬीрд╡ рдХी рдоुрдХ्рддि рдХा рдоाрдз्рдпрдо рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдорд╢рдХ्рддि рдХे рд╡िрд▓ाрд╕рд░ूрдк рдЗрд╕ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб-рдкिрдг्рдбाрдд्рдордХ рд╕ृрд╖्рдЯि рдоें рднू-рднुрд╡ः-рд╕्рд╡ः рдЖрджि рд╕ाрдд рдКрд░्рдз्рд╡ рд▓ोрдХ рд╣ैं рдФрд░ рдЕрддрд▓-рд╡िрддрд▓-рдкाрддाрд▓ рдЖрджि рд╕ाрдд рдЕрдзः рд▓ोрдХ рд╣ैं। рдКрд░्рдз्рд╡ рд▓ोрдХों рдоें рджेрд╡рддाрдУं рдХा рд╡ाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рдЕрдзः рд▓ोрдХों рдоें рдЕрд╕ुрд░ों рдХा। рд╕ुрд░ рдФрд░ рдЕрд╕ुрд░ рджोрдиों рд╣ी рджेрд╡рдкिрдг्рдбрдзाрд░ी рд╣ैं। рднेрдж рдХेрд╡рд▓ рдЗрддрдиा рд╣ी рд╣ै рдХि рджेрд╡рддाрдУं рдоें рдЖрдд्рдоोрди्рдоुрдЦ рд╡ृрдд्рддि (рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा)  рдХी рдк्рд░рдзाрдирддा рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рдЕрд╕ुрд░ों рдоें рдЗрди्рдж्рд░िрдпोрди्рдоुрдЦ рд╡ृрдд्рддि (рдШोрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा) рдХी। 

 рдЖрдд्рдордиोрди्рдоुрдЦ рд╡ृрдд्рддि рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░िрдпोрди्рдоुрдЦ рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рд╣ी рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо : рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рджेрд╡рд▓ोрдХ рдоें рдк्рд░ाрдпः рд╣ोрддा рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓ा рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдЖрдд्рдоोрди्рдоुрдЦी рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░िрдпोрди्рдоुрдЦी рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХा рд╣ी рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рд╣ै।  рдЖрдд्рдоोрди्рдоुрдЦी рд╡ृрдд्рддि рдХी рдк्рд░рдзाрдирддा рдХे рд╣ी рдХाрд░рдг рджेрд╡рддा рдХрднी рднी рдЕрд╕ुрд░ों рдХा рд░ाрдЬ्рдп рдЫीрдирдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдирд╣ीं рд░рдЦрддे, рд╡рд░рди् рдЕрдкрдиे рд╣ी рдЕрдзिрдХाрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рддृрдк्рдд рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдЬрдмрдХि рдЕрд╕ुрд░ рдиिрд░рди्рддрд░ рджेрд╡рд░ाрдЬ्рдп рдЫीрдирдиे рдХे рд▓िрдпे рддрдд्рдкрд░ рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХी рдЗрди्рдж्рд░िрдпोрди्рдоुрдЦ рд╡ृрдд्рддि рдЙрди्рд╣ें рд╡िрд╖рдпрд▓ोрд▓ुрдк рдмрдиाрддी рд╣ै। рдЬрдм рдЬрдм рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдЕрд╕ुрд░ों рдХी рд╡िрдЬрдп рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै рддрдм рддрдм рдм्рд░рд╣्рдорд╢рдХ्рддि рдорд╣ाрдоाрдпा  рдХी рдХृрдкा рд╕े рд╣ी рдЕрд╕ुрд░ों рдХा рдк्рд░рднрд╡ рд╣ोрдХрд░ рдкुрдиः рд╢ाрди्рддि рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ोрддी рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдкिрдг्рдб рдоें рднी рдЬो рдкाрдк рдкुрдг्рдп рд░ूрдк рдХुрдорддि рдФрд░ рд╕ुрдорддि рдХा рдпुрдж्рдз рдЪрд▓рддा рд╣ै рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╡рд╣ рднी рдЗрд╕ी рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХा рд╣ी рдПрдХ рд░ूрдк рд╣ै। 

  рдоाрдирд╡рдкिрдг्рдб рджेрд╡рддाрдУं рдФрд░ рдЕрд╕ुрд░ों рджोрдиों рдХे рд╣ी рд▓िрдпे рдПрдХ рджुрд░्рдЧ рдХे рд╕ाрдоाрди рд╣ै। рдЖрдд्рдоोрди्рдоुрдЦी рд╡ृрдд्рддि рдХी рдк्рд░рдзाрдирддा рд╣ोрдиे рдкрд░ рджेрд╡рддा рдЗрд╕ рдоाрдирд╡рдкिрдг्рдб рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрдХाрд░ рдоें рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं, рддो рдЗрди्рдж्рд░िрдпोрди्рдоुрдЦी рд╡ृрдд्рддि рдХी рдк्рд░рдзाрдирддा рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЕрд╕ुрд░ рдоाрдирд╡рдкिрдг्рдб рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрдХाрд░ рдоें рдХрд░рдиे рдХो рдЙрдд्рд╕ुрдХ рд╣ोрддे рд╣ैं।  рдЬрдм рдЬрдм рдордиुрд╖्рдп рдЗрди्рдж्рд░िрдпोрди्рдоुрдЦ рд╣ोрдХрд░ рдкाрдк рдХे рдЧрд░्рдд рдоें рдлँрд╕рддा рдЬाрддा рд╣ै рддрдм рддрдм рдЙрд╕ рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХी рдХृрдкा рд╕े рджैрд╡рдмрд▓ рд╕े рд╣ी рд╡рд╣ рдЖрдд्рдоोрди्рдоुрдЦी рдмрдирдХрд░ рдЙрд╕ рджрд▓рджрд▓ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै |

рдордиुрд╖्рдпрд▓ोрдХ рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдХ्рдпा рд╣ै ?  рдЗрд╕рдоें рд╕рдорд╕्рдд рдЬीрд╡ рдоाрддा рдХे рдЧрд░्рдн рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддे рд╣ैं рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं।  рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рдЗрд╕े рдоृрдд्рдпु рд▓ोрдХ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рднी рд▓ोрдХ рдоें рдоाрддा рдХे рдЧрд░्рдн рд╕े рдЬрди्рдо рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдоृрдд्рдпु рд▓ोрдХ рдХे рд╣ी рдЬीрд╡ рдоृрдд्рдпु рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рдХрд░्рдоों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдЕрди्рдп рд▓ोрдХों рдоें рджैрд╡ी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрддे рд╣ैं। рдордиुрд╖्рдп рд▓ोрдХ рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЬिрддрдиे рднी рд▓ोрдХ рд╣ैं рд╡े рд╕рдм рджेрд╡рд▓ोрдХ рд╣ी рд╣ैं। рдЙрдирдоें рджैрд╡рдкिрдг्рдбрдзाрд░ी рджेрд╡рддाрдУं рдХा рд╣ी рд╡ाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕рд╣рдЬрдкिрдг्рдбрдзाрд░ी (рдЙрдж्рднिрдЬ्рдЬाрджि рдпोрдиिрдпाँ) рддрдеा рдоाрдирд╡рдкिрдг्рдбрдзाрд░ी рдЬीрд╡ рдЙрди рджैрд╡рдкिрдг्рдбрдзाрд░ी рдЬीрд╡ों рдХो рджेрдЦ рднी рдирд╣ीं рд╕рдХрддे। рдпे рд╕рдорд╕्рдд рджेрд╡рд▓ोрдХ рд╣рдоाрд░े рдкाрд░्рдеिрд╡ рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдЕрддीрдд рд╣ैं рдФрд░ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╣ैं। рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдЬрдм рдЕрд╕ुрд░ों рдХी рд╡िрдЬрдп рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै рддрдм рдм्рд░рд╣्рдорд╢рдХ्рддि рдХी рдХृрдкा рд╕े рд╣ी рджेрд╡рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╢ाрди्рддि рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ोрддी рд╣ै। 

рдХाрд░рдг рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдХाрд░्рдп рдм्рд░рд╣्рдо :  рд╕рдд्-рдЪिрдд् рдФрд░ рдЖрдирди्рдж рд░ूрдк рд╕े рдм्рд░рд╣्рдо рднी рдд्рд░िрднाрд╡ рдж्рд╡ाрд░ा рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХाрд░рдг рдм्рд░рд╣рдо рдоें рддीрди рднाрд╡ рд╣ैं рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХाрд░्рдп рдм्рд░рд╣्рдо рднी рдд्рд░िрднाрд╡ाрдд्рдордХ рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рд╡ेрдж рдФрд░ рд╡ेрджрд╕рдо्рдордд рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХी рднाрд╖ा рднी рдд्рд░िрднाрд╡ाрдд्рдордХ рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХे рднी рддीрди рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ैं। рдЬो рджुрд░्рдЧा рд╕рдк्рддрд╢рддी рдХे рддीрди рдЪрд░िрдд्рд░ों рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рдХिрдпे рдЧрдП рд╣ैं।  

     рджेрд╡рд▓ोрдХ рдоें рдпे рд╣ी рддीрдиों рд░ूрдк рдХ्рд░рдорд╢ः рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдкрд╣рд▓ा рдордзुрдХैрдЯрдн рдХे рд╡рдз рдХे рд╕рдордп, рджूрд╕рд░ा рдорд╣िрд╖ाрд╕ुрд░ рд╡рдз рдХे рд╕рдордп рдФрд░ рддीрд╕рд░ा рд╢ुрдо्рдн рдиिрд╢ुрдо्рдн рдХे рд╡рдз рдХे рд╕рдордп।  рд╡рд╣ рдЕрд░ूрдкिрдгी, рд╡ाрдгी рдорди рдФрд░ рдмुрдж्рдзि рд╕े рдЕрдЧोрдЪрд░ा рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкрдХ рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдХ्рддि рднрдХ्рддों рдХे рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рд▓िрдпे рдЕрд▓ौрдХिрдХ рджिрд╡्рдп рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдЖ рдХрд░рддी рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдоा рдоें рдм्рд░ाрд╣्рдоी рд╢рдХ्рддि, рд╡िрд╖्рдгु рдоें рд╡ैрд╖्рдгрд╡ी рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рд╢िрд╡ рдоें рд╢ैрд╡ी рд╢рдХ्рддि рдЬो рдХुрдЫ рднी рд╣ै рд╡рд╣ рд╕рдм рдЙрд╕ी рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХा рдЕंрд╢ рд╣ै। рдд्рд░िрдЧुрдгрдордпी рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХे рддीрдиों рдЧुрдг рд╣ी рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рдЕрдзिрдХाрд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдкूрд░्рдг рд╢рдХ्рддि рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╣ैं। рдпрд╣ рдЗрд╕ рдХрд▓िрдпुрдЧ рдоें рдоाрдирд╡рдкिрдг्рдб рдоें рдиिрд░рди्рддрд░ рдЪрд▓ рд░рд╣े рдЗрд╕ी рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рджैрд╡рдд्рд╡ рдХो рд╡िрдЬрдп рджिрд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдпे рд╡ेрджрдорди्рдд्рд░ों рд╕े рднी рдЕрдзिрдХ рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рд╣ै।

рджुрд░्рдЧा рд╕рдк्рддрд╢рддी рдЙрдкाрд╕рдиा рдХाрдг्рдб рдХा рдк्рд░рдзाрди рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдЧ्рд░рди्рде рд╣ै, рдЗрд╕рдХा рд╕ीрдзा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоाрд░्рдХंрдбेрдп рдкुрд░ाрдг рд╕े рд╣ै।  рд╕рдк्рддрд╢рддी рдоें рдЕрд╖्рдЯрдо рдордиु рд╕ूрд░्рдпрдкुрдд्рд░ рд╕ाрд╡рд░्рдгि рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХी рдХрдеा рд╣ै।  рдпрд╣ рдХрдеा рдХोрдИ рд▓ौрдХिрдХ рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ै। рдкुрд░ाрдг рд╡рд░्рдгिрдд рдХрдеाрдПँ рддीрди рд╢ैрд▓िрдпों рдоें рд╣ोрддी рд╣ैं। рдПрдХ рд╡े рд╡िрд╖рдп рдЬो рд╕рдоाрдзि рд╕े рдЬाрдиे рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं – рдЬैрд╕े рдЖрдд्рдоा, рдЬीрд╡, рдк्рд░рдХृрддि рдЖрджि।  рдЗрдирдХा рд╡рд░्рдгрди рд╕рдоाрдзि рднाрд╖ा рдоें рд╣ोрддा рд╣ै।  рджूрд╕рд░े, рдЗрди्рд╣ीं рд╕рдоाрдзिрдЧрдо्рдп рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рддрдеा рдЕрдзिрджैрд╡ рд░рд╣рд╕्рдпों рдХो рдЬрдм рд▓ौрдХिрдХ рд░ीрддि рд╕े рдЖрд▓ंрдХाрд░िрдХ рд░ूрдк рдоें рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рддो рд▓ौрдХिрдХ рднाрд╖ा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै।  рдордз्рдпрдо рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдпे рдпрд╣ी рд╢ैрд▓ी рд╣ोрддी рд╣ै।   рддीрд╕рд░ी рд╢ैрд▓ी рдоें рд╡े рдЧाрдеाрдПँ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ैं рдЬो рдкुрд░ाрдгों рдХी рд╣ोрддी рд╣ैं।  рдпे рдЧाрдеाрдПँ рдкрд░рдХीрдпा рднाрд╖ा рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ैं।  рджुрд░्рдЧा рд╕рдк्рддрд╢рддी рдоें рддीрдиों рд╣ी рд╢ैрд▓िрдпों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ै।  рдЬो рдк्рд░рдХрд░рдг рд░ाрдЬा рд╕ुрд░рде рдФрд░ рд╕рдоाрдзि рд╡ैрд╢्рдп рдХे рд▓िрдпे рдкрд░рдХीрдп рднाрд╖ा рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХрд░рдг рдХो рджेрд╡рддाрдУं рдХी рд╕्рддुрддिрдпों рдоें рд╕рдоाрдзि рднाрд╖ा рдоें рдФрд░ рдоाрд╣ाрдд्рдо्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд▓ौрдХिрдХ рднाрд╖ा рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 

рдк्рд░рдердо рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рднрдЧрд╡ाрди् рд╡िрд╖्рдгु рдпोрдЧрдиिрдж्рд░ा рд╕े рдЬाрдЧрдХрд░ рдордзुрдХैрдЯрдн рдХा рд╡рдз рдХрд░рддे рд╣ैं।  рднрдЧрд╡ाрди् рд╡िрд╖्рдгु рдХी рдпрд╣ рдЕрдирди्рдд рд╢ैрдпा рдорд╣ाрдХाрд╢ рдХी рдж्рдпोрддрдХ рд╣ै। рдЗрд╕ рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рдм्рд░рд╣्рдордордпी рдХी рддाрдорд╕ी рд╢рдХ्рддि рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ै।  рдЗрд╕рдоें рддрдоोрдордпी рд╢рдХ्рддि рдХे рдХाрд░рдг рдпुрдж्рдзрдХ्рд░िрдпा рд╕рддोрдЧुрдгрдордп рд╡िрд╖्рдгु рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ुрдИ। рд╕рдд्рд╡ рдЧुрдг рдЬ्рдЮाрдирд╕्рд╡рд░ूрдк рдЖрдд्рдоा рдХा рдмोрдзрдХ рд╣ै। рдЗрд╕ी рд╕рдд्рд╡рдЧुрдг рдХे рдЕрдзिрд╖्рдаाрддा рд╣ैं рднрдЧрд╡ाрди् рд╡िрд╖्рдгु। рдм्рд░ाрд╣्рдоी рд╕ृрд╖्рдЯि рдоें рд░рдЬोрдЧुрдг рдХा рдк्рд░ाрдзाрди्рдп рд░рд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рд╕рддोрдЧुрдг рдЧौрдг рд░рд╣рддा рд╣ै।  рдпрд╣ी рднрдЧрд╡ाрди् рд╡िрд╖्рдгु рдХा рдиिрдж्рд░ाрдордЧ्рди рд╣ोрдиा рд╣ै. рдЬрдЧрдд् рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдм्рд░рд╣्рдоा рдХो рд╕рдоाрдзिрдпुрдХ्рдд рд╣ोрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рд░्рдЬрди рдоें рд╡िрдШ्рди рднी рдЖрддे рд╣ैं рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЗрд╕ рд╕рдоाрдзि рднाрд╡ рдХे рднी рджो рд╢рдд्рд░ु рд╣ैं – рдПрдХ рд╣ै рдиाрдж рдФрд░ рджूрд╕рд░ा рдиाрджрд░рд╕ | рдиाрдж рдПрдХ рдРрд╕ा рд╢рдд्рд░ु рд╣ै рдЬो рдЕрдкрдиे рдЖрдХрд░्рд╖рдг рд╕े рддрдоोрдЧुрдг рдоें рдкрд╣ुँрдЪा рджेрддा рд╣ै। рдпрд╣ी рдиाрдж рдордзु рд╣ै। рд╕рдоाрдзिрднाрд╡ рдХे рджूрд╕рд░े рд╢рдд्рд░ु рдиाрджрд░рд╕ рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рд╕े рд╕ाрдзрдХ рдмрд╣िрд░्рдоुрдЦ рд╣ोрдХрд░ рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╕े рднрдЯрдХ рдЬाрддा рд╣ै।  рдЬिрд╕рдХा рдкрд░िрдгाрдо рдпрд╣ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╕ाрдзрдХ рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдкрдХ рд╕рдоाрдзि – рдЕрд░्рдеाрдд् рд╡рд╣ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдЬिрд╕рдоें рдЬ्рдЮाрддा рдФрд░ рдЬ्рдЮेрдп рдоें рднेрдж рдирд╣ीं рд░рд╣рддा – рдХो рдд्рдпाрдЧ рджेрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕рд╡िрдХрд▓्рдкрдХ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।  рдпрд╣ी рдиाрджрд░рд╕ рд╣ै рдХैрдЯрдн।  рдХ्рдпोंрдХि рдордзु рдФрд░ рдХैрдЯрдн рджोрдиों рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдиाрдж рд╕े рд╣ै рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЗрди्рд╣ें “рд╡िрд╖्рдгुрдХрд░्рдгрдорд▓ोрдж्рднूрдд” рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै।  рдордзु рдХैрдЯрдн рд╡рдз рдХे рд╕рдордп рдирд╡ рдЖрдпुрдзों рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╢рдХ्рддि рдХी рдкूрд░्рдгрддा рдХा рдкрд░िрдЪाрдпрдХ рд╣ै। рдпрд╣ рд╣ै рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХा рдиिрдд्рдпрд╕्рдеिрдд рдЕрдз्рдпाрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк।  рдпрд╣ рдк्рд░рдердо рдЪрд░िрдд्рд░ рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рддрдоोрдордп рд░ूрдк рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рдХ рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдк्рд░рдердо рдЪрд░िрдд्рд░ рдХी рджेрд╡рддा рдорд╣ाрдХाрд▓ी рд╣ैं।  рдХ्рдпोंрдХि рддрдо рдоें рдХ्рд░िрдпा рдирд╣ी  рд╣ोрддी।  рдЕрддः рд╡рд╣ाँ рдордзु рдХैрдЯрдн рд╡рдз рдХी рдХ्рд░िрдпा рднрдЧрд╡ाрди् рд╡िрд╖्рдгु рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдо्рдкाрджिрдд рд╣ुрдИ।  рдХ्рдпोंрдХि рддाрдорд╕िрдХ рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХी рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рд╡िрднूрддि рдиिрдж्рд░ा рд╣ै, рдЬो рд╕рдорд╕्рдд рд╕्рдеाрд╡рд░ рдЬंрдЧрдоाрджि рд╕ृрд╖्рдЯि рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдм्рд░рд╣्рдоाрджि рдд्рд░िрдоूрд░्рддि рддрдХ рдХो рдЕрдкрдиे рд╡рд╢ рдоें рдХрд░рддी рд╣ै। 

рджूрд╕рд░े рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें - рдорд╣िрд╖ाрд╕ुрд░ рд╡рдз рдХे рд▓िрдпे рд╡िрд╖्рдгु рдПрд╡ं рд╢िрд╡ рд╕рдоुрдж्рдпрдд рд╣ुрдП, рддрдм рд╕рддोрдЧुрдг рдХा рдкुंрдЬीрднूрдд рджिрд╡्рдп рддेрдЬ рд╣ी рддрдоोрдЧुрдг рдХे рд╡िрдиाрд╢ рдХा рд╕ाрдзрди рдмрдирддा рд╣ै।  рдЙрдирдХे рдоुрдЦрдордг्рдбрд▓ рд╕े рдорд╣ाрди рддेрдЬ рдиिрдХрд▓рдиे рд▓рдЧा : “рддрддोрд╜рдкिрдХोрдкрдкूрд░्рдгрд╕्рдп рдЪрдХ्рд░िрдгो рд╡рдж्рдиाрдд्рддः, рдиिрд╢्рдЪрдХ्рд░ाрдо рдорд╣рдд्рддेрдЬो рдм्рд░рд╣्рдордгः рд╢ंрдХрд░рд╕्рдп рдЪ। ” рдФрд░ рд╡рд╣ рддेрдЬ рдеा рдХैрд╕ा “рдЕрддीрд╡ рддेрдЬрд╕ः рдХूрдЯрдо् рдЬ्рд╡рд▓рди्рддрдоिрд╡ рдкрд░्рд╡рддрдо् ” рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЕрд░ूрдкिрдгी рдФрд░ рдорди рдмुрдж्рдзि рд╕े рдЕрдЧोрдЪрд░ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдм्рд░рд╣्рдорд░ूрдкा рдЬрдЧрдд् рдХे рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рд▓िрдпे рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ुрдИं।  рдпрд╣ рд╣ै рд╢рдХ्рддि рдХा рдЕрдзिрджैрд╡ рд╕्рд╡рд░ूрдк। рдпों рдкाрдк рдФрд░ рдкुрдг्рдп рдХी рдоीрдоांрд╕ा рдХोрдИ рд╕рд░рд▓ рдХाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै। рдЬैрд╡ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЪाрд╣े рдЬो рдХाрд░्рдп рдкाрдк рд╕рдордЭा рдЬाрдП, рдХिрди्рддु рдоंрдЧрд▓рдордпी рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े рдЬो рдХाрд░्рдп рд╣ोрддा рд╣ै рд╡рд╣ рдЬीрд╡ рдХे рдХрд▓्рдпाрдгाрд░्рде рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдк्рд░рдоाрдг рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рд╣ै। 

