рд╢ुрдХ्рд░рд╡ाрд░, 18 рдоाрд░्рдЪ 2022

ЁЯФЖЁЯЩП$$$$$ рдкрд░िрдЪ्рдЫेрдж~ 100 [ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] ЁЯФЖЁЯЩП рд╣िंрджू-рднाрд╡ (рд╣िрди्рджुрдд्рд╡) рд╣ी рд╕рдиाрддрди рдзрд░्рдо рд╣ै !

 *рдкрд░िрдЪ्рдЫेрдж-100 

 [ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

(рез)

ЁЯФЖЁЯЩПрдЕрди्рдирдХूрдЯ -рдЧोрдмрд░्рдзрди рдкूрдЬा рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдмрдб़ा рдмाрдЬाрд░, рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг ЁЯФЖЁЯЩП

рдЖрдЬ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг 12 рдирдо्рдмрд░ рдорд▓्рд▓िрдХ рд╕्рдЯ्рд░ीрдЯ рдмрдб़ा рдмाрдЬाрд░ рдЬाрдиेрд╡ाрд▓े рд╣ैं । рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рднрдХ्рддों рдиे 'рдЕрди्рдирдХूрдЯ '^* рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рди्рдпोрддा рджिрдпा рд╣ै । рдХाрд▓ीрдкूрдЬा рдХो рдмीрддे рджो рджिрди рд╣ो рдЧрдпे । рдЖрдЬ рд╕ोрдорд╡ाрд░ рд╣ै, 20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884, рдХाрд░्рддिрдХ рд╢ुрдХ्рд▓ा рдж्рд╡िрддीрдпा । рдмрдб़ा рдмाрдЬाрд░ рдоें рдЕрдм рднी рджीрд╡ाрд▓ी рдХा рдЖрдирди्рдж рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै।

[^рдЕрди्рдирдХूрдЯ - рд╢ाрдм्рджिрдХ рдЕрд░्рде  "рднोрдЬрди рдХी рдкрд╣ाрдб़ी" рдпा рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдкूрдЬा; рдЕрди्рдирдХूрдЯ рдХрдИ рддрд░рд╣ рдХे рдЕрди्рди рдФрд░ рд╕рдм्рдЬिрдпों рдХे рд╕рдоूрд╣ рдХो рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ рджिрди рдЕрдкрдиी рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ 21, 51, 101 рдФрд░ 108 рд╕рдм्реЫिрдпों рдХो рдоिрд▓ाрдХрд░ рдПрдХ рддрд░рд╣ рдХी рдоिрдХ्рд╕ рд╕рдм्реЫी рдмрдиाрдИ рдЬाрддी рд╣ै; рдЬिрд╕рдХो рд╡िрд╢ेрд╖ рддौрд░ рдкрд░ рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдкूрдЬा рдХे рджिрди рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХो рднोрдЧ рд▓рдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рдмрдиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।  рдЗрд╕ рдд्рдпोрд╣ाрд░ рдХे рджौрд░ाрди рдмрдб़ी рдоाрдд्рд░ा рдоें рдкрдХा рд╣ुрдЖ рднोрдЬрди рджेрд╡рддा рдХो рдЪрдв़ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдмाрдж рдоें рднрдХ्рддों рдФрд░ рдЧрд░ीрдмों рдХे рдмीрдЪ рд╡िрддрд░िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рджिрд╡ाрд▓ी рдХे рдЕрдЧрд▓े рджिрди рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдкूрдЬा (Govardhan Puja) рдХрд░рдиे рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рд╣ै। рдЗрд╕ рджिрди рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдиे рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдХी рдкूрдЬा рдХрд░ рджेрд╡рд░ाрдЬ рдЗंрдж्рд░ рдХा рдЕрд╣ंрдХाрд░ рддोрдб़ा рдеा। рдЗрд╕ рджिрди рдШрд░ рдХे рдЖंрдЧрди, рдЫрдд рдпा рдмाрд▓рдХрдиी рдоें рдЧोрдмрд░ рд╕े рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдмрдиाрдП рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрдирдХो рдЕрди्рдирдХूрдЯ (Annakoot) рдХा рднोрдЧ рд▓рдЧाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।  рдоाрди्рдпрддा рд╣ै рдХि рдд्рд░ेрддाрдпुрдЧ рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХे рдХрд╣рдиे рдкрд░ рдмृрдЬрд╡ाрд╕िрдпों рдиे рднрдЧрд╡ाрди рдЗрди्рдж्рд░ рдХी рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдкрд░्рд╡рдд рдХी рдкूрдЬा рдХी рдеी।  рдХ्рдпोंрдХि рдЧाрдпों рдХो рдЪाрд░ा рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдкрд░्рд╡рдд рд╕े рдоिрд▓рддा рдеा рдФрд░ рдЧाрдпें рдмृрдЬрд╡ाрд╕िрдпों рдХे рдЬीрд╡рди-рдпाрдкрди рдХा рдЬрд░िрдпा рдеीं।  рддрдм рдЗंрдж्рд░рджेрд╡ рдиे рдиाрд░ाрдЬ рд╣ोрдХрд░ рдоूрд╕рд▓ाрдзाрд░ рдмाрд░िрд╢ рдХी рдеी рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдЕрдкрдиी рдЫोрдЯी рдЕंрдЧुрд▓ी рдкрд░ рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдкрд░्рд╡рдд рдЙрдаाрдХрд░ рдмृрдЬрд╡ाрд╕िрдпों рдХी рдорджрдж рдХी рдеी рдФрд░ рдЙрдирдХो рдкрд░्рд╡рдд рдХे рдиीрдЪे рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХी рдеी।  рддрдм рд╕े рд╣ी рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХे рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдкрд░्рд╡рдд рдЙрдаाрдпे рд╣ुрдП рд░ूрдк рдХी рдкूрдЬा рдХी рдЬाрддी рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рддрд╣рдд рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдкрд░्рд╡рдд рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рджोрдиों рдХी рдкूрдЬा рд╣ोрддी рд╣ै। 

[ржЖржЬ ржаাржХুрж░ рззрзиржиং ржорж▓্рж▓িржХ рж╕্ржЯ্рж░ীржЯ ржмрзЬржмাржЬাрж░ে рж╢ুржнাржЧржоржи ржХрж░িрждেржЫেржи। ржоাрж░োрзЯাрзЬী ржнржХ্рждেрж░া ржЕржи্ржиржХূржЯ ржХрж░িрзЯাржЫেржи — ржаাржХুрж░েрж░ ржиিржоржи্ржд্рж░ржг। ржжুржЗржжিржи рж╣ржЗрж▓ рж╢্ржпাржоাржкূржЬা рж╣ржЗрзЯা ржЧিрзЯাржЫে। рж╕েржЗ ржжিржиে ржаাржХুрж░ ржжржХ্рж╖িржгেрж╢্ржмрж░ে ржнржХ্рждрж╕ржЩ্ржЧে ржЖржиржи্ржж ржХрж░িрзЯাржЫিрж▓েржи। рждাрж╣াрж░ ржкрж░ржжিржи ржЖржмাрж░ ржнржХ্рждрж╕ржЩ্ржЧে рж╕িঁржеি ржм্рж░াрж╣্ржорж╕ржоাржЬে ржЙрзОрж╕ржмে ржЧিрзЯাржЫিрж▓েржи। ржЖржЬ рж╕োржоржмাрж░, рзирзжрж╢ে ржЕржХ্ржЯোржмрж░, рззрзорзорзк ржЦ্рж░ীрж╖্ржЯাржм্ржж ржХাрж░্рждিржХেрж░ рж╢ুржХ্рж▓া ржк্рж░рждিржкржж — ржж্ржмিрждীрзЯা рждিржеি, ржмрзЬржмাржЬাрж░ে ржПржЦржи ржжেржУрзЯাрж▓িрж░ ржЖржоোржж ржЪрж▓িрждেржЫে।

Two days after the worship of Kali, the Marwaris of the Burrabazar section of Calcutta were celebrating the Annakuta festival. Sri Ramakrishna had been invited by the Marwari devotees to the ceremony at 12 Mallick Street. It was the second day of the bright fortnight of the moon. The festival connected with the worship of Kali, known as the "Festival of Light", still going on at Burrabazar.

рджिрди рдХो рд▓рдЧрднрдЧ рддीрди рдмрдЬे рдоाрд╕्рдЯрд░ рдЫोрдЯे рдЧोрдкाрд▓ рдХे рд╕ाрде рдмрдб़ा рдмाрдЬाрд░ рдЖрдпे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдЫोрдЯी рдзोрддी рдЦрд░ीрджрдиे рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рджी рдеी - рдоाрд╕्рдЯрд░ рдЙрд╕े рдЦрд░ीрджрдХрд░ рдПрдХ рдХाрдЧрдЬ рдоें рд▓рдкेрдЯрдХрд░ рд╣ाрде рдоें рд▓िрдпे рд╣ुрдП рд╣ैं। рдорд▓्рд▓िрдХ рд╕्рдЯ्рд░ीрдЯ рдоें рджोрдиों рдиे рдкрд╣ुंрдЪрдХрд░ рджेрдЦा, рдЖрджрдоिрдпों рдХी рдмрдб़ी рднीреЬ рд╣ै ।

резреи рдирдо्рдмрд░ рд╕्рдЯ्рд░ीрдЯ рдХे рдкाрд╕ рдкрд╣ुँрдЪрдХрд░ рджेрдЦा, рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдмрдЧ्рдзी рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं, рдмрдЧ्рдШी рдмрдв़ рдирд╣ीं рд╕рдХрддी - рдЧाрдб़िрдпों рдХी рдЗрддрдиी рднीрдб़ рд╣ै । рднीрддрд░ рдмाрдмूрд░ाрдо рдеे рдФрд░ рд░ाрдо рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп । рдЧोрдкाрд▓ рдФрд░ рдоाрд╕्рдЯрд░ рдХो рджेрдЦрдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╣ँрд╕ рд░рд╣े рд╣ैं ।

[ржЖржи্ржжাржЬ ржмেрж▓া рзйржЯাрж░ рж╕ржорзЯ ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржЫোржЯ ржЧোржкাрж▓েрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржмрзЬржмাржЬাрж░ে ржЖрж╕িрзЯা ржЙржкрж╕্ржеিржд। ржаাржХুрж░ рждেрж▓ржзুрждি ржХিржиিрждে ржЖржЬ্ржЮা ржХрж░িрзЯাржЫিрж▓েржи, — рж╕েржЗржЧুрж▓ি ржХিржиিрзЯাржЫেржи। ржХাржЧржЬে ржоোрзЬা; ржПржХрж╣াрждে ржЖржЫে। ржорж▓্рж▓িржХ рж╕্ржЯ্рж░ীржЯে ржжুржЗржЬржиে ржкৌঁржЫিрзЯা ржжেржЦেржи, рж▓োржХে рж▓োржХাрж░ржг্ржп — ржЧрж░ুрж░ ржЧাрзЬি, ржШোрзЬাрж░ ржЧাрзЬি ржЬржоা рж╣ржЗрзЯা рж░рж╣িрзЯাржЫে। рззрзи ржиржо্ржмрж░েрж░ ржиিржХржЯржмрж░্рждী рж╣ржЗрзЯা ржжেржЦিрж▓েржи, ржаাржХুрж░ ржЧাрзЬিрждে ржмрж╕িрзЯা, ржЧাрзЬি ржЖрж╕িрждে ржкাрж░িрждেржЫে ржиা। ржнিрждрж░ে ржмাржмুрж░াржо, рж░াржо ржЪাржЯুржЬ্ржпে। ржЧোржкাрж▓ ржУ ржоাрж╕্ржЯাрж░ржХে ржжেржЦিрзЯা ржаাржХুрж░ рж╣াрж╕িрждেржЫেржи।

About three o'clock in the afternoon M. and the younger Gopal came to Burrabazar. M. had in his hand a bundle of cloths he had purchased for Sri Ramakrishna. Mallick Street was jammed with people, bullock-carts, and carriages. As M. and Gopal approached 12 Mallick Street they noticed Sri Ramakrishna in a carriage, which could hardly move because of the jam. Baburam and Ram Chakravarty were with the Master. He smiled at M. and Gopal.

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЧाрдб़ी рд╕े рдЙрддрд░े । рд╕ाрде рдоें рдмाрдмूрд░ाрдо рд╣ैं, рдоाрд╕्рдЯрд░ рдЖрдЧे рд░ाрд╕्рддा рджिрдЦाрддे рд╣ुрдП рдЪрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं ।

рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рднрдХ्рдд рдХे рдпрд╣ाँ рдкрд╣ुँрдЪрдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджेрдЦा, рдиीрдЪे рдЖँрдЧрди рдоें рдХрдкрдб़े рдХी рдХिрддрдиी рд╣ी рдЧाँрдаें рдкрдб़ी рд╣ुрдИ рд╣ैं । рдПрдХ рдУрд░ рдмैрд▓рдЧाрдб़िрдпों рдкрд░ рдоाрд▓ рд▓рдж рд░рд╣ा рд╣ै । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рднрдХ्рддों рдХे рд╕ाрде рдКрдкрд░ рдХे рдоंрдЬрд▓े рдкрд░ рдЪрдв़рдиे рд▓рдЧे । рдоाрд░рд╡ाрдб़िрдпों рдиे рдЖрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рддिрдоंрдЬрд▓े рдХे рдПрдХ рдХрдорд░े рдоें рдмैрдаाрдпा । рдЙрд╕ рдХрдорд░े рдоें рдХाрд▓ी рдХा рдЪिрдд्рд░ рдеा । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЖрд╕рди рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдХे рд╣ँрд╕рддे рд╣ुрдП рднрдХ्рддों рд╕े рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░рдиे рд▓рдЧे ।

рдПрдХ рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рдЖрдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рдкैрд░ рджрдмाрдиे рд▓рдЧा । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдкрд╣рд▓े рддो рдордиा рдХिрдпा, рдкрд░рди्рддु рдлिрд░ рдХुрдЫ рд╕ोрдЪрдХрд░ рдХрд╣ा, 'рдЕрдЪ्рдЫा'; рдлिрд░ рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े рдкूрдЫा, рд╕्рдХूрд▓ рдХा рдХ्рдпा рд╣ाрд▓ рд╣ै । рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी рдЖрдЬ рдЫुрдЯ्рдЯी рд╣ै ।

[ржаাржХুрж░ ржЧাрзЬি ржеেржХে ржиাржоিрж▓েржи। рж╕ржЩ্ржЧে ржмাржмুрж░াржо, ржЖржЧে ржЖржЧে ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржкрже ржжেржЦাржЗрзЯা рж▓ржЗрзЯা ржпাржЗрждেржЫেржи। ржоাрж░োрзЯাрзЬীржжেрж░ ржмাрзЬিрждে ржкৌঁржЫিрзЯা ржжেржЦেржи, ржиিржЪে ржХেржмрж▓ ржХাржкрзЬেрж░ ржЧাঁржЯ ржЙржаাржиে ржкрзЬিрзЯা ржЖржЫে। ржоাржЭে ржоাржЭে ржЧрж░ুрж░ ржЧাрзЬিрждে ржоাрж▓ ржмোржЭাржЗ рж╣ржЗрждেржЫে। ржаাржХুрж░ ржнржХ্рждржжেрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржЙржкрж░ рждрж▓াрзЯ ржЙржаিрж▓েржи। ржоাрж░োрзЯাрзЬীрж░াржУ ржЖрж╕িрзЯা рждাঁрж╣াржХে ржПржХржЯি рждেрждрж▓াрж░ ржШрж░ে ржмрж╕াржЗрж▓। рж╕ে ржШрж░ে ржоা-ржХাрж▓ীрж░ ржкржЯ рж░рж╣িрзЯাржЫে — ржаাржХুрж░ ржжেржЦিрзЯা ржиржорж╕্ржХাрж░ ржХрж░িрж▓েржи, ржаাржХুрж░ ржЖрж╕ржи ржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░িрж▓েржи ржУ рж╕рж╣াрж╕্ржпে ржнржХ্рждржжেрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржХржеা ржХрж╣িрждেржЫেржи। ржПржХржЬржи ржоাрж░োрзЯাрзЬী ржЖрж╕িрзЯা ржаাржХুрж░েрж░ ржкржжрж╕েржмা ржХрж░িрждে рж▓াржЧিрж▓েржи। ржаাржХুрж░ ржмрж▓িрж▓েржи, ржеাржХ্‌ ржеাржХ্‌। ржЖржмাрж░ ржХি ржнাржмিрзЯা ржмрж▓িрж▓েржи, ржЖржЪ্ржЫা, ржПржХржЯু ржХрж░। ржк্рж░ржд্ржпেржХ ржХржеাржЯি ржХрж░ুржгাржоাржЦা। ржоাрж╕্ржЯাрж░ржХে ржмрж▓িрж▓েржи, рж╕্ржХুрж▓েрж░ ржХি —ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржЬ্ржЮা, ржЫুржЯি।

Sri Ramakrishna alighted from the carriage. With Baburam he proceeded on foot to the house of his host, M. leading the way. They saw the courtyard of the house filled with big bales of clothes which were being loaded into bullock-carts for shipment. The Marwari host greeted the Master and led him to the third floor of the house. A painting of Kali hung on the wall. Sri Ramakrishna bowed before it. He sat down and became engaged in conversation with the devotees. One of the Marwaris began to stroke his feet. The Master asked him to stop. After reflecting a minute he said, "All right, you can stroke them a little." His words were full of compassion. 

MASTER (to M.): "What about your school?"

M: "Today is a holiday, sir."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рд╣ँрд╕рдХрд░) - рдХрд▓ рдЕрдзрд░ рдХे рдпрд╣ाँ рдЪрдг्рдбी рдХा рдЧाрдиा (рдХाрд▓ी-рдХीрд░्рддрди) рд╣ोрдЧा ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (рж╕рж╣াрж╕্ржпে) — ржХাрж▓ ржЖржмাрж░ ржЕржзрж░েрж░ ржУржЦাржиে ржЪржг্ржбীрж░ ржЧাржи।

MASTER (smiling): "Tomorrow there will be a musical recital of the Chandi at Adhar's house."

 (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ (рдирд░рд╕िंрд╣, рд╡ाрдорди,.... рдЕрд╡рддाрд░) рдХे рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ोрдиे рдХा рдк्рд░ाрдпोрдЬрдиЁЯФЖЁЯЩП

[рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рдЗрдЪ्рдЫा (рдХाрдордиा), рдоाँ рдХा рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж, рд╕्рд╡ाрдоीрдЬी рдХा рдЙрдд्рд╕ाрд╣ (рджीрд╡ाрдиाрдкрди -infatuation, рдк्рд░ेрдо -рднाрд╡ाрд╡ेрдЧ, рднाрд╡ाрддिрд░ेрдХ)

[рж╢্рж░ী рж░াржоржХৃрж╖্ржгেрж░ ржЗржЪ্ржЫা, ржоাржп়েрж░ ржЖрж╢ীрж░্ржмাржж, рж╕্ржмাржоীржЬীрж░ ржЙржж্ржжীржкржиা (ржЙржи্ржоাржж-ржк্рж░েржо-ржЖржмেржЧ-ржнাржмাрждিрж░েржХ )]

рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рднрдХ्рдд рдиे рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдХो рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рдкाрд╕ рднेрдЬा । рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдиे рдЖрдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рдк्рд░рдгाрдо рдХрд░ рдЖрд╕рди рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा । рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдХे рд╕ाрде рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╡ाрд░्рддा рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै । рдЕрд╡рддाрд░ - рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдмाрддें рд╣ोрдиे рд▓рдЧीं ।

[ржоাрж░োрзЯাрзЬী ржнржХ্ржд ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী, ржкржг্ржбিрждржЬীржХে ржаাржХুрж░েрж░ ржХাржЫে ржкাржаাржЗрзЯা ржжিрж▓েржи। ржкржг্ржбিрждржЬী ржЖрж╕িрзЯা ржаাржХুрж░ржХে ржк্рж░ржгাржо ржХрж░িрзЯা ржЖрж╕ржи ржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░িрж▓েржи। ржкржг্ржбিрждржЬীрж░ рж╕рж╣িржд ржЕржиেржХ ржИрж╢্ржмрж░ীрзЯ ржХржеা рж╣ржЗрждেржЫে। ржЕржмрждাрж░ржмিрж╖рзЯржХ ржХржеা рж╣ржЗрждে рж▓াржЧিрж▓।

The host sent a pundit to Sri Ramakrishna. He saluted the Master and took a seat. Soon they were engaged in conversation. They talked about spiritual things.

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рднрдЧрд╡ाрди рднрдХ्рдд рдХे рд▓िрдП рдЕрд╡рддाрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं, рдЬ्рдЮाрдиी рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं।"

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржнржХ্рждেрж░ ржЬржи্ржп ржЕржмрждাрж░, ржЬ্ржЮাржиীрж░ ржЬржи্ржп ржирзЯ।

MASTER: "God incarnates Himself for the bhakta and not for the jnani."  

рдкрдг्рдбिрддрдЬी -`рдкрд░िрдд्рд░ाрдгाрдп рд╕ाрдзूрдиां рд╡िрдиाрд╢ाрдп рдЪ рджुрд╖्рдХृрддाрдо् । 

                 рдзрд░्рдорд╕ंрд╕्рдеाрдкрдиाрд░्рдеाрдп рд╕ंрднрд╡ाрдоि рдпुрдЧे рдпुрдЧे । (рдЧीрддा 4.8 ) 

“рдЕрд╡рддाрд░ рдкрд╣рд▓े рддो рднрдХ्рддों рдХे рдЖрдирди्рдж рдХे рд▓िрдП рд╣ोрддा рд╣ै, рдФрд░ рджूрд╕рд░े рджुрд╖्рдЯों рдХे рджрдорди рд▓िрдП । рдкрд░рди्рддु рдЬ्рдЮाрдиी рдХाрдордиाрд╢ूрди्рдп ^* рд╣ोрддे рд╣ैं ।” 

ржкржг্ржбিрждржЬী — ржкрж░িржд্рж░াржгাрзЯ рж╕াржзূржиাং ржмিржиাрж╢াрзЯ ржЪ ржжুрж╖্ржХৃрждাржо্‌।

                       ржзрж░্ржорж╕ংрж╕্ржеাржкржиাрж░্ржеাрзЯ рж╕ржо্ржнржмাржоি ржпুржЧে ржпুржЧে।।

“ржЕржмрждাрж░, ржк্рж░ржержо, ржнржХ্рждেрж░ ржЖржиржи্ржжেрж░ ржЬржи্ржп рж╣ржи; ржЖрж░ ржж্ржмিрждীрзЯ, ржжুрж╖্ржЯেрж░ ржжржоржиেрж░ ржЬржи্ржп। ржЬ্ржЮাржиী ржХিржи্рждু ржХাржоржиাрж╢ূржи্ржп।”

[PUNDIT: "'I incarnate Myself in every age for the protection of the good, for the destruction of the wicked, and for the establishment of dharma.' (Bhagavad Gita, IV, 8.) God becomes man, first, for the joy of the bhakta, and secondly, for the destruction of the wicked. The jnani (knowledgeable) has no desire."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рд╕рд╣ाрд╕्рдп) - рдкрд░рди्рддु рдоेрд░ी рд╕рдм рдХाрдордиाрдПँ рдирд╣ीं рдоिрдЯी । рднрдХ्рддि рдХी рдХाрдордиा рдмрдиी рд╣ुрдИ рд╣ै ।

[рдоेрд░ी рд╕рдм рдХाрдордиाрдПँ рдирд╣ीं рдоिрдЯी । ^*рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЧीрддा 4 /8 рдоें рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ोрдиे рдХे  рд╡िрд╖рдп рдоें рдЗрддрдиे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рдХ्рдпों рджे рд░рд╣े рд╣ैं? рд╡िрд╖्рдгु рдХा рдк्рд░рддीрдХ 'рдиेрддा'- рд╣िрд░рдг्рдпрдХрд╢्рдпрдк рдЬрдм рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдзрд░्рдо рдиिрднाрдиे рдХे рдмрдЬाрдпे рд╕्рд╡рдпं-рдХो -'рд╡िрд╖्рдгु' рдХрд╣рдиे рд▓рдЧा,  рдФрд░ рднрдХ्рдд рдк्рд░рд╣्рд▓ाрдж рдХी рдЬाрди рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиी рдмрд╣рди рд╣ोрд▓िрдХा рдХो рднेрдЬा, рддрдм рднрдХ्рдд рдк्рд░рд╣्рд▓ाрдж рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП, рджुрд╖्рдЯ рдХा рдШрдордг्рдб рдЪूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднрдЧрд╡ाрди рдХो рдирд░рд╕िंрд╣ рдЕрд╡рддाрд░ рд▓ेрдиा рдкреЬा। 'рд╡ाрдорди рдЕрд╡рддाрд░' рднрдХ्рдд рд░ाрдЬा рдмрд▓ी рдХे рд▓िрдП рд╣ुрдЖ рдеा, рдЬ्рдЮाрдиी-рдЧुрд░ु рд╢ुрдХ्рд░ाрдЪाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं। рдХ्рдпा рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рднी рдпрд╣ाँ рдЕрдкрдиे рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ -рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ोрдиे рдХा рд╕ंрдХेрдд рдирд╣ीं рджे рд░рд╣े рд╣ैं ? ] 

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (рж╕рж╣াрж╕্ржпে) — ржЖржоাрж░ ржХিржи্рждু рж╕ржм ржХাржоржиা ржпাрзЯ ржиাржЗ। ржЖржоাрж░ ржнржХ্рждিржХাржоржиা ржЖржЫে।

MASTER (smiling): "But I have not got rid of all desires. I have the desire for love of God."

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩП'Thawing of Ice' (рд╣िрдо рдж्рд░рд╡рдг)~  рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं ?ЁЯФЖЁЯЩП

[`рднाрд╡ 'рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं, `рднрдХ्рддि' рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं, `рдк्рд░ेрдо '(рджीрд╡ाрдиाрдкрди) рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं ?]

рдЗрд╕ी рд╕рдордп рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдХे рдкुрдд्рд░ рдиे рдЖрдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рдЪрд░рдг-рд╡рди्рджрдиा рдХी рдФрд░ рдЖрд╕рди рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा।

[ржПржЗ рж╕ржорзЯে ржкржг্ржбিрждржЬীрж░ ржкুржд্рж░ ржЖрж╕িрзЯা ржаাржХুрж░েрж░ ржкাржжржмржи্ржжржиা ржХрж░িрзЯা ржЖрж╕ржи ржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░িрж▓েржи।

The pundit's son entered the room. He saluted the Master and took a seat.

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдХे рдк्рд░рддि) - рдЕрдЪ्рдЫा рдЬी, рднाрд╡ рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдФрд░ рднрдХ्рддि рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं ?

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (ржкржг্ржбিрждржЬীрж░ ржк্рж░рждি) — ржЖржЪ্ржЫা ржЬী! ржнাржм ржХাржХে ржмрж▓ে, ржЖрж░ ржнржХ্рждি ржХাржХে ржмрж▓ে?

MASTER (to the pundit): "Well, what is bhava and what is bhakti?"

рдкрдг्рдбिрддрдЬी - рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЪिрди्рддा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЬрдм рдордиोрд╡ृрдд्рддिрдпाँ рдЖрдирди्рджрдкूрд░्рдг (mellow) рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं, рддрдм рдЙрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рднाрд╡ (mellowness-рджीрд╡ाрдиाрдкрди)  рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЬैрд╕े рд╕ूрд░्рдп рдХे рдиिрдХрд▓рдиे рдкрд░ рдмрд░्рдл рдЧрд▓ рдЬाрддी рд╣ै ।

[ржкржг্ржбিрждржЬী — ржИрж╢্ржмрж░ржХে ржЪিржи্рждা ржХрж░ে ржоржиোржмৃржд্рждি ржХোржорж▓ рж╣рзЯে ржпাрзЯ, рждাрж░ ржиাржо ржнাржм, ржпেржоржи рж╕ূрж░্ржп ржЙржарж▓ে ржмрж░ржл ржЧрж▓ে ржпাрзЯ।

PUNDIT: "Meditation on God mellows the mind. This mellowness is called bhava. It is like the thawing of ice (рд╣िрдордж्рд░рд╡рдг) when the sun rises."

[Sri Ramakrishna as hindi to bengali interpreter ]

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрдЪ्рдЫा рдЬी, рдк्рд░ेрдо рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं ?

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖржЪ্ржЫা ржЬী! ржк্рж░েржо ржХাржХে ржмрж▓ে?

MASTER: "Well, what is prema?

рдкрдг्рдбिрддрдЬी рд╣िрди्рджी рдоें рд╣ी рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЙрдирдХे рд╕ाрде рдмрдб़ी рдордзुрд░ рд╣िрди्рджी рдоें рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдиे рдк्рд░ेрдо рдХा рдЙрдд्рддрд░ рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╣ी рдвंрдЧ рд╕े рд╕рдордЭाрдпा ।

[ржкржг্ржбিрждржЬী рж╣িржи্ржжীрждে ржмрж░াржмрж░ ржХржеা ржХрж╣িрждেржЫেржи। ржаাржХুрж░ржУ рждাঁрж╣াрж░ рж╕рж╣িржд ржЕрждি ржоржзুрж░ рж╣িржи্ржжিрждে ржХржеা ржХрж╣িрждেржЪেржи। ржкржг্ржбিрждржЬী ржаাржХুрж░েрж░ ржк্рж░рж╢্ржиেрж░ ржЙржд্рждрж░ে ржк্рж░েржоেрж░ ржЕрж░্рже ржПржХрж░ржХржо ржмুржЭাржЗрзЯা ржжিрж▓েржи। 

The pundit and Sri Ramakrishna were talking in Hindusthani. The former gave some sort of explanation of prema.

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рдкрдг्рдбिрддрдЬी рд╕े) - рдирд╣ीं, рдк्рд░ेрдо рдХा рдЕрд░्рде рдпрд╣ рдирд╣ीं рд╣ै । рдк्рд░ेрдо рдпрд╣ рд╣ै, рдИрд╢्рд╡рд░ рдкрд░ рдРрд╕ा рдк्рдпाрд░ рд╣ोрдЧा рдХि рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХा рд╣ोрд╢ рддो рд░рд╣ рд╣ी рдирд╣ीं рдЬाрдпेрдЧा, рд╕ाрде рд╣ी рдЕрдкрдиी рджेрд╣ рднी рдЬो рдЗрддрдиी рдк्рдпाрд░ी рд╡рд╕्рддु рд╣ै, рднूрд▓ी рдЬाрдпेрдЧी । рдк्рд░ेрдо рдЪैрддрди्рдпрджेрд╡ рдХो рд╣ुрдЖ рдеा

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (ржкржг্ржбিрждржЬীрж░ ржк্рж░рждি) — ржиা, ржк্рж░েржо ржоাржиে рждা ржирзЯ। ржк্рж░েржо ржоাржиে ржИрж╢্ржмрж░েрждে ржПржоржи ржнাрж▓ржмাрж╕া ржпে ржЬржЧрзО рждো ржнুрж▓ рж╣рзЯে ржпাржмে। ржЪৈрждржи্ржпржжেржмেрж░ рж╣рзЯেржЫিрж▓।

MASTER (to the pundit): "No! No! That is not the meaning. Prema means such love for God that it makes a man forget the world and also his body, which is so dear to him. Chaitanyadeva had prema."

рдкрдг्рдбिрддрдЬी - рдЬी рд╣ाँ, рдЬैрд╕ा рдорддрд╡ाрд▓ा рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै ।

[ржкржг্ржбিрждржЬী — ржЖржЬ্ржЮে рж╣্ржпাঁ, ржпেржоржи ржоাрждাрж▓ рж╣рж▓ে рж╣рзЯ।

PUNDIT: "Yes, sir. One behaves like a drunkard."

{рд╡िрд╡ेрдХ-рджрд░्рд╢рди рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ (рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ) рдХрд░рддे-рдХрд░рддे рдордиोрд╡ृрдд्рддिрдпाँ рдЬрдм -mellow (рдЖрдирди्рджрдкूрд░्рдг, рдорддрд╡ाрд▓ा-drunken) рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं, рдЙрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рднाрд╡ рдпा рджीрд╡ाрдирдЧी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े рд╕ूрд░्рдп рдЙрджिрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рдмрд░्рдл рдЧрд▓ рдЬाрддा рд╣ै , рдЙрд╕ी рддрд░рд╣ рд╣्рд░рджрдп рдоें рдаाрдХुрд░рджेрд╡ рдХे рдЖ рдЬाрдиे рдХो рдкрдд्рдерд░рджिрд▓ рдХा рдкिрдШрд▓ рдЬाрдиे рдХो ~ thawing of ice (рд╣िрдордж्рд░рд╡рдг) рдХрд╣рддे рд╣ैं।     

॥рд╡ाрдд्рд╕рд▓्рдп рднрдХ्рддि॥*рджृрд╖्рдЯांрдд рдХрдеा - рдирди्рдж рд░ाрдиी рдпрд╢ोрджा рдЬрдм рдХृрд╖्рдг рдХो рдЙрдЦрд▓ рд╕े рдмाँрдзрдиे рд▓рдЧी рддрдм рдмрд╣ुрдд-рд╕ी рд░рд╕्рд╕िрдпें рдЬोреЬрдиे рдкрд░ рднी рд░рд╕्рд╕ी рджो рдЕंрдЧुрд▓ рдЫोрдЯी рд╣ी рд░рд╣рддी рдЧрдИ । рдлिрд░ рдпрд╢ोрджा рдХो рдЬрдм рд▓рдЬ्рдЬिрдд рдФрд░ рдкрд░िрд╢्рд░рдо рд╕े рдЦिрди्рди рджेрдЦा рддрдм рддुрд░рди्рдд рдмँрдз рдЧрдпे । рдЗрд╕рд╕े рд╕ूрдЪिрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рднрдЧрд╡ाрди् рдЕрдкрдиा рдк्рд░рддाрдк рджिрдЦा рдХрд░рдХे рднी рд╡ाрдд्рд╕рд▓्рдп рднрдХ्рддों рд╕े рдмँрдз рдЬाрддे рд╣ैं ।}

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдХिрд╕ी рдХो рднрдХ्рддि рд╣ोрддी рд╣ै рдХिрд╕ी рдХो рдирд╣ीं, рдХ्рдпों ?ЁЯФЖЁЯЩП

[рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рджेрд╡ рд╣िрди्рджी -рдмंрдЧрд▓ा рдЗंрдЯрд░рдк्рд░ेрдЯрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें]

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрдЪ्рдЫा рдЬी, рдХिрд╕ी рдХो рднрдХ्рддि рд╣ोрддी рд╣ै рдХिрд╕ी рдХो рдирд╣ीं рдЗрд╕рдХा рдХ्рдпा рдЕрд░्рде рд╣ै ?

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖржЪ্ржЫা ржЬী, ржХাрж░ু ржнржХ্рждি рж╣рзЯ ржХাрж░ু рж╣рзЯ ржиা, ржПрж░ ржоাржиে ржХি?

MASTER: "Some people develop bhakti and others do not; how do you explain that, sir?"

рдкрдг्рдбिрддрдЬी - рдИрд╢्рд╡рд░ рдоें рд╡ैрд╖рдо्рдп рдирд╣ीं рд╣ै । рд╡े рдХрд▓्рдкрддрд░ु (The wish-fulfilling tree of heaven) рд╣ैं । рдЬो рдЬो рдХुрдЫ рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╡рд╣ी рдкाрддा рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдХрд▓्рдкрддрд░ु рдХे рдкाрд╕ рдЬाрдХрд░ рдоाँрдЧрдиा рдЪाрд╣िрдП ।

[ржкржг্ржбিрждржЬী — ржИрж╢্ржмрж░েрж░ ржмৈрж╖ржо্ржп ржиাржЗ। рждিржиি ржХрж▓ржкрждрж░ু, ржпে ржпা ржЪাрзЯ рж╕ে рждা ржкাрзЯ। рждржмে ржХрж▓্ржкрждрж░ুрж░ ржХাржЫে ржЧিрзЯে ржЪাржЗрждে рж╣рзЯ।

PUNDIT: "There is no partiality in God. He is the Wish-fulfilling Tree. Whatever a man asks of God he gets. But he must go near the Tree to ask the boon."

рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдпрд╣ рд╕рдм рд╣िрди्рджी рдоें рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоाрд╕्рдЯрд░ рдХी рдУрд░ рджेрдЦрдХрд░ рдЕрд░्рде рдмрддрд▓ा рд░рд╣े рд╣ैं ।

[ржкржг্ржбিрждржЬী рж╣িржи্ржжীрждে ржП-рж╕ржорж╕্ржд ржмрж▓িрждেржЫেржи। ржаাржХুрж░ ржоাрж╕্ржЯাрж░েрж░ ржжিржХে ржлিрж░িрзЯা ржПржЗ ржХржеাржЧুрж▓িрж░ ржЕрж░্рже ржмрж▓িрзЯা ржжিрждেржЫেржи।

The pundit said all this in Hindusthani. The Master explained it to M. in Bengali.

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩП рд╕рдоाрдзिрддрдд्рдд्рд╡- рдиाрд░рдж рдФрд░ рд╢ुрдХрджेрд╡ рдХी рдЪेрддрди рд╕рдоाрдзि рд╣ै ЁЯФЖЁЯЩП

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрдЪ्рдЫा рдЬी, рд╕рдоाрдзिрдпाँ рдХिрд╕ рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдХी рд╣ैं, рдЕрдм рдХрд╣िрдпे рддो рдЬрд░ा ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖржЪ্ржЫা ржЬি, рж╕ржоাржзি ржХিрж░ржХржо рж╕ржм ржмрж▓ ржжেржЦি।

MASTER: "Sir, please describe samadhi to us."

рдкрдг्рдбिрддрдЬी - рд╕рдоाрдзि рджो рддрд░рд╣ рдХी рд╣ै, рд╕рд╡िрдХрд▓्рдк ^* рдФрд░ рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдк ^* । рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдк рд╕рдоाрдзि рдоें рд╡िрдХрд▓्рдк рдирд╣ीं рд╣ै ।

[ рд╕рд╡िрдХрд▓्рдк рд╕рдоाрдзि рдоें рднрдХ्рдд рдЕрдкрдиे рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдмीрдЪ рдЕंрддрд░ рдХो рдмрд░рдХрд░ाрд░ рд░рдЦрддा рд╣ै।  In Savikalpa samadhi the aspirant retains the distinction between himself and God

[ржкржг্ржбিрждржЬী — рж╕ржоাржзি ржжুржЗржк্рж░ржХাрж░ — рж╕ржмিржХрж▓্ржк ржЖрж░ ржиিрж░্ржмিржХрж▓্ржк। ржиিрж░্ржмিржХрж▓্ржк-рж╕ржоাржзিрждে ржЖрж░ ржмিржХрж▓্ржк ржиাржЗ।

PUNDIT: "There are two kinds of samadhi: savikalpa and nirvikalpa. In nirvikalpa samadhi the functioning of the mind stops altogether."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рд╣ाँ, `рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдк рд╕рдоाрдзि' рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдорди ‘рддрджाрдХाрд░ाрдХाрд░िрдд’ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै? рдз्рдпाрддा рдФрд░ рдз्рдпेрдп рдХा рднेрдж рдирд╣ीं рд░рд╣рддा । рдФрд░ `рдЪेрддрди рд╕рдоाрдзि' ^* рдФрд░ `рдЬрдб़ рд╕рдоाрдзि' рдпे рднी рд╣ैं। рдиाрд░рдж, рд╢ुрдХрджेрд╡ , рдЗрдирдХी рдЪेрддрди рд╕рдоाрдзि рд╣ै, рдХ्рдпों рдЬी ?

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рж╣াঁ, ‘рждржжাржХাрж░ржХাрж░িржд’ ржз্ржпাрждা, ржз্ржпেрзЯ ржнেржж ржеাржХে ржиা। ржЖрж░ ржЪেрждржирж╕ржоাржзি ржУ ржЬрзЬрж╕ржоাржзি। ржиাрж░ржж рж╢ুржХржжেржм ржПঁржжেрж░ ржЪেрждржирж╕ржоাржзি। ржХেржоржи ржЬী?

MASTER: "Yes. 'The mind completely takes the form of Reality.' The distinction between the meditator and the object of meditation does not exist. There are two other kinds of samadhi: chetana  and jada. Narada and Sukadeva attained chetana samadhi. Isn't that true, sir?"

[рдЪेрддрди рд╕рдоाрдзि ^* рдиाрд░рдж, рд╢ुрдХрджेрд╡, рдЬैрд╕े рдоाрдирд╡рдЬाрддि рдХा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдиेрддा (рдпा рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ) рдХी рдЪेрддрди рд╕рдоाрдзि рд╣ै।  рдоें рд╕ाрдзрдХ рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд╕ाрде (рдЬрдирддा рдЬрдиाрд░्рджрди рдХे would be Leader- рдХे рд╕ाрде) рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░рддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХी рдЪेрддрдиा (рдиाрдо-рд░ूрдк рдХा 'рдЕрд╣ं' -рднाрд╡рдХो рдмрдиाрдП рд░рдЦрддा рд╣ै।In Chetana samadhi the aspirant retains consciousness of his I-ness as he communes with God . 

`рдЬрдб़ рд╕рдоाрдзि ^*   In Jada samadhi the aspirant appears like an inert object as he communes with God . рдЬреЬ рд╕рдоाрдзि рдоें рд╕ाрдзрдХ рдЬрдм  рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд╕ाрде рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░рддा рд╣ै , рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдХो рдПрдХ рдЕрдХ्рд░िрдп рдШрдЯрдХ (inert component, рдпंрдд्рд░ -рдЖрдоि рдпंрдд्рд░ рддुрдоि рдпंрдд्рд░ी) рдХे рд░ूрдк рд╕ोрдЪрддा рд╣ै।] 

рдкрдг्рдбिрддрдЬी - рдЬी рд╣ाँ ।

PUNDIT: " Yes, sir, that is so."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдФрд░ рдЙрди्рдордиा рд╕рдоाрдзि рдФрд░ рд╕्рдеिрдд рд╕рдоाрдзि, рдпे рднी рд╣ैं, рдХ्рдпों рдЬी ?

[In Unmana samadhi ^* the functioning of the mind does not totally cease as the aspirant communes with God ; рдЙрди्рдордиा рд╕рдоाрдзि ^* рдоें рдорди рдХी рдХ्рд░िрдпा рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╕рдоाрдк्рдд рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ां рднрдХ्рдд рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд╕ाрде рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░рддा рд╣ै। 

 In Sthita samadhi ^* the aspirant gets fully established in the Self`рд╕्рдеिрдд рд╕рдоाрдзि ' рд╕्рдеिрдд рд╕рдоाрдзि рдоें рд╕ाрдзрдХ рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдЖрдд्рдоा рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рдоाрдзि рдоाрдирд╡ीрдп рдЪेрддрдиा рдХी рд╡ो рд╕рдмрд╕े рдКँрдЪी рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╣ै, рдЬिрд╕ рддрдХ рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдкрд╣ुँрдЪ рд╕рдХрддा рд╣ै। ]

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖрж░ ржЬী, ржЙржи্ржоржиাрж╕ржоাржзি ржЖрж░ рж╕্ржеিрждрж╕ржоাржзি; ржХেржоржи ржЬী?

MASTER: "Further, there are the unmana samadhi and the sthita samadhi. Isn't that true, sir?"

рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдЪुрдк рд╣ो рд░рд╣े, рдХुрдЫ рдмोрд▓े рдирд╣ीं ।

[The pundit remained silent. He did not venture an opinion.

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрдЪ्рдЫा рдЬी, рдЬрдк-рддрдк рдХрд░рдиे рд╕े рддो рд╡िрднूрддिрдпाँ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ैं - рдЬैрд╕े рдЧंрдЧा рдХे рдКрдкрд░ рд╕े рдкैрджрд▓ рдЪрд▓े рдЬाрдиा ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖржЪ্ржЫা ржЬী, ржЬржкрждржк ржХрж░рж▓ে рждো рж╕িржж্ржзাржЗ рж╣рждে ржкাрж░ে — ржпেржоржи ржЧржЩ্ржЧাрж░ ржЙржкрж░ ржжিрзЯে рж╣েঁржЯে ржпাржУрзЯা?

MASTER: "Well, sir, through the practice of japa and austerity one can get occult powers, such as walking on the water of the Ganges. Isn't that true?"

рдкрдг्рдбिрддрдЬी - рдЬी рд╣ाँ, рдпрд╣ рд╕рдм рд╣ोрддा рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рднрдХ्рдд рдпрд╣ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддा ।

[ржкржг্ржбিрждржЬী — ржЖржЬ্ржЮে рждা рж╣рзЯ, ржнржХ্ржд ржХিржи্рждু рждা ржЪাрзЯ ржиা।

PUNDIT: "Yes, one can. But a devotee doesn't want them."

рдФрд░ рдеोрдб़ीрд╕ी рдмाрддрдЪीрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдиे рдХрд╣ा, рдПрдХाрджрд╢ी ^* рдХे рджिрди рджрдХ्рд╖िрдгेрд╢्рд╡рд░ рдоें рдЖрдкрдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рдЖрдКँрдЧा ।

[ рдПрдХाрджрд╢ी ^*  Eleventh day of the lunar fortnight. рдЪंрдж्рд░ рдкрдЦрд╡ाрдб़े рдХा рдЧ्рдпाрд░рд╣рд╡ां рджिрди] 

[ржЖрж░ ржХিржЫু ржХржеাржмাрж░্рждাрж░ ржкрж░ ржкржг্ржбিрждржЬী ржмрж▓িрж▓েржи, ржПржХাржжрж╢ীрж░ ржжিржи ржжржХ্рж╖িржгেрж╢্ржмрж░ে ржЖржкржиাржХে ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░рждে ржпাржм।

\The conversation continued for some time. The pundit said he would visit the Master at Dakshineswar the next ekadasi day.

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрд╣ा, рддुрдо्рд╣ाрд░ा рд▓реЬрдХा рддो рдмрдб़ा рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖрж╣া, рждোржоাрж░ ржЫেрж▓েржЯি ржмেрж╢।

MASTER: "Ah! Your boy is very nice."

рдкрдг्рдбिрддрдЬी - рдорд╣ाрд░ाрдЬ, рдирджी рдХी рдПрдХ рддрд░ंрдЧ рдЬाрддी рд╣ैं, рддो рджूрд╕рд░ी рдЖрддी рд╣ै । рд╕рдм рдХुрдЫ рдЕрдиिрдд्рдп рд╣ै ।

[ржкржг্ржбিрждржЬী — ржЖрж░ ржорж╣াрж░াржЬ! ржиржжীрж░ ржПржХ ржвেржЙ ржпাржЪ্ржЫে, ржЖрж░-ржПржХ ржвেржЙ ржЖрж╕ржЫে। рж╕ржмржЗ ржЕржиিржд্ржп।

PUNDIT: "Well, revered sir, all this is transitory. It is like the waves in a river — one goes down and another comes up."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рддुрдо्рд╣ाрд░े рднीрддрд░ рд╕ाрд░ рд╡рд╕्рддु рд╣ै ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рждোржоাрж░ ржнিрждрж░ে рж╕াрж░ ржЖржЫে।

MASTER: "You have substance in you."

рдХुрдЫ рджेрд░ рдХे рдмाрдж рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдиे рдк्рд░рдгाрдо рдХिрдпा । рдХрд╣ा, 'рддो рдкूрдЬा рдХрд░рдиे рдЬाрдКँ ?’

[ржкржг্ржбিрждржЬী ржХিрзЯрзОржХ্рж╖ржг ржкрж░ে ржк্рж░ржгাржо ржХрж░িрж▓েржи, ржмрж▓িрж▓েржи, ржкূржЬা ржХрж░рждে рждাрж╣рж▓ে ржпাржЗ।

After a few minutes the pundit saluted Sri Ramakrishna. He said: "I shall have to perform my daily devotions. Please let me go."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрдЬी, рдмैрдаो ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖрж░ে, ржмৈржаো, ржмৈржаো!

MASTER: "Oh, sit down! Sit down!"

рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдлिрд░ рдмैрдаे ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рд╣рдардпोрдЧ рдХी рдмाрдд рдЪрд▓ाрдпी । рдкрдг्рдбिрддрдЬी рднी рд╣िрди्рджी рдоें рдЗрд╕ी рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░рдиे рд▓рдЧे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा, рд╣ाँ, рдпрд╣ рднी рдПрдХ рддрд░рд╣ рдХी рддрдкрд╕्рдпा рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рд╣рдардпोрдЧी рджेрд╣ाрднिрдоाрдиी рд╕ाрдзु рд╣ै, рдЙрд╕рдХा рдорди рд╕рджा рджेрд╣ рдкрд░ рд╣ी рд▓рдЧा рд░рд╣рддा рд╣ै ।

[ржкржи্ржбিрждржЬী ржЖржмাрж░ ржмрж╕িрж▓েржи। ржаাржХুрж░ рж╣ржаржпোржЧেрж░ ржХржеা ржкাрзЬিрж▓েржи। ржкржг্ржбিрждржЬী рж╣িржи্ржжিрждে ржаাржХুрж░েрж░ рж╕рж╣িржд ржУржЗ рж╕ржо্ржмржи্ржзে ржЖрж▓াржк ржХрж░িрждেржЫেржи। ржаাржХুрж░ ржмрж▓িрж▓েржи, рж╣াঁ, ржУ-ржПржХрж░ржХржо рждржкрж╕্ржпা ржмржЯে, ржХিржи্рждু рж╣ржаржпোржЧী ржжেрж╣াржнিржоাржиী рж╕াржзু — ржХেржмрж▓ ржжেрж╣েрж░ ржжিржХে ржоржи।

The pundit sat down again. The conversation turned to hathayoga. The pundit discussed the subject with the Master in Hindusthani. Sri Ramakrishna said: "Yes, that is also a form of austerity. But the hathayogi identifies himself with his body. His mind dwells on his body alone." 

рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдиे рдлिрд░ рдмिрджा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣ा । рдкूрдЬा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬाрдпेंрдЧे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдХे рд▓рдб़рдХे рд╕े рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं ।

[ржкржг্ржбিрждржЬী ржЖржмাрж░ ржмিржжাрзЯ ржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░িрж▓েржи। ржкূржЬা ржХрж░িрждে ржпাржЗржмেржи। ржаাржХুрж░ ржкржг্ржбিрждржЬীрж░ ржкুржд্рж░েрж░ рж╕рж╣িржд ржХржеা ржХрж╣িрждেржЫেржи।

The pundit took leave of the Master. Sri Ramakrishna conversed with the pundit's son.

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрд╕ांрдЦ्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рд╢्рд░ीрдордж्рднाрдЧрд╡рдд (рдХे рдорд╣ाрд░ाрд╕ ) рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХी рдкाрдд्рд░рддा рдЕрд░्рдЬिрдд рдХрд░ोЁЯФЖЁЯЩП 

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХुрдЫ рди्рдпाрдп, рд╡ेрджाрди्рдд рддрдеा рдФрд░ рдФрд░ рджрд░्рд╢рдиों рдХे рдкрдв़рдиे рд╕े рд╢्рд░ीрдордж्рднाрдЧрд╡рдд рдЦूрдм рд╕рдордЭ рдоें рдЖрддी рд╣ै, рдХ्рдпों ?

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржХিржЫু ржи্ржпাрзЯ, ржмেржжাржи্ржд, ржЖрж░ ржжрж░্рж╢ржи ржкрзЬрж▓ে рж╢্рж░ীржоржж্ржнাржЧржмржд ржмেрж╢ ржмোржЭা ржпাрзЯ। ржХেржоржи?

MASTER: "One can understand the Bhagavata well if one has already studied the Nyaya, the Vedanta, and the other systems of philosophy. Isn't that so?"

рдкुрдд्рд░ - рдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ, рд╕ांрдЦ्рдп рджрд░्рд╢рди ^*  рдкрдв़рдиे рдХी рдмрдб़ी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै । рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХी рдмाрддें рд╣ोрдиे рд▓рдЧीं ।

[рд╕ांрдЦ्рдп рджрд░्рд╢рди  ^* рдорд╣рд░्рд╖ि рдХрдкिрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рдеाрдкिрдд рд╢ाрд╕्рдд्рд░рд╕рдо्рдордд рд╖рдб्рджрд░्рд╢рди рдоें рд╕े рдПрдХ рджрд░्рд╢рди рд╣ै । рд╕ांрдЦ्рдп рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдкрд░рдо рд╕рдд्рдп - `рдкुрд░ुрд╖' рдФрд░ `рдк्рд░рдХृрддि' рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддा  рд╣ै। рддрдеा рдпрд╣ рдШोрд╖िрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп рдХे рджुःрдЦ  рдХा рдХाрд░рдг рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЧुрдгों  рдХे рд╕ाрде рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै। рд╕ांрдЦ्рдп рдпрд╣ рд╕िрдЦाрддा рд╣ै рдХि рдоुрдХ्рддि рдФрд░ рд╕рдЪ्рдЪा рдЬ्рдЮाрди - рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдЪेрддрдиा (рдЗрди्рдж्рд░िрдпाрддीрдд рдЕрд╡рд╕्рдеा) рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬрд╣ां рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХा  рджेрд╣ाрдз्рдпाрд╕  рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा  рд╣ै, рдФрд░ рдкुрд░ुрд╖ рдХो рдЕрдкрдиी рдкाрд░рд▓ौрдХिрдХ (рдЕрддीрди्рдж्рд░िрдп) рдк्рд░рдХृрддि рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░ूрдк рд╕े рд╡िрдж्рдпрдоाрди  рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा  рд╣ै।] 

  One of the six systems of orthodox Hindu philosophy founded by Kapila. Samkhya postulates two ultimate realities, Purusha and Prakriti. Declaring that the cause of suffering is man’s identification of Purusha with Prakriti and its products, Samkhya teaches that liberation and true knowledge are attained in the supreme consciousness, where such identification ceases and Purusha is realized as existing independently in its transcendental nature. рд╕ाрднाрд░-рд╢्рд░ी `рдо' рдЯ्рд░рд╕्рдЯ  https://www.kathamrita.org/kathamrita/volume-2-section-21#_ftn11] 

[ржкুржд্рж░ — рж╣াঁ, ржорж╣াрж░াржЬ! рж╕াংржЦ্ржп ржжрж░্рж╢ржи ржкрзЬা ржмрзЬ ржжрж░ржХাрж░।

PUNDIT'S SON: "Yes, sir. It is very necessary to study the Samkhya philosophy."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рддрдХिрдпे рдХे рд╕рд╣ाрд░े рдЬрд░ा рд▓ेрдЯ рдЧрдпे । рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдХे рдкुрдд्рд░ рддрдеा рднрдХ्рддрдЧрдг рдЬрдоीрди рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं। рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд▓ेрдЯे рд╣ी рд▓ेрдЯे рдзीрд░े рдзीрд░े рдЧा рд░рд╣े рд╣ैं –

'рд╣рд░ि рд╕ो рд▓ाрдЧी рд░рд╣ो рд░े рднाрдИ । 

рддेрд░ा рдмрдирдд-рдмрдирдд рдмрдиि рдЬाрдИ ॥

рдЕंрдХा рддाрд░े рдмँрдХा рддाрд░े, рддाрд░े рдоीрд░ाрдмाрдИ ।

рд╕ुрдЖ рдкрдв़ाрд╡рдд рдЧрдгिрдХा рддाрд░े, рддाрд░े рд╕рдЬрди рдХрд╕ाрдИ ॥

[ржПржЗрж░ূржк ржХржеা ржоাржЭে ржоাржЭে ржЪрж▓িрждে рж▓াржЧিрж▓।

The conversation went on. Sri Ramakrishna was leaning against a big pillow; the devotees were sitting on the floor. Lying in that position, the Master began to sing: Brother, joyfully cling to God; Thus striving, some day you may attain Him. 

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

(реи)

ЁЯФЖЁЯЩПрдЕрд╡рддाрд░ी рдкुрд░ुрд╖ рдХो рд╕рдм рд▓ोрдЧ рдирд╣ीं рдкрд╣рдЪाрди рдкाрддे, рддрдм рднрдХ्рддि рдХा рдЙрдкाрдп рдХ्рдпा рд╣ै ? ЁЯФЖЁЯЩП

"All cannot recognize an Incarnation."

[ржЕржмрждাрж░ ржХি ржПржЦржи ржиাржЗ?] 

рдШрд░ рдХे рдоाрд▓िрдХ рдиे рдЖрдХрд░ рдк्рд░рдгाрдо рдХिрдпा । рдпे рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рднрдХ्рдд рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░ рдмрдб़ी рднрдХ्рддि рд░рдЦрддे рд╣ैं рдкрдг्рдбिрддрдЬी рдХे рд▓рдб़рдХे рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं । 

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдкूрдЫा, `рдХ्рдпा рдЗрд╕ рджेрд╢ рдоें (рд╣िрди्рджी -рдоीрдбिрдпрдо рд╕्рдХूрд▓ рдоें) 'рдкाрдгिрдиि рд╡्рдпाрдХрд░рдг' рдкрдв़ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै ?'

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी рдкाрдгिрдиि ?

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рд╣ाँ, рди्рдпाрдп рдФрд░ рд╡ेрджाрди्рдд, рдХ्рдпा рдпрд╣ рд╕рдм рдкрдв़ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै ?

рдЗрди рдмाрддों рдХा рдШрд░ рдХे рдоाрд▓िрдХ рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рдиे рдХोрдИ рдЙрдд्рддрд░ рдирд╣ीं рджिрдпा ।

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী ржЖрж╕িрзЯা ржк্рж░ржгাржо ржХрж░িрж▓েржи। рждিржиি ржоাрж░োрзЯাрзЬী ржнржХ্ржд, ржаাржХুрж░ржХে ржмрзЬ ржнржХ্рждি ржХрж░েржи। ржкржг্ржбিрждржЬীрж░ ржЫেрж▓েржЯি ржмрж╕িрзЯা ржЖржЫেржи। ржаাржХুрж░ ржЬিржЬ্ржЮাрж╕া ржХрж░িрж▓েржи, “ржкাржгিржиি ржм্ржпাржХрж░ржг ржХি ржПржжেрж╢ে ржкрзЬা рж╣рзЯ?”

Their host entered the room and saluted Sri Ramakrishna. He was a pious man and devoted to the Master. The pundit's son was still there. The Master asked if the Panini, the Sanskrit grammar, was taught in the schools. He further asked about the Nyaya and the Vedanta philosophies. The host did not show much interest in the discussion and changed the subject.

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी - рдорд╣ाрд░ाрдЬ, рдЙрдкाрдп рдХ्рдпा рд╣ै ?

(рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ, рдХाрдоिрдиी -рдХांрдЪрди рдоें рдЖрд╕рдХ्рдд рд╡्рдпाрдкाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдЕрд╡рддाрд░-рднрдХ्рддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдЙрдкाрдп рдХ्рдпा рд╣ै ?)

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী — ржорж╣াрж░াржЬ, ржЙржкাрзЯ ржХি?

HOST: "Revered sir, what is the way for us?"

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЙрдирдХा рдиाрдо-рдЧुрдг-рдХीрд░्рддрди рдФрд░ рд╕ाрдзुрд╕ंрдЧ । рдЙрдирд╕े рд╡्рдпाрдХुрд▓ рд╣ोрдХрд░ рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХрд░рдиा ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рждাঁрж░ ржиাржоржЧুржгржХীрж░্рждржи। рж╕াржзুрж╕ржЩ্ржЧ। рждাঁржХে ржм্ржпাржХুрж▓ рж╣рзЯে ржк্рж░াрж░্ржержиা।

MASTER: "Chanting the name and glories of God, living in the company of holy men, and earnestly praying to God."

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдЖрдд्рдордиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХрд░ो -рд╕ंрд╕ाрд░े рдорди рдХрдд рдЖрдЫे ? рдЖрда рдЖрдиा ?ЁЯФЖЁЯЩП

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी - рдорд╣ाрд░ाрдЬ, рдРрд╕ा рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рджीрдЬिрдпे рдХि рдЬिрд╕рд╕े рд╕ंрд╕ाрд░ рд╕े рдорди рд╣рдЯрддा рдЬाрдп ।

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী — ржЖржЬ্ржЮে, ржПржЗ ржЖрж╢ীрж░্ржмাржж ржХрж░ুржи, ржпাрждে рж╕ংрж╕াрж░ে ржоржи ржХржоে ржпাрзЯ।

HOST: "Please bless me, sir, that I may pay less and less attention to worldly things."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рд╕рд╣ाрд╕्рдп) - рдХिрддрдиा рд╣ै ? рдЖрда рдЖрдиे ?  (рд╣ाрд╕्рдп ।) 

[рдЖрдд्рдордиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХрд░ो ~ рдЕрднी рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рджोрдиों рдХे рдк्рд░рддि `attachment' рдХिрддрдиा рд╣ै ? 50 %? рдЕрд░्рдеाрдд рдПрдХ- рдоें рдЦрдд्рдо ?...... ? рджूрд╕рд░े ..... рдоें рдХिрддрдиा рдмрдЪा ? ]

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (рж╕рж╣াрж╕্ржпে) — (рж╕ংрж╕াрж░ে ржоржи.... ) ржХржд ржЖржЫে? ржЖржЯ ржЖржиা? (рж╣াрж╕্ржп)

MASTER (smiling): "How much attention do you give to the world? Fifty per cent?" (Laughter.)

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी - рдпрд╣ рд╕рдм рддो рдЖрдк рдЬाрдирддे рд╣ी рд╣ैं । рдорд╣ाрдд्рдоा рдХी рджрдпा рдХे рд╣ुрдП рдмिрдиा рдХुрдЫ рднी рди рд╣ोрдЧा ।

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী — ржЖржЬ্ржЮে, рждা ржЖржкржиি ржЬাржиেржи। ржорж╣াржд্ржоাрж░ ржжрзЯা ржиা рж╣рж▓ে ржХিржЫু рж╣ржмে ржиা।

HOST: "You know that, sir. We cannot achieve anything without the grace of a holy person like yourself."

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдирджी рдХी рд╣ी рддрд░ंрдЧें рд╣ैं, рддрд░ंрдЧों рдХी рдирджी рдеोрдб़े рд╣ी рд╣ै ЁЯФЖЁЯЩП

[рд╡рд░्рддрдоाрди рдХे рдЪрдкрд░ाрд╕ рдк्рд░ाрдк्рдд рдиेрддा (C-IN-C) рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХो рд╕рди्рддुрд╖्рдЯ рдХрд░ो]

(does the river belong to the waves?)

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг – рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рд╕рди्рддुрд╖्рдЯ рдХрд░ोрдЧे рддो рд╕рднी рд╕рди्рддुрд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрдпेंрдЧे । рдорд╣ाрдд्рдоा рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рд╡े рд╣ी рддो рд╣ै ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рж╕েржЗржЦাржиে рж╕ржи্рждোрж╖ ржХрж░рж▓ে рж╕ржХрж▓েржЗ рж╕ржи্рждুрж╖্ржЯ рж╣ржмে। ржорж╣াржд্ржоাрж░ рж╣ৃржжрзЯে рждিржиিржЗ ржЖржЫেржи рждো।

MASTER: "If you please God, everyone will be pleased. It is God alone that exists in the heart of the holy man."

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी - рдЙрди्рд╣ें рдкाрдиे рдкрд░ рддो рдмाрдд рд╣ी рдХुрдЫ рдФрд░ рд╣ै । рдЙрди्рд╣ें рдЕрдЧрд░ рдХोрдИ рдкा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рд╕рдм рдХुрдЫ рдЫोрдб़ рджेрддा рд╣ै । рд░ुрдкрдпा рдкाрдиे рдкрд░ рдЖрджрдоी рдкैрд╕े рдХा рдЖрдирди्рдж рдЫोрдб़ рджेрддा рд╣ै ।

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী — рждাঁржХে ржкেрж▓ে рждো ржХржеাржЗ ржеাржХে ржиা। рждাঁржХে ржпржжি ржХেржЙ ржкাрзЯ, рждржмে рж╕ржм ржЫাрзЬে। ржЯাржХা ржкেрж▓ে ржкрзЯрж╕াрж░ ржЖржиржи্ржж ржЪেрзЬে ржпাрзЯ।

HOST: "Nothing, of course, remains unrealized when one attains God. If a man attains God, he can give up everything else. If a man gets a rupee, he gives up the joy of a penny."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдХुрдЫ рд╕ाрдзрдиा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै । рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рддे рд╣ी рдХрд░рддे рдЖрдирди्рдж рдоिрд▓рдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै । рдоिрдЯ्рдЯी рдХे рдмрд╣ुрдд рдиीрдЪे рдЕрдЧрд░ рдШрдб़े рдоें рдзрди рд░рдЦा рд╣ुрдЖ рд╣ो, рдФрд░ рдЕрдЧрд░ рдХोрдИ рд╡рд╣ рдзрди рдЪाрд╣े рддो рдоेрд╣рдирдд рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕े рдЦोрджрддे рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП । рд╕िрд░ рд╕े рдкрд╕ीрдиा рдЯрдкрдХрддा рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рдЦोрджрдиे рдкрд░ рдШрдб़े рдоें рдЬрдм рдХुрджाрд░ рд▓рдЧрдХрд░ рдардирдХाрд░ рд╣ोрддी рд╣ै, рддрдм рдЖрдирди्рдж рднी рдЦूрдм рдоिрд▓рддा рд╣ै । рдЬिрддрдиी рд╣ी рдардирдХाрд░ рд╣ोрддी рд╣ै, рдЙрддрдиा рд╣ी рдЖрдирди्рдж рдмрдв़рддा рд╣ै рд░ाрдо рд╕े рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХрд░ो, рдЙрдирдХो рдкुрдХाрд░рддे рдЬाрдУ, рдЙрдирдХी рдЪिрди्рддा рдХрд░ो (рдЕрд░्рдеाрдд рдЙрдирдХी рдЫрд╡ि рдкрд░ рдорди рдХो рдПрдХाрдЧ्рд░ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░ो) , рд╡े рд╣ी рд╕рдм рдХुрдЫ рдаीрдХ рдХрд░ рджेंрдЧे ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржХিржЫু рж╕াржзржи ржжрж░ржХাрж░ ржХрж░ে। рж╕াржзржи ржХрж░рждে ржХрж░рждে ржХ্рж░ржоে ржЖржиржи্ржж рж▓াржн рж╣рзЯ। ржоাржЯিрж░ ржЕржиেржХ ржиিржЪে ржпржжি ржХрж▓рж╕ী ржХрж░া ржзржи ржеাржХে, ржЖрж░ ржпржжি ржХেржЙ рж╕েржЗ ржзржи ржЪাрзЯ, рждাрж╣рж▓ে ржкрж░িрж╢্рж░ржо ржХрж░ে ржЦুঁрзЬে ржпেрждে рж╣рзЯ। ржоাржеা ржжিрзЯে ржШাржо ржкрзЬে, ржХিржи্рждু ржЕржиেржХ ржЦোঁрзЬাрж░ ржкрж░ ржХрж▓рж╕ীрж░ ржЧাрзЯে ржпржЦржи ржХোржжাрж▓ рж▓েржЧে ржаং ржХрж░ে ржЙржаে, рждржЦржиржЗ ржЖржиржи্ржж рж╣рзЯ। ржпржд ржаং ржаং ржХрж░ржмে рждрждржЗ ржЖржиржи্ржж। рж░াржоржХে ржбেржХে ржпাржУ; рждাঁрж░ ржЪিржи্рждা ржХрж░। рж░াржоржЗ рж╕ржм ржпোржЧাрзЬ ржХрж░ে ржжেржмেржи।

MASTER: "A little spiritual discipline is necessary. Through the practice of discipline one gradually obtains divine joy. Suppose a jar with money inside is hidden deep under the earth and someone wants to possess it. In that case he must take the trouble of digging for it. As he digs, he perspires. After much digging the spade strikes the metal jar. He feels a thrill at the sound. The more sound the spade makes, striking against the jar, the more joy he feels.Pray to Rama. Meditate on Him (рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж ? )". He will certainly provide you with everything."

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी - рдорд╣ाрд░ाрдЬ, рдЖрдк рд░ाрдо рд╣ैं ।

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী — ржорж╣াрж░াржЬ, ржЖржкржиিржЗ рж░াржо।

HOST: "Revered sir, you are Rama Himself."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдпрд╣ рдХ्рдпा, рдирджी рдХी рд╣ी рддрд░ंрдЧें рд╣ैं, рддрд░ंрдЧों рдХी рдирджी ^* рдеोрдб़े рд╣ी рд╣ै ?

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рж╕ে ржХি, ржиржжীрж░ржЗ рж╣িрж▓্рж▓োрж▓, рж╣িрж▓্рж▓োрж▓েрж░ ржХি ржиржжী?

MASTER: "How is that? The waves belong to the river; does the river belong to the waves?"

[рдирджी рдХी рд╣ी рддрд░ंрдЧें рд╣ैं, рддрд░ंрдЧों рдХी рдирджी ^* рдеोреЬे рд╣ी рд╣ै ?  рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рд╕ूрдХрд░рд░ूрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ... рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рдирд░рд╣рд░िрд░ूрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े .... рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рд╡ाрдордирд░ूрдк, рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥] 

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрддुрдо्рд╣ें рдпрд╣ рдХैрд╕े рдоाрд▓ूрдо рд╣ुрдЖ рдХि, рдЗрд╕ рд╕рдордп рдЕрд╡рддाрд░ рдирд╣ीं рд╣ै ?ЁЯФЖЁЯЩП 

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी - рдорд╣ाрдд्рдоाрдУं рдХे рд╣ी рднीрддрд░ рд░ाрдо рд╣ैं । рд░ाрдо рдХो рдХोрдИ рджेрдЦ рддो рдкाрддा рдирд╣ीं, рдФрд░ рдЕрдм рдЕрд╡рддाрд░ рднी рдирд╣ीं рд╣ै ।

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী — ржорж╣াржд্ржоাржжেрж░ ржнিрждрж░েржЗ рж░াржо ржЖржЫেржи। рж░াржоржХে рждো ржжেржЦা ржпাрзЯ ржиা। ржЖрж░ ржПржЦржи ржЕржмрждাрж░ ржиাржЗ।

HOST: "Rama dwells only in the hearts of holy men. He cannot be seen in any other way. There is no Incarnation of God at the present time."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рд╕рд╣ाрд╕्рдп) - рдХैрд╕े рддुрдо्рд╣ें рдоाрд▓ूрдо рд╣ुрдЖ рдХि рдЕрд╡рддाрд░ рдирд╣ीं рд╣ै ?