        рдпुрдж्рдз рдк्рд░рдХृрддि рдХी рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдХ्рд░िрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдХे рд▓िрдпे рдЗрд╕ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХा рдЖрдзिрднौрддिрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै। рд╕рд░्рд╡рд╢рдХ्рддिрдордпी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХ्рд╖рдгрдоाрдд्рд░ рдоें рдЙрдирдХे рдн्рд░ूрднंрдЧ рдоाрдд्рд░ рд╕े рдЕрд╕ुрд░ों рдХा рдиाрд╢ рд╕рдо्рднрд╡ рдеा। рд▓ेрдХिрди рдЕрд╕ुрд░ рднी рдпрджि рд╢рдХ्рддि рдЙрдкाрд╕рдиा рдХрд░ें рддो рдЙрд╕рдХा рдлрд▓ рддो рдЙрди्рд╣ें рдоिрд▓ेрдЧा рд╣ी। рдЕрддः рдорд╣िрд╖ाрд╕ुрд░ рдХो рднी рдЙрд╕рдХे рддрдк рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рд╕्рд╡рд░्рдЧ рд▓ोрдХ рдоें рдкрд╣ुँрдЪाрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдеा।  рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЙрд╕рдХो рд╕ाрдзाрд░рдг рдоृрдд्рдпु – рджृрд╖्рдЯिрдкाрдд рдоाрдд्рд░ рд╕े рднрд╕्рдо рдХрд░рдиा – рди рджेрдХрд░ рд░рдг рдоें рдоृрдд्рдпु рджी рдЬिрд╕рд╕े рдХि рд╡рд╣ рд╢рд╕्рдд्рд░ рд╕े рдкрд╡िрдд्рд░ рд╣ोрдХрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд▓ोрдХ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो। рд╢рдд्рд░ु рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рднी рдРрд╕ी рдмुрдж्рдзि рд╕рд░्рд╡-рд╢рдХ्рддिрдордпी рдХी рд╣ी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рдпुрдж्рдз рдХे рдоैрджाрди рдоें рднी рдЙрд╕рдХे рдЪिрдд्рдд рдоें рджрдпा рдФрд░ рдиिрд╖्рдаुрд░рддा рджोрдиों рд╕ाрде рд╕ाрде рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं। рдЗрд╕ рджूрд╕рд░े рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рдорд╣ाрд╕рд░рд╕्рд╡рддी, рдорд╣ाрдХाрд▓ी рдФрд░ рдорд╣ाрд▓рдХ्рд╖्рдоी рдХी рд░рдЬःрдк्рд░рдзाрди рдорд╣िрдоा рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ै। рдЗрд╕ рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдХे рд░рдЬोрдЧुрдгрдордп рд╡िрд▓ाрд╕ рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ै। рдорд╣िрд╖ाрд╕ुрд░ рдХा рд╡рдз рдм्рд░рд╣्рдорд╢рдХ्рддि рдХे рд░рдЬोрдЧुрдгрдордп рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рд╕े рдХिрдпा। рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЗрд╕ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХी рджेрд╡рддा рд░рдЬोрдЧुрдгрдпुрдХ्рдд рдорд╣ाрд▓рдХ्рд╖्рдоी рд╣ैं। рдЗрд╕ рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рддрдоोрдЧुрдг рдХो рдкрд░ाрд╕्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рд╢ुрдж्рдз рд╕рдд्рд╡ рдоें рд░рдЬ рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдкрд╢ुрдУं рдоें рдорд╣िрд╖ рддрдоोрдЧुрдг рдХी рдк्рд░рддिрдХृрддि рд╣ै।  рддрдоोрдмрд╣ुрд▓ рд░рдЬ рдРрд╕ा рднрдпंрдХрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЙрд╕े рдкрд░ाрд╕्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдм्рд░рд╣्рдорд╢рдХ्рддि рдХो рд░рдЬोрдордпी рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд▓ेрдиी рдкреЬी।  рддрдоोрдЧुрдг рд░ूрдкी рдорд╣िрд╖ाрд╕ुрд░ рдХो рд░рдЬोрдЧुрдг рд░ूрдкी рд╕िंрд╣ рдиे рднрдЧрд╡рддी рдХा рд╡ाрд╣рди рдмрдирдХрд░ (рдЙрд╕ी рд╕िंрд╣ рдкрд░ рд╢ुрдж्рдз рд╕рдд्рд╡рдордпी рдЪिрди्рдордпрд░ूрдкрдзाрд░िрдгी рдм्рд░рд╣्рдорд╢рдХ्рддि рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рдеीं) рдЕрдкрдиे рдЕрдзीрди рдХрд░ рд▓िрдпा। 

рддृрддीрдп рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рд░ौрдж्рд░ी рд╢рдХ्рддि рдХा рдЖрд╡िрд░्рднाрд╡ рдХौрд╢िрдХी рдФрд░ рдХाрд▓िрдХा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ुрдЖ। рд╡рд╕्рддुрддः рд╕рдд् рдЪिрдд् рдФрд░ рдЖрдирди्рдж рдЗрди рддीрдиों рдоें рд╕рдд् рд╕े рдЕрд╕्рддि, рдЪिрдд् рд╕े рднाрддि, рдФрд░ рдЖрдирди्рдж рд╕े рдк्рд░िрдп рд╡ैрднрд╡ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рд╡िрд╢्рд╡ рдк्рд░рдкंрдЪ рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рднрдЧрд╡рддी рдХा рд▓ीрд▓ाрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╣िрдоाрд▓рдп рдФрд░ рдЧंрдЧाрддрдЯ рд╣ै।  рд╕рдж्рднाрд╡ рд╣ी рд╣िрдоाрд▓рдп рд╣ै рдФрд░ рдЪिрдд् рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рдЧंрдЧाрдк्рд░рд╡ाрд╣ рд╣ै।  рдХौрд╢िрдХी рдФрд░ рдХाрд▓िрдХा рдкрд░ाрд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдкрд░ाрд╢рдХ्рддि рд╣ैं। рд╢ुрдо्рдн рдиिрд╢ुрдо्рдн рд░ाрдЧ рдФрд░ рдж्рд╡ेрд╖ рд╣ैं। рд░ाрдЧ рдФрд░ рдж्рд╡ेрд╖ рдЬрдиिрдд рдЕрд╡िрдж्рдпा рдХा рд╡िрд▓рдп рдХेрд╡рд▓ рдкрд░ाрд╢рдХ्рддि рдХी рдкрд░ाрд╡िрдж्рдпा рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рд╕े рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рд╢ुрдо्рдн рдФрд░ рдиिрд╢ुрдо्рдн рд░ूрдкी рд░ाрдЧ рдФрд░ рдж्рд╡ेрд╖ рдорд╣ाрджेрд╡ी рдоें рд╡िрд▓рдп рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं।  рд░ाрдЧ рдж्рд╡ेрд╖ рдФрд░ рдзрд░्рдордиिрд╡ेрд╢рдЬрдиिрдд рд╡ाрд╕рдиा рдЬрд▓ рдПрд╡рдо् рдЕрд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХा рдиाрд╢ рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рднी рдЕрд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдЕрд╕्рдоिрддा рддो рд░рд╣ рд╣ी рдЬाрддी рд╣ै।  рдпрд╣ рдЕрд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдЕрд╕्рдоिрддा рд╢ुрдо्рдн рдФрд░ рдиिрд╢ुрдо्рдн рдХा рдЖрдз्рдпाрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै।  рджेрд╡ी рдХे рдЗрд╕ рддीрд╕рд░े рдЪрд░िрдд्рд░ рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЕрд╕्рдоिрддा рдХा рдиाрд╢ рд╣ी рд╣ै। 

       рдЕрд╕्рдоिрддा рдХा рдмрд▓ рдЗрддрдиा рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЬрдм рдЬ्рдЮाрдиी рд╡्рдпрдХ्рддि рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै рддो рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЙрд╕े рдпрд╣ी рднाрди рд╣ोрддा рд╣ै рдХि 'рдоैं' рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ूँ !  рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╡िрдж्рдпा рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рд╕े “рдоैं” рдЗрд╕ рдЕрд╕्рдоिрддा рдХे рд▓ोрдХाрддीрдд рднाрд╡ рддрдХ рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै।  рддрднी рд╕्рд╡рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЙрджрдп рд╣ो рдкाрддा рд╣ै। рдиिрд╢ुрдо्рдн рдХे рднीрддрд░ рд╕े рджूрд╕рд░े рдкुрд░ुрд╖ рдХा рдиिрдХрд▓рдиा рдФрд░ рджेрд╡ी рдХा рдЙрд╕े рд░ोрдХрдиा рдЗрд╕ी рднाрд╡ рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рдХ рд╣ै। рдиिрд╢ुрдо्рдн рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕ рдкुрд░ुрд╖ рддрдХ рдХो рдоाрд░ рдбाрд▓рдиे рд╕े рдЕрд╕्рдоिрддा рдХा рдиाрд╢ рд╣ोрддा рд╣ै।  рдФрд░ рддрднी рджेрд╡ी рдХे рдиिрд╢ुрдо्рдн рд╡рдз рдХी рдХ्рд░िрдпा рд╕ुрд╕िрдж्рдз рд╣ोрддी рд╣ै।  рдпрд╣ी рд╢ुрдо्рдн рдиिрд╢ुрдо्рдн рд╡рдз рдХा рдЧूрдв़ рд░рд╣рд╕्рдп рд╣ै।   рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдпрд╣ рдпुрдж्рдз рд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдЕрд╡िрдж्рдпा рдХा рдпुрдж्рдз рд╣ै।  рдЗрд╕ рддीрд╕рд░े рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рдХ्рдпोंрдХि рджेрд╡ी рдХी рд╕рдд्рд╡рдк्рд░рдзाрди рд▓ीрд▓ा рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ै।  рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХी рджेрд╡рддा рд╕рдд्рд╡рдЧुрдгрдпुрдХ्рдд рдорд╣ाрд╕рд░рд╕्рд╡рддी рд╣ैं | рдЗрд╕ рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे рд╕рдд्рд╡рдк्рд░рдзाрди рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдЗрд╕рдоें рднрдЧрд╡рддी рдХी рдиिрд░्рд▓िрдк्рддрддा рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓рддा рднी рдЕрд▓ौрдХिрдХ рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддी рд╣ै। 

рдорд╣िрд╖ाрд╕ुрд░, рдЪंрдб-рдоुंрдб рдФрд░ рд╢ुंрдн-рдиिрд╢ुंрдн рдиाрдордХ рдЕрддि рдмрд▓рд╢ाрд▓ी рджैрдд्рдпों рдХा рд╡рдз рдХрд░ рд╢्рд░ी рджुрд░्рдЧाрджेрд╡ी рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдмрдиीं рддрдеा рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рд░्рд╡ рджेрд╡рддाрдУं рдПрд╡ं рдоाрдирд╡ рдХो рдЕрднрдпрджाрди рджिрдпा । рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рддुрддि рдХрд░рдиे рдкрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХा рд╡рдЪрди рджेрддे рд╣ुрдП рджेрд╡ीрдиे рдмрддाрдпा –

     рдЗрдд्рдеं рдпрджा рдпрджा рдмाрдзा рджाрдирд╡ोрдд्рдеा рднрд╡िрд╖्рдпрддि ।

рддрджा рддрджाрд╜рд╡рддीрд░्рдпाрд╣ं рдХрд░िрд╖्рдпाрдо्рдпрд░िрд╕ंрдХ्рд╖рдпрдо् ॥

(– рдоाрд░्рдХрдг्рдбेрдпрдкुрд░ाрдг, рдЕрдз्рдпाрдп репрез, рд╢्‍рд▓ोрдХ релрез)

рдЕрд░्рде : рдЬрдм-рдЬрдм рджाрдирд╡ोंрдж्рд╡ाрд░ा (рд╡िрд╢्‍рд╡ рдХे рд▓िрдП) рдмाрдзा рдЙрдд्рдкрди्рди рдХी рдЬाрдПрдЧी, рддрдм-рддрдм рдоैं рдЕрд╡рддाрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░ рд╢рдд्рд░ु рдХा рд╕ंрд╣ाрд░ рдХрд░ूंрдЧी ।

      рдпुрдж्рдз рддो рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдиिрдпрдо рд╣ै।  рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ рджेрд╡ाрд╕ुрд░ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоाрдд्рд░ рджेрд╡рддाрдУं рдХा рдпा рдЖрдд्рдоोрди्рдоुрдЦी рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░िрдпोрди्рдоुрдЦी рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХा рдпुрдж्рдз рд╣ी рдирд╣ीं рдеा, рд╡рд░рди् рдпрд╣ рджेрд╡рддाрдУं рдХा рдЙрдкाрд╕рдиा рдпрдЬ्рдЮ рднी рдеा।  рдФрд░ рдЬрдЧрдд् рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рдмुрдж्рдзि рд╕े рдпрд╣ी рдорд╣ाрдпрдЬ्рдЮ рднी рдеा।  рдФрд░ рдЗрд╕ рд╕рдмрдХे рдорд░्рдо рдоें рдПрдХ рдорд╣ाрди рд╕рди्рджेрд╢ рдеा।  рд╡рд╣ рдпрд╣ рдХि рдпрджि рджैрд╡ी рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рдЖрд╕ुрд░ी рд╢рдХ्рддि рджोрдиों рдЕрдкрдиी рдЕрдкрдиी рдЬрдЧрд╣ рдХाрд░्рдп рдХрд░ें, рджोрдиों рдХा рд╕ाрдоंрдЬрд╕्рдп рд░рд╣े, рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рди рдЫीрдирдиे рдкाрдП, рддрднी рдЪौрджрд╣ рднुрд╡рдиों рдоें рдзрд░्рдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рдФрд░ рдмрд▓, рдРрд╢्рд╡рд░्рдп, рдмुрдж्рдзि рдФрд░ рд╡िрдж्рдпा рдЖрджि рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рд╣рдХрд░ рд╕ुрдЦ рдФрд░ рд╢ाрди्рддि рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд░рд╣ рд╕рдХрддी рд╣ै।  рднाрд░рддीрдп рдордиीрд╖िрдпों рдиे рд╢рдХ्рддि рдоें рдоाрддा рдФрд░ рдЬाрдпा (рд╡िрд╡ाрд╣िрддा рд╕्рдд्рд░ी, рд╡िрд╢ेрд╖рддः рдРрд╕ी рд╕्рдд्рд░ी рдЬो рдХिрд╕ी рдмाрд▓рдХ рдХो рдЬрди्рдо рджे рдЪुрдХी рд╣ो।) рддрдеा рджुрд╣िрддा (рдкुрдд्рд░ी) рдХा рд╕рдоुрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ рд░ूрдк рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХो рд╕рди्рдоाрд░्рдЧ рдХी рдУрд░ рдк्рд░ेрд░िрдд рдХिрдпा рд╣ै। 

рд╢िрд╡ рдУрд░ рд╢рдХ्рддि рдоें рдЕрднेрдж рдХा рдк्рд░рддिрдкाрджрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХि “рд╢िрд╡ рд╢рдХ्рддि рдоे рдПрд╡ं “рд╢рдХ्рддि' рд╢िрд╡ рдоें рдЪрди्рдж्рд░-рдЪрди्рдж्рд░िрдХाрд╡рдд рд╕्рдеिрдд рд╣ै-- 

“рд╢िрд╡рд╕्рдпाрдн्рдпрди्рддрд░े рд╢рдХ्рддिः рд╢рдХ्рддेрд░рдн्рдпрди्рддрд░े рд╢िрд╡ः। 

рдЕрди्рддрд░ं рдиैрд╡рдкрд╢्рдпाрдоि рдЪрди्рдж्рд░рдЪрди्рдж्рд░िрдХрдпोрд░िрд╡।।' 

рд╢िрд╡ рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рд╢рдХ्рддि рдХा рдФрд░ рд╢рдХ्рддि рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рд╢िрд╡ рдХा рд╡ाрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै । рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЪंрдж्рд░рдоा рдФрд░ рдЪांрджрдиी рдЕрднिрди्рди рд╣ैं, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╢िрд╡-рд╢рдХ्рддि рднी рдЕрднिрди्рди рд╣ैं । рдЙрдирдоें рднेрдж рдирд╣ीं рдоाрдирдиा рдЪाрд╣िрдП ।

==============

рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдХी рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा : рди рдоेрдзрдпा

     рднाрд░рддीрдп рдЬ्рдЮाрдирдкीрда рдХा рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдк्рд░рдХाрд╢рди 'рдХрд▓्рдкрддрд░ु рдХी рдЙрдд्рд╕рд╡ рд▓ीрд▓ा' рдХे рд▓ेрдЦрдХ рдХृрд╖्рдг рдмिрд╣ाрд░ी рдоिрд╢्рд░ рдХी рдкрд░рдорд╣ंрд╕-рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдкрд░ рдХेрди्рдж्рд░िрдд рдпрд╣ рджूрд╕рд░ी рдкुрд╕्рддрдХ рд╣ै рдоिрд╢्рд░рдЬी рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХो 'рдХрд▓्рдкрддрд░ु рдХी рдЙрдд्рд╕рд╡ рд▓ीрд▓ा' рдХा рдкूрд░рдХ рдЕрдз्рдпाрдп рдоाрдирддे рд╣ैं । ' рдХрд▓्рдкрддрд░ु рдХी рдЙрдд्рд╕рд╡ рд▓ीрд▓ा ' рдХा рд░рдЪрдиा-рд╡िрди्рдпाрд╕ рд╕рд░्рдЬрдирд╢ीрд▓ рд╣ै । рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рднूрдоिрдХा рдХा рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡िрдЪाрд░- рдХोрдг рд╕े рдХрд░рддी рд╣ै, рдФрд░ рдкрд░рдорд╣ंрд╕-рд▓ीрд▓ा рдХी рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा рдХो рд░ेрдЦांрдХिрдд рдХрд░рддी рд╣ै । рдЬ्рдЮाрдирдкीрда рдЖрд╢्рд╡рд╕्рдд рд╣ै, рд╡िрднिрди्рди рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡िрдЪाрд░-рдмिрди्рджुрдУं рдкрд░ рдХेрди्рдж्рд░िрдд рдХृрд╖्рдг рдмिрд╣ाрд░ी рдоिрд╢्рд░ рдХा рдпрд╣ рд╡िрдорд░्рд╢ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡िрд╡ेрдХ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдорд░्рдеिрдд- рд╕рдоाрджृрдд рд╣ोрдЧा । рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рддрдеाрдХрдеिрдд рдирд╡рдЬाрдЧрд░рдг рдХो рдиिрд░рдЦрдиे-рдкрд░рдЦрдиे рдХी рдПрдХ рдирдпी рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рдЦिреЬрдХी рдЦोрд▓рддी рд╣ै рдпрд╣ рдкुрд╕्рддрдХ-'рди рдоेрдзрдпा'

[рд▓ेрдЦрдХ рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें : рдХृрд╖्рдг рдмिрд╣ाрд░ी рдоिрд╢्рд░ / рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рджेрд╡ рдХे рдЬрдЧрдд рд╕े рдЗрдирдХा рдкрд╣рд▓ा рдкрд░िрдЪрдп рдЗрдирдХी рджिрд╡ंрдЧिрддा рдЧृрд╣рдгी рдиे 'рднाрд░рдд рдоें рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж' рдиाрдордХ рдкुрд╕्рддрдХ рднेंрдЯ рджेрдХрд░ рдХрд░рд╡ाрдпा рдеा।    

рдЬрди्рдо : 1 рдЬुрд▓ाрдИ, 1936 рдмрд▓िрд╣ाрд░, рдмрд▓िрдпा (рдЙ.рдк्рд░.)/

рд╢िрдХ्рд╖ा : рдПрдо. рдП. (рдХाрд╢ी рд╣िрди्рджू рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп) рдПрд╡ं рдкी-рдПрдЪ. рдбी. (1966 рдоें рдХрд▓рдХрдд्рддा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े)। рдЙрд╕ рджीрдХ्рд╖ाрди्рдд рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдХो рд╕्рд╡ाрдоी рд░ंрдЧрдиाрдеाрдиंрджрдЬी рдиे рд╕рдо्рдмोрдзिрдд рдХिрдпा рдеा। рдЙрдирдХे рд╕рдо्рдмोрдзрди рдиे рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдХे рд▓ीрд▓ाрдзाрдо рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдирдХे рдорди рдоें рдЕрдд्рдпрди्рдд рддीрд╡्рд░ рдЖрдХрд░्рд╖рдг рдЬрдЧा рджिрдпा рдеा।   

рдХाрд░्рдп рд╕्рдерд▓ : 1996 рдоें рдмंрдЧрд╡ाрд╕ी рдоाрд░्рдиिंрдЧ рдХॉрд▓ेрдЬ рдХे рд╣िрди्рджी рд╡िрднाрдЧाрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХे рдкрдж рд╕े рд╕ेрд╡ा- рдиिрд╡ृрдд्рдд । 

рджेрд╢ - рд╡िрджेрд╢ рдХे рд╡िрднिрди्рди рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों, рд╢िрдХ्рд╖рдг-рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХे рд╕ाрд░рд╕्рд╡рдд рдк्рд░рд╕ंрдЧों рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рднूрдоिрдХा ।

рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ 

рдЖрдЬ рд╕े рдХोрдИ 138 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े - рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЧुрд░ु рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдгрджेрд╡ рдиे рдЗрд╕ рднौрддिрдХ рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рд╡िрджा рд▓िрдпा рдеा। рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХे рдЧुрд░ुрднाрдИ рд╕्рд╡ाрдоी рд╕ाрд░рджाрдирди्рдж рдиे рдЙрдирдХी рдЬीрд╡рди рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд▓ीрд▓ाрдк्рд░рд╕ंрдЧ рдХो рдмंрдЧрд▓ा рднाрд╖ा рдоें 5 рдЦрдг्рдбों рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै, рдЬो рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдорда рдПрд╡ं рдоिрд╢рди рдХे рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХाрд▓ рд╕े рд▓ेрдХрд░ 1927 рдИ. рддрдХ рдЬेрдирд░рд▓ рд╕ेрдХ्рд░ेрдЯрд░ी рд░рд╣े рдеे। рдХोрдИ рдРрд╕ा рдордиुрд╖्рдп рдЬो рд▓ाрдЦो-рдХрд░ोреЬों рд▓ोрдЧों рдХा рдЙрдкाрд╕्рдп рд╣ो, рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рджैрд╡ी рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ो, рд╕्рд╡рдпं рдЙрди्рд╣ीं рдХे рд╢िрд╖्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдРрд╕ी рдЬीрд╡рдиी рд╢ाрдпрдж рдХрд╣ीं рднी рд▓िрдЦी рдирд╣ीं рдЧрдпी рд╣ै। рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдгрджेрд╡ рдХे рдмреЬे рднाрдИ рд╢्рд░ी рд░ाрдордХुрдоाрд░рдЬी рдЙрдирд╕े 32 рд╡рд░्рд╖ рдмреЬे рдеे, рдЙрдирдХे рдЬрди्рдо рдХे рд╕рдордп рдЙрдирдХे рдкिрддाрдЬी -рд╢्рд░ी рдХ्рд╖ुрджिрд░ाрдо рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп рдХी рдЖрдпु 62 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдеी। 

'рдХрд▓्рдк рддрд░ु рдХी рдЙрдд्рд╕рд╡ рд▓ीрд▓ा' [рдк्рд░рдХाрд╢рдХ -рднाрд░рддीрдп рдЬ्рдЮाрдирдкीрда : рдж्рд╡िрддीрдп рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг -2006] рдХे рд▓ेрдЦрдХ рд╢्рд░ी рд▓ेрдЦрдХ рдХृрд╖्рдг рдмिрд╣ाрд░ी рдоिрд╕्рд░ рдЕрдкрдиे рдЧ्рд░ंрде рдоें рд▓िрдЦрддे рд╣ैं -  

         " рдкुрд╕्рддрдХीрдп рдЬ्рдЮाрди (рдкोрдеी рд╡िрдж्рдпा) рдХो рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдгрджेрд╡ рдЕрдкрд░्рдпाрдк्рдд рдоाрдирддे рдеे। рдкрдв़рдиे-рд▓िрдЦрдиे рдФрд░ рд╕्рдХूрд▓ рдЬाрдиे рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдирдХी рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рдЕрд░ुрдЪि рдеी। рд▓ेрдХिрди рд╢ाрд╕्рдд्рд░рд╡ेрдд्рддा рдордиीрд╖िрдпों рдХी рд╡ाрдгी рд╕ुрдирдиे рдоें рдЙрдирдХी рд░ुрдЪि рдеी। рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╡े рд╡िрдж्рдпा (рдЖрдд्рдордиोрди्рдоुрдЦ рд╡ृрдд्рддि) рдФрд░ рдЕрд╡िрдж्рдпा (рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрдиोрди्рдоुрдЦ рд╡ृрдд्рддि) рдХे рдмीрдЪ рдиिрд░्рдгрдп рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдХрд░ рд╕рдХрддे рдеे। рдкुрд╕्рддрдХीрдп рдЬ्рдЮाрди рдХे рднाрд░ рд╕े рдоुрдХ्рдд рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рдХे рдХрдг्рда рд╕े рдЙрдЪ्рдЪाрд░िрдд рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╢рдм्рдж рдоें рд╡िрдж्рдпा рдмोрд▓рддी рдеी рдФрд░ рдЙрдирдХे рджेрд╣ाрддी рдЖрдЪрд░рдг рдоें рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоुрдЦрд░ рдеा। рдЬैрд╕ा рдХि рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХे рдЛрд╖ि рдХрд╣рддे рд╣ैं -   

рдиाрдпрдоाрдд्рдоा рдк्рд░рд╡рдЪрдиेрди рд▓рдн्рдпो рди рдоेрдзрдпा рди рдмрд╣ुрдиा рд╢्рд░ुрддेрди।

рдпрдоेрд╡ैрд╖ рд╡ृрдгुрддे рддेрди рд▓рдн्рдпрд╕्рддрд╕्рдпैрд╖ рдЖрдд्рдоा рд╡िрд╡ृрдгुрддे рддрдиूं рд╕्рд╡ाрдо्‌ ॥ 

(рдХрдаोрдкрдиिрд╖рджрез/реи/реирей~ рдФрд░ рдоुрдг्рдбрдХोрдкрдиिрд╖рдж )

рдпрд╣ 'рдЖрдд्рдоा' рдк्рд░рд╡рдЪрди рдж्рд╡ाрд░ा рд▓рдн्рдп рдирд╣ीं рд╣ैं, рди рд╣ी рдоेрдзा-рд╢рдХ्рддि рдФрд░ рди рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХो рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рдЬाрдирдиे-рд╕ुрдирдиे рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдп рд╣ै। рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ी 'рдЙрд╕े' рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा 'рдпрд╣ рд╡рд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै; рдХेрд╡рд▓ рдЙрд╕рдХे рдк्рд░рддि рд╣ी рдпрд╣ 'рдЖрдд्рдоा' рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдХрд░рддा рд╣ै।

рдХिрд╕рдХो рдоिрд▓рддी рд╣ै ? рдЙрд╕рдХो рдЬिрд╕рдХो рдпे рдЪुрдирддी рд╣ै। рджूрд╕рд░े рдЯीрдХाрдХाрд░ों рдиे рдЗрд╕рдХा рдпे рдЕрд░्рде рдХिрдпा рд╣ै- рдЙрд╕рдХो рдЬो рд╕िрд░्рдл рдЗрд╕े рдЪुрдирддा рд╣ै, рдФрд░ рджोрдиों рд╣ी рдЕрд░्рде рдПрдХ рд╣ी рдмाрдд рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं। рджो рдЕрд▓рдЧ–рдЕрд▓рдЧ рдЕрд░्рде рдЪрд▓рддे рд╣ैं। рдПрдХ рдЕрд░्рде рд╣ै рдХि рдЖрдд्рдоा рдХा рд▓ाрдн рд╕िрд░्рдл़ рдЙрд╕े рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕े рдЖрдд्рдоा рдЪुрдиे। рджूрд╕рд░ा рдЕрд░्рде рд╣ै- рдЖрдд्рдоा рдХा рд▓ाрдн рд╕िрд░्рдл़ рдЙрд╕рдХो рд╣ोрддा рд╣ै рдЬो 'рд╕िрд░्рдл़' рдЖрдд्рдоा рдХो рдЪुрдиे। рдпे 'рд╕िрд░्рдл़' рд╢рдм्рдж рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै।

рд╡्рдпाрдЦ्рдпा —

“ рдЬिрди рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХी рдорд╣िрдоा рдХा рд╡рд░्рдгрди рдоैं рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ूँ, рд╡े рди рддो рдЙрдирдХो рдоिрд▓рддे рд╣ैं , рдЬो рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдХो рдкрдв- рд╕ुрди рдХрд░ рд▓рдЪ्рдЫेрджाрд░ рднाрд╖ा рдоें рдкрд░рдоाрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдХा рдиाрдиा рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╡рд░्рдгрди рдХрд░рддे рд╣ैं।  рди рдЙрди рддрд░्рдХрд╢ीрд▓ рдмुрдж्рдзिрдоाрди рдордиुрд╖्рдпों рдХो рд╣ी рдоिрд▓рддे рд╣ैं, рдЬो рдмुрдж्рдзि рдХे рдЕрднिрдоाрди рдоें рдк्рд░рдордд्рдд рд╣ुрдП рддрд░्рдХ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрд╡ेрдЪрди рдХрд░рдХे рдЙрди्рд╣ें рд╕рдордЭाрдиे рдХी рдЪेрд╖्рдЯा рдХрд░рддे рд╣ैं।  рдФрд░ рди рдЙрдирдХो рд╣ी рдоिрд▓рддे рд╣ैं , рдЬो рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рд╕ुрдирддे рд░рд╣рддे рд╣ैं। 

      рд╡े рддो рд╕िрд░्рдл рдЙрд╕ी рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬिрд╕рдХो рд╡े рд╕्рд╡рдпं рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं।  рдФрд░ рд╡े рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдЙрд╕ी рдХो рдХрд░рддे рд╣ैं , рдЬिрд╕рдХो рд╕िрд░्рдл рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдЙрдд्рдХрдЯ рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ोрддी рд╣ै। рдЬो рдЙрдирдХे рдмिрдиा рд░рд╣ рдирд╣ीं рд╕рдХрддा । рдЬो рдЕрдкрдиी рдмुрдж्рдзि рдпा рд╕ाрдзрдиा рдкрд░ рднрд░ोрд╕ा рди рдХрд░рдХे рдХेрд╡рд▓ рдЙрдирдХी рдХृрдкा рдХी рд╣ी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдХрд░рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдРрд╕े рдХृрдкा рдиिрд░्рднрд░ рд╕ाрдзрдХ рдкрд░рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХृрдкा рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдпोрдЧрдоाрдпा рдХा рдкрд░рджा рд╣рдЯाрдХрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕ाрдордиे рдЕрдкрдиा рд╕्рд╡рд░ूрдк рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं।

рджрд░िрдж्рд░рдиाрд░ाрдпрдг рдоें рд╣ी рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрдорд╣ंрд╕рджेрд╡ рдиाрд░ाрдпрдг рдХा рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ рд░ूрдк рджेрдЦрддे рдеे। рд╡ैрдж्рдпрдиाрде рдзाрдо (рджेрд╡рдШрд░-рдЭाрд░рдЦрдг्рдб) рдоें рдиिрд░्рд╡рд╕्рдд्рд░ рд╕рди्рдеाрд▓ों рдХो рджेрдЦрдХрд░ рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं। рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╢िрд╡-рдкाрд░्рд╡рддी -рдХाрд░्рддिрдХेрдп рдХे рджृрд╖्рдЯि рд╕े рджेрдЦрдиे рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрддे рд╣ैं। рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рдФрд░ рд▓ोрдХैрд╖рдгा рдкрд░ рддीрдЦा рдк्рд░рд╣ाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдоाрдЬ рдХे рдиेрддा рдХेрд╢рд╡ рд╕ेрди рд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं - " рд╕ुрди рд░े рдХेрд╢рд╡, рддूँ рдЬिрд╕े рдм्рд░рд╣्рдо рдХрд╣рддा рд╣ै, рдЙрд╕े рд╣ी рдоैं рдоाँ рдХрд╣рддा рд╣ूँ। рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рд╢рдХ्рддि рдЕрднेрдж्рдп рд╣ै। рдоाँ рдмреЬा рдХोрдорд▓ рд╢рдм्рдж рд╣ै। " рдзрд░्рдо рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рднेрдж-рдмुрдж्рдзि рдХो рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा। рд╡िрд╡ेрдХ рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рд╡рд░्рддрдоाрди рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдпुрдЧ рдоें рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा рдмреЭ рдЧрдпी рд╣ै। " рд░рд╕ рд░ूрдкी рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рд╕ाрдЧрд░ рд▓рд╣рд░ाрддा рд╣ै -рд╡िрдж्рдпाрд╕ाрдЧрд░ рдоें। рдЗрдЪ्рдЫा рдеी рдХрд░ुрдгा рдХा рд╕ाрдЧрд░ рдХे рд╡िрдж्рдпा рдХा рдШाрдЯ рдПрдХрдмाрд░ рджेрдЦूं। рд╕ो рдоाँ рдиे рд╡िрдж्рдпाрд╕ाрдЧрд░ рдХे рдШрд░ рднेрдЬ рджिрдпा।  рд╡िрдж्рдпाрд╕ाрдЧрд░ рдЬीрд╡िрдд рджेрд╡рддा рдХी рдкूрдЬा рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕рдЧुрдгोрдкाрд╕рдиा। рджुрд░्рднाрдЧ्рдпрдЧ्рд░рд╕्рдд рд▓ोрдЧों рдХी рдкूрдЬा рд╣ी рд╕рдЪ्рдЪी рднрдХ्рддि рд╣ै। рдХрд░ुрдгा рдХो рдоाँ рдХाрд▓ी рд╕рдЪ्рдЪी рд╡िрдж्рдпा (рдЖрдд्рдордиोрди्рдоुрдЦ рд╡ृрдд्рддि) рдХрд╣рддी рд╣ै। рдкрд░ाрдИ рдкीрд░ рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдЬिрд╕рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдХрд░ुрдгा рдирд╣ीं рдЬрдЧрддी рд╡ो рд╡ेрджाрди्рддी рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा।  

рди्рдпांрдЧрдЯा (рддोрддрдкुрд░ी) рдХो рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдиे рдЕрдкрдиी рд▓ीрд▓ा рдкूрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдХे рдмрдЧीрдЪे рдоें рджूрд░ рджेрд╢ рд╕े рдмुрд▓рд╡ा рд▓िрдпा рдеा ! рдм्рд░рд╣्рдордЬ्рдЮाрдиी рд╣ोрдиे рдХा рддीрд╡्рд░ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рднी рдеा рдЙрдирдоें। рдФрд░ рдоाँ рдХे рдЖрджेрд╢ рдкрд░ рдоैंрдиे рдЙрд╕े рдЕрдкрдиा рдЧुрд░ु рдоाрди рд▓िрдпा рдеा। рдордЧрд░ рдЬрдм рдЦूрдиी рдЖँрд╡ рд╕े рдкीреЬिрдд рд╣ोрдХрд░ рдЧंрдЧा рдоें рдбूрдмрдиा рдЪाрд╣ा , рдЧंрдЧा рдкाрд░ рдЬाрдиे рдкрд░ рднी рдбूрдмрдиे рд▓ाрдпрдХ рдкाрдиी рдирд╣ीं рдоिрд▓ा! рдХेрд╢рд╡ рд╕ेрди рдХा рдмреЬा рдиाрдо рд╣ै , рд▓ेрдХिрди рдХрд╣рддा рд╣ै рдаाрдХुрд░ рдХे рд╢рд░ीрд░ рдХो рд╢ीрд╢े рдоें рдмрди्рдж рдХрд░рдХे рд░рдЦो -рдирд╣ीं рддो рдЗрддрдиा рдоूрд▓्рдпрд╡ाрди рд╢рд░ीрд░ рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा। рдХिрди्рддु рдЬिрд╕ рдЬреЬ рд╢рд░ीрд░ рдХा рдзрд░्рдо рд╣ी рдирд╖्рдЯ рд╣ोрдиा рд╣ै -рдЙрд╕рдХो рдмрдЪाрдпा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा। рдордеुрд░ рдмाрдмू рдиे рдаाрдХुрд░ рдХे рдкाрдЧрд▓рдкрди рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдиाрдоी рдкрдг्рдбिрдд рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рдЪрд░рдг рдФрд░ рдЧौрд░ी рдкрдг्рдбिрдд рдХो рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдоंрджिрд░ рдоें рдмुрд▓рд╡ाрдпा рдеा। рдаाрдХुрд░ рдЖрддंрдХिрдд рдХрд░рдиे рд▓िрдП рдЧौрд░ी рдкрдг्рдбिрдд рдиे рдоंрджिрд░ рдоें рдШुрд╕рддे рд╣ी рдЧрдЧрдирднेрджी рдЖрд╡ाрдЬ рдоें рдХрд╣ा рдеा --рд╣ा рд░े рд░े рд░े рд░े рд░े

рдорд╣ाрди्рддं рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ं рддрд╡ рдЪрд░рдгрдкंрдХेрд░ुрд╣рдпुрдЧे

рдиिрдзाрдпाрд╜рди्рдпрди्‌ рдиैрд╡ाрд╢्рд░िрддрдоिрд╣ рдордпा рджैрд╡рддрдоुрдоे।

рддрдеाрдкि рдд्рд╡рдЪ्рдЪेрддो рдпрджि рдордпि рди рдЬाрдпेрдд рд╕рджрдпं

рдиिрд░ाрд▓рдо्рдмो рд▓рдо्рдмोрджрд░рдЬрдирдиि рдХंрдпाрдоि рд╢рд░рдгрдо्‌॥  

рд╣े рдЙрдоें !рд╣े рд▓рдо्рдмोрджрд░рдЬрдирдиि! рдоुрдЭे рддुрдо्рд╣ाрд░े рдЪрд░рдг рдХрдорд▓ों рдХा рдкूрд░ा-рдкूрд░ा рднрд░ोрд╕ा рд╣ै,рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рджेрд╡рддा рдХा рд╕рд╣ाрд░ा рдирд╣ीं рд╣ै।рдлिрд░ рднी рддुрдо्рд╣ाрд░ा рд╣ृрджрдп рдпрджि рдоेрд░े рдк्рд░рддि рджрдпाрд░्рдж्рд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рддो рдоैं рдХिрд╕рдХी рд╢рд░рдг рдоें рдЬाрдКंрдЧा।рд╕рдм рдУрд░ рд╕े рдоुंрд╣ рдоोрдб़рдХрд░ рддो рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдЖрд╢्рд░рдп рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा рд╣ै, рддुрдо्рд╣ीं рдпрджि рдоुрдЭे рджुрдд्рдХाрд░ рджोрдЧी рддो рдлिрд░ рдХौрди рдоुрдЭे рдЕрдкрдиी рд╢рд░рдг рдоें рд▓ेрдЧा।рдЕрдд: рдоुрдЭ рдиिрд░ाрд╢्рд░рдп рдХो рдЖрд╢्рд░рдп рджेрдиा рд╣ी рд╣ोрдЧा।" рдоेрд░े рд╕ाрде рдоाँ рдХी рд╢рдХ्рддि рдеी -рдмिрдиा рдЬोрд░ рд▓рдЧाрдП рд╣ी рдЗрддрдиी рдЬोрд░ рд╕े рдоेрд░ी рдЖрд╡ाрдЬ рдлूрдЯी рдХि  рдоेрд░े рдЖрд╡ाрдЬ рд╕े рдЙрд╕рдХी рдЖрд╡ाрдЬ рджрдм рдЧрдпी। рднрд░ी рд╕рднा рдоें рдЧौрд░ी рдкрдг्рдбिрдд рдХो рдШुрдЯрдиा рдЯेрдХрдиा рдкреЬा। рд░ाрдиी рд░ाрд╕рдордгि рдЖрд░рддी рдоें рдмैрдардХрд░ рдоुрдХрджрдоे рдХी рдмाрдд рд╕ोрдЪ рд░рд╣ी рдеी, рдоाँ рдиे рдмрддा рджिрдпा рддो рдаाрдХुрд░ рдиे рд░ाрдиी рд░ाрд╕рдордгि рдХो рднी рдЬोрд░ рд╕े рдПрдХ рдердк्рдкреЬ рдоाрд░ा।  рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдХे рд╢рд░рдгाрдЧрдд рдХे рд╕ाрдордиे рдардЧिрдиी рдоाрдпा рдХी рджाрд▓ рдирд╣ीं рдЧрд▓рддी। рдкुрд╕्рддрдХीрдп рд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдирд╢्рд╡рд░ рдзрди-рд╕рдо्рдкрдд्рддि, рдЙрдЪ्рдЪ рдкрдж ,рдиाрдо-рдпрд╢ рдЗрди рд╕рдм рд╕े рдоूрд▓्рдпрд╡ाрди рд╣ै -рдордиुрд╖्рдп рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рдФрд░ рдЖрдЪрд░рдг। рд╕рдЪ рд░े рдоाрд╕्рдЯрд░ рдЬрдоींрджाрд░ рд░рдИрд╕ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдмрд▓рд░ाрдо рд╕ाрдзु рд╣ै।    

рдХрд╣ाँ рдХाрдоाрд░рдкुрдХुрд░ рдХрд╣ाँ рдЭाрдоाрдкुрдХुрд░ ? рдкुрд░ोрд╣िрддाрдИ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдмреЬे рднाрдИ рдХे рд╕ाрде рдХोрд▓рдХाрддा рдЖрдиा, рдоाँ рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХो рд╕рдордЭрдиा рдмрд╣ुрдд рдХрдаिрди рд╣ै। рдоेрд░ी рд▓рдЯाрдИ (рдЧुрдб्рдбी) рдоाँ рдХे рд╣ाрде рдоें рдеी - рдЙрдирдХे рдЗрд╢ाрд░े рдкрд░ рдиाрдЪрддा рдЙреЬрддा рдХोрд▓рдХाрддा рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдпा। рднрдЧрд╡рддी рдХा рд╡िрдзाрди рдХोрдИ рдирд╣ीं рд╕рдордЭ рд╕рдХрддा, рдмрд╕ рдЙрд╕рдХे рдЗрд╢ाрд░े рдкрд░ рдиाрдЪрдиा рдкреЬрддा рд╣ै। рдЕрд╡िрдж्рдпा рд╕े рдоोрд╣िрдд рдордиुрд╖्рдп рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдРрд╖рдгा (desire-рд╡ाрд╕рдиाрдд्рдордХ рдХाрдордиा, рд▓ाрд▓рд╕ा) ~ рд▓ोрдХेрд╖рдгा - рд╡िрдд्рддेрд╖рдгा - рдкुрдд्рд░ेрд╖рдгा рд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд/рдоोрд╣िрдд рдЖрд╕рдХ्рдд  рд╣ोрдХрд░ рд╕ंрд╕ाрд░-рдЪрдХ्рд░ рдоें рдлँрд╕ рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрди рдХे рдХाрд░рдг рдмрдб़े рд╕े рдмрдб़े рд╡्рдпрдХ्рддि рднी рд╕рдд्рдп рдоाрд░्рдЧ рд╕े рд╣рдЯрддे рд╣ुрдП рджिрдЦाрдИ рджेрддे рд╣ैं। рдЕрд░्рдердХрд░ी рд╡िрдж्рдпा рдХो рд╡िрдж्рдпा рдоाрдирдиा рд╣ी рдЕрд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдоूрд░्рдЦрддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै। рдЕрд╡िрдж्рдпा рдХो рд╡िрдж्рдпा рдоाрдирдХрд░ рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рдФрд░ рд▓ोрдХेрд╖рдгा рдХी рдЖँрдЪ рдоें рд╕ुрд▓рдЧрддी рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓ी рджुрдиिрдпा рдоें рд╕рднी рд▓ोрдЧ (рднाрдИ,рдмрд╣рди,рд░िрд╢्рддेрджाрд░,рдкुрдд्рд░-рдкुрдд्рд░ी) рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрдиी рдЧुрд░ु рд╕े рдЕрдзिрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдзрдиी рдХो рд╣ी рджेрддे рд╣ैं। рдаाрдХुрд░ рдХे рдмреЬे рднाрдИ рдЙрдирдХो рдЕрд░्рдердХрд░ी рд╡िрдж्рдпा рдкреЭाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡्рдпाрдХुрд▓ рд░рд╣рддे рдеे। рдЭाрдоाрдкुрдХुрд░ рдоें рдаाрдХुрд░ рдХे рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рджो рдк्рд░рдоुрдЦ  рдЬрдоीрди्рджाрд░ рд░рдИрд╕ों -рджिрдЧрдо्рдмрд░ рдоिрдд्рд░ा рдФрд░ рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрдж рдоिрдд्рд░ा рдХे рдордХाрди рдеे।  рдаाрдХुрд░ рдХे рдмреЬे рднाрдИ рдкुрд░ोрд╣िрддी рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд░्рдеोрдкाрд░्рдЬрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП  рдЙрдирдХे рдШрд░ рдкрд░ рдкूрдЬा -рдЖрд░рддी рдХрд░ाрдиे рдЬाрддे рдеे। рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ (рж░াржоржХৃрж╖্ржг ржкрж░ржорж╣ংрж╕) рдЬрдм 1853 рдИ. рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рдЭाрдоाрдкुрдХुрд░ рд▓ेрди рдоें рд╢्рд░ी рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрдж рдоिрдд्рд░ा рдХे рдШрд░ рдкूрдЬा рдХрд░ाрдиे рдЬाрддे рдеे, рддрдм рд╡े рдЕрдХ्рд╕рд░ рдардирдардиिрдпा рдХाрд▓ीрдмाрдб़ी -(ржаржиржаржиিржп়া ржХাрж▓ীржмাржб়ি) рдоंрджिрд░ рдоें рдЖрддे рдеे। рдардирдардиिрдпा рдХाрд▓ीрдмाрдб़ी рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рдмिрдзाрди рд╕ाрд░рдгी рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рдПрдХ рдХाрд▓ी рдоंрджिрд░ рд╣ै। рдоंрджिрд░ рдоें рджेрд╡ी рдХो рдоाँ рд╕िрдж्рдзेрд╢्рд╡рд░ी рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдХाрд▓ी рдкूрдЬा рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░, рднрдХ्рдд рдкूрдЬा рдХे рд▓िрдП рдоंрджिрд░ рдоें рдПрдХрдд्рд░िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं।

рдоाँ рднрд╡рддाрд░िрдгी рдХा рдЖंрдЧрди

рд▓ाрдЯू рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдоाँ рд╕ाрд░рджा рджेрд╡ी рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░рдиे рдиौрдмрддрдЦाрдиा рдоें рдЪрд▓े рдЖрдпे। рд▓ाрдЯू рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдЕрдирдкреЭ рд╣ोрдХрд░ рднी рд╣्рд░рджрдп рдоुрдЦрд░्рдЬी рдЬैрд╕ा рдоूрд░्рдЦ рдирд╣ीं рдеे। рдоेрд░ी рдоाँ рднрд╡рддाрд░िрдгी рдиे рд▓ेрдЯो рдХो рдЕрдкрдиे рдЖंрдЧрди рдХे рд▓िрдП рдЪुрди рд▓िрдпा рдеा। рджुрдиिрдпा рд╕ोрдЪрддी рд╣ै рдХि рдаाрдХुрд░ рдиे рд▓ाрдЯू рдХो рдЕрдкрдиे рд╕ेрд╡рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪुрдиा рд╣ै - рдаाрдХुрд░ рддो рд╕्рд╡рдпं рдоाँ рдЪाрдХрд░ рд╣ै। рдоाँ рдХा рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЬрдЧрдд рдХी рдорд╣ाрд╡्рдпाрдзि рдХा рдЙрдкрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд╣рд▓े рдиेрддा/рд╢िрдХ्рд╖рдХ  рдХे рдЕрд╣ं рдХो рдЬрд▓ाрдХрд░ рднрд╖्рдо рдмрдиा рджेрддी рд╣ै। рдоाँ рдХाрд▓ी рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдФрд░ рд╢ूрдж्рд░ рдХा рднेрдж рдоिрдЯाрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╕рдд्рдп рдХा рдмोрдз рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рдиा рдеा। рд╕ंрд╕्рдХृрддрдЬ्рдЮ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рд░ाрдордХुрдоाрд░ рдЪрдЯрд░्рдЬी рдФрд░ рд╢ूрдж्рд░рдХुрд▓ рдХी рд░ाрдиी рд░ाрд╕рдордгि рдХो рдЗрд╕ рдорд╣рдд рдк्рд░рдпोрдЬрди рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рдЙрддाрд░рдиा рдеा। рдаाрдХुрд░ рдХे рдкреЬोрд╕ी рдЧाँрд╡ рдХे рдорд╣ेрд╢ рдкрдг्рдбिрдд рдХे рдоाрд░्рдлрдд рд░ाрдиी рдиे рд░ाрдордХुрдоाрд░ рд╕े рдкुрдЬाрд░ी рдкрдж рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдиुрд░ोрдз рднेрдЬा। рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХा рдкрд╣ाреЬ рдЬрдм рдврд╣рдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै , рддрдм рдоाँ рдХिрддрдиा рд╣ँрд╕рддी рд╣ै। рдЭाрдоाрдкुрдХुрд░ рд╕े рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдЖрдиा рдкреЬा। рд▓ेрдХिрди рд╢ूрдж्рд░ा рд░ाрдиी рдХे рдорди्рджिрд░ рдХा рднोрдЧ рдаाрдХुрд░ рдХे рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдм्рд░ाрд╣्рдордг-рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХो рдоंрдЬूрд░ рдирд╣ीं рдеा। рднेрджрднाрд╡ рдФрд░ рдж्рд╡ैрдд рдмुрдж्рдзि рд╣ी рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдордиुрд╖्рдп рдХी рдЕрд╕рд▓ी рдкрд╣рдЪाрди рд╣ै। рддीрдиों рдРрд╖рдгाрдУं рдХे рдк्рд░рддि рдЖрд╕рдХ्рддि рдХे рдоूрд▓ рдоें рднी рдпрд╣ी рднेрджрдмुрдж्рдзि рдЬिрдо्рдоेрд╡ाрд░ рд╣ै। 