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (рж╕рж╣াрж╕্ржпে) — ржХেржоржи ржХрж░ে ржЬাржирж▓ে, ржЕржмрждাрж░ ржиাржЗ?

MASTER (smiling): "How do you know there is no Divine Incarnation?"

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी рдЪुрдкрдЪाрдк рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं ।

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী ржЪুржк ржХрж░িрзЯা рж░рж╣িрж▓েржи।

The host remained silent. 

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдЕрд╡рддाрд░ी рдкुрд░ुрд╖ рдХो рд╕рдм рд▓ोрдЧ рдирд╣ीं рдкрд╣рдЪाрди рдкाрддे । рдиाрд░рдж рдЬрдм рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрди्рдж्рд░рдЬी рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЧрдпे, рддрдм рд░ाрдо рдиे рдЦрдб़े рд╣ोрдХрд░ рдиाрд░рдж рдХो рд╕ाрд╖्рдЯांрдЧ рдк्рд░рдгाрдо рдХिрдпा рдФрд░ рдХрд╣ा, 'рд╣рдо рд▓ोрдЧ рд╕ंрд╕ाрд░ी рдЬीрд╡ рд╣ैं, рдЖрдк рдЬैрд╕े рд╕ाрдзुрдУं рдХे рдЖрдпे рдмिрдиा рд╣рдо рд▓ोрдЧ рдХैрд╕े рдкрд╡िрдд्рд░ рд╣ोंрдЧे !' рдлिрд░ рдЬрдм рд╕рдд्рдпрдкाрд▓рди рдХे рд▓िрдП рд╡рди рдЧрдпे, рддрдм рджेрдЦा, рд░ाрдо рдХे рд╡рдирд╡ाрд╕ рдХा рд╕ंрд╡ाрдж рдкाрдХрд░ рдЛрд╖िрдЧрдг рдЖрд╣ाрд░ рддрдХ рдЫोрдб़рдХрд░ рдкрдб़े рд╣ुрдП рдеे । рдлिрд░ рднी рдЙрдирдоें рд╕े рдмрд╣ुрддों рдХो рдоाрд▓ूрдо рдирд╣ीं рдеा рдХि рд░ाрдо рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ैं ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЕржмрждাрж░ржХে рж╕ржХрж▓ে ржЪিржирждে ржкাрж░ে ржиা। ржиাрж░ржж ржпржЦржи рж░াржоржЪржи্ржж্рж░ржХে ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░рждে ржЧেрж▓েржи, рж░াржо ржжাঁрзЬিрзЯা ржЙржаে рж╕াрж╖্ржЯাржЩ্ржЧে ржк্рж░ржгাржо ржХрж▓্рж▓েржи ржЖрж░ ржмрж▓рж▓েржи, ржЖржорж░া рж╕ংрж╕াрж░ী ржЬীржм; ржЖржкржиাржжেрж░ ржорждো рж╕াржзুрж░া ржиা ржПрж▓ে ржХি ржХрж░ে ржкржмিржд্рж░ рж╣ржм? ржЖржмাрж░ ржпржЦржи рж╕ржд্ржпржкাрж▓ржиেрж░ ржЬржи্ржп ржмржиে ржЧেрж▓েржи, рждржЦржи ржжেржЦрж▓েржи, рж░াржоেрж░ ржмржиржмাрж╕ рж╢ুржиে ржЕржмржзি ржЛрж╖িрж░া ржЖрж╣াрж░ ржд্ржпাржЧ ржХрж░ে ржЖржиেржХে ржкрзЬে ржЖржЫেржи। рж░াржо ржпে рж╕াржХ্рж╖াрзО ржкрж░ржм্рж░рж╣্ржо, рждা рждাঁрж░া ржЕржиেржХে ржЬাржиেржи ржиাржЗ।

MASTER: "All cannot recognize an Incarnation. When Narada visited Rama, Rama prostrated Himself before Narada and said: 'We are worldly creatures. How can we be sanctified unless holy men like you visit us?' Further, Rama went into exile in the forest to redeem His father's pledges. He saw that, since hearing of His exile, the rishis of the forest had been fasting. Many of them did not know that Rama was none other than the Supreme Brahman."

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी - рдЖрдк рднी рд╡рд╣ी рд░ाрдо рд╣ैं ।

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী — ржЖржкржиিржЗ рж╕েржЗ рж░াржо!

HOST: "You too are that same Rama."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг – рд░ाрдо ! рд░ाрдо ! рдРрд╕ी рдмाрдд рдирд╣ीं рдХрд╣рдиी рдЪाрд╣िрдП ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рж░াржо! рж░াржо! ржУ-ржХржеা ржмрж▓рждে ржиাржЗ।

MASTER: "For heaven's sake! Never say that."

рдпрд╣ рдХрд╣рдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рд╣ाрде рдЬोрдб़рдХрд░ рдк्рд░рдгाрдо рдХिрдпा рдФрд░ рдХрд╣ा- 

`рд╡рд╣ी рд░ाрдо рдШрдЯ рдШрдЯ рдоें рд▓ेрдЯा, рдЙрд╕ी рд░ाрдо рдХा рдЬрдЧрдд рдкрд╕ाрд░ा !' ^* 

-- "рдЬो рд░ाрдо рдШрдЯ рдШрдЯ рдоें рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं, рдЙрди्рд╣ीं рдХा рдмрдиाрдпा рдпрд╣ рд╕ंрд╕ाрд░ рд╣ै। рдоैं рддुрдо рд▓ोрдЧों рдХा рджाрд╕ рд╣ूँ । рд╡рд╣ी рд░ाрдо рдпे рд╕рдм рдордиुрд╖्рдп рдФрд░ рдЬीрд╡-рдЬрди्рддु рд╣ुрдП рд╣ैं ।"

[ржПржЗ ржмрж▓িрзЯা ржаাржХুрж░ рж╣াрждржЬোрзЬ ржХрж░িрзЯা ржк্рж░ржгাржо ржХрж░িрж▓েржи ржУ ржмрж▓িрж▓েржи — “ржУрж╣ি рж░াржо ржШржЯржШржЯржоে рж▓েржЯা, ржУрж╣ি рж░াржо ржЬржЧрзО ржкрж╕েрж░া! ржЖржоি рждোржоাржжেрж░ ржжাрж╕। рж╕েржЗ рж░াржоржЗ ржПржЗ рж╕ржм ржоাржиুрж╖, ржЬীржм, ржЬржи্рждু рж╣рзЯেржЫেржи।”

As Sri Ramakrishna spoke these words, he bowed down to the host and said, with folded hands: ` That Rama dwells in all beings; He exists everywhere in the universe.' I am your servant. It is Rama Himself who has become all men, animals, and other living beings."

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी - рд╣рдо рд▓ोрдЧ рдпрд╣ рдХ्рдпा рдЬाрдиें ?

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী — ржорж╣াрж░াржЬ, ржЖржорж░া рждো рждা ржЬাржиি ржиা —

HOST: "But sir, we do not know that."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рддुрдо рдЬाрдиो рдпा рди рдЬाрдиो, рддुрдо рд░ाрдо рд╣ो ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — рждুржоি ржЬাржи ржЖрж░ ржиা ржЬাржи, рждুржоি рж░াржо!

MASTER: "Whether you know it or not, you are Rama."

рдЧृрд╣рд╕्рд╡ाрдоी - рдЖрдк рдоें рд░ाрдЧ-рдж्рд╡ेрд╖ рдирд╣ीं рд╣ैं ।

[ржЧৃрж╣рж╕্ржмাржоী — ржЖржкржиাрж░ рж░াржЧржж্ржмেрж╖ ржиাржЗ।

HOST: "You are free from love and hatred."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг – рдХ्рдпों ? рдЬिрд╕ рдЧाреЬीрд╡ाрд▓े рд╕े рдХрд▓рдХрдд्рддे рдЖрдиे рдХी рдмाрдд рд╣ुрдИ рдеी, рд╡рд╣ рддीрди рдЖрдиे рдкैрд╕े рд▓े рдЧрдпा, рдлिрд░ рдирд╣ीं рдЖрдпा, рдЙрд╕рд╕े рддो рдоैं рдЦूрдм рдЪिрдв़ рдЧрдпा рдеा । рдФрд░ рдеा рднी рд╡рд╣ рдмрдб़ा рдмुрд░ा рдЖрджрдоी । рджेрдЦो рди, рдХिрддрдиी рддрдХрд▓ीрдл рджी ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржХেржи? ржпে ржЧাрзЬোрзЯাржиেрж░ ржХрж▓ржХাрждাрзЯ ржЖрж╕ржмাрж░ ржХржеা ржЫিрж▓। рж╕ে рждিржиржЖржиা ржкрзЯрж╕া ржиিрзЯে ржЧেрж▓, ржЖрж░ ржПрж▓ো ржиা, рждাрж░ ржЙржкрж░ে рждো ржЦুржм ржЪржЯে ржЧিржЫрж▓ুржо!

ржХিржи্рждু ржнাрж░ী ржЦাрж░াржк рж▓োржХ, ржжেржЦ ржиা, ржХржд ржХрж╖্ржЯ ржжিрж▓ে।

MASTER: "How so? I engaged a carriage to bring me to Calcutta and advanced the coachman three annas. But he didn't turn up. I became very angry with him.

 He is a very wicked man. He made me suffer a lot."

 [ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

(рей)

ЁЯФЖЁЯЩПрдмрдб़ा рдмाрдЬाрд░ рдХा рдЕрди्рдирдХूрдЯ-рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ -рд╢्рд░ी рдоोрд░ рдоुрдХुрдЯ рдзाрд░ी рдХी рдкूрдЬा ЁЯФЖЁЯЩП

[ржмрзЬржмাржЬাрж░ে ржЕржи্ржиржХূржЯ-ржорж╣োрзОрж╕ржмেрж░ ржоржз্ржпে — ৺ржорзЯূрж░ржоুржХুржЯржзাрж░ীрж░ ржкূржЬা]

[Worship of the Peacock-Crown holder]

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдХुрдЫ рджेрд░ рд╡िрд╢्рд░ाрдо рдХिрдпा । рдЗрдзрд░ рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рднрдХ्рдд рдЫрдд рдкрд░ рдЧाрдиे-рдмрдЬाрдиे рд▓рдЧे । рдЖрдЬ рд╢्рд░ीрдордпूрд░-рдоुрдХुрдЯрдзाрд░ी ^* рдХा рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ рд╣ै । рднोрдЧ рдХा рд╕рдм рдЖрдпोрдЬрди рд╣ो рдЧрдпा । рджेрд╡рджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд▓ोрдЧ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рдмुрд▓ा рд▓े рдЧрдпे । рд╢्рд░ीрдордпूрд░ рдоुрдХुрдЯрдзाрд░ी рдХा рджрд░्рд╢рди рдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдиिрд░्рдоाрд▓्рдп рдзाрд░рдг рдХिрдпा ।

[ржаাржХুрж░ рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг ржХিрзЯрзОржХ্рж╖ржг ржмিрж╢্рж░াржо ржХрж░িрждেржЫেржи। ржПржжিржХে ржоাрж░োрзЯাрзЬী ржнржХ্рждেрж░া ржмাрж╣িрж░ে ржЫাржжেрж░ ржЙржкрж░ ржнржЬржи ржЖрж░ржо্ржн ржХрж░িрзЯাржЫেржи। рж╢্рж░ীрж╢্рж░ীржорзЯূрж░ржоুржХুржЯржзাрж░ীрж░ ржЖржЬ ржорж╣োрзОрж╕ржм। ржнোржЧেрж░ рж╕ржорж╕্ржд ржЖрзЯোржЬржи рж╣ржЗрзЯাржЫে। ржаাржХুрж░ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░িрждে рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржгржжেржмржХে ржЖрж╣্ржмাржи ржХрж░িрзЯা рждাঁрж╣াрж░া рж▓ржЗрзЯা ржЧেрж▓েржи। ржорзЯূрж░ржоুржХুржЯржзাрж░ীржХে ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░িрзЯা ржаাржХুрж░ ржк্рж░ржгাржо ржХрж░িрж▓েржи ржУ ржиিрж░্ржоাрж▓্ржпржзাрж░ржг ржХрж░িрж▓েржи।

Sri Ramakrishna was resting. The Marwari devotees had been singing bhajan on the roof. They were celebrating the Krishna festival. Arrangements had been made for worship and food offering. At the host's request the Master went to see the image. He bowed down before the Deity.

рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рднाрд╡-рдоुрдЧ्рдз рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं ।

рд╣ाрде рдЬोрдб़рдХрд░ рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - "рдк्рд░ाрдг рд╣ो, рд╣े рдХृрд╖्рдг, рдоेрд░े рдЬीрд╡рди рд╣ो । рдЬрдп рдЧोрд╡िрди्рдж рдЧोрд╡िрди्рдж рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж ! рд╣े рдХृрд╖्рдг, рд╣े рдХृрд╖्рдг, рдЬ्рдЮाрди рдХृрд╖्рдг, рдорди рдХृрд╖्рдг, рдк्рд░ाрдг рдХृрд╖्рдг, рдЖрдд्рдоा рдХृрд╖्рдг, рджेрд╣ рдХृрд╖्рдг, рдЬाрддि рдХृрд╖्рдг, рдХुрд▓рдХृрд╖्рдг, рдк्рд░ाрдг рд╣ो, рд╣े рдХृрд╖्рдг, рдоेрд░े рдЬीрд╡рди рд╣ो ।" рдпे рдмाрддें рдХрд╣рддे рд╣ुрдП рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЦрдб़े рд╣ोрдХрд░ рд╕рдоाрдзिрдордЧ्рди рд╣ो рдЧрдпे । рд╢्рд░ीрдпुрдд рд░ाрдо рдЪैрдЯрд░्рдЬी рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХो рдкрдХрдб़े рд░рд╣े । рдмрдб़ी рджेрд░ рдмाрдж рд╕рдоाрдзि рдЫूрдЯी ।

[ржмিржЧ্рж░рж╣ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░িрзЯা ржаাржХুрж░ ржнাржмে ржоুржЧ্ржз। рж╣াрждржЬোрзЬ ржХрж░িрзЯা ржмрж▓িрждেржЫেржи, “ржк্рж░াржг рж╣ে, ржЧোржмিржи্ржж ржоржо ржЬীржмржи! ржЬрзЯ ржЧোржмিржи্ржж, ржЧোржмিржи্ржж, ржмাрж╕ুржжেржм рж╕ржЪ্ржЪিржжাржиржи্ржж ржмিржЧ্рж░рж╣! рж╣া ржХৃрж╖্ржг, рж╣ে ржХৃрж╖্ржг, ржЬ্ржЮাржи ржХৃрж╖্ржг, ржоржи ржХৃрж╖্ржг, ржк্рж░াржг ржХৃрж╖্ржг, ржЖржд্ржоা ржХৃрж╖্ржг, ржжেрж╣ ржХৃрж╖্ржг, ржЬাржд ржХৃрж╖্ржг, ржХুрж▓ ржХৃрж╖্ржг, ржк্рж░াржг рж╣ে ржЧোржмিржи্ржж ржоржо ржЬীржмржи!”ржПржЗ ржХржеাржЧুрж▓ি ржмрж▓িрждে ржмрж▓িрждে ржаাржХুрж░ ржжাঁрзЬাржЗрзЯা ржжাঁрзЬাржЗрзЯা рж╕ржоাржзিрж╕্рже рж╣ржЗрж▓েржи। рж╢্рж░ীржпুржХ্ржд рж░াржо ржЪাржЯুржЬ্ржпে ржаাржХুрж░ржХে ржзрж░িрзЯা рж░рж╣িрж▓েржи।

Sri Ramakrishna was profoundly moved as he stood before the image. With folded hands he said: "O Govinda, Thou art my soul! Thou art mv life! Victory to Govinda! Hallowed be the name of Govinda! Thou art the Embodiment of Satchidananda! Oh, Krishna! Ah, Krishna! Krishna is knowledge. Krishna is mind. Krishna is life. Krishna is soul. Krishna is body. Krishna is caste. Krishna is family. O Govinda, my life and soul!" Uttering these words, Sri Ramakrishna went into samadhi. He remained standing. Ram Chatterji supported him.

рдЗрдзрд░ рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рднрдХ्рдд рд╢्рд░ीрдордпूрд░-рдоुрдХुрдЯрдзाрд░ी рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рдХो рдмाрд╣рд░ рд▓े рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдпे । рднोрдЧ рдХा рдмрди्рджोрдмрд╕्рдд рдмाрд╣рд░ рд╣ी рд╣ुрдЖ рдеा ।

рдЕрдм рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рд╕рдоाрдзि-рдЕрд╡рд╕्рдеा рдирд╣ीं рд╣ै । рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рднрдХ्рдд рдмрдб़े рдЖрдирди्рдж рд╕े рд╕िंрд╣ाрд╕рди рдХे рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рдХो рдмाрд╣рд░ рд▓िрдпे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं, рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рднी рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं । рднोрдЧ рд▓рдЧाрдпा рдЬा рдЪुрдХा ।

рднोрдЧ рдХे рд╕рдордп рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рднрдХ्рддों рдиे рдХрдкрдб़े рдХी рдЖрдб़ рдХी рдеी । рднोрдЧ рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЖрд░рддी рдФрд░ рдЧाрдиे рд╣ोрдиे рд▓рдЧे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рдХो рдЪाрдорд░ рд╡्рдпрдЬрди рдХрд░ (рдЪँрд╡рд░ ^*рдбुрд▓ा) рд░рд╣े рд╣ैं । рдоाрд░рд╡ाрдб़िрдпों рдиे рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╕े рднोрдЬрди рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдиुрд░ोрдз рдХिрдпा । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдмैрдаे, рднрдХ्рддों рдиे рднी рдк्рд░рд╕ाрдж рдкाрдпा ।

[рдЪँрд╡рд░ ^*- рд╕ुрд░ा рдЧाрдп рдХी рдкूँрдЫ рдХे рдмाрд▓ों рдХा рдЧुрдЪ्рдЫा рдЬो рдХाрда, рд╕ोрдиे, рдЪाँрджी рдЖрджि рдХी рдбंрдбी рдоें рдмाँрдзрдХрд░ рд░ाрдЬाрдУं рдпा рджेрд╡рдоूрд░्рддिрдпों рд╕े рдордХ्рдЦिрдпों рдЖрджि рдХो рджूрд░ рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣िрд▓ाрдпा-рдбुрд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЪँрд╡рд░ рдк्рд░ाрдпः рддिрдм्рдмрддी рдФрд░ рднोрдЯिрдпा рд▓े рдЖрддे рд╣ैं

[ржЕржиেржХржХ্рж╖ржг ржкрж░ে рж╕ржоাржзিржнржЩ্ржЧ рж╣ржЗрж▓।ржПржжিржХে ржоাрж░োрзЯাрзЬী ржнржХ্рждেрж░া рж╕িংрж╣াрж╕ржирж╕্рже ржорзЯূрж░ржоুржХুржЯржзাрж░ী ржмিржЧ্рж░рж╣ржХে ржмাрж╣িрж░ে рж▓ржЗрзЯা ржпাржЗрждে ржЖрж╕িрж▓েржи। ржмাрж╣িрж░ে ржнোржЧ ржЖрзЯোржЬржи рж╣ржЗрзЯাржЫে।рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржгেрж░ рж╕ржоাржзিржнржЩ্ржЧ рж╣ржЗрзЯাржЫে। ржорж╣াржиржи্ржжে ржоাрж░োрзЯাрзЬী ржнржХ্рждেрж░া рж╕িংрж╣াрж╕ржирж╕্рже ржмিржЧ্рж░рж╣ржХে ржШрж░েрж░ ржмাрж╣িрж░ে рж▓ржЗрзЯা ржпাржЗрждেржЫেржи, ржаাржХুрж░ржУ рж╕ржЩ্ржЧে рж╕ржЩ্ржЧে ржпাржЗрждেржЫেржи।ржнোржЧ рж╣ржЗрж▓। ржнোржЧেрж░ рж╕ржорзЯ ржоাрж░োрзЯাрзЬী ржнржХ্рждেрж░া ржХাржкрзЬেрж░ ржЖрзЬাрж▓ ржХрж░িрж▓েржи। ржнোржЧাржи্рждে ржЖрж░рждি ржУ ржЧাржи рж╣ржЗрждে рж▓াржЧিрж▓। рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг ржмিржЧ্рж░рж╣ржХে ржЪাржорж░ ржм্ржпржЬржи ржХрж░িрждেржЫেржи। 

ржПржЗржмাрж░ ржм্рж░াрж╣্ржоржг ржнোржЬржи рж╣ржЗрждেржЫে। ржУржЗ ржЫাржжেрж░ ржЙржкрж░েржЗ ржаাржХুрж░েрж░ рж╕ржо্ржоুржЦে ржПржЗ рж╕ржХрж▓ ржХাрж░্ржп ржиিрж╖্ржкржи্ржи рж╣ржЗрждে рж▓াржЧিрж▓। ржаাржХুрж░ рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржгржХে ржоাрж░োрзЯাрзЬীрж░া ржЦাржЗрждে ржЕржиুрж░োржз ржХрж░িрж▓েржи। ржаাржХুрж░ ржмрж╕িрж▓েржи, ржнржХ্рждেрж░াржУ ржк্рж░рж╕াржж ржкাржЗрж▓েржи।

After a long time the Master regained consciousness of the world. The Marwari devotees were about to take out the image. The offering of food was to take place outside the room. The Master joined the procession of devotees. The food was offered with arati and music. Sri Ramakrishna fanned the image. Then began the ceremony of feeding the brahmins. They were seated on the roof. The Master and his devotees also partook of the prasad.

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдмрдб़ाрдмाрдЬाрд░ рд╕े рд░ाрдЬрдкрде рддрдХ - 'рджीрд╡ाрд▓ी' рдХा рджृрд╢्рдп, рдХांрдЪрди-рдмрдж्рдз рдЬीрд╡ों рдХा рд╕्рд╡рднाрд╡ ЁЯФЖЁЯЩП

[ржмрзЬржмাржЬাрж░ рж╣ржЗрждে рж░াржЬржкржеে — ‘ржжেржУрзЯাрж▓ি’ ржжৃрж╢্ржпржоржз্ржпে ]

[From Barabazar to Rajpath - 'Diwali' scene]

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЪрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдмिрджा рд╣ोрдиे рд▓рдЧे । рд╢ाрдо рд╣ो рдЧрдпी рд╣ै рдФрд░ рд░ाрд╕्рддे рдоें рднीрдб़ рднी рдмрд╣ुрдд рд╣ै । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा, "рд╣рдо рд▓ोрдЧ рдЧाрдб़ी рд╕े рддрдм рддрдХ рдХे рд▓िрдП рдЙрддрд░ рдкрдб़ें । рдЧाрдб़ी рдкीрдЫे рд╕े рдШूрдордХрд░ рдЖрдпे рддрдм рдЪрдв़ें ।” 

рд░ाрд╕्рддे рд╕े рдЬाрддे рд╕рдордп рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рджेрдЦा, рдкाрдирд╡ाрд▓ा рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рдЫोрдЯी рд╕ी рджूрдХाрди рдоें рдмैрдаा рд╣ुрдЖ рд╣ै рдЬिрд╕े рджेрдЦрдХрд░ рдоाрд▓ूрдо рд╣ुрдЖ рдХि рджूрдХाрди рдХ्рдпा рд╣ै, рдмिрд▓ рд╣ै । рдЙрд╕ рджूрдХाрди рдоें рдмिрдиा рдЦूрдм рд╕िрд░ рдЭुрдХाрдпे рдХोрдИ рдШुрд╕ рдирд╣ीं рд╕рдХрддा рдеा । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, "рдХिрддрдиा рдХрд╖्рдЯ рд╣ै, рдЗрддрдиे рд╣ी рдХे рднीрддрд░ рдмрдж्рдз рд╣ोрдХрд░ рд░рд╣рдиा ! рд╕ंрд╕ाрд░िрдпों рдХा рд╕्рд╡рднाрд╡ рднी рдХैрд╕ा рд╣ै ! рдЗрд╕ी рдоें рдЙрди्рд╣ें рдЖрдирди्рдж рдоिрд▓рддा рд╣ै ।

[ржаাржХুрж░ ржмিржжাрзЯ ржЧ্рж░рж╣ржг ржХрж░িрж▓েржи। рж╕ржи্ржз্ржпা рж╣ржЗрзЯাржЫে। ржЖржмাрж░ рж░াрж╕্рждাрзЯ ржмрзЬ ржнিрзЬ। ржаাржХুрж░ ржмрж▓িрж▓েржи, “ржЖржорж░া ржиা рж╣рзЯ ржЧাрзЬি ржеেржХে ржиাржоি; ржЧাрзЬি ржкেржЫржи ржжিрзЯে ржШুрж░ে ржпাржХ।” рж░াрж╕্рждা ржжিрзЯা ржПржХржЯু ржпাржЗрждে ржпাржЗрждে ржжেржЦিрж▓েржи, ржкাржиржУрзЯাрж▓াрж░া ржЧрж░্рждেрж░ ржи্ржпাрзЯ ржПржХржЯি ржШрж░েрж░ рж╕াржоржиে ржжোржХাржи ржЦুрж▓িрзЯা ржмрж╕িрзЯা ржЖржЫে। рж╕ে ржШрж░ে ржк্рж░ржмেрж╢ ржХрж░িрждে рж╣ржЗрж▓ে ржоাржеা ржиিржЪু ржХрж░িрзЯা ржк্рж░ржмেрж╢ ржХрж░িрждে рж╣рзЯ। ржаাржХুрж░ ржмрж▓িрждেржЫেржи, ржХি ржХрж╖্ржЯ, ржПржЗржЯুржХুрж░ ржнিрждрж░ে ржмржж্ржз рж╣рзЯে ржеাржХে! рж╕ংрж╕াрж░ীржжেрж░ ржХি рж╕্ржмржнাржм! ржУржЗрждেржЗ ржЖржмাрж░ ржЖржиржи্ржжржорзЯ!

Sri Ramakrishna took leave of the host. It was evening and the street was jammed as before with people and vehicles. He said: "Let us get out of the carriage. It can go by a back street." Proceeding on foot, he found that a betel-leaf seller had opened his stall in front of a small room that looked like a hole. One could not possibly enter it without bending one's head. The Master said: "How painful it is to be shut in such a small space! That is the way of worldly people. And they are happy in such a life."

рдЧाрдб़ी рд▓ौрдЯрдХрд░ рдкाрд╕ рдЖрдпी । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдлिрд░ рдЧाрдб़ी рдкрд░ рдмैрдаे । рднीрддрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХे рд╕ाрде рдмाрдмूрд░ाрдо, рдоाрд╕्рдЯрд░, рд░ाрдо рдЪैрдЯрд░्рдЬी рдФрд░ рдЫрдд рдкрд░ рдЫोрдЯे рдЧोрдкाрд▓ рдмैрдаे рд╣ुрдП рд╣ैं ।

[ржЧাрзЬি ржШুрж░িрзЯা ржХাржЫে ржЖрж╕িрж▓। ржаাржХুрж░ ржЖржмাрж░ ржЧাрзЬিрждে ржЙржаিрж▓েржи। ржнিрждрж░ে ржаাржХুрж░েрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржмাржмুрж░াржо, ржоাрж╕্ржЯাрж░, рж░াржо ржЪাржЯুржЬ্ржпে। ржЫোржЯ ржЧোржкাрж▓ ржЧাрзЬিрж░ ржЫাржжে ржмрж╕িрж▓েржи।

The carriage came up after making the detour. The Master entered it with Baburam, M., and Ram Chatterji. The younger Gopal sat on the roof of the carriage.

рдПрдХ рднिрдЦाрд░िрди рдиे рдЧोрдж рдоें рдмрдЪ्рдЪा рд▓िрдпे рд╣ुрдП рдЧाрдб़ी рдХे рд╕ाрдордиे рдЖрдХрд░ рднीрдЦ рдоाँрдЧी । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рджेрдЦрдХрд░ рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े рдХрд╣ा - “рдХ्рдпों рдЬी, рдкैрд╕ा рд╣ै ?"^ * рдЧोрдкाрд▓ рдиे рдкैрд╕ा рджे рджिрдпा ।

[ржПржХржЬржи ржнিржЦাрж░িржгী, ржЫেрж▓ে ржХোрж▓ে ржЧাрзЬিрж░ рж╕ржо্ржоুржЦে ржЖрж╕িрзЯা ржнিржХ্рж╖া ржЪাрж╣িрж▓। ржаাржХুрж░ ржжেржЦিрзЯা ржоাрж╕্ржЯাрж░ржХে ржмрж▓িрж▓েржи, ржХিржЧো ржкрзЯрж╕া ржЖржЫে? ржЧোржкাрж▓ ржкрзЯрж╕া ржжিрж▓েржи।

A beggar woman with a baby on her arm stood in front of the carriage waiting for alms. The Master said to M., "Have you any money?" Gopal gave her something.

[рд╡िрд╡ाрд╣ 6 рдордИ , 1971 : рдоें рдЖрдЯा рдЪрдХ्рдХी > рдорд▓ाрдб рдмॉрдо्рдмे > рдЗंрдбрд╕्рдЯ्рд░िрдпрд▓ рдПрд░िрдпा рдЪिंрдЪрд╡ाрдб़, рдкूрдиा>  

рджिрд▓्рд▓ी рдХा рд╕рджрд░рдмाрдЬाрд░> рдХोрд▓рдХाрддा рдХा рдмреЬाрдмाрдЬाрд░> рд░ाँрдЪी рдХा рдЬिрдордЦाрдиा рдХ्рд▓рдм>

 рдЭुрдорд░ी рддिрд▓ैрдпा рдЬिрдордЦाрдиा рдХ्рд▓рдм -16 рдоाрд░्рдЪ,2022 ]

  [ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩП“рдФрд░ рднी рдмрдв़рдХрд░ рджेрдЦो - рдФрд░ рднी рдмрдв़рдХрд░ ।" ЁЯФЖЁЯЩП 

["Go forward! Move on!"]

 [ржЖрж░ржУ ржПржЧিрзЯে ржжেржЦ, ржЖрж░ржУ ржПржЧিрзЯে!]

рдмреЬा рдмाрдЬाрд░ рд╕े рдЧाрдб़ी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै । рджीрд╡ाрд▓ी рдХी рдмрдб़ी рдзूрдо рд╣ै । рдЕँрдзेрд░ी рд░ाрдд рджीрдкों рд╕े рдЬрдЧрдордЧा рд░рд╣ी рд╣ै । рдмреЬा рдмाрдЬाрд░ рдХी рдЧрд▓ी рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдЧाрдб़ी рдЪिрддрдкुрд░ рд░ोрдб рдкрд░ рдЖрдпी । рд╡рд╣ाँ рднी рджिрдпे рдЬрдЧрдордЧा рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рдЪीрдЯिрдпों рдХी рддрд░рд╣ рдЖрджрдоिрдпों рдХी рдкाँрдд рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै । рдЖрджрдоी рджूрдХाрдиों рдХी рд╕рдЬाрд╡рдЯ рдкрд░ рдоुрдЧ्рдз рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं । рджूрдХाрдирджाрд░ рдЕрдЪ्рдЫे рдЕрдЪ्рдЫे рд╡рд╕्рдд्рд░ рдкрд╣рдиे рд╣ुрдП рдЧुрд▓ाрдмрдкाрд╢ рд╣ाрде рдоें рд▓िрдпे рд▓ोрдЧों рдкрд░ рдЧुрд▓ाрдм рдЫिрдбрдХ рд░рд╣े рд╣ैं । рдЧाрдб़ी рдПрдХ рдЗрдд्рд░рд╡ाрд▓े рдХी рджूрдХाрди рдХे рд╕ाрдордиे рдЖрдпी । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкाँрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдХे рдмाрд▓рдХ рдХी рддрд░рд╣ рддрд╕्рд╡ीрд░ рдФрд░ рд░ोрд╢рдиी рджेрдЦ-рджेрдЦрдХрд░ рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं । рдЪाрд░ों рдУрд░ рдХोрд▓ाрд╣рд▓ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рд╡рд░ рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं - “рдФрд░ рднी рдмрдв़рдХрд░ рджेрдЦो - рдФрд░ рднी рдмрдв़рдХрд░ ।" рдпрд╣ рдХрд╣рдХрд░ рд╣ँрд╕ рд░рд╣े рд╣ैं । рдмрдб़े рдЬोрд░ों рд╕े рд╣ँрд╕рдХрд░ рдмाрдмूрд░ाрдо рд╕े рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं, 'рдЕрд░े рдмрдв़рддा рдХ्рдпों рдирд╣ीं ? рддू рдХрд░ рдХ्рдпा рд░рд╣ा рд╣ै ?’

ржмрзЬাржмржЬাрж░ ржжিрзЯা ржЧাрзЬি ржЪрж▓িрждেржЫে। ржжেржУрзЯাрж▓িрж░ ржнাрж░ী ржзুржо। ржЕржи্ржзржХাрж░ рж░াржд্рж░ি ржХিржи্рждু ржЖрж▓োрзЯ ржЖрж▓োржХржорзЯ। ржмрзЬржмাржЬাрж░েрж░ ржЧрж▓ি рж╣ржЗрждে ржЪিрзОржкুрж░ рж░োржбে ржкрзЬিрж▓। рж╕ে рж╕্ржеাржиেржУ ржЖрж▓োржмৃрж╖্ржЯি ржУ ржкিржкীрж▓িржХাрж░ ржиাржоে рж▓োржХে рж▓োржХাржХীрж░্ржгрж▓োржХ рж╣াঁ ржХрж░িрзЯা ржжুржЗ ржкাрж░্рж╢্ржмেрж░ рж╕ুрж╕ржЬ্ржЬিржд ржмিржкржгীрж╢্рж░েржгী ржжрж░্рж╢ржи ржХрж░িрждেржЫিрж▓। ржХোржеাржУ ржмা ржоিрж╖্ржЯাржи্ржиেрж░ ржжোржХাржи, ржкাржд্рж░рж╕্ржеিржд ржиাржиাржмিржз ржоিрж╖্ржЯাржи্ржиে рж╕ুрж╢োржнিржд। ржХোржеাржУ ржмা ржЖрждрж░ ржЧোрж▓াржкেрж░ ржжোржХাржи, ржиাржиাржмিржз рж╕ুржи্ржжрж░ ржЪিржд্рж░ে рж╕ুрж╢োржнিржд। ржжোржХাржиржжাрж░ржЧржг ржоржиোрж╣рж░ ржмেрж╢ ржзাрж░ржг ржХрж░িрзЯা ржЧোрж▓াржкржкাрж╢ рж╣рж╕্рждে ржХрж░িрзЯা ржжрж░্рж╢ржХржмৃржи্ржжেрж░ ржЧাрзЯে ржЧোрж▓াржкржЬрж▓ ржмрж░্рж╖ржг ржХрж░িрждেржЫিрж▓। ржЧাрзЬি ржПржХржЯি ржЖрждрж░ржУрзЯাрж▓াрж░ ржжোржХাржиেрж░ рж╕াржоржиে ржЖрж╕িрзЯা ржкрзЬিрж▓। ржаাржХুрж░ ржкржЮ্ржЪржоржмрж░্рж╖ীрзЯ ржмাрж▓ржХেрж░ ржи্ржпাрзЯ ржЫржмি ржУ рж░োрж╢ржиাржЗ ржжেржЦিрзЯা ржЖрж╣্рж▓াржж ржк্рж░ржХাрж╢ ржХрж░িрждেржЫেржи। ржЪрждুрж░্ржжিржХে ржХোрж▓াрж╣рж▓। ржаাржХুрж░ ржЙржЪ্ржЪৈঃрж╕্ржмрж░ে ржХрж╣িрждেржЫেржи — ржЖрж░ржУ ржПржЧিрзЯে ржжেржЦ, ржЖрж░ржУ ржПржЧিрзЯে! ржУ ржмрж▓িрждে ржмрж▓িрждে рж╣াрж╕িрждেржЫেржи। ржмাржмুрж░াржоржХে ржЙржЪ্ржЪрж╣াрж╕্ржп ржХрж░িрзЯা ржмрж▓িрждেржЫেржи, ржУрж░ে ржПржЧিрзЯে ржкрзЬ ржиা, ржХি ржХрж░ржЫিрж╕? 

The carriage rolled along Burrabazar. Everywhere there were signs of great festivity. The night was dark but illuminated with myriads of lights. The carriage came to the Chitpur road, which was also brightly lighted. The people moved in lines like ants. The crowd looked at the gaily decorated stores and stalls on both sides of the road. There were sweetmeat stores and perfume stalls. Pictures, beautiful and gaudy, hung from the walls. Well-dressed shopkeepers sprayed the visitors with rose-water. The carriage stopped in front of a perfume stall. The Master looked at the pictures and lights and felt happy as a child. People were talking loudly. He cried out: "Go forward! Move on!" He laughed. He said to Baburam with a loud laugh: "Move on! What are you doing?" The devotees laughed too. 

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдЕрдкрдиी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╕े рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рди рд╣ोंЁЯФЖЁЯЩП

[Don't Be satisfied with your present state]

рднрдХ्рддрдЧрдг рд╣ँрд╕рдиे рд▓рдЧे । рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рдордЭा, рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं рдИрд╢्рд╡рд░ (рд▓рдХ्рд╖्рдп?) рдХी рдУрд░ рдмреЭ рдЬा, рдЕрдкрдиी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╕े рд╕рди्рддुрд╖्рдЯ рд╣ोрдХрд░ рди рд░рд╣рдиा । рдм्рд░рд╣्рдордЪाрд░ी рдиे рд▓рдХрдб़рд╣ाрд░े рд╕े рдХрд╣ा рдеा, рдмрдв़ рдЬाрдУ । рдмрдв़рддे рд╣ुрдП рдЙрд╕рдиे рдХ्рд░рдорд╢ः рдЪрди्рджрди рдХा рд╡рди, рдЪाँрджी рдХी рдЦाрди, рд╕ोрдиे рдХी рдЦाрди, рд╣ीрд░ा, рдордгि рдЖрджि рджेрдЦा рдеा । рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдмाрд░ рдмाрд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдмрдв़ рдЬाрдУ, рдмрдв़ рдЬाрдУ ।

[ржнржХ্рждেрж░া рж╣াрж╕িрждে рж▓াржЧিрж▓েржи; ржмুржЭিрж▓েржи, ржаাржХুрж░ ржмрж▓িрждেржЫেржи, ржИрж╢্ржмрж░েрж░ ржжিржХে ржПржЧিрзЯে ржкрзЬ, ржиিржЬেрж░ ржмрж░্рждржоাржи ржЕржмрж╕্ржеাрзЯ рж╕ржи্рждুрж╖্ржЯ рж╣рзЯে ржеেржХো ржиা। ржм্рж░рж╣্ржоржЪাрж░ী ржХাржаুрж░িрзЯাржХে ржмрж▓িрзЯাржЫিрж▓, ржПржЧিрзЯে ржкрзЬ। ржХাржаুрж░িрзЯা ржПржЧিрзЯে ржХ্рж░ржоে ржХ্рж░ржоে ржжেржЦে, ржЪржи্ржжржиржЧাржЫেрж░ ржмржи; ржЖржмাрж░ ржХিржЫুржжিржи ржкрж░ে ржПржЧিрзЯে ржжেржЦে, рж░ূржкাрж░ ржЦржиি; ржЖржмাрж░ ржПржЧিрзЯে ржжেржЦে, рж╕োржиাрж░ ржЦржиি; рж╢েрж╖ে ржжেржЦে рж╣ীрж░া ржоাржгিржХ! рждাржЗ ржаাржХুрж░ ржмাрж░ржмাрж░ ржмрж▓িрждেржЫেржи, ржПржЧিрзЯে ржкрзЬ ржПржЧিрзЯে ржкрзЬ। 

They understood that the Master wanted them to move forward to God and not to be satisfied with their `present state' .


рдЧाрдб़ी рдЪрд▓рдиे рд▓рдЧी । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдоाрд╕्рдЯрд░ рдХी рдЦрд░ीрджी рд╣ुрдИ рдзोрддिрдпाँ рджेрдЦीं । рджो рдзोрддिрдпाँ рдХोрд░ी рдеीं рдФрд░ рджो рдзुрд▓ी рд╣ुрдИ рдеीं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рд╕िрд░्рдл рдЖрда рд╣ाрде рдХी рдХोрд░ी рдзोрддिрдпाँ рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा рдеा, рдЬो рдирд╣ाрдиे рдХे рд╕рдордп рдкрд╣рдиी рдЬाрддी рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рдРрд╕ी рд╣ी рдзोрддिрдпाँ рдЦрд░ीрджрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा рдеा । рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा - "рдпे рдХोрд░ी рдзोрддिрдпाँ рджोрдиों рджे рдЬाрдУ рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рдзोрддिрдпाँ рдЗрд╕ рд╕рдордп рд▓ेрддे рдЬाрдУ, рдЕрдкрдиे рдкाрд╕ рд░рдЦ рд▓ेрдиा । рдЪाрд╣े рдПрдХ рджे рджेрдиा ।"

[ржЧাрзЬি ржЪрж▓িрждে рж▓াржЧিрж▓। ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржХাржкрзЬ ржХিржиিрзЯাржЫেржи, ржаাржХুрж░ ржжেржЦিрзЯাржЫেржи। ржжুржЗржЦাржиি рждেрж▓ржзুрждি ржУ ржжুржЗржЦাржиি ржзোрзЯা। ржаাржХুрж░ ржХিржи্рждু ржХেржмрж▓ рждেрж▓ржзুрждি ржХিржиিрждে ржмрж▓িрзЯাржЫিрж▓েржи। ржаাржХুрж░ ржмрж▓িрж▓েржи, рждেрж▓ржзুрждি ржжুржЦাржиি рж╕ржЩ্ржЧে ржжাржУ, ржмрж░ং ржУ ржХাржкрзЬржЧুрж▓ি ржПржЦржи ржиিрзЯে ржпাржУ, рждোржоাрж░ ржХাржЫে рж░েржЦে ржжেржмে। ржПржХржЦাржиা ржмрж░ং ржжিржУ।

The carriage drove on. The Master noticed that M. had brought some cloths for him. M. had with him two pieces of unbleached and two pieces of washed cloth. But the Master had asked him only for the unbleached ones. He said to M.: "Give me the unbleached ones. You may keep the others. All right. You may give me one of them."

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी, рдПрдХ рдзोрддी рд▓ौрдЯा рд▓े рдЬाрдКँрдЧा ?

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржЬ্ржЮা, ржПржХржЦাржиা ржлিрж░িрзЯে ржиিрзЯে ржпাржм?

M: "Then shall I take back one piece?"

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдирд╣ीं, рддो рдЕрднी рд░рд╣рдиे рджो; рджोрдиों рд╣ी рд╕ाрде рд▓े рдЬाрдиा ।

рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржиা рж╣рзЯ ржПржЦржи ржеাржХ, ржжুржЗржЦাржиাржЗ ржиিрзЯে ржпাржУ।

MASTER: "Then take both."

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬो рдЖрдЬ्рдЮा ।

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдлिрд░ рдЬрдм рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрдЧी рддрдм рд▓े рдЖрдиा । рджेрдЦो рди, рдХрд▓ рд╡ेрдгीрдкाрд▓ рд░ाрдорд▓ाрд▓ рдХे рд▓िрдП рдЧाрдб़ी рдоें рдЦाрдиा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдпा рдеा । рдоैंрдиे рдХрд╣ा, рдоेрд░े рд╕ाрде рдХोрдИ рдЪीрдЬ рди рджेрдиा । рдоुрдЭрдоें рд╕ंрдЪрдп рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рдирд╣ीं рд╣ै ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖржмাрж░ ржпржЦржи ржжрж░ржХাрж░ рж╣ржмে, рждржЦржи ржПржиে ржжেржмে। ржжেржЦ ржиা, ржХাрж▓ ржмেржгী ржкাрж▓ рж░াржорж▓াрж▓েрж░ ржЬржи্ржп ржЧাрзЬিрждে ржЦাржмাрж░ ржжিрждে ржПрж╕েржЫিрж▓। ржЖржоি ржмрж▓рж▓ুржо, ржЖржоাрж░ рж╕ржЩ্ржЧে ржЬিржиিрж╕ ржжিржУ ржиা। рж╕ржЮ্ржЪрзЯ ржХрж░ржмাрж░ ржЬো ржиাржЗ।

MASTER: "You can give me those when I need them. You see, yesterday Beni Pal wanted me to carry away some food for Ramlal. I told him I couldn't. It is impossible for me to lay up for the future."

рдоाрд╕्рдЯрд░ - рдЬी рд╣ाँ । рдЗрд╕рдоें рдФрд░ рдХ्рдпा рд╣ै, рдпे рджोрдиों рд╕ाрджी рдзोрддिрдпाँ рд▓ौрдЯा рд▓े рдЬाрдКँрдЧा ।

ржоাрж╕্ржЯাрж░ — ржЖржЬ্ржЮা рж╣াঁ, рждাрж░ ржЖрж░ ржХি। ржП рж╕াржжা ржжুржЦাржиা ржПржЦржи ржлিрж░িрзЯে ржиিрзЯে ржпাржмো।

M: "That's all right, sir. I shall take back the two pieces of washed cloth."

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рд╕рд╕्рдиेрд╣) - рдоेрд░े рдорди рдоें рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рд╕े рдХुрдЫ (рд▓ेрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा) рдкैрджा рд╣ो рдпрд╣ рддुрдо्рд╣ाрд░े рд▓िрдП рдЕрдЪ्рдЫा рдирд╣ीं । - рдпрд╣ рддो рдЕрдкрдиी рдмाрдд рд╣ै, рдЬрдм рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрдЧी, рдХрд╣ूँрдЧा ।

[рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (рж╕рж╕্ржиেрж╣ে) — ржЖржоাрж░ ржоржиে ржПржХржЯা ржХিржЫু рж╣ржУрзЯা рждোржоাржжেрж░ ржнাрж▓ ржиা। — ржП рждো ржЖржкржиাрж░ ржХржеা, ржпржЦржи ржжрж░ржХাрж░ рж╣ржмে, ржмрж▓ржм।

MASTER (tenderly): "Don't you see, if any desire arises in my mind, it is for the good of you all? You are my own. I shall tell you if I need anything."

рдоाрд╕्рдЯрд░ - (рд╡िрдирдпрдкूрд░्рд╡рдХ) - рдЬो рдЖрдЬ्рдЮा ।

рдЧाрдб़ी рдПрдХ рджूрдХाрди рдХे рд╕ाрдордиे рдЖ рдЧрдпी । рд╡рд╣ाँ рдЪिрд▓рдоें рдмिрдХ рд░рд╣ी рдеीं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдиे рд░ाрдо рдЪैрдЯрд░्рдЬी рд╕े рдХрд╣ा, 'рд░ाрдо, рдПрдХ рдкैрд╕े рдХी рдЪिрд▓рдо рдоोрд▓ рди рд▓े рд▓ोрдЧे ?

[ржЧাрзЬি ржПржХржЯি ржжোржХাржиেрж░ рж╕াржоржиে ржЖрж╕িрзЯা ржкрзЬিрж▓, рж╕েржЦাржиে ржХрж▓ржХে ржмিржХ্рж░ী рж╣ржЗрждেржЫে। рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг рж░াржо ржЪাржЯুржЬ্ржпেржХে ржмрж▓িрж▓েржи, рж░াржо, ржПржХржкрзЯрж╕াрж░ ржХрж▓ржХে ржХিржиে рж▓ржУ ржиা!

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрдЧुрд░ुрдЧिрд░ि рдХрд░рдиे рдоें рдЗंрдЯ्рд░ेрд╕्рдЯेрдб рд╡्рдпрдХ्рддि рдПрд╕рдкीрдЯीрд╕ी рдоें рдЬाрдиे рдХा рд╣िрд╕ाрдм рдЬोреЬрддा рд╣ैЁЯФЖЁЯЩП  

рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдПрдХ рднрдХ्рдд рдХी рдмाрдд рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - рдоैंрдиे рдЙрд╕рд╕े рдХрд╣ा, рдХрд▓ рдмреЬा рдмाрдЬाрд░ рдЬाрдКँрдЧा, рддू рднी рдЪрд▓рдиा । рдкрд░рди्рддु рд╕ुрдиा рддुрдордиे - рдЙрд╕рдиे рдХ्рдпा рдХрд╣ा ? рдХрд╣ा - 'рдЯ्рд░ाрдо рдХे рдЪाрд░ рдкैрд╕े рд▓рдЧेंрдЧे, рдХौрди рдЬाрдп ?" рд╡рд╣ рдХрд▓ рд╡ेрдгीрдкाрд▓ рдХे рдмрдЧीрдЪे рдоें рдЧрдпा рдеा । рд╡рд╣ाँ рдлिрд░ рдЧुрд░ुрдЧिрд░ि  рднी рдХी । рдХिрд╕ी рдиे рди рдХрд╣ा, рди рд╕ुрдиा, рдЖрдк рд╣ी рдЖрдк рдЧाрдиे рд▓рдЧा рдЬिрд╕рд╕े рдЖрджрдоी рд╕рдордЭें рдоैं рдм्рд░ाрд╣्рдорд╕рдоाрдЬрд╡ाрд▓ों рдХा рд╣ी рдПрдХ рдЖрджрдоी рд╣ूँ । (рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕े) рдХ्рдпों рдЬी, рдпрд╣ рднрд▓ा рдХ्рдпा рд╣ै? рдХрд╣рддा рд╣ै - рдПрдХ рдЖрдиा рдЦрд░्рдЪ рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा ।

[ржаাржХুрж░ ржПржХржЯি ржнржХ্рждেрж░ ржХржеা ржХрж╣িрждেржЫেржи। рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг — ржЖржоি рждাржХে ржмрж▓рж▓ুржо ржХাрж▓ ржмрзЬржмাржЬাрж░ে ржпাржм, рждুржЗ ржпাрж╕। рждা ржмрж▓ে ржХি ржЬাржи? “ржЖржмাрж░ ржЯ্рж░াржоেрж░ ржЪাрж░ ржкрзЯрж╕া ржнাрзЬাрзз рж▓াржЧржмে; ржХে ржпাрзЯ।” ржмেржгী ржкাрж▓েрж░ ржмাржЧাржиে ржХাрж▓ ржЧিржЫрж▓, рж╕েржЦাржиে ржЖржмাрж░ ржЖржЪাрж░্ржпржЧিрж░ি ржХрж▓্рж▓ে। ржХেржЙ ржмрж▓ে ржиাржЗ, ржЖржкржиিржЗ ржЧাрзЯ — ржпেржи рж▓োржХে ржЬাржиুржХ, ржЖржоি ржм্рж░рж╣্ржоржЬ্ржЮাржиীржжেрж░ржЗ ржПржХржЬржи। (ржоাрж╕্ржЯাрж░েрж░ ржк্рж░рждি) — рж╣্ржпাঁржЧা, ржП ржХি ржмрж▓ ржжেржЦি, ржмрж▓ে, ржПржХাржиা ржЖржмাрж░ ржЦрж░ржЪ рж▓াржЧржмে!

Referring to a devotee, Sri Ramakrishna said: "I said to him yesterday, 'Tomorrow I shall go to Burrabazar; please meet me there.' Do you know what he said? He said: 'The tram fare will be one anna. Where shall I get it?' He had been to Beni Pal's garden yesterday and had officiated there as priest. No one had asked him to do it. He had put on the show himself. He wanted people to know that he was a member of the Brahmo Samaj. (To M.) Can you tell me what he meant when he said that the tram would cost him one anna?"

[ (20 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1884) рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рд╡рдЪрдиाрдоृрдд ] 

ЁЯФЖЁЯЩПрд╣िрди्рджू рдзрд░्рдо рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ै рдФрд░ рд╕рджा рд░рд╣ेрдЧा рднीЁЯФЖЁЯЩП

[рд╣िंрджू-рднाрд╡ (рд╣िрди्рджुрдд्рд╡) рд╣ी рд╕рдиाрддрди рдзрд░्рдо рд╣ै] 

рж╣িржи্ржжুржнাржм (рж╣িржи্ржжুржд্ржм)  - ржПржЗ рж╕ржиাрждржи ржзрж░্ржо।

[Hinduism is a eternal religion]

рдлिрд░ рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рднрдХ्рддों рдХे рдЕрди्рдирдХूрдЯ рдХी рдмाрдд рд╣ोрдиे рд▓рдЧी । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг - (рднрдХ्рддों рд╕े) - рдпрд╣ाँ рдЬो рдХुрдЫ рддुрдордиे рджेрдЦा, рд╡рд╣ीं рдмाрдд рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдоें рднी рд╣ै । рд░ाрдЦाрд▓ рдЖрджि рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдоें рдпрд╣ी рд╕рдм рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ोंрдЧे । рдкрд░рди्рддु рд╡рд╣ाँ рдЕрди्рдирдХूрдЯ рдФрд░ рдмрдв़рдХрд░ рд╣ोрддा рд╣ै । рдЖрджрдоी рднी рдмрд╣ुрдд рд╣ैं । рдЧोрд╡рд░्рдзрди рдкрд░्рд╡рдд рд╣ै, рдпрд╣ी рд╡िрдЪिрдд्рд░рддा рд╣ै ।

[ржоাрж░োрзЯাрзЬী ржнржХ্рждржжেрж░ ржЕржи্ржиржХূржЯেрж░ ржХржеা ржЖржмাрж░ ржкрзЬিрж▓। рж╢্рж░ীрж░াржоржХৃрж╖্ржг (ржнржХ্рждржжেрж░ ржк্рж░рждি) — ржП ржпা ржжেржЦрж▓ে, ржмৃржи্ржжাржмржиেржУ рждাржЗ। рж░াржЦাрж▓рж░াрзи ржмৃржи্ржжাржмржиে ржПржЗ рж╕ржм ржжেржЦржЫে। рждржмে рж╕েржЦাржиে ржЕржи্ржиржХূржЯ ржЖрж░ржУ ржЙঁржЪু; рж▓োржХржЬржиржУ ржЕржиেржХ, ржЧোржмрж░্ржзржи ржкрж░্ржмржд ржЖржЫে — ржПржЗ рж╕ржм ржк্рж░ржнেржж।

The conversation turned to the Annakuta festival of the Marwaris. MASTER (to the devotees): "What you have seen here one sees at Vrindavan too. Rakhal has been seeing the same thing there. But the mound of food at Vrindavan is higher, and more people gather there. There you also see the Govardhan hill. That's the only difference.]

“рдкрд░рди्рддु рдоाрд░рд╡ाрдб़िрдпों рдоें рдХैрд╕ी рднрдХ्рддि рд╣ै, рджेрдЦी ? рдпрдеाрд░्рде рд╣ी рдЗрдирдоें рд╣िрди्рджू рднाрд╡ (рд╣िрди्рджुрдд्рд╡) рд╣ै । рдпрд╣ी рд╕рдиाрддрди рдзрд░्рдо рд╣ै । - рд╢्рд░ीрдаाрдХुрд░рдЬी рдХो рд▓े рдЬाрддे рд╕рдордп, рджेрдЦा рддुрдордиे, рдЙрди्рд╣ें рдХैрд╕ा рдЖрдирди्рдж рд╣ो рд░рд╣ा рдеा ? рдЖрдирди्рдж рдпрд╣ рд╕ोрдЪрдХрд░ рдХि рд╣рдо рднрдЧрд╡ाрди рдХा рд╕िंрд╣ाрд╕рди рдЙрдаाрдпे рд▓िрдпे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं ।

[“ржХিржи্рждু ржЦোржЯ্ржЯাржжেрж░ (?) ржХি ржнржХ্рждি ржжেржЦেржЫ! ржпржеাрж░্ржержЗ рж╣িржи্ржжুржнাржм। ржПржЗ рж╕ржиাрждржи ржзрж░্ржо। — ржаাржХুрж░ржХে ржиিрзЯে ржпাржмাрж░ рж╕ржорзЯ ржХржд ржЖржиржи্ржж ржжেржЦрж▓ে। ржЖржиржи্ржж ржПржЗ ржнেржмে ржпে, ржнржЧржмাржиেрж░ рж╕িংрж╣াрж╕ржи ржЖржорж░া ржмрзЯে ржиিрзЯে ржпাржЪ্ржЫি

"Did you notice the Marwaris' devotion? That is the real Hindu ideal (Hinduism). That is the Sanatana Dharma. Did you notice their joy when they carried the image in procession? They were happy to think that they bore the throne of God on their shoulders.

"рд╣िрди्рджूрдзрд░्рдо рд╣ी рд╕рдиाрддрди рдзрд░्рдо рд╣ै । рдЖрдЬрдХрд▓ рдЬो рд╕рдм рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп (creeds-рдордЬрд╣рдм)  рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ो, рдпрд╣ рд╕рдм рдЙрдирдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े рд╣ोрдХрд░ рдлिрд░ рдоिрдЯ рдЬाрдпेंрдЧे । рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдоैं рдХрд╣рддा рд╣ूँ, рдЖрдзुрдиिрдХ рдЬो рд╕рдм рднрдХ्рдд рд╣ैं, рдЙрдирдХे рднी рдЪрд░рдгों рдоें рдк्рд░рдгाрдо рд╣ै । рд╣िрди्рджूрдзрд░्рдо рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ै рдФрд░ рд╕рджा рд░рд╣ेрдЧा рднी ।"

[“рж╣িржи্ржжুржзрж░্ржоржЗ рж╕ржиাрждржи ржзрж░্ржо! ржЗржжাржиীং ржпে рж╕ржХрж▓ ржзрж░্ржо ржжেржЦржЫ ржП-рж╕ржм рждাঁрж░ ржЗржЪ্ржЫাрждে рж╣ржмে ржпাржмে — ржеাржХржмে ржиা। рждাржЗ ржЖржоি ржмрж▓ি, ржЗржжাржиীং ржпে рж╕ржХрж▓ ржнржХ্ржд, рждাржжেрж░ржУ ржЪрж░ржгেржн্ржпো ржиржоঃ। ржиিржи্ржжুржзрж░্ржо ржмрж░াржмрж░ ржЖржЫে ржЖрж░ ржмрж░াржмрж░ ржеাржХржмে।”

"The Hindu religion alone is the Sanatana Dharma. The various creeds you hear of nowadays have come into existence through the will of God and will disappear again through His will. They will not last forever. Therefore I say, 'I bow down at the feet of even the modern devotees.' The Hindu religion has always existed and will always exist,"

рдоाрд╕्рдЯрд░ рдШрд░ рдЬाрдпेंрдЧे । рд╡े рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдХी рдЪрд░рдг-рд╡рди्рджрдиा рдХрд░рдХे рд╢ोрднा рдмाрдЬाрд░ рдХे рдкाрд╕ рдЙрддрд░ рдЧрдпे । рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдЖрдирди्рдж рдордиाрддे рд╣ुрдП рдЧाреЬी рдкрд░ рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं ।

[ржоাрж╕্ржЯাрж░ ржмাрзЬি ржк্рж░ржд্ржпাржЧржоржи ржХрж░িржмেржи। ржаাржХুрж░েрж░ ржЪрж░ржг ржмржи্ржжржиা ржХрж░িрзЯা рж╢োржнাржмাржЬাрж░েрж░ ржХাржЫে ржиাржоিрж▓েржи। ржаাржХুрж░ ржЖржиржи্ржж ржХрж░িрждে ржХрж░িрждে ржЧাрзЬিрждে ржпাржЗрждেржЫেржи।

M. was going home. He saluted the Master and got out of the carriage near Sobhabazar. Sri Ramakrishna proceeded to Dakshineswar in a happy mood.

$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$00000000$$$$$$$$$$$$

ЁЯФЖЁЯЩП'рд╡рд╣', рдЬो 'рдирд╣ीं' рд╣ै ? рд╕рдоाрдзि рд╢рдм्рдж рджो рд╢рдм्рджों рд╕े рдоिрд▓ рдХрд░ рдмрдиा рд╣ै - ‘рд╕рдо’ рдФрд░ ‘рдзी’। ‘рд╕рдо’ рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ै рдПрдХ рдЬैрд╕ा рд╣ोрдиा, рдФрд░ ‘рдзी’ рдХा рдорддрд▓рдм рдмुрдж्рдзि рд╣ै।  рдмुрдж्рдзि рдХा рдоूрд▓ рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╣ै рдЕंрддрд░ рдмрдиाрдиा, рдлрд░्рдХ рдХрд░рдиा, рджो рдЪीрдЬों рдХो рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рджेрдЦрдиा।  рдлрд░्рдХ рдХрд░рдиे рдХा рдЧुрдг рд╡ो рд╕ाрдзрди рд╣ै рдЬो рдЖрдкрдХे рд╢рд░ीрд░ рдХी рд╣рд░ рдХोрд╢िрдХा рдоें рдоौрдЬूрдж рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХो рд╕рд╣рдпोрдЧ рджेрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕े рдЪрд▓ाрддा рд╣ै। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдмुрдж्рдзि рдХे рдПрдХ рд╕рдоाрди рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрдпें, рдЬрд╣ाँ рдЖрдк рдмुрдж्рдзि рд╕े рдХोрдИ рдлрд░्рдХ рдирд╣ीं рдХрд░рддे , рд╣рд░ेрдХ рдЪीреЫ рдХो рдПрдХ рдЬैрд╕ा (рд╢्рд░ेрдп-рдк्рд░ेрдп, рд╢ाрд╢्рд╡рдд -рдирд╢्рд╡рд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдкूрд░्рд╡рдХ)  рджेрдЦрддे рд╣ैं, рддो рдЙрд╕े рдЪेрддрди рд╕рдоाрдзि рдоें рд░рд╣рдиा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдЗрд╕ рдмुрдж्рдзि рдХे рдкрд░े рдЪрд▓े рдЬाрддे рд╣ैं рддो рдЖрдк (рдиाрд░рдж рдФрд░ рд╢ुрдХрджेрд╡ рдЬैрд╕ा ?) рд╕рдордмुрдж्рдзि рд╡ाрд▓े рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рдорддрд▓рдм рдпे рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рдЖрдкрдХी рдлрд░्рдХ рдХрд░рдиे рдХी рдХाрдмिрд▓िрдпрдд рдЦрдд्рдо рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै।  рд╕рдоाрдзि рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рднी рдЖрдкрдХी рдлрд░्рдХ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдмुрдж्рдзि рдЕрдкрдиी рд╕рд╣ी рдЕрд╡рд╕्рдеा (рд╡िрд╡ेрдХрдкूрд░्рдг рдЕрд╡рд╕्рдеा)  рдоें рд╣ोрддी рд╣ै рдкрд░ рд╕ाрде рд╣ी, рдЖрдк рдЗрд╕рдХे рдкрд░े рдЪрд▓े рдЧрдпे рд╣ोрддे рд╣ैं। рддрдм рд╣рд░ рдЪीреЫ рдПрдХ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै, рдкूрд░्рдг рдмрди рдЬाрддी рд╣ै, рдЬो рдПрдХ рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдЖрдкрдХो рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХी рдПрдХाрдд्рдордХрддा рдХा, рдпाрдиी рд╣рд░ рдЪीреЫ рдХे рдПрдХीрдХрд░рдг рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рджेрддी рд╣ै। рдЖрдкрдХा рд╢рд░ीрд░, рдФрд░, рдЖрдк рдЬो рд╣ैं, рдЙрд╕рдоें рдЕंрддрд░ рдЖ рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдХोрдИ рд╕рдордп  рдпा рд╕्рдеाрди рдирд╣ीं рд░рд╣рддा। рд╕рдордп (Time) рдФрд░ рд╕्рдеाрди (Space) рдпे рдЖрдкрдХे рдорди рдХी рд░рдЪрдиा рд╣ैं। рдЬрдм `рдЖрдк ' {(???) рдЕрд░्рдеाрдд рдиाрдо-рд░ूрдк рдХा `рдЕрд╣ं' рдирд╣ीं `рдЖрдд्рдоा'} рдорди рдХी рд╕ीрдоिрддрддा (рд╕рд╕ीрдорддा-рдорди рдЕрдирди्рдд рдирд╣ीं рд╣ै !!)  рдХे рдкрд░े рдЪрд▓े рдЬाрддे рд╣ैं рддो рд╕рдордп рдФрд░ рд╕्рдеाрди, рдЖрдкрдХे рд▓िрдпे, рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдоें рд╣ी рдирд╣ीं рд░рд╣рддे।  рдЖрдкрдХे рд▓िрдпे рдХोрдИ рднूрдд рдпा рднрд╡िрд╖्рдп рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддा, рд╕рдм рдХुрдЫ рдпрд╣ीं рд╣ै, рдЗрд╕ी рдкрд▓ рдоें।  рдЬिрд╕ рдкрд▓ рдЖрдк рдЕрдкрдиी рдмुрдж्рдзि рдХो рд╡िрд╕рд░्рдЬिрдд рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं, рд╕рдм рдХुрдЫ рдЙрд╕ рдПрдХ рдоें рд╣ी рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
'рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡' рджो рдЪीрдЬों рд╕े рдоिрд▓ рдХрд░ рдмрдиा рд╣ै - 'рд╡рд╣, рдЬो рд╣ै', рдФрд░, 'рд╡рд╣, рдЬो рдирд╣ीं рд╣ै'! 'рд╡рд╣ рдЬो рд╣ै' рдЙрд╕рдоें (рдиाрдо -рд░ूрдк) рдЖрдХाрд░, рд░ूрдк, рдЧुрдг рдФрд░ рд╕ुंрджрд░рддा рд╣ै рдкрд░ 'рд╡рд╣ рдЬो рдирд╣ीं рд╣ै', рдЙрд╕рдоें рдЗрдирдоें рд╕े рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ै рдкрд░ рдпे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ै। 
'рд╡рд╣, рдЬो рдирд╣ीं рд╣ै' рд╡ो рдХрднी-рдХрднी, рдпрд╣ाँ-рд╡рд╣ाँ 'рд╡рд╣ рдЬो рд╣ै' рдоें рдкрдирдк рдЙрдарддा рд╣ै рдФрд░ рдЬैрд╕े-рдЬैрд╕े 'рд╡рд╣, рдЬो рд╣ै' рдЬ्рдпाрджा рдЬाрдЧрд░ूрдХ рд╣ोрддा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рд╡ो 'рд╡рд╣, рдЬो рдирд╣ीं рд╣ै' рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдпे рдЬ्рдпाрджा рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। 
рд╣ाрд▓ांрдХि рд╣рдо 'рд╡рд╣, рдЬो рд╣ै' (рдИрд╢्рд╡рд░ -рднрдЧрд╡ाрди ,рдЬрдирддा рдЬрдиाрд░्рджрди) рдХे рдЖрдХाрд░, рд░ूрдк, рдкрд░िрдЪрдп, рдЧुрдг рдФрд░ рд╕ुंрджрд░рддा рд╕े рдмрд╣ुрдд рд▓рдЧाрд╡ рд░рдЦрддे рд╣ैं, рдлिрд░ рднी, рдкूрд░ी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдкा рд▓ेрдиे рдХी рдЬीрд╡ рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдФрд░ рдЯाрд▓ी рди рдЬा рд╕рдХрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। 
 рддो, рдмрд╕ рдпे рд╕рдордп рдХा рд╣ी рд╕рд╡ाрд▓ рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рдордп (Time) рдФрд░ рд╕्рдеाрди (Space) рдХा рдмंрдзрди рднी 'рд╡рд╣, рдЬो рд╣ै' рдХा рдПрдХ рдн्рд░рдо (Hypnotized рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд░рд╣рдиा) рд╣ी рд╣ै। 'рд╡рд╣, рдЬो рдирд╣ीं рд╣ै' рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕рдордп рдФрд░ рд╕्рдеाрди рдХा рдХोрдИ рдмंрдзрди рдирд╣ीं , рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рднी рдЕрд╕ीрдоिрдд рдФрд░ рдЕрдиंрдд рд╣ै, рд╡рд╣ рд╕рдордп рдФрд░ рд╕्рдеाрди рдХी рд╕ीрдоिрддрддाрдУं рдоें рдЬрдХреЬा рдирд╣ीं рд╣ै।
рдЬрдм 'рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ ' рдоें  рдПрдХрджрдо рдоूрд▓ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा (рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु рдЪрдХ्рд░)  рд╕े рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдЬрдЧрддी рд╣ै, рддो рдорди рдФрд░ рднाрд╡рдиाрдУं рдХा рдбрд░рдкोрдХ рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╕рдордЭрддा рд╣ै рдХि рд╡े (рджेрд╣ाрдз्рдпाрд╕ -рдоृрдд्рдпु рдХा рднрдп) рдирд╖्рдЯ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рд╣ैं। рд╕ोрдЪрдиे рд╡ाрд▓े рдорди рдХे рд▓िрдпे, рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा (рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░) рдХुрдЫ рдФрд░ рдирд╣ीं рдкрд░ рдЕрдкрдиी рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े рдХी рдЧрдпी 'рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा' (рдоिрде्рдпा 'рдЕрд╣ं ' рдХा рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрдиा) рд╣ी рд╣ै।  рдкрд░, рдпे рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рдирд╣ीं рд╣ै - рдпे рдЙрд╕рд╕े рдХрд╣ीं рдЬ्рдпाрджा рд╣ै। " рдпрд╣ рдоिрде्рдпा рдЕрд╣ं рдХा рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдХे рдоाрддृрд╣ृрджрдп рдХे рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкी рд╡िрд░ाрдЯ рдЕрд╣ं рдоें рд░ूрдкांрддрд░िрдд рд╣ो рдЬाрдиा рд╣ै !"  
рдЕрдкрдиे рдЖрдкрдХो (рдоिрде्рдпा рдЕрд╣ं рдХो) рдЦрдд्рдо рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХा рдПрдХ рдЦрд░ाрдм рддрд░ीрдХा рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рд╣ै। рдоैं рдЗрд╕े рдЦрд░ाрдм рдХрд╣рддा рд╣ूँ рдХ्рдпोंрдХि рдпे рдЕрд╕рдлрд▓ рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै। рдпे рдХाрдо рдирд╣ीं рдХрд░рддा-рдкुрдирд░्рдЬрди्рдо рд╣ोрддा рд╣ी рд░рд╣рддा ?। рдкрд░ рд╣рдоाрд░ी рдЗрд╕ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдоें рдРрд╕े рд▓ोрдЧ рд╣ैं, рдЬो рдЙрд╕рдХो рдЙрд╕ рдвंрдЧ рд╕े рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬिрд╕рд╕े рдпे рд╡ाрдХрдИ рдоें рдХाрдо рдХрд░рддा рд╣ै - рд╡рд╣ рд╣ोрддी рд╣ै рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा (рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рдФрд░ рдоाँ рдХी рдХृрдкा рдж्рд╡ाрд░ा  рдк्рд░ाрдк्рдд рдЖрдд्рдорд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░)
рдХिрд╕ी рдЦाрд╕ рддрд░рд╣ рдХी рд╕рдоाрдзि рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрдиे рдХा рдпे рдорддрд▓рдм рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рдЖрдк рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдЖ рдЧрдпे рд╣ैं। рдпे рдЕрдиुрднрд╡ рдХा рд╕िрд░्рдл рдПрдХ рдирдпा рд╕्рддрд░ рд╣ै। рдпे рд╡ैрд╕े рд╣ी рд╣ै рдЬैрд╕े рдХि, рдЬрдм рдЖрдк рдмрдЪ्рдЪे рдеे, рддрдм рдЖрдкрдХे рдЕрдиुрднрд╡ рдПрдХ рд╕्рддрд░ рдХे рд╣ोрддे рдеे। рдЬрдм рдЖрдк рд╡рдпрд╕्рдХ рд╣ो рдЧрдпे, рддो рдЖрдкрдХे рдЕрдиुрднрд╡ рдПрдХ рдирдпे рд╕्рддрд░ рдХे рд╣ैं। рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рд╕рдордп рдкрд░ рдПрдХ рд╣ी рдмाрдд рдХा рдПрдХрджрдо рдЕрд▓рдЧ рддрд░рд╣ рд╕े рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕рдоाрдзि рдХुрдЫ рдРрд╕ी рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЖрдк рдЕрдиुрднрд╡ рдХे рдПрдХ рд╕्рддрд░ рд╕े рджूрд╕рд░े рд╕्рддрд░ рдХे рдЕрдиुрднрд╡ рдкрд░ рдЬ्рдпाрджा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг, рдЬ्рдпाрджा рдЧрд╣рд░े рдвंрдЧ рд╕े рдЬाрддे рд╣ैं, рдкрд░ рдлिрд░ рднी, рдЖрдЦिрд░ рддो рдпे, рдмрд╕, рдЕрдиुрднрд╡ рдХा рдПрдХ рдФрд░ рд╕्рддрд░ рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै।
[рд╕ाрднाрд░ https://isha.sadhguru.org/in/hi/wisdom/article/what-is-samadhi-in-hindi]

##рдорди рдХा рд╡िрдШрдЯिрдд рд╣ोрдиा рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХा рд╡िрдзाрди рд╣ै।   рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдиे рдЕрдкрдиी рдоाрдпा рдХो рдЪрд▓ाрддे рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ी рдорди рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХी рд╣ै।  рддрдеा рдЙрд╕ рд╕्рд░рд╖्рдЯि рдХा рд╕ंрд╣ाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдЙрд╕े рд╕рдоेрдЯрдиे рдХे рд▓िрдП, рд╡рд╣ рдЬрдм рдЗрдЪ्рдЫा рдХрд░рддा рд╣ै, рдорди рдХो рд╕рдоेрдЯ рд▓ेрддा рд╣ै - рд╡िрдШрдЯिрдд рдПрд╡ं рд╡िрд▓ीрди рдХрд░ рджेрддा рд╣ै।  рдорди рдХे рд╡िрд▓ीрди рд╣ोрддे рд╣ी рдЬीрд╡ рдФрд░ рд╢िрд╡ рдПрдХрд░ूрдк рд╣ो рд╕рдоाрдзिрд╕्рде рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं।  рдпрд╣ी рдиिрд░्рд╡िрдХрд▓्рдк рд╕рдоाрдзि рд╣ै।  рдЕрддрдПрд╡ рдЬीрд╡ рдХрд░्рддाрднाрд╡ "рдЕрд╣ंрдХाрд░" - рдоैं рдХрд░्рддा рд╣ूँ - рдХो рдЫोреЬ, рдПрдХрдоेрд╡ рдХрд░्рддा - рд╡рд╣ рдкрд░рдо рдк्рд░рднु рд╣ी рд╣ै рдоाрди।  рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЙрд╕े рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░।  рдорди рддрднी рд╡рд╢ рд╣ोрдЧा, рд╡िрдШрдЯिрдд рд╣ोрдЧा।  рдк्рд░рднु рдорди рдХो , рдЙрд╕рдХी рдоाрдпा рдХो рд╕ंрд╡рд░िрдд рдХрд░ рд▓ेंрдЧे।  рдЙрдирдХी рдХृрдкा рдХी рдХाрдордиा рд╣ी рд╕рд░्рд╡ рдХाрдордиाрдУं рдХा рд╢рдорди рдХрд░ेрдЧी।  рдЕрддः рдЙрд╕ рдХрд░्рддा рдкुрд░ुрд╖ рдХी рд╢рд░рдг рдЪрд▓।  рдоेрд░े рдорди рдЯाрд▓рдордЯोрд▓ рдФрд░ рдЖрдиाрдХाрдиी рдЫोреЬ !
рдЬैрд╕े рдмाрд▓рдХ 'рдЯोрдЯी- рдЯोрдЯी' рдХрд╣рддा рд╣ै рддрдм рдоाрддा рдЙрд╕рдХे рд╢рдм्рдж рдХा рд╡िрдЪाрд░ рди рдХрд░рдХे рднाрд╡ рдХो рд╕рдордЭ рдХрд░ 'рд░ोрдЯी' рджेрддी рд╣ै।  рд╡ैрд╕े рд╣ी рднрдЧрд╡ाрди рднोрд▓े рднाрд╡ рдХे рднрдХ्рддों рдХी рдХ्рд░िрдпा рдХो рди рджेрдЦ рдХрд░ рдЙрд╕рдХे рднाрд╡ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЙрди्рд╣े рджрд░्рд╢рди рджेрдХрд░ рдХृрддाрд░्рде рдХрд░рддे рд╣ैं। рднोрд▓े рднाрд╡ рд╡ाрд▓े рд╕ाрдзू рд╕ंрдд рдХिрд╕ी рдХे рднाрд╡ рдХो рдирд╖्рдЯ рдирд╣ीं рдХрд░рддे, рднाрд╡ рдХा рд╕्рдеाрдкрди рдХрд░рддे рдЙрд╕े рдЙрдЦाреЬрддे рдирд╣ीं। рдФрд░ рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдк्рд░ेрдо рд╕े рдкрдд्рдерд░ рдХी рднी рд╕ेрд╡ा рдХрд░рддे рд╣ैं । рднोрд▓े рднрдХ्рдд рдХे рднाрд╡ рдоें рд╢рдд्рд░ु рдоें рд╢рдд्рд░ु рдоिрдд्рд░ рджोрдиों рдХा рд╣ी рд╕ाрдЭा рд╣ै । рдЙрд╕рдоे рд╢рдд्рд░ु рдоिрдд्рд░ рднाрд╡ рди рд╣ोрдХрд░ рднрдЧрд╡рдд् рднाрд╡ рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै । рдпрджि рдХिंрдЪिрдд рднी рднेрдж рд╣ो рддो рдЬैрд╕े рдЙрд╕рд╕े рд╢рдд्рд░ु, рдоिрдд्рд░ рдФрд░ рд╡िрд░рдХ्рдд рддीрдиों рдк्рд░ेрдо рд╕े рдоिрд▓рддे рд╣ैं, рд╡ैрд╕े рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХрддे । рднोрд▓े рднाрд╡ рд╡ाрд▓े рднрдХ्рдд рднрдЧрд╡ाрди рдХो рд╣ी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं ।
рдк्рд░рднु рджाрд╕ (рдиेрддा,рдЬрдирддा-рдЬрдиाрд░्рджрди рдХा рджाрд╕), рдлिрд░ рдХ्рдпों рдЙрджाрд╕ ? 