рдЗрд╕ рдм्рд░ाрд╣्рдордг-рдЧ्рд░ंрдеि рдХो рдХुрдЪрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдоाँ рдЕрдкрдиे рдЦिрд▓ौрдиे рдХो рдмрд╣ुрдд рдиाрдЪ рдирдЪाрддी рд╣ै - рдЕрдкрдиी рдЬрдЯा рдоुрдЭे рднंрдЧी рдХा рд╕ंрдбाрд╕ рдХрд░рдиा рдкреЬा। рдоेрд░े рдЗрд╕ рдкाрдЧрд▓рдкрди рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдШрд░ рдХे рд╕рднी рд▓ोрдЧों рдиे рдоेрд░ा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рдиा рдЙрдЪिрдд рд╕рдордЭा। рдкрд░ рдЬрдпрд░ाрдо рдмाрдЯी рдХी рдмेрдЯी рд╕ाрд░рджा рдмंрдзрди рдирд╣ीं рдоुрдХ्рддि рдХा рдХाрд░рдг рдмрдиी। рдмрдХुрд▓рдШाрдЯ рдкрд░ рднैрд░рд╡ी рдм्рд░ाрд╣्рдордгी рдЙрддрд░ीं, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджेрдЦрддे рд╣ी рдХрд╣ा рдХि рддेрд░ी рдпрд╣ рджрд╢ा рдорд╣ाрднाрд╡ рд╣ै -рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдХे рдЕрдиुрдЧ्рд░рд╣ рдХी рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рджрд╢ा рд╣ै। рдоुрдЭे рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдиे рд╕рдмрдХुрдЫ рдЫोреЬрдХрд░ 'рднाрд╡рдоुрдЦी' рд░рд╣рдиे рдХा рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рд╣ै। рд░े рдоाрд╕्рдЯрд░ рд░ाрдзाрд░ाрдиी рдЬैрд╕ा рдЙрдд्рдХрдЯ рдк्рд░ेрдо рдЬрдЧрдиे рдкрд░ рдХृрд╖्рдг рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рдоाँ рдХाрд▓ी рдаाрдХुрд░ рдХो рдЕрд╖्рдЯрд╕िрдж्рдзिрдпाँ рджेрдиा рдЪाрд╣ рд░рд╣ी рдеीं। рдаाрдХुрд░ рджेрд╡ рдХा рдЕрдоृрдд-рдкाрди рдЙрд╕ीрдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै ?... рдоाँ рдиे рдПрдХ рджिрди рдорд╣рдд рдпोрдиि рдм्рд░рд╣्рдордпोрдиि рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░ाрдпे। рднैрд░рд╡ी рдХा рд░ूрдк рдзрд░ рдХрд░ рдоेрд░ी рдоाँ рд╣ी рд╕рдмрдХुрдЫ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं। рдкंрдЪрдоुрдг्рдбी рдЖрд╕рди рдкрд░ рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рд╡ाрддी рд╣ैं। рд╡िрд╖्рдгुрдХ्рд░ांрддा рдоें рдиिрд░्рджिрд╖्рдЯ 64 рддंрдд्рд░ों рдоें рдЬिрддрдиे рдЖрдЪाрд░ рдФрд░ рднाрд╡ों рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╣ै рд╕рднी рднैрд░рд╡ी рдиे рдоुрдЭрд╕े рдХрд░рд╡ा рд▓िрдП।  

[ рд╕рд░ рдЖрд╢ुрддोрд╖ рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп (29 рдЬूрди 1864 - 25 рдордИ 1924) рдПрдХ рдк्рд░рдЦ्рдпाрдд рдмंрдЧाрд▓ी рд╢िрдХ्рд╖рдХ, рд╡िрдзिрд╡ेрдд्рддा, рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ рдФрд░ рдЧрдгिрддрдЬ्рдЮ рдеे, рдЙрдирдХे рдкुрдд्рд░ рд╢्рд░ी рд╢्рдпाрдоा рдк्рд░рд╕ाрдж рдоुрдЦрд░्рдЬी (1901-1953) рдиे рднाрд░рддीрдп рдЬрдирд╕ंрдШ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдеी। рдЙрдирдХे рдкौрдд्рд░ рдЪिрдд्рддрддोрд╖ рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп рдЬрдм рдХोрд▓рдХाрддा рд╣ाрдИ рдХोрд░्рдЯ рдХे рдоुрдЦ्рдп рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рдеे , рдкांрд╕рдХुреЬा рдХैрдо्рдк рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдЗрди्рд╣ोрдиे рдХिрдпा рдеा, рдХिрди्рддु рд╡рд╣ाँ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдоें рдЗрдирдХो рдЖрдзे рдоिрдирдЯ рдХा рд╡िрд▓рдо्рдм рд╣ो рдЧрдпा , рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдз्рд╡рдЬाрд░ोрд╣рдг рдХрд░рдиे рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рд░рд╣ рдЧрдП рдеे। рджाрджा рдХे рдкिрддाрдорд╣ рдк्рд░ाрдЪाрд░्рдп рд╢िрд░ीрд╖рдЪрди्рдж्рд░ рдоुрдЦोрдкाрдз्рдпाрдп, рдорд╣िрдоाрдЪрд░рдг рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी рдХे рдЬрдоाрддा рдеे, рдЙрди्рд╣ोंрдиे 7 рдоाрд░्рдЪ 1897 рдХो рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рджेрдЦा рдеा। рдЧिрд░ीрд╢рдЪрди्рдж्рд░ рдШोрд╖ рдиे рдЙрдирдХो рд╕ूрдЪрдиा рджी рдеी рдХि рд╡े рдЙрд╕ рджिрди рднрд╡рддाрд░िрдгी рдорди्рджिрд░ рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╣ैं। рдЖрди्рджुрд▓ рдоौреЬी рд╕्рдХूрд▓ рдХे рдк्рд░рдзाрдиाрдз्рдпाрдкрдХ рд░рд╣े 1901 рд╕े 1952 рддрдХ। 60 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рдЙрдирдХा рджेрд╣ाрди्рдд рд╣ो рдЧрдпा, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рджाрджा рдХे рдкिрддाрдорд╣ рд╕े рддंрдд्рд░рд╡िрдж्рдпा рдоें рджीрдХ्рд╖ा рдирд╣ीं рд▓े рд╕рдХे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХे рджूрд╕рд░े рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे рд╕рд░ рдЬॉрди рд╡ुрдб्рд░ोрдл। рд╡े рдХोрд▓рдХाрддा рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрд▓рдп рдоुрдЦ्рдп рди्рдпाрдпрдзीрд╢ рдеे। рд╡े рд╕्рд╡рдпं рддांрдд्рд░िрдХ рд╕ाрдзрдиा рдХिрдпा рдХрд░рддे рдеे, рдЗрд╕ीрдХाрд░рдг рдкिрддाрдорд╣ рдХे рд╕ाрде рдЙрдирдХा рдЕрдЪ्рдЫा рдкрд░िрдЪрдп рднी рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рдЖрди्рджुрд▓ рдХा рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдЖрдЬ рднी рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै। рд╕рд░ рдЬॉрди рд╡ुрдб्рд░ोрдл рдЕрдкрдиे рдШрд░ рдоें рдзोрддी рдкрд╣рдирддे рдеे рдФрд░ рдЙрд╕рдкрд░ рдЧेрд░ुрдЖ рдЪाрджрд░ рдУреЭрддे рдеे , рдХे рд╕ाрде рдкिрддाрдорд╣ рдХा рдлोрдЯो рд╣рдорд▓ोрдЧों рдХे рдЦреЬрджрд╣ рд╡ाрд▓े рдШрд░ рдоें рдЕрдм рднी рд▓рдЧा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдПрдХ рдмाрддрдЪीрдд рдХे рдХ्рд░рдо рдоें рдкिрддाрдорд╣ рдиे рдЙрди्рд╣ें рдмрддाрдпा рдеा рдХि 64 рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рддंрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддे рд╣ैं। рдмрд▓्рдХि рддंрдд्рд░рд╡िрдж्рдпा рдоें рддीрди рдХ्рд░ाрди्рддा рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╣ै рдФрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХ्рд░ाрди्рддा рдоें 64 рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЧ्рд░рди्рде рд╣ैं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рддंрдд्рд░-рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें 64 X 3 =192 рдЧ्рд░рди्рде рд╣ुрдП। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рддंрдд्рд░ рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдиेрдХों рдЧ्рд░рди्рде рд╣ोंрдЧे -рдЖрдЦिрд░ рдЖрдкрдиे рдЗрдирдоें рд╕े рдХिрддрдиे рдЧ्рд░ंрдеों рдХा рдЕрдз्рдпрди рдХिрдпा рд╣ोрдЧा ? [рднрдЧрд╡ाрди рд╢िрд╡ рдиे рдоाрддा рдкाрд░्рд╡рддी рд╕े рд╕्рд╡рдпं рдХрд╣ा рд╣ै -рж╕ржк্рждржХোржЯি ржорж╣াржЧ্рж░ржи্ржеাঃ ржоржо ржмржХ্рж░াржд ржмিржиিрж╢্рж░িрждাঃ 

рд╕рдк्рддрдХोрдЯी рдорд╣ाрдоंрдд्рд░ाрд╢्рдЪिрдд рд╡िрдн्рд░рдо рдХाрд░рдХा:।

 рдПрдХ рдПрд╡ рдкрд░ो рдоंрдд्рд░: рд░ाрдо рдЗрдд्рдпрдХ्рд╖рд░рдж्рд╡рдпрдо।। 

 рдХि рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдорд╣ाрдоंрдд्рд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕ाрдд рдХрд░ोрдб़ рд╣ै рдкрд░ рдЗрдирдоें рдпрд╣ рджो рдЕрдХ्рд╖рд░ рдХा 'рд░ाрдо' рдиाрдо рд╣ी рдк्рд░рдзाрди рд╣ै। рдкुрдиः рдкिрддाрдорд╣ рдиे рдХрд╣ा рдХि рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдЧ्рд░ंрдеों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕рдк्рддрдХोрдЯि ' рдмреЭाрдЪреЭा рдХрд░ рдЧрдпी рд╣ो- рдпрд╣ рдЕрдХ्рд╖рд░рд╢ः рд╕рдд्рдп рдирд╣ीं рднी рд╣ो। рдЗрд╕ рдкрд░ рд╕рд░ рдЬॉрди рд╡ुрдб्рд░ोрдл рдмोрд▓े - рдирд╣ीं , рдирд╣ीं рдЬрдм рд╕рджाрд╢िрд╡ рд╕्рд╡рдпं рдмोрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं рддो -рдЗрд╕े рдЕрдХ्рд╖рд░рд╢ः рд╕рдд्рдп рд╣ोрдиा рд╣ी рдЪाрд╣िрдП - It must be literally true ! 

jnkhmp> рдкेрдЬ-28/ рджाрджा рдХे рдкिрддाрдорд╣ рдПрдХ рдУрд░ рдЬрд╣ाँ рдЖрди्рджुрд▓ рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХрд░рддे рдеे,рд╡рд╣ीं  рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЬीрд╡рди рдоें рд╡े рдПрдХ [рддांрдд्рд░िрдХ] рд╕ाрдзрдХ рднी рдеे।  рдЦреЬрджрд╣ рдоें рдЙрдирдХा рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХृрддिрд╡ाрд╕ рд░ाрдоाрдпрдг рдХे рд▓ेрдЦрдХ рдХृрддिрд╡ाрд╕ рдУрдЭा рдЗрдирдХे рдкूрд░्рд╡рдЬ рдеे। рд╕ाрдзрдХ рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрдж рднी рдЗрд╕ी рд╡ंрд╢ рдХी рдирд╡рдоी рдкीреЭी рдоें рдЬрди्рдоे рдеे। рдХाрдорджेрд╡ рдкрдг्рдбिрдд рджाрджा рд╕े 18 рдкीреЭी рдкूрд░्рд╡ рд╣ुрдП рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╣ी рдиिрдд्рдпाрдирди्рдж рдк्рд░рднु рдХो рдЦреЬрджрд╣ рдоें рд▓ाрдХрд░ рдмрд╕ाрдпा рдеा। рдЦреЬрджрд╣ рдоें рд╢ाрдХ्рдд рд▓ोрдЧ рдЕрдзिрдХ рдеे , рдЗрд╕рд▓िрдП рддंрдд्рд░ рдХा рдпрд╣ाँ рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рднाрд╡ рдеा। рдк्рд░ाрдгрддोрд╖िрдгि рддंрдд्рд░ рдоाрд░्рдЧ рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рдк्рд░ाрдгрдХृрд╖्рдг рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдЦреЬрджрд╣ рдХे рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдеे рддрдеा -рд░ाрдорддोрд╖рдг рднрдЯ्рдЯाрдЪाрд░्рдп рднाрдЯрдкाреЬा рдХे рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдеे। рджाрджा рдХे рдЬ्рдпेрд╖्рда рдкिрддाрдорд╣ рдХे рджो рд▓реЬрдХे рдЬрдм рд╕ुрдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдЬीрд╡рди рдЬीрддे рд╣ुрдП рдмीрдЪ рдоें рдЪрд▓рдмрд╕े рддрдм рд╡े рдкूрдЬा рдХे рдХрдорд░े рдоें рдЬाрдХрд░ рдоाँ рдХो рдк्рд░рдгाрдо рдХिрдпा рдФрд░ рдмोрд▓े " рдоाँ рддुрдо рдЬो рдХрд░рддी рд╣ो, рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рд▓िрдП рд╣ी рдХрд░рддी рд╣ो। рдоाँ рдХी рдЕрд░्рдеी рдкрд░ рдкिрддाрдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рдеॉрдорд╕ рдЧ्рд░ेрд╕ рдХा рдПрд▓्рдЧी рдкреЭे рдеे। рдкेрдЬ 

рдк्рд░ेрдо , рдк्рд░ेрдо , рдк्рд░ेрдо рдпрд╣ी рд╕рдо्рдкрджा рд╣ै/48 jnkhmp .... рдХ्рдпा рд░рдЦा рд╣ै рдордиुрд╖्рдп рдХे рд╢рд░ीрд░ рдоें ? рд╡рд╣ рднाрд╡ рддो рд░ूрдк рдХे рдкीрдЫे рдЫिрдкा рд╣ै। рдк्рд░ेрдо , рдк्рд░ेрдо , рдк्рд░ेрдо рдпрд╣ी рд╕рдо्рдкрджा рд╣ै। ..... рджेрд╡,рджेрд╡ -рд╡рд╣ рдФрд░ рдХौрди рд╣ै ? рдХрд╣ो рдЪрд▓ाрддा рд╕рдмрдХो рдХौрди ? рдк्рд░ेрдо,рдк्рд░ेрдо -рдзрди рд▓ो рдкрд╣рдЪाрди। реп/рейреирек) рд╕рдм рдХुрдЫ рд╡े рд╣ी рдмрдиे рд╣ैं। рд╣рд░ рднेрд╖ рдоें рддू , рд╣рд░ рджेрд╢ рдоें рддूँ -рддेрд░े рдиाрдо рдЕрдиेрдХ рддूँ рдПрдХ рд╣ी рд╣ै। рдХ्рдпा рд░рдЦा рд╣ै рдордиुрд╖्рдп рдХे рд╢рд░ीрд░ рдоें- рдЕंрдд рдоें рд╕рдмрдХुрдЫ рдпрд╣ीं рдЫोреЬрдиा рдкреЬेрдЧा। рдЬो рд╕рдм рдХिрд╕ी рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддा рд╣ै , рдЬो рджूрд╕рд░ों рдХे рд▓िрдП рдЬीрддा рд╣ै, рд╡рд╣ी рдЬीрд╡िрдд рд╣ै , рдЬो рд╕्рд╡ाрд░्рдеी рд╣ै рд╡рд╣ рдоृрдд рд╕े рднी рдЕрдзрдо рд╣ै। (рек/рейрезреж) рдпрд╣ рдЙрдкрджेрд╢ рд▓ेрдХ्рдЪрд░ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдоें рдмैрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ै। 

49 jnkhmp....рдЦреЬрджрд╣ рдоें 550 рд╡рд░्рд╖ рдкुрд░ाрдиा 'рд╢्рдпाрдорд╕ुрди्рджрд░ рдоंрджिрд░' рдХा рдоंрджिрд░ рд╣ै। -рдиिрдд्рдпाрдирди्рдж рдХे рдкुрдд्рд░ рд╡ीрд░рднрдж्рд░ рдиे -рдПрдХ рдмреЬे рдкрдд्рдерд░ рд╕े рдХृрд╖्рдг, рдХाрд▓ी рдФрд░ рд╢िрд╡ рдХी рддीрди рдоूрд░्рддिрдпों рдХो рдмрдирд╡ाрдХрд░ рддीрди рдоंрджिрд░ों рдоें рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдХрд░рд╡ाрдпा рдеा। рдпрд╣ाँ рдаाрдХुрд░ -рдоाँ рднी рдЧрдП рдеे , рдЙрдирдХे рдЪिрдд्рд░ рднी рд╢्рдпाрдорд╕ुрди्рджрд░ рдоंрджिрд░ рдоें рд▓рдЧा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдаाрдХुрд░ рдЦреЬрджрд╣ рдХे рд╢्рдпाрдорд╕ुрди्рджрд░ рдХो рдЬाрдЧ्рд░рдд рджेрд╡рддा рд╕рдордЭрддे рдеे। рдПрдХ рдмाрд░ рдЕрдкрдиे рднрдХ्рддों рдХो рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдШाрдЯ рдкрд░ рд╣ी рдмрддрд▓ा рджिрдпा рдеा рдХि рдЖрдЬ рдЦреЬрджрд╣ рдоें рд╢्рдпाрдорд╕ुрди्рджрд░ рдиे рдХैрд╕े рдХрдкреЬे рдкрд╣рдиे рд╣ैं।рд░ाрдзाрдХाрди्рдд 750 рд╡рд░्рд╖ рдкुрд░ाрдиे рд╣ैं, рдпे рджाрджा рдХे рдХुрд▓рджेрд╡рддा рд╣ैं। рдоेрд░े рдкिрддाрдорд╣ рдХो рдЙрдирдХी рдоाँ рдЬрдЧрди्рдоोрд╣िрдиी рджेрд╡ी рдиे рд╣ी рддंрдд्рд░ рд╡िрдж्рдпा рдХी рджीрдХ्рд╖ा рджी рдеी। рдЖрди्рджुрд▓ рдЧांрд╡ рдоें рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдирджी рдХे рдХिрдиाрд░े рд╢्рдорд╢ाрди рд╣ै -рд╡рд╣ाँ рджाрджा рдХे рдкिрддाрдорд╣ рдиे рд╢рд╡рд╕ाрдзрдиा рдХिрдпा рдеा। рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рд╕े рдкैрджрд▓ рдЪрд▓рддे рд╣ुрдП рдЦреЬрджрд╣ рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдП -рдФрд░ рдкुрдХाрд░ рд╕ुрдирддे рд╣ी рдЙрдирдХी рдоाँ рд╕ाрдордиे рдЖрдХрд░ рдЙрдирдХो рдбाрдм рдкीрдиे рдХो рджी।  

рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡ीрд░рднाрд╡ рдХी рд╕ाрдзрдиा  

'рдЖрдирди्рдж рдЖрд╕рди' рдоें рд╕िрдж्рдз рд╣ोрдиे рдкрд░ рдаाрдХुрд░ рджेрд╡ рдХे рд▓िрдП рджिрд╡्рдп рднाрд╡ рд╣ी рд╕рд╣рдЬ рднाрд╡ рд╣ो рдЧрдпा। рдоाँ рдЙрдирдХो рдЗрд╕ी рднाрд╡ рдХा рд░ाрдЬा рдмрдиाрдиा рдЪाрд╣рддी рдеी। рдПрдХ рдмूँрдж рднी рдХाрд░рдг рдаाрдХुрд░ рдиे рдирд╣ीं рдкीрдпा рдФрд░ рд╕्рдд्рд░ी рдЬाрддि рдХे рдк्рд░рддि рдаाрдХुрд░ рдХा рдоाрддृрднाрд╡ рдЕрдХ्рд╖ुрдг्рдг рд░рд╣ा। рд╕рдм рдоाँ рдХी рд╣ी рдоाрдпा рдеी। рдкूрд░्рдг рдиे рдЗрддрдиी рдХрдо рдЙрдо्рд░ рдоें рдХैрд╕े рд╕рдордЭ рд▓िрдпा рдХि рд╕ंрд╕ाрд░ рдирд╢्рд╡рд░ рд╣ै ? рдХुрдЫ рдЧाрдЫ рдРрд╕े рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬिрдирдоें рдлूрд▓ рдХे рдкрд╣рд▓े рдлрд▓ рдЖ рдЬाрддा рд╣ै। рдкूрд░्рдг рдФрд░ рдирд░ेंрдж्рд░ рджोрдиों рдЗрд╕ी рд╢्рд░ेрдгी рдХा рд╣ै। рдкूрд░्рдг рднी рдирд░ेंрдж्рд░ рдХी рддрд░рд╣ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХोрдЯि рдХा рдеा। рдЕрд╕рдд्рдп рдХो рд╣ी рд╕рдд्рдп рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓े рд╕ंрд╕ाрд░ी рд▓ोрдЧ рднोрдЧ рдХो рд╣ी рдЪрд░рдо рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рдоाрдирддे рд╣ैं। рдкूрд░्рдг рдХा рдмाрдк рдЙрд╕рдХो рдаाрдХुрд░ рдХे рдкाрд╕ рдЖрдиे рдирд╣ीं рджेрддा рдеा। рд╣рд▓рдзाрд░ी рдиे рджрд░िрдж्рд░рдиाрд░ाрдпрдг рдХा рдЬूрдаा рдкрдд्рддрд▓ рдЪाрдЯрддे рджेрдЦ рд▓िрдпा рдФрд░ рд╣рд▓рдзाрд░ी рдиे рд╢्рд░ाрдк рджे рджिрдпा। рд╢рдо्рднु рдорд▓िрдХ рдордеुрд░ рдХी рддрд░рд╣ рджूрд╕рд░ा рд░рд╕рджрджाрд░ рдеा।  

рддंрдд्рд░ рдЧुрд░ु рдпोрдЧेрд╢्рд╡рд░ी- рднैрд░рд╡ी рдм्рд░ाрд╣्рдордгी рдпोрдЧрдоाрдпा рд╣ी рдеी -рдоाँ рдиे рдкंрдЪрд╡рдЯी рдоें рдоोрд╣рдиी рдоाрдпा рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░ाрдпे। рддैрд▓ंрдЧ рд╕्рд╡ाрдоी рдЬीрд╡िрдд рд╡िрд╢्рд╡рдиाрде рдеे। рдоाँ рдиे рдХाँрдЪ рд░ूрдкी рдЧिрд░ीрд╢ рдХो рд╣ीрд░ा рдмрдиा рджिрдпा। рд╡ृрди्рджा рджाрд╕ी рдФрд░ рдоेрд╣рддрд░ (sweeper) рд░рд╕िрдХ рд╣ाреЬी рдиे рднी рдаाрдХुрд░ рдХे рд╢рд░ीрд░ рдоें рдоाँ рдХे рдЕрдиुрдЧ्рд░рд╣ рдХा рджрд░्рд╢рди рдХिрдпा рдеा। рдм्рд░ाрд╣्рдордг -рдЧ्рд░ंрдеि рдЦुрд▓рд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдоाँ рдЕрдкрдиी рдЬрдЯा рд╕े рдЬрдоाрджाрд░ рд░рд╕िрдХ рдХी рдЭोрдкрдбी рдХा рдлрд░्рд╢ рдоुрдЭрд╕े  рдмुрд╣рд░рд╡ाрддी рдеी।

ЁЯФ▒ЁЯХК рд░ाрдоाрд╡рдд рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп (рдпा рд░ाрдоाрдиंрджी рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп) >рд▓ीрд▓ाрдк्рд░рд╕ंрдЧ 1/313 >   

рд░ाрдорд▓рд▓ा рдХो рдЧोрдж рдоें рдмैрдаाрдиे рдХा рд╕ौрднाрдЧ्рдп -рдоैं рд╕ाрдд рд╕ुрд░ों рдХी рд░ाрдЧрдиी рдмрдЬाрдКँрдЧा, рдХेрд╡рд▓ 'рдкों' рдХ्рдпों рдиिрдХाрд▓ूँ ? рдоैं рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд▓ीрд▓ा рд╡िрд▓ाрд╕ рдХा рд░рд╕ рд▓ेрддा рд╣ूँ। рдХेрд╡рд▓ рд╕ोрд╣ं рд╕ोрд╣ं рдХ्рдпों рдХрд░ूँ ? рдЬрдЯाрдзाрд░ी рд╕े рд╡ाрддрд╕рд▓्рдп рд╕ाрдзрдиा рдХी рджीрдХ्рд╖ा рд▓ेрдХрд░ рдоाँ рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рд╕े рдЙрд╕े рдоैंрдиे рдЕрдкрдиा рдЧुрд░ु рдмрдиाрдпा। рд░ाрдорд╡рддрдкंрдеी рд╕ंрди्рдпाрд╕ी  рдЬрдЯाрдзाрд░ी рд╕े рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे 1864 рдИ. рдоें рд░ाрдордоंрдд्рд░ рдХी рджीрдХ्рд╖ा рд▓ी।  рд╣рдоेрд╢ा рд░ाрдорд▓рд▓ा рдХी рдоूрд░्рддि рд▓िрдП рд░рд╣рддा рдеा। рдЕрдкрдиे рдЖрд░ाрдз्рдп рджेрд╡ рдХा рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рд▓ेрдХрд░ рд╣ी рд╡рд╣ рддीрд░्рдеों -рдзрд░्рдорд╕्рдеाрдиों рдоें рдЬाрддे рдеे। рдмрдЧीрдЪे рдоें рдЖрдпा рддो рд╡рд╣ी рдоूрд░्рддि рдоुрдЭे рджेрдХрд░ рдЪрд▓ा рдЧрдпा। рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдкрд░рд╡рд░िрд╢ рдХрд░рдиा рдмрд╣ुрдд рдХрдаोрд░ рддрдкрд╕्рдпा рд╣ै। рдоेрд░े рдоाрддृрднाрд╡ (рджिрд╡्рдпрднाрд╡) рдХो рдкूрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдоेрд░ी рдЧोрдж рдоें рдмрдЪ्рдЪा рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдоाँ рдиे рдЬрдЯाрдзाрд░ी рд╕ाрдзु рдХो рдмрдЧीрдЪे рдоें рдмुрд▓рд╡ाрдпा рдеा। рдоाँ рд╣ी рдмेрдЯा рдмрдирдХрд░ рдоेрд░े рдЧोрдж рдоें рдмैрда рдЧрдпी। рдаाрдХुрд░ рджेрд╡ рдиे рдЕрдиुрднрд╡ рдХिрдпा рдХि 

рдЬो рд░ाрдо рджрд╢рд░рде рдХा рдмेрдЯा, рд╡рд╣ी рд░ाрдо рдШрдЯ-рдШрдЯ рдоें рд▓ेрдЯा। 

рд╡рд╣ी рд░ाрдордХा рдЬрдЧрдд рдкрд╕ाрд░ा, рд╡рд╣ी рд░ाрдо рд╣ै рд╕рдмрд╕े рди्рдпाрд░ा।।

рдЕрд░्рдеाрдд рдЬो рд░ाрдо рджрд╢рд░рде рдХे рдкुрдд्рд░ рд░ूрдк рдоें рдЬрди्рдоे рдеे , рд╡рд╣ी рд░ाрдо рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╢рд░ीрд░ рдХो рдЖрд╢्рд░рдп рдХрд░рдХे рдЬीрд╡ рдмрдиे рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЬрдЧрдд рд░ूрдк рд╕े рдиिрдд्рдп рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рд░рд╣рдиे рдкрд░ рднी, рд╡े рдЬрдЧाрддिрдХ рдкрджाрд░्рдеों рд╕े рдкृрдердХ рд╣ैं , рдоाрдпाрд░рд╣िрдд рдиिрд░्рдЧुрдгрд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें (2H рд╕े рдкрд░े) рд╡े рдиिрдд्рдп рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं। " рез/рейреиреж рд▓ीрд▓ा рдк्рд░рд╕ंрдЧ /     

рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрдж рдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рд╢्рдпाрдоा рдФрд░ рд╢्рдпाрдо рдоें рдХोрдИ рднेрдж рдирд╣ीं рд╣ै। рд░ाрдорднрдХ्рдд рд╕ंрдд рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдиे рдЕрдкрдиे рдЖрд░ाрдз्рдп рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрди्рдж्рд░ рдХे рдоुрдЦ рд╕े рдХрд╣рд▓рд╡ा рджिрдпा - рд╢िрд╡ рдХे рд╡рд░ोрдзी рдХा рдоैं рдоुрдЦ рднी рджेрдЦрдиा рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддा। рдЕрдкрдиे рдЖрд░ाрдз्рдп рд░ाрдо рд╕े рд╢िрд╡ рдХी рдкूрдЬा рдХрд░рд╡ाрдИ। 

рдоेрд░ी рдоाँ рдХी рд╕्рддुрддि рдоें рдЙрд╕рдиे рдЧाрди рд░рдЪрдиा рдХी рд╣ै। рдЬрдп рдЬрдп рдЧिрд░िрд╡рд░ рд░ाрдЬ рдХिрд╢ोрд░ी - (Jai Jai Girivar Raj Kishori) : рд╕ीрддा рдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рдоाँ рдЧौрд░ी рдкाрд░्рд╡рддी рдЬी рдХी рд╕्рддुрддि рд╣ै। рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд рд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕ рдХे рдмाрд▓рдХांрдб рдоें рдЬрдм рдоां рд╕ीрддा рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рдпंрд╡рд░ рд╕े рдкрд╣рд▓े рдоां рдЧौрд░ी рдХी рд╡рди्рджрдиा рдХे рд▓िрдП рдЬाрддी рд╣ै। рдЙрд╕ рд╕рдордп рдоां рд╕ीрддा рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдХे рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рджрд░्рд╢рди рдХрд░рддी рд╣ै। рдЙрди्рд╣ें рджेрдЦрдХрд░ рдЙрдирдХा рдорди рдЕрдиुрд░рдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрд╕ рд╕рдордп рдоां рд╕ीрддा рдоाрддा рдЧौрд░ी рд╕े рд╡рди्рджрдиा рдХрд░рддी рд╣ै рдФрд░ рдоां рдЧौрд░ी рдЙрдирдХो рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рджेрддी рд╣ै рдХि рдЬिрд╕ рдкрд░ рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдорди рдЕрдиुрд░рдХ्рдд рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै рд╡рд╣ीं рд╕ुंрджрд░ рд╕ंрд╡ाрд░ो рд╡рд░ рддुрдо рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдЧा। рдРрд╕ी рдоाрди्рдпрддा рд╣ै рдХि рдХुंрд╡ाрд░ी рдХрди्рдпा рдЕрдЧрд░ рдоां рдЧौрд░ी рдХी рдЗрд╕ рд╕्рддुрддि рдХो рдХрд░рддी  рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХो рдордирд╡ांрдЫिрдд рдлрд▓ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। 

рдЬрдп -рдЬрдп рдЧिрд░िрд╡рд░ рд░ाрдЬ рдХिрд╢ोрд░ी । 

рдЬрдп рдорд╣ेрд╢ рдоुрдЦ рдЪрди्рдж рдЪрдХोрд░ी।।

рдЬрдп рдЧрдЬрдмрджрди рд╖рдбाрдирдирдоाрддा ।

 рдЬрдЧрдд рдЬрдирдиी рджाрдоिрдиी рджुрддि рдЧाрддा।।

рднाрд╡ाрд░्рде- рд╣े рдкрд░्рд╡рдд рд░ाрдЬ рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдХी рдкुрдд्рд░ी рдЖрдкрдХी рдЬрдп рд╣ो!  рдЬрдп рд╣ो! рд╣े рднрдЧрд╡ाрди рд╢िрд╡ рдХे рдоुрдЦрд░ूрдкी рдЪंрдж्рд░рдоा рдХी рдЪрдХोрд░ी рдЖрдкрдХी рдЬрдп рд╣ो! рд╣े рд╣ाрдеी рдХे рдоुрдЦ рд╡ाрд▓े рдЧрдгрдкрддि рдЬी рдФрд░ рдЫः рдоुрдЦрд╡ाрд▓े рдХाрд░्рддिрдХेрдп рдЬी рдХी рдоाрддा рдЖрдкрдХी рдЬрдп рд╣ो। рд╣े рдЬрдЧрдд рдЬрдирдиी! рд╣े рдмिрдЬрд▓ी рдХी рд╕ी рдХांрддि рд╡ाрд▓े рд╢рд░ीрд░ рд╡ाрд▓ी рдЖрдкрдХी рдЬрдп рд╣ो!

рдирд╣िं рддрд╡ рдЖрджि рдордз्рдп рдЕрд╡рд╕ाрдиा ।

 рдЕрдоिрдд рдк्рд░рднाрдЙ рдмेрджु рдирд╣िं рдЬाрдиा।।

рднрд╡ рднрд╡ рд╡िрднрд╡ рдкрд░ाрднрд╡ рдХाрд░िрдиि। 

рд╡िрд╢्рд╡ рдмिрдоोрд╣рдиि рд╕्рд╡рдмрд╕ рдмिрд╣ाрд░िрдиि।।

рднाрд╡ाрд░्рде- рдЖрдкрдХा рдЖрджि, рдордз्рдп рдФрд░ рдЕंрдд рдирд╣ीं рд╣ै। рдЖрдкрдХे рдЕрд╕ीрдоिрдд рдк्рд░рднाрд╡ рдХो рддो рд╡ेрдж рднी рдирд╣ीं рдЬाрдирддे। рд╣े рдоां! рдЖрдкрдХी рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рдЙрдд्рдкрди्рди, рдкाрд▓рди рдФрд░ рдирд╖्рдЯ рдХрд░рддी рд╣ै। рдЖрдк рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рдоोрд╣िрдд рднी рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै рдФрд░ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░ूрдк рд╕े рд╡िрд╣ाрд░ рднी рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ै। 

рдкрддि рджेрд╡рддा рд╕ुрддीрдп рдорд╣ुँ    рдоाрддु рдк्рд░рдердо  рддрд╡ рд░ेрдЦ।

рдорд╣िрдоा рдЕрдоिрдд рди рд╕рдХрд╣िं рдХрд╣ि   рд╕рд╣рд╕्  рд╕ाрд░рджा рд╕ेрд╖।।

рднाрд╡ाрд░्рде- рд╣े рдоां! рдкрддि рдХो рджेрд╡рддा рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓ी рд╕्рдд्рд░िрдпों рдоें рдЖрдк рдк्рд░рдердо рд╣ै! рдЖрдкрдХी рдЕрдкाрд░ рдорд╣िрдоा рдХो рд╣рдЬाрд░ों рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдФрд░ рд╢ेрд╖ рдЬी рднी рдирд╣ीं рдХрд╣ рд╕рдХрддे। 

рд╕ेрд╡рдд рддोрд╣ि рд╕ुрд▓рдн рдлрд▓ рдЪाрд░ी। рдмрд░рджाрдпрдиी рдкुрд░ाрд░ी рдкिрдЖрд░ी।।

 рджेрдмि рдкूрдЬि рдкрдж рдХрдорд▓ рддुрдо्рд╣ाрд░े । рд╕ुрд░ рдирд░ рдоुрдиि рд╕рдм рд╣ोрд╣िं рд╕ुрдЦाрд░े।।

рднाрд╡ाрд░्рде- рд╣े рдоां! рдЖрдкрдХे рдкूрдЬрди рд╕े рдЪाрд░ों рдлрд▓ (рдЪाрд░ рдкुрд░ुрд╖ाрд░्рде) рд╕ुрд▓рдн рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рд╣े рднрдХ्рддों рдХो рдордиोрд╡ांрдЫिрдд рдлрд▓ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी, рд╣े рдд्рд░िрдкुрд░ рдХे рд╢рдд्рд░ु рдХी рдк्рд░िрдп, рдЖрдкрдХे рдЪрд░рдгों рдХी рдкूрдЬा рдХрд░ рджेрд╡рддा, рдордиुрд╖्рдп рдФрд░ рдоुрдиि рд╕рднी рд╕ुрдЦ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдоोрд░ рдордиोрд░рдеु рдЬाрдирд╣ु рдиीрдХें। рдмрд╕рд╣ु рд╕рджा рдЙрд░ рдкुрд░ рд╕рдмрд╣ीं рдХे ।।

рдХीрди्рд╣ेрдКँ рдк्рд░рдЧрдЯ рди рдХाрд░рди рддेрд╣ीं।рдЕрд╕ рдХрд╣ि рдЪрд░рди рдЧрд╣े рдмैрджेрд╣ी ।।

рднाрд╡ाрд░्рде- рдоेрд░ी рдордиोрдХाрдордиा рдХो рдЖрдк рдЬाрдирддी рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЖрдк рд╕рджा рд╕рдмрдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддी рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рдоैंрдиे рдЙрд╕рдХो рдк्рд░рдХрдЯ рдирд╣ीं рдХिрдпा। рдРрд╕ा рдХрд╣рддे рд╣ुрдП рдоाрддा рдЬाрдирдХी рдиे рдЙрдирдХे рдЪрд░рдгों рдХो рдкрдХрдб़ рд▓िрдпा।

рдмिрдирдп рдк्рд░ेрдо рдмрд╕ рднрдИ рднрд╡ाрдиी । 

рдЦрд╕ी рдоाрд▓ рдоूрд░рддि рдоुрд╕рдХाрдиी ।।

рд╕ाрджрд░ рд╕िрдпँ рдк्рд░рд╕ाрджु рд╕िрд░ рдзрд░ेрдК। 

рдмोрд▓ी рдЧौрд░ि рд╣рд░рд╖ु рд╣िрдпँ рднрд░ेрдК ।।

рднाрд╡ाрд░्рде-  рдоां рднрд╡ाрдиी рд╕ीрддा рдоाрддा рдХे рд╡िрдирдп рдФрд░ рдк्рд░ेрдо рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдЙрдирдХे рд╡рд╢ рдоें рд╣ो рдЧрдИ। рдЙрдирдХे рдХрдг्рда рдоें рдзाрд░рдг рдХी рдоाрд▓ा рдЦिрд╕рдХ рдЧрдИ рдФрд░ рдоूрд░्рддि рдоुрд╕्рдХाрдиे рд▓рдЧी। рдоाрддा рд╕ीрддा рдиे рдЖрджрд░ рд╕े рдЙрд╕ рдк्рд░рд╕ाрдж рдХो рд╕िрд░ рдкрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓िрдпा। рдоां рдЧौрд░ी рдХा рд╣ृрджрдп рдк्рд░ेрдо рд╕े рднрд░ рдЧрдпा рдФрд░ рд╡рд╣ рдмोрд▓ी। 

рд╕ुрдиु рд╕िрдп рд╕рдд्рдп рдЕрд╕ीрд╕ рд╣рдоाрд░ी ।

 рдкूрдЬिрд╣िं рдордирдХाрдордиा рддुрдо्рд╣ाрд░ी ।।

рдиाрд░рдж рдмрдЪрди рд╕рджा рд╕ुрдЪि рд╕ाрдЪा । 

рд╕ो рдмрд░ू рдоिрд▓िрд╣ि рдЬाрд╣िं рдордиु рд░ाрдЪा ।।

рднाрд╡ाрд░्рде- рд╣े рд╕ीрддा! рдоेрд░ी рд╕рдЪ्рдЪी рдЖрд╢ीрд╖ рд╕ुрдиो , рддुрдо्рд╣ाрд░े рдорди рдХी рдордиोрдХाрдордиा рдкूрд░्рдг рд╣ोрдЧी। рдиाрд░рдж рдЬी рдХा рд╡рдЪрди рд╕рджा рдкрд╡िрдд्рд░ рдФрд░ рд╕рдЪ्рдЪा рд╣ै। рдЬिрд╕рдоें рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдорди рдЕрдиुрд░рдХ्рдд рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै рд╡рд╣ीं рд╡рд░ рддुрдо рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдЧा

рдордиु рдЬाрд╣िं  рд░ाрдЪेрдЙ рдоिрд▓िрд╣ि рд╕ो рдмрд░ू рд╕рд╣рдЬ рд╕ुंрджрд░ рд╕ाँрд╡рд░ो ।

    рдХрд░ुрдиा рдиिрдзाрди рд╕ुрдЬाрди рд╕ीрд▓ु рд╕рдиेрд╣ рдЬाрдирдд рд░ाрд╡рд░ो ।।

рднाрд╡ाрд░्рде- рдЬिрд╕рдоें рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдорди рдЕрдиुрд░рдХ्рдд рд╣ुрдЖ рд╣ै рд╡рд╣ीं рд╕ुंрджрд░ рд╕ंрд╡ाрд░ो рд╡рд░ рддुрдо рдХो рдоिрд▓ेрдЧा। рд╡рд╣ рдХрд░ूрдгा рдХा рдЦрдЬाрдиा рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рдЬ्рдЮ рд╣ैं, рд╡рд╣ рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╢ीрд▓ рдФрд░ рд╕्рдиेрд╣ рдХो рдЬाрдирддा рд╣ै। 

рдПрд╣ि рднाँрддि рдЧौрд░ि рдЕрд╕ीрд╕ рд╕ुрдиि рд╕िрдп рд╕рд╣िрдд рд╣िрдпँ рд╣рд░рд╖ीं рдЕрд▓ी ।

  рддुрд▓рд╕ी рднрд╡ाрдиिрд╣ि рдкूрдЬि рдкुрдиि  рдкुрдиि рдоुрджिрдд рдорди рдоंрджिрд░ рдЪрд▓ी ।।

рднाрд╡ाрд░्рде- рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдоां рдЧौрд░ी рдХा рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рд╕ुрдирдХрд░ рд╕ीрддाрдЬी рд╕рд╣िрдд рд╕рднी рд╕рдЦिрдпां рд╣ृрджрдп рд╕े рд╣рд░्рд╖िрдд рд╣ो рдЧрдИ। рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि - рдоां рднрд╡ाрдиी рдХो рдмाрд░-рдмाрд░ рдкूрдЬрдХрд░ рд╕ीрддा рдЬी рдк्рд░рд╕рди्рди рдЪिрдд्рдд рд╕े рд░ाрдЬрдорд╣рд▓ рдЪрд▓ी рдЧрдИ।

  рдЬाрдиि рдЧौрд░ि рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╕िрдп рд╣िрдп рд╣рд░рд╖ु рди рдЬाрдп рдХрд╣ि ।

     рдоंрдЬुрд▓ рдоंрдЧрд▓ рдоूрд▓ рдмाрдо рдЕंрдЧ рдлрд░рдХрди рд▓рдЧे ।। 

рднाрд╡ाрд░्рде- рдоां рдЧौрд░ी рдХो рдЕрдиुрдХूрд▓ рдЬाрдирдХрд░ рд╕ीрддा рдЬी рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдЬो рд╣рд░्рд╖ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдЖ рдЙрд╕рдХा рд╡рд░्рдгрди рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा। рд╕ुंрджрд░ рдоंрдЧрд▓ों рдХे рдоूрд▓ рдЙрдирдХे рдмाрдпे рдЕंрдЧ рдлрдб़рдХрдиे рд▓рдЧे। 

рдорда -рдоिрд╢рди рдоें рд╡िрд╖्рдгु рдФрд░ рд╢рдХ्рддि рдХी рджीрдХ्рд╖ा : рд░ाрдорднрдХ्рдд рддुрд▓рд╕ी рджाрд╕ рдХो рд░ाрдо-рд╢िрд╡ рдЕрдж्рд╡ैрдд рдХी рд╕рдЪ्рдЪी рдкрдХреЬ рдеी। рдаाрдХुрд░ рдХे рдХुрд▓-рджेрд╡рддा рднी рддो рд░ाрдордЪंрдж्рд░ рд╣ैं (рд░рдШुрдмीрд░) рд╣ी рд╣ैं। рдоाँ рдиे рд╣ी рдаाрдХुрд░ рджेрд╡ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े (рд░ाрдордХृрд╖्рдг-рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рд╡ेрджाрди्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ-рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдкрд░рдо्рдкрд░ा -Be and Make) 'рд░ाрдоो- рдкाрд╕рдХ рдХ्рд╖ुрджिрд░ाрдо рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп' рдХे рдкूрд░े рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХो рдПрдХ рд╕ाрде рд╡िрд╖्рдгु рдФрд░ рд╢рдХ्рддि рдХी рджीрдХ्рд╖ा рджिрд▓рд╡ा рджी। рдЕрдж्рд╡ैрдд рдХा рдоाрд░्рдЧ- рднेрджрдмुрдж्рдзि рдХी рд╕рдоाрдк्рддि  рдмिрдиा рджेрд╡ी рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдХी рдХृрдкा рдХे рд╕ुрд▓рдн рдирд╣ीं рд╣ोрддा। 

рд▓ीрд▓ाрдк्рд░рд╕ंрдЧ (реи/рдкेрдЬ-реирепрез)- рди्рдпांрдЧрдЯा рдХे рдкрд╣рд▓े рдаाрдХुрд░ рдХे рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рдоाрд░्рдЧ рдХे рд░ाрдоाрд╡рдд рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХे рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдЬрдЯाрдзाрд░ी рдХा рдЖрдЧрдорди।  рд░ाрдоाрд╡рдд рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХा рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рд╡िрд╢िрд╖्рдЯाрдж्рд╡ैрдд рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।  рд░ाрдоाрдиंрдж рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдоें рд░ाрдо рдХो рд╣ी рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ 'рд╕ीрддाрд░ाрдо' рдЖрд░ाрдз्рдп рдоाрдиे рдЧрдП рд╣ैं। рд░ाрдоाрдирди्рдж рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХो рдЬो рд╢्рд░ी рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдЙрд╕рдоें 'рд╢्рд░ी' рд╢рдм्рдж рдХा рдЕрд░्рде рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ 'рд╕ीрддा' рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।  рдХाрд╢ी рдоें рд╕्рдеिрдд рдкंрдЪрдЧंрдЧा рдШाрдЯ рдкрд░ рд░ाрдоाрдиंрджी рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХा рдк्рд░ाрдЪीрди рдорда рдмрддाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрдпोрдз्рдпा рдоें рдЬो рдирдпा рд░ाрдо рдорди्рджिрд░ рдмрди рд░рд╣ा рд╣ै, рдЙрд╕рдоें рд░ाрдоाрдиंрджी рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдХी рдкрдж्рдзрддिрдпों рд╕े рдкूрдЬा-рдкाрда рд╣ोрдЧा। 

рд╕्рд╡ाрдоी рд░ाрдоाрдиंрдж рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкेреЬ рдкрд░ рдЪреЭрдХрд░ рддाрд░рдХ рд░ाрдордоंрдд्рд░ рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджिрдпा рдеा рддाрдХि рд╕рдм рдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧों рдХे рдХाрдиों рддрдХ рдпे рдЬाрдП рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд▓ोрдЧों рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рд╣ो рд╕рдХे। рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╣ै рдХि рдЕрдпोрдз्рдпा рдХे рд░ाрдЬा рд╣рд░ि рд╕िंрд╣ рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें 34 рд╣рдЬाрд░ рд░ाрдЬрдкूрддों рдХो рдПрдХ рд╣ीं рдоंрдЪ рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рд╡рдзрд░्рдо рдЕрдкрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХिрдпा। рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдЙрдирдХी рдпौрдЧिрдХ рд╢рдХ्рддि рдХे рдЪрдордд्рдХाрд░ рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрдХрд░ рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдоुрдЧрд▓ рд╢ाрд╕рдХ рдоोрд╣рдо्рдордж рддुрдЧрд▓рдХ рдиे рдХрдмीрд░рджाрд╕ рдХे рдЬрд░िрдП рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рд╕े рднेंрдЯ рдХी। рдЙрдирдХे рдХрд╣рдиे рдкрд░ рд╣िрди्рджुрдУं рдкрд░ рд▓рдЧे рдХрдИ рдк्рд░рддिрдмंрдзों рдХो рд╣рдЯाрдиे рдХा рдЖрджेрд╢ рдиिрд░्рдЧрдд рдХिрдпा। 

     рд╕्рд╡ाрдоी рд░ाрдоाрдиंрджाрдЪाрд░्рдп рдиे рдХाрд╢ी рдХे рдкंрдЪрдЧंрдЧा рдШाрдЯ рд╕्рдеिрдд рдЬिрд╕ рдорда рдХो рдЕрдкрдиी рд╕ाрдзрдиा рд╕्рдерд▓ी рдмрдиाрдпा рдеा рд╡ो рд╢्рд░ीрдорда рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рдмिрдЦрд░े рд░ाрдоाрдиंрджी рд╕ंрддो, рддрдкрд╕्рд╡िрдпों рдПрд╡рдо् рдЕрдиुрдпाрдпिрдпों рдХी рд╢्рд░рдз्рджा рдХा рдЕрди्рдпрддрдо рдмिрди्рджु рд╣ै। рдЖрдЪाрд░्рдпрдкाрдж рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╢्рд░ीрд░ाрдордк्рд░рдкрдд्рддि рдХी рдкाрд╡рди рдзाрд░ा рдХे рдоुрдЦ्рдп рдХेрди्рдж्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╢्рд░ीрдорда рдЖрдЬ рднी рдЙрд╕ी рдУрдЬрд╕्рд╡ी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХा рдЕрдирд╡рд░рдд рдк्рд░рд╡рд░्рддрди рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЖрдЪाрд░्рдпрдЪрд░рдг рдХी рдкрд░िрдХрд▓्рдкрдиा рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╡рд▓िрдд рджीрдк рд╕े рд╢्рд░ीрдорда рдЬрдирдоाрдирд╕ рдХो рдЖрд▓ोрдХिрдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै।