рдоेрд░े рдорди, рддुрдо्рд╣ाрд░े рд▓िрдП рд╢्рд░ेрдп рдХ्рдпा рд╣ै ? рдк्рд░ेрдп рдХ्рдпा рд╣ै ? рд╣ेрдп рдХ्рдпा рд╣ै ? рдЗрд╕рдХा рд╡िрд╡ेрдХ рдХрд░рдиा рдХрдаिрди рдЬाрддा рд╣ोрдЧा। рдк्рд░ेрдп, рд╢्рд░ेрдп рднी рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рд╣ेрдп рднी рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।  рдЕрддрдПрд╡ рдк्рд░ेрдп, рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдЪाрд╣ा рдХрд░рдиे рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा - рдЕрдк्рд░िрдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी - рдЬो рдк्рд░рднु рдХो рдк्рд░िрдп рд╣ै (рдЕрд░्рдеाрдд рдЬрдирддा-рдЬрдиाрд░्рджрди рдХो рдк्рд░िрдп рд╣ै-рд╡िрдирдо्рд░рддा) - рд╡рд╣ी рддुрдо्рд╣ाрд░े рд▓िрдП рд╢्рд░ेрдп рд╣ै। рдФрд░ рд╡िрдирдпी рдХрднी "рдЕрд╣ंрдХाрд░ी" рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा। рдоेрд░े рдорди ! рд╕ेрд╡ा рдиिрд░рднिрдоाрди рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП рдФрд░ рдиिрд░рднिрдоाрди рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрдирдо्рд░ рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै।  рдирдо्рд░рддा рдЖрддी рд╣ै рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╡्рдпाрдк्рдд рдк्рд░рднु рдХी рдк्рд░рднुрддा рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░рдиे рд╕े, рдпрдеाрд░्рде рдоें рдЙрд╕ рдк्рд░рднु рдХो рд╣ी рдХрд░्рддा рдЬाрдирдиे , рдоाрдирдиे рд╕े।  рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЙрд╕рдХे рд╣ाрде рдХा рдЦिрд▓ौрдиा рдЬाрдирдХрд░, рдЙрд╕рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдмрд░рддрдиे рд╕े, рдЙрд╕рдХा рджिрдпा рд╕рдм рдХुрдЫ, рдЙрд╕рдиे рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕рдХे рдк्рд░рддि рдХृрддрдЬ्рдЮ рд╣ोрдиे рд╕े। рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЬ्рдЮाрдиी рдоाрдиा рдФрд░ рддू рдЕрднिрдоाрдиी рдмрдиा, рдоेрд░े рдорди ! рдкрд░рдо рдЬ्рдЮाрди рд╕्рд╡рд░ुрдк рдЬो рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рд╣ै, рдЙрд╕рдХी рдЕрдиंрдд рдХिрд░рдгों рдХी рдЫрдЯा рдПрд╡ं рдк्рд░рддिрд╡िрдо्рдм рдоाрдд्рд░, рдоाрдирд╡ рдмुрдж्рдзि рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рддी рдФрд░ рд▓ौрдЯрддी рд╣ै।   рдЙрди рд▓ौрдЯрддी рд╣ुрдИ рдХिрд░рдгों рдХो рдЕрдкрдиी рдЖрднा рдк्рд░рднा рдЬाрдирдХрд░ - рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЬ्рдЮाрди рдХा рд╕्рдд्рд░ोрдд рдФрд░ рднрдг्рдбाрд░ рдоाрдирдХрд░ рдЪрд▓рдиा, рдЕрднिрдоाрди рд╣ी рдирд╣ीं, рдоिрде्рдпाрднिрдоाрди (рд╣िрд░рдг्рдпрдХрд╢्рдпрдк рдХा рдЕрд╣ं)  рднी рд╣ै !  рдоूрд▓ рд╕्рдд्рд░ोрдд рд╡рд╣ рдк्рд░рднु рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рд╕рднी рдЬ्рдпोрддि рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рддे рд╣ैं।  рдЙрд╕рдХी рдЙрди рдХिрд░рдгों рдХो рдЙрд╕рдХी рдЬाрдирдХрд░ рд╡िрдирдпी рдмрдирдиा рд╣ी рдЕрднिрдоाрди рдХे рдкाрд╢ рд╕े рдоुрдХ्рддि рджिрд▓ा рд╕рдХрддा рд╣ै।   рдкрддрди рд╕े рдмрдЪा рд╕рдХрддा рд╣ै।  рдЕрддः рдоेрд░े рдорди, рдк्рд░рднु рдХा рдЧुрдгрдЧाрди рдХрд░। рдЬрдирддा рдЬрдиाрд░्рджрди рдХे рдкрд░рдоाрдгु рд╕рдоाрди рдЧुрдг рдХो рднी рдкрд░्рд╡рдд рдЬैрд╕ा рдмрдиाрдХрд░ рдЕрдкрдиे рд╣्рд░рджрдп рдХो рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рддा рд░рд╣ !  рдпрд╣ी рдПрдХ рдзुрди рдзाрд░рдг рдХрд░ :

 рдордирд╕ि рд╡рдЪрд╕ि рдХाрдпे рдкुрдг्рдп рдкीрдпूрд╖ рдкूрд░्рдгा,рд╕्рдд्рд░िрднुрд╡рдирдоुрдкрдХाрд░ рд╢्рд░ेрдгिрднिः рдк्рд░ीрдгрдпрди्рддः।

рдкрд░рдЧुрдг рдкрд░рдоाрдгूрди рдкрд░्рд╡рддीрдХृрдд्рдп рдиिрдд्рдпं,  рдиिрдЬ рд╣ृрджि рд╡िрдХрд╕рди्рддि рд╕рди्рддि рд╕ंрддः рдХिрдпрди्рддः।।

  рдоेрд░े рдорди рдк्рд░рднु рд╣ी рдХрд░्рддा рд╣ै- рдпрд╣ рдЬाрди рдФрд░ рдлрд▓ рд╕े рд╡िрд░рдд рд╣ोрдЬा।  рд╡िрд░ाрдЧ рд╕े рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рднрдХ्рддि - рд╕рд╣рдЬ рд╣ी рддुрдЭे рд╕ुрд▓рдн рд╣ोрдЧी। рдоेрд░े рдорди рд╡िрд░ाрдЧी рдмрдирд╡िрд░ाрдЧी рдмрдиाрдиे рд╕े рдЖрд╢рдп рд╣ै рдХि, рдк्рд░рднु рдХे рдк्рд░рддि рддेрд░ा "рд░ाрдЧ" - рдк्рд░ेрдо рдЕрдиुрд░ाрдЧ рддुрдЭे рдЙрд╕рдХा рд╣ी рдмрдиा рджे।  рдЬो рдк्рд░рднु рдХो рдк्рд░िрдп рд╣ो (рдЕрд░्рдеाрдд рдЬो рдЬрдирддा-рдЬрдиाрд░्рджрди рдХो рдк्рд░िрдп рд╣ो) - рд╡рд╣ी рддेрд░ рд▓िрдП рдк्рд░ेрдп - рд╕рд╣рд░्рд╖ рдХрд░рдгीрдп -рдмрди рдЬाрдП !  рдЬो рдк्рд░рднु рдХो рди рднाрдпे - рд╡ाрд╣ рддुрдЭे рди рд╕ुрд╣ाрдП। рдк्рд░рднु рд╕े (рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рд╕े)  рддрджाрдХाрд░, рддрдж्рд░ूрдк рд╣ो рдЬाрдиा рд╣ी - рд╡िрд░ाрдЧी рд╣ोрдиा рд╣ै। рдЬिрд╕рдиे рдЬрдЧрдд рдХे рд░рд╕ рдХो (рдХाрдоिрдиी -рдХांрдЪрди рдоें рдЖрд╕рдХ्рддि рдХो ) рдд्рдпाрдЧ рджिрдпा - рддрдеा рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЬрдЧрдд рдоें рд░рд╕ рд░ूрдк рдоें рд╕рдоाрдпे рдЗрд╢्рд╡рд░ рдХो рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рджेрдЦ, рдЙрд╕рдоे рд╕рдорд░рд╕ рд╣ो рдЧрдпा, рд╡рд╣ी рдЬ्рдЮाрдиी-рднрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдпा | рдкрд░рди्рддु рдЬ्рдЮाрдиी рд╣ोрдиे рдХा рдЙрд╕े рднाрди рднी рдирд╣ीं рд╣ोрддा।  рдЬ्рдЮाрди рдХा рднाрди рд╣ोрдиा рд╣ी рдЕрднिрдоाрди (рдоिрде्рдпा рдЕрд╣ं) рдХा рдЕंрдХुрд░ рдЖрдиा рд╣ै।  рдоेрд░े рдорди рдЙрд╕рд╕े рд╕ाрд╡рдзाрди рд░рд╣рдиा। рдЕрддрдПрд╡ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХो рдЫोреЬ рдоेрд░े рдорди - рдирдо्рд░ рдмрди - рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдк्рд░рднु рдХो рджेрдЦ рдФрд░ рдирдорди рдХрд░ !   рдЬрдм рди - рдорди рд╣ोрдЧा, рддрднी рд╕рдЪ्рдЪा рдирдорди рд╣ोрдЧा !   рдк्рд░ेрдп рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдЬो рдк्рд░рднु рдХो рдк्рд░िрдп рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा - рдЙрд╕े рддुрдо рд╣ेрдп рдЬाрдиो।  рд╣ेрдп рд╕े рджूрд░ рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ो рддो рд╢्рд░ेрдп рдоें рд░рдд рд░рд╣ो - рд╣ेрдп рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рд╡िрд▓ुрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдПрдЧा , рдЬैрд╕े рдк्рд░рдХाрд╢ рдХे рд╣ोрддे рдЕрди्рдзрдХाрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣рддा।  рдЕрддрдПрд╡ рдк्рд░рднु рдХो (рдЬрдирддा-рдЬрдиाрд░्рджрди рдХो) рдк्рд░ेрдп рддुрдо्рд╣ाрд░े рд▓िрдП рд╢्рд░ेрдп рд╣ै, рдХрд░рдгीрдп рд╣ै, рдк्рд░рднु рдХो рдЕрдк्рд░िрдп рддुрдо्рд╣ाрд░े рд▓िрдП рд╣ेрдп рд╣ै - рдЕрдХрд░рдгीрдп рд╣ै। рдоेрд░े рдорди рдЗрд╕ी рднाँрддि рдЪрд▓ो !

1. рдХाрдордиाрд╢ूрди्рдп рдЬ्рдЮाрдиी ?(^*):  рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЧीрддा 4 /8 рдоें рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ोрдиे рдХे  рд╡िрд╖рдп рдоें рдЗрддрдиे рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рдХ्рдпों рджे рд░рд╣े рд╣ैं? рдЕрд░्рдЬुрди (would be Leader) рдХे рд▓िрдпे рдЗрддрдиा рд╕рдм рдХुрдЫ рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдмрддाрдиा рдкрдб़ा рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг (рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓) рдХे рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк (рдЕрд╡рддाрд░ी -рд╕्рд╡рд░ूрдк) рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╕рд░्рд╡рдеा рдЕрдирднिрдЬ्рдЮ рдеा। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг (C-IN-C of Mahamandal) рдХो рдПрдХ рд╕ाрдзाрд░рдг рдордиुрд╖्рдп рдФрд░ рдоिрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ी рд╕рдордЭрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд╣ рдк्рд░рдердо рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдЗрддрдиे рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рддрд░्рдХ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддा рд░рд╣ा рдЕрди्рдпрдеा рдЙрд╕рдоें рдЗрддрдиा рд╕ाрд╣рд╕ рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ोрддा।

рдпрд╣ рддो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдЗрдЪ्рдЫा рдЕрдерд╡ा рдк्рд░рдпोрдЬрди рдХे рдИрд╢्рд╡рд░ рдЕрдкрдиे рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдирд╣ीं рдХрд░рддा। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдкрд░рдордм्рд░рд╣्рдо рдХिрд╕ी рдк्рд░рдпोрдЬрди рдХे рдЕрднाрд╡ рдоें рдХिрд╕ी рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдЕрдерд╡ा рдиिрдХृрд╖्рдЯ рдЙрдкाрдзि рдХो рди рдзाрд░рдг рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рди рдЙрд╕े рдЙрд╕рдХी рдХोрдИ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рдХे рдЖрдд्рдпрди्рддिрдХ рдЕрднाрд╡ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдХрд░्рдоों рдХा рдкूрд░्рдг рдЕрднाрд╡। рдкूрд░्рдг рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг рдоें рдХ्рдпा рдХाрдордиा рдеी рдХि рдЙрдирдХो рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рд╕ंрдЧрдарди рдХे рд░ूрдк рдоें  рдЕрд╡рддрд░िрдд рд╣ोрдиा рдкреЬा ? рд╕рдм рдЗрдЪ्рдЫाрдУं рдоें рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо рджैрд╡ी рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ै (рдЖрдд्рдоाрд╡рд▓ोрдХрди рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдпा) рдЬрдЧрдд् рдХी рдиिрд╕्рд╡ाрд░्рде рднाрд╡ рд╕े рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХिрди्рддु рд╡рд╣ рднी рдПрдХ рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ी рд╣ै। рдЕрд╡рддाрд░ी рдкुрд░ुрд╖ рдХो рдХрд░्рддрд╡्рдп рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╕ाрдзु рдкुрд░ुрд╖ों рдХे рд░рдХ्рд╖рдг рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ुрдпे рдПрдХ рдФрд░ рдХाрд░्рдп рдЕрдкрдиी рдоाрдпा рдХा рдЖрд╢्рд░рдп ^* рд▓ेрдХрд░ рдХрд░рдиा рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╣ै рджुрд╖्рдЯों рдХा рд╕ंрд╣ाрд░।  рджुрд╖्рдЯों рдХे рд╕ंрд╣ाрд░ рд╕े рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╢рдм्рджрд╢ рджुрд╖्рдЯ рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХे рд╕ंрд╣ाрд░ рд╕े рд╣ी рд╕рдордЭрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдирд╣ीं рд╣ै; рдЙрд╕рдоें рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рджुрд╖्рдЯ рдк्рд░рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХा (рдоिрде्рдпा рдЕрд╣ं рдХा) рдиाрд╢ рдЕрднिрдк्рд░ेрдд рд╣ै। рдЕрд╡рддाрд░ी рдкुрд░ुрд╖ों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдпрд╣ рдХाрд░्рдп рд╡рд╕्рдд्рд░ рд░рдЦрдиे рдХी рдЖрд▓рдоाрд░ी рдоें рд░рдЦрдиे рдХी рдкुрд░्рдирд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рдиे рдХे рд╕рдоाрди рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬो рд╡рд╕्рдд्рд░ рдЕрдд्рдпрди्рдд рдиिрд░ुрдкрдпोрдЧी рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं рдЙрди्рд╣ें рдирдпे рд╡рд╕्рдд्рд░ों рдХे рд░рдЦрдиे рд╣ेрддु рд╕्рдеाрди рдмрдиाрдиे рд╣ेрддु рд╡рд╣ाँ рд╕े рд╣рдЯाрдиा рд╣ी рдкрдб़рддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрд╡рддाрд░ी рдкुрд░ुрд╖ (рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдпा рдиेрддा -CINC) ) рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХा рдкाрд▓рди (рдЕрдкрдиे рд╡рд░्рдгाрд╢्рд░рдо рдзрд░्рдо рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े) рд╕ाрдзु-рдкुрд░ुрд╖ों рдХा рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдмрдв़ाрддे рд╣ैं, рдФрд░ рджुрд╖्рдЯों рдХे рд╕्рд╡рднाрд╡ рдХो рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рднी рдХрд░рддे рд╣ैं; рдФрд░ рдХрднी-рдХрднी рджुрд╖्рдЯों рдХा рдкूрд░्рдг рд╕ंрд╣ाрд░ рднी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрд╡рддрд░िрдд рдпुрд╡ा рд╕ंрдШрдЯрди 'organization ' рдХे рдЬीрд╡рдирдоुрдХ्рдд рд╢िрдХ्рд╖рдХ/ рдиेрддा рдж्рд╡ाрд░ा рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдпुрд╡ा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╢िрд╡िрд░ рдоें рдЪрдкрд░ाрд╕ рдмैрдЬ рдмाँрдЯрдиे рдХे рджौрд░ाрди  рдХिрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдпрд╣ рдХाрд░्рдп (рд╡рд╕्рдд्рд░ рдХो рдЕрд▓рдоाрд░ी рдоें рд░рдЦрдиे рдХी рдкुрдирд░्рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╣ै рдЬो ) рд╡ाрдорди рдЕрд╡рддाрд░ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा  рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдХे рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХो рдкाрддाрд▓ рд▓ोрдХ рднेрдЬрдиे рдЬैрд╕ा рд╣ोрддा рд╣ै। рдЖрдЬ рдиिрд╕рди्рджेрд╣ рд╣ी рд╣рдо рдПрдХ рдкрд╢ु рдХे рд╕рдоाрди рдЬी рд░рд╣े рд╣ैं рдкрд░рди्рддु рдЬрдм рдХрднी рд╣рдо рдиिрд╕्рд╡ाрд░्рде рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ुрдП рдХрд░्рдо (Be and Make) рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрд╕ рд╕рдордп рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХी рд╣ी рджिрд╡्рдп рдХ्рд╖рдорддा рд╣рдоाрд░े рдХрд░्рдоों рдоें рдЭрд▓рдХрддी рд╣ै। рдмिрдиा рдХिрд╕ी рд╕ाрдзрди рдХे рд╡िрдж्рдпुрдд् рд╢рдХ्рддि (рдоाँ рдЬрдЧрджрдо्рдмा рдХी рдЗрдЪ्рдЫा) рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк (рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рд░ूрдкी `рдПрдХ рдирдпा рдпुрд╡ा рдЖंрджोрд▓рди') рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд (рдЕрд╡рддрд░िрдд) рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддी। рдкूрд░्рдг рдкрд░рдоाрдд्рдоा (рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг) рдоें рдпुрд╡ा рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рд░ूрдкी `рд╡ाрдорди рдЕрд╡рддाрд░' (primary school) рд░ूрдк рдоें рдЖрд╡िрд░्рднूрдд рд╣ोрдиे рдХी рдХाрд░рдг рд░ूрдк рдЬो рдЗрдЪ्рдЫा (рдЕंрдЧूрд░ рдХे рдЧुрдЪ्рдЫों рдХे рдЬैрд╕ा рдЧрд▓ी рдЧрд▓ी рдоें рдЧोрдкाрд▓ рдХृрд╖्рдг рдЬैрд╕े рдиेрддाрдУं-рдкैрдЧंрдмрд░ों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा) рд╣ै; рдЙрд╕ी рдЗрдЪ्рдЫा рдХो рдпрд╣ाँ рд╡्рдпाрд╕ рдЬी рдЕрдкрдиे рд╢рдм्рджों рдоें рд╡рд░्рдгрди рдХрд░рддे рд╣ैं ~ `рдкрд░िрдд्рд░ाрдгाрдп рд╕ाрдзूрдиां ... рд╕ंрднрд╡ाрдоि рдпुрдЧे рдпुрдЧे।' [рдирджी рдХी рд╣ी рддрд░ंрдЧें рд╣ैं, рддрд░ंрдЧों рдХी рдирджी ^* рдеोреЬे рд╣ी рд╣ै ?  рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рд╕ूрдХрд░рд░ूрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ... рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рдирд░рд╣рд░िрд░ूрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े .... рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рд╡ाрдордирд░ूрдк, рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥] 

рд╢्рд░ी рджрд╢ाрд╡рддाрд░ рд╕्рддुрддि :-

рдк्рд░рд▓рдп рдкрдпोрдзि-рдЬрд▓े рдзृрддрд╡ाрди् рдЕрд╕ि рд╡ेрджрдо् ।

рд╡िрд╣िрдд рд╡рд╣िрдд्рд░-рдЪрд░िрдд्рд░рдо् рдЕрдЦेрджрдо् ।

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рдоीрди рд╢рд░ीрд░ рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥1॥

рд╣े рдоीрдиाрд╡рддाрд░ी рдХेрд╢рд╡ ! рд╣े рдЬрдЧрджीрд╢्рд╡рд░ ! рд╣े рд╣рд░े ! рдк्рд░рд▓рдпрдХाрд▓ рдоें рдмреЭे рд╣ुрдП рд╕рдоुрдж्рд░рдЬрд▓ рдоें рдмिрдиा рдХ्рд▓ेрд╢ рдиौрдХा рдЪрд▓ाрдиे рдХी рд▓ीрд▓ा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЖрдкрдиे рд╡ेрджों рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХी рдеी, рдЖрдкрдХी рдЬрдп рд╣ो  ॥1॥

рдХ्рд╖िрддिрд░् рдЗрд╣ рд╡िрдкुрд▓рддрд░े рддрд╡ рддिрд╖्рдарддि рдкृрд╖्рдаे ।

рдзрд░рдгि- рдзाрд░рдг рдХिрдг рдЪрдХ्рд░-рдЧрд░िрд╖्рдаे। 

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рдХрдЪ्рдЫрдк рд░ुрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥2॥

рд╣े рдХेрд╢рд╡ ! рдкृрде्рд╡ी рдХे рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХे рдЪिрд╣्рди рд╕े рдХрдаोрд░ рдФрд░ рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╡िрд╢ाрд▓ рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдкीрда рдкрд░ рдкृрде्рд╡ी рд╕्рдеिрдд рд╣ै, рдРрд╕े рдХрдЪ्рдЫрдкрд░ूрдкрдзाрд░ी рдЬрдЧрдд्рдкрддि рдЖрдк рд╣рд░ि рдХी рдЬрдп рд╣ो॥2॥

рд╡рд╕рддि рджрд╢рдирд╢िрдЦрд░े рдзрд░рдгी рддрд╡ рд▓рдЧ्рдиा ।

рд╢рд╢िрдиि рдХрд▓ंрдХрд▓ेрд╡ рдиिрдордЧ्рдиा ।

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рд╕ूрдХрд░ рд░ूрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥3॥

рд╣े рдЬрдЧрджीрд╢! рдЪंрдж्рд░рдоा рдоें рдиिрдордЧ्рди рд╣ुрдИ рдХрд▓ंрдХ рд░ेрдЦा рдХे рд╕рдоाрди рдпрд╣ рдкृрде्рд╡ी рдЖрдкрдХे рджांрдд рдХी рдиोрдХ рдкрд░ рдЕрдЯрдХी рд╣ुрдИ рд╕ुрд╢ोрднिрдд рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै ,рдРрд╕े рд╕ुрдХрд░рд░ूрдкрдзाрд░ी рдЬрдЧрдд्рдкрддि рд╣рд░ि рдХेрд╢рд╡ рдХी рдЬрдп рд╣ो ॥3॥

рддрд╡ рдХрд░-рдХрдорд▓ рд╡рд░े рдирдЦрдо् рдЕрдж्рднुрдд рд╢ृंрдЧрдо्। 

рджрд▓िрдд рд╣िрд░рдг्рдпрдХрд╢िрдкु-рддрдиु рднृंрдЧрдо्। 

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рдирд░рд╣рд░ि рд░ूрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥4॥

рд╣िрд░рдг्рдпрдХрд╢िрдкुрд░ूрдкी рддुрдЪ्рдЫ рднृंрдЧ рдХो рдЪीрд░рдбाрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрдЪिрдд्рд░ рдиुрдХीрд▓े рдирдЦ рдЖрдкрдХे рдХрд░ рдХрдорд▓ рдоें рд╣ैं , рдРрд╕े рдиृрд╕िंрд╣рд░ूрдк рдзाрд░ी рдЬрдЧрдд्рдкрддि рд╣рд░ि рдХेрд╢рд╡ рдХी рдЬрдп рд╣ो ॥4॥ 

рдЫрд▓рдпрд╕ि рд╡िрдХ्рд░рдордгे рдмрд▓िрдо् рдЕрдж्рднुрдд-рд╡ाрдорди,

рдкрдж - рдирдЦ - рдиीрд░ рдЬрдиिрдд рдЬрди рдкाрд╡рди,

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рд╡ाрдорди рд░ूрдк, рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥5॥

рд╣े рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдордп рд╡ाрдордирд░ूрдкрдзाрд░ी рдХेрд╢рд╡ ! рдЖрдкрдиे рдкैрд░ рдмреЭाрдХрд░ рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдХो рдЫрд▓ рд╕े рдкрд╡िрдд्рд░ рдХिрдпा рддрдеा рдЕрдкрдиे рдЪрд░рдгрдирдЦों рдХे рдЬрд▓ рд╕े рд▓ोрдЧों рдХो рдкрд╡िрдд्рд░ рдХिрдпा , рдРрд╕े рдЖрдк рдЬрдЧрдд्рдкрддि рд╣рд░ि рдХी рдЬрдп рд╣ो। ॥5॥

рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп-рд░ुрдзिрд░-рдордпे рдЬрдЧрдж् рдЕрдкрдЧрдд-рдкाрдкрдо्। 

рд╕्рдирдкрдпрд╕ि рдкрдпрд╕ि рд╢рдоिрдд-рднрд╡-рддाрдкрдо्। 

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рднृрдЧुрдкрддि рд░ूрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥6॥

рд╣े рдХेрд╢рд╡ ! рдЖрдк рдиे рднृрдЧुрдкрддि (рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо) рд░ूрдк рдзाрд░рдгрдХрд░, рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпों рдХे рд░ुрдзिрд░ рд░ूрдк рдЬрд▓ рд╕े рд╕्рдиाрди рдХрд░ाрддे рд╣ुрдП рдЬрдЧрдд рдХो рдкрд╡िрдд्рд░ рдХрд░, рд╕ंрд╕ाрд░ рдХा рд╕рди्рддाрдк рджूрд░ рдХिрдпा рд╣ै। рд╣े рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо-рд░ूрдкрдзाрд░ी рдЬрдЧрдд्рдкрддि рдХेрд╢рд╡ рдЖрдкрдХी рдЬрдп рд╣ो ॥6॥

рд╡िрддрд░рд╕ि рджिрдХ्рд╖ु рд░рдгे рджिрдХ्рдкрддिрдХрдордиीрдпрдо ।

рджрд╢рдоुрдЦрдоौрд▓िрдмрд▓िं рд░рдордгीрдпрдо ।

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рд░рдШुрдкрддि рд╡ेрд╖ рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥7॥

рд╣े рдЬрдЧрдд् рд╕्рд╡ाрдоिрди् рд╢्рд░ीрд╣рд░े ! рдЖрдк рдпुрдж्рдз-рднूрдоि рдоें рд░ाрдо рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рд╕рдм рджिрд╢ाрдУं рдоें рджिрдХ्рдкाрд▓ों рдХो рдк्рд░рд╕рди्рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд░ाрд╡рдг рдХे рдЕрдд्рдпрди्рдд рдордиोрд╣рд░ рдХिрд░ीрдЯ рднूрд╖िрдд рд╕िрд░ों рдХी рд╕ुрди्рджрд░ рдмрд▓ि рд▓ेрдХрд░ рджрд╢-рджिрд╢ाрдУं рдоें рд╡िрддрд░िрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं । рдРрд╕े рд╢्рд░ीрд░ाрдоाрд╡рддाрд░ी рдЖрдк рдЬрдЧрдд्рдкрддि рднрдЧрд╡ाрди рдХेрд╢рд╡ рдХी рдЬрдп рд╣ो॥7॥

рд╡рд╣рд╕ि рд╡рдкुрд╖े рд╡िрд╢рджे рд╡рд╕рдиं рдЬрд▓рджाрднрдо ।

рд╣рд▓рд╣рддिрднीрддिрдоिрд▓िрддрдпрдоुрдиाрднрдо ।

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рд╣рд▓рдзрд░ рд░ूрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥8॥

рд╣े рдЬрдЧрдд् рд╕्рд╡ाрдоिрди् ! рдмрд▓рд░ाрдо-рд╕्рд╡рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░, рдЖрдкрдиे рдЕрдкрдиे рдЧौрд░ рд╢рд░ीрд░ рдоें рдирд╡ीрди рдЬрд▓рджाрдн рдЕрд░्рдеाрдд् рдиूрддрди рдоेрдШों рдХी рд╢ोрднा рдХे рд╕рджृрд╢ рдиीрд▓ाрдо्рдмрд░ рдзाрд░рдг рдХिрдпा рд╣ै। рдРрд╕ा рд▓рдЧрддा рд╣ै, рдпрдоुрдиाрдЬी рдоाрдиो рдЖрдкрдХे рд╣рд▓ рдХे рдк्рд░рд╣ाрд░ рд╕े рднрдпрднीрдд рд╣ोрдХрд░ рдЖрдкрдХे рд╡рд╕्рдд्рд░ рдоें рдЫिрдкी рд╣ुрдИ рд╣ैं । рд╣े рд╣рд▓рдзрд░рд╕्рд╡рд░ूрдк ! рдЬрдЧрдд्рдкрддि рднрдЧрд╡ाрди рдХेрд╢рд╡ рдЖрдкрдХी рдЬрдп рд╣ो ॥8॥

рдиिрди्рджрд╕ि рдпрдЬ्рдЮрд╡िрдзेрд░рд╣рд╣ рд╢्рд░ुрддिрдЬाрддрдо ।

рд╕рджрдпрд╣ृрджрдпрджрд░्рд╢िрддрдкрд╢ुрдШाрддрдо ।

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рдмुрдж्рдз рд╢рд░ीрд░ рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥9॥

рд╣े рдЬрдЧрджीрд╢्рд╡рд░! рдЖрдкрдиे рдмुрдж्рдз рд╢рд░ीрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░ рд╕рджрдп рд╣ृрджрдп рд╕े рдкрд╢ुрд╣рдд्рдпा рдХे рдк्рд░рддि рдХрдаोрд░рддा рджिрдЦाрддे рд╣ुрдП рдпрдЬ्рдЮрд╡िрдзाрди рд╕ंрдмंрдзी рд╢्рд░ुрддि-рд╕рдоुрджाрдп рдХी рдиिрди्рджा рдХी рд╣ै। рдмुрдж्рдз-рд░ूрдкрдзाрд░ी рднрдЧрд╡ाрди рдХेрд╢рд╡ рдХी рдЬрдп рд╣ो॥9॥

рдо्рд▓ेрдЪ्рдЫрдиिрд╡рд╣рдиिрдзрдиे рдХрд▓рдпрд╕ि рдХрд░рд╡ाрд▓рдо ।

рдзूрдордХेрддुрдоिрд╡ рдХिрдордкि рдХрд░ाрд▓рдо ।

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рдХрд▓्рдХि рд╢рд░ीрд░ рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥10॥

рд╣े рдЬрдЧрджीрд╢्рд╡рд░! рдо्рд▓ेрдЪ्рдЫ рд╕рдоूрд╣ рдХा рдиाрд╢ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдЖрдк рдХрд▓्рдХिрд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рдзूрдордХेрддु рдХे рд╕рдоाрди рдЕрдд्рдпрди्рдд рднрдпंрдХрд░ рддрд▓рд╡ाрд░ рдЪрд▓ाрддे рд╣ैं। рдРрд╕े рдХрд▓्рдХि рд░ूрдк рдзाрд░ी рдЖрдк рдЬрдЧрдд्рдкрддि рдХेрд╢рд╡ рдХी рдЬрдп рд╣ो ॥10॥

рд╢्рд░ीрдЬрдпрджेрд╡рдХрд╡ेрд░िрджрдоुрджिрддрдоुрджाрд░рдо ।

рд╢्рд░ृрдгु рд╕ुрдЦрджं рд╢ुрднрджं рднрд╡рд╕ाрд░рдо ।

рдХेрд╢рд╡ рдзृрдд-рджрд╢рд╡िрдз рд░ूрдк рдЬрдп рдЬрдЧрджीрд╢ рд╣рд░े ॥11॥

рд╣े рджрд╢рдмिрдз рд░ूрдкों рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рднрдЧрд╡рди् ! рдЖрдк рдоुрдЭ рд╢्рд░ीрдЬрдпрджेрд╡ рдХрд╡ि рдХी рдХрд╣ी рд╣ुрдИ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╕ाрд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк, рдордиोрд╣рд░ рдЖрдиंрджрджाрдпрдХ, рд╕ुрдЦ-рдк्рд░рдж рдПрд╡ं  рдХрд▓्рдпाрдгрдордп рддрдд्рд╡ рд░ूрдк рд╕्рддुрддि рдХो рд╕ुрдиो। рд╣े рджрд╢ाрд╡рддाрд░рдзाрд░ी ! рдЬрдЧрдд्рдкрддि рд╣рд░ि рдХेрд╢рд╡ рдЖрдкрдХी рд╕рджा рдЬрдп рд╣ो ॥11॥

рд╡ेрджाрди् рдЙрдж्рдзрд░рддे рдЬрдЧंрддि рд╡рд╣рддे рднू-рдЧोрд▓рдо् рдЙрдж्рдмिрдн्рд░рддे,

рджैрдд्рдпрдо् рджाрд░рдпрддे, рдмрд▓िрдо् рдЫрд▓рдпрддे, рдХ्рд╖рдд्рд░-рдХ्рд╖рдпрдо् рдХुрд░्рд╡рддे।

рдкौрд▓рд╕्рдд्рдпрдо् рдЬрдпрддे, рд╣рд▓рдо् рдХрд▓рдпрддे, рдХाрд░ुрдг्рдпрдо् рдЖрддрди्рд╡рддे, 

рдо्рд▓ेрдЪ्рдЫाрди् рдоूрд░्рдЫрдпрддे рджрд╢ाрдХृрддि-рдХृрддे рдХृрд╖्рдгाрдп рддुрдн्рдпрдо् рдирдоः।। 

- рд╢्рд░ी рдЬрдпрджेрд╡ рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी

рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдЬी рдХे 10 рдЕрд╡рддाрд░ : 

1. рдордд्рд╕्рдп :  рдордд्рд╕्рдп рдЕрд╡рддाрд░ рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдХा рдкрд╣рд▓ा рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ै рдЗрд╕ рдЕрд╡рддाрд░ рдоें рд╡िрд╖्рдгु рдЬी рдордЫрд▓ी рдмрдирдХрд░ рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдП рдеे। рдкुрд░ाрдгों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдпрд╣ рдЕрд╡рддाрд░ рд╕ृрд╖्рдЯि рдХो рдорд╣ाрдк्рд░рд▓рдп рд╕े рдмрдЪрдиे рдХे рд▓िрдП рд▓िрдпा рдЧрдпा।  рдоाрди्рдпрддा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрд╕ुрд░ рд╣рдпрдЧ्рд░ीрд╡ рдиे рдЬрдм рд╡ेрджों рдХो рдЪुрд░ाрдХрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рдХी рдЧрд╣рд░ाрдИ рдоें рдЫुрдкा рджिрдпा рдеा рддрдм рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдиे рдордд्рд╕्рдп рдЕрд╡рддाрд░ рдоें рдЖрдХрд░ рд╡ेрджों рдХो рдкाрдпा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдлिрд░ рд╕े рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा। 

2. рдХुрд░्рдо : рджूрд╕рд░ा рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ै рдХрдЪ्рдЫрдк рдЕрд╡рддाрд░ рдЬिрд╕े рдХूрд░्рдо рдЕрд╡рддाрд░ рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдХрдЫुрдЖ рдмрдирдХрд░ рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдП рдеे। рдЧ्рд░ंрдеो рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдпрд╣ рдЕрд╡рддाрд░ рд╕рдоुрди्рдж्рд░ рдоंрдерди рдоें рдорджрдж рдХे рд▓िрдП рдХрдЫुрд╡ा рдХा рд▓िрдпा рдеा। рдХрдЪ्рдЫрдк рдЕрд╡рддाрд░ рдоें рд╢्рд░ी рд╣рд░ि рдиे рдЫीрд░рд╕ाрдЧрд░ рдХे рд╕рдоुрдж्рд░ рдоंрдерди рдоें рдоंрджрд░ाрдЪрд▓ рдкрд░्рд╡рдд рдХो рдЕрдкрдиे рдкीрда рдкрд░ рд░рдЦрдХрд░ рд╕ंрднाрд▓ा рдеा। рдоंрдерди рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдоंрджрд░ाрдЪрд▓ рдкрд░्рд╡рдд рдФрд░ рд╡ाрд╕ुрдХी рд╕рд░्рдк рдХी рдорджрдж рд╕े рджेрд╡рддाрдУं рдФрд░ рд░ाрдХ्рд╖рд╕ों рдиे 14 рд░рдд्рди рдкाрдП рдеे। 

3. рд╡рд░ाрд╣ : рд╡рд░ाрд╣ рдЕрд╡рддाрд░ рдХो рд╣िंрджू рдзрд░्рдо рдЧ्рд░ंрдеों рдХे рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдХा рддीрд╕рд░ा рдЕрд╡рддाрд░ рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै।рджैрдд्рдп рд╣िрд░рдг्рдпाрдХ्рд╖ рдиे рдЬрдм рдкृрде्рд╡ी рдХो рд▓े рдЬाрдХрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рдоें рдЫिрдкा рджिрдпा рдеा рддрдм  рднрдЧрд╡рди рд╡िрд╖्рдгु рдиे рд╡рд░ाрд╣ (рд╕ूрдЕрд░) рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░рдХे рд╣िрд░рдг्рдпाрдХ्рд╖ рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рдХा рд╡рдз рдХिрдпा рдеा рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рдХो рдЙрд╕рдХे рдХрдХ्рд╖ рдоें рдкुрдиः рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдеा।  

4. рдирд░рд╕िंрд╣ : рд╣िрд░рдг्рдпрдХрд╢िрдкू рдХा рд╡рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рд╣ुрдЖ рдЪौрдеा рдЕрд╡рддाрд░ рдирд░рд╕िंрд╣ рд╣ै। рдЗрд╕ рдЕрд╡рддाрд░ рдоें рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдкрддि рдирд░рд╕िंрд╣ рдорддрд▓рдм рдЖрдзे рд╢ेрд░ рдФрд░ рдЖрдзे рдордиुрд╖्рдп рдмрдирдХрд░ рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдП рдеे। рдЗрд╕рдоें рднрдЧрд╡ाрди рдХा рдЪेрд╣рд░ा рд╢ेрд░ рдХा рдеा рдФрд░ рд╢рд░ीрд░ рдЗंрд╕ाрди рдХा рдеा рдирд░рд╕िंрд╣ рдЕрд╡рддाрд░ рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рднрдХ्рдд рдк्рд░рд╣рд▓ाрдж рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдХे рдкिрддा рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рд╣िрд░рдг्рдпрдХрд╢्рдпрдк рдХो рдоाрд░ा рдеा। 

5. рд╡ाрдорди : рд╡ाрдорди рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдХा рдкांрдЪрд╡ा рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ै।  рдЗрд╕рдоें рднрдЧрд╡ाрди рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдмाрд▓рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдзрд░рддी рдкрд░ рдЖрдП рдеे।

рд╢्рд░ीрднृрдЧु-рд╕ंрд╣िрддा (рдоूрд▓)

рдЖрдд्рдорддрдпा рддрджा рдЧुрд░ोः рднृрдЧोः рд╡ा рдЗрдд्рдпुрдХ्рддрд╡ाрди् ।

рдк्рд░рднो рдм्рд░ूрд╣ि рдХрдеां рдмрд▓ेः рд╡ाрдордирд╕्рдп рдордорд╢्рд░ुрдгुрд╡े ॥

рддрдм рдЖрдд्рдорддрдпा (рд╣ाрддिрдо рддाрдИ) рдиे рдЖрдЪाрд░्рдп рднृрдЧु рд╕े рдХрд╣ा :"рд╣े рдк्рд░рднो ! рдоुрдЭрд╕े рдХृрдкрдпा рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рддрдеा рд╡ाрдорди рдХी рдХрдеा рдХрд╣िрдпे। рд░рдХ्рд╖ा рд╕ूрдд्рд░ рдмांрдзрддे рд╕рдордп рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдпा рдкुрд░ोрд╣рдд рдЕрдкрдиे рдпрдЬрдоाрди рдХो ‘рдпेрди рдмрдж्рдзो рдмрд▓ि рд░ाрдЬा рджाрдирд╡ेрди्рдж्рд░ो рдорд╣ाрдмрд▓:’ рдХा рд╢्рд▓ोрдХ рдХ्рдпों рдХрд╣рддा рд╣ै ? рдоैं рдЖрдкрдХे рдоुрдЦ рд╕े рдЗрд╕ рдХрдеा рдХा рд╢्рд░рд╡рдг рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ।  

рдЛрд╖ि рднृрдЧु рдиे рддрдм рдХрд╣рдиा рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा : рдкुрд░ाрдХрд▓्рдк рдоें рдХिрд╕ी рд╕рдордп рджैрдд्рдпрд░ाрдЬ рдмрд▓ि рдиे рдЕрдд्рдпрди्рдд рдкрд░ाрдХ्рд░рдо рд╕े рддीрдиों рд▓ोрдХों рдХो рдпुрдж्рдз рдоें рдкрд░ाрд╕्рдд рдХрд░ рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдкृрде्рд╡ी рд╕рд╣िрдд рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рджाрди рдХрд░ рджिрдпा । рдХिрди्рддु рджाрди рджेрдиे рдХे рдЧрд░्рд╡ рд╕े рдЙрд╕рдХा рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдФрд░ рднी рдЕрдд्рдпрди्рдд рджृрдв рддрдеा рдк्рд░рдмрд▓ рд╣ो рдЙрдаा । рддрдм рднрдЧрд╡ाрди् рдиाрд░ाрдпрдг рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдмрдЯुрдХ (рд╡ाрдорди) рд╡ेрд╢ рдзाрд░рдг рдХрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЖ рдЦреЬे рд╣ुрдП । рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╣рдоाрд░े рдкूрд░्рд╡рдХुрд▓ рдоें рд╣ुрдП рдЖрдЪाрд░्рдп рднृрдЧु (рд╢ुрдХ्рд░ाрдЪाрд░्рдп) рдЬो рдЙрд╕ рдХाрд▓ рдоें рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдХे рд░ाрдЬрдкुрд░ोрд╣िрдд рдПрд╡ं рднी рд░ाрдЬрдЧुрд░ु рднी рдеे,рдиे рдмрд▓ि рдХो рдЪेрддाрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा :"рдпрд╣ рдмрдЯुрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдХोрдИ рдФрд░ рдирд╣ीं, рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдХे рд╡ेрд╢ рдоें рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рднрдЧрд╡ाрди् рд╣рд░ि рд╢्рд░ीрдорди्рдиाрд░ाрдпрдг рд╕्рд╡рдпं рд╣ैं । рддुрдо рдЗрдирдХे рдзोрдЦे рдоें рдордд рдЖрдУ ।"

рдЬрдм рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдиे рдЙрдирд╕े рджाрди рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХी рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХी, рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рджाрди рдоें рдХौрди рд╕ी рд╡рд╕्рддु рдЪाрд╣िрдП, рдпрд╣ рдк्рд░рд╢्рди рдХिрдпा рддो рдм्рд░ाрд╣्рдордг рд╡ेрд╢ рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рдмрдЯुрдХ рдмोрд▓ा :"рдоुрдЭे рдХेрд╡рд▓ рд╕ाреЭे рддीрди рдкрдЧ рднूрдоि рдЪाрд╣िрдП ।" рдЬрдм рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдиे рд╣рдардкूрд░्рд╡рдХ рдЧुрд░ु рдХी рдЪेрддाрд╡рдиी рдХो рдЕрдирд╕ुрдиा рдХрд░ рджिрдпा, рддो рднाрд░्рдЧрд╡ рдЙрд╕ рдкाрдд्рд░ рдХे рдЬрд▓-рдоाрд░्рдЧ рдоें рдЬाрдХрд░ рдмैрда рдЧрдП, (рдЬрд╣ाँ рд╕े рджाрди рдХे рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХे рд▓िрдП рд╢ाрд╕्рдд्рд░ोрдХ्рдд рд░ीрддि рд╕े рдЬрд▓ рд╣рдеेрд▓ी рдкрд░ рдЫोреЬा рдЬाрддा рд╣ै ।)  рддाрдХि рдЬрд▓ рди рдЫोреЬा рдЬा рд╕рдХे рдФрд░ рд░ाрдЬा рдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк рддрдеा рджाрди рдкूрд░्рдг рди рд╣ो рд╕рдХे । рддрдм рдмрдЯुрдХрд╡ेрд╢рдзाрд░ी рд╡ाрдорди рдмोрд▓े :"рд░ाрдЬрди् ! рд▓рдЧрддा рд╣ै рдЬрд▓-рдкाрдд्рд░ рдХी рдирд▓ी (рдЪрдЮ्рдЪु / рдмिрд▓) рдоें рдХुрдЫ рдХрдЪрд░ा рдЖ рдЬाрдиे рд╕े рдЬрд▓ рдХा рдоाрд░्рдЧ рдЕрд╡рд░ुрдж्рдз рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै । рддुрдо рдЗрд╕ рд╕ींрдХ рд╕े рдЙрд╕ рдмाрдзा рдХो рджूрд░ рдХрд░ рджो ।"рддрдм рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдиे рдЙрд╕ рд╕ींрдХ рд╕े рдЪрдЮ्рдЪु рдоें рд╕्рдеिрдд рдмाрдзा рдХो рд╣рдЯाрдиे рдХा рдпрдд्рди рдХिрдпा । рдЪूँрдХि рд╡рд╣ाँ рдЖрдЪाрд░्рдп рднृрдЧु рдмैрдаे рд╣ुрдП рдеे рдФрд░ рдЙрд╕ рд╕ींрдХ рд╕े рдЙрдирдХा рджрдХ्рд╖िрдг рдиेрдд्рд░ рдмिंрдз рдЧрдпा (рд╡िрдж्рдз рд╣ो рдЧрдпा), рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдмिрд▓рдмिрд▓ाрдХрд░ рдЙрд╕ рдмिрд▓ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдЖ рдЧрдП । (рддрдм рд╕े рд╣рдоाрд░े рдХुрд▓ рддрдеा рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдоें рдХृрд╖्рдг рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рдЪрд▓ рдкреЬी ।)

рдЖрдд्рдорддрдпा ! (рд╣ाрддिрдо рддाрдИ !) рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╕ंрдХрд▓्рдк рдкूрд░ा рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рд░ाрдЬा рдиे рдмрдЯुрдХрд╡ेрд╢рдзाрд░ी рдмрдЯुрдХेрд╢्рд╡рд░ рд╡ाрдорди рд╕े рдХрд╣ा рдХि рд╡े рд╕ाреЭे рддीрди рдкрдЧ рдЪрд▓ें, - рдЬिрддрдиी рднूрдоि рдЙрдирдХे рдкрдЧ рдХे рддрд▓े рдЖ рдЬाрдП, рдЙрд╕े рджाрди рдоें рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ рд▓ें । рддрдм рд╡ाрдорди рдиे рдПрдХ рдкрдЧ рдоें рдоृрдд्рдпुрд▓ोрдХ (рдзрд░рддी) рдХो, рджूрд╕рд░े рдоें рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдХो рддрдеा рддीрд╕рд░े рдоें рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХो рдоाрдк рд▓िрдпा рдФрд░ рд░ाрдЬा рд╕े рдкूрдЫा :"рдЖрдзा рдкрдЧ рдХрд╣ाँ рд░рдЦूँ ?"

рдФрд░ рдЬрдм рд╕्рд╡рдпं рднрдЧрд╡ाрди् рд╡िрд╖्рдгु рдиे рд╡ाрдорди рдХा рд╡ेрд╖ рдзрд░рдХрд░ рдк्рд░рд╣рд▓ाрдж рдХे рдкौрдд्рд░ рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рд╕े рджाрди рдоें  рд╕ाреЭे рддीрди рдбрдЧ рднूрдоि рдЙрд╕рд╕े рджाрди рдоें рдоाँрдЧी рдеी। рддрдм  рджैрдд्рдпों рдХे рдЧुрд░ु `рд╢ुрдХ्рд░ाрдЪाрд░्рдп ' (рдпрд╣ рджैрдд्рдпों рдХे рдЧुрд░ु рдХी рдЙрдкाрдзि рд╣ै, рдЬो рдорд╣рд░्рд╖ि рднृрдЧु рдХे рдХुрд▓ рдХी рд╣ी рд╕рди्рддाрди рд╣ैं рдЬिрд╕рдХी рдЕрдкрдиी  рдХुрд▓-рдкрд░ंрдкрд░ा рд╣ै) рдиे  рдмрд▓ि рдХो рдкрд╣рд▓े рддो рд░ोрдХा рдХिрди्рддु рдЬрдм рд╡рд╣ рдирд╣ीं рд░ुрдХा рддो рдЙрд╕ рдкाрдд्рд░ рдХे рднीрддрд░ рд╡рд╣ाँ рдЬाрдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрд╕рдХे рдЙрд╕ рдЬрд▓рдоाрд░्рдЧ рдХो рдЕрд╡рд░ुрдж्рдз рдХрд░ рджिрдпा, рдЬिрд╕рд╕े рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХрд░рддे рд╕рдордп рдЬрд▓ рдЫोреЬा рдЬाрддा рд╣ै । рддрдм рдм्рд░ाрд╣्рдордг-рд╡ेрд╢рдзाрд░ी рд╡ाрдорди рдиे рдмрд▓ि рд╕े рдХрд╣ा рдеा : `рд░ाрдЬрди् ! рдЬрд▓ рдХे рдоाрд░्рдЧ рдоें рдХोрдИ рдЕрд╡рд░ोрдз рд╣ै рдХृрдкрдпा рдЗрд╕ рддिрдирдХे рд╕े рдЙрд╕े рд╣рдЯा рджीрдЬिрдпे рдирд╣ीं рддो рдЖрдкрдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк рдЕрдкूрд░्рдг рд░рд╣ рдЬाрдПрдЧा ।' рддрдм рдмрд▓ि рдиे рдЙрдирдХे рд╣ाрде рд╕े рддिрдирдХा рд▓ेрдХрд░ рдЙрд╕рд╕े рдЙрд╕ рдЕрд╡рд░ोрдз рдХो рд╣рдЯाрдиे рдХा рдпрдд्рди рдХिрдпा । рд╡рд╣ी рддिрдирдХा рд╢ुрдХ्рд░ाрдЪाрд░्рдп рдХी рдПрдХ рдЖँрдЦ рдоें рдЬा рдШुрд╕ा рдФрд░ рд╡े рддреЬрдкрдХрд░ рд╡рд╣ाँ рд╕े рд╣рдЯ рдЧрдП ।рдпрд╣ी рд╢ुрдХ्рд░ाрдЪाрд░्рдп рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╢्рд░ी рд╣рд░ि рдХो рдЗрд╕ рдЫрд▓ рдХे рд▓िрдП рдХ्рд░ोрдзрд╡рд╢ рдЙрдирдХे рд╕ीрдиे рдкрд░ рдкाрджाрдШाрдд рдХिрдпा рдеा рддो рд╢्рд░ी рд╣рд░ि рдиे рдоुрд╕्рдХुрд░ाрдХрд░ рдЛрд╖ि рднृрдЧु рд╕े рдкूрдЫा рдеा :"рдЕрд░े! рдЖрдкрдХे рдкैрд░ рдоें рдЪोрдЯ рддो рдирд╣ीं рд▓рдЧी? рдХ्рдпोंрдХि рдоेрд░ा рд╡рдХ्рд╖рд╕्рдерд▓ рдХрдаोрд░ рд╣ै рдФрд░ рдЖрдкрдХे рдЪрд░рдг рдмрд╣ुрдд рдХोрдорд▓ рд╣ैं।" "рддрдм рдЛрд╖ि рдиे рдЙрдирдХे рдк्рд░рд╢्рди рдХो рд╕ुрдиा-рдЕрдирд╕ुрдиा рдХрд░ рджिрдпा рдХिрди्рддु рддрдм рднी рдЛрд╖ि рд╢ुрдХ्рд░ाрдЪाрд░्рдп рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рдоें рджैрдд्рдпों рдХे рд▓िрдП рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि рдФрд░ рд╢्рд░ी рд╣рд░ि рдХे рдк्рд░рддि рдХुрдЫ рдж्рд╡ेрд╖ рдЕрд╡рд╢्рдп рдмрдиा рд░рд╣ा । рдЗрд╕ рдШрдЯрдиा рд╕े рдПрдХ рд▓ोрдХोрдХ्рддि рдмрдиी।

рдХ्рд╖рдоा рдмреЬрди рдХो рдЪाрд╣िрдпे, рдЫोрдЯрди рдХो рдЙрдд्рдкाрдд।

рдХा рд░рд╣ीрдо рд╣рд░ी рдХा рдШрдЯ्рдпो, рдЬो рднृрдЧु рдоाрд░ी рд▓ाрдд।।

рдЕрд░्рдеाрдд рдЙрдж्рджंрдбрддा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╣рдоेрд╢ा рдЫोрдЯे рдХрд╣े рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдХ्рд╖рдоा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╣ी рдмреЬे рдмрдирддे рд╣ैं। рднृрдЧु рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдиे рдХ्рд░ोрдз рдХрд░рдХे рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЫोрдЯा рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░ рджिрдпा, рдЬрдмрдХि рд╡िрд╖्рдгु рднрдЧрд╡ाрди рдХ्рд╖рдоा рдХрд░рдХे рдФрд░ рднी рдмреЬे рд╣ो рдЧрдП। рдЕрдзिрдХांрд╢ рдоाрдорд▓ों рдоें рдк्рд░рд╣ाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд▓ाрдд рдХी рднी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдирд╣ीं рдкреЬрддी, рд╣рдоाрд░ी рдЬिрд╣्рд╡ा рд╣ी рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै।`рд░рд╣िрдорди рдЬिрд╣्рд╡ा рдмाрд╡рд░ी, рдХрд╣ рдЧрдпी рд╕рд░рдЧ-рдкрддाрд▓।рдЖрдк рдХрд╣ рднीрддрд░ рдЧрдпी, рдЬूрддी рдЦाрдд рдХрдкाрд▓।।' рдЕрд░्рдеाрдд рдмाрд╡рд░ी рдЬिрд╣्рд╡ा рдЕंрдЯ-рд╢ंрдЯ рдмрдХрд╡ाрд╕ рдХрд░рдХे, рдЕрдкрд╢рдм्рдж рдХрд╣ рдХрд░ рдЬीрдн рддो  рдоुँрд╣ рдХे рднीрддрд░ рдЪрд▓ी рдЬाрддी рд╣ै।  рдордЧрд░ рдмрджрд▓े рдоें рд╕िрд░ рдХो рдЬूрддे рдЦाрдиे рдкреЬрддे рд╣ैं।  

рд╣े рдЖрдд्рдорддрдпा ! (рд╣ाрддिрдо рддाрдИ !) рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╕ंрдХрд▓्рдк рдкूрд░ा рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рд░ाрдЬा рдиे рдмрдЯुрдХрд╡ेрд╢рдзाрд░ी рдмрдЯुрдХेрд╢्рд╡рд░ рд╡ाрдорди рд╕े рдХрд╣ा рдХि рд╡े рд╕ाреЭे рддीрди рдкрдЧ рдЪрд▓ें,- рдЬिрддрдиी рднूрдоि рдЙрдирдХे рдкрдЧ рдХे рддрд▓े рдЖ рдЬाрдП, рдЙрд╕े рджाрди рдоें рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ рд▓ें । 

рддрдм рд╡ाрдорди рдиे рдПрдХ рдкрдЧ рдоें рдоृрдд्рдпुрд▓ोрдХ (рдзрд░рддी) рдХो, рджूрд╕рд░े рдоें рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдХो рддрдеा рддीрд╕рд░े рдоें рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХो рдоाрдк рд▓िрдпा рдФрд░ рд░ाрдЬा рд╕े рдкूрдЫा :"рдЖрдзा рдкрдЧ рдХрд╣ाँ рд░рдЦूँ ?"  рддрдм рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдиे рдЕрдкрдиा рдорд╕्рддрдХ рдЭुрдХाрдХрд░ рдХрд╣ा -"рдк्рд░рднो ! рдЕрдм рддो рдоेрд░ा рдорд╕्рддрдХ (рдЕрд╣ंрдХाрд░) рд╣ी рд╡рд╣ рд╢ेрд╖ рд╕्рдеाрди рд╣ै рдЬिрд╕ рдкрд░ рдЖрдк рдЕрдкрдиा рдкाрд╡рди рдЪрд░рдг рд░рдЦрдХрд░ рдоुрдЭे рдзрди्рдп рдХрд░ें ।" рдоैं рдЬाрдирддा рд╣ूँ рдХि рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдХे рд╡ेрд╖ рдоें рдЖрдк рд╕्рд╡рдпं рднрдЧрд╡ाрди् рдиाрд░ाрдпрдг рдоेрд░े рд╕рдордХ्рд╖ рдЦреЬे рд╣ैं рдЗрд╕рд╕े рдмреЭрдХрд░ рдоेрд░े рд▓िрдП рдФрд░ рдХ्рдпा рд╕ौрднाрдЧ्рдп рд╣ोрдЧा ? "рддрдм рд╡ाрдорди-рд╡ेрд╖рдзाрд░ी рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрд╣рд░ि рдиे рдЭुрдХрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдШुрдЯрдиे рд╕े рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдХे рдорд╕्рддрдХ рдХो рджрдмाрдХрд░ рдЙрд╕े рдкाрддाрд▓ рднेрдЬ рджिрдпा рдЕрд░्рдеाрдд् рдкाрддाрд▓ рд▓ोрдХ рдХा рд░ाрдЬ्рдп рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдпे рджे рджिрдпा। рдпрд╣ рдкाрддाрд▓ рдмрд▓ि рдХी рдзрд░рддी рдХे рджूрд╕рд░े рд╕िрд░े рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рдеा рдЬрд╣ाँ рджैрдд्рдпрд░ाрдЬ рдХा рдХुрд▓ рдлрд▓-рдлूрд▓ рдФрд░ рдкрдирдк рд░рд╣ा рдеा । рдЬрдм рдмрд▓ि рд░рд╕ाрддрд▓ рдоें рдЪрд▓ा рдЧрдпा рддрдм рдмрд▓ि рдиे рдЕрдкрдиी рднрдХ्рддि рдХे рдмрд▓ рд╕े рднрдЧрд╡ाрди рдХो рд░ाрдд-рджिрди рдЕрдкрдиे рд╕ाрдордиे рд░рд╣рдиे рдХा рд╡рдЪрди рд▓े рд▓िрдпा рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдХो рдЙрдирдХा рдж्рд╡ाрд░рдкाрд▓ рдмрдирдиा рдкрдб़ा।  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдиाрд░ाрдпрдг рдХा рдкाрддाрд▓ рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕рдордп рдмीрдд рдЧрдпा।  рдЙрдзрд░ рдмैрдХुंрда рдоें рдиाрд░ाрдпрдг рдХी рдЕрдиुрдкрд╕्рдеिрддि рд╕े рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдЬी рдХो рдЪिंрддा рд╣ोрдиे рд▓рдЧी। 

рддрднी рдиाрд░рджрдЬीрдХा рдЖрдиा рд╣ुрдЖ। рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдЬी рдиे рдХрд╣ा, `рдиाрд░рджрдЬी рдЖрдк рддो рддीрдиों рд▓ोрдХों рдоें рдШूрдорддे рд╣ैं, рдХ्рдпा рдиाрд░ाрдпрдг рдХो рдХрд╣ीँ рджेрдЦा рд╣ै рдЖрдкрдиे ?” рдиाрд░рджрдЬी рдмोрд▓े, “рдкाрддाрд▓ рд▓ोрдХ рдоें рд╣ैं рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдХे рдк्рд░рд╣рд░ी рдмрдиे рд╣ुрдП рд╣ै рдЬрдЧрддрдХे рд╕्рд╡ाрдоी।  ” рддрдм рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдЬी рдиे рдХрд╣ा, ” рдоुрдЭे рдЖрдк рд╣ी рдХोрдИ рдпुрдХ्рддि рдмрддाрдПं рдЬिрд╕рд╕े рдоैं рдЕрдкрдиे рдкрддि рдХो рдкुрдиः рдпрд╣ाँ рд▓ा рд╕рдХूं। ” рддрдм рдиाрд░рджрдиे рдХрд╣ा рдЖрдк рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдХो рднाрдИ рдмрдиा рд▓ें рдФрд░ рд░рдХ्рд╖ा рдХा рд╡рдЪрди рд▓ें। рдФрд░ рдкрд╣рд▓े рдд्рд░िрд╡ाрдЪा рдХрд░рд╡ा рд▓ें рдХि рджрдХ्рд╖िрдгा рдоें рдЬो рдоांрдЧुрдЧी рдЙрд╕े рд╡े рджेंрдЧे рдФрд░ рдФрд░ рджрдХ्рд╖िрдгा рдоें рдЕрдкрдиे рдиाрд░ाрдпрдг рдХो рдоांрдЧ рд▓ें। ”рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдЬी рд╕ुрди्рджрд░ рд╕्рдд्рд░ीрдХे рд░ूрдкрдоें рд░ोрддे рд╣ुрдП рдкाрддрд▓ рдкрд╣ुंрдЪी | рдмрд▓िрдиे рдХрд╣ा, “рдХ्рдпों рд░ो рд░рд╣ीं рд╣ैं рдЖрдк ?”рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдЬी рдмोрд▓ीं, “рдоेрд░ा рдХोрдИ рднाрдИ рдирд╣ीँ рд╣ैं; рдЗрд╕рд▓िрдП рдоैं рджुрдЦी рд╣ूं। ”рддрдм рдмрд▓ि рдмोрд▓े “рдЖрдк рдоेрд░ी рдзрд░्рдо рдХी рдмрд╣рди рдмрди рдЬाрдПं। ” рддрдм рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдиे рдЙрд╕े рд░рдХ्рд╖ाрдмрди्рдзрди рдмांрдзрдХрд░ рдЕрдкрдиा рднाрдИ рдмрдиाрдпा рдФрд░ рдЙрдкрд╣ाрд░ рд╕्рд╡рд░ुрдк рдЕрдкрдиे рдкрддि рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдХो рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рд▓े рдЖрдИ। рдЙрд╕ рджिрди рд╢्рд░ाрд╡рдг рдоाрд╕ рдХी рдкूрд░्рдгिрдоा рддिрдеि рдеी рддрдм рд╕े рдпे рд░рдХ्рд╖ा-рдмрди्рдзрди рдЖрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ। рдЬाрддे рд╕рдордп рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдиे рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдХो рд╡рд░рджाрди рднी рджिрдпा рдХि рд╡рд╣ рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рдЪाрд░ рдорд╣ीрдиे рдкाрддाрд▓ рдоें рд╣ी рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░ेंрдЧे। рдпрд╣ рдЪाрд░ рдорд╣ीрдиा рдЪрд░्рддुрдоाрд╕ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै , рдЬो рджेрд╡-рд╢рдпрдиी рдПрдХाрджрд╢ी рд╕े рд▓ेрдХрд░ рджेрд╡-рдЙрдаाрдиी рдПрдХाрджрд╢ी рддрдХ рд╣ोрддा рд╣ै।