рднрдХ्рддि рдоाрд░्рдЧ рдФрд░ рдк्рд░рдкрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ : рднрдХ्рддि рдоाрд░्рдЧ рдоें рднрдХ्рдд рдХे рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рд╣ोрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдоाрдиी рдЧрдИ рд╣ै рдФрд░ рдк्рд░рдкрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рдоें рд╡рд╣ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╢рд░рдгाрдЧрдд рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдХो рдЙрд╕рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдФрд░ рджрдпा рдкрд░ рдЫोрдб़ рджेрддा рд╣ै। рдк्рд░рдкрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рдХे рдоुрдЦ्рдп рдЕंрдЧ рд╢рд░рдгाрдЧрдд рд╣ोрдиे рдХा рднाрд╡, рдЕрд╡िрд░ोрдз, рдд्рд░ाрдг рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕, рдм्рд░рд╣्рдо/рдоाँ рдХी рджрдпा рдкрд░ рднрд░ोрд╕ा рдЖрджि рд╣ैं। рднрдХ्рддि рдоाрд░्рдЧ рдЕрдерд╡ा рдк्рд░рдкрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рд╕े рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।  рднрдХ्рддि рдоाрд░्рдЧ рдХे рдЕрдиुрдпाрдпिрдпों рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдмंрджрд░ рдХे рдмрдЪ्рдЪे рдЬैрд╕ी - рдЬैрд╕े рдмंрджрд░ рдХा рдмрдЪ्рдЪा рдЕрдкрдиी рдоाрддा рдХे рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдЪिрдкрдЯा рд░рд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рдЬрд╣ाँ рдЪाрд╣рддी рд╣ै, рдЙрд╕े рд▓े рдЬाрддी рд╣ै рддрдеा рдЙрд╕рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рддी рд╣ै। рдкрд░ंрддु рдлिрд░ рднी рдмрдЪ्рдЪे рдХो рдЕрдкрдиी рдоाँ рд╕े рдЪिрдкрдЯा рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдпрд╣ी рдЕрд╡рд╕्рдеा рднрдХ्рддि рдоाрд░्рдЧ рдХे рдЕрдиुрдпाрдпिрдпों рдХी рд╣ै। рд╡े рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╢рд░рдгाрдЧрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдкрд░ंрддु рд╕्рд╡рдпं рдЙрдирдХो рднी рдорд░्рдХрдЯрд╡рдд् рдЙрдж्рдпोрдЧрд╢ीрд▓ рд░рд╣рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдк्рд░рдкрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рдХे рдЕрдиुрдпाрдпी рдмिрд▓्рд▓ी рдХे рдмрдЪ्рдЪे рдХी рднाँрддि рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЙрдирдХी рдоाँ рдЙрди्рд╣ें рдоुँрд╣ рдоें рджрдмाрдХрд░ рдЬрд╣ाँ рдЪाрд╣рддी рд╣ै, рд▓े рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдкрде рдХे рдкрдеिрдХों рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоाрд░्рдЬाрд░рд╡рдд् рд╣ोрддी рд╣ै। рд╡े рдЕрдкрдиे рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЕрдиुрдХंрдкा рдкрд░ рдЫोрдб़ рджेрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрд╕ी рдкрд░ рдЕрд╡рд▓ंрдмिрдд рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдЕрддрдПрд╡ рдпрд╣ рд╕िрдж्рдзांрдд рдиिрдХрд▓ा рдХि рднрдХ्рддि рдоाрд░्рдЧ рдЬрдЯिрд▓ рдФрд░ рдк्рд░рдкрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рд╕рд░рд▓ рд╣ै। рднрдХ्рддि рдоाрд░्рдЧ рдХे рдЕрдиुрдпाрдпिрдпों рдХा рдЖрдЧ्рд░рд╣ рдеा рдХि рдкрд░рдо рдоंрдд्рд░ рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХेрд╡рд▓ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рд╣ैं, рджूрд╕рд░े рд╡рд░्рдгрд╡ाрд▓ों рдХो ‘реР’ рд░рд╣िрдд рдоंрдд्рд░ рдХा рд╣ी рдЙрдкрджेрд╢ рджिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдк्рд░рдкрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рдХे рдЕрдиुрдпाрдпी рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзांрдд рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдеे। рд╡े рд╕рдм рд╕े рд╕рдо рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे। рдРрд╕ा рдЬाрди рдкрдб़рддा рд╣ै рдХि рд╕्рд╡рдпं рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдЬी рднрдХ्рддि рдоाрд░्рдЧ рдХे рдЕрдиुрдпाрдпिрдпों рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдеे। рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдФрд░ рдм्рд░ाрд╣्рдордгेрддрд░ рдЬाрддिрдпों рдХा рдЭрдЧрдб़ा рдХрдИ рд╢рддाрдм्рджी рдкुрд░ाрдиा рд╣ै। рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдЬी рдЗрди рдЭрдЧрдб़ों рдХो рд╢ांрдд рдХрд░ рд╣िंрджुрдУं рдХो рднрдХ्рддि рдХे рднрдХ्рддि рдХे рд╕ूрдд्рд░ рдоें рдмाँрдзрдХрд░ рдПрдХрддा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рдирд╣ीं рд╣ुрдП рдеे, рд╡рд░рди् рдЙрдирдХे рдХाрд░рдг рд╡िрднेрдж рдХी рдоाрдд्рд░ा рдЕрдзिрдХ рд╣ो рдЧрдИ рдеी। рдпрд╣ाँ рдЕрдм рдХेрд╡рд▓ рдЗрддрдиा рдФрд░ рдЬाрди рд▓ेрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдХि рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдЬी рдиे рдЕрдкрдиे рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдоें рди рдХृрд╖्рдгрдкूрдЬा рдФрд░ рди рд░ाрдордкूрдЬा рдХा рдХोрдИ рдЖрдпोрдЬрди рдЖрд░ंрдн рдХिрдпा рдеा। рдЙрдирдХे рдЖрд░ाрдз्рдп рджेрд╡ рдХेрд╡рд▓ рдиाрд░ाрдпрдг рдеे। рд░ाрдордкूрдЬा рдХा рдЖрд░ंрдн рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдЙрдирдХी рд╢िрд╖्рдп-рдкрд░ंрдкрд░ा рдиे рдЖрд░ंрдн рдХिрдпा рдеा। рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдЬी рдХे рд╢िрд╖्рдп рджेрд╡ाрдЪाрд░्рдп, рдЙрдирдХे рд╣рд░िрдпाрдиंрдж, рдЙрдирдХे рд░ाрдШрд╡ाрдиंрдж рдФрд░ рд░ाрдШрд╡ाрдиंрдж рдХे рд░ाрдоाрдиंрдж рд╣ुрдП। рдЗрд╕ рд╢िрд╖्рдп рдкрд░ंрдкрд░ा рдоें рд░ाрдоाрдиंрдж рд╣ी рдкрд░рдо рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдП। рд░ाрдШрд╡ाрдиंрдж рдЬी рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдЬी рдХे рдордд рдХे рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдк्рд░рддिрдкाрджрдХ рдеे। рд╕рдорд╕्рдд рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХी рдпाрдд्рд░ा рдХрд░рдХे рд╡े рдХाрд╢ी рдоें рдЖ рдмрд╕े рдеे рдФрд░ рдпрд╣ीं рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрдоाрдиंрдж рдХो рдЕрдкрдиा рд╢िрд╖्рдп рдмрдиाрдпा рдеा। рд╢िрд╖्рдп рдмрдиाрдиे рдоें рд░ाрдоाрдирди्рдж рдиे рдЬाрддि-рдкाँрддि рдХा рдХोрдИ рд╡िрдЪाрд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдеा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднрдХ्рддिрдоाрд░्рдЧ рдоें рдЬाрддि-рдкाрддि рдХे рднेрдж рдХो рддोреЬा рдФрд░ 'рд╕рд░्рд╡े рдк्рд░рдкрдд्рддेрдзिрд░рдХाрд░िрдгो рдорддा:' рдХрд╣рдХрд░ рд░ाрдорднрдХ्рддि рдХा рджрд░рд╡ाрдЬा рд╕рдмрдХे рд▓िрдП рдЦोрд▓ рджिрдпा। рдЙрдирдХी рд╢िрд╖्рдпрдоंрдбрд▓ी рдоें рдЬुрд▓ाрд╣े рдХे рдШрд░ рдкрд▓े-рдмреЭे рдХрдмीрд░ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЪрд░्рдордХाрд░ рдЬाрддि рдоें рдЬрди्рдоे рд░ैрджाрд╕ рддрдХ рд╢ाрдоिрд▓ рдеे। рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЪेрддрдиा рдХे рдк्рд░рддिрд╖्рдаाрдкрдХ, рдиिрд░्рдЧुрдг рдПрд╡ं рд╕рдЧुрдг рд░ाрдорднрдХ्рддि рдкрд░ंрдкрд░ा рдХे рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ, рдорд╣ाрди рд╕ंрдд рдЬрдЧрдж्рдЧुрд░ु рд░ाрдоाрдиंрджाрдЪाрд░्рдп рдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдХी 722 рд╡ीं рдЬрдпंрддी рдкрд░ рдЪрд░рдг рд╡ंрджрди। рд╡े рд╕ंрдд рдХрдмीрд░, рд░ैрджाрд╕ рд╡ рдзрди्рдиा рдЬैрд╕ी рдкुрдг्рдпाрдд्рдоाрдУं рдХे рдЧुрд░ु рдеे। рд╕्рд╡ाрдоी рд░ाрдоाрдиंрдж рдиे рдиाрд░ा рджिрдпा рдХि -

“рдЬाрддि рдкाँрддि рдкूрдЫै рдирд╣िं рдХोрдИ। 

рд╣рд░ि рдХो рднрдЬै рд╕ो рд╣рд░ि рдХो рд╣ोрдИ।” 

рдЖрдЪाрд░्рдпрд╢्рд░ी рдиे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░ूрдк рд╕े рд╢्рд░ीрд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХा рдк्рд░рд╡рд░्рддрди рдХिрдпा। рдЗрд╕ рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХो рд░ाрдоाрдиंрджी рдЕрдерд╡ा рд╡ैрд░ाрдЧी рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। (рд╕ाрднाрд░ https://www.deshbandhu.co.in/miscllenious/)

рдЪाрд╣े рд░ाрдоाрдиंрдж рдиे рд╕्рд╡рдпं рдЬाрддि-рдкाँрддि рдХे рдмंрдзрдиों рдХो рддोрдб़ рд╣ो рдпा рди рддोрдб़ा рд╣ो, рдкрд░ рдЗрд╕рдоें рд╕ंрджेрд╣ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╡े рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдХे рд╢्рд░ी рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рд╕े рдЦाрдирдкाрди рдХे рдЕрдкрд╡ाрдж рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдЕрд▓рдЧ рдХिрдП рдЧрдП рдеे рдФрд░ рдЗрдирдХे рд╢िрд╖्рдпों рдиे рдЦाрди рдкाрди рдФрд░ рдЬाрддि-рдкाँрддि рдХे рдмंрдзрдиों рдХो рдмिрд▓्рдХुрд▓ рддोрдб़ рдбाрд▓ा рдеा। рд░ाрдоाрд╡рдд рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдоें рдордиुрд╖्рдп рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рд╕ंрдХрдЯों рддрдеा рдЖрд╡ाрдЧрдорди рдХे рдХрд╖्рдЯों рд╕े рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рднрдХ्рддि рдХрд░рдХे рдмрдЪ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрд╣ рднрдХ्рддि рд░ाрдо рдХी рдЙрдкाрд╕рдиा рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ рдЙрдкाрд╕рдиा рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ी рдордиुрд╖्рдп рдоाрдд्рд░ рд╣ै। рдЬाрддि-рдкाँрддि рдХा рднेрдж рдЙрд╕рдоें рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЕрд╡рд░ोрдз рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा। рд╕ाрд░ांрд╢ рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд░ाрдоाрдиुрдЬ рдХा рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдмрд╣ुрдд рд╕ंрдХुрдЪिрдд рдеा, рд░ाрдоाрдиंрдж рдиे рдЙрд╕рдХी рд╕ीрдоा рдмрдв़ाрдХрд░ рдЙрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЙрджाрд░ рдмрдиाрдпा, рдФрд░ рдЙрдирдХे рд╢िрд╖्рдпों рдиे рддो рдЙрд╕े рдкूрд░्рдгрддрдпा рдЙрджाрд░ рдХрд░ рджिрдпा। 

рдИрд╢्рд╡рд░ाрдзीрди рд░рд╣рдиेрд╡ाрд▓ी рдФрд░ рдорд╣рдд्рддрдд्рд╡ рдПрд╡ं рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЖрджि рдХो рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рд╕рдд्рддा рдХो рд╣ी рдк्рд░рдХृрддि рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬीрд╡ों рдХे рджो рднेрдж рд╣ैं - рдмрдж्рдз рдФрд░ рдоुрдХ्рдд। рдмрдж्рдз рдЬीрд╡ рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ैं - рез. рдоुрдоुрдХ्рд╖ु, реи. рдмुрднुрдХ्рд╖ु।  рддीрдиों рдРрд╖рдгाрдУं рдоें рдЖрд╕рдХ्рддि рдпा рд╡ाрд╕рдиा рдХी рд░ुрдЪि рдХी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдХे рд╕ंрдмंрдз рд╕े рдЫूрдЯрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े рдЬीрд╡ों рдХो рдоुрдоुрдХ्рд╖ु рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рднोрдЧ рдХी рдХाрдордиाрд╡ाрд▓े рдЬीрд╡ рдмुрднुрдХ्рд╖ु рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं।

       рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЙрдд्рддрд░-рднाрд░рдд рдХे рдЕрдиेрдХ рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рдзрд░्рдо рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ рдЖрди्рджोрд▓рди рдЪрд▓ рд░рд╣ा рдеा। рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рд╣рд░िрд╕рднाрдУं рддрдеा рдм्рд░рд╣्рдорд╕рдоाрдЬ рдХा рдЖंрджोрд▓рди, рдЙрдд्рддрд░рдкрд╢्рдЪिрдо рдФрд░ рдкंрдЬाрдм рдоें рдЖрд░्рдпрд╕рдоाрдЬ рдХा рдЖंрджोрд▓рди, рдХрд░्рддाрднрдЬा , рдЧुрдЬрд░ाрдд рдоें рдиाрд░ाрдпрдгрд╕्рд╡ाрдоी рдордд рдХा рдЖрди्рджोрд▓рди। рд╣рдорд▓ोрдЧ рдЕрднी рдХेрд╡рд▓ рдХोрд▓ूрдЯोрд▓ा рдоें рдШрдЯिрдд рдШрдЯрдиा рдХे рдорд░्рдо рдХो рд╕рдордЭेंрдЧे। рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рдПрдХ рдмाрд░ рд╢्рд░ीрдорджрднाрдЧрд╡рдд рд╕ुрдирдиे рдХे рд▓िрдП "рдХोрд▓ूрдЯोрд▓ा рд╣рд░िрд╕рднा "рд▓ीрд▓ाрдк्рд░рд╕ंрдЧ-1 :414/рдЧुрд░ुрднाрд╡ рдЙрдд्рддрд░ाрд░्рдз -рд▓ीрд▓ाрдк्рд░рд╕ंрдЧ -реи: 365 /  рдоें  рдЧрдП рдеे - рдХрдеा рд╕ुрдирддे рд╣ी рдоेрд░ी рднाрд╡рджрд╢ा рдоें рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдЬाрдЧ рдЧрдП। рдФрд░ рдаाрдХुрд░ рдЪैрддрди्рдп рджेрд╡ рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеाрдкिрдд рдЖрд╕рди рдкрд░ рдЬा рдмैрдаे। рд╣्рд░рджрдп рдоेрд░ी рджрд╢ा рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рдеा। рд╣рд░िрдиाрдо рдХрд░рдХे рднाрд╡рджрд╢ा рд╕े рдоुрдЭे рдиीрдЪे рдЙрддाрд░ा।  рд╢ूрдж्рд░ рдЬाрддि рдХे рдоंрджिрд░ рдХे рднोрдЧ рдкрд░ рдкрд▓рдиे рд╡ाрд▓ा рдкुрдЬाрд░ी рдиे рд╡्рдпाрд╕рдкीрда рдкрд░ рдмैрдардХрд░-рдЧुрд░ुрдЧिрд░ि рдХрд░рдиे рдХी рд╣िрдо्рдордд рдХैрд╕े рдХिрдпा ? рдоाрдорд▓ा рдХाрд▓рдиा рдХे рднрдЧрд╡ाрдирджाрд╕ рдмाрдмाрдЬी рдХे рдкाрд╕ рдЧрдпा। рдмाрдмा рдмрд╣ुрдд рдХ्рд░ोрдзिрдд рд╣ुрдП, рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рдХो рджрдг्рдб рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрдЧрд▓ा рдЙрдаे। рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рд╕्рд╡рдпं рд╣्рд░рджрдп рдФрд░ рдордеुрд░рдмाрдмू рдХे рд╕ाрде рдЙрдирд╕े рдоिрд▓рдиे рдХाрд▓рдиा рдЪрд▓े рдЧрдП। рд╣्рд░рджрдп рдиे рдкूрдЫा рдЖрдк рдЬैрд╕ा рд╕िрдж्рдз рдмाрдмा рдХे рдЧрд▓े рдоें рдЕрдм рдХंрдаीрдоाрд▓ा рдХी рдХ्рдпा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै ? рдмाрдмा рдмोрд▓े рд▓ोрдХрд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдЬрд░ुрд░ी рд╣ै। -рд╡े рдХिрд╕ी рдХो рдбांрдЯ рд░рд╣े рдеे рдХि "рддेрд░ी рдХрдг्рдаी рдЫीрдирдХрд░ рддुрдЭे рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рд╕े рдиिрдХाрд▓ рджूँрдЧा। " рдоाँ рдиे рднीрддрд░ рднीрддрд░ рд╕े рдЪрдЯ рдХрд╣рд▓рд╡ा рджिрдпा- "рддुрдо рд╣ोрддे рдХौрди рд╣ो рдХिрд╕ी рдХो рдиिрдХाрд▓рдиे рд╡ाрд▓े ?" рдЬिрд╕рдХा рд▓ोрдХ рд╣ै рд╡ो рдЬाрдирддा рд╣ै рдХिрд╕рдХो рдХैрд╕े рд▓ोрдХрд╢िрдХ्рд╖ा рджेрдиा рд╣ै ! " рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЧрд▓рддे рд╣ी рднрдЧрд╡ाрдирджाрд╕ рдмाрдмाрдЬी рдХ्рд╖рдоा рдоाँрдЧрдиे рд▓рдЧे। 

     рд╡ाрдХ् рд╕िрдж्рдзि рдХा рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рд╣рд▓рдзाрд░ी рдиे рдХिрдпा рдеा। рд╕िрдж्рдзि рдЪрд▓рддे рд╣ी рднैрд░рд╡ी рдм्рд░ाрд╣्рдордгी рдХे рджो рд╢िрд╖्рдп рдЪрди्рдж्рд░ рдФрд░ рдЧिрд░рдЬा рдХा рдкрддрди рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рдирд░ेрди् рдХो рднी рдЕрдЪाрдирдХ рджूрд░рд╢्рд░рд╡рдг рдХी рд╕िрдж्рдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпी рдеी। рдоैंрдиे рдЙрд╕рдХो рдХुрдЫ рджिрди рдз्рдпाрди рдХрд░рдиे рд╕े рдордиा рдХрд░ рджिрдпा। рдирд╣ीं рддो рд╕рдм рдоें рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж рджेрдЦрдиे рдХी рд╕ाрдзрдиा рднंрдЧ рд╣ो рдЬाрдПрдЧी। 

рдоाँ рдХा рдЫोрд╣ рднोрдЧрдиे рдХे рд▓िрдП рд░ोрдиा рддो рдкреЬेрдЧा рдоाрд╕्рдЯрд░ ; рдордзुрд░рднाрд╡ рдХी рд╕ाрдзрдиा, рдоाँ рдХी рд╕рдЦी рд░ूрдк рдоें рд╕рдЬрддा। рдЪрд▓рддा рддो рдкрд╣рд▓े рдмाрдпाँ рдкैрд░ рдЙрдарддा। рдмрдЪ्рдЪा рдЬрдм рд░ोрддा рд╣ै рддрдм рдоाँ рд╕рдм рдХाрдо рдЫोреЬрдХрд░ рд░ाрд╣ рдШाрдЯ рдоें рднी рд╕्рддрдирдкाрди рдХрд░ाрдиे рдмैрда рдЬाрддी рд╣ै। рд╕рдХुрдЪाрддी рдирд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдоुंрд╣ рдШुрдоाрдХрд░ рдмैрда рдЬाрддी рд╣ै। рдордеुрд░ рднी рджुрд░्рдЧाрдкूрдЬा рдоें рдоुрдЭे рдкрд╣рдЪाрди рди рд╕рдХा। рдордеुрд░ рдХी рд╕्рдд्рд░ी рдмреЬी рднрдХ्рддि рд╕े рдоुрдЭे рд╕рдЬाрддी рдеी। рдмрдиाрд░рд╕ी рджुрд╢ाрд▓ा рд▓ाрдпा рдеा - рдкрд╣рдиा рддो рдоाँ рдиे рдлेंрдХрд╡ा рджिрдпा। рдд्рд░िрдЧुрдгाрддीрдд рднाрд╡рджрд╢ा рдХा рдиाрдо рд╣ी рд░ाрдзा рд╣ै рдордзुрд░ рдЙрдкाрд╕рдиा рдоें рдоाрдзुрд░्рдп рдирд╣ीं , рдЕрд╕рд╣्рдп рдд्рд░ाрд╕ рд╣ै।  рдмाрдж рдоें рдирд░ेрди् рдиे рднी рдЗрд╕ рд╕рдд्рдп рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рдеा। 

рдоाँ рдпрд╣ рдмोрдз рдХрд░ाрдиा рдЪाрд╣рддी рд╣ै рдХि -рднाрдЧрд╡рдд, рднрдХ्рдд рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди рдПрдХ рд╣ै। рдФрд░ рдПрдХ рд╣ी рддीрди рд╣ै। рдордеुрд░ рд╡рд╣ाँ рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╕ाрдзुрдУं рдХे рд▓िрдП рд╕ाрд░ी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рддा рдеा। рд╢्рд░ीрдЪрдХ्рд░ рдХे рд▓िрдП рдорджिрд░ा рдЬुрдЯा рджेрддा рдеा। рддुрд▓рд╕ी рдХे рднрдЬрди рдкрд╢्рдЪिрдо рдХे рд╕ाрдзु рдЧाрддे рдеे। 

рд╕ीрддाрдкрддि рд░ाрдордЪंрдж्рд░ рд░рдШुрдкрддि рд░рдШुрд░ाрдИ।  

рднрдЬ рд▓े рдЕрдпोрдз्рдпाрдиाрдердо, рджूрд╕рд░ा рди рдХोрдИ ।। 


рджрд╕рди рджрдордХ рджुрддि рд░рд╕ाрд▓, рдЕрдпрди рдирдпрди рджृрдЧ рдмिрд╕ाрд▓।  

рднृрдХुрдЯी рдоाрдиो рдзрдиुрд╖, рдХीрд░ рдиाрд╕िрдХा рд╕ोрд╣ाрдИ ।। 

рдХेрд╕рд░ рдХो рддिрд▓рдХ рднाрд▓, рдоाрдиो рд░рд╡ि рдк्рд░ाрддрдХाрд▓।  

рд╕्рдд्рд░рд╡рди рдХुंрдбрд▓ рдЭрд▓рдорд▓ाрдд рд░рддिрдкрддि рдЫрд╡ि рдЫाрдИ ।। 

рдоोрддिрди рдХी рдЧрд▓े рдоाрд▓, рддाрд░ाрдЧрдг рдЧрдг рдиिрд╣ाрд░। 

рдоाрдиो рдЧिрд░ी рд╢िрдЦрд░ рддीрд░ рд╕ुрд░рд╕рд░ि рдЪрд▓ि рдЖрдИ ।। 

рд╕ाँрд╡рд░ो рдд्рд░िрднंрдЧ рдЕंрдЧ, рдХाрдЫे рдХрдЫ рдХрдЯि рдиिрдЦंрдЧ, 

рдоाрдиो рдоाрдпा рдХी рдЫрд╡ि рдЖрдкрд╣ि рдмрди рдЖрдИ ।। 

рд░рд╕рдиा рд░рд╕ рдиाрдо рд▓ेрдд, рд╕ंрддрди рдХो рджрд░рд╕ рджेрдд, 

рдмिрд╣ँрд╕рдд рдоुрдЦрдЪंрдж рдоंрдж рд╕ुंрджрд░ рд╕ुрдЦрджाрдИ ।। 

рд╕ुрд░ рдирд░ рдоुрдиि рд╕рдХрд▓ рджेрд╡, рд╕िрд╡ рдмिрд░ंрдЪ рдХрд░рдд рд╕ेрд╡, 

рдХीрд░рдд рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдЦंрдб рддीрди рд▓ोрдХ рдЧाрдИ ।। 

рд╕рдЦा рд╕рд╣िрдд рд╕рд░рдЬु-рддीрд░ рдмैрдаे рд░рдШुрдмंрд╢ рдмीрд░।  

рд╣рд░рдЦि рдиिрд░рдЦि ‘рддुрд▓рд╕िрджाрд╕’ рдЪрд░рдирдирд░рдЬ рдкाрдИ ।। 

рд░рдШुрдмीрд░ рд╣ी рдоेрд░े рдХुрд▓рджेрд╡рддा рд╣ैं। рд░ाрдордЬी рдиे рд╡िрд╖्рдгुрдкрдж рдорди्рджिрд░ рдоें рдоेрд░े рдкिрддाрдЬी рдХो рд╕рдкрдиे рдоें рдХрд╣ा рдеा рддेрд░े рдШрд░ рдЬрди्рдо рд▓ूंрдЧा। рддुрд▓рд╕ी рдоुрдЭे рдЕрдкрдиे рдЧोрдд्рд░ рдХा рд╕ाрдзु рд▓рдЧрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдиे рдХрд╣ा рд╣ै -рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рдЙрдкाрдп ; рд╢्рд░ेрдп - рдоाрд░्рдЧ।।  

рд╕рдд्рдп рд╡рдЪрди, рдЖрдзीрдирддा , рдкрд░ рддिрдп рдоाрддु рд╕рдоाрди।  

рдЗрд╕рдоें рдЬो рд╣рд░ी рдиा рдоिрд▓े , рддो рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЬрдоाрди [рдЬिрдо्рдоा]।। 

рдЕрдзीрдирддा рддो рд╕рдордЭрддे рд╣ो рди рднाрдИ ? рдкрд░рдо्' рд╕рдд्рдп рдХे рдЧुрд▓ाрдо рд╡ाрд▓ा рджीрдирднाрд╡ ! рд╕рдЪ्рдЪे рд░ूрдк рдоें рджीрдирднाрд╡ рдХा рдЙрджрдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╣ी рдоिрде्рдпा рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХा рдиाрд╢ рд╣ोрддा рд╣ै। рдФрд░ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХे рдорд░рдиे рдкрд░ рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै। (-рдЕрд░्рдеाрдд рдЕрдкрдиे рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХी рдЕрдиुрднूрддि ! рд╣ोрддी рд╣ै। ) рдПрдХ рдФрд░ рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рд╕ाрдзु рдХрдмीрд░ рдХा рдпрд╣ рдкрдж рдЧाрддा рдеा -

рд╕ेрд╡ा рдмंрджрдЧी рдФрд░ рдЖрдзीрдирддा рд╕рд╣рдЬ рдоिрд▓े рд░рдШुрд░ाрдИ। рд╣рд░ि рд╕ो рд▓ाрдЧि рд░рд╣ो рд░े рднाрдИ। рддेрд░ी рдмрдирдд рдмрдирдд рдмрди рдЬाрдИ। рдРрд╕ी рднрдХ्рддि рдХрд░ो рдШрдЯ рднीрддрд░, рдЫोрдб़ рдХрдкрдЯ рдЪрддुрд░ाрдИ । рд╕ेрд╡ा, рд╡рди्рджрдиा рдФрд░ рдЕрдзीрдирддा рд╕рд╣рдЬ рдоिрд▓ें рд░рдШुрд░ाрдИ ॥ рд░ाрдо рдХा рдоिрд▓рдиा рд╕рд╣рдЬ рд╣ै, рд╕ंрдд рдХा рдоिрд▓рдиा рджूрд░। рдкрд▓рдЯू рд╕ंрдд рдХे  рдоिрд▓े  рдмिрдиा , рдиाрдо  рд╕े рдкреЬे рдиा  рдкूрд░  ।।

рд╣ृрджрдп рд╢ुрдж्рдз рдирд╣ी рдХीрди्рд╣ों рдоूрд░рдЦ,

рдХрд╣рдд рд╕ुрдирдд рджिрди рдмीрддा рд░े।

рд░ाрдо рднрдЬा рд╕ो рдЬीрддा рдЬрдЧ рдоें ...


рд╣ाрде рд╕ुрдоिрд░рдиी, рдкेрдЯ рдХрддрд░рдиी,

рдкрдв़ै рднाрдЧрд╡рдд рдЧीрддा рд░े।

рд╣िрд░рджрдп рд╕ुрдж्рдз рдХिрдпा рдирд╣ीं рдмौрд░े,

рдХрд╣рдд рд╕ुрдирдд рджिрди рдмीрддा рд░े।

рд░ाрдо рднрдЬा рд╕ो рдЬीрддा рдЬрдЧ рдоें ...


рдФрд░ рджेрд╡ рдХी рдкूрдЬा рдХीрди्рд╣ी,

рд╣рд░ि (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда) рд╕ों рд░рд╣ा рдЕрдоीрддा рд░े।

рдзрди рдЬौрдмрди рддेрд░ा рдпрд╣ीं рд░рд╣ेрдЧा,

рдЕंрдд рд╕рдордп рдЪрд▓ рд░ीрддा рд░े।

рд░ाрдо рднрдЬा рд╕ो рдЬीрддा рдЬрдЧ рдоें ...

рдмाँрд╡рд░िрдпा рдмрди рдоें рдлंрдж рд░ोрдкै,

рд╕ंрдЧ рдоें рдлिрд░ै рдиिрдЪीрддा рд░े।

рдХрд╣े 'рдХрдмीрд░' рдХाрд▓ рдпों рдоाрд░े,

рдЬैрд╕े рдоृрдЧ рдХौ рдЪीрддा рд░े।​

рд░ाрдо рднрдЬा рд╕ो рдЬीрддा рдЬрдЧ рдоें..... 

рд╕ाрдзु рдХे рдоोрдЯी рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рд╕िрд░्рдл 'реР рд░ाрдоः' рд▓िрдЦा рд╣ुрдЖ рдеा। рдЗрддрдиे рдХो рд╣ी рд╡рд╣ рд╕рдордЧ्рд░ рдФрд░ рдкूрд░्рдг рдоाрдирддा рдеा। рдЖрдо рдЦाрдиे рдЖрдпे рд╣ो, рддो рдЧाँрдЫ рдЧिрдирдиे рдХे рдк्рд░рдкंрдЪ рдоें рдХ्рдпों рдкреЬें ?

рди्рдпांрдЧрдЯा рдХो рдкрдХреЬрдиे рдоें рджो рдмाрдзा рдеी। рдПрдХ рддो рдоेрд░ी рдЬрдирдиी рджूрд╕рд░ी рдд्рд░ंрдд्рд░-рдЧुрд░ु рднैрд░рд╡ी। рдоाँ рдоेрд░ी рдЬрдирдиी рдпрджि рдпрд╣ рдЬाрди рдЬाрддी рдХि рдоैंрдиे рдЬीрддे рдЬी рдЕрдкрдиा рд╢्рд░ाрдж्рдз рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ै, рддो рдЬी рдирд╣ीं рдкाрддी। рджाрджा рдиे рдпрд╣ рдмाрдд рдЧрдпा рдоें рдХрд╣ी рдеी। рдз्рдпाрди рдоें рдд्рд░िрдХोрдг -рдм्рд░рд╣्рдордпोрдиि рдХा рджрд░्рд╢рди। рдЕрднेрдж्рдмुрдж्рдзि рдХा рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рддंрдд्рд░ рд╕ाрдзрдиा рд╕े рд╣ी рдкрдХ्рдХा рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рдмिрд░рдЬा рд╣ोрдо рдХрд░рд╡ाрдпा। рднाрд╡ рдХे рдЬрдоीрди рдоें рдЬ्рдЮाрди рдХा рдмीрдЬ -рд╡рдкрди ! рдЙрдж्рдзрд╡ рдЬैрд╕ी рдоूрд░्рдЦрддा ! рдоाрдпा рднрдЧрд╡ाрди рд╕े рднिрди्рди рдХैрд╕े рд╣ै ? рдоुрдЭे рд╕рдордЭ рдирд╣ीं рдЖ рд░рд╣ा рдеा। рдЬ्рдЮाрди (=рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди?) рдХे рдЦреЬрдЧ рд╕े рдоाँ рдХी рдоूрд░्рддि рдХो рджो рдЯुрдХреЬे рдХрд░ рджिрдпा। рдФрд░ рддрдд्рдХाрд▓ рдкрд░рдоाрдирди्рдж рд╕ाрдЧрд░ рдоें рдбूрдм рдЧрдпा। 

рд╡ेрджाрди्рдд рдХा рд╕ाрд░ ? рдЧीрддा рдХा рд╕ाрд░ ? рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдкреЭрдиे рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рд╕ुрдирдиा рдЕрдзिрдХ рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै, рдФрд░ рд╕ुрдирдиे рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рджेрдЦрдиा рдЕрдзिрдХ рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै - рдзोрддी рд╕рд░िрдпाрдиा рднी рдкूрд░्рдгрддा рд╕े рдХрд░ो ! рдЬिрд╕े рдкाрдг्рдбिрдд्рдп, рдзрди рдпा рдкрдж рдХा рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд╣ै , рдЙрд╕े рдЬ्рдЮाрди рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдирд╣ीं рд╣ोрддा।           

======= 

рд╢ैрд╡ाрдЧрдо рдоें рдРрд╕ी рдоाрди्рдпрддा рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдкूрд░ी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд░рдЪрдиा 36 рддрдд्рдд्рд╡ों рд╕े рд╣ुрдИ рд╣ै। рдЗрд╕ рджрд░्рд╢рди рдоें 36 рддрдд्рдд्рд╡ рдоाрдиे рдЧрдП рд╣ैं। рдЗрдирдХो рддीрди рдоुрдЦ्рдп рднाрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं-(1) рд╢िрд╡рддрдд्рдд्рд╡, (2) рд╡िрдж्рдпाрддрдд्рдд्рд╡ рдФрд░ (3) рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡।  рд╢िрд╡-рддрдд्рд╡ рдоें рд╢िрд╡рддрдд्рдд्рд╡ рдФрд░  рд╢рдХ्рддिрддрдд्рд╡ рдХा рдЕंрддрд░्рднाрд╡ рд╣ै। рдкрд░рдорд╢िрд╡ рдк्рд░рдХाрд╢-рд╡िрдорд░्рд╢ рдордп рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд╢ рд░ूрдк рдХो рд╢िрд╡ рдФрд░ рд╡िрдорд░्рд╢ рд░ूрдк рдХो рд╢рдХ्рддि рддрдд्рд╡ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдкूрд░्рдг рдЕрдХृрдд्рд░िрдо рдЕрд╣ं (рдоैं) рдХी рд╕्рдлूрд░्рддि рдХो рд╡िрдорд░्рд╢ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ी рд╕्рдлूрд░्рддि рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि, рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рд╕ंрд╣ाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддी рд╣ै। рдмिрдиा рд╡िрдорд░्рд╢ рдпा рд╢рдХ्рддि рдХे рд╢िрд╡ рдХो рдЕрдкрдиे рдк्рд░рдХाрд╢ рдХा рдЬ्рдЮाрди рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рд╢िрд╡ рд╣ी рдЬрдм рдЕंрддःрд╕्рдеिрдд рдЕрд░्рдерддрдд्рдд्рд╡ рдХो рдмाрд╣рд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдЙрди्рдоुрдЦ рд╣ोрддा рд╣ै рддो рд╢рдХ्рддि рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।

 рд╡िрдж्рдпाрддрдд्рд╡ рдоें рддीрди рддрдд्рд╡ों рдХा рдЕंрддрд░्рднाрд╡ рд╣ै- (3) рд╕рджाрд╢िрд╡, (4) рдИрд╢्рд╡рд░ рдФрд░ (5) рд╕рдж्рд╡िрдж्рдпा। рд╕рджाрд╢िрд╡ рд╢рдХ्рддि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╢िрд╡ рдХी рдЪेрддрдиा рдЕрд╣ं рдФрд░ рдЗрджं рдоें рд╡िрднрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдкрд░ंрддु рдкрд╣рд▓े рдЕрд╣рдоंрд╢ рд╕्рдлुрдЯ рд░рд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрджрдоंрд╢ рдЕрд╕्рдлुрдЯ рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЕрд╣ंрддा рд╕े рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рдЕрд╕्рдлुрдЯ рдЗрджрдоंрд╢ рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рд╕рдж्рд╡िрдж्рдпा рдпा рд╢ुрдж्рдзрд╡िрдж्рдпाрддрдд्рдд्рд╡ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдоें рдХ्рд░िрдпा рдХा рдк्рд░ाрдзाрди्рдп рд░рд╣рддा рд╣ै। рд╢िрд╡ рдХा рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рд╣ै ‘рдЕрд╣ं’। рд╕рджाрд╢िрд╡ рддрдд्рдд्рд╡ рдХा рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рд╣ै ‘рдЕрд╣ंрдоिрджрдо्’। рдИрд╢्рд╡рд░рддрдд्рд╡ рдХा рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рд╣ै ‘рдЗрджрдорд╣ं’। рд╢ुрдж्рдз рд╡िрдж्рдпा-рддрдд्рдд्рд╡ рдХा рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рд╣ै ‘рдЕрд╣ं рдЗрджं рдЪ’। рдпрд╣ां рддрдХ ‘рдЕрд╣ं’ рдФрд░ ‘рдЗрджं’ рдоें рдЕрднेрдж рд░рд╣рддा рд╣ै।

 рдЖрдд्рдо рддрдд्рдд्рд╡ рдоें 31 рддрдд्рд╡ों рдХा рдЕंрддрд░्рднाрд╡ рд╣ै-    (6) рдоाрдпा, (7) рдХрд▓ा, (8) рд╡िрдж्рдпा, (9) рд░ाрдЧ, (10) рдХाрд▓, (11) рдиिрдпрддि, (12) рдкुрд░ुрд╖, (13) рдк्рд░рдХृрддि, (14) рдмुрдж्рдзि (15) рдЕрд╣ंрдХाрд░, (16) рдорди, (17-21) рд╢्рд░ोрдд्рд░; рдд्рд╡рдХ, рдЪрдХ्рд╖ु, рдЬिрд╣्рд╡ा, рдШ्рд░ाрдг (рдкंрдЪрдЬ्рдЮाрдиेंрдж्рд░िрдп) (17-31) рд╢рдм्рдж, рд╕्рдкрд░्рд╢, рд░ूрдк, рд░рд╕, рдЧंрдз (рдкंрдЪ рддрди्рдоाрдд्рд░ाрдПं), (32-36) рдЖрдХाрд╢, рд╡ाрдпु, рддेрдЬ (рдЕрдЧ्рдиि), рдЖрдк (рдЬрд▓),  рднूрдоि  (рдкंрдЪрднूрдд)। 

(6) рдоाрдпा -рдпрд╣ рдЕрд╣ं рдФрд░ рдЗрджं рдХो рдкृрдердХ рдХрд░ рджेрддी рд╣ै। рдпрд╣ीं рд╕े рднेрдж-рдмुрдж्рдзि рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ोрддी рд╣ै। рдЕрд╣рдоंрд╢ рдкुрд░ुрд╖ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрджрдоंрд╢ рдк्рд░рдХृрддि। рдоाрдпा рдХी рдкांрдЪ рдЙрдкाрдзिрдпां рд╣ैं, рдХрд▓ा, рд╡िрдж्рдпा, рд░ाрдЧ, рдХाрд▓ рдФрд░ рдиिрдпрддि।  ‘рдХंрдЪुрдХ’ (рдЖрд╡рд░рдг) рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдХ्рдпोंрдХि рдпे рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдврдХ рджेрддे рд╣ै। рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкुрд░ुрд╖ рдХी рд╢рдХ्рддिрдпां рд╕ंрдХुрдЪिрдд рдпा рдкрд░िрдоिрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं। рдЗрди्рд╣ीं рдХे рдХाрд░рдг рдЬीрд╡ рдкрд░िрдоिрдд рдк्рд░рдоाрддा рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। 

рд╢ांрдХрд░ рд╡ेрджांрдд рдФрд░ рдд्рд░िрдХ рджрд░्рд╢рди  рдХी рдоाрдпा рдПрдХ рдирд╣ीं рд╣ै। рд╡ेрджांрдд рдоें рдоाрдпा рдЖрдЧंрддुрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рдИрд╢्рд╡рд░рдЪैрддрди्рдп рдЙрдкрд╣िрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рджрд░्рд╢рди рдоें рдоाрдпा рд╢िрд╡ рдХी рд╕्рд╡ाрддंрд░्рдд्рдпрд╢рдХ्рддि рдХा рд╣ी рд╡िрдЬृंрднрдг рдоाрдд्рд░ рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рд╡ैрднрд╡ рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ै।

 рддीрди рдХा рд╕рдоूрд╣ рдХो рдд्рд░िрдХ рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдд्рд░िрдХ рд╢ैрд╡ рджрд░्рд╢рди рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╢рдм्рдж рд╣ै рдЬो рдЗрдЪ्рдЫा, рдЬ्рдЮाрди рддрдеा рдХ्рд░िрдпा рдХी рдПрдХрддा рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ै। рднैрд░рд╡ рдХा рдд्рд░िрд╢ूрд▓ рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рд╢ैрд╡ рдЖрдЪाрд░्рдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рдеाрдкिрдд рдд्рд░िрдХ рдЕрдж्рд╡ैрдд рджрд░्рд╢рди рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╣ी рд╕рднी рд╡िрд░ोрдзी рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ाрдУं рдХो рдХुрдЪрд▓ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рддंрдд्рд░ рдХे рдЕрдж्рд╡ैрдд рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдЕрд░्рде рдХो рд╕рдмрдХे рд╕ाрдордиे рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЖрдЧрдо рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों  рдоें рдЕрдорд░рддा (Immortality), рд╕рд░्рд╡рд╢рдХ्рддिрдоाрдирддा (omnipotence), рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдЖрджि рдХो рдЙрдирдХे рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЬो рдиिрдЧрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं рд╡े рд╢िрд╡ рд╣ैं , рдФрд░ рдЬिрд╕рдХो рдиिрдЧрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं рд╡े рднी рд╢िрд╡ рд╣ी рд╣ैं। рддो рддंрдд्рд░ рдоें рднैрд░рд╡ рд╕्рд╡рдпं рдХрд╣рддे рд╣ैं - "рдиाрд╢िрд╡ं рд╡िрдж्рдпрддे рдХ्рд╡рдЪिрдд्" (рди рдЕрд╢िрд╡ं рд╡िрдж्рдпрддे рдХ्рд╡рдЪिрдд- /рдЬ्рдЮाрдирд░рдд्рдиाрд╡рд▓ी)। рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рдд्, рдЪिрдд рдФрд░ рдЖрдирди्рдж рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк-рдЪिрд╣्рди рд╣ैं, рдаीрдХ рдЙрд╕ी рддрд░рд╣  рддंрдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдФрд░ рд╡िрдорд░्рд╢ рдкрд░рдорд╢िрд╡ рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк-рдЪिрди्рд╣ рд╣ैं, рдЕрд░्рдеाрдд् рдк्рд░рдХाрд╢ рдФрд░ рд╡िрдорд░्рд╢ (рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рдЪрд░्рдЪा) рд╕्рд╡рдпं рдкрд░рдорд╢िрд╡ рдХे рд╣ी рдЕрднेрдж рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рд╣ैं। рд╡िрдЬ्рдЮाрди рднैрд░рд╡ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдЙрд╕ рдкрд░рдорд╢िрд╡ рдХो рдкрд░рдоाрдд्рдоा рднी рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рдФрд░ рдкрд░рдо рд╕рдд्рддा рд╕े рдкрд░े рдХिрд╕ी рд╕рдд्рддा рдХे рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиा рдкрд░рдо्рдкрд░ा рд╡िрд░ोрдзी рдФрд░ рдоूрд░्рдЦрддाрдкूрд░्рдг рд╣ै

рддंрдд्рд░рд▓ोрдХ рдХा рд╕ाрд░ 'рддंрдд्рд░рд╕ाрд░' рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рд░рдЪрдиा рднी рдЕрднिрдирд╡рдЧुрдк्рддрдкाрдж рдиे рдХी рд╣ै। рд╡рд╣ां рд╕्рдкрд╖्рдЯрддः рддीрди рджेрд╡िрдпों рдкрд░ा, рдкрд░ाрдкрд░ा, рдЕрдкрд░ा, рд╕्рдеिрдд рдХाрд▓рд╕ंрдХрд░्рд╖рдгी/рдХाрд▓рдХрд░्рд╖िрдгी/рдоाрд▓िрдиी (рджुрд░्рдЧा) рдХे рдКрдкрд░ рдоाрддृ рд╕рдд्рддा  рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдЙрд╕ рдкрд░рдорд╢िрд╡ рдкूрд░्рдг рд╕ंрд╡िрдд् рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХी рд╢рдХ्рддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 

рдЗрддि рдкрдЮ्рдЪрд╡िрдзाрдоेрдиां рдХрд▓рдиां рдХुрд░्рд╡рддी рдкрд░ा ।

рджेрд╡ी рдХाрд▓ी рддрдеा рдХाрд▓рдХрд░्рд╖िрдгी рдЪेрддि рдХрде्рдпрддे ।।

рддंрдд्рд░ाрд▓ोрдХ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдкाँрдЪрдХृрдд्рдп – рдкाँрдЪ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХрд▓рдиा [рд╕ृрд╖्рдЯि, рд╕्рддिрдеि, рд╕ंрд╣ाрд░, рдиिрдЧ्рд░рд╣ (control) рдФрд░ рдЕрдиुрдЧ्рд░рд╣ (grace)] рдХो рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдпрд╣ी рдХाрд▓рдХрд░्рд╖िрдгी рдкрд░ाрд╕ंрд╡िрдж् рднрдЧрд╡рддी рдХाрд▓ी рджेрд╡ी рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। рджूрд╕рд░ी рдУрд░, рдХ्рд░рдо рдШрд░ाрдиे рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рдЖрдЪाрд░्рдп рдЬ्рдЮाрдирдиेрдд्рд░рдиाрде рдиे рдЕрдкрдиे 'рдЦрдЪрдХ्рд░-рдкंрдЪрдХрд╕्рддोрдд्рд░' рдоें рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рдорд╣ाрд░्рдерд╕्рд╡рд░ूрдкिрдгी рдХाрд▓рд╕ंрдХрд░्рд╖рдг рджेрд╡ी рдХो рд╢िрд╡ рдХी рд╢рдХ्рддि рдХрд╣ा рд╣ै।

рдпोрдЧिрд░ाрдЬ рдордд्рд╕्рдпेрди्рдж्рд░ рдиाрде рдУрд░ рдЧोрд░рдХ्рд╖рдиाрде।  рдордд्рд╕्рдпेрди्рдж्рд░рдиाрдердЬी рдиाрдердкрд░рдо्рдкрд░ा рдоे рдЖрджिрдиाрде рдХे рд╢िрд╖्рдп рдПрд╡ं рдиाрде рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХे рдк्рд░рдердоाрдЪाрд░्рдп рд╣ेँ। рд╡े рдиाрде-рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХे рдЖрджि рдЧुрд░ु (рдиाрде-рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ) рдУрд░ рдХौрд▓ाрдЪाрд░ (рдХौрд▓рдордд) рдХे рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рдЙрди्рд╣े рдиेрдкाрд▓ рдоें рднрдЧрд╡ाрди рдЕрд╡рд▓ोрдХिрддेрд╢्рд╡рд░ рдХे рдЕрд╡рддाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдХे рдЙрдирдХी рдкूрдЬा рдХी рдЬाрддी рд╣ै। рдЧोрд░рдХ्рд╖рдиाрде рдордд्рд╕्рдпेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХे рд╢िрд╖्рдп рдеे। рдордд्рд╕्рдпेрди्рдж्рд░рдиाрде рдХा рд╕рдордп рез рд╡ीं рд╕рджी рдкूрд░्рд╡ рдХा рдеा। рдЙрдирдХा рдЬрди्рдо рдХाрдорд░ूрдк рдХे рдиिрдХрдЯ рдЪрди्рдж्рд░рдЧिрд░ि рдоें рд╣рдЖ рдеा। рдпोрдЧ-рд╕ाрдзрдиा рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ै-- рдЪिрдд्рддрд╡ृрдд्рддिрдпों рдХी рдмрд╣िрд░्рдоुрдЦрддा рдпा рдмрд╣ुрдоुрдЦрддा рдХो рдЕрди्рддрд░्рдоुрдЦрддा  рдпा рдПрдХрдоुрдЦрддा рдоे рдкрд░िрдгрдд рдХрд░рдиा । рдорд╣ाрдХौрд▓ рд╢ैрд╡ рдЧुрд░ु рдордд्рд╕्рдпेрди्рдж्рд░рдиाрде (рдордЫрди्рджрд░рдиाрде) рдХृрдд рдХौрд▓рдЬ्рдЮाрди рдиिрд░्рдгрдп рдоें рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╣ै рдХि -