рдпрд╣ рдХрдеा рд╕ुрдирдХрд░ рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдЕрдд्рдпрди्рдд рдЪрдХिрдд рд╣ुрдЖ  । рдЙрд╕рдиे рдЖрдЪाрд░्рдп рд╕े рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХी рдХि рдЗрд╕ рдХрдеा рдХा рдЧूрдв рддाрдд्рдкрд░्рдп рднी рдЙрд╕े рд╕рдордЭाрдПँ । рдЙрд╕рдХे рдЗрд╕ рдиिрд╡ेрджрди рдкрд░ рдЖрдЪाрд░्рдп (рднृрдЧु) рдкुрдиः рдмोрд▓े : "рдк्рд░рдХृрддि рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╢рд░ीрд░ рд╣ी рдиाрд░ाрдпрдг рдХा рдкрд╣рд▓ा рдкрдЧ рд╣ै рдЬिрд╕ рдкрд░ рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЕрдкрдиा рдЖрдзिрдкрдд्рдп рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рдоाрди рд▓ेрддा рд╣ै । рдпрд╣ рдоाрди्рдпрддा рд╣ी рдорди рд╣ै । рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХे рд╕ाрде рд╡рд╣ рдмрд▓рд╡ाрди् (рдмрд▓ी) рд╣ोрдХрд░ рдорди рд░ूрдкी рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рд╕्рд╡ाрдоी рдмрди рдмैрдарддा рд╣ै рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдЖрдкрдХो рдПрдХ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдПрдХрдЫрдд्рд░ рд░ाрдЬा рдШोрд╖िрдд рдХрд░рддा рд╣ै । рддीрд╕рд░े рдкрдЧ рдоें рд╡рд╣ рдорди рд╕े рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЕрд╣ंрдХाрд░ / рдорди; - рдЕрди्рддрд░िрдХ्рд╖ (рдорди рдХे рдЧूрдв рд░рд╣рд╕्рдп) рдоें рд╡िрдЪрд░рддा рд░рд╣рддा рд╣ै । рдЪूँрдХि рдЕрди्рддрд░िрдХ्рд╖ рдЕрд╕ीрдо рдФрд░ рдЕрдирди्рдд рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡рд╣ рдЙрд╕рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддा । рдкрд╣рд▓े рдкрдЧ рдХी рднूрдоि (рдЬрди्рдо), рджूрд╕рд░े рдкрдЧ рдХी рднूрдоि (рд╢рд░ीрд░) рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рддो рдорди / рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЕрдиाрдпाрд╕ рд╣ी рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै рдХिрди्рддु рдорди рд╕े рдкूрд░्рд╡ (рдЬो рддрдд्рд╡ рд╣ै рдЙрд╕ рддрдд्рд╡) рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░рдиा рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं । рд╡рд╣ рднूрдоि рдиाрд░ाрдпрдг рдХी рд╣ै । рд╡рд╣ рднूрдоि рдиाрд░ाрдпрдг рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдП рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рднी рдорди / рдЕрд╣ंрдХाрд░ рджाрди рдХे рдЙрдж्рдзрдд рдорд╕्рддрдХ рдЧрд░्рд╡ рд╕े рднрд░ा рдЦреЬा рд░рд╣рддा рд╣ै । рдЬрдм рдЙрд╕ рдЧрд░्рд╡ рдХो рд╡ाрдорди рдЕрдкрдиे рджाрд╣िрдиे рдШुрдЯрдиे рд╕े рдХुрдЪрд▓рдХрд░ рдирд╖्рдЯрдк्рд░ाрдп рдХрд░ рджेрддा рд╣ै, рддрдм рд╡рд╣ рдорди / рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдкाрддाрд▓ рдоें рдЬाрдХрд░ рдЫिрдк рдЬाрддा рд╣ै рдХिрди्рддु рдлिрд░ рднी рдирд╖्рдЯ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рдЖрдд्рдоा рдХा рдЕंрд╢ рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдиाрд░ाрдпрдг рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЖрдд्рдорддрдд्рд╡ рд╣ै । рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рджेрд╡рд░ाрдЬ рдЗंрдж्рд░ рдХे рд╢ाрд╕рди рдоें рдмрд╣ाрд▓ рд╣ो рдЧрдпा। 

6. рд╢्рд░ी рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо :  рд╡िрд╖्рдгु рдХे рдЕрд╡рддाрд░ рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рд╢िрд╡ рдХे рдкрд░рдо рднрдХ्рдд рдеे।  рднрдЧрд╡ाрди рд╢ंрдХрд░ рдиे рдЗрдирдХी рднрдХ्рддि рд╕े рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ोрдХрд░ рдЗрдирдХो рдкрд░рд╢ु рд╢рд╕्рдд्рд░ рджिрдпा рдеा। рдЗрдирдХा рдиाрдо рд░ाрдо рдеा рдФрд░ рдкрд░рд╢ु рд▓ेрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд╣ рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рдХрд╣рд▓ाрддे рдеे। рд╕рд╣рд╕्рдд्рд░рдмाрд╣ु рдХा рд╡рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП  рд╣ी рдЗрдирдХा рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ рдеा। рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЗрди्рд╣ोंрдиे 21 рдмाрд░ рдХ्рд╖рдд्рд░िрдпों рдХा рд╡िрдиाрд╢ рдХिрдпा рдеा।  

7. рд╢्рд░ी рд░ाрдо : рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдиे рдд्рд░ेрддा рдпुрдЧ рдоें рдЕрдпोрдз्рдпा рдХे рд░ाрдЬा рджрд╢рд░рде рдФрд░ рдЙрдирдХी рдкрд╣рд▓ी рд░ाрдиी рдХौрд╢рд▓्рдпा рдХे рдкुрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें -рд░ाрдХ्рд╖рд╕рд░ाрдЬ рд░ाрд╡рдг рдХा рд╡рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП ,рдЬрди्рдо рд▓िрдП рдеे। 

 рдХौрди рд░ाрдо ? :> 

ЁЯСЙgarudajee ke saat prashn tatha kaakabhushundi ke uttar: 

рдЧрд░ुрдб़рдЬी рдХे рд╕ाрдд рдк्рд░рд╢्рди рддрдеा рдХाрдХрднुрд╢ुрдг्рдбि рдХे рдЙрдд्рддрд░ : [рдХाрдо+рдХ्рд░ोрдз +рд▓ोрдн= рддीрдиो рдРрд╖рдгाрдПँ рдоिрд▓ рдЬाрдПँ рддो рд╕рди्рдиिрдкाрдд (typhus, delirium, рдк्рд░рд▓ाрдк рдпा рдиींрдж рдХी рдмेрд╣ोрд╢ी рдоें рдмोрд▓рдиा) рд░ोрдЧ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै।]  

рдоोрд╣ рд╕рдХрд▓ рдм्рдпाрдзिрди्рд╣ рдХрд░ рдоूрд▓ा।

 рддिрди्рд╣ рддे рдкुрдиि рдЙрдкрдЬрд╣िं рдмрд╣ु рд╕ूрд▓ा॥

рдХाрдо рдмाрдд рдХрдл рд▓ोрдн рдЕрдкाрд░ा। 

рдХ्рд░ोрдз рдкिрдд्рдд рдиिрдд рдЫाрддी рдЬाрд░ा॥15॥

рднाрд╡ाрд░्рде:- рд╕рдм рд░ोрдЧों рдХी рдЬрдб़ рдоोрд╣ (рдЕрдЬ्рдЮाрди-рдЕрд╡िрдж्рдпा, illusion of ignorance , рд╡िрдж्рдпा -illusion of knowledge) рд╣ै। рдЙрди рд╡्рдпाрдзिрдпों рд╕े рдлिрд░ рдФрд░ рдмрд╣ुрдд рд╕े рд╢ूрд▓ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддे рд╣ैं। рдХाрдо рд╡ाрдд рд╣ै, рд▓ोрдн рдЕрдкाрд░ (рдмрдв़ा рд╣ुрдЖ) рдХрдл рд╣ै рдФрд░ рдХ्рд░ोрдз рдкिрдд्рдд рд╣ै рдЬो рд╕рджा рдЫाрддी рдЬрд▓ाрддा рд░рд╣рддा рд╣ै॥15॥

* рдк्рд░ीрддि рдХрд░рд╣िं рдЬौं рддीрдиिрдЙ рднाрдИ। 

рдЙрдкрдЬрдЗ рд╕рди्рдпрдкाрдд рджुрдЦрджाрдИ॥

рдмिрд╖рдп рдордиोрд░рде рджुрд░्рдЧрдо рдиाрдиा। 

      рддे рд╕рдм рд╕ूрд▓ рдиाрдо рдХो рдЬाрдиा॥16॥

рднाрд╡ाрд░्рде:-рдпрджि рдХрд╣ीं рдпे рддीрдиों рднाрдИ (рд╡ाрдд, рдкिрдд्рдд рдФрд░ рдХрдл, рддीрдиों рдРрд╖рдгाрдПँ) рдк्рд░ीрддि рдХрд░ рд▓ें (рдоिрд▓ рдЬाрдПँ), рддो рджुःрдЦрджाрдпрдХ рд╕рди्рдиिрдкाрдд рд░ोрдЧ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै। рдХрдаिрдирддा рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд (рдкूрд░्рдг) рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЬो рд╡िрд╖рдпों рдХे рдордиोрд░рде рд╣ैं, рд╡े рд╣ी рд╕рдм рд╢ूрд▓ (рдХрд╖्рдЯрджाрдпрдХ рд░ोрдЧ) рд╣ैं, рдЙрдирдХे рдиाрдо рдХौрди рдЬाрдирддा рд╣ै (рдЕрд░्рдеाрдд्‌ рд╡े рдЕрдкाрд░ рд╣ैं)॥16॥

`рд░рдорди्рддे рдпोрдЧिрдиः рдпрд╕्рдоिрди् рд╕ рд░ाрдоः।' рд░ोрдо рд░ोрдо рдоें рд░рдордиे рд╡ाрд▓े рдЬिрд╕ рдЪैрддрди्рдп рдЖрдд्рдоा рдоें  (рдХाрдоिрдиी-рдХांрдЪрди рдоें рдирд╣ीं) рдпोрдЧी рд▓ोрдЧ рд░рдордг рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡рд╣ ‘рд░ाрдо’ рд╣ै। ......рдФрд░ рдЙрдирдХा `рдиाрдЧрдкाрд╢' рддुрдордиे рддोрдб़ा ? рд░ाрдо рдХी рд╕рдд्рддा рд╕े рддुрдо्рд╣ाрд░े рдкंрдЦ рдЪрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рддुрдордиे 'рд░ाрдо' рдХी рдорджрдж рдХी ?” рд╣рдо рд▓ोрдЧ рднी рддो рдпрд╣ी рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। ”рд╣рдордиे рднрдЧрд╡ाрди рдХी рд╕ेрд╡ा рдХी.... рд╣рдордиे рдмेрдЯे рдХी рд╕ेрд╡ा рдХी .....рджेрд╢ рдХी рд╕ेрд╡ा рдХी।” рдХिрд╕рдХी рд╕рдд्рддा рд╕े рдХी рдпрд╣ рд╕ेрд╡ा ....?

рдЧीрддा рдХे рджрд╢рдо рдЕрдз्рдпाрдп рдоेँ рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХрд╣рддे рд╣ै- ‘рд░ाрдоःрд╢рд╕्рдд्рд░рднृрддाрдорд╣рдо्।’ рдХि рдЕрд░्рдЬुрди ! рд╢рд╕्рдд्рд░ рдзाрд░िрдпों рдоें рдоैं рд░ाрдо рд╣ूँ  ...  рд░ाрдо  ... рдХेрд╡рд▓ рд░ाрдо рдирд╣ीं  ...  рд╢рд╕्рдд्рд░рдзाрд░ी рд░ाрдо  ..  рд╡िрдиा рд╢рд╕्рдд्рд░ , рдмिрдиा рдХोрджрдг्рдб рд░ाрдо рдирд╣ीं ।  рд░ाрдо рд╢ांрдд рд╕्рд╡рд░ुрдк рд╣ै ।  рд░ाрдо рд╕्рдиेрд╣ рдк्рд░ेрдо рдХी рдоूрд░्рддि рд╣ै।   рдЙрд╕ी рдХे рд╣ाрде рдоें рд╢рд╕्рдд्рд░ рд╢ोрднा рджेрддे рд╣ैं ।  рдРрд╕े рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЖрджрд░्рд╢ рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд╣ाрде рдоें рд╣ी рд╡рд╣ рдпोрдЧ्рдпрддा рд╣ै; рдЬो рдЙрд╕ рдзрдиुрд╖ рдХो рдзाрд░рдг рдХрд░े рдЬिрд╕рдоें рд╕े рд╕рджैрд╡ рдЕрдоोрдШ рдмाрдгों рдХी рд╣ी рд╡рд░्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै। рд╡िрдирдп рд╢ाрд▓ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдоें рд╡िрдж्рдпा рдХा рдЕрд╣рдЩ्рдХाрд░ рдФрд░ рдордж рд░рд╣िрдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдкाрд╕ рдкрдж рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░, рд╕ेрд╡ा рднाрд╡ рдпुрдХ्рдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдкाрд╕ рдзрди , рд╕्рдиेрд╣ рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рд╢ाрди्рддि рдкूрд░्рдг рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд╣ाрде рдоें рд╢рд╕्рдд्рд░, рдпрд╣ी рд╢ोрднा рджेрддे рд╣ैं । рдЗрд╕ рдХे рдкूрд░्рд╡ рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдиे рдХрд╣ा , "рдЖрдпुрдзाрдиाрдо рдЕрд╣рдо् рд╡рдЬ्рд░рдо" ।  рд╢рд╕्рдд्рд░ों рдоें рдоैं рд╡рдЬ्рд░ाрдпुрдз рд╣ूँ । рдпрд╣ाँ, "рд░ाрдоः рд╢рд╕्рдд्рд░ рднृрддाрдорд╣рдо" рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं" ।

рдк्рд░рднु рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдХे рдж्рд╡ाрд░ा `рд░ाрдоेрд╢्рд╡рд░ рдорд╣ाрджेрд╡ ' рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा:> рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕– рд▓ंрдХाрдХाрдг्рдб : 

рд╕ैрд▓ рдмिрд╕ाрд▓ рдЖрдиि рдХрдкि рджेрд╣ीं। рдХंрджुрдХ рдЗрд╡ рдирд▓ рдиीрд▓ рддे рд▓ेрд╣ीं॥

рджेрдЦि рд╕ेрддु рдЕрддि рд╕ुंрджрд░ рд░рдЪрдиा। рдмिрд╣рд╕ि рдХृрдкाрдиिрдзि рдмोрд▓े рдмрдЪрдиा॥

рдкрд░рдо рд░рдо्рдп рдЙрдд्рддрдо рдпрд╣ рдзрд░рдиी। рдорд╣िрдоा рдЕрдоिрдд рдЬाрдЗ рдирд╣िं рдмрд░рдиी॥

рдХрд░िрд╣рдЙँ рдЗрд╣ाँ рд╕ंрднु рдеाрдкрдиा। рдоोрд░े рд╣ृрджрдпँ рдкрд░рдо рдХрд▓рдкрдиा॥

рд╕ुрдиि рдХрдкीрд╕ рдмрд╣ु рджूрдд рдкрдаाрдП। рдоुрдиिрдмрд░ рд╕рдХрд▓ рдмोрд▓ि рд▓ै рдЖрдП॥

рд▓िंрдЧ рдеाрдкि рдмिрдзिрд╡рдд рдХрд░ि рдкूрдЬा। рд╕िрд╡ рд╕рдоाрди рдк्рд░िрдп рдоोрд╣ि рди рджूрдЬा॥

рд╕िрд╡ рдж्рд░ोрд╣ी рдордо рднрдЧрдд рдХрд╣ाрд╡ा। рд╕ो рдирд░ рд╕рдкрдиेрд╣ुँ рдоोрд╣ि рди рдкाрд╡ा॥

рд╕ंрдХрд░ рдмिрдоुрдЦ рднрдЧрддि рдЪрд╣ рдоोрд░ी। рд╕ो рдиाрд░рдХी рдоूрдв़ рдорддि рдеोрд░ी॥

рднाрд╡ाрд░्рде:- рд╡ाрдирд░ рдмрдб़े-рдмрдб़े рдкрд╣ाрдб़ рд▓ा-рд▓ाрдХрд░ рджेрддे рд╣ैं рдФрд░ рдирд▓-рдиीрд▓ рдЙрди्рд╣ें рдЧेंрдж рдХी рддрд░рд╣ рд▓े рд▓ेрддे рд╣ैं। рд╕ेрддु рдХी рдЕрдд्рдпंрдд рд╕ुंрджрд░ рд░рдЪрдиा рджेрдЦрдХрд░ рдХृрдкाрд╕िрди्рдзु рд╢्рд░ी рд░ाрдордЬी рд╣ँрд╕рдХрд░ рд╡рдЪрди рдмोрд▓े- рдпрд╣ (рдпрд╣ाँ рдХी) рднूрдоि рдкрд░рдо рд░рдордгीрдп рдФрд░ рдЙрдд्рддрдо рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдЕрд╕ीрдо рдорд╣िрдоा рд╡рд░्рдгрди рдирд╣ीं рдХी рдЬा рд╕рдХрддी। рдоैं рдпрд╣ाँ рд╢िрд╡рдЬी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ूँрдЧा। рдоेрд░े рд╣ृрджрдп рдоें рдпрд╣ рдорд╣ाрди्‌ рд╕ंрдХрд▓्рдк рд╣ै॥ рд╢्рд░ी рд░ाрдордЬी рдХे рд╡рдЪрди рд╕ुрдирдХрд░ рд╡ाрдирд░рд░ाрдЬ рд╕ुрдЧ्рд░ीрд╡ рдиे рдмрд╣ुрдд рд╕े рджूрдд рднेрдЬे, рдЬो рд╕рдм рд╢्рд░ेрд╖्рда рдоुрдиिрдпों рдХो рдмुрд▓ाрдХрд░ рд▓े рдЖрдП। рд╢िрд╡рд▓िंрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рдХे рд╡िрдзिрдкूрд░्рд╡рдХ рдЙрд╕рдХा рдкूрдЬрди рдХिрдпा (рдлिрд░ рднрдЧрд╡ाрди рдмोрд▓े-) рд╢िрд╡рдЬी рдХे рд╕рдоाрди рдоुрдЭрдХो рджूрд╕рд░ा рдХोрдИ рдк्рд░िрдп рдирд╣ीं рд╣ै॥ рдЬो рд╢िрд╡ рд╕े рдж्рд░ोрд╣ рд░рдЦрддा рд╣ै рдФрд░ рдоेрд░ा рднрдХ्рдд рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдордиुрд╖्рдп рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рднी рдоुрдЭे рдирд╣ीं рдкाрддा। рд╢ंрдХрд░рдЬी рд╕े рд╡िрдоुрдЦ рд╣ोрдХрд░ (рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рдХे) рдЬो рдоेрд░ी рднрдХ्рддि рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдирд░рдХрдЧाрдоी, рдоूрд░्рдЦ рдФрд░ рдЕрд▓्рдкрдмुрдж्рдзि рд╣ै

рджोрд╣ा :

рд╕ंрдХрд░рдк्рд░िрдп рдордо рдж्рд░ोрд╣ी рд╕िрд╡ рдж्рд░ोрд╣ी рдордо рджाрд╕।

рддे рдирд░ рдХрд░рд╣िं рдХрд▓рдк рднрд░ि рдШोрд░ рдирд░рдХ рдорд╣ुँ рдмाрд╕॥2॥

рднाрд╡ाрд░्рде:- рдЬिрдирдХो рд╢ंрдХрд░рдЬी рдк्рд░िрдп рд╣ैं, рдкрд░рди्рддु рдЬो рдоेрд░े рдж्рд░ोрд╣ी рд╣ैं рдПрд╡ं рдЬो рд╢िрд╡рдЬी рдХे рдж्рд░ोрд╣ी рд╣ैं рдФрд░ рдоेрд░े рджाрд╕ (рдмрдирдиा рдЪाрд╣рддे) рд╣ैं, рд╡े рдордиुрд╖्рдп рдХрд▓्рдкрднрд░ рдШोрд░ рдирд░рдХ рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं॥2॥

рдЪौрдкाрдИ :

рдЬे рд░ाрдоेрд╕्рд╡рд░ рджрд░рд╕рдиु рдХрд░िрд╣рд╣िं। рддे рддрдиु рддрдЬि рдордо рд▓ोрдХ рд╕िрдзрд░िрд╣рд╣िं॥

рдЬो рдЧंрдЧाрдЬрд▓ु рдЖрдиि рдЪрдв़ाрдЗрд╣ि। рд╕ो рд╕ाрдЬुрдЬ्рдп рдоुрдХ्рддि рдирд░ рдкाрдЗрд╣ि॥

рд╣ोрдЗ рдЕрдХाрдо рдЬो рдЫрд▓ рддрдЬि рд╕ेрдЗрд╣ि। рднрдЧрддि рдоोрд░ि рддेрд╣ि рд╕ंрдХрд░ рджेрдЗрд╣ि॥

рдордо рдХृрдд рд╕ेрддु рдЬो рджрд░рд╕рдиु рдХрд░िрд╣ी। рд╕ो рдмिрдиु рд╢्рд░рдо рднрд╡рд╕ाрдЧрд░ рддрд░िрд╣ी॥

рд░ाрдо рдмрдЪрди рд╕рдм рдХे рдЬिрдп рднाрдП। рдоुрдиिрдмрд░ рдиिрдЬ рдиिрдЬ рдЖрд╢्рд░рдо рдЖрдП॥

рдЧिрд░िрдЬा рд░рдШुрдкрддि рдХै рдпрд╣ рд░ीрддी। рд╕ंрддрдд рдХрд░рд╣िं рдк्рд░рдирдд рдкрд░ рдк्рд░ीрддी॥

рдмाँрдзा рд╕ेрддु рдиीрд▓ рдирд▓ рдиाрдЧрд░। рд░ाрдо рдХृрдкाँ рдЬрд╕ु рднрдпрдЙ рдЙрдЬाрдЧрд░॥

рдмूрдб़рд╣िं рдЖрдирд╣ि рдмोрд░рд╣िं рдЬेрдИ। рднрдП рдЙрдкрд▓ рдмोрд╣िрдд рд╕рдо рддेрдИ॥

рдорд╣िрдоा рдпрд╣ рди рдЬрд▓рдзि рдХрдЗ рдмрд░рдиी। рдкाрд╣рди рдЧुрди рди рдХрдкिрди्рд╣ рдХрдЗ рдХрд░рдиी॥

рднाрд╡ाрд░्рде:- рдЬो рдордиुрд╖्рдп (рдоेрд░े рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдП рд╣ुрдП рдЗрди) рд░ाрдоेрд╢्рд╡рд░рдЬी рдХा рджрд░्рд╢рди рдХрд░ेंрдЧे, рд╡े рд╢рд░ीрд░ рдЫोрдб़рдХрд░ рдоेрд░े рд▓ोрдХ рдХो рдЬाрдПँрдЧे рдФрд░ рдЬो рдЧंрдЧाрдЬрд▓ рд▓ाрдХрд░ рдЗрди рдкрд░ рдЪрдв़ाрд╡ेрдЧा, рд╡рд╣ рдордиुрд╖्рдп рд╕ाрдпुрдЬ्рдп рдоुрдХ्рддि рдкाрд╡ेрдЧा (рдЕрд░्рдеाрдд्‌ рдоेрд░े рд╕ाрде рдПрдХ рд╣ो рдЬाрдПрдЧा)॥ рдЬो рдЫрд▓ рдЫोрдб़рдХрд░ рдФрд░ рдиिрд╖्рдХाрдо рд╣ोрдХрд░ рд╢्рд░ी рд░ाрдоेрд╢्рд╡рд░рдЬी рдХी рд╕ेрд╡ा рдХрд░ेंрдЧे, рдЙрди्рд╣ें рд╢ंрдХрд░рдЬी рдоेрд░ी рднрдХ्рддि рджेंрдЧे рдФрд░ рдЬो рдоेрд░े рдмрдиाрдП рд╕ेрддु рдХा рджрд░्рд╢рди рдХрд░ेрдЧा, рд╡рд╣ рдмिрдиा рд╣ी рдкрд░िрд╢्рд░рдо рд╕ंрд╕ाрд░ рд░ूрдкी рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕े рддрд░ рдЬाрдПрдЧा॥ рд╢्рд░ी рд░ाрдордЬी рдХे рд╡рдЪрди рд╕рдмрдХे рдорди рдХो рдЕрдЪ्рдЫे рд▓рдЧे। рддрджрдирди्рддрд░ рд╡े рд╢्рд░ेрд╖्рда рдоुрдиि рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рдЖрд╢्рд░рдоों рдХो рд▓ौрдЯ рдЖрдП। (рд╢िрд╡рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं-) рд╣े рдкाрд░्рд╡рддी! рд╢्рд░ी рд░рдШुрдиाрдердЬी рдХी рдпрд╣ рд░ीрддि рд╣ै рдХि рд╡े рд╢рд░рдгाрдЧрдд рдкрд░ рд╕рджा рдк्рд░ीрддि рдХрд░рддे рд╣ैं॥ рдЪрддुрд░ рдирд▓ рдФрд░ рдиीрд▓ рдиे рд╕ेрддु рдмाँрдзा। рд╢्рд░ी рд░ाрдордЬी рдХी рдХृрдкा рд╕े рдЙрдирдХा рдпрд╣ (рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓) рдпрд╢ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдлैрд▓ рдЧрдпा। рдЬो рдкрдд्рдерд░ рдЖрдк рдбूрдмрддे рд╣ैं рдФрд░ рджूрд╕рд░ों рдХो рдбुрдмा рджेрддे рд╣ैं, рд╡े рд╣ी рдЬрд╣ाрдЬ (рдиेрддा) рдХे рд╕рдоाрди (рд╕्рд╡рдпं рддैрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдФрд░ рджूрд╕рд░ों рдХो рдкाрд░ рд▓े рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े) рд╣ो рдЧрдП॥ рдпрд╣ рди рддो рд╕рдоुрдж्рд░ рдХी рдорд╣िрдоा рд╡рд░्рдгрди рдХी рдЧрдИ рд╣ै, рди рдкрдд्рдерд░ों рдХा рдЧुрдг рд╣ै рдФрд░ рди рд╡ाрдирд░ों рдХी рд╣ी рдХोрдИ рдХрд░ाрдоाрдд рд╣ै॥

рджोрд╣ा :рд╢्рд░ी рд░рдШुрдмीрд░ рдк्рд░рддाрдк рддे рд╕िंрдзु рддрд░े рдкाрд╖ाрди। рддे рдорддिрдоंрдж рдЬे рд░ाрдо рддрдЬि рднрдЬрд╣िं рдЬाрдЗ рдк्рд░рднु рдЖрди॥3॥

рднाрд╡ाрд░्рде:- рд╢्рд░ी рд░рдШुрд╡ीрд░ рдХे рдк्рд░рддाрдк рд╕े рдкрдд्рдерд░ рднी рд╕рдоुрдж्рд░ рдкрд░ рддैрд░ рдЧрдП। рдРрд╕े рд╢्рд░ी рд░ाрдордЬी рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдЬो рдХिрд╕ी рджूрд╕рд░े рд╕्рд╡ाрдоी рдХो рдЬाрдХрд░ рднрдЬрддे рд╣ैं рд╡े (рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी) рдоंрджрдмुрдж्рдзि рд╣ैं॥3॥

*рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕* рдЕрд░рдг्рдпрдХाрдг्рдб рддृрддीрдп рд╕ोрдкाрди ~ рдоंрдЧрд▓ाрдЪрд░рдг ] : рд╕рдорд╕्рдд рдЪрд░ाрдЪрд░ рдк्рд░ाрдгिрдпोँ рдПрд╡ं рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рдХрд░ो рдк्рд░рднु рд░ाрдоेрд╢्рд╡рд░ рдорд╣ाрджेрд╡,,,

рд╢्рд▓ोрдХ :

рдоूрд▓ं рдзрд░्рдорддрд░ोрд░्рд╡िрд╡ेрдХ рдЬрд▓рдзेः рдкूрд░्рдгेрди्рджुрдоाрдирди्рджрджं

рд╡ैрд░ाрдЧ्рдпाрдо्рдмुрдЬ рднाрд╕्рдХрд░ं рд╣्рдпрдШрдШрди рдз्рд╡ाрди्рддाрдкрд╣ं рддाрдкрд╣рдо्‌।

рдоोрд╣ाрдо्рднोрдзрд░ рдкूрдЧ рдкाрдЯрди рд╡िрдзौ рд╕्рд╡ःрд╕рдо्рднрд╡ं рд╢ंрдХрд░ं

рд╡ंрджे рдм्рд░рд╣्рдо рдХुрд▓ं рдХрд▓ंрдХ рд╢рдордиं рд╢्рд░ी рд░ाрдо рднूрдк рдк्рд░िрдпрдо्‌॥рез॥

рднाрд╡ाрд░्рде : рдзрд░्рдо рд░ूрдкी рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдоूрд▓ рд╣ैं-рд╢ंрдХрд░ рдЬी ! рд╡िрд╡ेрдХ рд░ूрдкी рд╕рдоुрдж्рд░ рдХो рдЖрдиंрдж рджेрдиे рд╡ाрд▓े рдкूрд░्рдгрдЪрди्рдж्рд░, рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рд░ूрдкी рдХрдорд▓ рдХे рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╕ूрд░्рдп, рдкाрдк рд░ूрдкी рдШोрд░ рдЕंрдзрдХाрд░ рдХो рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдоिрдЯाрдиे рд╡ाрд▓े, рддीрдиों рддाрдкों рдХो рд╣рд░рдиे рд╡ाрд▓े, рдоोрд╣ рд░ूрдкी рдмाрджрд▓ों рдХे рд╕рдоूрд╣ рдХो рдЫिрди्рди-рднिрди्рди рдХрд░рдиे рдХी рд╡िрдзि рдХ्рд░िрдпा рдоें рдЖрдХाрд╢ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рдкрд╡рди рд╕्рд╡рд░ूрдк, рдм्рд░рд╣्рдоाрдЬी рдХे рд╡ंрд╢рдЬ рдЖрдд्рдордЬ рддрдеा рдХрд▓ंрдХрдиाрд╢рдХ, рдорд╣ाрд░ाрдЬ рд╢्рд░ी рд░ाрдордЪрди्рдж्рд░рдЬी рдХे рдк्рд░िрдп рд╢्рд░ी рд╢ंрдХрд░рдЬी (рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж) рдХी рдоैं рд╡ंрджрдиा рдХрд░рддा рд╣ूँ॥рез॥ 

рдХрд╖्рдЯ рд╣рд░ो,,рдХाрд▓ рд╣рд░ो,,рджुःрдЦ рд╣рд░ो,,рджाрд░िрдж्рд░рдп рд╣рд░ो,,, рд╣рд░,,,рд╣рд░,,,рдорд╣ाрджेрд╡,,,

рд╕ाрди्рдж्рд░ाрдирди्рджрдкрдпोрджрд╕ौрднрдЧрддрдиुं рдкीрддाрдо्рдмрд░ं рд╕ुंрджрд░ं

рдкाрдгौ рдмाрдгрд╢рд░ाрд╕рдиं рдХрдЯिрд▓рд╕рдд्рддूрдгीрд░рднाрд░ं рд╡рд░рдо्‌।

рд░ाрдЬीрд╡ाрдпрддрд▓ोрдЪрдиं рдзृрддрдЬрдЯाрдЬूрдЯेрди рд╕ंрд╢ोрднिрддं

рд╕ीрддाрд▓рдХ्рд╖्рдордгрд╕ंрдпुрддं рдкрдеिрдЧрддं рд░ाрдоाрднिрд░ाрдоं рднрдЬे॥реи॥

рднाрд╡ाрд░्рде : рдЬिрдирдХा рд╢рд░ीрд░ рдЬрд▓рдпुрдХ्рдд рдоेрдШों рдХे рд╕рдоाрди рд╕ुंрджрд░ рд╢्рдпाрдорд╡рд░्рдг рдПрд╡ं рдЖрдиंрджрдШрди рд╣ै, рдЬो рд╕ुंрджрд░ (рд╡рд▓्рдХрд▓ рдХा) рдкीрдд рд╡рд╕्рдд्рд░ рдзाрд░рдг рдХिрдП рд╣ैं, рдЬिрдирдХे рд╣ाрдеों рдоें рдмाрдг рдФрд░ рдзрдиुрд╖ рд╣ैं, рдХрдорд░ рдЙрдд्рддрдо рддрд░рдХрд╕ рдХे рднाрд░ рд╕े рд╕ुрд╢ोрднिрдд рд╣ै, рдХрдорд▓ рдХे рд╕рдоाрди рд╡िрд╢ाрд▓ рдиेрдд्рд░ рд╣ैं рдФрд░ рдорд╕्рддрдХ рдкрд░ рдЬрдЯाрдЬूрдЯ рдзाрд░рдг рдХिрдП рд╣ैं, рдЙрди рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╢ोрднाрдпрдоाрди рд╢्рд░ी рд╕ीрддाрдЬी рдФрд░ рд▓рдХ्рд╖्рдордгрдЬी рд╕рд╣िрдд рдоाрд░्рдЧ рдоें рдЪрд▓рддे рд╣ुрдП рдЖрдиंрдж рджेрдиे рд╡ाрд▓े рд╢्рд░ी рд░ाрдордЪрди्рдж्рд░рдЬी рдХो рдоैं рднрдЬрддा рд╣ूँ॥реи॥

рд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕ рд╖рд╖्рда рд╕ोрдкाрди (рд▓ंрдХा рдХाрдг्рдб) : рдоंрдЧрд▓ाрдЪрд░рдг

* рд░ाрдоं рдХाрдоाрд░िрд╕ेрд╡्рдпं рднрд╡рднрдпрд╣рд░рдгं рдХाрд▓рдордд्рддेрднрд╕िंрд╣ं

рдпोрдЧीрди्рдж्рд░ं рдЬ्рдЮाрдирдЧрдо्рдпं рдЧुрдгрдиिрдзिрдордЬिрддं рдиिрд░्рдЧुрдгं рдиिрд░्рд╡िрдХाрд░рдо्‌।

рдоाрдпाрддीрддं рд╕ुрд░ेрд╢ं рдЦрд▓рд╡рдзрдиिрд░рддं рдм्рд░рд╣्рдорд╡ृрди्рджैрдХрджेрд╡ं

рд╡рди्рджे рдХрди्рджाрд╡рджाрддं рд╕рд░рд╕िрдЬрдирдпрдиं рджेрд╡рдоुрд░्рд╡ीрд╢рд░ूрдкрдо्‌॥1॥

рднाрд╡ाрд░्рде : рдХाрдорджेрд╡ рдХे рд╢рдд्рд░ु рд╢िрд╡рдЬी рдХे рд╕ेрд╡्рдп, рднрд╡ (рдЬрди्рдо-рдоृрдд्рдпु) рдХे рднрдп рдХो рд╣рд░рдиे рд╡ाрд▓े, рдХाрд▓ рд░ूрдкी рдорддрд╡ाрд▓े рд╣ाрдеी рдХे рд▓िрдП рд╕िंрд╣ рдХे рд╕рдоाрди, рдпोрдЧिрдпों рдХे рд╕्рд╡ाрдоी (рдпोрдЧीрд╢्рд╡рд░), рдЬ्рдЮाрди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрдирдиे рдпोрдЧ्рдп, рдЧुрдгों рдХी рдиिрдзि, рдЕрдЬेрдп, рдиिрд░्рдЧुрдг, рдиिрд░्рд╡िрдХाрд░, рдоाрдпा рд╕े рдкрд░े, рджेрд╡рддाрдУं рдХे рд╕्рд╡ाрдоी, рджुрд╖्рдЯों рдХे рд╡рдз рдоें рддрдд्рдкрд░, рдм्рд░ाрд╣्рдордгрд╡ृрди्рдж рдХे рдПрдХрдоाрдд्рд░ рджेрд╡рддा (рд░рдХ्рд╖рдХ), рдЬрд▓ рд╡ाрд▓े рдоेрдШ рдХे рд╕рдоाрди рд╕ुंрджрд░ рд╢्рдпाрдо, рдХрдорд▓ рдХे рд╕े рдиेрдд्рд░ рд╡ाрд▓े, рдкृрде्рд╡ीрдкрддि (рд░ाрдЬा) рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░рдорджेрд╡ рд╢्рд░ी рд░ाрдордЬी рдХी рдоैं рд╡ंрджрдиा рдХрд░рддा рд╣ूँ॥1॥

рд░ाрдо рд╕े рдмреЬा рд░ाрдо рдХा рдиाрдо !!!:> 

рдРрд╕ी рдмाрдд рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдЬрдм рдЕрд╡рдзрдкुрд░ी (рдЕрдпोрдз्рдпा) рдоें рд░ाрдЬा рджрд╢рд░рде рдХे рдШрд░ рдЕрд╡рддрд░िрдд рд╣ुрдП рддрдм рд╕े рд▓ोрдЧ рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХा рднрдЬрди рдХрд░рддे рд╣ैं । рд░ाрдЬा рджिрд▓ीрдк,рд░ाрдЬा рд░рдШु рдПрд╡ं рд░ाрдЬा рджрд╢рд░рде рдХे рдкिрддा рд░ाрдЬा рдЕрдЬ рднी рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХा рд╣ी рднрдЬрди рдХрд░рддे рдеे; рдХ्рдпोंрдХि рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХेрд╡рд▓ рджрд╢рд░рде рдХे рдкुрдд्рд░ рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рд░ोрдо-рд░ोрдо рдоें рдЬो рдЪेрддрдиा рд╡्рдпाрдк्рдд рд░рд╣ी рд╣ै, рд░ोрдо-рд░ोрдо рдоें рдЬो рд░рдо рд░рд╣ा рд╣ै рдЙрд╕рдХा рд╣ी рдиाрдо рд╣ै ‘рд░ाрдо’। рд░ाрдо рдЬी рдХे рдЕрд╡рддрд░рдг рд╕े рд╣рдЬाрд░ों-рд▓ाрдЦों рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рд░ाрдо рдиाрдо рдХी рдорд╣िрдоा рд╡ेрджों рдоें рдкाрдпी рдЬाрддी рд╣ै। 

`рд░рдорди्рддे рдпोрдЧिрдиः рдпрд╕्рдоिрди् рд╕ рд░ाрдоः।'

‘рдЬिрд╕рдоें рдпोрдЧी рд▓ोрдЧों рдХा рдорди рд░рдордг рдХрд░рддा рд╣ै рдЙрд╕ी рдХो рдХрд╣рддे рд╣ैं ‘рд░ाрдо’।’

рдПрдХ рджिрди рдкाрд░्рд╡рддीрдЬी рдиे рдорд╣ाрджेрд╡рдЬी рд╕े рдкूрдЫा : “рдЖрдк рд╣рд░рджрдо рдХ्рдпा рдЬрдкрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं ?” рдЙрдд्рддрд░ рдоें рдорд╣ाрджेрд╡рдЬी рдиे 'рдиेрддा' (C-IN-C) рд╕рд╣िрдд  рд╡िрд╖्рдгुрд╕рд╣рд╕्рд░рдиाрдо рд╕ुрдиा рджिрдпा । рдЕрди्рдд рдоें рдкाрд░्рд╡рддी рдЬी рдиे рдХрд╣ा : “рдпे рддो рдЕрдкрдиे рд╣рдЬाрд░ рдиाрдо рдХрд╣ рджिрдпे । рдЗрддрдиा рд╕ाрд░ा рдЬрдкрдиा рддो рд╕ाрдоाрди्рдп рдордиुрд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рдЕрд╕рдо्рднрд╡ рд╣ै । рдХोрдИ рдПрдХ рдиाрдо рдХрд╣िрдП рдЬो рд╕рд╣рд╕्рд░ों рдиाрдоों рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ो рдФрд░ рдЙрдирдХे рд╕्рдеाрди рдоें рдЬрдкा рдЬाрдпे ।” рддрдм рдорд╣ाрджेрд╡рдЬी рдмोрд▓े :

рд░ाрдо рд░ाрдоेрддि рд░ाрдоेрддि рд░рдоे рд░ाрдоे рдордиोрд░рдоे ।

рд╕рд╣рд╕्рд░рдиाрдорддрдд्рддुрд▓्рдпрдо्: рд░ाрдордиाрдо рд╡рд░ाрдирдиे ।।

“рд╣े рд╕ुрдоुрдЦि ! рд░ाрдо рдиाрдо рд╡िрд╖्рдгुрд╕рд╣рд╕्рд░рдиाрдо рдХे рддुрд▓्рдп рд╣ै,рдФрд░ рдЗрд╕рдХा рдЬाрдк, рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╖्рдгु рд╕рд╣рд╕्рдд्рд░рдиाрдо рдпा рд╡िрд╖्рдгु рдХे 1000 рдиाрдоों рдХे рдЬाрдк рдХे рд╕рдорддुрд▓्рдп рд╣ै।  рдоैं рд╕рд░्рд╡рджा ‘рд░ाрдо… рд░ाрдо… рд░ाрдо… ‘ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдордиोрд░рдо рд░ाрдо-рд░ाрдо рдоें рд╣ी рд░рдордг рдХрд░рддा рд╣ूँ ।” (рдЗрд╕ рдоंрдд्рд░ рдХो рд╢्рд░ी рд░ाрдо рддाрд░рдХ рдоंрдд्рд░ рдФрд░ рд╢्рд░ी рд░ाрдо рд░рдХ्рд╖ाрд╕्рддोрдд्рд░рдо् рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।)

рдХिрд╕ी рдорд╣ाрдд्рдоा рдиे рдХрд╣ा :

рдПрдХ рд░ाрдо рдШрдЯ-рдШрдЯ рдоें рдмोрд▓े ।

рдПрдХ (рджूрдЬो?)  рд░ाрдо рджрд╢рд░рде рдШрд░ рдбोрд▓े ।

рдПрдХ (рддीрд╕рд░?) рд░ाрдо рдХा рд╕рдХрд▓ рдкрд╕ाрд░ा ।

рдПрдХ (рдм्рд░рд╣्рдо?) рд░ाрдо рд╣ै рд╕рдмрд╕े рди्рдпाрд░ा ।।

рддрдм рд╢िрд╖्рдп рдиे рдХрд╣ा : “рдЧुрд░ुрдЬी ! рдЖрдкрдХे рдХрдердиाрдиुрд╕ाрд░ рддो рдЪाрд░ рд░ाрдо рд╣ुрдП । рдРрд╕े рдХैрд╕े?”

рдЧुрд░ु : “рдеोреЬी рд╕ाрдзрдиा рдХрд░, рдЬрдк-рдз्рдпाрдиाрджी рдХрд░, рдлिрд░ рд╕рдордЭ рдоें рдЖ рдЬाрдпेрдЧा ।”

рд╕ाрдзрдиा рдХрд░рдХे рд╢िрд╖्рдп рдХी рдмुрдж्рдзि рд╕ुрдХ्рд╖्рдо рд╣ुрдИ, рддрдм рдЧुрд░ु рдиे рдХрд╣ा :

рдЬीрд╡ рд░ाрдо рдШрдЯ-рдШрдЯ рдоें рдмोрд▓े ।

рдИрд╢ рд░ाрдо рджрд╢рд░рде рдШрд░ рдбोрд▓े ।

рдмिंрджु рд░ाрдо рдХा рд╕рдХрд▓ рдкрд╕ाрд░ा ।

рдм्рд░рдо्рд╣ рд░ाрдо рд╣ै рд╕рдмрд╕े рди्рдпाрд░ा ।

рд╢िрд╖्рдп рдмोрд▓ा : “рдЧुрд░ुрджेрд╡ ! рдЬीрд╡, рдИрд╢, рдмिंрджु рдФрд░ рдм्рд░рдо्рд╣ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднी рддो рд░ाрдо рдЪाрд░ рд╣ी рд╣ुрдП рди ?” рдЧुрд░ु рдиे рджेрдЦा рдХि рд╕ाрдзрдиाрджि рдХрд░рдХे рдЗрд╕рдХी рдорддि рдеोреЬी рд╕ुрдХ्рд╖्рдо рддो рд╣ुрдИ рд╣ै рдХिрди्рддु рдЕрднी рддрдХ рдЪाрд░ рд░ाрдо рджिрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं । 

рдЧुрд░ु рдиे рдХрд░ुрдгा рдХрд░рдХे рд╕рдордЭाрдпा рдХि : “рд╡рдд्рд╕ ! рджेрдЦ, рдШреЬे рдоें рдЖрдпा рд╣ुрдЖ рдЖрдХाрд╢, рдорда рдоें рдЖрдпा рд╣ुрдЖ рдЖрдХाрд╢, рдоेрдШ рдоें рдЖрдпा рд╣ुрдЖ рдЖрдХाрд╢ рдФрд░ рдЙрд╕рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╡्рдпाрдкрдХ рдЖрдХाрд╢, рдпे рдЪाрд░ рджिрдЦрддे рд╣ैं । рдЕрдЧрд░ рддीрдиों рдЙрдкाрдзिрдпों рдХो рдШрдЯ, рдорда рдФрд░ рдоेрдШ рдХो рд╣рдЯा рджो рддो рдЪाрд░ों рдоें рдЖрдХाрд╢ рддो рдПрдХ рдХा рдПрдХ рд╣ै ।рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ः

рд╡рд╣ी рд░ाрдо рдШрдЯ-рдШрдЯ рдоें рдмोрд▓े ।

рд╡рд╣ी рд░ाрдо рджрд╢рд░рде рдШрд░ рдбोрд▓े ।

`рдЙрд╕ी' рд░ाрдо рдХा рд╕рдХрд▓ рдкрд╕ाрд░ा ।

рд╡рд╣ी рд░ाрдо рд╣ै рд╕рдмрд╕े рди्рдпाрд░ा ।।

рд░ोрдо-рд░ोрдо рдоें рд░рдордиे рд╡ाрд▓ा рдЪैрддрди्рдпрддрдд्рд╡ рд╡рд╣ी рдХा рд╡рд╣ी рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕ी рдХा рдиाрдо рд╣ै 'рдЪैрддрди्рдп рд░ाрдо'।  рд╡े 'рдЪैрддрди्рдп рд░ाрдо' (рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж) рд╣ी  рдЬिрд╕ рджिрди рджрд╢рд░рде -рдХौрд╢рд▓्рдпा рдХे рдШрд░ рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдХे рд╕ाрдХाрд░ рд░ूрдк рдоें рдЕрд╡рддрд░िрдд рд╣ुрдП, рдЙрд╕ рджिрди рдХो рднाрд░рддрд╡ाрд╕ी рд╢्рд░ीрд░ाрдордирд╡рдоी рдХे рдкाрд╡рди рдкрд░्рд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рдордиाрддे рд╣ैं। рдХैрд╕े рд╣ैं рд╡े рд╢्рд░ीрд░ाрдо ? рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдиिрдд्рдп рдХैрд╡рд▓्рдп рдЬ्рдЮाрди рдоें рд╡िрдЪрд░рдг рдХрд░рддे рдеे। рд╡े рдЖрджрд░्рд╢ рдкुрдд्рд░,рдЖрджрд░्рд╢ рд╢िрд╖्рдп, рдЖрджрд░्рд╢ рдоिрдд्рд░ рдПрд╡ं рдЖрджрд░्рд╢ рд╢рдд्рд░ु рдеे। рдЖрджрд░्рд╢ рд╢рдд्рд░ु ! рд╣ाँ, рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдЖрджрд░्рд╢ рд╢рдд्рд░ु рднी рдеे, рддрднी рддो рд╢рдд्рд░ु рднी рдЙрдирдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХिрдпे рдмिрдиा рди рд░рд╣ рд╕рдХे।

рдХрдеा рдЖрддी рд╣ै рдХि рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдЬी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдоाрд░े рдЧрдпे рдоेрдШрдиाрдж рдХी рджाрд╣िрдиी рднुрдЬा рд╕рддी рд╕ुрд▓ोрдЪрдиा рдХे рд╕рдоीрдк рдЬा рдЧिрд░ी। рд╕ुрд▓ोрдЪрдиा рдиे рдХрд╣ाः ` рдЕрдЧрд░ рдпрд╣ рдоेрд░े рдкрддि рдХी рднुрдЬा рд╣ै рддो рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░ рдХрд░рдХे рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХрд░ рджे।’ рдХрдЯी рднुрдЬा рдиे рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░ рдХрд░рдХे рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ рджी।рд╕ुрд▓ोрдЪрдиा рдиे рдиिрд╢्рдЪрдп рдХिрдпा рдХि ‘рдоुрдЭे рдЕрдм рд╕рддी рд╣ो рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП।’ рдХिंрддु рдкрддि рдХा рд╢рд╡ рддो рд░ाрдо-рджрд▓ рдоें рдкрдб़ा рд╣ुрдЖ рдеा। рдлिрд░ рд╡рд╣ рдХैрд╕े рд╕рддी рд╣ोрддी ! рдЬрдм рдЕрдкрдиे рд╕рд╕ुрд░ рд░ाрд╡рдг рд╕े рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рдХрд╣рдХрд░ рдЕрдкрдиे рдкрддि рдХा рд╢рд╡ рдоँрдЧрд╡ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा। рддрдм рд░ाрд╡рдг рдиे рдЙрдд्рддрд░ рджिрдпाः “рджेрд╡ी ! рддुрдо рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рд░ाрдо-рджрд▓ рдоें рдЬाрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдкрддि рдХा рд╢рд╡ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ो। рдЬिрд╕ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдмाрд▓-рдм्рд░рд╣्рдордЪाрд░ी рд╢्рд░ीрд╣рдиुрдоाрди, рдкрд░рдо рдЬिрддेрди्рдж्рд░िрдп рд╢्рд░ी рд▓рдХ्рд╖्рдордг рддрдеा рдПрдХрдкрдд्рдиी рд╡्рд░рддी рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдо рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं, рдЙрд╕ рд╕рдоाрдЬ рдоें рддुрдо्рд╣ें рдЬाрдиे рд╕े рдбрд░рдиा рдирд╣ीं рдЪाрд╣िрдП।рдоुрдЭे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдХि рдЗрди рд╕्рддुрдд्рдп рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рддुрдо рдиिрд░ाрд╢ рдирд╣ीं рд▓ौрдЯाрдпी рдЬाрдУрдЧी।” рдЬрдм рд░ाрд╡рдг рд╕ुрд▓ोрдЪрдиा рд╕े рдпे рдмाрддें рдХрд╣ рд░рд╣ा рдеा,рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХुрдЫ рдоंрдд्рд░ी рднी рдЙрд╕рдХे рдкाрд╕ рдмैрдаे рдеे।рдЙрди рд▓ोрдЧों рдиे рдХрд╣ाः “рдЬिрдирдХी рдкрдд्рдиी рдХो рдЖрдкрдиे рдмंрджिрдиी рдмрдиाрдХрд░ рдЕрд╢ोрдХ рд╡ाрдЯिрдХा рдоें рд░рдЦ рдЫोрдб़ा рд╣ै, рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рдЖрдкрдХी рдмрд╣ू рдХा рдЬाрдиा рдХрд╣ाँ рддрдХ рдЙрдЪिрдд рд╣ै ? рдпрджि рдпрд╣ рдЧрдпी рддो рдХ्рдпा рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╡ाрдкрд╕ рд▓ौрдЯ рд╕рдХेрдЧी ?”рдпрд╣ рд╕ुрдирдХрд░ рд░ाрд╡рдг рдмोрд▓ाः “рдоंрдд्рд░िрдпो ! рд▓рдЧрддा рд╣ै рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдмुрдж्рдзि рд╡िрдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЧрдпी рд╣ै। рдЕрд░े ! рдпрд╣ рддो рд░ाрд╡рдг рдХा рдХाрдо рд╣ै рдЬो рджूрд╕рд░े рдХी рд╕्рдд्рд░ी рдХो рдЕрдкрдиे рдШрд░ рдоें рдмंрджिрдиी рдмрдиाрдХрд░ рд░рдЦ рд╕рдХрддा рд╣ै, рд░ाрдо рдХा рдирд╣ीं।"

рдзрди्рдп рд╣ै рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХा рджिрд╡्рдп рдЪрд░िрдд्рд░ ! рдЬिрд╕рдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╢рдд्рд░ु рднी рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХрд░рддे рдердХрддा рдирд╣ीं! рдк्рд░рднु рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХा рдкाрд╡рди рдЪрд░िрдд्рд░ рджिрд╡्рдп рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдЗрддрдиा рд╕рд╣рдЬ рд╕рд░рд▓ рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп рдЪाрд╣े рддो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рднी рдЙрд╕рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।

—рдирд░ рдпा рдиाрд░ाрдпрдг рдХौрди рдеे ‘рд░ाрдо’ ? рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдкूрд░्рдгрддः рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ैं। рднрдЧрд╡ाрди рд╣ैं। рд╕ाрде рд╣ी рдкूрд░्рдг рдоाрдирд╡ рднी рд╣ैं। рдЙрдирдХे рд▓ीрд▓ा рдЪрд░िрдд्рд░ рдоें рдЬрд╣ां рдПрдХ рдУрд░ рдИрд╢्рд╡рд░рдд्рд╡ рдХा рд╡ैрдЪिрдд्рд░рдордп рд▓ीрд▓ा рд╡िрди्рдпाрд╕ рд╣ै, рд╡рд╣ीं рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдоाрдирд╡рддा рдХा рдк्рд░рдХाрд╢ рднी рд╣ै। рд╡िрд╢्рд╡рд╡्рдпाрдкिрдиी рд╡िрд╢ाрд▓ рдпрд╢рдХीрд░्рддि рдХे рд╕ाрде рд╕рдо्рдпрдХ рдиिрд░рднिрдоाрдиिрддा рд╣ै। рд╡рдЬ्рд░рд╡рдд рди्рдпाрдп рдХрдаोрд░рддा рдХे рд╕ाрде рдкुрд╖्рдпрд╡рдд рдк्рд░ेрдо рдХोрдорд▓рддा рд╣ै। рдЕрдиंрдд рдХрд░्рдордордп рдЬीрд╡рди рдХे рд╕ाрде рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдФрд░ рдЙрдкрд░рддि рд╣ै। рд╕рдорд╕्рдд рдиिрд╖рдорддाрдУं рдХे рд╕ाрде рдиिрдд्рдп рд╕рд╣рдЬ рд╕рдорддा рд╣ै। рдЕрдиंрдд рд╡ीрд░рддा рдХे рд╕ाрде рдордирдоोрд╣рдХ рдиिрдд्рдп рд╕ौंрджрд░्рдп рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╡िрд░ोрдзी рдЧुрдгों рдФрд░ рднाрд╡ों рдХा рд╕рдорди्рд╡рдп рд╣ै। рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдХी рд▓ीрд▓ा рдЪрд░िрдд्рд░ों рдХा рд╢्рд░рдж्рдзा рднрдХ्рддि рдХे рд╕ाрде рдЪिंрддрди,рдЕрдз्рдпрдпрди рд╡ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдкрд░ рд╕ाрдзाрд░рдг рдирд░ рдиाрд░ी рднी рд╕рд░्рд╡рдЧुрдг рд╕рдорди्рд╡िрдд рдПрд╡ं рд╕рд░्рд╡рдЧुрдг рд░рд╣िрдд рдЕрдЦिрд▓ рд╡िрд╢्рд╡ рд╡्рдпाрдкी,рд╕рд░्рд╡ाрддीрдд, рд╕рд░्рд╡рдордп рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХो рдЕрдкрдиे рдиिрдХрдЯрд╕्рде рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдоें рдирд░ рдФрд░ рдиाрд░ाрдпрдг рддрдеा рдоाрдирд╡ рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рджूрд░ी рдоिрдЯाрдХрд░ рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдиिрдд्рдп рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдкрд░िрдЪрдп рдоिрд▓рддा рд╣ै। рднрдЧрд╡ाрди рдкुрд░ुрд╖ोрдд्рддрдо рдиे рд╢्рд░ी рд░ाрдо рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрдХрд░ рдоाрдирд╡ीрдп рд░ूрдк рдоें рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рд▓ोрдЧों рдХे рджिрд▓ो рджिрдоाрдЧ рдкрд░ рдиिрдд्рдп рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рдХी рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдХрд░ рд╕рдорд╕्рдд рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХो рдЖрдз्рдпाрдд्рдо рднाрд╡ рд╕े рдУрддрдк्рд░ोрдд рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। 

рд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕ рдорд╣ाрдХрд╡ि рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдХी рдЕрдорд░ рдХृрддि рд╣ै। рдпрд╣ рдПрдХ рдРрд╕ा рд╕рд░्рд╡ोрдкрдпोрдЧी рдЖрджрд░्рд╢ рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдкрд╡िрдд्рд░ рдзрд░्рдордЧ्рд░ंрде рд╣ै। рдЬिрд╕рдиे рдорд░्рдпाрджा рдкुрд░ुрд╖ोрддрдо рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХो рд╕рдорд╕्рдд рдирд░ рдиाрд░िрдпों рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдкрд░рдо рджेрд╡рдд्рд╡ рд░ूрдк рдХे рд╕ाрде рдЕрдд्рдпंрдд рдЖрдд्рдоीрдп рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдиे рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдЕрд╢िрдХ्рд╖िрдд рдЖрдмाрд▓ -рд╡ृрдж्рдз, рд╕्рдд्рд░ी- рдкुрд░ुрд╖ рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЬीрд╡рди рдХो рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХे рдк्рд░рддि рднрдХ्рддि рддрдеा рдк्рд░ेрдо рдХे рджिрд╡्рдп, рдордзुрд░ рд╕ुрдзा рд░рд╕ рд╕े рдЕрднिрд╖िрдХ्рдд рдХрд░ рдЕрдкрдиा рдЕрдж्рднुрдд рдк्рд░рднाрд╡ рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХिрдпा рд╣ै। рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕ рдХे рд╢्рд░ीрд░ाрдо рд╕рд░्рд╡рд╕рдж्рдЧुрдг рд╕ंрдкрди्рди рдорд░्рдпाрджा-рд░рдХ्рд╖рдХ рдкрд░рдо рдЖрджрд░्рд╢ рд╢िрд░ोрдордгि рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╕्рд╡рдорд╣िрдоा рдоें рд╕्рдеिрдд рдорд╣ाрдоाрдирд╡ рд╣ै। рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрд░िрдд рдоाрдирд╕ рдХे рд╢्рд░рд╡рдг,рдордирди рддрдеा рдЪिंрддрди рд╕े рдЕрдд्рдпंрдд рд╡िрд╖्рдпाрд╕рдХ्рдд, рдЕрд╕рджाрдЪाрд░ी рдХрдаोрд░ рд╣ृрджрдп рдоाрдирд╡ рднी рдкрд╡िрдд्рд░ рд╡िрдЪाрд░ рдкрд░ाрдпрдг рдПрд╡ं рд╕рджाрдЪाрд░ी рд╣ोрдХрд░ рдиिрд░्рдорд▓ рдк्рд░ेрдо рднрдХ्рддि рдХी рд░рд╕рдзाрд░ा рдоें рд╕рд░ाрдмोрд░ рд╣ोрдХрд░ рдоुрдХ्рддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЧ्рд░ंрде рдХे рд╕рднी рдкाрдд्рд░ рдЖрджрд░्рд╢ рдЪрд░िрдд्рд░ рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╣ैं। рдЗрд╕рдоें рдЧुрд░ु рд╢िрд╖्рдп,рдоाрддा рдкिрддा,рдн्рд░ाрддा, рдкुрдд्рд░, рд╕्рд╡ाрдоी, рд╕ेрд╡рдХ, рдк्рд░ेрдо, рд╕ेрд╡ा, рдХ्рд╖рдоा, рд╡ीрд░рддा,рджाрди,рдд्рдпाрдЧ,рдзрд░्рдордиीрддि рдЖрджि рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЖрджрд░्рд╢ों рдХे рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рджрд░्рд╢рди рд╣ोрддे рд╣ैं। рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдЧ्рд░ंрде рдХा рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╕рдоाрджрд░ рд╣ै। рддрдеा рдпрд╣ рд╕рд░्рд╡рдк्рд░िрдп рдЧ्рд░ंрде рд╣ै। рд╢्рд░ीрд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕ рдХी рдЪौрдкाрдЗрдпों рдХो рдЕрдзिрдХांрд╢ рдоाрдирд╡ рдоंрдд्рд░рд╡рдд рдХрд░ рдЬрдк рдкрд░ाрдпрдг рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдиे рд╢्рд░ी рд░ाрдоाрдпрдг рдХी рд░рдЪрдиा рдХрд░рддे рд╕рдордп рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХрдеा рдХे рд░ूрдк рдоें рдоाрдирд╡рддा рдХी рдХрдеा рдХрд╣ी рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдоाрдирд╡ों рдХो рдоाрдирд╡рддा рдХा рд╕ंрджेрд╢ рджिрдпा рд╣ै। рд░ाрдо рдЬैрд╕ा рдирд░ рдоाрдирд╡ рд╣ै। рд░ाрдо рдХे рд╕рдоाрди рдЪрд░िрдд рд╕े рдоाрдирд╡рддा рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै। рд░ाрдо рдПрдХ рдРрд╕े рд╕ेрддु рд╣ैं рдЬрд╣ां рдПрдХ рдЫोрд░ рд╕े рд╢ुрд░ू рд╣ोрдХрд░ рдордиुрд╖्рдп рджूрд╕рд░े рдЫोрд░ рдкрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдЬाрддा рд╣ै। 

рдЙрди्рд╣ीं рдкूрд░्рдгाрднिрд░ाрдо рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХे рджिрд╡्рдп рдЧुрдгों рдХो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдЕрдкрдиाрдХрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдо рддрдд्рдд्рд╡ рдХी рдУрд░ рдк्рд░рдпाрдг рдХрд░рдиे рдХे рдкрде рдкрд░ рдЕрдЧ्рд░рд╕рд░ рд╣ो, рдпрд╣ी рдЕрдн्рдпрд░्рдердиा… рдпрд╣ी рд╢ुрдн рдХाрдордиा….рдирдоाрдоि рд░ाрдоं рд░рдШुрд╡ंрд╢рдиाрдеं !

рдЬрдм рдЖрдЯा рдЧूँрдердиे рдФрд░ рд╕рдм्рдЬी рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рднी рдмेрдЯी рдХो, рдмрд╣ू рдХो рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рд╕े рд╕ीрдЦрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै рддो рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдХा рднी рдпрджि рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ै рддो рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ी рд╕рджрдЧुрд░ू рд╕े рд╕ीрдЦрдиा рд╣ी рдкрдб़ेрдЧा।

рдЧुрд░ू рдмिрди рднрд╡рдиिрдзि рддрд░рд╣िं рди рдХोрдИ।

рдЪाрд╣े рд╡िрд░ंрдЪि рд╕ंрдХрд░ рд╕рдо рд╣ोрдИ।।

рдЧुрд░ू рдХी рдХृрдкा рдХे рдмिрдиा рддो рднрд╡рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рдирд╣ीं рддрд░ा рдЬा рд╕рдХрддा। рдРрд╕े рдорд╣ाрдкुрд░ूрд╖ों рдХो рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрдЧрд╡ाрди рд╕े рдорди рд╣ी рдорди рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░ो рдХिः “рдк्рд░рднु ! рдЬिंрджрдЧी рдмीрддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै, рдЕрдм рддो рддेрд░ी рднрдХ्рддि, рддेрд░ा рдз्рдпाрди рдФрд░ рдкрд░рдо рд╢ांрддि рдХा рдк्рд░рд╕ाрдж рд▓ुрдЯाрдиे рд╡ाрд▓े рдХिрд╕ी рд╕рджрдЧुрд░ू рдХी рдХृрдкा рдХा рджीрджाрд░ рдХрд░ा рджे।

[рд╕ंрдд рдХрдмीрд░ рдиे рдХрд╣ा рд╣ै -

"рд░ाрдо-рд░ाрдо рд╕рдм рдЬрдЧрдд рдмрдЦाрдиे, рдЖрджिрд░ाрдо' (рдЖрдж्рдпрд╢рдХ्рддि) рдХोрдИ рдмिрд░рд▓ा рдЬाрдиे।"

рдПрдХ рд░ाрдо рджрд╢рд░рде рдХा рдмेрдЯा, рдПрдХ рд░ाрдо рдШрдЯ рдШрдЯ рдоें рд▓ेрдЯा।

рдПрдХ рд░ाрдо рдХा рдЬрдЧрдд рдкрд╕ाрд░ा, рдПрдХ рд░ाрдо рд╣ै рдЬрдЧ рд╕े рди्рдпाрд░ा।।"

рдХौрди рд╣ै рдЕрд╕рд▓ी рд╡ рдкूрд░्рдг рд░ाрдо (рднрдЧрд╡ाрди-рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда) ? рдЬिрд╕рдХी рднрдХ्рддि рд╕े рдкूрд░्рдг рдоोрдХ्рд╖  рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै? (рдЬिрд╕ C-IN-C рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХी рднрдХ्рддि рд╕े рд╕िंрд╣-рд╢ाрд╡рдХ рднेंреЬрдд्рд╡ рдХे рдн्рд░рдо рд╕े рдоुрдХ्рдд -Dehypnotized рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै ?) рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдпे рдорд╣ाрдордг्рдбрд▓ рдХे рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рдпुрд╡ा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╢िрд╡िрд░ рдоें рднाрдЧ рд▓ें !! 

рдЗрддि рд╢्рд░ी рднृрдЧु-рд╕ंрд╣िрддा

★#рд╕ाрднाрд░_рд╕ंрдХрд▓िрдд; 

8. рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг : рдХंрд╕ рдХा рд╡рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП। рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХे рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рднूрдоिрдХा рдеी рд╡рд╣ рдЗрд╕ рдпुрдж्рдз рдоें рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рд╕ाрд░рдеी рдеे рдЙрдирдХी рдмрд╣рди рд╕ुрднрдж्рд░ा рдЕрд░्рдЬुрди рдХी рдкрдд्рдиी рдеी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпुрдж्рдз рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдЧीрддा рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рджिрдпा рдеा।  

[barha peedam natavara vapu : [рд╢्рд░ीрдордпूрд░-рдоुрдХुрдЯрдзाрд░ी рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдиाрдо рдХी рдорд╣िрдоा ^*]

05 FACTS;-

1-рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рднाрд░рдд рдоें рдЕрд╡рддрд░िрдд рд╣ुрдпे рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдХे реорд╡ें рдЕрд╡рддाрд░ рдФрд░ рд╣िрди्рджू рдзрд░्рдо рдХे рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ैं। рдХрди्рд╣ैрдпा, рд╢्рдпाрдо, рдХेрд╢рд╡, рдж्рд╡ाрд░рдХेрд╢ рдпा рдж्рд╡ाрд░рдХाрдзीрд╢, рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рдЖрджि рдиाрдоों рд╕े рднी рдЙрдирдХो рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ैं।рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдиिрд╖्рдХाрдо рдХрд░्рдордпोрдЧी, рдПрдХ рдЖрджрд░्рд╢ рджाрд░्рд╢рдиिрдХ, рд╕्рдеिрддрдк्рд░рдЬ्рдЮ рдПрд╡ं рджैрд╡ी рд╕ंрдкрджाрдУं рд╕े рд╕ुрд╕рдЬ्рдЬ рдорд╣ाрди рдкुрд░ुрд╖ рдеे। рдЙрдирдХा рдЬрди्рдо рдж्рд╡ाрдкрд░рдпुрдЧ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХो рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдХे рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдкुрд░ुрд╖ рдпुрдЧрдкुрд░ुрд╖ рдпा рдпुрдЧाрд╡рддाрд░ рдХा рд╕्рдеाрди рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

2-рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рд╕рдордХाрд▓ीрди рдорд╣рд░्рд╖ि рд╡ेрджрд╡्рдпाрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд рд╢्рд░ीрдордж्рднाрдЧрд╡рдд рдФрд░ рдорд╣ाрднाрд░рдд рдоें рдХृрд╖्рдг рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рд╡िрд╕्рддुрдд рд░ूрдк рд╕े рд▓िрдЦा рдЧрдпा рд╣ै। рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा рдХृрд╖्рдг рдФрд░ рдЕрд░्рдЬुрди рдХा рд╕ंрд╡ाрдж рд╣ै рдЬो рдЧ्рд░ंрде рдЖрдЬ рднी рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ै। рдЗрд╕ рдХृрддि рдХे рд▓िрдП рдХृрд╖्рдг рдХो рдЬрдЧрддрдЧुрд░ु рдХा рд╕рдо्рдоाрди рднी рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рд╡рд╕ुрджेрд╡ рдФрд░ рджेрд╡рдХी рдХी реорд╡ीं рд╕ंрддाрди рдеे। рдордеुрд░ा рдХे рдХाрд░ाрд╡ाрд╕ рдоें рдЙрдирдХा рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ рдеा рдФрд░ рдЧोрдХुрд▓ рдоें рдЙрдирдХा рд▓ाрд▓рди рдкाрд▓рди рд╣ुрдЖ рдеा। рдпрд╢ोрджा рдФрд░ рдирди्рдж рдЙрдирдХे рдкाрд▓рдХ рдоाрддा рдкिрддा рдеे। рдЙрдирдХा рдмрдЪрдкрди рдЧोрдХुрд▓ рдоें рд╡्рдпрддीрдд рд╣ुрдЖ।

3-рдмाрд▓्рдп рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╣ी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрдб़े рдмрдб़े рдХाрд░्рдп рдХिрдпे рдЬो рдХिрд╕ी рд╕ाрдоाрди्рдп рдордиुрд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рд╕рдо्рднрд╡ рдирд╣ीं рдеे। рдордеुрд░ा рдоें рдоाрдоा рдХंрд╕ рдХा рд╡рдз рдХिрдпा। рд╕ौрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоें рдж्рд╡ाрд░рдХा рдирдЧрд░ी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рдЕрдкрдиा рд░ाрдЬ्рдп рдмрд╕ाрдпा। рдкांрдбрд╡ों рдХी рдорджрдж рдХी рдФрд░ рд╡िрднिрди्рди рдЖрдкрдд्рддिрдпों рдоें рдЙрдирдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХी। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рд╕ाрд░рдеी рдХी рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдИ рдФрд░ рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा рдХा рдЬ्рдЮाрди рджिрдпा рдЬो рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдХी рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рд░рдЪрдиा рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ै।

4-"рдХृрд╖्рдг" рдоूрд▓рддः рдПрдХ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╢рдм्рдж рд╣ै, рдЬो "рдХाрд▓ा", "рдЕंрдзेрд░ा" рдпा "рдЧрд╣рд░ा рдиीрд▓ा" рдХा рд╕рдоाрдиाрд░्рдеी рд╣ै। "рдЕंрдзрдХाрд░" рд╢рдм्рдж рд╕े рдЗрд╕рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдврд▓рддे рдЪंрдж्рд░рдоा рдХे рд╕рдордп рдХो рдХृрд╖्рдг рдкрдХ्рд╖ рдХрд╣े рдЬाрдиे рдоें рднी рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдЭрд▓рдХрддा рд╣ै।рдЗрд╕ рдиाрдо рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд╣ीं-рдХрд╣ीं "рдЕрддि-рдЖрдХрд░्рд╖рдХ" рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

5-рд╢्рд░ीрдорджрднाрдЧрд╡рдд рдкुрд░ाрдг рдХे рд╡рд░्рдгрди рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХृрд╖्рдг рдЬрдм рдмाрд▓्рдпाрд╡рд╕्рдеा рдоें рдеे рддрдм рдирди्рджрдмाрдмा рдХे рдШрд░ рдЖрдЪाрд░्рдп рдЧрд░्рдЧाрдЪाрд░्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдирдХा рдиाрдордХрд░рдг рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╣ुрдЖ рдеा। рдиाрдо рд░рдЦрддे рд╕рдордп рдЧрд░्рдЧाрдЪाрд░्рдп рдиे рдмрддाрдпा рдХि, 'рдпрд╣ рдкुрдд्рд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдпुрдЧ рдоें рдЕрд╡рддाрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै। рдХрднी рдЗрд╕рдХा рд╡рд░्рдг рд╢्рд╡ेрдд, рдХрднी рд▓ाрд▓, рдХрднी рдкीрд▓ा рд╣ोрддा рд╣ै। рдкूрд░्рд╡ рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдпुрдЧों рдоें рд╢рд░ीрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЗрд╕рдХे рддीрди рд╡рд░्рдг рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं। рдЗрд╕ рдмाрд░ рдХृрд╖्рдгрд╡рд░्рдг рдХा рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдЕрддः рдЗрд╕рдХा рдиाрдо рдХृрд╖्рдг рд╣ोрдЧा। рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рдХा рдкुрдд्рд░ рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрд╕рдХा рдЕрддिрд░рддिрдХ्рдд рдиाрдо рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рднी рд░рдЦा рдЧрдпा। "рдХृрд╖्рдг" рдиाрдо рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рднी рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рднрдЧрд╡ाрди рдХो рдХрдИ рдЕрди्рдп рдиाрдоों рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд░рд╣ा рд╣ै, рдЬो рдЙрдирдХी рдХрдИ рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं рдХो рджрд░्рд╢ाрддे рд╣ैं। рд╕рдмрд╕े рд╡्рдпाрдкрдХ рдиाрдоों рдоें "рдоोрд╣рди", рдЧोрд╡िрди्рдж, рдоाрдзрд╡, рдФрд░ рдЧोрдкाрд▓ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ैं।  

barha peedam natavara vapu :рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХे рд░рд╣рд╕्рдп :-

02 FACTS;-

1- рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХा рдиाрдо рдоुंрд╣ рдоें рдЖрддे рд╣ी рд╣рдоाрд░े рдЖँрдЦो рдХे рд╕ाрдордиे рдЙрдирдХे рд╕ुрди्рджрд░ рдмाрд▓ рдЫрд╡ि рдпा рдЙрдирдХे рдпुрд╡ा рдЫрд╡ि рдХा рдЪेрд╣рд░ा рд╕рдоाрдиे рдЖ рдЬाрддा рд╣ै. рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХे рд╣рд░ рдЫрд╡ि рдоें рдЙрдирдХे рдорд╕्рддрдХ рдкрд░ рдоोрд░ рдкंрдЦ рд╢ोрднाрдпрдоाрди рд╣ोрддा рд╣ै. рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХो рдоोрд░ рдкंрдЦ рдЗрддрдиा рдкрд╕ंрдж рдеा рдХी рд╡рд╣ рдЙрдирдХे рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрди рдЧрдпा рдеा.

2-рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиी рджेрд╣ рдХो рдЕрдкрдиे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े реЭाрд▓ рд▓ेрддे рдеे। рдХрднी рдЙрдирдХा рд╢рд░ीрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпों рдЬैрд╕ा рд╕ुрдХोрдорд▓ рд╣ो рдЬाрддा рдеा рддो рдХрднी рдЕрдд्рдпंрдд рдХрдаोрд░। рдпुрдж्рдз рдХे рд╕рдордп рдЙрдирдХा рд╢рд░ीрд░ рд╡рдЬ्рд░ рдХी рддрд░рд╣ рдХрдаोрд░ рд╣ो рдЬाрддा рдеा। рдРрд╕ा рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣ो рдЬाрддा рдеा рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рдпोрдЧ рдФрд░ рдХрд▓ाрд░िрдкрдЯ्рдЯू рд╡िрдж्рдпा (рдоाрд░्рд╢рд▓ рдЖрд░्рдЯ) рдоें рдкाрд░ंрдЧрдд рдеे।

ЁЯСЙbarha peedam natavara vapu : `рд╡ेрдгु рдЧीрдд рдХी рдХрдеा' : `рдмрд░्рд╣ाрдкीрдбं рдирдЯрд╡рд░рд╡рдкुः рдХрд░्рдгрдпोः рдХрд░्рдгिрдХाрд░ं ' рд╢्рд▓ोрдХ  рдЕрд░्рде➡ рд╢ुрдХрджेрд╡ рдЬी рд░ाрдЬा рдкрд░ीрдХ्рд╖िрдд рд╕े рдЗрд╕ рд╕ुंрджрд░ рдЧीрдд рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं,  рдЬिрд╕े рд╣рдо  рд╡ेрдгूрдЧीрдд рдХрд╣рддे рд╣ैं। рд╢рд░рдж рдЛрддु рдХा рдкाрд╡рди рдЕрд╡рд╕рд░ рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै рдЙрд╕ рд╢рд░рдж рдЛрддु рдоें рд╢्рд░ी рдмाрд▓ рдХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиी рдоिрдд्рд░ рдоंрдбрд▓िрдпों рдФрд░ рдЧाрдп рдмрдЫрдб़ों рдХे рд╕ाрде рд╡ृंрджाрд╡рди рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं;  рдЙрд╕ рд╕рдордп рднрдЧрд╡ाрди рдХी рдмрдб़ी рджिрд╡्рдп рд╢ोрднा рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рд╡рд░्рдгрди  рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рджрд░्рд╢ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдХी рдмрдб़ी рднाрд░ी рдорд╣िрдоा рдмрддाрдИ рдЧрдИ рд╣ै। рднाрдЧрд╡рдд рдХрдеा рдХे рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╢्рд▓ोрдХ рдХा рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХрд░рдиे рд╕े рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╕ंрдХрдЯ рджूрд░ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं।  рдпाрдиी рдпрджि рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдбрд░ рд▓рдЧрддा рд╣ै рдпा рдХिрд╕ी рдЬंрдЧрд▓ рдпा рдиिрд░्рдЬрди рд╕्рдеाрди рдоें рдЕрдХेрд▓े рд╣ैं, рдЪाрд╣े рд╣िंрд╕рдХ рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдпा рд╣िंрд╕рдХ рдЬीрд╡ों рд╕े рднрдпрднीрдд рд░рд╣рддा рд╣ो рдпा рднрдп рдХी рдЕрдиुрднूрддि рд╣ोрддी рд╣ै, рддो рдЗрд╕ рдоंрдд्рд░ рдХा рдЬрдк рдХрд░рдиे рд╕े рдоाрдирд╡ рд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдФрд░ рд╡рд╣ рдоंрдд्рд░  рд╣ै  -

рдмрд░्рд╣ाрдкीрдбं рдирдЯрд╡рд░рд╡рдкुः рдХрд░्рдгрдпोः рдХрдгिрдХाрд░ं

рд╡िрдн्рд░рдж्рд╡ाрд╕ः рдХрдирдХрдХрдкिрд╢ं рд╡ैрдЬрдпрди्рддीं рдЪ рдоाрд▓ाрдо्।

рд░рди्рдз्рд░ाрди् рд╡ेрдгोрд░рдзрд░рд╕ुрдзрдпा рдкूрд░рдпрди् рдЧोрдкрд╡ृрди्рджै-

рд░्рд╡ृрди्рджाрд░рдг्рдпं рд╕्рд╡рдкрджрд░рдордгं рдк्рд░ाрд╡िрд╢рдж् рдЧीрддрдХीрд░्рддिः।।

                 рднाрдЧ0 10/21/5

рдмрд░्рд╣ाрдкीрдбं рдирдЯрд╡рд░рд╡рдкुः – рдмрд░्рд╣-( рдоोрд░ рдкंрдЦ ),рдЕрдкीрдб-( рдоुрдХुрдЯ )>рдмрд░्рд╣ाрдкीрдбं➡ рдЬिрдирдХे рд╕िрд░ рдкрд░ рдоोрд░ рдоुрдХुрдЯ рд╣ै | рдирдЯ-( рдиाрдЯрдХ рджिрдЦाрдиे рд╡ाрд▓े рдпा рд▓ीрд▓ा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े ),рд╡рд░-( рдЙрдд्рддрдо рдпा рд╢्рд░ेрд╖्рда рдкुрд░ुрд╖ ),рд╡рдкु:-( рд╕рд░्рд╡ांрдЧ рд╕ुंрджрд░ )>рдирдЯрд╡рд░рд╡рдкुः➡ рд╕ुंрджрд░ рд▓ीрд▓ा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े, рдкुрд░ुрд╖ों рдоें рдЙрдд्рддрдо рднрдЧрд╡ाрди рдкुрд░ुрд╖ोрдд्рддрдо, рдЬिрдирдХा рд╕ुंрджрд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै |

рдХрд░्рдгрдпोः рдХрд░्рдгिрдХाрд░ं– рдХрд░्рдгрдпोः-( рджो рдХाрди рдж्рд╡िрд╡рдЪрди рдХा рд░ूрдк рд╣ै рдпрд╣) рдХрд░्рдгिрдХाрд░ं-( рдПрдХрд╡рдЪрди рдХा рд░ूрдк рдоाрдиे- рдПрдХ рдХाрди рдоें )>рдХрд░्рдгрдпोः рдХрд░्рдгिрдХाрд░ं➡ рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рджो рдХाрдиों рдоें рд╕े рдХिрд╕ी рдПрдХ рдХाрди рдкрд░ рдХрдиेрд░ рдХा рдкुрд╕्рддрдХ рдзाрд░рдг рдХрд░рддे рд╣ैं, рдпрд╣ рдкुрд╖्рдк рдЧोрдкिрдпों рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдХेрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЖрдЬ рд╣рдо рдХिрд╕ рджिрд╢ा рдХी рдУрд░ рдЧौ рдЪрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЬाрдПंрдЧे। 

рдмिрдн्рд░рдж् рд╡ाрд╕ः рдХрдирдХрдХрдкिрд╢ं- ( рд╕्рд╡рд░्рдгрдордп рдкीрддांрдмрд░ рдпा рдЕंрдмрд░ )>рдмिрдн्рд░рдж् рд╡ाрд╕ः рдХрдирдХрдХрдкिрд╢ं➡ рдЬैрд╕े рдЕрдЧ्рдиि рдоें рддрдкाрдпा рд╣ुрдЖ рд╕्рд╡рд░्рдг (рдХрдирдХ) рдЪрдордЪрдоाрддा рд╣ै, рд╡ैрд╕े рд╣ी рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХा рдкिрддांрдмрд░ рдЪрдордХ рд░рд╣ा рд╣ै рдпा рднрдЧрд╡ाрди рдХा рд╢рд░ीрд░ рд╕ोрдиे рдХी рдХांрддि рдХे рд╕рдоाрди рджेрджीрдк्рдпрдоाрди рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। 

рд╡ैрдЬрдпрди्рддीं рдЪ рдоाрд▓ाрдо्-( рд╡ैрдЬрдпंрддी рдоाрд▓ा )>рд╡ैрдЬрдпрди्рддीं рдЪ рдоाрд▓ाрдо्➡ рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХे рдЧрд▓े рдоें рд╕ुंрджрд░ рд╡ैрдЬрдпंрддी рдХी рдоाрд▓ा рд╢ोрднाрдпрдоाрди рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै।  

рд░рди्рдз्рд░ाрди् рд╡ेрдгोрд░рдзрд░рд╕ुрдзрдпा рдкूрд░рдпрди-( рд╡ेрдгु рдХे рд░ंрдз्рд░ рд╕े рдЙрд╕े рд░рд╕ рд╕ुрдзा рд╕े рдкूрд░िрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं )>рд░рди्рдз्рд░ाрди् рд╡ेрдгोрд░рдзрд░рд╕ुрдзрдпा рдкूрд░рдпрди➡ рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рд╡ेрдгु рд╡ाрджрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рдЙрд╕ рд╡ेрдгु рдХो рдЕрдкрдиे рдоुрдЦ рд╕े рд▓рдЧा рдХрд░ рдХे рдЕрдкрдиे рдЕрдзрд░ाрдоृрдд рд░рд╕ рд╕ुрдзा рд╕े рдЙрд╕े рдкूрд░िрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं |

рдЧोрдкрд╡ृрди्рджैः рд╡ृрди्рджाрд░рдг्рдпं рд╕्рд╡рдкрджрд░рдордгं рдк्рд░ाрд╡िрд╢рдж् рдЧीрддрдХीрд░्рддिः-( рдЧोрдк рдЧाрдпें рдХे рд╕ाрде рдм्рд░рдЬ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ )>рдЧोрдкрд╡ृрди्рджैः рд╡ृрди्рджाрд░рдг्рдпं рд╕्рд╡рдкрджрд░рдордгं рдк्рд░ाрд╡िрд╢рдж् рдЧीрддрдХीрд░्рддिः➡ рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдЧोрдк рдЧ्рд╡ाрд▓ рдЧाрдпों рдХे рд╕ाрде рд╡ृंрджाрд╡рди рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рд╕рднी рд╕рдЦा рдЧрдг рдЙрдирдХे рдХीрд░्рддि рдХा рдЧुрдгрдЧाрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рдЙрдирдХी рдЬрдп-рдЬрдпрдХाрд░ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЙрд╕ рд╕рдордп рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХी рдмрдб़ी рджिрд╡्рдп рд╢ोрднा рд╣ुрдИ |

рдЕрд░्рде➡ рдпाрдиी рдЬो рдмрд░्рд╣ (рдоोрд░ рдкंрдЦ) рдХा рдЕрдкीрдб (рдоुрдХुрдЯ) рдзाрд░рдг рдХिрдП рд╣ैं рдЕрд░्рдеाрдд рдЬो рдоोрд░ рдХे рдкंрдЦ рдХा рдоुрдХुрдЯ рдкрд╣рдиे рд╣ैं рддрдеा рдЬो рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдиाрдЪрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рдирдЪाрдиे рдХा рднी рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ैं рдРрд╕े рдиाрдЪрдиे рд╡ाрд▓ों рдоें рдЬो рд╢्рд░ेрд╖्рда рдирдЯ рд╣ैं, рдЬिрдирдХे рдХाрдиों рдоें рд╕ुंрджрд░ рдХुंрдбрд▓ рд╣ै рддрдеा рдЧрд▓े рдоें-рдЧुँрдЬाрдоाрд▓ा- рдЕрд░्рдеाрдд рд╡ैрдЬрдпंрддी рдХी рдоाрд▓ा рд╣ै, рд╕ुंрджрд░ рд╡ंрд╢ी рд▓िрдП рд╣ुрдП рд╣ैं рдФрд░ рд╡ंрд╢ी рдХे рдЫिрдж्рд░ों рд╕े рдЬो рдЖрд╡ाрдЬ рдиिрдХрд▓рддी рд╣ै рдЙрд╕рд╕े рд╕ाрд░े рдЧोрдк рдПрд╡ं рдЧोрдкी рдЖрдХृрд╖्рдЯ рд╣ोрдХрд░ рд╕рдм рдЖрдиंрджिрдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рд╡े рд╕ुрди्рджрд░ рд╡ेрдгू рдХी рддाрди рдХे рд╕ाрде рд╡ृंрджाрд╡рди рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рд╕рднी рдЧ्рд╡ाрд▓ рдмाрд▓ рдЙрдирдХी рдХीрд░्рддि рдХा рдЧाрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। 

рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдЕрдж्рднुрдд рдоोрд╣िрдиी рд╢ोрднा рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ै। рдПрдХ рдУрд░ рдХृрд╖्рдг рдирдЯ рдХी рднांрддि рдиाрдиा рд░ूрдк рдзрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं, рдХрднी рд╡рд░ рджूрд▓्рд╣े рдХी рддрд░рд╣ рджिрдЦрддे рд╣ैं। рдоाрдеे рдкрд░ рдоोрд░ рдоुрдХुрдЯ, рдХाрдиों рдоें рдХрдиेрд░ рдХे рдлूрд▓ рдЦुँрд╕े рд╣ुрдП, рдиीрд▓рдХрдорд▓ рд╕ी рджेрд╣ рдкрд░ рд╕ुрдирд╣рд▓े рдкीрддाрдо्рдмрд░ рдХीрдЖрднा, рдЧрд▓े рдоें рд╡ैрдЬрдпрди्рддी рдоाрд▓ा, рдмाँрд╕ рдХी рдмाँрд╕ुрд░ी рдХे рдЫिрдж्рд░ों рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдзрд░ाрдоृрдд рдХा рдкाрди рдХрд░ाрддे рд╣ुрдпे, рдЧ्рдмाрд▓-рдмाрд▓ों рдХे рд╕ाрде рд╡े рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдоें рдРрд╕े рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рдЬैрд╕े рд░ंрдЧрдоंрдЪ рдкрд░ рдХोрдИ рдиाрдпрдХ рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ो। рдкрд░ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдоें рд╡िрд╣ाрд░ рдХे рд▓िрдП рдиंрдЧे рдкैрд░ рдЖрддे рд╣ैं рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХे рдЪрд░рдгों рдХे рд╕्рдкрд░्рд╢ рд╕े рд╣ी рднूрдоि рдкрд░ рддृрдг рдЕंрдХुрд░िрдд рд╣ोंрдЧे рдФрд░ рдЙрди рддृрдгांрдХुрд░ों рд╕े рдЧрдЙрдУं рдХी рддृрдк्рддि рд╣ोрдЧी рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╡рд╣ рдЧोрдкाрд▓ рдХрд╣рд▓ाрдпे

 barha peedam natavara vapu : рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХा рдоोрд░ рдоुрдХुрдЯ рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХा рд░рд╣рд╕्рдп;-

рдмрд░्рд╣ाрдкीрдб ЁЯСЙ`рд░ाрд╕ рдХा  рдорд░्рдо'- рд╢्рд░ीрд░ाрдордХृрд╖्рдг (рд╢्рд░ी M рд╕े) рдХрд╣рддे рд╣ैं -  " рддुрдЭे рдпाрдж рд╣ै рди, рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХे рд╕िрд░ рдкрд░ рдоोрд░ рдкंрдЦ рд░рд╣рддा рдеा; рдЙрд╕ рдоें рдпोрдиि рдЪिрди्рд╣ рдмрдиा рд╣ुрдЖ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдпрд╣ рдЕрд░्рде рд╣ै рдХि рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдк्рд░рдХृрддि рдХो рд╕िрд░ рд░рдЦा рдеा। рдХृрд╖्рдг рдЬрдм рд░ाрд╕-рдордг्рдбрд▓ рдоें рдЧрдП рддो рдЦुрдж рдк्рд░рдХृрддि рдмрди рдЧрдП। рдЗрд╕рд▓िрдП рджेрдЦ рд░ाрд╕ -рдордг्рдбрд▓ рдоें рдЙрдирдХा рдк्рд░рдХृрддि рд╡ेрд╢ рд╣ै। рдЬाрдирддा рд╣ै рдоाрд╕्рдЯрд░ рд╕्рд╡рдпं рдк्рд░рдХृрддिрднाрд╡ рдХो рдмिрдиा рдзाрд░рдг рдХिрдпे рдХोрдИ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рд╕ंрдЧ рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ी рдирд╣ीं рд╣ोрддा। "

рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рдорд╕्рддрдХ рдкрд░ рдоोрд░ рдкंрдЦ рдХा рдоुрдХुрдЯ рд╣ै। рдоोрд░ рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рдоोрд░ рдкूрд░े рдЬीрд╡рди рдПрдХ рд╣ी рдоोрд░рдиी рдХे рд╕ंрдЧ рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЬो рдПрдХрдкрдд्рдиीрд╡्рд░рдд рд╣ोрддा рд╣ै , рдХाрдорд╕ुрдЦ рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЙрд╕े рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиे рдорд╕्рддрдХ рдкрд░ рд╕्рдеाрди рджेрддे рд╣ैं। рдоोрд░ (Peacock) рдирд░ рдкрдХ्рд╖ी рд╣ै, рдЬрдмрдХि рдоोрд░рдиी (Peahen) рдоाрджा рд╣ै рдФрд░ рд╕ाрде рдоें рд╡े рдоोрд░ (peafowl) рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрдирдХे рдмрдЪ्рдЪों рдХो peachicks рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।  рдирд░ рдФрд░ рдоाрджा рдоोрд░ рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдХрд░рдиा рдмрд╣ुрдд рдЖрд╕ाрди рд╣ै। рдирд░ рдХे рд╕िрд░ рдкрд░ рдмрдб़ी рдХрд▓ंрдЧी рддрдеा рдоाрджा рдХे рд╕िрд░ рдкрд░ рдЫोрдЯी рдХрд▓ंрдЧी рд╣ोрддी рд╣ै। рдоोрд░ рдХे рдЕрдж्рднुрдд рд╕ौंрджрд░्рдп рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा 26 рдЬрдирд╡рд░ी 1963 рдоें рдЗрд╕े рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдкрдХ्рд╖ी рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдмाрд▓рдХृрд╖्рдг рдХो рдоोрд░ рдмрд╣ुрдд рдкрд╕рди्рдж рд╣ै, рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХा рдордпूрд░ рдиृрдд्рдп рднी рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рдоोрд░ рдоें рдЕрдиेрдХ рдЧुрдг рд╣ैं–рд╡рд╣ рджूрд╕рд░ों рдХे рджु:рдЦ рд╕े рджु:рдЦी рдФрд░ рд╕ुрдЦ рд╕े рд╕ुрдЦी рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрдзिрдХ рдЧрд░्рдоी рдкрдб़े рдФрд░ рд╕рдм рдХुрдЫ рд╕ूрдЦ рдЬाрдпे рддो рдоोрд░ рдХो рдорд░рдг-рддुрд▓्рдп рджु:рдЦ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЖрдХाрд╢ рдоें рдмाрджрд▓ рдЧрдб़рдЧрдб़ाрдиे рдкрд░ рд╡рд╣ рдЕрдд्рдпрди्рдд рдЖрдирди्рдж рдХे рд╕ाрде рдиाрдЪрддा рд╣ै। рдпрд╢ोрджाрдирди्рджрди, рдоुрд░рд▓ीрдордиोрд╣рд░, рдкीрддाрдо्рдмрд░рдзाрд░ी рд╕्рдпाрдорд╕ुंрджрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдзाрд░ाрдиी рдХे рдоोрд░ рдХे рд╕ाрде рдиाрдЪрддे рд╣ैं। рдиाрдЪрддे-рдиाрдЪрддे рдоोрд░ рдХा рдкिрдЪ्рдЫ рдЧिрд░ рдкрдб़рддा рд╣ै, рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЙрд╕े рдЙрдаा рд▓ेрддे рд╣ैं рдФрд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि:- "рдЕрд░े рдпрд╣ рддो рд╣рдоें рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдоिрд▓ा рд╣ै" рдФрд░ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рд╕िрд░ рдкрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं, рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЗрдирдХो рдмрд░्рд╣ाрдкीрдб़ рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं।

barha peedam natavara vapu : рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рдЧुँрдЬाрдоाрд▓ा рдзाрд░рдг рдХрд░рдиे рдХा рд░рд╣рд╕्рдп ЁЯСЙ  рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЧрд▓े рдоें рдЧुँрдЬाрдоाрд▓ा (Natural Red Gunja Ratti Mala-рд░рдд्рддी рдХे рджाрдиे -рдЬिрд╕рд╕े рдХрднी рд╕ोрдиा, рдЬрд╡ाрд╣рд░ рдХो рддौрд▓ा рдЬाрддा рдеा।рдзाрд░рдг рдХрд░рддे рд╣ैं, рдпрд╣ рдоाрд▓ा рдЙрди्рд╣ें рдмрд╣ुрдд рдк्рд░िрдп рд╣ै।

рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХा рдЖрдХाрд░ рдЧुँрдЬा рдЬैрд╕ा рд╣ै, рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрдирди्рддрдХोрдЯि рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХे рдиाрдпрдХ рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдм्рд░рд╣्рдоाрдЬी рдХो рдмрддाрдпा рдХि рддुрдо рддो рдПрдХ рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХे рдм्рд░рд╣्рдоा рд╣ो, рдРрд╕े рдРрд╕े рдЕрдиेрдХ рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдоेрд░े рд╢्рд░ीрдЕंрдЧ рдоें рд╡िрд▓ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧрд▓े рдоें рдЧुँрдЬाрдоाрд▓ा рдзाрд░рдг рдХी рд╣ै। 

barha peedam natavara vapu : рдирдЯрд╡рд░рд╡рдкु:ЁЯСЙ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХा рд╢рд░ीрд░ рдРрд╕ा рд╣ै рдХि рджेрдЦрдиे рдоें рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХि рдоाрдиो рд▓ाрд╡рдг्рдп рджौрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै। рд╡рд╣ рддрд░рд╣-рддрд░рд╣ рдХे рд╡ेрд╢ рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं, рдХрднी рдЦрдб़िрдпा рд╕े рд╕ुрди्рджрд░ рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдХрднी рдлेंрдЯे рдХो рдмांрдз рд▓ेрддे рд╣ैं

barha peedam natavara vapu : рдХрд░्рдгрдпो рдХрд░्рдгिрдХाрд░ं рд╡िрдн्рд░рдж् ЁЯСЙ рдХрд░्рдгिрдХाрд░ рдЕрдорд▓рддाрд╕ рдХे рд▓рдо्рдмे-рд▓рдо्рдмे рд▓рдЯрдХрддे рд╣ुрдпे рдлूрд▓ों рдХो рдХрд╣рддे рд╣ैं, рдЗрд╕े рдХрдиेрд░ рдпा рдХрд░рд╡ीрд░ рдХा рдкुрд╖्рдк рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЗрд╕ рдЧंрдзрд╣ीрди рдкुрд╖्рдк рдХो рдЕрдкрдиे рдХाрди рдоें рд▓рдЧाрдХрд░ рд░рдЦрддे рд╣ैं।

 barha peedam natavara vapu :рдХрдирдХ рдХрдкिрд╢рдо् ЁЯСЙ рд╢्рд░ीрд░ाрдзा рдХा рд╢рд░ीрд░ рд╕्рд╡рд░्рдгрдордпी рдЖрднा рд▓िрдпे рд╣ुрдпे рд╣ै рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдЙрдирдХे рд╕рдоाрди рд╡рд╕्рдд्рд░ рдзाрд░рдг рдХिрдпे рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рдПрдХ рдЕрд░्рде рдпрд╣ рднी рд╣ै рдХि рднрдЧрд╡ाрди рдкृрде्рд╡ी рдХे рдЙрдж्рдзाрд░ рдХे рд▓िрдпे рдЕрд╡рддрд░िрдд рд╣ुрдпे рд╣ैं рдЕрдд: рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкृрде्рд╡ी рдХे рдкीрд▓े рд░ंрдЧ рдХे рд╡рд╕्рдд्рд░ рдзाрд░рдг рдХिрдпे рд╣ैं।

barha peedam natavara vapu :рд╡ैрдЬрдпрди्рддी рдЪ рдоाрд▓ाрдо् ЁЯСЙ рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдЧрд▓े рдоें рдкांрдЪ рд╡рд░्рдг рдХे рдкुрд╖्рдкों рдХी рдоाрд▓ा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╢ोрднा, рд╕ौрди्рджрд░्рдп рдФрд░ рдоाрдзुрд░्рдп рдХी рдЕрдзिрд╖्рдаाрдд्рд░ी рджेрд╡ी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдЬी рдЫिрдкी рд░рд╣рддी рд╣ैं।

 barha peedam natavara vapu : рд░рди्рдз्рд░ाрди् рд╡ेрдгोрд░рдзрд░рд╕ुрдзрдпा рдкूрд░рдпрди् ЁЯСЙ рд╡ेрдгु рдПрдХ рддो рдкुрд░ुрд╖ рд╣ै, рдмांрд╕ рдХी рдмрдирддी рд╣ै, рджूрд╕рд░े рдХрдаोрд░ рд╣ै। рддीрд╕рд░े рдЙрд╕рдоें рдЫेрдж рд╣ैं рдкрд░рди्рддु рдЗрддрдиा рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рдЕрдзрд░ों рдкрд░ рдзाрд░рдг рдХрд░рддे рд╣ैं рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рдкोрд▓ी рд╣ोрддी рд╣ै, рдЕрдкрдиे рдЕрди्рджрд░ рдХुрдЫ рднी рдЫिрдкाрдХрд░ рдирд╣ीं рд░рдЦрддी рднрдЧрд╡ाрди рдиे рд╕्рд╡рдпं рдХрд╣ा рд╣ै, ‘рдоोрд╣े рдХрдкрдЯ рдЫрд▓ рдЫिрдж्рд░ рди рднाрд╡ा’ рдмांрд╕ рдЧрд░्рдоी, рд╕рд░्рджी, рдмрд░рд╕ाрдд рд╕рд╣рдХрд░ рднी рдЪीрд░рдХрд░ рдмांрд╕ुрд░ी рдмрдиा рд▓ेрдиे рдкрд░ рдоीрдаी рддाрди рд╣ी рд╕ुрдиाрддा рд╣ै, рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХो рдмांрд╕ुрд░ी рдк्рд░िрдп рд╣ै। 

рдЧोрдкी рдХрд╣рддी рд╣ै:- рд╕рдЦी; рдЧрд▓े рдоें рд╡рдирдоाрд▓ा рдкрд╣рдиे рд╕्рдпाрдорд╕ुंрджрд░ рд╡рди рд╕े рдЖрддे рд╣ुрдпे рдмрдб़ी рд╢ोрднा рдкा рд░рд╣े рд╣ैं। рдлूрд▓ों рд╕े рд╕рдЬी рд▓ाрд▓ рдкрдЧрдб़ी рдмाрдпीं рдУрд░ рд▓рдЯрдХ рд░рд╣ी рд╣ै, рдЗрд╕ рд╢ोрднा рдХो рджेрдЦрдиे рдХे рдмाрдж рдпрд╣ рдорди рд╕े рд╣рдЯрддी рд╣ी рдирд╣ीं। рдоाрдеे рдкрд░ рдоोрд░ рдоुрдХुрдЯ рд╣ै, рдоुрдЦ рдЧाрдпों рдХे рдЦुрд░ों рд╕े рдЙрдб़ी рдзूрд▓ рд╕े рд╕ुрд╢ोрднिрдд рд╣ै, рд╢्рд░ेрд╖्рда рдирдЯ рдЬैрд╕ा рд╡ेрд╢рдмрдиाрдпे рдмрдб़ी рд╢ोрднा рд╕े рдЖ рд░рд╣े рд╣ैं । рд╕ूрд░рджाрд╕рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдм्рд░рдЬ рдХी рд╕्рдд्рд░िрдпां рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рд╢ोрднा рджेрдЦрдХрд░ рдЕрдкрдиा рддрди-рдорди рдЙрди рдкрд░ рди्рдпौрдЫाрд╡рд░ рдХрд░ рджेрддी рд╣ैं।(рдХृрд╖्рдгा рдХे рднाрдИ рдеे рд╢ेрд╖рдиाрдЧ рдХे рдЕрд╡рддाрд░ рдмрд▓рд░ाрдо рдФрд░ рдиाрдЧों рдХे рджुрд╢्рдорди рд╣ोрддे рд╣ै рдоोрд░। рд╡рд╣ीं рдоोрд░ рдЬो рдиाрдЧों рдХा рд╢рдд्рд░ु рд╣ै рд╡рд╣ рднी рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рд╕िрд░ рдкрд░ рд╡िрд░ाрдЬिрдд рд╣ै। рдпрд╣ рд╡िрд░ोрдзाрднाрд╕ рд╣ी рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рднрдЧрд╡ाрди рд╣ोрдиे рдХा рдк्рд░рдоाрдг рднी рд╣ै рдХि рд╡े рд╢рдд्рд░ु рдФрд░ рдоिрдд्рд░ рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорднाрд╡ рд░рдЦрддे рд╣ैं।

barha peedam natavara vapu : рдЬीрд╡ рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдоिрд▓рди ... рдорд╣ाрд░ाрд╕ :-

04 FACTS;-

1-рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╢्рд░ीрдордж्рднाрдЧрд╡рдд рдоें рджрд╢рдо рд╕्рдХрди्рдз рдХे рдЕрдз्рдпाрдп реиреп рд╕े рейрей рддрдХ рдоें рд╣ै। рдпे рдкांрдЪ рдЕрдз्рдпाрдп ’рд╢्рд░ीрд░ाрд╕рдкंрдЪाрдз्рдпाрдпी’ рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ैं। рдпे рд╢्рд░ीрдордж्рднाрдЧрд╡рддрд░ूрдкी рд╢рд░ीрд░ рдХे ‘рдкांрдЪ рдк्рд░ाрдг’ рдпा ‘рд╣ृрджрдп’ рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं। рдкंрдЪ рдк्рд░ाрдгों рдХा рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╕ाрде рд░рдордг рд╣ी ‘рд░ाрд╕’ рд╣ै।

2-рдЗрд╕ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХे рд╢्рд░ोрддा рд╣ैं–рдзрд░्рдо-рдЬ्рдЮाрди, рд╡िрд╡ेрдХ, рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рд╕े рдкूрд░्рдг рд╡ рдорд░рдг рдХी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд░ाрдЬा рдкрд░ीрдХ्рд╖िрдд рдФрд░ рд╡рдХ्рддा рд╣ैं–рдм्рд░рд╣्рдордиिрд╖्рда рдкрд░рдо рдпोрдЧी рдЬीрд╡рди्рдоुрдХ्рдд рд╢्рд░ीрд╢ुрдХрджेрд╡рдЬी। рдЗрд╕рд▓िрдП рдпрд╣ рд▓ौрдХिрдХ рд╢्рд░ृंрдЧाрд░рд▓ीрд▓ा рдирд╣ीं рд╡рд░рди् рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдЕрдкрдиी рд╣्рд▓ाрджिрдиी рд╢рдХ्рддि рд╢्рд░ीрд░ाрдзा рдФрд░ рдЙрдирдХी рдЕрди्рддрд░ंрдЧ рд╢рдХ्рддिрдпां рдХाрдпрд╡्рдпूрд╣рд░ूрдкा рдЧोрдкांрдЧрдиाрдУं рдХे рд╕ाрде рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд░рдо рджिрд╡्рдп рд░рд╕рдордпी рд▓ीрд▓ा рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╣ै।

3-рднाрд░рддीрдп рд╡ाрдЩрдЧ्рдордп рдХे рдЕрдШ्рдпрдпрди рд╕े рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд░ाрдзा рдк्рд░ेрдо рдХा рдк्рд░рддीрдХ рдеीं рдФрд░ рдХृрд╖्рдг рдФрд░ рд░ाрдзा рдХे рдмीрдЪ рджैрд╣िрдХ рд╕ंрдмंрдзों рдХी рдХोрдИ рднी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рдирд╣ीं рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕ рдк्рд░ेрдо рдХो “рднрд╡्рдп рдк्рд░ेрдо” рдХी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рд░рдЦрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕рд▓िрдП рдХृрд╖्рдг рдХे рд╕ाрде рд╕рджा рд░ाрдзाрдЬी рдХो рд╣ी рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдоिрд▓ी।   

4-рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рд╢рд░рдж् рдкूрд░्рдгिрдоा рдХी рдзрд╡рд▓ рд░ाрдд्рд░ि рдоें рд╡्рд░рдЬрдЧोрдкिрдпों рдХे рд╕ंрдЧ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХी рдеी рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдпोрдЧрдоाрдпा рд╕े рдЗрд╕ рд░ाрдд्рд░ि рдХो рдЫ: рдоाрд╣ рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рдХрд░ рджिрдпा рдеा рдЕрд░्рдеाрдд् рдпрд╣ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рд▓ौрдХिрдХ рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╕्рддрд░ рд╕े рдКрдкрд░ рдеी। рдЗрд╕ рд▓ीрд▓ा рдоें рдЬीрд╡ рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рдоिрд▓рди рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ै

4-рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рд╢рд░рдж् рдкूрд░्рдгिрдоा рдХी рдзрд╡рд▓ рд░ाрдд्рд░ि рдоें рд╡्рд░рдЬрдЧोрдкिрдпों рдХे рд╕ंрдЧ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХी рдеी рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдпोрдЧрдоाрдпा рд╕े рдЗрд╕ рд░ाрдд्рд░ि рдХो рдЫ: рдоाрд╣ рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рдХрд░ рджिрдпा рдеा рдЕрд░्рдеाрдд् рдпрд╣ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рд▓ौрдХिрдХ рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╕्рддрд░ рд╕े рдКрдкрд░ рдеी। рдЗрд╕ рд▓ीрд▓ा рдоें рдЬीрд╡ рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рдоिрд▓рди рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ै।

5-рд╕ोрд▓рд╣ рдХрд▓ाрдУं рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдоुрдЦ्рдпрдд: рдЖрдиंрдж рдк्рд░рдзाрди рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрдирдХे рдЖрдиंрдж рднाрд╡ рдХा рдкूрд░्рдг рд╡िрдХाрд╕ рдЙрдирдХी рдордзुрд░ рд░рд╕ рд▓ीрд▓ा рдоें рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдпрд╣ рдордзुрд░ рд░рд╕ рд▓ीрд▓ा рдЙрдирдХी рджिрд╡्рдп рд░ाрд╕ рдХ्рд░ीрдб़ा рд╣ै , рдЬो рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рдФрд░ рд░рд╕ рд╕े рдкूрд░्рдг рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдЗрд╕ рд╕्рдеूрд▓ рдЬрдЧрдд рдХे рдк्рд░ेрдо рд╡ рд╡ाрд╕рдиा рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ै। 

6-рдЗрд╕ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдоें рд╡े рдЕрдкрдиे рдЕंрддрд░ंрдЧ рд╡िрд╢ुрдж्рдз рднрдХ्рддों (рдЬो рдЙрдирдХी рдиिрдЬ рд░рд╕рд░ूрдкा рд░ाрдзा рдХी рд╕ोрд▓рд╣ рд╣рдЬाрд░ рдХाрдпрд░ूрдкा рдЧोрдкिрдпां рд╣ैं) рдХे рд╕ाрде рд╢рд░рдд् рдХी рд░ाрдд्рд░िрдпों рдоें рд╡िрд▓ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдХृрд╖्рдг рдХी рдЗрд╕ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдоें рджो рдзाрд░ाрдПं рд╣ैं , рдЬो рджोрдиों рдУрд░ рд╕े рдЖрддी рд╣ैं рдФрд░ рдПрдХाрдХाрд░ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं। рд╣рд░ рдХ्рд╖рдг рдирдпा рдоिрд▓рди , рдирдпा рд░ूрдк , рдирдпा рд░рд╕ рдФрд░ рдирдИ рддृрдк्рддि- рдпрд╣ी рдк्рд░ेрдо-рд░рд╕ рдХा рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ी рдХा рдиाрдо рд░ाрд╕ рд╣ै।

7-рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд╕ाрде рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХे рд▓िрдП рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдХा рджिрд╡्рдп рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рджिрд╡्рдп рдорди рд╣ोрдиा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ै। рджूрд╕рд░े рд╢рдм्рджों рдоें ,рдЗрд╕ рдордзुрд░ рд░рд╕ рд▓ीрд▓ा рдоें рд╢ुрдж्рдз рдЬीрд╡ рдХा рдм्рд░рд╣्рдо рд╕े рд╡िрд▓ाрд╕рдкूрд░्рдг рдоिрд▓рди рд╣ै ,рдЬिрд╕рдоें рд▓ौрдХिрдХ рдк्рд░ेрдо рд╡ рдХाрдо рдЕंрд╢рдоाрдд्рд░ рднी рдирд╣ीं рд╣ै। рд╢ुрдж्рдз рдЬीрд╡ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै- рдоाрдпा рдХे рдЖрд╡рд░рдг рд╕े рд░рд╣िрдд рдЬीрд╡। рдРрд╕े рдЬीрд╡ рдХा рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдо рд╕े рдоिрд▓рди рд╣ोрддा рд╣ै

barha peedam natavara vapu :рдХ्рдпा рд╣ै рдорд╣ाрд░ाрд╕ рдХा рд░рд╣рд╕्рдп;-

03 FACTS;-

1-рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рдХ рдЪिंрддрди-рд╢рд░рдж рдкूрд░्рдгिрдоा рд╡рд╣ рдкाрд╡рди рджिрд╡рд╕ рдЬрдм рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдоें рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдЧोрдкिрдХाрдУं рдХे рд╕ाрде "рдорд╣ाрд░ाрд╕" рд░рдЪाрдпा рдеा। рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рдХि рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд░рд╕рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै рдЕрдерд╡ा рдЬो рд░рд╕ рддрдд्рд╡ рд╣ै, рд╡рд╣ी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╣ै।

2-рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрд╕ी рдЖрдиंрдж рд░ूрдк рд░рд╕ рдХा рдЧोрдкिрдХाрдУं рдХे рдордз्рдп рд╡िрддрд░рдг рд╣ी рддो "рд░ाрд╕" рд╣ै। рдпाрдиि рдПрдХ рдРрд╕ा рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ рдЬिрд╕рдоें рд╕्рд╡рдпं рдм्рд░рд╣्рдо рдж्рд╡ाрд░ा рдЬीрд╡ рдХो рдЕрдкрдиे рдм्рд░рд╣्рдо рд░рд╕ рдоें рдбुрдмрдХी рд▓рдЧाрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрди्рдп рд╕рднी рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рд░рд╕ों рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рдЬीрд╡ рдж्рд╡ाрд░ा рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рдж рдХे рдЖрд╕्рд╡ाрджрди рдХा рд╕ौрднाрдЧ्рдп рд╣ी "рдорд╣ाрд░ाрд╕" рд╣ै

3-рдХाрдо рддрднी рддрдХ рдЬीрд╡ рдХो рд╕рддाрддा рд╣ै рдЬрдм рддрдХ рдЬीрд╡ рдЬрдЧрдд рдоें рд░рд╣े, рдЬрдЧрджीрд╢ рдХी рд╢рд░рдг рд▓ेрддे рд╣ी рдЙрд╕рдХा рдХाрдо рд╕्рд╡рддः рдЧрд▓ рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрддः "рдорд╣ाрд░ाрд╕" рдЬीрд╡ рдФрд░ рдЬрдЧрджीрд╢ рдХा рдоिрд▓рди рд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╢्рд░ीрдордж् рднाрдЧрд╡рдд рдЬी рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рдХि рдЬो 'рдХाрдо' рдХो рдоिрдЯाрдХрд░ 'рд░ाрдо' рд╕े рдоिрд▓ा рджे, рд╡рд╣ी "рдорд╣ाрд░ाрд╕" рд╣ै

barha peedam natavara vapu :рд░ाрд╕ рдХ्рдпा рд╣ै?-

03 FACTS;-

1-рд░ाрд╕ рдХ्рдпा рд╣ै? рдпрд╣ рд╣ै рд╢्рдпाрдорд╕ुрди्рджрд░ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдкाрдирди्рдж рдХा рд╡िрддрд░рдг। ‘рд░ाрд╕’ рд╢рдм्рдж рдХा рдоूрд▓ ‘рд░рд╕’ рд╣ै। ‘рд░рд╕’ рд╕्рд╡рдпं рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╣ैं। рдкрд░рди्рддु рдмिрдиा рдпोрдЧрдоाрдпा рдХे рд░ाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рдХ्рдпोंрдХि рд░рд╕ рдХो рдЕрдиेрдХ рдмрдиाрдХрд░ рд╣ी рд░ाрд╕ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рд░рд╕ рдХे рд╕рдоूрд╣ рдХो рд░ाрд╕ рдХрд╣рддे рд╣ैं।

2-рдЬिрд╕ рджिрд╡्рдп рд▓ीрд▓ा рдоें рдПрдХ рд╣ी рд░рд╕ рдЕрдиेрдХ рд░рд╕ों рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрдХрд░ рдЕрдирди्рдд-рдЕрдирди्рдд рд░рд╕ рдХा рд╡िрддрд░рдг рдХрд░े, рдЙрд╕ी рдХा рдиाрдо ‘рд░ाрд╕’ рд╣ै। рд░ाрд╕ рдЪिрджाрдирди्рджрдордп рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд╕्рд╡-рд╕्рд╡рд░ूрдк-рд╡िрддрд░рдг рдХी рдордзुрд░ рд▓ीрд▓ा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рднोрдХ्рддा-рднोрдЧ्рдп рджोрдиों рд╕्рд╡рдпं рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╣ी рд╣ोрддे рд╣ैं।

3-рд╣рдиुрдоाрдирдк्рд░рд╕ाрджрдЬी рдкोрдж्рджाрд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░;-

рдЖрд╕्рд╡ाрджрдХ рдЖрд╕्рд╡ाрдж्рдп рди рджो рдеे, рдеा рдордзुрдордп рд▓ीрд▓ा-рд╕ंрдЪाрд░।

рдеा рдпрд╣ рдПрдХ рд╡िрд▓рдХ्рд╖рдг рдкाрд╡рди рдкрд░рдо рдк्рд░ेрдорд░рд╕ рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░।।

рдордзुрд░ рдкрд░рдо рдЗрд╕ рд░рд╕-рд╕ाрдЧрд░ рдоें рдЧोрдкीрдЬрди рдХा рд╣ी рдЕрдзिрдХाрд░।

рдкрд░рдо рдд्рдпाрдЧ рдХा рдоूрд░्рдд рд░ूрдк рд▓рдЦ рдЬिрди्рд╣ें рдХिрдпा рд╣рд░ि рдиे рд╕्рд╡ीрдХाрд░।

barha peedam natavara vapu :рдЧोрдкिрдпां рдХौрди рдеीं?-

06 FACTS :-

1-рдЬрдм рдЛрд╖ि рдоुрдиि рд╣рдЬाрд░ों рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рддрдкрд╕्рдпा рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдЪिंрддрди рдХрд░рддे рд░рд╣рдиे рдкрд░ рднी рдорди рдоें рдмрд╕े рдХाрдо рдХो рди рдоाрд░ рд╕рдХे рддो рдЙрд╕ рдХाрдо рдХो рднी ‘рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдгाрд░्рдкрдг’ рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े рдЧोрдкिрдпां рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рд▓ेрдХрд░ рдЧोрдХुрд▓ рдоें рдЖ рдмрд╕े। рдЗрдирдоें рд╕ाрдзрди рд╕िрдж्рдзा, рдЛрд╖ि рд░ूрдкा, рд╢्рд░ुрддि рд░ूрдкा, рд╕्рд╡рдпं рд╕िрдж्рдзा, рдЕрди्рдп рдкूрд░्рд╡ा, рдЕрдирди्рдп рдкूрд░्рд╡ा рдЖрджि рдХрдИ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдЧोрдкिрдпां рдеीं।

2-рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рднोрдЧों рдХा рдЙрдкрднोрдЧ рдХрд░рдиे рдХे рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдЬिрд╕े рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдЖ рдЬाрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЕрдирди्рдпрдкूрд░्рд╡ा рдЧोрдкी рд╣ै। рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╕рднी рд╕ुрдЦों рдХा рдорди рд╕े рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рдХे рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕े рдоिрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдЧोрдкी рдХी рднांрддि рдиिрдХрд▓ рдкрдб़рдиे рд╡ाрд▓े рдХो рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рд╕ांрдиिрдз्рдп рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рднी рдЧोрдкिрдпों рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рдХрд░ рдЙрди्рд╣ें ‘рдорд╣ाрднाрдЧा’ рдХрд╣рддे рд╣ैं–‘рд╕्рд╡ाрдЧрддं рд╡ो рдорд╣ाрднाрдЧा:’।

3-рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рднрдЧрд╡ाрди рд╣ैं, рдкूрд░्рдг рдкрд░рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ैं рдФрд░ рд╕рдд्-рдЪिрдд्-рдЖрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ैं। рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд╕рдоाрди рдЧोрдкिрдпां рднी рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рджрдордпी рд╣ैं। рдЙрдирдХे рд╣ृрджрдп рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХो рддृрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдк्рд░ेрдоाрдоृрдд рд╣ै।

4-рдм्рд░рд╣्рдоा, рд╢ंрдХрд░, рдЙрдж्рдзрд╡ рдФрд░ рдЕрд░्рдЬुрди–рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЧोрдкिрдпों рдХो рдкрд╣िрдЪाрдиा рд╣ै, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧोрдкिрдпों рдХी рдЪрд░рдгрдзूрд▓ि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдЕрднिрд▓ाрд╖ा рдХी рд╡ рдЧोрдкिрдпों рдХी рдЙрдкाрд╕рдиा рдХрд░рдХे рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдЪрд░рдгों рдоें рдк्рд░ेрдо рдХा рд╡рд░рджाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा।

5-рджेрд╡, рдЧрди्рдзрд░्рд╡, рдХिрди्рдирд░ рддрдеा рдиाрд░рдж рдЖрджि рдиे рднी рдЖрдХाрд╢ рд╕े рдПрд╡ं рдорд╣ाрджेрд╡рдЬी рдиे рд╕्рд╡рдпं рдЧोрдкी рдмрдирдХрд░ рдЧोрдкीрд╢्рд╡рд░ рдорд╣ाрджेрд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡ंрд╢ीрд╡рдЯ рдкрд░ рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдоें рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢рдХрд░ рдорд╣ाрд░ाрд╕ рдХो рдЕрдкрдиे рддीрдиों рдиेрдд्рд░ों рд╕े рдиिрд╣ाрд░ा рд╣ै। рдЖрдЬ рднी рд╢्рд░ीрдЧोрдкीрд╢्рд╡рд░ рдорд╣ाрджेрд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрд╣ाрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।

6-рд╡िрднिрди्рди рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдиे рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХो рд╡ेрдж-рдкुрд░ुрд╖ рдПрд╡ं рд╡्рд░рдЬрдЧोрдкिрдпों рдХो рдЙрдирдХी рдЛрдЪाрдУं рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░рддे рд╣ुрдП рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХो рд╡ेрдж рдХे рд╡िрд╕्рддाрд░рд░ूрдк рдоें рджेрдЦा рд╣ै।

barha peedam natavara vapu :рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХा рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд░рд╣рд╕्рдп :-

13 FACTS;-

1-рдоाрдпा рдХे рдЖрд╡рд░рдг рд╕े рд░рд╣िрдд рд╢ुрдж्рдз рдЬीрд╡ рдХा рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рд╡िрд▓ाрд╕ рд╣ी ‘рд░ाрд╕’ рд╣ै। рдЧोрдкिрдпों рдХे рд╡ाрд╕рдиा рдФрд░ рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХे рдЖрд╡рд░рдг рдХो рд╣рдЯाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдорд╣ाрд░ाрд╕ рд╕े рдкूрд░्рд╡ ‘рдЪीрд░рд╣рд░рдг’ рд▓ीрд▓ा рдХी рдеी। рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдХा рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХे рд╕ाрдордиे рдХोрдИ рдкрд░्рджा рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХрддा। рдкрд░्рджा рдоाрдпा рдоें рд╣ी рд╣ै। рдкрд░्рджा рд╣ोрдиे рд╕े рд╡ाрд╕рдиा рдФрд░ рдЕрдЬ्рдЮाрди рдЖрдд्рдоा рдХो рдврдХ рджेрддे рд╣ैं рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХो рджूрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं।

2-рдЪीрд░-рд╣рд░рдг рд╕े рдЧोрдкिрдпों рдХा рдЙрдХ्рдд рдоोрд╣ рднंрдЧ рд╣ुрдЖ। рдЬीрд╡ рдХा рдм्рд░рд╣्рдо рд╕े рдоिрд▓рди рд╕рд╣рдЬ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдЪीрд░рд╣рд░рдг рд▓ीрд▓ा рдж्рд╡ाрд░ा рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдЧोрдкिрдпों рдХे рд╡ाрд╕рдиा рдФрд░ рдЕрдЬ्рдЮाрди рд░ूрдкी рд╡рд╕्рдд्рд░ों рдХे рдЖрд╡рд░рдг рдХो рд╣рдЯा рджिрдпा рдФрд░ рд╢ुрдж्рдз-рдмुрдж्рдз рдЧोрдкिрдпों рдХे рд╕ाрде рдорд╣ाрд░ाрд╕ рдХिрдпा। рдкрддि рдХे рд╡िрдпोрдЧ рдоें рдЫрдЯрдкрдЯाрддी рдкрдд्рдиी рдХी рднांрддि рдЬрдм рдЬीрд╡ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╡िрдпोрдЧ рдоें рдЫрдЯрдкрдЯाрддा рд╣ै, рддрднी рдЬीрд╡ рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рдоिрд▓рддे рд╣ैं

3-рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рд╡्рд░рдЬ рдоें рдЬो рд╡ेрдгुрд╡ाрджрди рдХिрдпा рддो рдЙрд╕рдХी рдз्рд╡рдиि рджिрд╡्рдп рд▓ोрдХों рдоें рдкрд╣ुंрдЪрдХрд░ рд╡рд╣ां рдХे рджेрд╡рддाрдУं рдХो рднी рд╕्рддрдо्рднिрдд рдХрд░ рджेрддी рд╣ै рдХिрди्рддु рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХी рдмांрд╕ुрд░ी рддो рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕े рдоिрд▓рдиाрддुрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ी рдЬीрд╡ рдЧोрдкी рдХो рд╣ी рд╕ुрдиाрдИ рджेрддी рд╣ै।

4-рд╡ंрд╢ी-рдз्рд╡рдиि рдХ्рдпा рдеी? рдпрд╣ рднрдЧрд╡ाрди рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдеा। рдЬो рдЕрдкрдиी рд╕рдорд╕्рдд рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХेрд╡рд▓ рднрдХ्рддिрд░рд╕ рдХा рд╣ी рдкाрди рдХрд░े, рд╡рд╣ी рдЧोрдкी рд╣ै। ‘рд╕्рдд्рд░ीрдд्рд╡’ рддрдеा ‘рдкुрд░ुрд╖рдд्рд╡’ рдХी рд╡िрд╕्рдоृрддि рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рд╣ी рдЧोрдкीрднाрд╡ рдЬाрдЧрддा рд╣ै। рд╢ुрдж्рдз рдЧोрдкीрднाрд╡ рдЬाрдЧрдиे рдХे рдмाрдж рд╣ी рд░ाрд╕ рдХी рд╡ंрд╢ी рдХा рд╕्рд╡рд░ рдХाрдиों рдоें рд╕ुрдиाрдИ рджेрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдХाрд░рдг рд╡ेрдгुрдиाрдж рдПрд╡ं рд░ाрд╕ рдХी рдЕрдзिрдХाрд░िрдгी рдЧोрдкिрдпाँ рд╣ी рд╣ुрдИं।

5-рдЧोрдкिрдпों рдиे рдЕрдкрдиा рдорди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдоें рдоिрд▓ा рджिрдпा рдеा। рдЕрдд: рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдпोрдЧрдоाрдпा рдиे рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХे рд▓िрдП рдЧोрдкिрдпों рдХे рджिрд╡्рдп рдорди, рджिрд╡्рдп рд╕्рдерд▓ рдХी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХी।

6-рдЕрдЧрд░ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рд▓ौрдХिрдХ рд╢्рд░ृंрдЧाрд░рд▓ीрд▓ा рд╣ोрддी рдХो рдЧोрдкिрдпां рд╕рдЬ-рдзрдЬ рдХрд░ рдЬाрддीं рдкрд░рди्рддु рдпрд╣ां рддो рднрдЧрд╡ाрди рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рд╕ुрдирдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЬрдЧрдд рднूрд▓ рдЧрдпा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрд▓्рдЯे-рд╕ीрдзे рд╡рд╕्рдд्рд░ рдкрд╣рди рд▓िрдП। рдЙрдирдХा рд╡िрдЪिрдд्рд░ рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рд╣ो рдЧрдпा। рдЧोрд╡िрди्рдж рдиे рдЙрдирдХे рдорди рдХो рд╣рд░ рд▓िрдпा рдеा

7-рднрдЧрд╡ाрди рд╣ैं рдмрдб़े рд▓ीрд▓ाрдордп। рдЙрди्рд╣ीं рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े, рдЙрди्рд╣ीं рдХी рд╡ंрд╢ी рдХे рдк्рд░ेрдоाрд╣्рд╡ाрди рдкрд░ рджेрд╣ рдХा рднाрди рднूрд▓ी рдЧोрдкिрдпां рдЬрдм рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдкाрд╕ рдкрд╣ुंрдЪрддी рд╣ैं рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдРрд╕ी рднाрд╡-рднंрдЧिрдоा рдк्рд░рдХрдЯ рдХी рдоाрдиो рдЙрди्рд╣ें рдЧोрдкिрдпों рдХे рдЖрдиे рдХा рдХुрдЫ рдкрддा рд╣ी рди рд╣ो рдФрд░ рд╡े рдЙрдирд╕े рдкूрдЫрддे рд╣ैं–’рдЧोрдкिрдпो! рд╡्рд░рдЬ рдоें рдХोрдИ рд╡िрдкрдд्рддि рддो рдирд╣ीं рдЖрдИ, рдШोрд░ рд░ाрдд्рд░ि рдоें рдпрд╣ां рдЖрдиे рдХा рдХाрд░рдг рдХ्рдпा рд╣ै? рдоेрд░े рдкाрд╕ рдХ्рдпों рдЖрдпी рд╣ो? рдкрддिрд╕ेрд╡ा рдФрд░ рд╕ंрддाрдирд╕ेрд╡ा рдХрд░ो, рд╡рд╣ीं рддुрдо्рд╣ें рд╕ुрдЦ рдоिрд▓ेрдЧा। рдоैं рд╕ुрдЦ рдирд╣ीं рдХेрд╡рд▓ рдЖрдирди्рдж рд╣ी рджे рд╕рдХрддा рд╣ूँ।’

8-рднрдЧрд╡ाрди рдЬीрд╡ рдХो рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд▓ौрдЯाрддे рд╣ैं, рдк्рд░рд▓ोрднрди рджेрддे рд╣ैं, рдоाрдпाрдЬाрд▓ рдоें рдлंрд╕ाрддे рд╣ैं।рд░ाрд╕-рд╢िрд░ोрдордгि рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЧोрдкिрдпों рдХो рд╕्рдд्рд░ी рдзрд░्рдо рд╕рдордЭाрддे рд╣ैं। рдЧोрдкिрдпां рдЬाрдирддीं рдеीं рдХि рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдпोрдЧेрд╢्рд╡рд░, рдЕрди्рддрд░्рдпाрдоी, рдкूрд░्рдгрдм्рд░рд╣्рдо рд╣ैं। рдЧोрдкिрдпां рдЙрд╕рдХा рдЙрдд्рддрд░ рджेрддी рд╣ैं–’рдЖрдк рд╣ी рд╣рдоाрд░े рд╕рдЪ्рдЪे рдкрддि рд╣ैं। рдЬрдм рд╣рдоें рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдоिрд▓ рдЧрдП рддो рд▓ौрдХिрдХ рдкрддि рд╕े рдХ्рдпा рд▓ेрдиा-рджेрдиा? рдЕрдм рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рд╕्рдд्рд░ी-рдзрд░्рдо рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै।

9-рдЧोрдкिрдпां рдЖрдЧे рдХрд╣рддी рд╣ैं–’рд╣े рдЧोрд╡िрди्рдж! рд╣рдоाрд░े рдкांрд╡ рдЖрдкрдХे рдЪрд░рдг-рдХрдорд▓ों рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рдПрдХ рдкрдЧ рднी рдкीрдЫे рд╣рдЯрдиे рдХो рддैрдпाрд░ рдирд╣ीं рд╣ैं, рд╣рдо рд╡्рд░рдЬ рдХो рд▓ौрдЯें рддो рдХैрд╕े? рд╣рдоाрд░ा рдорди рдЖрдкрдоें рд╣ी рд░рдоा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рд╣рдо рдЖрдкрдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рддрджाрдХाрд░ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣рддी рд╣ैं।’

10-рдЧोрдкिрдпों рдиे рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдоें рдЬिрд╕ рд╡िрд╢ुрдж्рдз рдк्рд░ेрдоाрдоृрдд рдХो рднрд░ рд░рдЦा рдеा, рдЙрд╕ рдк्рд░ेрдоाрдоृрдд рдХी рдЪाрд╣ рдкूрд░्рдгрдХाрдо рднрдЧрд╡ाрди рдХो рд╣ो рдЧрдИ। рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рджेрдЦा рдХि рдЧोрдкिрдпों рдХा рдк्рд░ेрдо рд╕рдЪ्рдЪा рд╣ै, рдпे рд╢ुрдж्рдз рднाрд╡ рд╕े рдоुрдЭрд╕े рдоिрд▓рдиे рдЖрдИं рд╣ैं, рдЕрдд: рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиा рд▓िрдпा।

11-рдЧोрдкिрдпों рдиे рднрдЧрд╡ाрди рдХो рдк्рд░ेрдоाрдоृрдд рджिрдпा। рдЧोрдкिрдпों рдиे рднрдЧрд╡ाрди рдХो рд╕ुрдЦी рджेрдЦा рддो рдЙрдирдХो рдкрд░рдо рд╕ुрдЦ рд╣ुрдЖ рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди рдиे рдЧोрдкिрдпों рдХो рд╕ुрдЦी рджेрдЦा рддो рднрдЧрд╡ाрди рдХो рдкрд░рдо рд╕ुрдЦ рд╣ुрдЖ। ‘рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХो рд╕ुрдЦी рдмрдиाрдХрд░ рд╕ुрдЦी рд╣ोрдиा’–рдЗрд╕ी рдХा рдиाрдо ‘рд░ाрд╕’ рд╣ै। рдпрд╣ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдд्рдпाрдЧ рдХी рдкрд░ाрдХाрд╖्рдаा рдХा рд░ूрдк рдмрддाрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ै।

12-рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдПрдХ рд╕ाрде рдЕрдиेрдХ рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХिрдП। рдЬिрддрдиी рдЧोрдкिрдпां рдеीं, рдЙрддрдиे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдмрдиा рд▓िрдП рдФрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЧोрдкी рдХे рд╕ाрде рдПрдХ-рдПрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд░рдЦрдХрд░ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдЖрд░рдо्рдн рдХी। рд╣рдЬाрд░ों рдЬрди्рдоों рдХी рддрдкрд╕्рдпा рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╡िрд░рд╣ी рдЬीрд╡ рдЖрдЬ рдИрд╢्рд╡рд░рдордп рд╣ो рдЧрдпा। рдЧोрдкिрдпां рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдгрдордп рдФрд░ рднрдЧрд╡рди्рдордп рд╣ो рдЧрдпीं। рд╕рднी рд╣ाрдеों рд╕े рд╣ाрде рдоिрд▓ाрдХрд░ рдиाрдЪрдиे рд▓рдЧे। рд░ाрд╕ рдоें рд╕ाрд╣िрдд्рдп, рд╕ंрдЧीрдд рдФрд░ рдХрд▓ा (рдиृрдд्рдп) рдХा рд╕рдорди्рд╡рдп рд╣ुрдЖ рд╣ै।

13-рдЧोрдкिрдпां рдЖрдирди्рджाрддिрд░ेрдХ рдоें рдиाрдЪ рд░рд╣ीं рдеीं। рдЙрди्рд╣ें рджेрдЦрдХрд░ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рднी рддाрд▓ рдХा рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдиाрдЪрдиा рд╢ुрд░ु рдХрд░ рджिрдпा। рдм्рд░рд╣्рдо рд╕े рдЬीрд╡ рдХा рдоिрд▓рди рд╣ुрдЖ। рдЬैрд╕े рдирди्рд╣ा-рд╕ा рд╢िрд╢ु рдиिрд░्рд╡िрдХाрд░-рднाрд╡ рд╕े рдЕрдкрдиी рдкрд░рдЫाрдИ рдХे рд╕ाрде рдЦेрд▓рддा рд╣ै, рд╡ैрд╕े рд╣ी рд░рдоाрд░рдордг рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рд╡्рд░рдЬрд╕ुрди्рджрд░िрдпों рдХे рд╕ाрде рд╡िрд╣ाрд░ рдХिрдпा। рди рдХोрдИ рдЬрдб рд╢рд░ीрд░ рдеा рдФрд░ рди рдк्рд░ाрдХृрдд рдЕंрдЧ-рд╕ंрдЧ। рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдЗрд╕ рдЪिрджाрдирди्рдж рд░рд╕рдордпी рджिрд╡्рдп рдХ्рд░ीрдбा рдХा рдиाрдо рд╣ी рд░ाрд╕ рд╣ै।

barha peedam natavara vapu :рдм्рд░рд╣्рдоाрдЬी, рджेрд╡рд░्рд╖ि рдиाрд░рдж рдПрд╡ं рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा : -

04 FACTS;-

1-рдорд╣ाрд░ाрд╕ рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рдм्рд░рд╣्рдоाрдЬी рд╕ंрд╢рдХिрдд рд╣ुрдП рдХि рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдкрд░ाрдпी рдиाрд░िрдпों рд╕े рд▓ीрд▓ा рдХрд░рдиा рд╢ाрд╕्рдд्рд░-рдорд░्рдпाрджा рдХा рдЙрд▓्рд▓ंрдШрди рд╣ै। рд╡े рдпрд╣ рдирд╣ीं рд╕рдордЭ рд╕рдХे рдХि рдк्рд░ेрдо рдХा рд░ाрд╕ , рд╡िрд▓ाрд╕ рдирд╣ीं , рдзрд░्рдо рдХा рдлрд▓ рд╣ै , рдпाрдиी рдк्рд░ेрдо рдХा рдлрд▓ рд╣ै। рдХृрд╖्рдг рдиे рдЕрдЪाрдирдХ рд╕рднी рд╕ोрд▓рд╣ рд╣рдЬाрд░ рдЧोрдкिрдпों рдХो рдЕрдкрдиा рд╕्рд╡рд░ूрдк рджे рджिрдпा рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдХृрд╖्рдг рд╣ी рдХृрд╖्рдг рджिрдЦाрдИ рджेрдиे рд▓рдЧे। рдЧोрдкिрдпां рд╣ैं рдХрд╣ां ?

2-рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдПрдХ рдФрд░ рд▓ीрд▓ा рд░рдЪी–рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рд╕рднी рдЧोрдкिрдпों рдХो рдЕрдкрдиा рд╕्рд╡рд░ूрдк рджे рджिрдпा। рдЕрдм рддो рд╕рдм рдЬрдЧрд╣ рдХृрд╖्рдг-рд╣ी-рдХृрд╖्рдг рджिрдЦाрдпी рджे рд░рд╣े рдеे। рдЧोрдкिрдпां рдеीं рд╣ी рдирд╣ीं। рдорд╣ाрд░ाрд╕ рдк्рд░ेрдо рдХा рдЕрдж्рд╡ैрдд рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै , рдЬिрд╕рдоें рднрдЧрд╡рдд् рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рдЬीрд╡ рдХा рд╕्рд╡рдд्рд╡ рдирд╣ीं рд░рд╣рддा ।рд╕рднी рдкीрддाрдо्рдмрд░рдзाрд░ी рдХृрд╖्рдг рд╣ैं рдФрд░ рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рд╕े рд░ाрд╕ рдЦेрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं।рдЕрдм рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рд╕ाрде рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдХ्рд░ीрдб़ा рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै।рд╢ुрдж्рдз рдЬीрд╡ рдЕрдм рдм्рд░рд╣्рдо рдмрди рдЧрдпा рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рд╕ाрде рд╡िрд▓ाрд╕ рдХрд░рдиे рдХा рдиाрдо рд░ाрд╕ рд╣ै।

3-рдм्рд░рд╣्рдоाрдЬी рдиे рдоाрди рд▓िрдпा рдХि рдпрд╣ рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖ рдХा рдоिрд▓рди рдирд╣ीं рд╣ै; рдпрд╣ рддो рдЕंрд╢ рдФрд░ рдЕंрд╢ी рдХा рдоिрд▓рди рд╣ै। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЧोрдкीрд░ूрдк рд╣ो рдЧрдП рд╣ैं рдФрд░ рдЧोрдкिрдпां рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдгрдордп рд╣ो рдЧрдпीं। рдХृрд╖्рдгрд░ूрдк (рдм्рд░рд╣्рдорд░ूрдк) рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рдЧोрдкी (рдЬीрд╡) рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХрд╣ां рд░рд╣ा?

4-рдорд╣ाрд░ाрд╕ рдХे рд╕рдордп рдиाрд░рджрдЬी рд╡рд╣ां рдЖрдП рдФрд░ рдЕंрджрд░ рдЬाрдиे рд▓рдЧे рддो рд╕рдЦिрдпों рдиे рдЙрди्рд╣ें рд░ोрдХ рджिрдпा। рдиाрд░рджрдЬी рд╕ोрдЪрдиे рд▓рдЧे рдХि рдпрджि рдоैं рдм्рд░рд╣्рдоा рдХा рдкुрдд्рд░ рди рд╣ोрдХрд░ рдЧोрдкी рд╣ोрддा рддो рдоुрдЭे рднी рдЖрдЬ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХा рдЖрд▓िंрдЧрди рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा। рд╡े ‘рд░ाрдзे-рд░ाрдзे’ рдХрд╣рдХрд░ рд░ोрдиे рд▓рдЧे। рд╢्рд░ीрд░ाрдзा рдХो рдЙрди рдкрд░ рджрдпा рдЖ рдЧрдИ рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдорд╣ाрд░ाрд╕ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдоिрд▓ рдЧрдпी। рдиाрд░рджрдЬी рдиे рд░ाрдзाрдХुрдг्рдб рдоें рд╕्рдиाрди рдХिрдпा рддो рдЙрдирдоें рдЕрд▓ौрдХिрдХ рдЧोрдкीрднाрд╡ рдЬाрдЧ्рд░рдд рд╣ो рдЧрдпा рдФрд░ рдирдИ рдиाрд░рджी рдЧोрдкी рдмрдирдХрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдЕрд▓ौрдХिрдХ рд▓ीрд▓ा рдХे рд╕ाрдХ्рд╖ी рдмрдиे

barha peedam natavara vapu :рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा : рдХाрдо-рд╡िрдЬрдп рд▓ीрд▓ा рдпा `рдорджрди рдоाрди-рднंрдЧ рд▓ीрд▓ा' :-

04 FACTS;-

1-рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдоाрдЬी рдХा рдЧрд░्рд╡ ‘рдЧो-рд╡рдд्рд╕ рд╣рд░рдг рд▓ीрд▓ा’ рдХрд░рдХे, рдЕрдЧ्рдиि рдХा рдЧрд░्рд╡ ‘рджाрд╡ाрдирд▓-рдкाрди рд▓ीрд▓ा’ рдХрд░рдХे рдФрд░ рдЗрди्рдж्рд░ рдХा рдЧрд░्рд╡ ‘рдЧोрд╡рд░्рдзрди-рдзाрд░рдг рд▓ीрд▓ा’ рдХрд░рдХे рдирд╖्рдЯ рдХिрдпा, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХрд░рдХे рдХाрдорджेрд╡ рдХा рдЧрд░्рд╡ рдирд╖्рдЯ рдХिрдпा।

2-рдпрд╣ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХाрдо рдХे рдкрд░ाрднрд╡ рдХे рд▓िрдП рд╣ुрдИ рд╣ै।рдХाрдорджेрд╡ рдиे рдЬрдм рд╕рдм рджेрд╡рддाрдУं рдХो рд╡рд╢ рдоें рдХрд░ рд▓िрдпा рддрдм рдЙрд╕рдХो рдЕрднिрдоाрди рд╣ो рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рднрдЧрд╡ाрди рдХो рднी рдкрд░ाрдЬिрдд рдХрд░рдиे рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдХिрдпा।

3-рдХाрдорджेрд╡ рдиे рднрдЧрд╡ाрди рд╕े рдХрд╣ा–’рдоेрд░ी рдЗрдЪ्рдЫा рд╣ै рдХि рд╢рд░рдж् рдЛрддु рдХी рдкूрд░्рдгिрдоा рд╣ो, рдордз्рдп рд░ाрдд्рд░ि рдХा рд╕рдордп рд╣ो рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЖрдк рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХे рд╕ाрде рдХ्рд░ीрдбा рдХीрдЬिрдП। рдоैं рдЖрдХाрд╢ рдоें рд░рд╣рдХрд░ рдмाрдг рдоाрд░ूँ। рдпрджि рдЖрдкрдХे рдорди рдоें рд╡िрдХाрд░ рдкैрджा рд╣ो, рддो рдоैं рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ोрдКंрдЧा।’ рднрдЧрд╡ाрди рддो рдХрди्рджрд░्рдк-рджрд░्рдкрджрд▓рди рд╣ैं। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╡िрд╣ाрд░ рддो рдЧोрдкिрдпों рдХे рд╕ाрде рдХрд░ рд░рд╣े рдеे рдкрд░рди्рддु рдЙрдирдХा рдорди рдиिрд░्рд╡िрдХाрд░ рдеा।

4-рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиे рдкрд░ рднी рдХाрдорджेрд╡ рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдзीрди рди рдХрд░ рд╕рдХा। рднрдЧрд╡ाрди рдиे рдорджрди рдХा рдкрд░ाрднрд╡ рдХिрдпा рдЕрдд: ‘рдорджрдирдоोрд╣рди’ рдХрд╣рд▓ाрдП। рднрдЧрд╡ाрди рд▓ौрдХिрдХ рдХाрдо рдХो рдЕрд▓ौрдХिрдХ рдХाрдо рд╕े рдоाрд░рддे рд╣ैं।

barha peedam natavara vapu :рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा : рдХुрдЫ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рддрде्рдп;-

04 FACTS;-

1-рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдоें рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ी рдЛрд╖िрдпों рд╕े, рдЧोрдкिрдпों рд╕े, рдЖрд╣्рд▓ाрджिрдиी рд╢рдХ्рддि рд╕े рдПрд╡ं рдЬीрд╡рдзाрд░िрдпों рд╕े рдоिрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдоें

(A) рдЧोрдкी рдХे рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдХुрдЫ рд▓ेрдиा-рджेрдиा рдирд╣ीं рд╣ै।

(B) рд▓ौрдХिрдХ рдХाрдо рдХा рдЕंрд╢ рднी рдирд╣ीं рд╣ै।

(C) рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдоें рдХिрд╕ी рд╕्рдд्рд░ी рдХो рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдирд╣ीं рдоिрд▓ा рд╣ै। рдЙрд╕рдоें рддो рд╢ुрдж्рдз рдЬीрд╡ рд╣ी рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।

(D) рдпрд╣ рдЬीрд╡ рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдоिрд▓рди рд╣ै।

(E) рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдПрдХ рдЖрдирди्рдж рдк्рд░рдзाрди рд▓ीрд▓ा рд╣ै।

barha peedam natavara vapu :рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдкрдарди рд╡ рд╢्рд░рд╡рдг рдХा рдорд╣рдд्рд╡;-

1-рд╢्рд░ीрд╢ुрдХрджेрд╡рдЬी рдиे рдЗрд╕ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХे рд╢्рд░рд╡рдг рдХा рдЕрдкूрд░्рд╡ рдлрд▓ рдмрддрд▓ाрдпा рд╣ै–’рд╣ृрдж्рд░ोрдЧ рд╡ рдХाрдо рдХा рдиाрд╢ рдФрд░ рдк्рд░ेрдоाрднрдХ्рддि рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि।’ рдЗрд╕ рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा рдХा рдЪिрди्рддрди рдХрд░рдиे рд╕े рдХाрдо рд╡ाрд╕рдиा рдирд╖्рдЯ рд╣ोрддी рд╣ै।

2-рд╣рдиुрдоाрдирдк्рд░рд╕ाрджрдЬी рдкोрдж्рджाрд░

рдЬो рдЗрд╕ рдордзुрд░ рд╢ुрдж्рдз рд░рд╕ рдХा рдХिंрдЪिрдд् рднी рдХрд░ рдкाрддा рдЖрд╕्рд╡ाрдж।

рджृрд╢्рдп рдЬрдЧрдд् рдХा рдоिрдЯрддा рд╕ाрд░ा рд╢ोрдХ-рдоोрд╣-рднрдп-рд▓ोрдн-рд╡िрд╖ाрдж।।

рд╣ोрддा рдХाрдорд░ोрдЧ рдХा рдЙрд╕рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рд╕рд░्рд╡рдеा рдЕрднाрд╡।

рд░ाрдзा-рдоाрдзрд╡-рдЪрд░рдг-рд░ेрдгु-рдХрдг-рдХрд░ुрдгा рд╕े рд╡рд╣ рдкाрддा ‘рднाрд╡’।।

рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рдХा рдЕंрддिрдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै рд░ाрд╕рд▓ीрд▓ा। рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдП рдмिрдиा рдЬीрд╡ рдХो рд╢ाрди्рддि рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХрддी। рдЬीрд╡ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рд╣ुрдЖ рдирд╣ीं рдХि рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдпा।

barha peedam natavara vapu :рдХ्рдпों рд╣ै рднрдЧрд╡ाрди рдХृрд╖्рдг рдХा рд░ंрдЧ рдиीрд▓ा ?-

07 FACTS;-

1-“рдХृрд╖्рдг” рдХा рдЕрд░्рде;-“рдХृрд╖्рдг” рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдЗрд╕ рд╢рдм्рдж рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдРрд╕े рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рд░ंрдЧ рдХाрд▓ा рдпा рд╢्рдпाрдо рд╣ो। рдоूрд░्рддिрдпों рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХो рдХाрд▓े рд╡рд░्рдг рдХा рджрд░्рд╢ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рд╡рд╣ीं рддрд╕्рд╡ीрд░ों рдоें рдЙрдирдХी рджेрд╣ рдХो рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

2-рдм्рд░рд╣्рдо рд╕ंрд╣िрддा рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рд╡рд░्рдг рдХो рдиीрд▓े рдмाрджрд▓ों рдХे рд╕ाрде рдЫрдордЫрдоाрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рдХрд▓ाрдХृрддिрдпों рдоें рднी рдХृрд╖्рдг рдХो рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдХा рджрд░्рд╢ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рд╣िрди्рджू рдкौрд░ाрдгिрдХ рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рд╢िрд╡ рдХो рднी рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЙрди्рд╣ें рдиीрд▓рдХंрда рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рд╢िрд╡ рдХो рдиीрд▓рдХंрда рдЗрд╕рд▓िрдП рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рд╡िрд╖рдкाрди рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЙрдирдХा рдЧрд▓ा рдиीрд▓ा рд╣ो рдЧрдпा рдеा।

3-рдк्рд░ेрдо рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рднрдЧрд╡ाрди рдХृрд╖्рдг рдиे рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХो рдмреЬी рд╣ी рд╕рд╣рдЬрддा рдХे рд╕ाрде рд╢рдм्рдж рджिрдП рд╣ैं।рдзрд░рддी, рдкाрддाрд▓, рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖, рдХोрдИ рднी рд▓ोрдХ рд╣ो, рдХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиी рдоौрдЬूрджрдЧी рд╣рд░ рдЬрдЧрд╣ рджрд░्рдЬ рдХрд░рд╡ाрддे рд╣ैं। рдХृрд╖्рдг рдХा рддो рдЕрд░्рде рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЖрдХрд░्рд╖рдХ।

4-рд╢ाрдпрдж рдпрд╣ी рд╡рдЬрд╣ рд╣ै рдХि рдХृрд╖्рдг рднрд▓े рд╣ी рдЕрдкрдиे рдХिрд╕ी рднी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рдХ्рдпों рдиा рд╣ों, рдПрдХ рдмाрд░ рдЬो рдЙрди्рд╣ें рджेрдЦ рд▓े рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдирдЬрд░ рдЙрдирд╕े рд╣рдЯा рд╣ी рдирд╣ीं рдкाрддा।рд▓ेрдХिрди рдХ्рдпा рдХрднी рдЖрдкрдиे рд╕ोрдЪा рд╣ै рдХि рдХृрд╖्рдг рдХो рд╣рдоेрд╢ा рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдоें рд╣ी рдХ्рдпों рджрд░्рд╢ाрдпा рдЧрдпा рд╣ै? рдЖрдЦिрд░ рдХृрд╖्рдг рдХे рдЗрд╕ рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдХा рд░рд╣рд╕्рдп рдХ्рдпा рд╣ै?

5-рдХृрд╖्рдг рдХे рдЗрд╕ рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдХे рдкीрдЫे рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╕िрдж्рдзांрдд рдоौрдЬूрдж рд╣ैं рдЬिрдирдоें рд╕े рдПрдХ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡िрд╖्рдгु рдХा рд╕ंрдмंрдз рдкाрдиी рд╕े рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬिрддрдиे рднी рдЕрд╡рддाрд░ рд▓िрдП, рдЬिрдирдоें рд╕े рдХृрд╖्рдг рднी рдПрдХ рд╣ैं, рдЙрдирдХा рд░ंрдЧ рднी рдиीрд▓ा рд╣ै।рд╣िрди्рджू рдзрд░्рдо рдоें рдЙрди рд╕рднी рдХिрд░рджाрд░ों рдХो рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдЬिрдирдХे рдкाрд╕ рдмुрд░ाрдИ рд╕े рд▓реЬрдиे рдХी рддाрдХрдд рд╣ोрддी рд╣ै ।

7-рдХृрд╖्рдг рдХे рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдХे рдкीрдЫे рдПрдХ рдФрд░ рдоाрди्рдпрддा рдпрд╣ рднी рд╣ै рдХि рдк्рд░рдХृрддि рдиे рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рд╕े рдЬ्рдпाрджाрддрд░ рдХो (рдЕрдирди्рдд рдХो) рдиीрд▓ा рд░ंрдЧ рджिрдпा рд╣ै, рдЬैрд╕े рд╕ाрдЧрд░, рдЖрдХाрд╢, рдЖрд╕рдоाрди। рдЗрд╕рд▓िрдП рдРрд╕ा рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬिрд╕рдХे рднीрддрд░ рд╕्рдеिрд░рддा, рдзैрд░्рдп, рд╢ीрддрд▓рддा, рд╕ाрд╣рд╕, рд╕рдорд░्рдкрдг рдЬैрд╕ी рднाрд╡рдиाрдПं рд╣ैं рдЙрд╕े рднी рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ी рджेрдЦा рдЬाрддा рд╣ै। рдпे рд╕рднी рдЧुрдг рдХृрд╖्рдг рдХे рднीрддрд░ рдоौрдЬूрдж рд╣ैं।

barha peedam natavara vapu :рдХ्рдпा рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी 16 рд╣рдЬाрд░ 108 рдкрдд्рдиिрдпां рдеी?-

04 FACTS :-

1-рдХृрд╖्рдг рдХा рдЕрд░्рде рд╣ैं рдЕंрдзрдХाрд░ рдоें рд╡िрд▓ीрди рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े, рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдХो рдЕрдкрдиे рдоें рд╕рдоा рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓ा। рдЗрд╕ी рднांрддि рд░ाрдзा рд╢рдм्рдж рднी рдзाрд░ा рдХा рдЙрд▓्рдЯा рд╣ै। рдЬрд╣ां рдзाрд░ा рдХिрд╕ी рд╕्рд░ोрдд рд╕े рдмाрд╣рд░ рдЖрддी рд╣ै рд╡рд╣ीं рд░ाрдзा рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╡ाрдкिрд╕ рдЕрдкрдиे рд╕्рд░ोрдд рдоें рд╕рдоाрдиा। рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рд░ाрдзाрдХृрд╖्рдг рдпुрдЧрд▓ рдХो рд╣िंрджू рдзрд░्рдоों рдоें рд╢िрд╡-рдкाрд░्рд╡рддी рдЬैрд╕ी рдкрд╡िрдд्рд░ рднाрд╡рдиा рдХे рд╕ाрде рджेрдЦा рдЬाрддा рд╣ै। рд░ाрдзाрдХृрд╖्рдг рд╡рд╕्рддुрдд рдХोрдИ рдпुрдЧрд▓ (рджो рднिрди्рди рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖) рд╣ै рд╣ी рдирд╣ीं, рд╡рд░рди рд╕्рд╡рдпं рдоें рдз्рдпाрдирд▓ीрди рд╣ोрдиा рд╣ी рд╣ै।

2-рдкिंрдЧрд▓ा,рдЗрдб़ा рдФрд░ рд╕ुрд╖ुрдо्рдгा рдЗрди рддीрди рдиाрдбि़рдпों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╕ुрд╖ुрдо्рдгा рд╣ी рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ै,рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдпोрдЧिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░िрдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдкрд░рдордкрджрд░ूрдк рдЖрд╢्рд░рдп рдХो рджेрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ै। рдЕрди्рдп рдЬिрддрдиी рднी рдиाрдбि़рдпां рд╣ैं, рд╡े рд╕рдм рднी рджेрд╣ рдоें рд╣ी рд╕्рдеिрдд рд░рд╣рддी рд╣ै। рдпे рддीрдиों рдиाрдбि़рдпां рдХрдорд▓-рддंрддु рдХे рд╕рдоाрди рдЕрдзोрдоुрдЦ рд╣ोрдХрд░ рд╕्рдеिрдд рд░рд╣рддी рд╣ैं। рдпे рддीрдиों рдЪंрдж्рд░, рд╕ूрд░्рдп рдФрд░ рдЕрдЧ्рдиि рд░ूрдкिрдгी рд╣ैं рддрдеा рд╢рд░ीрд░ рдХे рдкृрд╖्рдард╡ंрд╢ рдЕрд░्рдеाрдд् рдоेрд░ुрджंрдб рдХे рдЖрд╢्рд░рдп рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рд╣ैं।

3-рд╢्рд░ीрд░ाрдзा рдЗрдб़ा рдФрд░ рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдкिंрдЧрд▓ा рд╣ैं। рдкрд░ंрддु рд░ाрдзाрдХृрд╖्рдг рдпुрдЧрд▓ рд░ूрдк рдоें рд╕ुрд╖ुрдо्рдгा рдоें рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं।рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рдо рджेрдЦрддे рд╣ैं рдХि рдЬिрд╕ рдкрд░рдордкрдж -рдк्рд░ाрдк्рддि рдХी рдмाрдд рдпोрдЧी рд╡ рднрдХ्рддрдЬрди рдХрд░рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं,рд╡рд╣ рд╢рд░ीрд░ рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ै

4-рднाрдЧрд╡рддрдкुрд░ाрдг рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрд╖्рдЯ (рджेрд╣) рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЖрда рд╕िрдж्рдзाрддों/рд╕िрдж्рдзि рдХे рд░ूрдк рдХो рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдкрдд्рдиिрдпां рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдпाрдиि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрди рдЖрда рдкрдд्рдиिрдпों рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХिрдпा рдеा, рдЬोрдХि рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЬीрд╡рди рдоें рдЕрдкрдиाрдП рдЧрдП рдЙрдирдХे рдЖрда рд╕िрдж्рдзांрдд рдеे. рд╢ेрд╖ 16 рд╣рдЬाрд░ рд░ाрдиिрдпों рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡िрд╡ाрд╣ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдеा рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдкрдд्рдиी рд╣ोрдиे рдХा рд╕рдоाрди рджрд░्рдЬा рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै.

barha peedam natavara vapu :рдЕрд╖्рдЯ рд╕िрдж्рдзि рдХ्рдпा рд╣ै?-

03 FACTS;-

1-рд╕िрдж्рдзिрдпाँ рд╣рдЬाрд░ों рддрд░рд╣ рдХी рд╣ोрддी рд╣ैं рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рддрд░ीрдХे рдЕрд▓рдЧ –рдЕрд▓рдЧ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ैं рд╕िрдж्рдзिрдпाँ рдЧुрдг рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕рдд् рд░рдЬ рддрдо рддीрди рддрд░рд╣ рдХी рд╣ोрддी рд╣ैं рддрдоोрдЧुрдг рд╕िрдж्рдзि рд╢ीрдШ्рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै рд░рдЬोрдЧुрдг рд╕िрдж्рдзि рдХाрдлी рдк्рд░рдпрдд्рди рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рд╕рддोрдЧुрдгी рд╕िрдж्рдзि рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै

2-рдпрд╣ाँ рдЖрда рд╕рддोрдЧुрдгी рдоुрдЦ्рдп рд╕िрдж्рдзिрдпाँ рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдкंрдЪ рддрдд्рд╡ों рдХी рд╕्рдеूрд▓, рд╕्рд╡рд░ूрдк, рд╕ूрдХ्рд╖्рдо, рдЕрди्рд╡рдп рдФрд░ рдЕрд░्рдерддрдд्рд╡—рдпे рдкाँрдЪ рдЕрд╡рд╕्рдеाрдПँ рд╣ैं। рдЗрди рдкрд░ рд╕ंрдпрдо рдХрд░рдиे рд╕े рдЬрдЧрдд् рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдкंрдЪрднूрддों рдкрд░ рд╡िрдЬрдпрд▓ाрдн рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рдк्рд░рдХृрддि рд╡рд╢ीрднूрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै

3-рдЗрд╕рд╕े рдЕрдгिрдоा, рд▓рдШिрдоा, рдорд╣िрдоा, рдЧрд░िрдоा, рдк्рд░ाрдк्рддि, рдк्рд░ाрдХाрдо्рдп, рд╡рд╢िрдд्рд╡, рдИрд╢िрдд्рд╡—рдпे рдЕрд╖्рдЯ рд╕िрдж्рдзिрдпाँ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ैं।

barha peedam natavara vapu :рдЕрд╖्рдЯ рд╕िрдж्рдзिрдпाँ рдХा рд╡рд░्рдгрди;-

1-рдЕрдгिрдоा рд╕िрдж्рдзि;-рдЕрдкрдиे рдХो рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдмрдиा рд▓ेрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╣ी рдЕрдгिрдоा рд╣ै. рдпрд╣ рд╕िрдж्рдзि рд╡рд╣ рд╕िрдж्рдзि рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рджूрд╕рд░ों рдХे рд▓िрдП рдЕрджृрд╢्рдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै. рдЗрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдХाрд░ рдоें рд▓рдШु рд╣ोрдХрд░ рдПрдХ рдЕрдгु рд░ुрдк рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै. рдЕрдгु рдПрд╡ं рдкрд░рдоाрдгुрдУं рдХी рд╢рдХ्рддि рд╕े рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ो рд╕ाрдзрдХ рд╡ीрд░ рд╡ рдмрд▓рд╡ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै. рдЕрдгिрдоा рдХी рд╕िрдж्рдзि рд╕े рд╕рдо्рдкрди्рди рдпोрдЧी рдЕрдкрдиी рд╢рдХ्рддि рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкाрд░ рдмрд▓ рдкाрддा рд╣ै.

2-рдорд╣िрдоा рд╕िрдж्рдзि;-рдЕрдкрдиे рдХो рдмрдб़ा рдПрд╡ं рд╡िрд╢ाрд▓ рдмрдиा рд▓ेрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдХो рдорд╣िрдоा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै. рдпрд╣ рдЖрдХाрд░ рдХो рд╡िрд╕्рддाрд░ рджेрддी рд╣ै рд╡िрд╢ाрд▓рдХाрдп рд╕्рд╡рд░ुрдк рдХो рдЬрди्рдо рджेрдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╣ै. рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рд╕े рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ोрдХрд░ рд╕ाрдзрдХ рдк्рд░рдХृрддि рдХो рд╡िрд╕्рддाрд░िрдд рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ोрддा рд╣ै. рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХेрд╡рд▓ рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ी рдЕрдкрдиी рдЗрд╕ी рд╕िрдж्рдзि рд╕े рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХрд░рддे рд╣ैं рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ाрдзрдХ рднी рдЗрд╕े рдкाрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЬैрд╕ी рд╢рдХ्рддि рднी рдкाрддा рд╣ै.

3-рдЧрд░िрдоा рд╕िрдж्рдзि;-

рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиे рд╢рд░ीрд░ рдХो рдЬिрддрдиा рдЪाрд╣े, рдЙрддрдиा рднाрд░ी рдмрдиा рд╕рдХрддा рд╣ै. рдпрд╣ рд╕िрдж्рдзि рд╕ाрдзрдХ рдХो рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ाрддी рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдХा рд╡рдЬрди рдпा рднाрд░ рдЙрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рдмрдв़ рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рдХे рд╣рдЯाрдП рдпा рд╣िрд▓ाрдП рдЬाрдиे рдкрд░ рднी рдирд╣ीं рд╣िрд▓ рд╕рдХрддा .

4-рд▓рдШिрдоा рд╕िрдж्рдзि;-

рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╣рд▓्рдХा рдмрдиा рд▓ेрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╣ी рд▓рдШिрдоा рд╕िрдж्рдзि рд╣ोрддी рд╣ै. рд▓рдШिрдоा рд╕िрдж्рдзि рдоें рд╕ाрдзрдХ рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЕрдд्рдпंрдд рд╣рд▓्рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ै. рдЗрд╕ рджिрд╡्рдп рдорд╣ाрд╕िрдж्рдзि рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рд╕े рдпोрдЧी рд╕ुрджूрд░ рдЕрдирди्рдд рддрдХ рдлैрд▓े рд╣ुрдП рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХे рдХिрд╕ी рднी рдкрджाрд░्рде рдХो рдЕрдкрдиे рдкाрд╕ рдмुрд▓ाрдХрд░ рдЙрд╕рдХो рд▓рдШु рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдЙрд╕рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै.

5-рдк्рд░ाрдк्рддि рд╕िрдж्рдзि;-

рдХुрдЫ рднी рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ рд▓ेрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рдХे рдмрд▓ рдкрд░ рдЬो рдХुрдЫ рднी рдкाрдиा рдЪाрд╣ें рдЙрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै. рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рд╕ाрдзрдХ рдЬिрд╕ рднी рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХрд░рддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЕрд╕ंрднрд╡ рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдЙрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै. рдЬैрд╕े рд░ेрдЧिрд╕्рддाрди рдоें рдк्рдпाрд╕े рдХो рдкाрдиी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдпा рдЕрдоृрдд рдХी рдЪाрд╣ рдХो рднी рдкूрд░ा рдХрд░ рдкाрдиे рдоें рд╡рд╣ рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХेрд╡рд▓ рдЗрд╕ी рд╕िрдж्рдзि рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рд╡рд╣ рдЕрд╕ंрднрд╡ рдХो рднी рд╕ंрднрд╡ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै.

6-рдк्рд░ाрдХाрдо्рдп рд╕िрдж्рдзि;-

рдХोрдИ рднी рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓ेрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдк्рд░ाрдХाрдо्рдп рд╕िрдж्рдзि рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ै. рдЗрд╕рдХे рд╕िрдж्рдз рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рджूрд╕рд░ों рдХे рдорди рдХे рд╡िрдЪाрд░ рдЖрдкрдХे рдЕрдиुрд░ुрдк рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं. рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рдоें рд╕ाрдзрдХ рдЕрдд्рдпंрдд рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рд╢рдХ्рддि рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ै. рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рдХो рдкाрдиे рдХे рдмाрдж рдордиुрд╖्рдп рдЬिрд╕ рд╡рд╕्рддु рдХि рдЗрдЪ्рдЫा рдХрд░рддा рд╣ै рдЙрд╕े рдкाрдиे рдоें рдХाрдордпाрдм рд░рд╣рддा рд╣ै. рд╡्рдпрдХ्рддि рдЪाрд╣े рддो рдЖрд╕рдоाрди рдоें рдЙрдб़ рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рдпрджि рдЪाрд╣े рддो рдкाрдиी рдкрд░ рдЪрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै.

7-рдИрд╢िрддा рд╕िрдж्рдзि;-рд╣рд░ рд╕рдд्рддा рдХो рдЬाрди рд▓ेрдиा рдФрд░ рдЙрд╕ рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдХрд░рдиा рд╣ी рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै. рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рд╕ाрдзрдХ рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рдФрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै. рд╕िрдж्рдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЕрдкрдиे рдЖрджेрд╢ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХिрд╕ी рдкрд░ рднी рдЕрдзिрдХाрд░ рдЬрдоाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै. рд╡рд╣ рдЪाрд╣े рд░ाрдЬ्рдпों рд╕े рд▓ेрдХрд░ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рд╣ी рдХ्рдпों рди рд╣ो. рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рдХो рдкाрдиे рдкрд░ рд╕ाрдзрдХ рдИрд╢ рд░ुрдк рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै.

8-рд╡рд╢िрддा рд╕िрдж्рдзि;-рдЬीрд╡рди рдФрд░ рдоृрдд्рдпु рдкрд░ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдкा рд▓ेрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдХो рд╡рд╢िрддा рдпा рд╡рд╢िрдХрд░рдг рдХрд╣ी рдЬाрддी рд╣ै. рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬрдб़, рдЪेрддрди, рдЬीрд╡-рдЬрди्рддु, рдкрджाрд░्рде- рдк्рд░рдХृрддि, рд╕рднी рдХो рд╕्рд╡рдпं рдХे рд╡рд╢ рдоें рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै. рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзि рд╕े рд╕ंрдкрди्рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░ाрдгी рдХो рдЕрдкрдиे рд╡рд╢ рдоें рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै.

barha peedam natavara vapu :рдЕрд╖्рдЯ (рджेрд╣) рдк्рд░рдХृрддि рдХ्рдпा рд╣ैं.? -

11 FACTS;-

1-рдЬैрд╕े рдЕंрдХों рдоें рдЬ्рдЮाрди рдХो рдПрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдмोрд▓рдиा рд╣ो рддो резрежрео рдХрд╣ рджीрдЬिрдпे рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬ्рдЮाрди рдЗрд╕ 108 рдоें рд╣ै। резрежрео рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ुрдЖ 8 рдЬो рдИрдХाрдИ рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣ै, '0' рджрд╣ाрдИ рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣ै, 1 рд╕ैрдХреЬा рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣ै। рджрд╣ाрдИ 8 рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ुрдЖ рдЕрд╖्рдЯрдзा рдк्рд░рдХृрддि рдпे рдЬो рдкाँрдЪ рдкрджाрд░्рде рд╣ै рдЖрдХाрд╢, рд╡ाрдпु, рдЕрдЧ्рдиि, рдЬрд▓, рдерд▓ рдпे рдкрдЮ्рдЪ рдорд╣ाрднूрдд рд╣ो рдЧрдП। рдФрд░ рдорди, рдмुрдж्рдзि, рдЕрд╣ंрдХाрд░। рдпे рдЕрд╖्рдЯрдзा рдк्рд░рдХृрддि рднी рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै..1- рдкृрде्рд╡ी, 2- рдЬрд▓ /рдЖрдк, 3- рдЕрдЧ्рдиि 4- рд╡ाрдпु 5-рдЖрдХाрд╢ 6-рдорди 7-рдмुрдж्рдзि 8-рдЕрд╣ंрдХाрд░.

2-рдЧीрддा рдоें рдЗрд╕рдХो рдЗрд╕рдХो рдЕрд╖्рдЯрдзा рдк्рд░рдХृрддि рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рддो рдЗрд╕ рдЖрда '8 ' рдХा рдЕрд░्рде рд╣ो рдЧрдпा рдк्рд░рдХृрддि। рд╕ाрд░ा рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб। рдЖрда (8) рдХा рдЕрд░्рде, рд╕ंрдХेрдд рд╣ै рд╕ाрд░ा рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб। '0' рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдЖрдд्рдоा-рдИрд╢्рд╡рд░-рдм्рд░рд╣्рдо рдЬो рдиिрд░ाрдХाрд░ рд╣ै। рдЙрд╕ рдиिрд░ाрдХाрд░ рдЖрдд्рдоा-рдИрд╢्рд╡рд░-рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рд╕ंрдХेрдд '0' рд╣ै, рдФрд░ рдЬो рдкрд░рдоाрдд्рдоा-рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░-рдкрд░рдордм्рд░рд╣्рдо рд╣ै рдЙрд╕рдХा рд╕ंрдХेрдд '1' рд╣ै

3-рддो рдЗрд╕ '108 ' рдХा рдорддрд▓рдм рдеा рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдм्рд░рд╣्рдоाрдг्рдб рдХा рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдЬ्рдЮाрди। рдк्рд░рдХृрддिрд╕्рде рдХा рдЬ्рдЮाрди, рдЖрдд्рдоा-рдИрд╢्рд╡рд░-рдм्рд░рд╣्рдо рдХा рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा-рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХा рдЬ्рдЮाрди..., рддीрдиों рдЬ्рдЮाрди рд╕्рдеिрдд рд╣ो рдЬिрдирдоें рдЙрд╕рдХी рдЯाрдЗрдЯिрд▓ 108  рд╣ै।

4-рд╡ैрджिрдХ рдХाрд▓ рдХे рдорд╣ाрди् рдордиीрд╖िрдпों рдиे рдЬрдЧрдд् рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдкрд░ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдХे рдпрд╣ рдмрддाрдпा рд╣ै рдХि рдЬрдЧрдд् рдЬрдб़ рдкрджाрд░्рде (рдк्рд░рдХृрддि) рдФрд░ рдЪेрддрдирддрдд्рдд्рд╡ (рдкुрд░ुрд╖) рдХे рд╕ंрдпोрдЧ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै। рдЙрдирдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдкुрд░ुрд╖ рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдоें рдЬрдб़ рдк्рд░рдХृрддि рд╕े рдмрдиी рд╢рд░ीрд░ाрджि рдЙрдкाрдзिрдпाँ рдЪैрддрди्рдпрдпुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рд╕рдорд╕्рдд рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ोрддी рд╣ैं।

5-рдПрдХ рдЖрдзुрдиिрдХ рджृрд╖्рдЯाрди्рдд рд╕े рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзांрдд рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рд▓ोрд╣े рдХे рдмрдиे рд╡ाрд╖्рдк рдЗंрдЬिрди рдоें рд╕्рд╡рдд рдХोрдИ рдЧрддि рдирд╣ीं рд╣ोрддी। рдкрд░рди्рддु рдЬрдм рдЙрд╕рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЙрдЪ्рдЪ рджрдмाрдм рдХी рд╡ाрд╖्рдк рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै рддрдм рд╡рд╣ рдЗंрдЬिрди рдЧрддिрдоाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдХेрд╡рд▓ рд╡ाрд╖्рдк рднी рдХिрд╕ी рдпрди्рдд्рд░ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХे рдмिрдиा рдЕрдкрдиी рд╢рдХ्рддि рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддी рджोрдиों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╕े рд╣ी рдпрд╣ рдХाрд░्рдп рд╕рдо्рдкाрджिрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

6-рднाрд░рдд рдХे рддрдд्рдд्рд╡рдЪिрди्рддрдХ рдЛрд╖िрдпों рдиे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╡िрдЪाрд░ рдкрдж्рдзрддि рд╕े рдЗрд╕рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рд╣ै рдХि рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рдиाрддрди рдкूрд░्рдг рдкुрд░ुрд╖ рдк्рд░рдХृрддि рдХी рдЬрдб़ рдЙрдкाрдзिрдпों рдХे рд╕ंрдпोрдЧ рд╕े рдЗрд╕ рдиाрдиाрд╡िрдз рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ुрдЖ рд╣ै।рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЗрд╕ рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдк्рд░рдХृрддि рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХрд░рддे рд╣ैं рддрдеा рдЕрдЧрд▓े рд╢्рд▓ोрдХ рдоें рдЪेрддрди рддрдд्рдд्рд╡ рдХा। рдпрджि рдПрдХ рдмाрд░ рдордиुрд╖्рдп рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рдкुрд░ुрд╖ ;рдЬрдб़ рдФрд░ рдЪेрддрди рдХा рднेрдж рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдордЭ рд▓े рддो рд╡рд╣ рдпрд╣ рднी рд╕рд░рд▓рддा рд╕े рд╕рдордЭ рд╕рдХेрдЧा рдХि рдЬрдб़ рдЙрдкाрдзिрдпों рдХे рд╕ाрде рдЖрдд्рдоा рдХा рддाрджाрдд्рдо्рдп рд╣ी рдЙрд╕рдХे рд╕рдм рджुрдЦों рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै।

7-рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ी рдЗрд╕ рдоिрде्рдпा рддाрджाрдд्рдо्рдп рдХी рдиिрд╡ृрдд्рддि рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдкрд╣рдЪाрди рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬो рдкूрд░्рдг рдЖрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै। рдЖрдд्рдоा рдФрд░ рдЕрдиाрдд्рдоा рдХे рдкрд░рд╕्рдкрд░ рддाрджाрдд्рдо्рдп рд╕े рдЬीрд╡ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ी рд╕ंрд╕ाрд░ी рджुрдЦी рдЬीрд╡ рдЖрдд्рдоाрдиाрдд्рдорд╡िрд╡ेрдХ рд╕े рдпрд╣ рд╕рдордЭ рдкाрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рддो рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЬрдб़ рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдЕрдзिрд╖्рдаाрди рдЪैрддрди्рдп рдкुрд░ुрд╖ рд╣ै рдЬीрд╡ рдирд╣ीं।рдЕрд░्рдЬुрди рдХो рдЬрдб़ рдФрд░ рдЪेрддрди рдХा рднेрдж рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдк्рд░рдердо рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЖрда рднाрдЧों рдХो рдмрддाрддे рд╣ैं рдЬिрд╕े рдпрд╣ाँ рдЕрд╖्рдЯрдзा рдк्рд░рдХृрддि рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ рд╡िрд╡ेрдХ рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЕрдкрдиे рд╢ुрдж्рдз рдФрд░ рджिрд╡्рдп рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдкрд╣рдЪाрди рд╕рдХрддा рд╣ै

8-рдЖрдХाрд╢ рд╡ाрдпु рдЕрдЧ्рдиि рдЬрд▓ рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рд╡े рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрдд рддрдеा рдорди рдмुрдж्рдзि рдФрд░ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдпрд╣ рд╣ै рдЕрд╖्рдЯрдзा рдк्рд░рдХृрддि рдЬो рдкрд░рдо рд╕рдд्рдп рдХे рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХे рдХाрд░рдг рдЙрд╕ рдкрд░ рдЕрдз्рдпрд╕्рдд (рдХрд▓्рдкिрдд) рд╣ै। рд╡्рдпрд╖्рдЯि (рдПрдХ рдЬीрд╡) рдоें рд╕्рдеूрд▓ рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрдд рдХा рд░ूрдк рд╣ै рд╕्рдеूрд▓ рд╢рд░ीрд░ рддрдеा рдЙрдирдХे рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рднाрд╡ рдХा рд░ूрдк рдкंрдЪ рдЬ्рдЮाрдиेрди्рдж्рд░िрдпाँ рд╣ैं рдЬिрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдордиुрд╖्рдп рдмाрд╣्рдп рдЬрдЧрдд् рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ै।

9-рдЬ्рдЮाрдиेрди्рдж्рд░िрдпाँ рд╣ी рд╡े рдХाрд░рдг рд╣ैं рдЬिрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрд╖рдпों рдХी рд╕ंрд╡ेрджрдиाрдПं рдорди рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрддी рд╣ैं। рдЗрди рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ंрд╡ेрджрдиाрдУं рдХा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рддрдеा рдЙрдирдХा рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдиिрд╢्рдЪрдп рдХрд░рдиा рдмुрдж्рдзि рдХा рдХाрд░्рдп рд╣ै। рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрд╖рдп рдЧ्рд░рд╣рдг рдорди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдирдХा рдПрдХрдд्рд░ीрдХрд░рдг рддрдеा рдмुрдж्рдзि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдирдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдЗрди рддीрдиों рд╕्рддрд░ों рдкрд░ рдПрдХ рдЕрд╣ं рд╡ृрдд्рддि рд╕рджा рдмрдиी рд░рд╣рддी рд╣ै рдЬिрд╕े рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдпे рдЬрдб़ рдЙрдкाрдзिрдпाँ рд╣ैं рдЬो рдЪैрддрди्рдп рдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рдкाрдХрд░ рдЪेрддрдирд╡рдд् рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╣ोрддी рд╣ैं।

10-рдЗрд╕рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЕрдкрдиी рдкрд░ाрдк्рд░рдХृрддि рдмрддाрдиे рдХे рд▓िрдП рднрдЧрд╡ाрди् рдХрд╣рддे рд╣ैं рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдЖрда рдкрдЯрд░ाрдиिрдпाँ рдеीँ । рдЕрд╖्рдЯрдзा рдк्рд░рдХृрддि рд╣ी рдЖрда рдкрдЯрд░ाрдиिрдпाँ рд╣ैँ । рдИрд╢्рд╡рд░ рдЗрди рд╕рднी рдк्рд░рдХृрддिрдпोँ рдХे рд╕्рд╡ाрдоी рд╣ैँ । рдпे рдк्рд░рдХृрддिрдпाँ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХी рд╕ेрд╡ा рдХрд░рддी рд╣ैँ ।

11-рдЬीрд╡ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЕрдзीрди рд╣ै । рдИрд╢्рд╡рд░ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЕрдзीрди рдирд╣ीँ рд╣ैँ। рдЬीрд╡ рдЕрд╖्рдЯрдзा рдк्рд░рдХृрддि рдХे рд╡рд╢ рдоे рдЖ рдЬाрддा рд╣ै , рдЬрдмрдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдЙрдирдХो рдЕрдкрдиे рд╡рд╢ рдоेँ рдХрд░рддे рд╣ैँ । рдк्рд░рдХृрддि рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕्рд╡рднाрд╡ । рд╕्рд╡рднाрд╡ рдХे рдЕрдзीрди рд╣ोрдиे рдХे рдмрджрд▓े рд╕्рд╡рднाрд╡ рдХो рдк्рд░рдХृрддि рдХो рд╡рд╢ीрднूрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдЬीрд╡ рд╕ुрдЦी рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै , рдоुрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै ।

barha peedam natavara vapu :рдХ्рдпा рд╕рдд्рд╕ंрдЧ рдФрд░ рднрдХ्рддि рджोрдиों рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХे рдкूрд░рдХ рд╣ै?-

04 FACTS;-

1-рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рдк्рд░ाрдг рд╕ाрде рд╕ाрде рд╣ी рдЬाрддे рд╣ैँ । рдлिрд░ рднी рдпрджि рдЬрдк , рдз्рдпाрди , рд╕ेрд╡ा , рд╕्рдорд░рдг , рд╕рдд्рд╕ंрдЧ . рд╕рдд्рдХрд░्рдо рдХिрдпा рдЬाрдп , рд╕рджрдЧ्рд░рди्рдеों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдЬाрдп рддो рд╕्рд╡рднाрд╡/рдЪрд░िрдд्рд░  рд╕ुрдзрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै ।

2-рд╕рдд्рд╕ंрдЧ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै -- рдХृрд╖्рдг рднрдХ्рддो рдХा , рд╕ाрдзु рд╕рди्рддो рдХा рдФрд░ рд╕рджрдЧ्рд░рди्рдеों рдХा рд╕ंрдЧ ।рд╕рдд्рд╕ंрдЧ рдФрд░ рднрдХ्рддि рджोँрдиो рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдкूрд░рдХ рд╣ैँ । рд╕рдд्рд╕ंрдЧ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдпрджि рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХा рднрдЬрди рдирд╣ीँ рдХрд░ेрдЧा рддो рдЙрд╕рдХा рд╕рдд्рд╕ंрдЧ рдиिрд░рд░्рдердХ рд╣ी рд░рд╣ेрдЧा ।

3-рдкрдд्рдерд░ рдирд░्рдорджाрдЬी рдоें рд╣рдоेрд╢ा рд╕्рдиाрди рдХрд░рддा рд░рд╣рддा рд╣ै рдлिрд░ рднी рд╡рд╣ рдкрдд्рдерд░ рд╣ी рдмрдиा рд░рд╣рддा рд╣ै । рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХрдИ рдордиुрд╖्рдп рдХрдеा рд╢्рд░рд╡рдг рддो рдХрд░рддे рд╣ैँ рдХिрди्рддु рднрдХ्рддिрдордп рди рд╣ो рдкाрдиे рдХे рдЙрдирдХा рдЬीрд╡рди рд╕ुрдзрд░ рдирд╣ीँ рдкाрддा рд╣ै।

4-рдкрд╣рд▓े рдЕрдкрдиे рдорди рдХो рд╕ुрдзाрд░ो/ рдПрдХाрдЧ्рд░рддा рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ / рдорди рдХो рд╡рд╢ рдоें рдХрд░ो - рдлिрд░ рдЬрдЧрдд рдХो рд╕ुрдзाрд░ो । рдЕрдкрдиे рдЪाрд░िрдд्рд░्рдп рд╕े рдпрджि рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдоा рдХो рд╕рди्рддोрд╖ рдоिрд▓े . рддрднी рдоाрдиो рдХि рддुрдо्рд╣ाрд░ा рд╕्рд╡рднाрд╡/рдЪрд░िрдд्рд░ рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ुрдЖ рд╣ै , рдпा рд╕ुрдзрд░ा рд╣ै। рдХрдеा рд╢्рд░рд╡рдг рдХрд░рдиे рдкрд░ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рдк्рд░рддि рдк्рд░ेрдо рди рдЬाрдЧे , рдкाрдк рдХी рдУрд░ рдШृрдгा рди рдЬाрдЧे , рдзрд░्рдо рдХी рдУрд░ рдЕрднिрдоुрдЦрддा рди рд╣ो рдкाрдП рддो рдоाрди рд▓ो рдХि рддुрдордиे рдХрдеा рд╕ुрдиी рд╣ी рдирд╣ीँ рд╣ै। рдХрдеा рдХрд╣рддी рд╣ै рдкाрдкрдХрд░्рдоो рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ो . рдФрд░ рдк्рд░рднू рд╕े рдк्рд░ेрдо рдмреЭाрдУ ।

barha peedam natavara vapu :рднрдЧрд╡ाрди् рдХृрд╖्рдг рдХी рд╕ोрд▓рд╣ рд╣рдЬाрд░ рд░ाрдиिрдпाँ ..рдХ्рдпा рд╣ैं рдкрд╣ेрд▓ी?-

09 FACTS;-

1-рднрдЧрд╡ाрди् рдХृрд╖्рдг рдХी рд╕ोрд▓рд╣ рд╣рдЬाрд░ рд░ाрдиिрдпाँ рдмрддाрдИ рдЬाрддी рд╣ैं। рдпों рд▓ौрдХिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдпрд╣ рдмाрдд рд╕рдордЭ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдХी рд╣ै। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдоें рдЙрдирдХी рдПрдХ-рджो рдкрдд्рдиिрдпों рдХा рд╣ी рд╡рд░्рдгрди рд╣ै। рд░ुрдХ्рдоिрдгी, рд╕рдд्рдпрднाрдоा рдЖрджि рд╣ी рдЙрдирдХी рдзрд░्рдо-рдкрдд्рдиी рд╣ैं। рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдорд░्рдпाрджा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдпрд╣ рдЙрдЪिрдд рднी рдеा। рдлिрд░ рдпрд╣ рд╣рдЬाрд░ों рд░ाрдиिрдпाँ рдХ्рдпा рд╣ैं рдЗрд╕ рдкрд╣ेрд▓ी рдХा рд╣рд▓ рднी рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╣ी рд╣ै। рдИрд╢्рд╡рд░ीрдп рдк्рд░рдпोрдЬрди рдоें рдЬो рдЖрдд्рдоाрдпें рдк्рд░ाрдгрдкрдг рд╕े рдЬुрдЯ рдЬाрддी рд╣ैं рдЙрд╕ी рдоें рдЕрдкрдиा рдЖрдд्рдо-рд╕рдорд░्рдкрдг рдХрд░ рджेрддी рд╣ैं। рд╡े рдЖрдд्рдоा-рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХी рдк्рд░ाрдг-рдк्рд░िрдп рдкрдд्рдиिрдпों рд╣ी рдХрд╣рд▓ाрдпेрдЧी।

2-рдкрдд्рдиी рд╕рдо्рдмрди्рдз рдХे рд╕ाрде рдХाрдо-рдХ्рд░ीреЬा рдФрд░ рдЧोрдкрдиीрдпрддा рдХा рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЬुреЬ рдЬाрдиे рд╕े рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡рд╣ рд░िрд╢्рддा рдЕреЬрдЪрди рднрд░ा рдФрд░ рдЕрдЪрдХрдЪा-рд╕ा рд▓рдЧрддा рд╣ै рдкрд░ рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдЪрд░्рдЪा рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХोрдИ рдЕреЬрдЪрди рдирд╣ीं рд╣ै। рдЖрдд्рдо-рд╕рдорд░्рдкрдг рдФрд░ рдЕрднिрди्рди рдПрдХрддा рдХी рдЬो рднाрд╡рдиाрдд्рдордХ рд╕्рдеिрддि рд╣ै рдЙрд╕рдХी рддुрд▓рдиा рд▓ौрдХिрдХ рд░िрд╢्рддे рдоें рдкрддि-рдкрдд्рдиी рднाрд╡ рд╕े рд╣ी рдоिрд▓рддी-рдЬुрд▓рддी рд╣ै। рдЕрди्рдп рд░िрд╢्рддे рдХुрдЫ рджूрд░ рдкреЬ рдЬाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдпे рд╕рди्рддों, рд╕ूрдлिрдпों рдиे рдЖрдд्рдоा рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХी рдПрдХрддा рдХो рдк्рд░рдгрдп рд╕ूрдЪрдХ рд╢рдм्рджों рдоें рдЕрдиेрдХ рдЧीрддों рдоें рдЧाрдпा рд╣ै।

3-рдХрдмीрд░ рдХा рд╕ुрд░рддिрдпोрдЧ, рдоीрд░ा рдХा рдк्рд░рдгрдп-рдпोрдЧ рдПрдХ рдЙрдЪ्рдЪ рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рднूрдоिрдХा рд╣ै। рдЙрд╕рдоें рдЬिрд╕ рдкрддि-рдкрдд्рдиी рднाрд╡ рдХी рдЪрд░्рдЪा рдХी рд╣ै рд╡рд╣ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЧृрд╣рд╕्рде рдкрдж्рдзрддि рд╕े рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдЧुрдиी рдКँрдЪी рд╡рд╕्рддु рд╣ै। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рднрдЧрд╡ाрди् рдХी рд╕ोрд▓рд╣ рд╣рдЬाрд░ рд░ाрдиिрдпाँ рдЙрд╕ рдЕрд╡рддाрд░ рдХी рд╕рд╣рдпोрдЧिрдиी рд╕ोрд▓рд╣ рд╣рдЬाрд░ рдк्рд░рдмुрдж्рдз рдЖрдд्рдоाрдпें рд╣ी рд╣ैं।

4-рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡िрд╡ाрд╣ рдоें рдирд░-рдиाрд░ी рд▓िंрдЧ рднेрдж рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рдирд╣ीं। рд╕рдЦी- рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдоें рдкुрд░ुрд╖ рднी рдЕрдкрдиी рдордиोрднूрдоि рдХो рдиाрд░ी рдЬैрд╕ी рдоाрдирдХрд░ рдкрддि рд░ूрдк рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рдЙрдкाрд╕рдиा рдХрд░рддे рд╣ैं। рднрдХ्рддि-рдпोрдЧ рдоें рдРрд╕े рдЕрдиेрдХ рд╕ाрдзрди-рдХ्рд░рдо рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं। рдХृрд╖्рдг рдЙрдкाрд╕рдиा рдХा рдХ्рд░िрдпा-рдХрд▓ाрдк рддो рдмрд╣ुрдд рдХрд░рдХे рдЗрд╕ी рд╕्рддрд░ рдХा рд╣ै। рдирд░ рднी рдЙрди्рд╣ीं рдЧीрддों рдХो рдЧाрдХрд░ рднाрд╡-рд╡िрднोрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рдиाрд░िрдпाँ рдЕрдкрдиे рдкрддि рдХे рд╕рджрд░्рдн рдоें рдЧा рд╕рдХрддी рд╣ैं।

5-рдЧोрдкी-рдХृрд╖्рдг рдХा рдк्рд░ेрдо-рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдирд░-рдиाрд░ी рднेрдж рд╕े рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдЧुрдиा рдКँрдЪा рд╣ै рдЙрд╕े рд╡िрд╢ुрдж्рдз рд░ूрдк рд╕े рдЖрдд्рдоा-рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХा рдоिрд▓рди рдмिрди्рджु рд╣ी рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдХृрд╖्рдгाрд╡рддाрд░ рдХे рд╕рдордп рд╕рд╣рдк्рддों рдк्рд░рдмुрдж्рдз рдЖрдд्рдоाрдУं рдиे рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХे рдЕрднीрд╖्рдЯ рдк्рд░рдпोрдЬрди рдоें рдЖрдд्рдо-рд╕рдорд░्рдкрдг рдХрд░рдХे рдЬो рдорд╣ाрд░ाрд╕ рд░рдЪाрдпा рдЙрд╕ी рд╕े рдЕрд╡рддाрд░ рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкूрд░्рдг рд╣ो рд╕рдХा। рд╕ाрдеी-рд╕рд╣рдЪрд░ों рдХे рдмिрдиा рдЕрдХेрд▓े рдХृрд╖्рдг рдЖрдЦिрд░ рдХрд░ рднी рдХ्рдпा рд╕рдХрддे рдеे ?

6-рд╢рд░ीрд░ (Hand) рд╕े рд╣ृрджрдп (Heart)  рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╣ै। рдЬीрд╡рди рдХा рд╢्рд░ेрдп рдЙрд╕ी рдХो рд╣ै, рдкрд░ рд╕рд╣рд╕्рд░ों рдиाреЬिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрд╕े рд░рдХ्рдд рдЕрд░्рдкрдг рдХрд░рдиे рдХा рдЬो рдк्рд░ेрдо-рдпोрдЧ рд╕ाрдзा рдЬाрддा рд╣ै рдЙрд╕ी рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╢рд░ीрд░ рдЬीрд╡िрдд рд╣ै। рд╕рдоुрдж्рд░ рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдирд╣ीं рд╕ूрдЦрддा рдХि рд╕рд╣рд╕्рд░ों рдирджिрдпाँ рдЗрдирдоें рдЕрдкрдиा рдпोрдЧрджाрди рдЕрд░्рдкिрдд рдХрд░рддी рд╣ैं। рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी рд╢ाрд╕рдХ (Heart) рд╡рд╣ी рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╕рд╣рд╕्рд░ों рд░ाрдЬा рдПрдХ рдорд╣ाрдЫрдд्рд░ рдХे рдиीрдЪे рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдПрдХीрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рдоें рдЕрд╢्рд╡рдоेрдз рдпрдЬ्рдЮ рдХा рдЖрдпोрдЬрди рд╣ोрддा рдеा। рдЙрди्рд╣ें рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдорд╣ाрд░ाрд╕ рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣िрдпे।

7-рднाрдЧрд╡рддрдкुрд░ाрдг рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдпे 16 рд╣рдЬाрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпां рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░िрдпां рдеी. рдЬिрди्рд╣ें рдиाрд░рдХाрд╕ुрд░ рдиाрдо рдХे рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рдиे рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕े рдмंрджी рдмрдиा рд░рдЦा рдеा. рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдиाрд░рдХाрд╕ुрд░ рд╕े рдпुрдж्рдз рдХрд░рдХे рдЗрди рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░िрдпों рдХो рдоुрдХ्рдд рдХрд░рд╡ाрдпा рдеा. рд▓ेрдХिрди рдПрдХ рдЕрд╕ुрд░ рдХे рдорд╣рд▓ рдоें рдЗрддрдиे рд╕рдордп рддрдХ рд░рд╣рдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╕рдоाрдЬ рдоें рдХोрдИ рднी рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиाрдиे рдХो рддैрдпाрд░ рдирд╣ीं рдеा рдФрд░ рди рд╣ी рдХोрдИ рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ рдЙрдирд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рдеा.

8-рд╕рднी рдЬीрд╡ों рдХो рд╕рдк्рд░ेрдо рдЕрдкрдиाрдиे рд╡ाрд▓े рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдЗрди 16 рд╣рдЬाрд░ рд░ाрдиिрдпों рдХो рдЕрдкрдиाрдХрд░ рдЙрдирд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХिрдпा рдФрд░ рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рд╡िрд╢ाрд▓ рдорд╣рд▓ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рд╡ाрдпा. рдЬिрд╕рдоें рд╡ो рд╕ुрдЦ-рд╢ांрддि рд╕े рд░рд╣рддी рдеी.

9-рд╡ेрджों рдФрд░ рдЛрд╖ि рд░рдЪрдиाрдУं рдХी рдоाрдиे рддो рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХी 16100 рд░ाрдиिрдпां рд╡ेрджों рдХी рдЛрд╖िрдЪाрдПं рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै. рдЪाрд░ों рд╡ेрджों рдоें рд▓рдЧрднрдЧ рдПрдХ рд▓ाрдЦ рд╢्рд▓ोрдХ рд╣ैं рдЬिрдирдоें рд╕े 80 рд╣рдЬाрд░ рд╢्рд▓ोрдХ рдпрдЬ्рдЮ рдХे рд╣ैं рдФрд░ рдмाрдХी рдХे 4000 рд╢्рд▓ोрдХ рдкрд░ाрд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рд╣ैं. рдмाрдХी рдмрдЪे 16000 рд▓ोрдЧ рдЧृрд╣рд╕्рдеी рдпा рдЖрдо рд▓ोрдЧों рдХी рд░рдЪрдиाрдПं рд╣ैं (рдЬो рднрдЧрд╡ाрди рдХे рднрдХ्рдд рд░рд╣ рдЪुрдХे рд╣ैं). рд╢ाрдпрдж рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЬрдирд╕ाрдоाрди्рдп рдХे рд▓िрдП рдЛрдЪाрдУं рдХो рд╣ी рднрдЧрд╡ाрди рдХी рд░ाрдиिрдпां рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै.

[рд╕ाрднाрд░ : https://www.facebook.com/IndianMeditation/] 

9. рдмुрдж्рдз рдЕрд╡рддाрд░ : рджैрдд्рдпो рдХी рд╢рдХ्рддि рдХो рдХрдо рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП। рднрдЧрд╡ाрди рд╡िрд╖्рдгु рдХे 9рд╡े рдЕрд╡рддाрд░  рдмुрдж्рдз рдХो рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै।  рдмौрдж्рдз рдзрд░्рдо рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдЪाрд░ рдмрдб़े рдзрд░्рдоों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै।  рдЗрдирдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рд░ाрдЬा рд╢ुрдж्рдзोрдзрди рдеा। рдЗрдирдХा рдЬрди्рдо рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдХुрд▓ рдХे рд╢ाрдХ्рдп рд╡ंрд╢ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдкрдиी рд╢ाрджी рдХे рдмाрдж рдмрдЪ्рдЪे рд░ाрд╣ुрд▓ рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдкрдд्рдиी рдпрд╢ोрдзрд░ा рдХो рдЫोрдб़ рдХрд░ рдЧृрд╣рд╕्рдд рдЬीрд╡рди рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рдоोрд╣ рдоाрдпा рдФрд░ рджुрдЦों рд╕े рдоुрдХ्рддि рджिрд▓ाрдиे рдХे рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдиिрдХрд▓ рдкреЬे рдеे। 

10. рдХрд▓्рдХि рдЕрд╡рддाрд░ : рдЗрди рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдХрд▓िрдпुрдЧ рдпा рд╕рддрдпुрдЧ рдХे рд╕ंрдзिрдХाрд▓ рдоें рд╣ोрдЧा।  

рдкрд╣рд▓े рддीрди рдЕрд╡рддाрд░, рдЕрд░्рдеाрдд् рдордд्рд╕्рдп, рдХूрд░्рдо рдФрд░ рд╡рд░ाрд╣ рдк्рд░рдердо рдорд╣ाрдпुрдЧ рдоें рдЕрд╡рддीрд░्рдг рд╣ुрдП। рдкрд╣рд▓ा рдорд╣ाрдпुрдЧ рд╕рдд्рдп рдпुрдЧ рдпा рдХृрдд рдпुрдЧ рд╣ै। рдирд░рд╕िंрд╣, рд╡ाрдорди, рдкрд░рд╢ुрд░ाрдо рдФрд░ рд░ाрдо рджूрд╕рд░े рдЕрд░्рдеाрдд् рдд्рд░ेрддाрдпुрдЧ рдоें рдЕрд╡рддрд░िрдд рд╣ुрдП। рдХृрд╖्рдг рдФрд░ рд╡ेंрдХрдЯेрд╢्рд╡рд░ рдж्рд╡ाрдкрд░ рдпुрдЧ рдоें рдЕрд╡рддрд░िрдд рд╣ुрдП। рдЗрд╕ рд╕рдордп рдЪрд▓ рд░рд╣ा рдпुрдЧ рдХрд▓िрдпुрдЧ рд╣ै рдФрд░ рднाрдЧрд╡рдд рдкुрд░ाрдг рдХी рднрд╡िрд╖्рдпрд╡ाрдгी рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдХे рдЕंрдд рдоें рдХрд▓्рдХि рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ोрдЧा। рдЗрд╕рд╕े рдЕрди्рдпाрдп рдФрд░ рдЕрдиाрдЪाрд░ рдХा рдЕंрдд рд╣ोрдЧा рддрдеा рди्рдпाрдп рдХा рд╢ाрд╕рди рд╣ोрдЧा рдЬिрд╕рд╕े рд╕рдд्рдп рдпुрдЧ рдХी рдлिрд░ рд╕े рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ोрдЧी। 

рдХुрдЫ рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕рдоूрд╣ों рдХी рдоाрди्рдпрддा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХृрд╖्рдг рд╣ी рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╣ैं рдФрд░ рджрд╢ाрд╡рддाрд░ рдХृрд╖्рдг рдХे рд╣ी рджрд╕ рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ैं; рдЕрддः рдЙрдирдХी рд╕ूрдЪी рдоें рдХृрд╖्рдг рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдЙрдирдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдмрд▓рд░ाрдо рд╣ोрддे рд╣ैं। рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдмрд▓рд░ाрдо рдХो рдПрдХ рдЕрд╡рддाрд░ рдоाрдирддे рд╣ैं, рдмुрдж्рдз рдХो рдирд╣ीं। рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдмрд▓рд░ाрдо рдХो рдЖрджिрд╢ेрд╖ (рд╡िрд╖्рдгु рдХे рд╡िрд╢्рд░ाрдо рдХे рдЖрдзाрд░) рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдЕрд╡рддाрд░ों рдХे рдХ्рд░рдо рдХो рд╡िрдХाрд╕рд╡ाрджी рдбाрд░्рд╡िрди рдХे рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рд╕े рдЬोрдб़рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рд╡िрдЪाрд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЕрд╡рддाрд░ рдЬрд▓рдЪрд░ рд╕े рднूрдоिрд╡ाрд╕ рдХी рдУрд░ рдмрдв़рддे рдХ्рд░рдо рдоें рд╣ैं; рдлिрд░ рдЖрдзे рдЬाрдирд╡рд░ рд╕े рд╡िрдХрд╕िрдд рдоाрдирд╡ рддрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдХ्рд░рдо рдЪрд▓рддे рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рджрд╢ाрд╡рддाрд░ рдХ्рд░рдоिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рдпा рд░ूрдкрдХ рдХी рддрд░рд╣ рд╣ै।

 рдХрдаोрд▓िрдХ рдкрд░ंрдкрд░ा рдоें рдЗрд╕े рд╣ी рдЬाрдирдиे рдХी рджूрд╕рд░ी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХрдаोрдиिрд╖рдж् рдФрд░ рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж् рдЖрджि рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै । рдХाрдкाрд▓िрдХ рдкрд░ंрдкрд░ा рдоें рдЗрддрдиी рдХрдаिрдирддा рдирд╣ीं рд╣ै ।рдХाрдкाрд▓िрдХ рдкрд░ंрдкрд░ा рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि-рдоाрд░्рдЧ рд╣ै, рдХрдаोрд▓िрдХ рдкрд░ंрдкрд░ा рдиिрд╡ृрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рд╣ै । рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдоाрд░्рдЧ рд╕े рд╡ृрдд्рддि рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдоें рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै, рдиिрд╡ृрдд्рддि-рдоाрд░्рдЧ рдоें рдЕрди्рддрддः рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд╢ेрд╖ рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै рдЬो рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХी рдХृрдкा рд╕े рд╣ी рд╡िрд▓ीрди рд╣ोрддा рд╣ै ।

[рднाрд░рддीрдп рдзрд░ोрд╣рд░ : рдиाрдж-рдмिрди्рджु (Sound -Light)^рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХा рдХ्рд░рдо (evolution) рдФрд░ рдк्рд░рд▓рдп рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा (dissolution)`рд╡рд╣ी рд░ाрдо рдШрдЯ рдШрдЯ рдоें рд▓ेрдЯा, рдЙрд╕ी рд░ाрдо рдХा рдЬрдЧрдд рдкрд╕ाрд░ा!'   

рдмिрди्рджुрдиाрдж : рдЕрд░рдмों рд╕ाрд▓ рдкрд╣рд▓े рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдирд╣ीं рдеा, рд╕िрд░्рдл рдЕंрдзрдХाрд░ рдеा। рдЕрдЪाрдирдХ рдПрдХ рдмिंрджु рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ुрдИ। рдлिрд░ рд╡рд╣ рдмिंрджु рдордЪрд▓рдиे рд▓рдЧा। рдлिрд░ рдЙрд╕рдХे рдЕंрджрд░ рднрдпाрдирдХ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдЖрдиे рд▓рдЧे। рдЗрд╕ рдмिंрджु рдХे рдЕंрджрд░ рд╣ी рд╣ोрдиे рд▓рдЧे рд╡िрд╕्рдлोрдЯ। рд╢िрд╡ рдкुрд░ाрдг рдоाрдирддा рд╣ै рдХि рдиाрдж рдФрд░ рдмिंрджु рдХे рдоिрд▓рди рд╕े рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ुрдИ। рдиाрдж рдЕрд░्рдеाрдд рдз्рд╡рдиि рдФрд░ рдмिंрджु рдЕрд░्рдеाрдд рдк्рд░рдХाрд╢। рдЗрд╕े рдЕрдиाрд╣рдд рдпा рдЕрдирд╣рдж (рдЬो рдХिрд╕ी рдЖрд╣рдд рдпा рдЯрдХрд░ाрд╣рдЯ рд╕े рдкैрджा рдирд╣ीं) рдХी рдз्рд╡рдиि рдХрд╣рддे рд╣ैं рдЬो рдЖрдЬ рднी рд╕рддрдд рдЬाрд░ी рд╣ै рдЗрд╕ी рдз्рд╡рдиि рдХो рд╣िंрджुрдУं рдиे реР рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдо рдк्рд░рдХाрд╢ рд╕्рд╡рдпं рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ै। рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдХा рдк्рд░рдХाрд╢। 'рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рдЖрджिрдХाрд▓ рдоें рди рд╕рдд् рдеा рди рдЕрд╕рдд्, рди рд╡ाрдпु рдеी рди рдЖрдХाрд╢, рди рдоृрдд्рдпु рдеी рди рдЕрдорд░рддा, рди рд░ाрдд рдеी рди рджिрди, рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ी рдеा рдЬो рд╡ाрдпुрд░рд╣िрдд рд╕्рдеिрддि рдоें рднी рдЕрдкрдиी рд╢рдХ्рддि рд╕े рд╕ाँрд╕ рд▓े рд░рд╣ा рдеा। рдЙрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рдеा।' -(рдЛрдЧ्рд╡ेрдж) рдм्рд░рд╣्рдо, рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдФрд░ рдЖрдд्рдоा- рдпрд╣ рддीрди рддрдд्рд╡ рд╣ैं। рдм्рд░рд╣्рдо рд╢рдм्рдж рдм्рд░рд╣् рдзाрддु рд╕े рдмрдиा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде 'рдмрдв़рдиा' рдпा 'рдлूрдЯ рдкрдб़рдиा' рд╣ोрддा рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдо рд╡рд╣ рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рд╕े рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╕ृрд╖्рдЯि рдФрд░ рдЖрдд्рдоाрдУं рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ुрдИ рд╣ै, рдпा рдЬिрд╕рдоें рд╕े рдпे рдлूрдЯ рдкрдб़े рд╣ैं। рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि, рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рд╡िрдиाрд╢ рдХा рдХाрд░рдг рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै।- (рдЙрдкрдиिрд╖рдж) рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рдордХрдб़ी рд╕्рд╡рдпं, рд╕्рд╡рдпं рдоें рд╕े рдЬाрд▓े рдХो рдмुрдирддी рд╣ै, рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рднी рд╕्рд╡рдпं рдоें рд╕े рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддा рд╣ै। рдРрд╕ा рднी рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдиृрдд्рдпрдХाрд░ рдФрд░ рдиृрдд्рдп рдоें рдХोрдИ рдлрд░्рдХ рдирд╣ीं। рдЬрдм рддрдХ рдиृрдд्рдпрдХाрд░ рдХा рдиृрдд्рдп рдЪрд▓ेрдЧा, рддрднी рддрдХ рдиृрдд्рдп рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд╣ै, рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╣िंрджुрдУं рдиे рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рд╣ोрдиे рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдЕрд░्рдзрдиाрд░ीрд╢्рд╡рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХी рдЬो рдирдЯрд░ाрдЬ рд╣ै। рдЗрд╕े рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рднी рд╕рдордЭें 'рдкूрд░्рд╡ рдХी рддрд░рдл рд╡ाрд▓ी рдирджिрдпाँ рдкूрд░्рд╡ рдХी рдУрд░ рдмрд╣рддी рд╣ैं рдФрд░ рдкрд╢्рдЪिрдо рд╡ाрд▓ी рдкрд╢्рдЪिрдо рдХी рдУрд░ рдмрд╣рддी рд╣ै। рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╕рднी рдирджिрдпाँ рдЕрдоुрдХ-рдЕрдоुрдХ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं рдХिंрддु рд╕рдоुрдж्рд░ рдоें рд╣ी рдоिрд▓рдХрд░ рд╡े рдирджिрдпाँ рдпрд╣ рдирд╣ीं рдЬाрдирддीं рдХि 'рдоैं рдЕрдоुрдХ рдирджी рд╣ूँ' рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕рдм рдк्рд░рдЬा рднी рд╕рдд् (рдм्рд░рд╣्рдо) рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдХрд░ рдпрд╣ рдирд╣ीं рдЬाрдирддी рдХि рд╣рдо рд╕рдд् рд╕े рдЖрдП рд╣ैं। рд╡े рдпрд╣ाँ рд╡्рдпाрдШ्рд░, рд╕िंрд╣, рднेрдб़िрдпा, рд╡рд░ाрд╣, рдХीрдЯ, рдкрддंрдЧा рд╡ рдбाँрд╕ рдЬो-рдЬो рд╣ोрддे рд╣ैं рд╡ैрд╕ा рд╣ी рдлिрд░ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдпрд╣ी рдЕрдгु рд░ूрдк рд╡ाрд▓ा рдЖрдд्рдоा рдЬрдЧрдд рд╣ै।-(рдЫांрджोрдЧ्рдп) рдорд╣ाрдЖрдХाрд╢ рд╡ рдШрдЯाрдХाрд╢ :рдм्рд░рд╣्рдо рд╕्рд╡рдпं рдк्рд░рдХाрд╢ рд╣ै। рдЙрд╕ी рд╕े рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ै। рдЙрд╕ рдПрдХ рдкрд░рдо рддрдд्рд╡ рдм्рд░рд╣्рдо рдоें рд╕े рд╣ी рдЖрдд्рдоा рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХा рдк्рд░рд╕्рдлुрдЯрди рд╣ुрдЖ। рдм्рд░рд╣्рдо рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рдоें рд╕िрд░्рдл рдЗрддрдиा рдлрд░्рдХ рд╣ै рдХि рдм्рд░рд╣्рдо рдорд╣ाрдЖрдХाрд╢ рд╣ै рддो рдЖрдд्рдоा рдШрдЯाрдХाрд╢। рдШрдЯाрдХाрд╢ рдЕрд░्рдеाрдд рдордЯрдХे рдХा рдЖрдХाрд╢। рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рд╕े рдмрдж्рдз рд╣ोрдХрд░ рдЖрдд्рдоा рд╕ीрдоिрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рд╕े рдоुрдХ्рдд рдпा (Dehypnotized рд╣ो рдЬाрдиा) рд╣ी рдоोрдХ्рд╖ рд╣ै

рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХा рдХ्рд░рдо (evolution) рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рд╕े рдЖрдХाрд╢ рдЕрд░्рдеाрдд рдЬो рдХाрд░рдг рд░ूрдк 'рдж्рд░рд╡्рдп' рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдлैрд▓ рд░рд╣ा рдеा рдЙрд╕рдХो рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░рдиे рд╕े рдЕрд╡рдХाрд╢ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЖрдХाрд╢ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдирд╣ीं рд╣ोрддी, рдХ्рдпोंрдХि рдмिрдиा рдЕрд╡рдХाрд╢ (рдЦाрд▓ी рд╕्рдеाрди) рдХे рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рдкрд░рдоाрдгु рдХрд╣ाँ рдард╣рд░ рд╕рдХे рдФрд░ рдмिрдиा рдЕрд╡рдХाрд╢ рдХे рдЖрдХाрд╢ рдХрд╣ाँ рд╣ो। рдЕрд╡рдХाрд╢ рдЕрд░्рдеाрдд рдЬрд╣ाँ рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ै рдФрд░ рдЖрдХाрд╢ рдЬрд╣ाँ рд╕рдм рдХुрдЫ рд╣ै

 рдкрджाрд░्рде рдХे рд╕ंрдЧрдаिрдд рд░ूрдк рдХो рдЬрдб़ (Matter) рдХрд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╡िрдШрдЯिрдд рд░ूрдк рдкрд░рдо рдЕрдгु (Atom) рд╣ै, рдЗрд╕ рдЕंрддिрдо рдЕрдгु рдХो рд╣ी рд╡ेрдж рдкрд░рдо рддрдд्рд╡ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдЬिрд╕े рдм्рд░рд╣्рдоाрдгु рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╢्рд░рдордг рдзрд░्рдо рдХे рд▓ोрдЧ рдЗрд╕े рдкुрдж्‍рдЧрд▓ рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЖрдХाрд╢ рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рд╡ाрдпु, рд╡ाрдпु рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдЕрдЧ्рди‍ि, рдЕрдЧ्рдиि рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдЬрд▓, рдЬрд▓ рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдкृрде्рд╡ी, рдкृрде्рд╡ी рд╕े рдФрд╖рдзि, рдФ‍рд╖рдзिрдпों рд╕े рдЕрди्рди, рдЕрди्рди рд╕े рд╡ीрд░्рдп, рд╡ीрд░्рдп рд╕े рдкुрд░ुрд╖ рдЕрд░्рдеाрдд рд╢рд░ीрд░ рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддा рд╣ै।- (рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж)

 рдЗрд╕ рдм्рд░рд╣्рдо (рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░) рдХी рджो рдк्рд░рдХृрддिрдпाँ рд╣ैं рдкрд╣рд▓ी 'рдЕрдкрд░ा' рдФрд░ рджूрд╕рд░ी 'рдкрд░ा'। рдЕрдкрд░ा рдХो рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХрд╣ा рдЧрдпा рдФрд░ рдкрд░ा рдХो рдЪेрддрди рд░ूрдк рдЖрдд्рдоा। рдЙрд╕ рдПрдХ рдм्рд░рд╣्рдо рдиे рд╣ी рд╕्рд╡рдпं рдХो рджो рднाрдЧों рдоें рд╡िрднрдХ्рдд рдХрд░ рджिрдпा, рдХिंрддु рдлिрд░ рднी рд╡рд╣ рдЕрдХेрд▓ा рдмрдЪा рд░рд╣ा। рдкूрд░्рдг рд╕े рдкूрд░्рдг рдиिрдХाрд▓рдиे рдкрд░ рдкूрд░्рдг рд╣ी рд╢ेрд╖ рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╕े рдЕрд▓рдЧ (рди्рдпाрд░ा) рднी рдЙрд╕рдХी рд╕рдд्рддा рд╣ै। рдд्рд░िрдЧुрдгी рдк्рд░рдХृрддि : рдкрд░рдо рддрдд्рд╡ рд╕े рдк्рд░рдХृрддि рдоें рддीрди рдЧुрдгों рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ुрдИ рд╕рдд्рд╡, рд░рдЬ рдФрд░ рддрдо। рдпे рдЧुрдг рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рддрдеा рдЕрддिंрдж्рд░िрдп рд╣ैं, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрдирдХा рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдпे рдЧुрдг рдирд╣ीं рдм्рд░рд╣ांрдб рдпा рдк्рд░рдХृрддि (рд╢рд░ीрд░) рдХे рдиिрд░्рдоाрдгрдХ рддрдд्рд╡ (рдЙрдкाрджाрди) рд╣ैं।  

рдк्рд░рдХृрддि рд╕े рд╣ी рдорд╣рдд् рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдЖ рдЬिрд╕рдоें рдЙрдХ्рдд рдЧुрдгों рдХी рд╕ाрдо्рдпрддा рдФрд░ рдк्рд░рдзाрдирддा рдеी। рд╕рдд्рд╡ рд╢ांрдд рдФрд░ рд╕्рдеिрд░ рд╣ै। рд░рдЬ рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓ рд╣ै рдФрд░ рддрдо рд╡िрд╕्рдлोрдЯрдХ рд╣ै। рдЙрд╕ рдПрдХ рдкрд░рдорддрдд्рд╡ рдХे рдк्рд░рдХृрддि рддрдд्рд╡ рдоें рд╣ी рдЙрдХ्рдд рддीрдиों рдХे рдЯрдХрд░ाрд╡ рд╕े рд╕ृрд╖्рдЯि рд╣ोрддी рдЧрдИ। рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдорд╣рдд् рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдЖ, рдЬिрд╕े рдмुрдж्рдзि рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдмुрдж्рдзि рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдЕрдЪेрддрди рдпा рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рддрдд्рд╡ рд╣ै। рдорд╣рдд् рдпा рдмुрдж्рдз‍ि рд╕े рдЕрд╣ंрдХाрд░

 рд╡्рдпрдХ्рддि ~ рдЬो рд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рд╕рдд्рд╡, рд░рдЬ рдФрд░ рддрдо рдоें: рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХे рднी рдХрдИ рдЙрдк рднाрдЧ рд╣ै। рдпрд╣ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рддрдд्рд╡ рд╣ै। рд╡्рдпрдХ्рддि рдЕрд░्рдеाрдд рдЬो рд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рд╕рдд्рд╡, рд░рдЬ рдФрд░ рддрдо рдоें। рд╕рдд्рд╡ рд╕े рдордирд╕, рдкाँрдЪ рдЗंрдж्рд░िрдпाँ, рдкाँрдЪ рдХाрд░्рдоेंрдж्рд░िрдпाँ рдЬрди्рдоीं। рддрдо рд╕े рдкंрдЪрддрди्рдоाрдд्рд░ाрдкंрдЪрдорд╣ाрднूрдд (рдЖрдХाрд╢, рдЕрдЧ्рди‍ि, рд╡ाрдпु, рдЬрд▓ рдФрд░ рдЧ्рд░рд╣-рдирдХ्рд╖рдд्рд░) рдЬрди्рдоे। 

рдЗрд╕े рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╕рдордЭें : рдЙрд╕ рдПрдХ рдкрд░рдо рддрдд्рд╡ рд╕े рд╕рдд्рд╡, рд░рдЬ рдФрд░ рддрдо рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ुрдИ। рдпрд╣ी рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрди, рди्рдпूрдЯ्рд░ॉрди рдФрд░ рдк्рд░ोрдЯॉрди्рд╕ рдХा рдЖрдзाрд░ рд╣ैं। рдЗрди्рд╣ीं рд╕े рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ। рдк्рд░рдХृрддि рд╕े рдорд╣рдд्, рдорд╣рдд् рд╕े рдЕрд╣ंрдХाрд░, рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд╕े рдорди рдФрд░ рдЗंрдж्рд░िрдпाँ рддрдеा рдкाँрдЪ рддрди्рдоाрдд्рд░ा рдФрд░ рдкंрдЪ рдорд╣ाрднूрддों рдХा рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ। рдкृрде्рд╡ी, рдЬрд▓, рд╡ाрдпु, рдЕрдЧ्рдиि, рдЖрдХाрд╢, рдорди, рдмुрдж्рдзि рдФрд░ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдпрд╣ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЖрда рддрдд्рд╡ рд╣ैं।

рдЬрдм рд╣рдо рдкृрде्рд╡ी рдХрд╣рддे рд╣ैं рддो рд╕िрд░्рдл рд╣рдоाрд░ी рдкृрде्рд╡ी рд╣ी рдирд╣ीं-рд╕рдорд╕्рдд рдЧ्рд░рд╣, рдирдХ्рд╖рдд्рд░ । рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЗрди्рд╣ीं рд░ूрдкों рдоें рд╕рдд्рд╡, рд░рдЬ рдФрд░ рддрдо рдЧुрдгों рдХी рд╕ाрдо्рдпрддा рд░рд╣рддी рд╣ै। рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХрдг рдоें рдЙрдХ्рдд рддीрдиों рдЧुрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। рдпрд╣ рд╕ाрдо्рдпрд╡рд╕्рдеा рднंрдЧ рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдорд╣рдд् рдмрдирддा рд╣ै। рдк्рд░рдХृрддि рд╡рд╣ рдЕрдгु рд╣ै рдЬिрд╕े рддोрдб़ा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा, рдХिंрддु рдорд╣рдд् рдЬрдм рдЯूрдЯрддा рд╣ै рддो рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХा рд░ूрдк рдзрд░рддा рд╣ै। 

рдЕрд╣ंрдХाрд░ों рд╕े рдЬ्рдЮाрдиेंрдж्рд░िрдпाँ, рдХाрдоेрдж्рд░िрдпाँ рдФрд░ рдорди рдмрдирддा рд╣ै। рдЕрд╣ंрдХाрд░ों рд╕े рд╣ी рддрди्рдоाрдд्рд░ा рднी рдмрдирддी рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирд╕े рд╣ी рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрдд рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рд╣ोрддा рд╣ै। рдмрд╕ рдЗрддрдиा рд╕рдордЭ рд▓ीрдЬिрдП рдХ‍ि рдорд╣рдд् рд╣ी рдмुрдж्рдзि рд╣ै। рдорд╣рдд् рдоें рд╕рдд्рд╡, рд░рдЬ рдФрд░ рддрдо рдХे рд╕ंрддुрд▓рди рдЯूрдЯрдиे рдкрд░ рдмुрдж्рдзि рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдорд╣рдд् рдХा рдПрдХ рдЕंрд╢ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрджाрд░्рде рдпा рдк्рд░ाрдгी рдоें ‍рдмुрдж्рдзि рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै।‍ рдмुрдж्рдзि рд╕े рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХे рддीрди рд░ूрдк рдкैрджा рд╣ोрддे рд╣ैं- рдкрд╣рд▓ा рд╕ाрдд्рд╡िрдХ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЬिрд╕े рд╡ैрдХाрд░ी рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХी рднाрд╖ा рдоें рдЗрд╕े 'рди्рдпूрдЯ्рд░ॉрди' рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрд╣ी рдкंрдЪ рдорд╣ाрднूрддों рдХे рдЬрди्рдо рдХा рдЖрдзाрд░ рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рджूрд╕рд░ा рддेрдЬрд╕ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЗрд╕рд╕े рддेрдЬ рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ुрдИ, рдЬिрд╕े рд╡рд░्рддрдоाрди рднाрд╖ा рдоें `рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрди ' рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рддीрд╕рд░ा рддाрдорд╕िрдХ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рднूрддाрджि рд╣ै। рдпрд╣ рдкंрдЪ рдорд╣ाрднूрддों (рдЖрдХाрд╢, рдЖрдпु, рдЕрдЧ्рдиि, рдЬрд▓ рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी) рдХा рдкрджाрд░्рде рд░ूрдк рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЗрд╕े `рдк्рд░ोрдЯोрди्рд╕' рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं

 рдЗрд╕рд╕े рд░ाрд╕ाрдпрдиिрдХ рддрдд्рд╡ों рдХे рдЕрдгुрдУं рдХा рднाрд░ рди्рдпूрдиाрдзिрдХ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрдд: рдкंрдЪрдорд╣ाрднूрддों рдоें рдкрджाрд░्рде рддрдд्рд╡ рдЗрдирдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ाрдд्рд╡िрдХ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдФрд░ рддेрдЬрд╕ рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХे рд╕ंрдпोрдЧ рд╕े рдорди рдФрд░ рдкाँрдЪ рдЗंрдж्рд░िрдпाँ рдмрдирддी рд╣ैं। рддेрдЬрд╕ рдФрд░ рднूрддाрджि рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдХे рд╕ंрдпोрдЧ рд╕े рддрди्рдоाрдд्рд░ा рдПрд╡ं рдкंрдЪ рдорд╣ाрднूрдд рдмрдирддे рд╣ैं। рдкूрд░्рдг рдЬрдб़ рдЬрдЧрдд рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЗрди рдЖрда рд░ूрдкों рдоें рд╣ी рдмрдирддा рд╣ै, рдХिंрддु рдЖрдд्рдо-рддрдд्рд╡ рдЗрд╕рд╕े рдкृрдердХ рд╣ै। рдЗрд╕ рдЖрдд्рдо рддрдд्рд╡ рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рдоाрдд्рд░ рд╕े рд╣ी рдпрд╣ рд╕ाрд░ा рдк्рд░рдкंрдЪ рд╣ोрддा рд╣ै рдЕрдм рдЗрд╕े рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рднी рд╕рдордЭें : 'рдЕрдиंрдд-рдорд╣рдд्-рдЕंрдзрдХाрд░-рдЖрдХाрд╢-рд╡ाрдпु-рдЕрдЧ्рдиि-рдЬрд▓-рдкृрде्рд╡ी।' рдпрд╣ рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдЕंрдбाрдХाрд░ рд╣ै। рдпрд╣ рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдЬрд▓ рдпा рдмрд░्рдл рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдмाрджрд▓ों рд╕े рдШिрд░ा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рдЬрд▓ рд╕े рднी рджрд╕ ‍рдЧुрдиा рдЬ्рдпाрджा рдпрд╣ рдЕрдЧ्рдиि рддрдд्рд╡ рд╕े ‍рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рд╕े рднी рджрд╕ рдЧुрдиा рдЬ्рдпाрджा рдпрд╣ рд╡ाрдпु рд╕े рдШिрд░ा рд╣ुрдЖ рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै। рд╡ाрдпु рд╕े рджрд╕ рдЧुрдиा рдЬ्рдпाрджा рдпрд╣ рдЖрдХाрд╢ рд╕े рдШिрд░ा рд╣ुрдЖ рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ рдЖрдХाрд╢ рдЬрд╣ाँ рддрдХ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡рд╣ाँ рд╕े рдпрд╣ рджрд╕ рдЧुрдиा рдЬ्рдпाрджा рддाрдорд╕ рдЕंрдзрдХाрд░ рд╕े рдШिрд░ा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдФрд░ рдпрд╣ рддाрдорд╕ рдЕंрдзрдХाрд░ рднी рдЕрдкрдиे рд╕े рджрд╕ рдЧुрдиा рдЬ्рдпाрджा рдорд╣рдд् рд╕े рдШिрд░ा рд╣ुрдЖ рд╣ै рдФрд░ рдорд╣рдд् рдЙрд╕ рдПрдХ рдЕрд╕ीрдоिрдд, рдЕрдкрд░िрдоेрдп рдФрд░ рдЕрдиंрдд рд╕े рдШिрд░ा рд╣ै। рдЙрд╕ рдЕрдиंрдд рд╕े рд╣ी рдкूрд░्рдг рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕ी рд╕े рдЙрд╕рдХा рдкाрд▓рди рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рдЕंрддрдд: рдпрд╣ рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдЙрд╕ рдЕрдиंрдд рдоें рд╣ी рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। 

рдк्рд░рд▓рдп рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा : [The concept of catastrophe, universal dissolution-Holocaust] : рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдм्рд░рд╣्рдо рдоें рд▓рдп (рд▓ीрди) рд╣ो рдЬाрдиा рд╣ी рдк्рд░рд▓рдп ( рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоिрдХ рд╡िрдШрдЯрди, рд╕рд░्рд╡рдиाрд╢ dissolution) рд╣ै। рдпрд╣ рд╕ंрдкूрд░्рдг рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рд╣ी рдк्рд░рдХृрддि рдХрд╣ी рдЧрдИ рд╣ै। рдЗрд╕े рд╣ी рд╢рдХ्рддि рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдкुрд░ाрдгों рдоें рдк्рд░рд▓рдп рдХे рдЪाрд░ рдк्рд░рдХाрд░ рдмрддाрдП рдЧрдП рд╣ैं- рдиिрдд्рдп, рдиैрдоिрдд्рддिрдХ, рдж्рд╡िрдкाрд░्рде рдФрд░ рдк्рд░ाрдХृрдд।рдк्рд░ाрдХृрдд рд╣ी рдорд╣ाрдк्рд░рд▓рдп  рд╣ै।

`рдЕрд╡्рдпрдХ्рддाрдж् рд╡्рдпрдХ्рддрдпः рд╕рд░्рд╡ाः рдк्рд░рднрд╡рди्рддि рдЕрд╣рд░ाрдЧрдоे।

 рд░ाрдд्рд░्рдпाрдЧрдоे рдк्рд░рд▓ीрдпрди्рддे рддрдд्рд░ рдПрд╡ рдЕрд╡्рдпрдХ्рддрд╕ंрдЬ्рдЮрдХे ॥' 

(-рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा-8.18)

рдЕрд░्рдеाрдд 'рдЬрдм рдм्рд░рд╣्рдоा рдХा рджिрди рдЙрджрдп рд╣ोрддा рд╣ै, рддрдм рд╕рдм рдХुрдЫ рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рд╕े рд╡्рдпрдХ्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЬैрд╕े рд╣ी рд░ाрдд рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै, рд╕рдм рдХुрдЫ рд╡ाрдкрд╕ рдЖрдХрд░ рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдоें рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।' рдк्рд░рдЬाрдкрддि (рдм्рд░рд╣्рдоा)  рдХे рджिрди рдоें рдФрд░ рд░ाрдд्рд░ि рдоें рдЬो рдХुрдЫ рд╣ोрддा рд╣ै рдЙрд╕рдХा рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै --, рджिрди рдХे рдЖрд░рдо्рднрдХाрд▓ рдХा рдиाрдо рдЕрд╣рд░ाрдЧрдо рд╣ै।  рдм्рд░рд╣्рдоा рдХे рджिрди рдХे рдЖрд░рдо्рдн рдХाрд▓ рдоें рдЕрд░्рдеाрдд् рдм्рд░рд╣्рдоा рдХे рдк्рд░рдмोрдзрдХाрд▓ рдоें рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рд╕े -- рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдХी рдиिрдж्рд░ाрд╡рд╕्рдеा рд╕े рд╕рдорд╕्рдд рд╡्рдпрдХ्рддिрдпाँ, 'рд╕्рдеाрд╡рд░-рдЬрдЩ्рдЧрдо рд░ूрдк рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░рдЬाрдПँ ' рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддी рд╣ैं -- рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддी рд╣ैं। рдЬो рд╡्рдпрдХ्рдд рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддी рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ै। рддрдеा рд░ाрдд्рд░ि рдХे рдЖрдиे рдкрд░ -- рдм्рд░рд╣्рдоा рдХे рд╢рдпрди рдХрд░рдиे рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдЙрд╕ рдкूрд░्рд╡ोрдХ्рдд рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рдиाрдордХ рдк्рд░рдЬाрдкрддि рдХी рдиिрдж्рд░ाрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╣ी рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░ाрдгी рд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। (-рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддा-8.18)

рд╕ाрдд рд▓ोрдХ рд╣ैं : рднूрдоि, рдЖрдХाрд╢ рдФрд░ рд╕्рд╡рд░्рдЧ, рдЗрди्рд╣ें рдоृрдд्рдпुрд▓ोрдХ рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै, рдЬрд╣ाँ рдЙрдд्рдкрдд्рддि, рдкाрд▓рди рдФрд░ рдк्рд░рд▓рдп рдЪрд▓рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдЙрдХ्рдд рддीрдиों рд▓ोрдХों рдХे рдКрдкрд░ рдорд╣рд░्рд▓ोрдХ рд╣ै рдЬो рдЙрдХ्рдд рддीрдиों рд▓ोрдХों рдХी рд╕्рдеिрддि рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдХिंрддु рд╡рд╣ाँ рдЙрдд्рдкрдд्рддि, рдкाрд▓рди рдФрд░ рдк्рд░рд▓рдп рдЬैрд╕ा рдХुрдЫ рдирд╣ीं, рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ाँ рдЧ्рд░рд╣ рдпा рдирдХ्рд╖рдд्рд░ рдЬैрд╕ा рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рднी рдКрдкрд░ рдЬрди, рддрдк рдФрд░ рд╕рдд्рдп рд▓ोрдХ рддीрдиों рдЕрдХृрддрдХ рд▓ोрдХ рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдЕрд░्рдеाрдд рдЬिрдирдХा рдЙрдд्рдкрдд्рддि, рдкाрд▓рди рдФрд░ рдк्рд░рд▓рдп рд╕े рдХोрдИ рд╕ंрдмंрдз рдирд╣ीं, рди рд╣ी рд╡ो рдЕंрдзрдХाрд░ рдФрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рд╕े рдмрдж्рдз рд╣ै, рд╡рд░рди рд╡рд╣ рдЕрдиंрдд рдЕрд╕ीрдоिрдд рдФрд░ рдЕрдкрд░िрдоेрдп рдЖрдиंрджрдкूрд░्рдг рд╣ै। 

рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЖрдд्рдоाрдПँ рдкुрди: рд╕рдд्рдпрд▓ोрдХ рдоें рдЪрд▓ी рдЬाрддी рд╣ैं, рдмाрдХी рд╕рднी рдд्рд░ैрд▓ोрдХ्рдп рдоें рдЬрди्рдо рдФрд░ рдоृрдд्рдп рдХे рдЪрдХ्рд░ рдоें рдЪрд▓рддी рд░рд╣рддी рд╣ैं। рдЬैрд╕े рд╕рдоुрдж्рд░ рдХा рдЬрд▓ рдмाрджрд▓ рдмрди рдЬाрддा рд╣ै, рдлिрд░ рдмाрджрд▓ рдмрд░рд╕рдХрд░ рдкुрди: рд╕рдоुрдж्рд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े рдмрд░्рдл рдЬрдордХрд░ рдлिрд░ рдкिрдШрд▓ рдЬाрддी рд╣ै।

[рд╕ाрднाрд░ http://viveksurange.blogspot.com/]

ЁЯФЖЁЯЩП:`рд╢ीрдХ्рд╖ा '  рдХी рд╡ैрджिрдХ рджृрд╖्рдЯि-рддैрдд्рддрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж : рддैрдд्рддрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХी `рд╢ीрдХ्рд╖ा' рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╕े рдЬрдм рдЬрдЧрдд рдХो рджेрдЦрдиे рджृрд╖्рдЯि рдЬ्рдЮाрдирдордпी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै, рддрдм рд╣рдо рд╣ोрд╢рдкूрд░्рд╡рдХ рдЬрдЧрдд рдХो рджेрдЦрдиा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЕрд░्рдеाрдд рд╡िрд╡ेрдХाрдирди्рдж рдХी рдЫрд╡ि рдкрд░ рдорди рдХो рдПрдХाрдЧ्рд░ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдХрд░рдиे рд╕े  рдордиोрд╡ृрдд्рддिрдпाँ рдЖрдирди्рджрдкूрд░्рдг (mellow-Huh, рд╣ूрд╣ा -рд╕ुрдиिрд╣ुрдИ рдмाрдд,hearsay) рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं, рдФрд░ рд╣рдоें рднी 'рдкंрдЪрднूрддों рдХे рдлंрджे рдоें рдлंрд╕ рдХрд░ рд░ोрддे рд╣ुрдП рдм्рд░рд╣्рдо ' рджीрдЦрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं рддрдеा рдЙрдирдХी рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдорди рдоें рдЬाрдЧ्рд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै, рдЪिрдд्рдд рдХी рдЙрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рднाрд╡ (mellowness-рдХोрдорд▓рддा, рдпा рдордзुрд░рддा)  рдХрд╣рддे рд╣ैं।

 [Vedic vision of education :Thawing of ice (рд╣िрдордж्рд░рд╡рдг) when the Sun rises. Training to concentrate the mind on the image of Vivekananda, that is, by receiving the 'shiiksha' of the Taittiriya Upanishad, when the vision of seeing the world becomes enlightened, then we begin to see the world consciously - then the attitudes become mellow Huh. Then we see the  Brahman weeping trapped in the noose of the five elements, and the desire to serve Him selflessly awakens in the mind, that state of mind is called mellowness-tenderness, or sweetness.

 ЁЯСЙрдоाреЬрд╡ाреЬी  -рднрдЬрди :

рдоेрд░ा рдЕрд╡рдЧुрдг рднрд░ा рд╢рд░ीрд░,

рдХрд╣ो рдЬी рдХैрд╕े рддाрд░ोрдЧे рдоोрд░े рд░ाрдо। 

рдЕंрдХा рддाрд░े рдмंрдХा рддाрд░े,рддाрд░े рд╕рджрди рдХрд╕ाрдИ,

рд╕ुрд╡ा рдкреЭाрд╡рдд рдЧрдгिрдХा рддाрд░ी, рддाрд░ी  рдоीрд░ा рдмाрдИ। 

рдз्рд░ुрд╡ рддाрд░े рдк्рд░рд╣рд▓ाрдж рдЙрдмाрд░े,рдФрд░ рдЧрдЬрд░ाрдЬ рдЙрдмाрд░े,

рдирд░рд╕िंрд╣ рдЬी рдХो рднाрдд рднрд░्рдпो рдЬрдж, рд░ूрдк рд╕ाँрд╡рд░ो рдзाрд░े, 

рдХрд╣ो рдЬी рдХैрд╕े, рдХрд╣ो рдЬी рдХैрд╕े, рддाрд░ोрдЧे рдоेрд░े рд░ाрдо,

рдзрди्рдиा рднрдЧрдд рдХा рдЦेрдд рдмрдЪाрдпा, рдиाрдордХी рдЫाрди рдЫрд╡ाрдИ,   

рд╕ेрди рднрдЧрдд рдХा рд╕ाрд╕ा рдоेрдЯ्рдпा,рдЖрдк рдмрдиे рд╣рд░ि рдиाрдИ,

рдХрд╣ो рдЬी рдХैрд╕े, рдХрд╣ो рдЬी рдХैрд╕े,рддाрд░ोрдЧे рдоेрд░े рд░ाрдо,

рдоेрд░ा рдЕрд╡рдЧुрдг рднрд░ा рд╢рд░ीрд░।

рдХाрд╢ी рдХे рд╣рдо рд╡ाрд╕ी рдХрд╣िрдпे,рдиाрдо рд╣ै рдоेрд░ा рдХрдмीрд░ा,

рдХрд░рдиी рдХрд░рдХे рдкाрд░ рдЙрддрд░ рдЧрдпा, рдЬाрдд рдкрд░рдг рдХुрд▓ рд╣ीрд░ा,

рдХрд╣ो рдЬी рдХैрд╕े, рдХрд╣ो рдЬी рдХैрд╕े,рддाрд░ोрдЧे рдоेрд░े рд░ाрдо,

рдоेрд░ा рдЕрд╡рдЧुрдг рднрд░ा рд╢рд░ीрд░।

[рднрдЧрд╡ाрди рд╕ाрд▓िрдЧ्рд░ाрдо рдХा рднрдХ्рдд~ рд╕рджрди рдХрд╕ाрдИ :рд╕рджрди рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдЬрдЧрди्рдиाрде рдЬी рдХे рдкрд░рдо рднрдХ्рдд рдеे। рдЗрдирдХो рдмрдЪрдкрди рд╕े рд╣ी рднрдЧрд╡рди्рдиाрдо-рдЬрдк рдФрд░ рд╣рд░ि рдХीрд░्рддрди рдк्рд░िрдп рдеा। рднрдЧрд╡ाрди рдХा рдиाрдо рддो рдЗрдирдХी рдЬीрдн рдкрд░ рд╕рджा рд╣ी рдиाрдЪрддा рд░рд╣рддा рдеा। рдпे рдЬाрддि рд╕े рдХрд╕ाрдИ рдеे, рдлिрд░ рднी рдЗрдирдХा рд╣ृрджрдп рджрдпा рд╕े рдкूрд░्рдг рдеा। рдЬीрд╡-рд╡рдз рдХे рдиाрдо рд╕े рд╣ी рдЗрдирдХा рд╢рд░ीрд░ рдХाँрдкрдиे рд▓рдЧрддा рдеा। рдЖрдЬीрд╡िрдХा рдХे рд▓िрдпे рдФрд░ рдХोрдИ рдЙрдкाрдп рди рд╣ोрдиे рд╕े рджूрд╕рд░ों рдХे рдпрд╣ाँ рд╕े рдоांрд╕ рд▓ाрдХрд░ рдмेрдЪा рдХрд░рддे рдеे, рд╕्‍рд╡рдпं рдЕрдкрдиे рд╣ाрде рд╕े рдкрд╢ु-рд╡рдз рдирд╣ीं рдХрд░рддे рдеे। 

рдЬाрддि рдкाँрддि рдкूрдЫै рдирд╣िं рдХोрдИ। рд╣рд░ि рдХो рднрдЬै рд╕ो рд╣рд░ि рдХा рд╣ोрдИ।।(рд╕ाрднाрд░ bhartdiscovery.org)

рдпрд╣ рдХрд╣ाрдиी рдЙрд╕ рд╕्рдд्рд░ी рдХी рд╣ै рдЬो рдкूрд░्рд╡рдЬрди्рдо рдоें рдПрдХ рдЧाрдп рдеी। рдЗрд╕ рдЧाрдп рдХा рдоाрд▓िрдХ рдХрд╕ाрдИ рдеा। рдПрдХ рджिрди рдпрд╣ рдЧाрдп рдЕрдкрдиा рдмंрдзрди рддोрдб़рдХрд░ рднाрдЧ рдЪрд▓ी। рдХрд╕ाрдИ рдЧाрдп рдХा рдкीрдЫा рдХрд░рддा рджौреЬ рд░рд╣ा рдеा।рд░ाрд╕्рддे рдоें рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдиे рдЙрд╕े рдкрдХрдб़ рд▓िрдпा рдФрд░ рдЧाрдп рдХो рдХрд╕ाрдИ рдХे рд╣рд╡ाрд▓े рдХрд░ рджिрдпा। рд╕рдордп рдмीрддा рдФрд░ рдЧाрдп рдиे рджूрд╕рд░ा рдЬрди्рдо рд▓िрдпा।рдЧाрдп рдХो рдкрдХрдб़рдиे рд╡ाрд▓े рдиे рднी рд▓िрдпा рджूрд╕рд░ा рдЬрди्рдо। рдЧाрдп рдПрдХ рд╕्рдд्рд░ी рдмрдиी рдФрд░ рдХрд╕ाрдИ рдЙрд╕рдХा рдкрддि। рдЧाрдп рдХो рдкрдХрдб़рдиे рд╡ाрд▓े рдХा рднी рдкुрдирд░्рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ рдФрд░ рд╡рд╣ рдХрд╕ाрдИ рдмрдиा। рдЗрд╕ рдХрд╕ाрдИ рдХा рдиाрдо рдеा рд╕рджрди। рд░ाрдЬा рдиे рджंрдб рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕рджрди рдХे рджोрдиों рд╣ाрде рдХрдЯрд╡ा рджिрдП। рд╕рджрди рдЕрдкрдиे рдХрдЯे рд╣ुрдП рд╣ाрдеों рдХे рд╕ाрде рдЬрдЧрди्рдиाрде рдкुрд░ी рдкрд╣ुंрдЪा। рдпрд╣ां рдкрд╣ुंрдЪрдиे рдкрд░ рдПрдХ рд░ाрдд рдЙрд╕े рд╕рдкрдиे рдоें рдЖрдХрд░ рдЬрдЧрди्рдиाрде рдЬी рдиे рдмрддाрдпा рдХि рддुрдордиे рдкूрд░्рд╡рдЬрди्рдо рдоें рдЧाрдп рдХो рдкрдХрдб़рдХрд░ рдХрд╕ाрдИ рдХो рд╕ौंрдк рджिрдпा рдеा।рдЧाрдп рдиे рддुрдо्рд╣ें рдоाрдл рдирд╣ीं рдХिрдпा рдФрд░ рд╕्рдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬрди्рдо рд▓ेрдХрд░ рддुрдо्рд╣ें рдпрд╣ рджंрдб рджिрдпा рд╣ै। рдХрд╣рддे рд╣ैं рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЬрдЧрди्рдиाрде рдЬी рдиे рдПрдХ рдЪрдордд्рдХाрд░ рдХिрдпा рдФрд░ рд╕рджрди рдХे рджोрдиों рд╣ाрде рд╡ाрдкрд╕ рд▓ौрдЯ рдЖрдП। рдЗрд╕ рдХрдеा рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд▓्рдпाрдг рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рднрдХ्рддрдоाрд▓ рдЕंрдХ рдоें рдХिрдпा рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

рдХрд╕ाрдИ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдЬрди्рдоे рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╕рджрдиा рдоांрд╕ рдмेрдЪрддे рддो рдеे, рдкрд░рди्рддु  рднрдЧрд╡рдд рднрдЬрди рдоें рдмрдб़ी рдиिрд╖्рдаा рдеी рдПрдХ рджिрди рд╕рджрдиा рдХो рдирджी рдХे рдХिрдиाрд░े рдПрдХ рдкрдд्рдерд░ рдкрдб़ा рдоिрд▓ा। рдкрдд्рдерд░ рдЕрдЪ्рдЫा рд▓рдЧा рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡рд╣ рдЙрд╕े рдоांрд╕ рддोрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рд▓े рдЖрдП।рд╡рд╣ рдЗрд╕ рдмाрдд рд╕े рдЕंрдЬाрди рдеे рдХि рдпрд╣  рд╡рд╣ी рд╢ाрд▓िрдЧ्рд░ाрдо рдеे рдЬिрди्рд╣ें рдкूрд░्рд╡рдЬрди्рдо рдоें рдиिрдд्рдп рдкूрдЬрддे рдеे ।рд╕рджрдиा рдХрд╕ाрдИ рдкूрд░्рд╡рдЬрди्рдо рдХे рд╢ाрд▓िрдЧ्рд░ाрдо рдХो рдЗрд╕ рдЬрди्рдо рдоें рдоांрд╕ рддोрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдмाँрдЯ ( рддोрд▓) рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे।рдЖрджрдд рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕рджрдиा рдаाрдХुрд░рдЬी рдХे рднрдЬрди рдЧाрддे рд░рд╣рддे рдеे। рдаाрдХुрд░рдЬी рднрдХ्рдд рдХी рд╕्рддुрддि рдХा рдкрд▓рдб़े рдоें рдЭूрд▓рддे рд╣ुрдП рдЖрдиंрдж рд▓ेрддे рд░рд╣рддे।рдмाँрдЯ рдХा рдХрдоाрд▓ рдРрд╕ा рдеा рдХि рдЪाрд╣े рдЖрдзा рдХिрд▓ो рддोрд▓рдиा рд╣ो, рдПрдХ рдХिрд▓ो рдпा рджो рдХिрд▓ो рд╕ाрд░ा рд╡рдЬрди рдЙрд╕рд╕े рдкрдХ्рдХा рд╣ो рдЬाрддा।рдПрдХ рджिрди рд╕рджрдиा рдХी рджुрдХाрди рдХे рд╕ाрдордиे рд╕े рдПрдХ рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдиिрдХрд▓े, рдЙрдирдХी рдирдЬрд░ рдмाँрдЯ рдкрд░ рдкрдб़ी рддो рд╕рджрдиा рдХे рдкाрд╕ рдЖрдП рдФрд░ рд╢ाрд▓िрдЧ्рд░ाрдо рдХो рдЕрдкрд╡िрдд्рд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдлрдЯрдХाрд░ा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा- рдоूрд░्рдЦ, рдЬिрд╕े рдкрдд्рдерд░ рд╕рдордЭрдХрд░ рдоांрд╕ рддौрд▓ рд░рд╣े рд╣ो рд╡े рд╢ाрд▓िрдЧ्рд░ाрдо рднрдЧрд╡ाрди рд╣ैं। рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдиे рд╕рджрдиा рд╕े рд╢ाрд▓िрдЧ्рд░ाрдо рднрдЧрд╡ाрди рдХो рд▓िрдпा рдФрд░ рдШрд░ рд▓े рдЖрдП। рдЧंрдЧा рдЬрд▓ рд╕े рдирд╣рд▓ाрдпा, рдзूрдк, рджीрдк,рдЪрди्рджрди рд╕े рдкूрдЬा рдХी। рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдХो рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд╣ो рдЧрдпा рдЬिрд╕ рд╢ाрд▓िрдЧ्рд░ाрдо рд╕े рдкрддिрддों рдХा рдЙрдж्рджाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдЖрдЬ рдПрдХ рд╢ाрд▓िрдЧ्рд░ाрдо рдХा рд╡рд╣ рдЙрдж्рдзाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै।рд░ाрдд рдХो рдЙрд╕рдХे рд╕рдкрдиे рдоें рдаाрдХुрд░рдЬी рдЖрдП рдФрд░ рдмोрд▓े- рддुрдо рдЬрд╣ां рд╕े рд▓ाрдП рд╣ो рд╡рд╣ीँ рдоुрдЭे рдЫोрдб़ рдЖрдУ, рдоेрд░े рднрдХ्рдд рд╕рджрди рдХрд╕ाрдИ рдХी рднрдХ्рддि рдоें рдЬो рдмाрдд рд╣ै рд╡рд╣ рддुрдо्рд╣ाрд░े рдЖрдбंрдмрд░ рдоें рдирд╣ीं।

рд╕рдмрд╕े рдКँрдЪी рдк्рд░ेрдо рд╕рдЧाрдИ।

рджुрд░्рдпोрдзрди рдХी рдоेрд╡ा рдд्рдпाрдЧी, рд╕ाрдЧ рд╡िрджुрд░ рдШрд░ рдкाрдИ॥

рдЬूрдаे рдлрд▓ рд╕рдмрд░ी рдХे рдЦाрдпे рдмрд╣ुрдмिрдзि рдк्рд░ेрдо рд▓рдЧाрдИ॥

рдк्рд░ेрдо рдХे рдмрд╕ рдиृрдк рд╕ेрд╡ा рдХीрдиी рдЖрдк рдмрдиे рд╣рд░ि рдиाрдИ॥

рд░ाрдЬрд╕ुрдпрдЬ्рдЮ рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдХीрдиो рддाрдоैं рдЬूрда рдЙрдаाрдИ॥

рдк्рд░ेрдо рдХे рдмрд╕ рдЕрд░्рдЬुрди-рд░рде рд╣ाँрдХ्рдпो рднूрд▓ рдЧрдП рдардХुрд░ाрдИ॥

рдРрд╕ी рдк्рд░ीрдд рдмрдв़ी рдмृрди्рджाрдмрди рдЧोрдкिрди рдиाрдЪ рдирдЪाрдИ॥

рд╕ूрд░ рдХ्рд░ूрд░ рдЗрд╕ рд▓ाрдпрдХ рдиाрд╣ीं рдХрд╣ँ рд▓рдЧि рдХрд░ौं рдмрдб़ाрдИ॥

рднाрд╡ाрд░्рде:- рд╕ूрд░рджाрд╕ рдЬी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдк्рд░ेрдо рдХा рд░िрд╢्рддा рд╣ी рднрдЧрд╡ाрди рдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рдмрдб़ा рд░िрд╢्рддा рд╣ै। рдЕрднिрдоाрди рдХे рд╕ाрде рдЖрджрд░ рджेрдиे рд╡ाрд▓े рджुрд░्рдпोрдзрди рдХी рдкрд░ोрд╕ी рд╣ुрдИ рдоेрд╡ा рдХो рдд्рдпाрдЧрдХрд░ рднрдЧрд╡ाрди рдХृрд╖्рдг рдиे рд╡िрджुрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рдЖрджрд░ рдХे рд╕ाрде рд╣рд░ी рдкрдд्рддिрдпों рд╕े рдмрдиाрдпा рд╕ाрдЧ рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा। рдк्рд░ेрдо рдХे рд╡рд╢ीрднूрдд рд░ाрдо рдиे рд╢рдмрд░ी рдиाрдо рдХी рднीрд▓ рд╕्рдд्рд░ी рдХे рдЬूрдаे рдмेрд░ рдЦाрдП рдеे। рдк्рд░ेрдо рдХे рд╡рд╢ीрднूрдд рд╣ी рднрдЧрд╡ाрди рдХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиे рднрдХ्рдд рдирд░рд╕िंрд╣ рдоेрд╣рддा рдХे рдиाрдИ рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕ंрджेрд╢рд╡ाрд╣рдХ рдмрдирдХрд░ рдЧрдП рдеे। рдк्рд░ेрдо рдХे рд╡рд╢ीрднूрдд рд╣ी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпुрдзिрд╖्рдаिрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдП рдЧрдП рд░ाрдЬрд╕ूрдп рдпрдЬ्рдЮ рдоें рдЬूрдаी рдкрдд्рддрд▓ें рд╕्рд╡рдпं рдЙрдаाрдИ рдеीं। рдк्рд░ेрдо рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдорд╣ाрднाрд░рдд-рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрд░्рдЬुрди рдХे рд░рде рдХा рд╕ाрд░рдеि рдмрдирдиा рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рдеा। рдЧोрдкिрдпों рдХे рдиिрд╖्рдХाрдо-рдк्рд░ेрдо рдХे рддो рднрдЧрд╡ाрди рдЗрддрдиे рд╡рд╢ीрднूрдд рд╣ो рдЧрдпे рдХि рдЙрдирдХे рдХрд╣े рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╣ी рдиाрдЪрддे рдеे рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬैрд╕ा рд╡рд╣ рдХрд╣рддी рдеीं рд╡ैрд╕ा рд╣ी рд╡े рдХрд░рддे рдеे। рд╕ूрд░рджाрд╕ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдоेрд░ा рдорди рддो рдХрдаोрд░ рд╣ै, рдЙрд╕рдоें рдк्рд░ेрдо рдирд╣ीं рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдоैं рднрдЧрд╡ाрди рдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рднी рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддा рд╣ूँ।

 рдоाрд░рд╡ाреЬ :- рдпे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХे рдкрд╢्рдЪिрдоी рднाрдЧ рдоें рдЖрддा рд╣ै। рдоाрд░рд╡ाреЬ рдХी рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд░ाрдЬрдзाрдиी  рдЬोрдзрдкुрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। рдЬोрдзрдкुрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 13 рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рд░ाрдЬрдкूрддों рдХे рд░ाрдаौрдб़ рд╡ंрд╢ рдж्рд╡ाрд░ा рдХी рдЧрдИ рдеी। рдоाрд░рд╡ाрдб़ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдорд░ूрд╡ाрдЯ рд╢рдм्рдж рд╕े рдмрдиा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдоौрдд рдХा рднूрднाрдЧ।  рдЗрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдк्рд░ांрдд рдХे рдмाрдб़рдоेрд░, рдЬोрдзрдкुрд░, рдкाрд▓ी, рдЬाрд▓ोрд░ рдФрд░ рдиाрдЧौрд░ рдЬिрд▓े рдЖрддे рд╣ैं।

рдоेрд╡ाреЬ :- рдпे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХे рджрдХ्рд╖िрдг рдордз्рдп рднाрдЧ рдоें рдЖрддा рд╣ै।  рдоेрд╡ाрдб़ рдоुрд╕्рд▓िрдо рдд्рд░िрдХोрдг (рдиाрдЧौрд░- рдЧुрдЬрд░ाрдд-рдоाрд▓рд╡ा) рдХे рдмीрдЪ рдлंрд╕ा рд░ाрдЬрдкूрддी рд░ाрдЬ्рдп рдеा। рдПрдХ рд╕рдордп рдоें рдЬрдм рдХुрдо्рднा рдиे рдоाрд▓рд╡ा рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдоांрдбू рдФрд░ рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी “рдЕрд╣рдордж рдирдЧрд░’ рдкрд░ рд╣рдорд▓ा рдХिрдпा рддो рджोрдиों рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╢ाрд╕рдХों рдиे рдХुрдо्рднा рдХो “рд╣िंрджू-рд╕ुрд░рдд्рд░ाрдг” рдХी рдЙрдкाрдзि рд╕े рдирд╡ाрдЬा.рдмाрдж рдоें рдХुрдо्рднा рдХे рдмेрдЯे рдорд╣ाрд░ाрдгा рд╕ांрдЧा рдиे рдЬрдм рдЦाрдирд╡ा рдоें рдмाрдмрд░ рд╕े рдпुрдж्рдз рдХिрдпा рддो рдоाрд░рд╡ाрдб рдиे рдоेрд╡ाрдб़ рдХा рдмрд░ाрдмрд░ рд╕ाрде рджिрдпा।  рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдоाрд░рд╡ाреЬ рдФрд░ рдоेрд╡ाреЬ рджोрдиों рдоें рдЖрдкрд╕ी рд╡ैрд╡ाрд╣िрдХ рд╕ंрдмंрдз рднी рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ुрдП рдеे। рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХी рднрдХ्рддि рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдЧ्рд░рдгी рдоीрд░ा рдмाрдИ рдХा рд╕ंрдмंрдз рдЗрди рджोрдиों рд╣ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рд░рд╣ा рд╣ै। рдоीрд░ा рдмाрдИ рдХा рдЬрди्рдо рдоाрд░рд╡ाреЬ рдХे рдиाрдЧौрд░ рдХे рдоेреЬрддा рддрд╣рд╕ीрд▓ рдХे рдХुреЬрдХी рдЧांрд╡ рдоें рд╣ुрдЖ рдФрд░ рд╡िрд╡ाрд╣ рдоेрд╡ाреЬ рдХे рд╕िрд╕ोрджिрдпा рд░ाрдЬрдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдорд╣ाрд░ाрдЬा рднोрдЬрд░ाрдЬ рд╕े рд╣ुрдЖ।

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХे  рд╡ीрд░ों рдиे “рдЬीрд╡рди рдФрд░ рдоृрдд्рдпु” рдХे -рд╕рд╡ाрд▓ рдХो рдмрд╣ुрдд рдкрд╣рд▓े рд╣ी рд╣рд▓ рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा।  рд╡े рдЬीрдиा  рдФрд░ рдорд░рдиा рджोрдиों рд╕ीрдЦ рдЧрдпे рдеे । рдЙрдирдХे рд▓िрдпे рдпрд╣ рдмाрдпें рд╣ाрде рдХा рдЦेрд▓ рдеा । рдорд╣ाрд░ाрдгा рдк्рд░рддाрдк (рдЬрди्рдо- 9 рдордИ, 1540, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, рдХुрдо्рднрд▓рдЧрдв़; рдоृрдд्рдпु- 19 рдЬрдирд╡рд░ी, 1597) рдЙрджрдпрдкुрд░, рдоेрд╡ाрдб़ рдоें рд╢िрд╢ोрджिрдпा рд░ाрдЬрд╡ंрд╢ рдХे рд░ाрдЬा рдеे। рд╡рд╣ рддिрдеि рдзрди्рдп рд╣ै, рдЬрдм рдоेрд╡ाрдб़ рдХी рд╢ौрд░्рдп-рднूрдоि рдкрд░ рдоेрд╡ाрдб़-рдоुрдХुрдЯ рдордгि рдк्рд░рддाрдк рдХा рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ। рдЙрдирдХा рдиाрдо рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рд╡ीрд░рддा рдФрд░ рджृрдв рдк्рд░рдг рдХे рд▓िрдпे рдЕрдорд░ рд╣ै। рдорд╣ाрд░ाрдгा рдХा рд╡рд╣ рдиिрд╢्рдЪрдп рд▓ोрдХрд╡िрд╢्рд░ुрдд рд╣ै—рднрдЧрд╡ाрди рдПрдХрд▓िंрдЧ рдХी рд╢рдкрде рд╣ै, рдк्рд░рддाрдк рдХे рдЗрд╕ рдоुрдЦ рд╕े рдЕрдХрдмрд░ рддुрд░्рдХ рд╣ी рдХрд╣рд▓ाрдпेрдЧा। рдоैं рд╢рд░ीрд░ рд░рд╣рддे рдЙрд╕рдХी рдЕрдзीрдирддा рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдХे рдЙрд╕े рдмाрджрд╢ाрд╣ рдирд╣ीं рдХрд╣ूँрдЧा। рд╕ूрд░्рдп рдЬрд╣ाँ рдЙрдЧрддा рд╣ै, рд╡рд╣ाँ рдкूрд░्рд╡ рдоें рд╣ी рдЙрдЧेрдЧा। рд╕ूрд░्рдп рдХे рдкрд╢्рдЪिрдо рдоें рдЙрдЧрдиे рдХे рд╕рдоाрди рдк्рд░рддाрдк рдХे рдоुрдЦ рд╕े рдЕрдХрдмрд░ рдХो рдмाрджрд╢ाрд╣ рдиिрдХрд▓рдиा рдЕрд╕рдо्рднрд╡ рд╣ै।

 рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рдеा рдХि рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХे рджुрд░्рджाрди्рдд рдзрдХ्рдХे рдХो рднी рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕рд╣ рдЧрдпा। рдЖрдЬ рдоुрдЧрд▓ों рдФрд░ рдкрдаाрдиों рдХे рд░ाрдЬाрдУं рдХे рд╡ंрд╢рдЬ, рдЗрд╕ рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдпрджि рдХрд╣ीं рдкрд░ рд╣ोंрдЧे рднी рддो рдЕрдкрдиी рдЬिрди्рджрдЧी рдХी рдШрдЯрддी рдХे рджिрди рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рдкूрд░ा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ोंрдЧे। рдкрд░ рдорд╣ाрд░ाрдгा рдк्рд░рддाрдк рдХी рд╕ंрддाрдиें рдЖрдЬ рднी рдЕрдкрдиे рдЙрд╕ी рд╕िंрд╣ाрд╕рди рдкрд░ рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं। рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ं рдоें рдоेрд╡ाрдб़ рдХे рд░ाрдЬрд╡ंрд╢ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдкुрд░ाрдиा рд░ाрдЬрд╡ंрд╢ рдЦोрдЬрдиे рд╕े рднी рд╢ाрдпрдж рд╣ी рдоिрд▓े।рдЕрдорд░ рд╕िंрд╣ рдиे рд░ाрдгा рдк्рд░рддाрдк рд╕े рдкूрдЫा рдХि рдЗрди рдХैрдж рд╣ुрдИ рдоुрд╕्рд▓िрдо рдмेрдЧрдоों рдХे рд╕ाрде рдХ्рдпा рд╕рд▓ूрдХ рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП рддрдм рд░ाрдгा рдк्рд░рддाрдк рдиे рдЬрд╡ाрдм рджिрдпा рдХि рдЗрдирдХो рдкूрд░े рд╕рдо्рдоाрди рдХे рд╕ाрде рдоुрдЧрд▓ों рдХे рдкाрд╕ рднेрдЬ рджिрдпा рдЬाрдП। рдЗрд╕ рдкрд░ рдЕрдорд░ рд╕िंрд╣ рдиे рджोрдмाрд░ा рд╕рд╡ाрд▓ рдХिрдпा рдХि рдоुрдЧрд▓िрдпा рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╕ैрдиिрдХों рдиे рд╣рдоेрд╢ा рдпुрдж्рдз рдЬीрддрдиे рдХे рдмाрдж рд╣िंрджू рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд╕ाрде рдЬрдмрд░ рдЬिрдиा рдХिрдпा рдЗрд╕ рдЦौрдл рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рд╣ी рдЪिрдд्рддौрдб़ рдХी рдЬंрдЧ рдоें рд╣рдЬाрд░ों рд╣िंрджू рдорд╣िрд▓ाрдУं рдиे рдЬौрд╣рд░ рднी рдХिрдпा рдеा... рдлिрд░ рд╣рдо рдЗрди рдмेрдЧрдоों рдХो рд╕рд╕рдо्рдоाрди рдХ्рдпों рд░िрд╣ा рдХрд░ें? рдЗрд╕ рдкрд░ рдорд╣ाрд░ाрдгा рдк्рд░рддाрдк рдиे рдЬрд╡ाрдм рджिрдпा рдХि рд╣рдо рд░ाрдЬрдкूрдд рд╣ैं рдФрд░ рд░ाрдЬрдкूрдд рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдзрд░्рдо рд╣ै рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди... рдЕрдЧрд░ рд╣рдо рднी рдЙрдирдХी рд╣ी рддрд░рд╣ рд╣ो рдЬाрдПंрдЧे рддो рдЖрдЦिрд░ рд╣рдо рд╣िंрджुрдУं рдФрд░ рдорд▓ेрдЪ्рдЫों рдоें рдХ्рдпा рдлрд░्рдХ рд░рд╣ рдЬाрдПрдЧा? рддрдм рдЕрдорд░ рд╕िंрд╣ рдиे рдЕрдм्рджुрд▓рд░рд╣ीрдо рдЦाрдирдЦाрдиा рдХी рд╕рднी рдмेрдЧрдоों рдХो рдкूрд░े рдЗрдЬ्рдЬрдд рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рдХे рд╕ाрде рдоां-рдмрд╣рди рдХा рджрд░्рдЬा рджेрдХрд░ рдЕрдХрдмрд░ рдХे рдХैंрдк рдоें рдкрд╣ुंрдЪा рджिрдпा।рдЗрд╕ рдШрдЯрдиा рдХा рдЕрдм्рджुрд▓рд░рд╣ीрдо рдЦाрдирдЦाрдиा рдХे рдорди рдкрд░ рдЗрддрдиा рдЧрд╣рд░ा рдк्рд░рднाрд╡ рдкрдб़ा рдХि рд╡ो рдорд╣ाрд░ाрдгा рдк्рд░рддाрдк рдХे рднрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдП... рдЕрдм्рджुрд░рд╣ीрдо рдЦाрдирдЦाрдиा рдХी рд░рдЪрдиाрдПँ рд╣िрди्рджी-рд╕ाрд╣िрдд्рдп-рдЬрдЧрдд рдоें “рд░рд╣ीрдо" рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैं। рдорд╣ाрд░ाрдгा рдк्рд░рддाрдк рдХी рдЙрджाрд░рддा рдкрд░ рдоुрдЧ्рдз  рд╣ोрдХрд░, рдЕрдХрдмрд░ рдХे рд╣िрдд рдХी рдкрд░рд╡ाрд╣ рдХिрдпे рдмिрдиा рдирд╡ाрдм рдЕрдм्рджुрд▓ рд░рд╣ीрдо  рдЦाрдирдЦाрдиा рдиे рдЬो- рдХुрдЫ рдХрд╣ा рдеा рд╡рд╣ рдЕрдХ्рд╖рд░рд╢: рд╕рдд्рдп рдиिрдХрд▓ा  рдХि- 

рдз्рд░рдо рд░рд╣рд╕ी, рд░рд╣рд╕ी рдзрд░ा, рдЦिрд╕ рдЬाрд╕े рдЦुрд░рд╕ाрдг। 

рдЕрдорд░ рд╡िрд╕ंрднрд░ рдКрдкрд░ै, рд░ाрдЦ рдирд╣ंрдЪो рд░ाрдг।। 

рднाрд╡ाрд░्рде- 'рдзрд░्рдо рд░рд╣ेрдЧा рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рднी рд░рд╣ेрдЧी, (рдкрд░) рдЦुрд░рд╕ाрди рд╡ाрд▓ा рдоुрдЧ़рд▓-рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдПрдХ рджिрди рдЕрд╡рд╢्рдп рдирд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрдпрдЧा। рдЕрдд: рд╣े рд░ाрдгा рдЕрдорд░ рд╕िंрд╣ ! 'рд╡िрд╢्рд╡рдо्рднрд░' рдЕрд░्рдеाрдд рд╕ंрд╕ाрд░ рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рднрдЧрд╡ाрди рдПрдХрд▓िंрдЧ рдХे рднрд░ोрд╕े рдЕрдкрдиे рдиिрд╢्рдЪрдп рдХो рдЕрдЯрд▓ рд░рдЦрдиा।'-рдЕрдм्рджुрд▓рд░рд╣ीрдо рдЦाрдирдЦाрдиा 

рд░рд╣िрдорди рд╡िрдкрджाрд╣ू рднрд▓ी, рдЬो рдеोрдб़े рджिрди рд╣ोрдп। 

'рд╣िрдд рдЕрдирд╣िрдд рдпा рдЬрдЧрдд рдоें, рдЬाрдиि рдкрдб़рдд рд╕рдм рдХोрдп ॥ 

 рд░рд╣िрдорди рдЪुрдк рд╣ू рдмेрдаिрдпे, рджेрдЦि рджिрдирди рдХे рдлेрд░। 

рдЬрдм рдиीрдХे рджिрди рдЖрдЗрд╣ें, рдмंрдЯ рди рд▓рдЧीрд╣ें рджेрд░ ॥     ।

1. ЁЯСЙ vivaah sanskaar : “рдХ्рдпों рдЬी, рдкैрд╕ा рд╣ै ?"^ рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ोрдЧे ? = рд╡ि + рд╡ाрд╣, рдЕрдд: рдЗрд╕рдХा рд╢ाрдм्рджिрдХ рдЕрд░्рде рд╣ै - рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े (рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рдХा) рд╡рд╣рди рдХрд░рдиा। рд╣िंрджू рдзрд░्рдо рдоें рд╡िрд╡ाрд╣ рдХो рд╕ोрд▓рд╣ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै। рд╡िрд╡ाрд╣,  рджो рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рдПрдХ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдпा рдзाрд░्рдоिрдХ рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдоिрд▓рди рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рдоाрдЬ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рд╕рдмрд╕े рдЫोрдЯी рдЗрдХाрдИ- рдкрд░िрд╡ाрд░-рдХा рдоूрд▓ рд╣ै। рдпрд╣ рдоाрдирд╡ рдк्рд░рдЬाрддि рдХे рд╕ाрддрдд्рдп рдХो рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиे рдХा рдк्рд░рдзाрди рдЬीрд╡рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдоाрдз्рдпрдо рднी рд╣ै। рдкाрдгिрдЧ्рд░рд╣рдг рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХो рд╕ाрдоाрди्рдп рд░ूрдк рд╕े рд╣िंрджू рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрди्рдп рдзрд░्рдоों рдоें рд╡िрд╡ाрд╣ рдкрддि рдФрд░ рдкрдд्рдиी рдХे рдмीрдЪ рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдХрд░ाрд░ (contract) рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕े рдХि рд╡िрд╢ेрд╖ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рддोрдб़ा рднी рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।  рдкрд░ंрддु рд╣िंрджू рд╡िрд╡ाрд╣ рдкрддि рдФрд░ рдкрдд्рдиी рдХ рдмीрдЪ рдЬрди्рдо-рдЬрди्рдоांрддрд░ों рдХा рд╕рдо्рдмंрдз рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕े рдХि рдХिрд╕ी рднी рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдоें рдирд╣ीं рддोрдб़ा рдЬा рд╕рдХрддा। рдЕрдЧ्рдиि рдХे рд╕ाрдд рдлेрд░े рд▓े рдХрд░ рдФрд░ 'рдз्рд░ुрд╡ рддाрд░ा' рдХो рд╕ाрдХ्рд╖ी рдоाрди рдХрд░ рджो рддрди, рдорди рддрдеा рдЖрдд्рдоा рдПрдХ рдкрд╡िрдд्рд░ рдмंрдзрди рдоें рдмंрдз рдЬाрддे рд╣ैं। рд╣िंрджू рдоाрди्рдпрддाрдУं рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рдХो рдЪाрд░ рдЖрд╢्рд░рдоों (рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп , рдЧृрд╣рд╕्рде , рд╕рди्рдпाрд╕,  рддрдеा рд╡ाрдирдк्рд░рд╕्рде) рдоें рд╡िрднрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ рдЧृрд╣рд╕्рде рдЖрд╢्рд░рдо рдХे рд▓िрдпे рдкाрдгिрдЧ्рд░рд╣рдг рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЕрд░्рдеाрдд् рд╡िрд╡ाрд╣ рдиिрддांрдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। 

 vivaah sanskaar ka aadhyaatmik lakshy : рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХा рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рд▓рдХ्рд╖्рдп : рд╣рдоाрд░े рдкूрд░्рд╡рдЬ рдЛрд╖िрдпों рдиे рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рдХे рд▓िрдП рдЪाрд░ рдкुрд░ुрд╖ाрд░्рде (рдЬीрд╡рди рдХी рдЪाрд░ рдмुрдиिрдпाрджी рдЦोрдЬ) рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХिрдпे рд╣ैं। рдпाрдиि рд╣िंрджू рдзрд░्рдо  рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬीрд╡рди рдХे рдЪाрд░ рдкुрд░ुрд╖ाрд░्рде - рдзрд░्рдо, рдЕрд░्рде, рдХाрдо рдФрд░ рдоोрдХ्рд╖ рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХिрдпा рд╣ै। рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп `рдзрд░्рдо' рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े ( рдзрд░्рдо рдХा рдоूрд▓ рд╢ंрдХрд░ рд╣ैं рдЬो 'рд░ाрдо' рдЬрдкрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं) 'рдЕрд░्рде рдФрд░ 'рдХाрдо' рдХे рдкुрд░ुрд╖ाрд░्рде рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиा рдФрд░ рдлिрд░ рдзीрд░े-рдзीрд░े 'рдоोрдХ्рд╖' рдХी рдУрд░ рдмрдв़рдиा рд╣ै। рдПрдХ рдкुрд░ुрд╖ рдФрд░ рдорд╣िрд▓ा рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдХрдИ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЪीрдЬें рд╢ाрджी рд╕े рдЬुрдб़ी рд╣ोрддी рд╣ैं; рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, рдкुрд░ुрд╖ рдФрд░ рдорд╣िрд▓ा рдХे рдмीрдЪ рдк्рдпाрд░, рдЙрдирдХा рд░िрд╢्рддा, рд╕ंрддाрди, рд╕рдоृрдж्рдзि рдкाрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди , рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдоें рд╡िрднिрди्рди рд╕ुрдЦ-рджुःрдЦ рдХी рдШрдЯрдиाрдПं рдФрд░   рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕्рдеिрддि । рд╣िंрджू рд╕рдоाрдЬ рдоें рдПрдХ рд╡िрд╡ाрд╣िрдд рдорд╣िрд▓ा рдХो рдЕрдд्рдпंрдд рд╕рдо्рдоाрди рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рджेрдЦा рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рдоाрдеे рдкрд░ рдХुрдордХुрдо рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा рдХी рджृрд╖्рдЯि, рдЙрд╕рдХे рдЧрд▓े рдоें рдПрдХ рдоंрдЧрд▓рд╕ूрдд्рд░ рдкрд╣рдиे рд╣ुрдП, рд╣рд░ी рдЪूрдб़िрдпाँ, рдкैрд░ рдХे рдЕंрдЧूрдаे рдХे рдЫрд▓्рд▓े рдФрд░ рдЫрд╣ рдпा рдиौ-рдпाрд░्рдб рд╕ाрдб़ी рд╕्рд╡рдЪाрд▓िрдд рд░ूрдк рд╕े рдПрдХ рдкрд░्рдпрд╡ेрдХ्рд╖рдХ рдХे рдорди рдоें рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕рдо्рдоाрди рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддा рд╣ै ।

shaadee kee umr kya honee chaahie ?рд╢ाрджी рдХी рдЙрдо्рд░ рдХ्рдпा рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП ? рдкрд╣рд▓े рдХे рд╕рдордп рдоें, рдЙрдкрдирдпрди рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХे рдмाрдж рдЖрда рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें, рдПрдХ рд▓рдб़рдХा рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ु рдХे рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдХрдо рд╕े рдХрдо рдмाрд░рд╣ рд╕ाрд▓ рддрдХ рд░рд╣рддा рдеा। рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд, рдЧृрд╣рд╕्рдерд╢्рд░рдо (рдЧृрд╣рд╕्рде) рдХे рдЪрд░рдг рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े, рдЪाрд░ рд╕े рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рд╡рд╣ рдЖрдЬीрд╡िрдХा рдХрдоाрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░ेрдЧा। рдЗрди рд╕рдм рдмाрддों рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрддे рд╣ुрдП, рд▓рдб़рдХे рдХे рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд▓िрдП рдкрдЪ्рдЪीрд╕ рд╕े рддीрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдХो  рдЖрджрд░्рд╢ рдоाрдиा рдЧрдпा। рдПрдХ рдмाрд░ рдЬрдм рд▓рдб़рдХी рдиे рдЕрдкрдиे рдмрдЪрдкрди рдХे рдЪрд░рдг рдХो рдкाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा, рддो рдЕрдЧрд▓े рдкांрдЪ рд╕े рдЫрд╣ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рдЙрд╕े рд╕िрдЦाрдпा рдЧрдпा рдХि рдХैрд╕े рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпों рдХो рдиिрднाрдиा рд╣ै। рдЕрдд: рдмीрд╕ рд╕े рдкрдЪ्рдЪीрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдХो рд▓рдб़рдХी рдХे рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд▓िрдП рдЖрджрд░्рд╢ рдоाрдиा рдЧрдпा। рд╡рд░्рддрдоाрди рдХाрд▓ рдоें рднी рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдЖрдпु рд╡рд░्рдЧ рд▓рдб़рдХे-рд▓рдб़рдХिрдпों рдХे рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд▓िрдП рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ैं।

Kundli matching while arranging marriage:рд╡िрд╡ाрд╣ рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рддे рд╕рдордп рдХुंрдбрд▓ी рдоिрд▓ाрди : рд╡िрд╡ाрд╣ рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े, рдзрд░्рдо рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд╡ी рд╡рд░ рдФрд░ рд╡рдзू рдХे рдХुंрдбрд▓ी рдХा рдоिрд▓ाрди рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рджोрдиों рдХी рдХुंрдбрд▓ी рдХा рд╕рдЯीрдХ рд╣ोрдиा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै। рдХुंрдбрд▓ी рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдп рдоें рднी рджрдХ्рд╖ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд▓рдЧрди рдХो рд╡рд░ рдФрд░ рд╡рдзु рдХे рдмाрдпोрдбाрдЯा рдХो рдСрдирд▓ाрдЗрди рднी рд╕ाрдЭा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рд╡рд░-рд╡рдзु рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрди рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдкाрддें рд╣ै। рдЬिрд╕рдоें рдХुंрдбрд▓ी рдХा рдоिрд▓ाрди, рдЧोрдд्рд░, рд╕рдордп, рддिрдеि, рджिрд╢ा, рд░ाрд╢ि, рд░ंрдЧ рдЖрджि рдЧुрдг рдоिрд▓ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

 "Jatakam" or "Kundli -"рдЬाрддрдХрдо "рдпा" рдХुंрдбрд▓ी " рдЬрди्рдо рдХे рд╕рдордп рддाрд░ों рдФрд░ рдЧ्рд░рд╣ों рдХे рд╕्рдеाрди рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рддैрдпाрд░ рдХी рдЬाрддी рд╣ै । рдХिрд╕ी рднी рдоैрдЪ рдХे рд▓िрдП рдЕрдзिрдХрддрдо рдЕंрдХ 32 рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рдоिрд▓ाрди рдХे рд▓िрдП рди्рдпूрдирддрдо рдЕंрдХ 18 рд╣ै। 18 рд╕े рдХрдо рдЕंрдХ рд╡ाрд▓े рдХिрд╕ी рднी рдоैрдЪ рдХो рд╕ौрд╣ाрд░्рджрдкूрд░्рдг рд░िрд╢्рддे рдХे рд▓िрдП рд╢ुрдн рдоैрдЪ рдирд╣ीं рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдлिрд░ рднी рдпрд╣ рдЙрди рд╡्рдпрд╕्рдХ рд╣ो рдЪुрдХे рд╡рд░-рдХрди्рдпा рдХी рдЙрджाрд░рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рдЬिрдирд╕े рд╡े рдЕрднी рднी рд╢ाрджी рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдпрджि рджो рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों (рд╡рд░ рдФрд░ рдХрди्рдпा) рдХा рдЬ्рдпोрддिрд╖ीрдп рдЪाрд░्рдЯ рдЕंрдХों рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕ीрдоा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рддा рд╣ै рддो рднाрд╡ी рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд▓िрдП рдЖрдЧे рдХी рдмाрддрдЪीрдд рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рд╡рд░  рдФрд░ рдХрди्рдпा рдХो рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рд╕े рдмाрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ рд╕рдордЭрдиे рдХा рдоौрдХा рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдПрдХ рдмाрд░ рд╕рдордЭौрддा рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рд╢ाрджी рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╢ुрдн рд╕рдордп рдЪुрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рд╣ाрд▓ рдХे рд╡рд░्рд╖ों рдоें, рднाрд░рдд рдоें рдбेрдЯिंрдЧ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХे рд╕ाрде, рдЕрд░ेंрдЬ्рдб рдоैрд░िрдЬ рдФрд░ рдХुंрдбрд▓ी рдоिрд▓ाрдиे  рдоें рдоाрдоूрд▓ी рдХрдоी рджेрдЦी рдЧрдИ рд╣ै,  рд▓рд╡-рдЕрд░ेंрдЬ рдоैрд░िрдЬ рдпा рдЕрд░ेंрдЬ-рд▓рд╡ рдоैрд░िрдЬ рдХी рдРрд╕ी рдирдИ рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рд╣ै।  рд╕ंрднाрд╡िрдд рджूрд▓्рд╣े рдФрд░ рджुрд▓्рд╣рди рдЕрдкрдиे рджрдо рдкрд░ рдЬीрд╡рдирд╕ाрдеी рдЪुрдирдиा рдкрд╕ंрдж рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЬрд░ूрд░ी рдирд╣ीं рдХि рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ी рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рдЙрдирдХे рдоाрддा-рдкिрддा рд╕рд╣рдордд рд╣ों; рдпрд╣ рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рд╢рд╣рд░ी рдФрд░ рдЙрдкрдирдЧрд░ीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЕрдзिрдХ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै। 

types of marriages : рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдк्рд░рдХाрд░ :

1. рдм्рд░рд╣्рдо рд╡िрд╡ाрд╣ : рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдЬाрдирдиे рд╡ाрд▓ा рд╡्рдпрдХ्рддि - 'рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж ' рд╣рд░ рддрдд्рд╡ рдоें рдм्рд░рд╣्рдо рдпा рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рджेрдЦрддा рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╡рд░ рдХे рд▓िрдП рдХрди्рдпा рдХा рдЪुрдиाрд╡ рдХрд░рдиा рдпा рдм्рд░рд╣्рдо рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрди्рдпा рдХे рд▓िрдП рд╡рд░ рдХा рдЪुрдиाрд╡ рдХрд░рдиे рдоें  рдХрдаिрдиाрдИ рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕ рд╡िрд╡ाрд╣ рдоें рд╡рд░ рдХी рдпोрдЧ्рдпрддा рдкрд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рдпंрдмрд░  рдоें рдПрдХ рд╢рд░्рдд рд░рдЦ рджी рдЬाрддी рд╣ै рдЬो рдЙрд╕े рдкूрд░्рдг рдХрд░ेрдЧा рд╡ो рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ेрдЧा । рдЬैрд╕े рд░ाрдЬा рдЬрдирдХ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ीрддा рд▓िрдП рдпोрдЧ्рдп рд╡рд░ рд╣ेрддु рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╢िрд╡ рдзрдиुрд╖ рдкрд░ рдк्рд░рдд्рдпंрдЪा  рдЪрдвाрдиे рдХी рд╢рд░्рдд рдЬो рдкूрд░्рдг рдХрд░े рд╡ो рдЗрд╕ीрдХा рд╣ै рд╡рд╣ी рдЗрд╕ рд▓िрдП рдИрд╢्рд╡рд░ рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ै । рдЕрди्рдп рдЙрджाрд╣рд░рдг рдж्рд░ोрдкрджी рдФрд░ рдЕрд░्рдЬुрди рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдЬिрд╕рдоे рдордЫрд▓ी рдХी рдЖंрдЦ рдХो рддीрд░ рдоाрд░ рдХрд░ рд╡िрд╡ाрд╣ ।  рдЖрдЬ рдХा "рдкूрд░्рд╡ाрдпोрдЬिрдд рд╡िрд╡ाрд╣" (Arranged Marriage) рднी  'рдм्рд░рд╣्рдо рд╡िрд╡ाрд╣' рдХा рд╣ी рд░ूрдк рд╣ै। рджोрдиो рдкрдХ्рд╖ рдХी рд╕рд╣рдорддि рд╕े рдХिрд╕ी рд╕ुрдпोрдЬ्рдЮ рд╡рд░ рд╕े рдХрди्рдпा рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░ рджेрдиा рднी  'рдм्рд░рд╣्рдо рд╡िрд╡ाрд╣' рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдЗрд╕ рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдмाрдж рдХрди्рдпा рдХो рдЖрднूрд╖рдгрдпुрдХ्рдд рдХрд░рдХे рд╡िрджा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

2. рджैрд╡ рд╡िрд╡ाрд╣ : рдЗрд╕рдоे рдХрди्рдпा рд╣ी рдЕрдкрдиे рдпोрдЧ्рдп рд╡рд░ рдХो рдкрд╕ंрдж рдХрд░рддी рд╣ै рд╕ंрд╕ाрд░ рдоे рдЬो рднी рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣े рд╡ो рд╕ाрдордиे рдЖрдП рдпрджि рдХрди्рдпा рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рдпोрдЧ्рдп рдкाрддी рд╣ै рддो рдЙрд╕े рд╡рд░ рдоाрд▓ा рдЧрд▓े рдоे рдбाрд▓ рдХрд░ рдЬрдЧрдд рд╕े рдЪुрди рд▓ेрддी рд╣ै । рдЙрджाрд╣рд░рдг : рд╡िрд╢्рд╡ рдоोрд╣िрдиी рдФрд░ рдиाрд░ाрдпрдг рдХा рд╡िрд╡ाрд╣, рд▓рдХ्рдоी рдФрд░ рд╡िрд╖्рдгु рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ , рд╢िрд╡ рд╕рддी рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдлिрд░ рд╢िрд╡ рдкाрд░्рд╡рддी рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ । рд╕ाрд╡िрдд्рд░ी рдХा рдЬंрдЧрд▓ рдоे рд╕рдд्рдпрд╡ाрди рдХो рдЪुрди рд▓ेрдиा рдлिрд░ рд╕ाрд╡िрдд्рд░ी рдФрд░ рд╕рдд्рдпрд╡ाрди рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ ।

3. рдЖрд░्рд╢ рд╡िрд╡ाрд╣ : рдХрди्рдпा-рдкрдХ्рд╖ рд╡ाрд▓ों рдХो рдХрди्рдпा рдХा рдоूрд▓्рдп рджे рдХрд░ (рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рдЧौрджाрди рдХрд░рдХे) рдХрди्рдпा рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рд▓ेрдиा "рдЖрд░्рд╢ рд╡िрд╡ाрд╣" рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। 

4. рдк्рд░рдЬाрдкрдд्рдп рд╡िрд╡ाрд╣ : рдХрди्рдпा рдХी рд╕рд╣рдорддि рдХे рдмिрдиा рдЙрд╕рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдЕрднिрдЬाрдд्рдп рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╡рд░ рд╕े рдХрд░ рджेрдиा 'рдк्рд░рдЬाрдкрдд्рдп рд╡िрд╡ाрд╣' рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।  рдЗрд╕рдоे рдк्рд░рдЬाрддि рд░ाрдЬा рдпा рдЙрд╕ рдХрди्рдпा рдХा рдкिрддा рдЕрдкрдиी рдорд░्рдЬी рдХे рд╡рд░ рд▓ेрдХрд░ рдЪुрди рдХрд░ рдХрди्рдпा рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рджेрддा рд╣ै । рдЬैрд╕े : рдХृрд╖्рдг рдФрд░ рдЬाрдорд╡ंрддी рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ , рдХृрд╖्рдг рдФрд░ рд╕рдд्рдпрднाрдоा рдХा рд╡िрд╡ाрд╣। 

5. рдЧंрдзрд░्рд╡ рд╡िрд╡ाрд╣ : рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╡ाрд▓ों рдХी рд╕рд╣рдорддि рдХे рдмिрдиा рд╡рд░ рдФрд░ рдХрди्рдпा рдХा рдмिрдиा рдХिрд╕ी рд░ीрддि-рд░िрд╡ाрдЬ рдХे рдЖрдкрд╕ рдоें рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рд▓ेрдиा 'рдЧंрдзрд░्рд╡ рд╡िрд╡ाрд╣' рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рджुрд╖्рдпंрдд рдиे рд╢рдХुрди्рддрд▓ा рд╕े 'рдЧंрдзрд░्рд╡ рд╡िрд╡ाрд╣' рдХिрдпा рдеा। рдЙрдирдХे рдкुрдд्рд░ рднрд░рдд рдХे рдиाрдо рд╕े рд╣ी рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХा рдиाрдо "рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖" рдмрдиा। рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдХрд╣ीं рди рдХрд╣ीं, рдЕрд░ेंрдЬ рдоैрд░िрдЬ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ो рдЧрдИ рдФрд░ рдк्рд░ेрдо рд╡िрд╡ाрд╣ рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░्рдп рд╣ो рдЧрдП рдпा рдХрдо рд╕े рдХрдо рдЙрди рдкрд░ рдард╣ाрдХे рд▓рдЧाрдП рдЬाрддे рд╣ैं ।  рдХुрдЫ рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ों рдХा рдоाрдирдиा ​​​​рд╣ै рдХि рдпрд╣ рд╡िрджेрд╢ी рдЖрдХ्рд░рдордг рдХाрд▓ ​​рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдХुрдЫ рдк्рд░ेрдо рд╡िрд╡ाрд╣ों рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж, рд╣िंрджुрдУं рдХे рд╡िрд╢ाрд▓ рдмрд╣ुрдордд рдЕрднी рднी рдЕрдкрдиी рдЬाрддि рдоें  рдЕрд░ेंрдЬ рдоैрд░िрдЬ рдХो рд╣ी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै।

6. рдЕрд╕ुрд░ рд╡िрд╡ाрд╣ :  рдХрди्рдпा рдХो рдЦрд░ीрдж рдХрд░ (рдЖрд░्рдеिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХрдордЬोрд░ рдХो рджрдмा рдХрд░) рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рд▓ेрдиा 'рдЕрд╕ुрд░ рд╡िрд╡ाрд╣' рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдЬाрдирд╡рд░ो рдХो рдзрди рдЖрджि рд╕े рдЬैрд╕े рдЦрд░ीрдж рдХрд░ рдЙрд╕рдХा рд╕्рд╡ाрдоी рдмрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдЬैрд╕े:рд░ाрд╡рдг рдХा рдорди्рджोрджрд░ी рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣, рд░ाрдЬा рд╢ांрддрдиु рдХा рд╕рдд्рдпрд╡рддी рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ ।

7. рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рд╡िрд╡ाрд╣ : рдХрди्рдпा рдХी рд╕рд╣рдорддि рдХे рдмिрдиा рдЙрд╕рдХा рдЕрдкрд╣рд░рдг рдХрд░рдХे рдЬрдмрд░рджрд╕्рддी рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рд▓ेрдиा 'рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рд╡िрд╡ाрд╣' рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै। рдпा рдЙрд╕рдХे рдкिрддा рдХो рдбрд░ा , рдзрдордХा , рджрдмा рдмрд▓ рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рдЖрджि рдХाрд░рдг рд╡िрд╡ाрд╣ । 

love, passion and lust : рдк्рд░ेрдо, рдЙрди्рдоाрдж рдФрд░ рдХाрдо : рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдЙрд╕рдХे (рдЧрд░ुреЬ- рдЧрд░ुрдд्рдоाрди् рдХे) рдкंрдЬों рдоें рдЬрдХреЬा рд╣ुрдЖ рдеा рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕े рдХोрдИ рдЦрд░ोंрдЪ рддрдХ рдирд╣ीं рдЖрдИ рдеी । рдЬैрд╕े рдмिрд▓्рд▓ी рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдПрдХ рд╕्рдеाрди рд╕े рджूрд╕рд░े рд╕्рдеाрди рддрдХ рджाँрддों рдоें рджрдмाрдХрд░ рд▓े рдЬाрддी рд╣ै, рдХुрдЫ рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдЧрд░ुреЬ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рдкंрдЬों рдоें рджрдмाрдП рд╣ुрдП рдеा । рдмрд╣ुрдд рд╡ेрдЧ рд╕े рдЙреЬрддा рд╣ुрдЖ рдЧрд░ुреЬ рдЙрд╕े рд▓ेрдХрд░ рд░рдХ्рдд рд╕ाрдЧрд░ (рд▓ाрд▓ рд╕ाрдЧрд░) рдХो рдкाрд░ рдХрд░ рд╡рд╣ाँ, рдЙрд╕ рджेрд╢ рдоें рд▓े рдЧрдпा рдЬрд╣ाँ рдЧрд░ुреЬ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдеी । рдЧрд░ुрдд्рдоाрди् рдХी рд╡рд╣ рд░ाрдЬрдзाрдиी рдЧिрд░ीрд╢ рдХрд╣ी рдЬाрддी рдеी рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ाँ рдЕрдиेрдХ рдкрд╣ाреЬिрдпों рдЭрд░рдиों, рдХрд▓-рдХрд▓ рдмрд╣рддी рдирджिрдпों рдХे рдмीрдЪ рдЧिрд░ीрд╢ (рдЧ्рд░ीрдХ) рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдкрдиी рдХрд▓ा рдФрд░ рд╡ैрднрд╡ рдХी рдКँрдЪाрдЗрдпों рдкрд░ рд╡ैрднрд╡ рдФрд░ рд╕рдоृрдж्рдзि рд╕े рдкूрд░्рдг рдеा । рджैрдд्рдпрд░ाрдЬ рд░ाрдЬा Dietrich (рджैрдд्рдпрдЛрдХ्рд╖) рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдпрдж्рдпрдкि рд╡рд╣ाँ рд╕े рджूрд░ рдеी, рдХिंрддु рдЙрд╕рдХी рд╕ेрдиा рдФрд░ рдЧ्рд░ीрдХ рд╕ेрдиा рдХे рдмीрдЪ рдЕрдХрд╕рд░ рдпुрдж्рдз рд╣ोрддे рд░рд╣рддे рдеे । рджैрдд्рдпрдЧुрд░ु рднृрдЧु рдЕрд░्рдеाрдд् рд╢ुрдХ्рд░ाрдЪाрд░्рдп рдк्рд░ाрдпः рд╡рд╣ाँ рдЖрд╢्рд░рдо рдмрдиाрдХрд░ рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рдеे । рдЙрдирдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рдХे рдоूрд▓ рдкुрд░ुрд╖ рддो рдЗрди्рджोрдиेрд╢िрдпा рдХे рдмाрд▓ी рдж्рд╡ीрдк рд╕े рдЖрдП рдеे рдЬрд╣ाँ рд░ाрдЬा рдмрд▓ि рдиे рдЬрдм рдЙрд╕ рдпрдЬ्рдЮ рдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк рд▓िрдпा рдеा;  рдЬिрд╕рдоें рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рджाрди рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╣ी рдЙрд╕े рддрдм рд░ोрдХा рдеा।  рдЬрдм рд╕्рд╡рдпं рднрдЧрд╡ाрди् рд╡िрд╖्рдгु рдиे рд╡ाрдорди рдХा рд╡ेрд╖ рдзрд░рдХрд░ рд╕ाреЭे рддीрди рдбрдЧ рднूрдоि рдЙрд╕рд╕े рджाрди рдоें рдоाँрдЧी рдеी । 

рдЬрдм рдЧрд░ुреЬ рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╡рд╣ाँ рдкрд╣ुँрдЪा рддो рдПрдХ рд╕ुрди्рджрд░ рдЭीрд▓ рдХे рдХिрдиाрд░े рд╢ुрдХ्рд░ाрдЪाрд░्рдп рдХे рдЖрд╢्рд░рдо рдХे рдиिрдХрдЯ рдЙрд╕े рдЫोреЬ рджिрдпा । рдорд╣рд░्рд╖ि рднृрдЧु рдХे рдХुрд▓ рдХे рдХिрд╕ी рдЕрдЧрд▓ी рдкीреЭी рдХे рд╡ंрд╢рдЬ рддрдм рджैрдд्рдп-рдЧुрд░ु рдеे । рдЬрдм рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рд╡рд╣ाँ рдкрд╣ुँрдЪा рддो рдкрд╣рд▓े рддो рдЙрд╕े рдиींрдж рдЖ рдЧрдИ । рд╡рди рдоें рдлूрд▓ों рдлрд▓ों рд╕े рд▓рджे рд╡ृрдХ्рд╖ рдФрд░ рдЙрдирд╕े рд╕ंрд▓рдЧ्рди рдордзुрдЫрдд्рд░ों рд╕े рдЪ्рдпрд╡िрдд рд╣ो рд░рд╣ा рдордзुрд░рд╕ рдкीрдХрд░  рдЙрд╕े рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рд╕рди्рдирддा рд╣ुрдИ । рддрдм рд╡рд╣ рдкрдерд╣ीрди рд╡рди рдоें рдХुрдЫ рджूрд░ рд╕्рдеिрдд рдЙрд╕ рдЖрд╢्рд░рдо рдХी рдУрд░ рдмреЭ рдЪрд▓ा рдЬрд╣ाँ рдЛрд╖ि рднृрдЧु рдЕрдкрдиे рдЧुрд░ुрдХुрд▓ рдоें рд╢िрд╖्рдпों рдХो рдХृрд╖्рдг-рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рджेрддे рдеे । рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдФрд░ рд╡ेрдж рд╕े рддो рд╕рд░्рд╡рдеा рдЕрдирднिрдЬ्рдЮ рдеा рдХिрди्рддु рдЙрд╕े рдпрд╣ рдЕрд╡рд╢्рдп рд▓рдЧा рдХि рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧрд░ुреЬ рдЙрд╕рдХे рд╣िрддैрд╖ी рд╣ैं рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рджूрдд рд╣ैं । рдкुрдиः рдЧрд░ुреЬ рдХे рдкंрдЬों рдоें рджрдмा рд╡рд╣ рдк्рд░ाрдпः рдЕрдЪेрдд рд╣ो рдЪुрдХा рдеा । рдЗрд╕ рдмीрдЪ рддрди्рдж्рд░ा рдЬैрд╕ी рд╕्рдеिрддि рдоें рд╡рд╣ рдкुрдиः рд╕्рд╡рдк्рдиाрд╡рд╕्рдеा рдЬैрд╕ी рдордиःрд╕्рдеिрддि рдоें рдЙрди рдШрдЯрдиाрдУं рдХो рдЬी рд░рд╣ा рдеा рдЬो рдЙрд╕рдХे рдЙрд╕ рд╢рд╣рд░ рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдИ рдеीं । рд╡рд╣ाँ рдЙрд╕े рдЖрдП рд╣ुрдП рдЕрднी рдПрдХ-рджो рд╕ाрд▓ рд╣ी рд╣ुрдП рдеे рдХि рдЙрд╕рдХे рдзрд░्рдордкिрддा рдиे реШрдмीрд▓े рдХी рдПрдХ рд▓реЬрдХी рд╕े рдЙрд╕рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рддрдп рдХिрдпा । рд╡рд╣ рддो рдзрд░्рдордкिрддा рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рдоें рдмँрдзा рдеा рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕рдИ рдЗрдЪ्рдЫा рдкूрдЫрдиे рдХा рдк्рд░рд╢्рди рд╣ी рдХрд╣ाँ рдеा ?

рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХी рдкрдд्рдиी рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рд░рд╣рдиे рд▓рдЧी । рдЙрд╕े рдкрдд्рдиी рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫी рд▓рдЧрддी рдеी рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕рд╕े рдЙрд╕рдХा рдк्рд░ेрдо рдиिрд░ंрддрд░ рдмреЭрдиे рд▓рдЧा । рдЗрд╕ी рдк्рд░ेрдо рдХे рдЖрд╡ेрд╢ рдоें рдЙрд╕рдоें рдХाрдоोрди्рдоाрдж рдЙрдардиे рд▓рдЧा рдФрд░ рд╡рд╣ рд╕ोрдЪрдиे рд▓рдЧा рдХि рдпрд╣ рдЙрди्рдоाрдж рдХैрд╕ा рд╣ै? рдХ्рдпा рдпрд╣ рдХोрдИ рд░ोрдЧ рдпा рдордиोрд╡िрдХाрд░ рд╣ै? рдЙрд╕рдиे рдкрд╢ुрдУं рдХो рддो рдХाрдо-рдХ्рд░ीреЬा рдХрд░рддे рджेрдЦा рдеा рдФрд░ рдкрдХ्рд╖िрдпों рдЖрджि рдХो рднी рдХिंрддु рдЙрд╕े рдпрд╣ рдирд╣ीं рдкрддा рдеा рдХि рдордиुрд╖्рдпों рдоें рднी рдРрд╕ा рд╣ोрддा рд╣ै । рддрдм рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рдзрд░्рдордкिрддा рд╕े рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдоे рдк्рд░рд╢्рди рдХिрдпा ।рдзрд░्рдордкिрддा рдиे рдХрд╣ा рдпрд╣ рдЙрди्рдоाрдж (рдирд╢ा) рдк्рд░рдХृрддि рд╕े рд╣ी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХिंрддु рдХेрд╡рд▓ рдордиुрд╖्рдп рд╣ी рдЗрд╕ рд╡िрдХाрд░ рд╕े рдоुрдХ्рдд рд░рд╣ рд╕рдХрддा рд╣ै । рдкрд╢ुрдУं рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдЕрд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдХि рд╡े рдЗрд╕рдХे рдкाрд╢ рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ो рд╕рдХें । рд▓ेрдХिрди рдкрд╢ु рдФрд░ рджूрд╕рд░े рдЬंрддु рднी рдЗрд╕ рдЙрди्рдоाрдж рдХे рд╡ैрд╕े рдЕрдн्рдпрд╕्рдд рдирд╣ीं рд╣ोрддे рдЬैрд╕ा рдХि рдк्рд░ाрдпः рдЕрд╡िрд╡ेрдХी рдФрд░ рдк्рд░рдоाрджрдпुрдХ्рдд рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиी рдЕрд╕ाрд╡рдзाрдиी рд╕े рд╣ो рдЬाрдпा рдХрд░рддा рд╣ै।  

"рдХ्рдпा рдордиुрд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рд╕ंрднрд╡ рд╣ै?"

"рдордиुрд╖्рдпों рдоें рдЬो рдкрд╢ु рд╣ैं рдЙрдирдХे рд▓िрдП рддो рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै, рдХिंрддु рдЬो рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдордиुрд╖्рдп рд╣ैं рдпा рдзрд░्рдо рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬिрдирдХा рдЖрдЪрд░рдг рд╣ै рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдЕрд╡рд╢्рдп рд╕ंрднрд╡ рд╣ै ।"

"рдордиुрд╖्рдп рдХौрди рд╣ैं рдФрд░ рдордиुрд╖्рдпों рдоें рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдкрд╢ु рдХौрди рдФрд░ рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдордиुрд╖्рдп рдХौрди рд╣ैं?"

 "рджेрдЦो рдк्рд░рдХृрддि рдоें - рдЬो рдХि рдоाрддा рдФрд░ рдмीрдЬीрдп рд╣ै, рдпрд╣ рдЙрди्рдоाрдж / рд╡िрдХाрд░ рдирд╣ीं рд╣ै рдХिंрддु рдордиुрд╖्рдп рдоें рдпрд╣ рдЙрди्рдоाрдж рд╡िрдХाрд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै ।"рдзрд░्рдордкिрддा рдХी рдмाрдд рд╕ुрдирдХрд░ рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХो рдХुрдЫ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ ।

"рдРрд╕ा рдХैрд╕े рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै?" 

"рджेрдЦो, рдЬрдм рдЕрдкрдиी рдкрдд्рдиी рдХे рдк्рд░рддि рдпрд╣ рдЙрди्рдоाрдж рдЙрдарддा рд╣ै рддो рдкрдд्рдиी рд╕े рдЖрдд्рдоीрдпрддा рд╣ोрддी рд╣ै, -рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рдк्рд░ेрдо рдЬुреЬा рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рддрдм рдЬो рд╕ंрддाрди рдкрдд्рдиी рд╕े рдкैрджा рд╣ोрддी рд╣ै рд╡рд╣ рднी рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдордиुрд╖्рдп рдпा рдИрд╢्рд╡рд░-рдкुрдд्рд░ рд╣ोрддी рд╣ै । рдЬрдмрдХि рдЬрдм рдкрд╢ुрдУं рдХी рддрд░рд╣ рдХेрд╡рд▓ рдЗрд╕ рдЙрди्рдоाрдж, рдЗрд╕рдХी рдЙрдд्рддेрдЬрдиा рдФрд░ рдЙрдкрднोрдЧ рдХे рдФрд░ рдЗрд╕рдХी рдиिрд╡ृрдд्рддि рдХे рд╕ुрдЦ рдХे рд▓िрдП рдкुрд░ुрд╖ рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрд╕ी рднी рд╕्рдд्рд░ी рд╕े, рдпा рд╕्рдд्рд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрд╕ी рднी рдкुрд░ुрд╖ рд╕े рдЬो рдХाрдо-рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдкрд╢ुрддा рд╣ै ।"

рддрдм рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХे рдорди рдоें рдк्рд░рд╢्рди рдЙрдаा рдХि рдХ्рдпा рдЗрд╕ рдЙрди्рдоाрдж рдХा рд╕рди्рддाрди рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╕े рдХोрдИ рд╕ंрдмंрдз рд╣ै? рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рдзрд░्рдордкिрддा рд╕े рдпрд╣ी рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫा ।

"рд╣ाँ рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдРрд╕ा рд╣ी рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ।"

"рдХ्рдпा рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╡िрд╡ाрд╣ рдиाрдордХ рд░рд╕्рдо рд╢ुрд░ु рд╣ुрдИ?"

"рдирд╣ीं ! рдЗрд╕ рдЙрди्рдоाрдж рдХा рд╕рди्рддाрди рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╕े рдХोрдИ рд╕ंрдмंрдз рдирд╣ीं рд╣ै рдФрд░ рд╕्рдд्рд░ी рдЪूँрдХि рдоाрддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХा рдмीрдЬ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╕े рдкुрдиः рд╕्рдд्рд░ी рдпा рдкुрд░ुрд╖ рдЬैрд╕ी рд╕рди्рддाрдиें рдЬрди्рдо рд▓ेрддी рд╣ैं । рдЬैрд╕े рдХिрд╕ी рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдмीрдЬ рд╕े рд╡рд╣ी рд╡ृрдХ्рд╖ рдкुрдиः рдкैрджा (рдк्рд░рджाрдп) рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡ैрд╕े рд╣ी рдиाрд░ी рд╕े рдкुрдиः рдордиुрд╖्рдп рдкैрджा рд╣ोрддा рд╣ै, рдФрд░ рд╕ंрддाрди рдХे рдЬрди्рдо рдХा рдЗрд╕ рдЙрди्рдоाрдж рд╕े рд╡рд╕्рддुрддः рддрдм рдХोрдИ рд╕ंрдмंрдз рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдЬрдм рдиाрд░ी рдХे рдк्рд░рддि рдкुрд░ुрд╖ рдоें рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рдЖрджрд░ рд╣ोрддा рд╣ै ।"

"рддो рдХ्рдпा рдПрдХ рд╣ी рдкुрд░ुрд╖ рдПрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕्рдд्рд░िрдпों рд╕े, рдпा рдПрдХ рд╣ी рд╕्рдд्рд░ी рдПрдХ рд╕े реЫ्рдпाрджा рдкुрд░ुрд╖ों рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं?"

"рд╡ैрд╕ा рдк्рд░ाрдпः рди рддो рд╕ंрднрд╡ рд╣ै, рди рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдХ्рдпोंрдХि рдпрджि рдк्рд░ेрдо рд╣ै рддो рдпрд╣ рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдкрд░ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╕्рдд्рд░िрдпों рдФрд░ рдкुрд░ुрд╖ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдкрд░ рднी  рдиिрд░्рднрд░ рд╣ोрддा рд╣ै । рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕ рдмाрд░े рдоें рдХुрдЫ рддрдп рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा । рдХिंрддु рдкрд░िрд╡ाрд░ рдФрд░ рд╡ंрд╢ рдЪрд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ी рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫा рддрд░ीрдХा рд╣ै рдХि рдПрдХ рдкुрд░ुрд╖ рдПрдХ рд╣ी рд╕्рдд्рд░ी рд╕े, рдФрд░ рдПрдХ рд╕्рдд्рд░ी рдПрдХ рд╣ी рдкुрд░ुрд╖ рд╕े рдиिрд╖्рдаाрдкूрд░्рд╡рдХ рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рдЖрджрд░рд╕рд╣िрдд рдк्рд░рд╕рди्рдирддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдХाрдо-рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░े, рди рдХि рдЗрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдирд╢े рдХे рддрд░рд╣ рдХрд░े ।"

рддрдм рдЙрд╕े рдпाрдж рдЖрдпा рдЙрд╕рдХे рдкिрддा рдЙрд╕рдХी рдоाрддा рдХो ’рдмी’ рдпा ’рдмीрдЬी’ рдХ्рдпों рдХрд╣рддे рдеे ! рдЙрд╕рдХे рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╣ी рд╕्рдд्рд░ी-рдоाрдд्рд░ рдХो рдк्рд░ाрдпः ’рдмी’ рдХрд╣рдХрд░ рдЖрджрд░ рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рджिрдпा рдЬाрддा рдеा । (рдЗрд╕ी ’рдмी’ рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेреЫी рдХा рд╡िрдоिрди / women рдФрд░ рд╡ुрдорди / рд╡ुрдорди рддрдеा рд╡ाрдЗрд╡्реЫ wives / рд╡ाрдЗреЮ / wife рдмрдиे рд╣ैं । рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े womb рд╢рдм्рдж рднी рдмрдиा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ 'рдЧрд░्рдн' рдХे рдЕрд░्рде рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।  рд╣िंрджी рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ाрдУं рдоें 'рдмाрдИ' рднी рдЗрд╕ी рд╕े рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ुрдЖ рд╢рдм्рдж рд╣ै। рдФрд░ рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े ’рдоाрджा’ рднी ’рдоाрддा’ рдХा рд╣ी рдЕрдкрдн्рд░ंрд╢ рд╣ै ।) рдзрд░्рдордкिрддा рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕े рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдн्рд░рдо рджूрд░ рд╣ो рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ुрдЖ рдХि рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд▓िрдП рд╕्рдд्рд░ी рдФрд░ рд╕्рдд्рд░ी рдХे рд▓िрдП рдкुрд░ुрд╖, рдЙрдкрднोрдЧ рдХा рд╕ाрдзрди рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЖрджрд░, рдк्рд░ीрддि рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рдХे рд▓िрдП рд╣ोрддे рд╣ैं 

ЁЯФЖЁЯЩПрд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХी рдЖрд░ुрд░ुрдХ्рд╖ / рдпोрдЧрд░ूрдв/ рд╕्рдеिрддрдк्рд░рдЬ्рдЮ-рджрд╢ा : рдмрдЪрдкрди рдоें рд╣ी рдоाрддा-рдкिрддा рд╕े рдмिрдЫुреЬрдХрд░ рд╣ाрддिрдорддाрдИ рдЬрдм рд╕े рдЙрдирд╕े рджूрд░ рд╣ो рдЧрдпा рдеा, рдФрд░ рджूрд╕рд░े рдЕрдиुрднрд╡ों рдХी рддрд░рд╣ рд╣ी рдпрдж्рдпрдкि рдпрд╣ рдкрд╣рдЪाрди рднी рдЕрдиिрдд्рдп рдеी, рдХिрди्рддु рдоाрдиों рдЙрд╕рдХी рдПрдХ рдЕрдоिрдЯ рдЫाрдк  рдЙрд╕рдХे рдорди рдкрд░ рдеी । рджूрд╕рд░े рддрдоाрдо рдЕрдиुрднрд╡ों, рдЙрдирдХी рдкрд╣рдЪाрди рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕्рдоृрддि рдХे рдмрдирдиे-рдоिрдЯрддे рд░рд╣рдиे рдкрд░ рднी рдпрд╣ рд╕्рдоृрддि рдЙрдирдХी рддрд░рд╣ рдмрдирддी-рдоिрдЯрддी рдирд╣ीं рдеी । рдФрд░ рдмрдЪрдкрди рдХी рдХुрдЫ рдмрд╣ुрдд рдЫोрдЯी-рдЫोрдЯी рд╡े рдШрдЯрдиाрдПँ рдеीं, рдЬो рдХिрд╕ी рднी рд╢िрд╢ु-рдорди рдоें рд╕्рд╡рдк्рди рд╕ी рдЕंрдХिрдд рд╣ो рдЬाрдпा рдХрд░рддी рд╣ैं । рд╡े рдкुрдиः рдкुрдиः рдмрд░рд╕ों рдмाрдж рднी рд╕्рд╡рдк्рди рдоें рдпा рдЕрдЪाрдирдХ рдЕрдиाрдпाрд╕ рдорди рдоें рдЙрднрд░ рдЖрддी рд╣ैं । 

ЁЯФЖЁЯЩПрд╢ाрдпрдж рдЗрд╕े рднाрд╡ाрд╡ेрдЧ, рднाрд╡ाрддिрд░ेрдХ рдпा nostalgia (рдЧृрд╣- рд╡िрд░рд╣, рдШрд░ рдХी рдпाрдж , рдЕрддीрдд рдХी рд▓рд▓рдХ) рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं । рд╡рд╣ рд╕्рдеिрддि,`рдЬрдм рддुрдо рди рд░ुрдХ рдкाрдУ, рди рднाрдЧ рдкाрдУ, рдЬрдм рддुрдо рди рд╕ो рдкाрдУ, рди рдЬाрдЧ рдкाрдУ । ' рдпрд╣ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдХी рдмाрдд рдирд╣ीं рдеी рдХि рд╣рдо рд╕рднी рдХी рддрд░рд╣ рд╣ाрддिрдорддाрдИ рднी рдЕрдкрдиी рдкрд╣рдЪाрди рдХो рднूрд▓рдХрд░, рдЙрдирдХी рдкрд╣рдЪाрди рдоें рд╣ी рдЕрдкрдиा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рджेрдЦрддा рдеा । 

[`рдкंрдЪрднूрддों рдХे рдлंрджे рдоें рдлंрд╕рдХрд░ рд░ोрддे рд╣ुрдП рдм्рд░рд╣्рдо' рдоें рд╣ी рдЕрдкрдиा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рджेрдЦрддा рдеा । рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕े рджिрд╡्рдп рд╣ोрддे рд╣ुрдпे рднी рдЪैрддрди्рдп рдЖрдд्рдоा рдоोрд╣ाрд╡рд░рдг рдоें рдлँрд╕ी рд╣ुрдИ рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдоोрд╣ рдХा рдХाрд░рдг рд╣ै рдПрдХ рдЕрдиिрд░्рд╡рдЪрдиीрдп рд╢рдХ्рддि рдоाрдпा। рдЕрд╡्рдпрдХ्рдд рд╡िрдж्рдпुрдд рдХे рд╕рдоाрди рдоाрдпा рднी рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рджृрд╖्рдЯिрдЧोрдЪрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддी рдкрд░рди्рддु рд╡िрднिрди्рди рд░ूрдкों рдоें рдЙрд╕рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рд╕े рдЙрд╕рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд╕िрдж्рдз рд╣ोрддा рд╣ै। рдмुрдж्рдзि рдкрд░ рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХे рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрдб़े рдЗрд╕ рдЖрд╡рд░рдг рдХो рд╡ेрджाрди्рдд рдоें рдоाрдпा рдХी рдЖрд╡рд░рдг рд╢рдХ्рддि рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै। рдмुрдж्рдзि рдкрд░ рдкрдб़े рдЗрд╕ рдЕрдЬ्рдЮाрди рдЖрд╡рд░рдг рдХे рдХाрд░рдг рдорди рдЕрдиाрдд्рдо рдЬрдЧрдд् рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕ рдЬрдЧрдд् рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЙрд╕рдХी рджो рдзाрд░рдгाрдпें рджृрдв़ рд╣ोрддी рд╣ैं рдХि (рдХ) рдпрд╣ рд╕рдд्рдп рд╣ै рдФрд░ (рдЦ) рдпрд╣ рдЕрдиाрдд्рдоा (рджेрд╣ рдЖрджि) рд╣ी рдоें рд╣ूँ। рдорди рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдоाрдпा рдХी рдпрд╣ рд╢рдХ्рддि рдоाрдпा рдХी рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рд╢рдХ्рддि рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। рдХрд░्рдордпोрдЧ рдХी рднाрд╡рдиा рд╕े (рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рдерднाрд╡ рд╕े)  рдХрд░्рдо рдХрд░рддे рд░рд╣рдиे рдкрд░ рдмुрдж्рдзि рдХी рд╢ुрдж्рдзि рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рддрдм рдЙрд╕рдХे рд▓िрдпे рд╕рдо्рднрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЖрд╡рд░рдг рдХो рд╣рдЯाрдХрд░ рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдХрд░ рд╕рдХे।  рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдоोрд╣ рдиिрд╡ृрддि рдХा рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै рд╡िрд╖рдпोрдкрднोрдЧ рд╕े рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдкрд░рди्рддु рдЖрдд्рдордЕрдЬ्рдЮाрди рдХे рд╣ोрдиे рдкрд░ рдордиुрд╖्рдп рд╡िрд╖рдпों рд╕े рд╣ी рд╕ुрдЦ рдкाрдиे рдХी рдЖрд╢ा рдоें рджिрдирд░ाрдд рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдХрд░рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рд╢ीрдд рдЛрддु рдоें рдмाрджрд▓ों рд╕े рд╕ूрд░्рдп рдХे рдЖрдЪ्рдЫाрджिрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рдордиुрд╖्рдп рдЕрдЧ्рдиि рдЬрд▓ाрдХрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕рдоीрдк рдмैрдарддा рд╣ै рдХिрди्рддु рдзीрд░ेрдзीрд░े рдмाрджрд▓ों рдХे рд╣рдЯ рдЬाрдиे рдкрд░ рд╕ूрд░्рдп рдХी рдЙрд╖्рдгрддा рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд╡рд╣ рдЕрдЧ्рдиि рдХे рдкाрд╕ рд╕े рдЙрдардХрд░ рдзूрдк рдХा рдЖрдирди्рдж рд▓ेрддा рд╣ै। рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЖрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рдХे рдЕрдЬ्рдЮाрди рдХे рдХाрд░рдг рд╡िрд╖рдпों рдХो рдкाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЪрд▓ рд░рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХी рднाрдЧрджौрдб़ рд╕्рд╡рдд рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдЬрдм рд╡рд╣ рд╕्рд╡-рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдкрд╣рдЪाрди рд▓ेрддा рд╣ै......  рдоें рд╣ी рдЕрдкрдиा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рджेрдЦрддा рдеा । ] 

рдХрдаोрд▓िрдХों рдХे рдЧिрд░ीрд╢ (рдЧ्рд░ीрд╕) рд╕्рдеिрдд рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдЖрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े  рд╡рд╣ рдХेрд╡рд▓ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдХिрдпा рдХрд░рддा рдеा । рдХ्рдпा рдИрд╢्рд╡рд░ рдЙрд╕рдХे рдкिрддा рдХी рддрд░рд╣ рд╣ै? рдпा рдИрд╢्рд╡рд░ рдЙрд╕рдХी рдоाрддा рдХी рддрд░рд╣ рд╣ै? рдЕрд░्рдеाрдд् рдИрд╢्рд╡рд░ рдкुрд░ुрд╖ рд╣ै, рдЕрдерд╡ा рд╕्рдд्рд░ी рд╣ै? рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХो рдЗрд╕ рдмाрд░े рдоें рд╕рди्рджेрд╣ рдирд╣ीं рдеा, рдХि рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХी рддрд░рд╣ рдкुрд░ुрд╖ рд╣ै, рдХिрди्рддु рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рддे рд╕рдордп рдЙрд╕рдХे рдорди рдоें рдк्рд░ाрдпः рдпрд╣ рдк्рд░рд╢्рди рдЙрдарддा рдеा рдХि рдХрд╣ीं рдИрд╢्рд╡рд░ рдЙрд╕рдХी рдоाрддा рдХी рддрд░рд╣ рд╕्рдд्рд░ी рддो рдирд╣ीं рд╣ै?

рдорд╣ेрд╢्рд╡рд░ (рдоिрд╕्рд░) рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рдХो рд▓िрдЩ्рдЧ-рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рджेрдЦрдХрд░ рддो рдЙрд╕े рдпрд╣ी рд▓рдЧा рдеा рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдкुрд░ुрд╖ рд╣ोрдЧा, рдФрд░ рдЗрд╕ी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЙрд╕рдХी рдкूрдЬा рд▓िрдЩ्рдЧ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХी рдЬाрддी рд╣ै । рд╡ैрд╕े рднी рд▓िрдЩ्рдЧ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд▓рдХ्рд╖рдг, рд╕ंрдХेрдд рдпा рдЪिрд╣्рди । рдлिрд░ рдЙрд╕े рдпрд╣ рднी рд▓рдЧрддा рдеा рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдХिрд╕ी рдоाрддा-рдкिрддा рдХी рд╕рди्рддाрди рдирд╣ीं рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рддрдм рдЙрд╕рдХे рдоाрддा-рдкिрддा рдХे рднी рдкूрд░्рд╡рдЬों рдХे рдк्рд░рд╢्рди рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा рдФрд░ рдЗрд╕ рдиिрд░рд░्рдердХ рд╢्рд░ंрдЦрд▓ा рдХा рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд╣ाँ рд╣ै, рдЗрд╕рдХा рдЙрдд्рддрд░ рдирд╣ीं рджिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा । рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдмрд╕ рдЗрддрдиा рд╣ी рдЬाрдирддा рдеा рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ ’рд╡рд╣’ рд╣ै : рдЕрди्рдп рдкुрд░ुрд╖ । рдЬैрд╕े рдЙрд╕े рдпрд╣ рднी рдирд╣ीं рдкрддा рдеा рдХि ’рд╡рд╣’ рд╕्рд╡рдпं рд╕्рдд्рд░ी рд╣ै рдпा ’рдкुрд░ुрд╖’, рд╡ैрд╕े рд╣ी рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдЗрд╕ рдмाрдд рд╕े рднी рдЕрдирднिрдЬ्рдЮ рдеा,рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ ’рдПрдХ’ рд╣ै рдпा ’рдЕрдиेрдХ’ ???। рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдпрд╣ рдЕрд╡рд╢्рдп рдЬाрдирддा рдеा рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдЕрдж्рднुрдд्, рдЕрдиिрд░्рд╡рдЪрдиीрдп рдФрд░ рдЕрдж्рд╡िрддीрдп-рдЕрдк्рд░рддिрдо (unique) рд╣ै, рдФрд░  рдЙрд╕рдХे рдФрд░ рд╕рдорд╕्рдд рдЕрди्рдп рдЬीрд╡ों рдХी рддрд░рд╣ рдЪेрддрди рднी рд╣ै ।

рдХिрди्рддु рдХрднी-рдХрднी рдРрд╕ी рд╕्рдеिрддिрдпाँ рднी рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдЖ рдХрд░рддी рдеीं рдЬрдм рднाрд╡-рд╡िрднोрд░ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╡рд╣ рдЙрд╕ рд╕рдд्рддा рд╕े рдЗрддрдиा рдПрдХीрднूрдд рд╣ोрдХрд░ рдЙрд╕рдоें рдиिрдордЧ्рди рд╣ो рдЬाрддा рдеा, рдЬрдм рдЙрд╕े рд╕ंрд╕ाрд░, рдЬрдЧрдд् рдФрд░ рджेрд╣-рдорди-рдк्рд░ाрдг рддрдеा рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХी рд╕ुрдз-рдмुрдз рдирд╣ीं рд░рд╣ рдЬाрддी рдеी।  рддो рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЕрд╣ं-рднाрд╡рдиा рд╣ी рдХैрд╕े рд░рд╣ рд╕рдХрддी рдеी ? рдмुрдж्рдзि рдаिрдардХ рдЬाрддी рдеी, рдХिрди्рддु рдЪिрдд्рдд рд╕рдоाрд╣िрдд рд╣ोрдХрд░ ’рди рд╡्рдпрддीрдд рд╣ोрдиेрд╡ाрд▓े рд╕рдордп’ рдоें рдЦोрдпा / рд▓ीрди рд░рд╣рддा рдеा ।  

рд╡рд╣ рд╕्рдеिрддि ---`рдЬрдм рддुрдо рди рд░ुрдХ рдкाрдУ, рди рднाрдЧ рдкाрдУ, рдЬрдм рддुрдо рди рд╕ो рдкाрдУ, рди рдЬाрдЧ рдкाрдУ ।

--рдпрджा рддे рдоोрд╣рдХрд▓िрд▓ं рдмुрдж्рдзिрд░्рд╡्рдпрддिрддрд░िрд╖्рдпрддि। 

рддрджा рдЧрди्рддाрд╕ि рдиिрд░्рд╡ेрджं рд╢्рд░ोрддрд╡्рдпрд╕्рдп рд╢्рд░ुрддрд╕्рдп рдЪ।।52 

(рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп  2/52)   рдЬрдм рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдмुрдж्рдзि рдоोрд╣рд░ूрдкी рджрд▓рджрд▓ (рдХрд▓िрд▓)  рдХो рддрд░ рдЬाрдпрдЧी, рддрдм рддुрдо рдЙрди рд╕рдм  рд╕ुрдиे рд╣ुрдП рдФрд░ рд╕ुрдирдиे рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рднोрдЧों рд╕े рдиिрд░्рд╡ेрдж (рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп) рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдУрдЧे।  

рдЙрд╕ рд╕рдордп рдЙрд╕рдХी (рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХी) рдмुрдж्рдзि рдХुрдг्рдаिрдд рдирд╣ीं, рдиिрд╢्рдЪрд▓ рдФрд░ рд╕्рддрдм्рдз рд░рд╣рддी рдеी : рдЙрд╕ рдоोрд╣ाрд╡рд░рдг рднेрджрдХрд░ рдФрд░ рд╡िрд╡ेрдХрдЬрдиिрдд рдЖрдд्рдордЬ्рдЮाрди рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рдХрд░्рдордпोрдЧ рдХे рдлрд▓ рдкрд░рдоाрд░्рде-рдпोрдЧ рдХो рддुрдо рдХрдм рдкाрдУрдЧे рддो рд╕ुрдиो-

рд╢्рд░ुрддिрд╡िрдк्рд░рддिрдкрди्рдиा рддे рдпрджा рд╕्рдеाрд╕्рдпрддि рдиिрд╢्рдЪрд▓ा। 

рд╕рдоाрдзाрд╡рдЪрд▓ा рдмुрдж्рдзिрд╕्рддрджा рдпोрдЧрдорд╡ाрдк्рд╕्рдпрд╕ि।।53 

(рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп ,  2/53)рдЬрдм рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡िрд╖рдпों рдХो рд╕ुрдирдиे рд╕े рд╡िрдЪрд▓िрдд рд╣ुрдИ рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдмुрдж्рдзि рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рдЕрдЪрд▓ рдФрд░ рд╕्рдеिрд░ рд╣ो рдЬाрдпेрдЧी рддрдм рддुрдо (рдкрд░рдоाрд░्рде) рдпोрдЧ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ोрдЧे।। рдЬрдм рдкाँрдЪो рдЬ्рдЮाрдиेрди्рдж्рд░िрдпों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрд╖рдпों рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдкрд░ рднी рдЬिрд╕рдХी рдмुрдж्рдзि рдЕрд╡िрдЪрд▓िрдд рд░рд╣рддी рд╣ै рддрдм рдЙрд╕े рдпोрдЧ рдоें рд╕्рдеिрдд рд╕рдордЭा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ाрдоाрди्рдпрдд рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХे рд╡िрд╖рдп рдЧ्рд░рд╣рдг рдХे рдХाрд░рдг рдорди рдоें рдЕрдиेрдХ рд╡िрдХ्рд╖ेрдк рдЙрдарддे рд╣ैं। рдпोрдЧрд╕्рде рдкुрд░ुрд╖ рдХा рдорди рдЗрди рд╕рдмрдоें рдиिрд╢्рдЪрд▓ рд░рд╣рддा рд╣ै। 

рддाрдд्рдкрд░्рдп рдпрд╣ рдХि рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдпोрдЧाрд░ूрдв рд╕्рдеिрддि рдоें рдеा। 

рдЖрд░ुрд░ुрдХ्рд╖ोрд░्рдоुрдиेрд░्рдпोрдЧं рдХрд░्рдо рдХाрд░рдгрдоुрдЪ्рдпрддे। 

рдпोрдЧाрд░ूрдврд╕्рдп рддрд╕्рдпैрд╡ рд╢рдоः рдХाрд░рдгрдоुрдЪ्рдпрддे।।3

 рдпोрдЧ рдоें рдЖрд░ूрдв़ рд╣ोрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╡ाрд▓े рдоुрдиि рдХे рд▓िрдП рдХрд░्рдо рдХрд░рдиा рд╣ी рд╣ेрддु (рд╕ाрдзрди) рдХрд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдпोрдЧाрд░ूрдв़ рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рдЙрд╕ी рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд▓िрдП рд╢рдо рдХो (рд╢ांрддि, рд╕ंрдХрд▓्рдкрд╕ंрди्рдпाрд╕) рд╕ाрдзрди рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै।।

рдорди рдХे рд╕рдордд्рд╡ рдк्рд░ाрдк्рдд рдпोрдЧाрд░ूрдв़ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдЬ्рдЮाрдирд░ूрдк рд╢рдо рдЕрд░्рдеाрдд् рд╢ांрддि рд╡рд╣ рд╕ाрдзрди рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдкूрд░्рдгрд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।

рдпрд╣ाँ рдпोрдЧाрд░ूрдв़ рд╣ोрдиे рдХे рд╡िрд╖рдп рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрд╢्рд╡ाрд░ोрд╣рдг (рдШोрдб़े рдХी рд╕рд╡ाрд░ी) рдХे рдЕрдд्рдпрди्рдд рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд░ूрдкрдХ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдпрджि рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдпुрдж्рдз рдХे рдЕрд╢्рд╡ рдХो рдЕрдкрдиे рдкूрд░्рдгрд╡рд╢ рдоें рдХрд░рдиा рдЪाрд╣े рддो рдХुрдЫ рдХाрд▓ рддрдХ рдЙрд╕े рдЙрд╕ рдЕрд╢्рд╡ рдкрд░ рд╕рд╡ाрд░ рд╣ोрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдкैрд░ рдХो рдкाрдпрджाрди рдкрд░ рд░рдЦрдХрд░ рдЬीрди рдкрд░ рдЭूрд▓рддे рд╣ुрдП рджूрд╕рд░े рдкैрд░ рдХो рдкृрде्рд╡ी рд╕े рдЙрдаाрдХрд░ (рдЙрдЫрд▓рдХрд░) рдЕрд╢्рд╡ рдХी рдкीрда рдкрд░ рдмैрдардиे рдФрд░ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рд╡рд╢ рдоें рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै। рдПрдХ рдмाрд░ рдЙрд╕ рдкрд░ рд╕рд╡ाрд░ рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рд╡рд╢ рдоें рд░рдЦрдиा рд╕рд░рд▓ рдХाрд░्рдп рд╣ै। рдкрд░рди्рддु рддрдм рддрдХ рдЕрд╢्рд╡ाрд░ोрд╣ी рдХो рдЙрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╕े рдЧुрдЬрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै рдЬрдм рддрдХ рд╡рд╣ рдкूрд░्рдгрд░ूрдк рд╕े рди рдЕрд╢्рд╡ рдкрд░ рдмैрдаा рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рди рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдЦрдб़ा рд╣ोрддा рд╣ै।

рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें рд╣рдо рдХेрд╡рд▓ рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╣ोрддे рд╣ैं рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рде рд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ुрдП рд╣рдо рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдХрд░рддे рд╣ैं рдкрд╕ीрдиा рдмрд╣ाрддे рд╣ैं рд░ोрддे рд╣ैं рд╣ँрд╕рддे рд╣ैं। рдЬрдм рд╡्рдпрдХ्рддि рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХрд░्рдоों рд╕े рдердХ рдЬाрддा рд╣ै рддрдм рд╡рд╣ рдордиोрд░ूрдк рдЕрд╢्рд╡ рдкрд░ рдЖрд░ूрдв़ рд╣ोрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै। рдРрд╕े рд╣ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдХрд╣рддे рд╣ैं рдЖрд░ुрд░ुрдХ्рд╖ (рдЖрд░ूрдв़ рд╣ोрдиे рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рд╡ाрд▓ा)। рд╡рд╣ рдкुрд░ुрд╖ рдХрд░्рдо рддो рдкूрд░्рд╡ рдХे рд╕рдоाрди рд╣ी рдХрд░рддा рд╣ै рдкрд░рди्рддु рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рде рдХो рдд्рдпाрдЧрдХрд░। рдпрдЬ्рдЮ рднाрд╡рдиा рд╕े рдХिрдпे рдЧрдпे рдХрд░्рдо рд╡ाрд╕рдиाрдУं рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рдХे рдЕрди्рддрдХрд░рдг рдХो рд╢ुрдж्рдз рдПрд╡ं рд╕ुрд╕ंрдЧрдаिрдд рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं। рдРрд╕े рд╢ुрдж्рдзाрди्рддрдХрд░рдг рд╡ाрд▓े рд╕ाрдзрдХ рдХो рд╢рдиैрд╢рдиै рдХрд░्рдо рд╕े рдиिрд╡ृрдд्рдд рд╣ोрдХрд░ рдордиःрд╕ंрдпोрдЧ рдХा рдЕрдн्рдпाрд╕ рдЕрдзिрдХ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЬрдм рд╡рд╣ рдорди рдкрд░ рд╡िрдЬрдп рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдХे рдЙрд╕рдХी рдк्рд░рд╡ृрдд्рддिрдпों рдХो рдЕрдкрдиे рд╡рд╢ рдоें рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै рддрдм рд╡рд╣ рдпोрдЧाрд░ूрдв़ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 

рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕ाрдзрдиा рдХी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдиिрд╖्рдХाрдо рдХрд░्рдо рд╕рдоीрдЪीрди рд╣ै рдкрд░рди्рддु рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ुрдП рд╕ाрдзрдХ рдХो рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдЖрдд्рдордЪिрди्рддрдирд░ूрдк рдиिрджिрдз्рдпाрд╕рди। рдкрд╣рд▓े рдЕрд╣ंрдХाрд░ рд░рд╣िрдд рдХрд░्рдо рд╕ाрдзрди рд╣ै рдФрд░ рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдз्рдпाрди। рдЗрд╕ рдз्рдпाрдиाрдн्рдпाрд╕ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рддрдм рддрдХ рд╣ोрддी рд╣ै рдЬрдм рддрдХ рд╕ाрдзрдХ рдиिрд╢्рдЪрдпाрдд्рдордХ рд░ूрдк рд╕े рдпрд╣ рдЕрдиुрднрд╡ рди рдХрд░ рд▓े рдХि рд╢ुрдж्рдз рдЖрдд्рдоा рд╣ी рдкाрд░рдоाрд░्рдеिрдХ рд╕рдд्рдп рд╡рд╕्рддु рд╣ै рди рдХि рдЕрд╣ंрдХाрд░। рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╡рд╣ рдХрд░्рдо рдХрд░े рдЕрдерд╡ा рди рдХрд░े рдЙрд╕े рдЗрд╕ рдЬ्рдЮाрди рдХी рд╡िрд╕्рдоृрддि рдирд╣ीं рд╣ोрддी

рдз्рдпाрдирдпोрдЧ рдкрд░ рдЖрд░ूрдв़ рд╣ोрдиे рдХे рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдердо рд╕ाрдзрди рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХрд░्рдо। рдЬрдЧрдд् рдоें рдХрд░्рддृрдд्рд╡ рдХे рдЕрднिрдоाрди рдФрд░ рдлрд▓ाрд╕рдХ्рддि рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рдХे рдХрд░्рдо рдХрд░рдиे рд╕े рдкूрд░्рд╡ рд╕ंрдЪिрдд рд╡ाрд╕рдиाрдУं рдХा рдХ्рд╖рдп рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рдирдИ рд╡ाрд╕рдиाрдПं рдЙрдд्рдкрди्рди рдирд╣ीं рд╣ोрддीं।

рдпрджा рд╣ि рдиेрди्рдж्рд░िрдпाрд░्рдеेрд╖ु рди рдХрд░्рдорд╕्рд╡рдиुрд╖рдЬ्рдЬрддे। 

рд╕рд░्рд╡рд╕рдЩ्рдХрд▓्рдкрд╕рди्рди्рдпाрд╕ी  рдпोрдЧрд░ूрдврд╕्рддрджोрдЪ्рдпрддे।।4 

(рдЧीрддा рдЕрдз्рдпाрдп 6/3, 6/4) рдЬрдм (рд╕ाрдзрдХ) рди рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХे рд╡िрд╖рдпों рдоें рдФрд░ рди рдХрд░्рдоों рдоें рдЖрд╕рдХ्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рддрдм рд╕рд░्рд╡ рд╕ंрдХрд▓्рдкों рдХे рд╕ंрди्рдпाрд╕ी рдХो рдпोрдЧाрд░ूрдв़ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।। рдХрд░्рдоों рдХा рд╕ंрди्рдпाрд╕ рддрднी рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП рдЬрдм рдорди рдХे рдКрдкрд░ рдкूрд░्рдг рд╕ंрдпрдо рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдпा рд╣ो। рдЗрд╕рдХे рдкूрд░्рд╡ рд╣ी рдХрд░्рдоों рдХा рдд्рдпाрдЧрдиा рдЙрддрдиा рд╣ी рд╣ाрдиिрдХाрд░рдХ рд╣ोрдЧा рдЬिрддрдиा рдХि рдпोрдЧाрд░ूрдв़рдд्рд╡ рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рдХрд░्рдоों рд╕े рдорди рдХो рдХ्рд╖ुрдм्рдз рдХрд░рдиा। рдЙрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рддो рд╕ाрдзрди рд╣ै рд╢рдо। рдорди рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХे рдмिрдиा рдЗрди्рдж्рд░िрдпों рдХी рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рд╡िрд╖рдпों рдХी рдУрд░ рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддी। рдпрджि рдорди рдХो рдЖрдирди्рджрд╕्рд╡рд░ूрдк рдЖрдд्рдорддрдд्рдд्рд╡ рдХे рдз्рдпाрди рдоें рд▓рдЧाрдпा рдЬाрдп рддो рдЙрд╕ рдиिрд░्рд╡िрд╖рдп рдЖрдирди्рдж рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд▓ेрдиे рдХे рдЙрдкрд░ाрди्рдд рд╡рд╣ рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рд╡िрд╖рдпों рдХे рдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ुрдЦों рдХी рдЦोрдЬ рдоें рдирд╣ीं рднрдЯрдХेрдЧा। 

рдХाрдкाрд▓िрдХों рдХे рдирдЧрд░ рдоें рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХी рд╕्рдеिрддि 'рдЖрд░ुрд░ुрдХ्рд╖' рдоुрдиि рдХी рдеी, рддो рдХрдаोрд▓िрдХों рдХे рдирдЧрд░ рдоें 'рдпोрдЧाрд░ूрдв' рдХी ! рджोрдиों рд╣ी рд╕्рдеिрддिрдпाँ рд╢рдоः / рд╢ं рд╢рдорди-рдзрд░्рдо рдХे рджो рд╕ोрдкाрди рдеे рдЬिрдирдХा рд╕्рдеाрди рдЙрд╕рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдеा ।

 рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рдпा рдЕрдкрдиे-рдЖрдк (рдЖрдд्рдоा) рдХो рдЬाрдирдиे-рд╕рдордЭрдиे рдХा рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै рд╡рд╣ рд╣ोрдиा। рдФрд░ рдпрд╣ рддрднी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдЬрдм рдмुрдж्рдзि рдиिрд╢्рдЪрд▓ рдФрд░ рдЬिрдЬ्рдЮाрд╕ा рдк्рд░рдмрд▓ рд╣ो। рдмुрдж्рдзि рдХुрдг्рдаिрдд рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рд╕्рддрдм्рдз рд╣ो।рдпрд╣ рдЖрдХрд╕्рдоिрдХ рд╕ंрдпोрдЧ рдирд╣ीं рдеा рдХि рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХा рдиाрдо рдЕрджрдо / рдЖрджрдо (Adam) рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдорд░ рд╣ो рдЧрдпा। рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЙрд╕े 'рдк्рд░рдердо рдк्рд░рд╡рдХ्рддा' (The First Prophet) рднी рдХрд╣ा рдЧрдпा।

ЁЯФЖЁЯЩПрд╣ाрддिрдо-рддाрдИ рдХा рдпрдЬ्рдЮोрдкрд╡ीрдд рд╕ंрд╕्рдХाрд░ : [рднृрдЧुрд╡рд▓्рд▓ी / The Bridge-Valley/ рдХृрд╖्рдг-рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж,  рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж / рд╢рдорди-рдзрд░्рдо рдпा рд╢рдордирд╡ाрдж  рдзाрд░्рдоिрдХ рдкрд░рдоाрдиंрдж рдХी рд╡рд╣ рддрдХрдиीрдХ ' рдЬो рджूрд╕рд░ों рдХे рдХрд╣рдиे рдкрд░ рдЪेрддрдиा рдХी рдПрдХ рдмрджрд▓ी рд╣ुрдИ рд╕्рдеिрддि- рдЬैрд╕े рдЯ्рд░ांрд╕ рдоें рдкрд╣ुँрдЪрдХрд░, рдЖрдд्рдоा рдХी рджुрдиिрдпा рд╕े рд╕ंрдкрд░्рдХ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।  рд╢рдордирд╡ाрдж рдЗрд╕ рдЖрдзाрд░ рдХो рд╕рдоाрд╣िрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рд╢рдордирд╡ाрджी рдоाрдирд╡ рджुрдиिрдпा рдФрд░ рдЖрдд्рдоा рдХी рджुрдиिрдпा рдХे рдмीрдЪ рдордз्рдпрд╕्рде рдпा рд╕ंрджेрд╢рд╡ाрд╣рдХ рд╣ैं। рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╢рдоां рд▓ोрдЧ рдЖрдд्рдоा рдХो рдаीрдХ рдХрд░рдХे рдмीрдоाрд░िрдпों рдФрд░ рдмीрдоाрд░िрдпों рдХा рдЗрд▓ाрдЬ рдХрд░рддे рд╣ैं।](Shamanism- derives from the Russian word ┼бam├бn,  the Sanskrit word ┼Ыramaс╣Зa; the term was adopted by Russians interacting with the indigenous peoples in Siberia. the word "shamanism" among anthropologists is Arabic term shaitan (meaning "devil" "anybody who contacts a spirit world while in an altered state of consciousness.")'

рдЬрдм рд╣ाрддिрдо-рддाрдИ рдХा рдпрдЬ्рдЮोрдкрд╡ीрдд рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╣ुрдЖ рддो рд╡рд╣ рдЛрд╖ि рднृрдЧु - рдЕрдЩ्рдЧिрд░ा (Angel) рдХे рдЧोрдд्рд░ рдХे рдЧुрд░ुрдХुрд▓ рдХा рдЕрди्рддेрд╡ाрд╕ी рд╣ो рдЧрдпा । рддрдм рдЙрд╕े рдЖрдЪाрд░्рдп рдХे рдЕрди्рдп рд╢िрд╖्рдпों рдХे рд╕ाрде рд╢िрдХ्рд╖ा-рд╕рдд्рд░ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрдиे рдХा рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ुрдЖ । рджूрд╕рд░े рд╕рднी рд╢िрд╖्рдп рдЕрднी рдмाрд▓рдХ рд╡рдЯुрдХ рдеे, рдЬрдмрдХि рд╣ाрддिрдо-рддाрдИ рдЖрдпु рдХे рддीрд╕рд░े рдкреЬाрд╡ (рд╡ाрдирдк्рд░рд╕्рде рдЕрд╡рд╕्рдеा -50 рд╕े 75 рд╡рд░्рд╖) рдХो рдкाрд░ рдХрд░ рдЪुрдХा рдеा । 

"рдЖрдЪाрд░्рдп рдиे рдЙрд╕рд╕े рдЙрд╕рдХे рдкूрд░्рд╡-рдЬीрд╡рди рдХा рд╡ृрдд्рддाрди्рдд рдХ्рдпों рдирд╣ीं рдкूрдЫा?" рд╣ाрддिрдо рддाрдИ рдХे рдЗрд╕ рдк्рд░рд╢्рди рдкрд░ рдЖрдЪाрд░्рдп рдиे рдХрд╣ा :"рддुрдо рдЖрдпु рдХे рддीрд╕рд░े рдкреЬाрд╡ (рд╕ोрдкाрди) рдХो рдкाрд░ рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ो । рдпे рд╡рдЯुрдХ рдЕрднी рдЖрдпु рдХे рдкрд╣рд▓े рдкреЬाрд╡ рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ैं । рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп рдХी рджीрдХ्рд╖ा рджी рдЧрдИ । рдЖрдпु рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рддुрдо рдЧृрд╣рд╕्рде рдЖрд╢्рд░рдо рдХी рдорд░्рдпाрджा рдкूрд░ी рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ो । рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕ рдкूрд░्рд╡-рдЬीрд╡рди рд╕े рдиिрд╡ृрдд्рдд рд╣ोрдХрд░ рдЗрд╕ рд╡ाрдирдк्рд░рд╕्рде рдЬीрд╡рди рдоें рдк्рд░рд╡ृрдд्рдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рддुрдо рд╡ैрд╕े рднी рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп рдоें рд╣ी рд╕्рдеिрдд рд╣ो । 

рд╡े рдм्рд░рд╣्рдордЪाрд░ी рд╡рдЯुрдХ рднी рдк्рд░рдХृрддि рд╕े рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ैं рдФрд░ рдпрджि рдЕрднी рдЙрди्рд╣ें рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рддो рд╡े рдЖрдпु рдХे рдЖрдЧाрдоी рд╕ोрдкाрди рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рд╕े рдкूрд░्рд╡ рд╣ी рд╡िрд╡ेрдХ-рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп рдХी рдЙрд╕ рднूрдоिрдХा рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ेंрдЧे рдЬिрд╕े рддुрдордиे рддुрдо्рд╣ाрд░े рдкूрд░्рд╡ рдХे рд╢ुрдн рдХрд░्рдоों рд╕े рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдЖрдпु рдХे рдЗрд╕ рд╕ोрдкाрди рдкрд░ рдЕрджृрд╢्рдп рд╕ंрдпोрдЧ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рд╣ै। рдЕрджृрд╢्рдп рдЗрд╕рд▓िрдП рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕े рдИрд╢्рд╡рд░-рдХृрдкा рдпा рджैрд╡ рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै । рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ी рджेрд╡рддा рд╣ै (рдЕрд╡рддाрд░ рд╡рд░िрд╖्рда рд╣ै)  рдЬिрд╕े рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдпрдкूрд░्рд╡рдХ рд╡рд░्рдгों рдХे рдЕрдн्рдпाрд╕ рд╕े (рдЧुрд░ुрд╡ाрдХ्рдп рд╕े) рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै । рдЗрд╕ी рджेрд╡рддा рдХा рдиाрдо рд╢ंрдХрд░, рд╢рдо्рднू рдЖрджि рд╣ै рдЬो рдкрд░िрдгाрдо (рдкрд░ि-рдиाрдо) рдХे рд░ूрдк рдоें рд╢ाрди्рдд рдХी рддрд░рд╣ рднी рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै । рдпрд╣ी (рд╢рдо् - рд╡рд░्рдг) рд╢ाрди्рддि рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рдиिрдд्рдп-рддृрдк्рдд рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рд╣ै । рдЗрд╕ी рдк्рд░рдЪ्рдЫрди्рди рд╢ाрди्рдд рдХो рд╢ाрди्рддि-рдкाрда рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░рдХрдЯрддः рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै । рдЕрдм рддुрдо рдЗрд╕ рдХрдХ्рд╖ा рдХे рдЫाрдд्рд░ рд╣ो рдЕрд░्рдеाрдд् рдЗрд╕ рд╢िрд╖्рдп рдоंрдбрд▓ рдХी рдЫाрдпा рдоें рд╣ो, рдЕрддः рдпрд╣ाँ рдмैрдардХрд░ рдЗрд╕рдХी рдпрд╣ рд╢िрдХ्рд╖ा рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ो ।"рддрдм рдЖрдЪाрд░्рдп рдиे рд╢ाрдо (рд╕ाрдо) рд╕्рд╡рд░ों рдоें рд╢ाрди्рддि-рдкाрда рдХा рдЙрдкрджेрд╢ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХिрдпा :реР рд╢ं рдиो рдоिрдд्рд░ः । рд╢ं рд╡рд░ुрдгः । рд╢ं рдиो рднрд╡рдд्рд╡рд░्рдпрдоा ।рд╢ं рдиो рдЗрди्рдж्рд░ो рдмृрд╣рд╕्рдкрддिः । рд╢ं рдиो рд╡िрд╖्рдгुрд░ुрд░ुрдХ्рд░рдоः ।рдирдоो рдм्рд░рд╣्рдордгे । рдирдорд╕्рддे рд╡ाрдпो । рдд्рд╡рдоेрд╡ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ं рдм्рд░рд╣्рдоाрд╕ि । рдд्рд╡ाрдоेрд╡ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ं рдм्рд░рд╣्рдо рд╡рджिрд╖्рдпाрдоि ।рдЛрддं рд╡рджिрд╖्рдпाрдоि । рд╕рдд्рдпं рд╡рджिрд╖्рдпाрдоि ।рддрди्рдоाрдорд╡рддु । рддрдж्рд╡рдХ्рддाрд░рдорд╡рддु । рдЕрд╡рддु рдоाрдо् । рдЕрд╡рддु рд╡рдХ्рддाрд░рдо् ।реР рд╢ाрди्рддिः рд╢ाрди्рддिः рд╢ाрди्рддिः ॥

рдЯिрдк्рдкрдгी : рд╕ुрд░рд▓ोрдХ рдХो рддрдм рд╕ुрд░ीрдп / рд╕्рд╡рд░ीрдп / рд╕्рд╡рд░ीрдпा рдЖрджि рдиाрдоों рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा । рд▓ोрдХрднाрд╖ा рдХे рдк्рд░рднाрд╡ (рдЕрд╕рд░) рд╕े рдЗрд╕рдоें ’рдЕ’ рдЙрдкрд╕рд░्рдЧ рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╣ोрдиे рд╕े рдЗрд╕े рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдЕрд╕ुрд░ीрдп рдпा рдЕрд╕ीрд░िрдпा рдФрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рд╕ीрд░िрдпा (рд╢ाрдо) рдХрд╣ा рдЬाрдиे рд▓рдЧा । рдпрд╣ рд╣ै рд╕ीрд░िрдпा / рд╢ाрдо рдХा рдк्рд░ाрдЧिрддिрд