"рд╢िрд╡ рдордз्рдпे рдЧрддा рд╢рдХ्рддि: рдХ्рд░िрдпाрдордз्рдпे рд╕्рдеिрдд рд╢िрд╡ः। 

рдЬ्рдЮाрди рдордз्рдпे рдХ्рд░िрдпा рд▓ीрдиा рдХ्рд░िрдпा рд▓ीрдпрддि рдЗрдЫ्рдпा।।

рдЗрдЪ्рдЫाрд╢рдХ्рддिрд░्рд▓рдп рдпाрддि рдпрдд्рд░ рддेрдЬ: рдкрд░: рд╢िрд╡ः।। "  

рдк्рд░рд▓рдп рдХ्рд░рдо рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рднैрд░рд╡ рдХрд╣рддे рд╣ै - “рд╢рдХ्рддि' рд╢िрд╡ рдоेँ рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। "рд╢िрд╡ рдХ्рд░िрдпा рдоें рд▓рдпीрднूрдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ै। рдХ्рд░िрдпा" рдЬ्рдЮाрди рдоेँ рд╕ंрд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। 'рдЬ्рдЮाрди' “рдЗрдЪ्рдЫा" рдоे рд▓рдпीрднूрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। 'рдЗрдЪ्рдЫा' рдкрд░рдоा рд╢рдХ्рддि (рдкрд░ рд╢िрд╡ рдХे рддेрдЬ) рдоे рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। 

рджृрд╖्рдЯिः рд╕्рдеिрд░ा рдпрд╕्рдп рд╡िрдиा рдиिрдоेрд╖ाрдж्‌,  рд╡ाрдпुः рд╕्рдеिрд░ो рдпрд╕्рдп рд╡िрдиा рдиिрд░ोрдзाрдд्‌। 

рдЪिрдд्рддं рд╕्рдеिрд░ं рдпрд╕्рдп рд╡िрдиाрд╡рд▓рдо्рдмрдиाрдд्‌, рд╕ рдПрд╡ рдпोрдЧी рд╕ рдЧुрд░ुः рд╕ рд╕ेрд╡्рдпः। 

рд╢ाрдЩ्рдХрд░ рджрд░्рд╢рди рдоे-(рез) рдм्рд░рд╣्рдо рддो рд╕рдд्рдп рд╣ै; рдХिрди्рддु рдЬрдЧрдд рдоिрде्рдпा рд╣ै। (реи) рдоाрдпा рдоिрде्рдпा рд╣ै, рдЖрдЪाрд░्рдп рд╢ंрдХрд░ рдХрд╣рддे рд╣ै--  “рд╢्рд▓ोрдХाрд░्рдзेрди рдк्рд░рд╡рдХ्рд╖्рдпाрдоि рдпрджुрдХ्рддं рдк्рд░॑рдердХोрдЯिрднिः। рдм्рд░рд╣्рдорд╕рдд्рдпं рдЬрдЧрди्рдоिрде्рдпा рдЬीрд╡ рдм्рд░рд╣्рдоैрд╡ рдиाрдкрд░ः॥'  рдХрд╢्рдоीрд░  рдХे рдд्рд░िрдХ рджрд░्рд╢рди рдоे-- (рез) рд╢िрд╡ рднी рд╕рдд्рдп рд╣ै। (реи) рд╢िрд╡ рдХी рдоाрдпाрд╢рдХ्рддि рднी рд╕рдд्рдп рд╣ै рдУрд░ (рей) рдЬрдЧрдд्‌ рднी рд╕рдд्рдп рд╣ै। рд╢ांрдХрд░ рд╡ेрджाрди्рдд рдоें "рдоाрдпा" рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рдиिрдЬा рд╢рдХ्рддि рдирд╣ीं рд╣ै; рдХिрди्рддु рдд्рд░िрдХ рджрд░्рд╢рди рдоें “рд╢рдХ्рддि рд╢िрд╡ рд╕े рдЕрднिрди्рди, рдЙрдирдХी рд╕्рд╡рд╕рдорд╡ेрдд рдПрд╡ं (рдЙрдирдХी) рдиिрдЬा рд╢рдХ्рддि рд╣ै।реи рдЧोрд░рдХ्рд╖рдиाрде  рднी рдд्рд░िрдХ рджрд░्рд╢рди рдХे рдЗрди рд╕िрдж्рдзाрди्рддों рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддे рд╣ै! рдЧोрд░рдХ्рд╖рдиाрде рдХрд╣рддे рд╣ैँ рдХि рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдирдордХ рдкाрдиी рдоे рдоिрд▓рдХрд░ рдЬрд▓рд░ूрдк рд╣ो рдЬाрддा  рд╣ै, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЬрдм рджेрд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рддрди्рдордп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддрдм рдЙрд╕े рдоुрдХ्рдд рдХрд╣рддे рд╣ैं -рджेрд╣ो рдм्рд░рд╣्рдордд्рд╡рдоाрдпाрддि рдЬрд▓рддां рд╕ैрди्рдзрд╡ं рдпрдеा। рдЕрдирди्рдпрддां рдпрджा рдпाрддि рддрджा рдоुрдХ्рддः рд╕ рдЙрдЪ्рдпрддे॥ --рдпोрдЧрдмीрдЬ (резреорем) "рдЬीрд╡рди्рдоुрдХ्рддः рд╕рджा рд╕्рд╡рд╕्рдеः рд╕рд░्рд╡рджोрд╖-рд╡िрд╡рд░्рдЬिрддः।' рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХा рд▓рдп рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рджेрд╣ рдоे рдХрдаिрдирддा рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддी рдУрд░ рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдоे-- 'рд╕рд░्рд╡рдЬ्рдЮः рд╕рд░्рд╡рдХрд░्рддा рдЪ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ो рд╡िрд╢्рд╡рд░ूрдкрд╡ाрди्‌। рдЬीрд╡рди्рдоुрдХ्рддो рднрд╡ेрдж्‌ рдпोрдЧी рд╕्рд╡ेрдЪ्рдЫрдпा рднुрд╡рдиे рдн्рд░рдоेрдд्‌ ।।'

рдорди рдХी рдХ्рд░рдоिрдХ рдЧрддि- рез) рдорди рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо (рдЪрд▓ рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг) “рд╡िрд╢्рд▓िрд╖्рдЯ рдлिрд░-- (реи) рдХिрдЮ्рдЪिрдд्‌ рдиिрд╢्рдЪрд▓ рд╣ोрдиे рдкрд░ “рд╕ाрдирди्рдж', рдлिрд░ (рей) рдЕрдд्рдпрди्рдд рдиिрд╢्рдЪрд▓ рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░--"рд╕ूрд▓ीрди' рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдорди рдХी рд╕ुрд▓ीрдиाрд╡рд╕्рдеा рд╣ी рдордиोрди्рдордиी рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╣ै। рдордиोрди्рдордиी рдХे рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рд╕ोрдкाрди рдкрд░ рдЖрд░ोрд╣рдг рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдорди рдХो рдЕрдкрдиी рд╡िрднिрди्рди рднूрдоिрдХाрдУं рдПрд╡ं рдоाрдд्рд░ांрд╢ों рдХो рдЕрддिрдХ्рд░ाрди्рдд рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै।

рд╡ेрджाрди्рдд рдоें рдм्рд░рд╣्рдо рдХी "рдоाрдпाрд╢рдХ्рддि' : рез. рд╡ेрджाрди्рдд рдоें рдм्рд░рд╣्рдо рдХी рд╢рдХ्рддि рдХो  “рдоाрдпा' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।  (реи) "рдоाрдпा" рдЬрдб़ рд╢рдХ्рддि рд╣े। (рей) "рдоाрдпा' рд╕рдд्‌ рднी рдирд╣ीं рд╣ै рдУрд░ рдЕрд╕рдд्‌ рднी рдирд╣ीं рд╣ै рдк्рд░рдд्рдпुрдд्‌ рдпрд╣ рдЕрдиिрд░्рд╡рдЪрдиीрдп рд╣ै। (рек) рдпрд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдоे рд╕рдорд╡ेрдд (рд╕рдорд╡ाрдпिрдиी)  рд╢рдХ्рддि рдХे рд░ूрдкрдоे рднी рдирд╣ीं рд╣ै। (рем) рдЬीрд╡ो рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоे рдЗрд╕рдХा рдХाрд░्рдп рдмрди्рдзрди рдбाрд▓рдиा рд╣ै рдУрд░ рдЬрдЧрдд рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े -рд╕рд░्рдЬрди рдХрд░рдиा рд╣ै। (рен) рдоाрдпा (рдЕрдЬ्рдЮाрди) рдХी рджो рд╢рдХ्рддिрдпां рд╣ैं -  рдЗрд╕рдХे рдк्рд░рдзाрди рдХाрд░्рдп рд╣ै--(рез) рдЖрд╡рд░рдг (реи) рд╡िрдХ्рд╖ेрдк। рдЖрд╡рд░рдг рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдкрд░्рджा , рдЬो рджृрд╖्рдЯि рдоें рдЕрд╡рд░ोрдзрдХ рдмрди рдЬाрдп। рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рдирд╣ीं рджिрдЦाрдпी рджे।  рдЬैрд╕े рдмाрджрд▓ рдХा рдПрдХ рдЯुрдХрдб़ा рдкृрде्рд╡ी рд╕े рдХрдИ рдЧुрдиे рдмрдб़े рд╕ूрд░्рдп рдХो рдврдХ рд▓ेрддा рд╣ै рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдоाрдпा рдХी рдЖрд╡рд░рдг рд╢рдХ्рддि рд╕ीрдоिрдд рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдкрд░рдо рдЖрдд्рдоा рдХे рдЬ्рдЮाрди рд╣ेрддु рдЕрд╡рд░ोрдзрдХ рдмрди рдЬाрддी рд╣ै।  рдкрд░рдоाрдд्рдо рдХो рдЬाрдирдиे рд╡ाрд▓ी рдмुрдж्рдзि рд╣ै, рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХा рдЖрд╡рд░рдг рдмुрдж्рдзि рдФрд░ рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдХे рдмीрдЪ рдЖ рдЬाрддा рд╣ै। рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рд╢рдХ्рддि  - рдоाрдпा рдХी рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдн्рд░рдо рдкैрджा рдХрд░рддी рд╣ै. рдпрд╣ рд╡िрдЬ्рдЮाрдирдордп рдХोрд╢ рдоें рд╕्рдеिрдд рд░рд╣рддी рд╣ै। рдЖрдд्рдоा рдХी рдЕрддि рдиिрдХрдЯрддा рдХे рдХाрд░рдг рдпрд╣ рдЕрддि рдк्рд░рдХाрд╢рдордп рд╣ै. рдЗрд╕рд╕े рд╣ी рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╕ाрд░े рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЬीрд╡рди рдХी рд╕рднी рдЕрд╡рд╕्рдеाрдПं, рд╕ंрд╡ेрджрдиाрдПं рдЗрд╕ी рд╡िрдЬ्рдЮाрдирдордп рдХोрд╢ рдЕрдерд╡ा рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рд╢рдХ्рддि рдХे рдХाрд░рдг рд╣ैं। рдпрд╣ рдЪैрддрди्рдп рдХी рдк्рд░рддिрд╡िрдо्рдмिрдд рд╢рдХ्рддि рдЪेрддрдиा рд╣ै।  рдпрд╣ рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рд╢рдХ्рддि  рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╢рд░ीрд░ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рддрдХ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХी рд░рдЪрдиा рдХрд░рддी рд╣ै। (рео) рдпрд╣ рдоुрдХ्рддि рдХा рдмाрдзрдХ рд╣ै, (реп) рдоाрдпा рдХो рдиिрдд्рдп рдирд╣ीं рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा, рдХ्рдпोрдХि рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЗрд╕рдХी рд╕рдд्рддा рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддी। 

(7) рдХрд▓ा рд╕рд░्рд╡рдХрд░्рдд्рддृрдд्рд╡ рдХो рд╕ंрдХुрдЪिрдд рдХрд░рдХे рдЕрдиिрдд्рдпрдд्рд╡ рдк्рд░рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддा рд╣ै।

(8) рд╡िрдж्рдпा рд╕рд░्рд╡рдЬ्рдЮрдд्рдд्рд╡ рдХो рд╕ंрдХुрдЪिрдд рдХрд░ рдХिंрдЪिрддрдЬ्рдЮрдд्рд╡ рд▓ाрддी рд╣ै।

(9) рд░ाрдЧ рдиिрдд्рдпрддृрдк्рддिрдд्рд╡ рдХो рд╕ंрдХुрдЪिрдд рдХрд░ рдЕрдиुрд░ाрдЧ рд▓ाрддा рд╣ै।

(10) рдХाрд▓ рдиिрдд्рдпрдд्рд╡ рдХो рд╕ंрдХुрдЪिрдд рдХрд░рдХे рдЕрдиिрдд्рдпрдд्рд╡ рдк्рд░рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддा рд╣ै।

(11) рдиिрдпрддि рд╕्рд╡ाрддंрдд्рд░्рдп рдХो рд╕ंрдХुрдЪिрдд рдХрд░рдХे рдХाрд░्рдп-рдХाрд░рдг-рд╕ंрдмंрдз рдк्рд░рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддी рд╣ै।

(12) рдЗрди्рд╣ीं рдХंрдЪुрдХों рд╕े рдЖрд╡ृрдд рдЬीрд╡ рдкुрд░ुрд╖ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।

(13) рдк्рд░рдХृрддि рдорд╣рдд рддрдд्рдд्рд╡ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдкृрде्рд╡ीрддрдд्рдд्рд╡ рддрдХ рдХा рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рд╣ै। 

14 рд╕े 36 рддрдд्рдд्рд╡ рдмिрд▓рдХुрд▓ рд╕ांрдЦ्рдп рдХी рддрд░рд╣ рд╣ैं। рдмंрдз рдЖрдгрд╡ рдорд▓ рдХे рдХाрд░рдг рдЬीрд╡ рдмंрдзрди рдоें рдкрдб़рддा рд╣ै। рд╕्рд╡ाрддंрдд्рд░्рдп рдХी рд╣ाрдиि рдФрд░ рд╕्рд╡ाрддंрдд्рд░्рдп рдХे рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХो рдЖрдгрд╡ рдорд▓ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдоाрдпा рдХे рд╕ंрд╕рд░्рдЧ рд╕े рдЙрд╕рдоें рдоाрдпीрдп рдорд▓ рднी рдЖ рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ी рд╢рд░ीрд░ рднुрд╡рдиाрджि рднिрди्рдирддा рдХा рдХाрд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै। рдлрд▓ рдХे рд▓िрдП рдХिрдП рд╣ुрдП рдзрд░्рдоाрдзрд░्рдо рдХрд░्рдо рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рд╡ाрд╕рдиा рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдП рдорд▓ рдХो рдХाрд░्рдо рдорд▓ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрди्рд╣ीं рддीрди рдорд▓ों рдХे рдХाрд░рдг рдЬीрд╡ рдмंрдзрди рдоें рдкрдб़рддा рд╣ै। рдпрд╣ 36 рддрдд्рдд्рд╡ рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рдЧрд╣рдирддрдо рд░рд╣рд╕्рдпों рдХी рддрд░рдл рд╕ंрдХेрдд рдХрд░рддे рд╣ैं।

 рдоाрдпा рддो рдЬрдб़ рд╣ैं; рдпрд╣ рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХिрд╕ी рдкрд░ рд╣ाрд╡ी рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддी । рд▓ेрдХिрди рдЬीрд╡ рдоाрдпा рд╕े рдЗрддрдиा рдоोрд╣िрдд рд╣ै рдХि рдЙрд╕े рдпрд╣ рд╡िрд╡ेрдХ-рд╡िрдЪाрд░ рдпुрдХ्рдд рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рд╣ी рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддा рдХि рд╕ंрд╕ाрд░ी рд╡рд╕्рддुрдУं рдХा рд╕ुрдЦ рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╣ै рд╡ рдЗंрдж्рд░िрдпों рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै,рдЖрдд्рдоा рдХो рдирд╣ीं । рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЖрдд्рдоा рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै। рдЬीрд╡ рддो рджिрд╡्рдп рд╣ै । рджिрд╡्рдп рддрдд्рдд्рд╡ рдХो рдоाрдпिрдХ рдкрджाрд░्рде рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे। рдЕрддः рдЖрдЬ рддрдХ​ рдХिрд╕ी рдХो рднी рдоाрдпिрдХ рдкрджाрд░्рдеों рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╕े рд╕ंрддुрд╖्рдЯि рдирд╣ीं рд╣ुрдИ । рдЦрд░рдмрдкрддि рдФрд░​ рднिрдЦाрд░ी рдХे рджुрдЦ рдХे рдХाрд░рдг рднिрди्рди рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं рдкрд░ंрддु рд╕рдд्рдп рдпрд╣ рд╣ै рдХि рджोрдиों рджुрдЦी рд╣ैं। 

рдоाрдпा рдиे рдЬीрд╡ рдХो рдирд╣ीं рдкрдХреЬा, рдЬीрд╡ рдиे рдоाрдпा рдХो рдкрдХреЬा рд╣ै । рдЬैрд╕े рдХोрдИ рдХрд╣े рдХंрдмрд▓ рдиे рд╣рдоें рдкрдХреЬा । рдЕрд░े рдЧрдзे рдХंрдмрд▓ рддो рдЬреЬ рд╣ै । рдХंрдмрд▓ рдХिрд╕ी рдХो рдХैрд╕े рдкрдХреЬेрдЧा ? рддूрдиे рдХंрдмрд▓ рдХो рдкрдХреЬा рд╣ै, рддू рдХंрдмрд▓ рдХो рдЫोреЬ рджे рдмрд╕ рд╣ो рдЧрдпा । “рдХिрд╕ी рднी рдоाрдд्рд░ा рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рджाрди, рддрдк, рдпрд╢, рдпोрдЧ рдпा рдоंрдд्рд░ рдоाрдпा рдХे рдмंрдзрди рд╕े рдоुрдХ्рддि рдирд╣ीं рджिрд▓ा рд╕рдХрддे । рдХेрд╡рд▓ рднрдЧрд╡ाрди (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг) рдХी рд╢рд░рдгाрдЧрддि рд╣ी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рд░ाрд╕्рддा рд╣ै।”

        рднाрд╡ рдУрд░ рднрдХ्рддि- рдЬ्рдЮाрдиेрд╢्рд╡рд░ рдХрд╣рддे рд╣ै рдХि-- "рднाрд╡" рдХे рдмिрдиा рднрдХ्рддि рдУрд░ рднрдХ्рддि рдХे рдмिрдиा рдоुрдХ्рддि рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै। “рднрдЧрд╡ाрди рд╢ीрдШ्рд░ рд╣ी рдк्рд░рд╕рдд्рд░ рд╣ो'--рдпрджि рдорди рдоे рдРрд╕ी  рдХाрдордиा рд░рдЦрддे рд╣ो рддो рд╡्рдпрд░्рде рдХा рдХрд╖्рдЯ рдордд рд╕рд╣рди рдХрд░ рдк्рд░рдд्рдпुрдд्‌ рдорди рдХो рд╕्рдеिрд░ рдХрд░ो। рднрдХ्рддि рдХे рдмिрдиा рдЬрдк рдУрд░ рдЬ्рдЮाрди рднी рд╡्рдпрд░्рдеं рд╣ै-- рдУрд░ рдЬिрд╕рдХा рдорди рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдХृрд╖्рдг рдХे рд░ूрдк рдоें рд░ंрдЧा  рдирд╣ीं рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдЬрдк рдУрд░ рдЬ्рдЮाрди рд╡्рдпрд░्рдеं рд╣ै। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рддृрдг рдХा рдЕрдЧ्рдиि рд╕े рд╕ंрдпोрдЧ рд╣ोрддे рд╣ी рддृрдг, рдЕрдЧ्рдиिрд░ूрдк рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдиिрд░рди्рддрд░ рдЬрдкрдХрд░्рддा рд╣рд░िрд░ूрдк рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдХेрд╡рд▓ рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдиाрдо  рдоाрдд्рд░ рдХा рдЬ्рдЮाрди рднी рдж्рд╡ैрддрднाрд╡рдиा рдХो рджूрд░ рдХрд░ рджेрддा рд╣ै। рд╕рдордмुрдж्рдзि рд╣ोрдХрд░ рд╣рд░ि рдХो рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рджेрдЦрдиे рд╕े рд╕ाрдзрдХ рд╣рд░िрд░ूрдк рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЬिрд╕рдХी рдмुрдж्рдзि рдоें рд╣рд░िрдиाрдо рд╡्рдпाрдк्рдд рд╣ै рдУрд░ рд╢्рд░ी рд░ाрдо-рдХृрд╖्рдг рдиाрдо рд╡ाрдгी рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै рд╡े рджुрд░्рд▓рдн рд╣ैँ। рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдХे рдкрд░рдо рдкрд╡िрдд्рд░ рдиाрдоोрдЪ्рдЪाрд░рдг рд╕े рдЙрди्рдордиी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी  рд╣ै рдФрд░  рд╕рдорд╕्рдд рд╕िрдж्рдзिрдпां рдоिрд▓ рдЬाрддी рд╣ै। рд╢рдХ्рддि рдХो рдЪिрдж्рд░ूрдкा рдХрд╣рдиा рд╣ी рд╡ेрджाрди्рдд рдХे рдоाрдпाрд╡ाрдж рдХा рдЦрдг्рдбрди рд╣ै। 

"рдк्рд░рд▓рдп" рдХा рдЕрд░्рде рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рд╡िрдиाрд╢ рдирд╣ीं рд╣ै рдк्рд░рдд्рдпुрдд्‌ рдпрд╣ рд╢िрд╡ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╢рдХ्рддि рдХो рдЕрдкрдиे рдоे рд▓ीрди рдХрд░рдиे рдХी рдПрдХ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдпा рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╣ै। рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рдк्рд░рд╕ाрд░-рд╕ंрдХोрдЪ рдХी рд╕ाрдо्рдпाрд╡рд╕्рдеा рд╣ी 'рдкрд░рдо рдоुрдХ्рддि' рд╣ै । рдЬрдЧрдд рдХा рдЖрднाрд╕ рд╣ी 'рд╢рдХ्рддिрднाрд╡' рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХा рдиिрд░ाрднाрд╕ рд╣ी рд╢िрд╡рднाрд╡' рд╣ै। рд╢िрд╡ рдПрдХрд░рд╕ рдПрд╡ं рдЕрдкрд░िрдгाрдоी рд╣ैँ рдХिрди्рддु рд╢рдХ्рддि рдкрд░िрдгрдордирд╢ीрд▓ा рд╣ै। “рд╢рдХ्рддि' рдХा рддिрд░ोрднाрд╡ рд╣ी рдЬрдЧрдд рдХा "рдк्рд░рд▓рдп" рд╣ै। рд╢рдХ्рддि-рдЙрдкाрд╕рдиा рд╕ाрдзрди рд╣ै рдУрд░ рд╢िрд╡рдд्рд╡- рд▓ाрдн рд╕ाрдзрдиा рдХा рдлрд▓ рд╣ै। рдЧुрдгрдд्рд░рдп рдХी рдиिрд░рди्рддрд░ рд╕рдорддा рд╣ी "рдорд╣ाрдоाрдпा" "рдоाрдпा" рдПрд╡ं "рдк्рд░рдХृрддि" рд╣ै । рдЗрди рддीрдиों рдХे рдКрдкрд░ рдкрд░ाрд╢рдХ्рддि рдпा рдЪिрддрд╢рдХ्рддि рд╣ै। рд╢рдХ्рддि рдХा рдк्рд░рд╕ाрд░ рдПрд╡ं рд╕рдЩ्рдХोрдЪ рд╣ी рдЬрдЧрдд рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рдПрд╡ं рд▓рдп рд╣ै-- “рд╢рдХ्рддिрдк्рд░рд╕ाрд░рд╕рдЩ्рдХोрдЪौ рдЬрдЧрддः рд╕ृрд╖्рдЯिрд╕ंрд╣рддी।' 

=======






рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं: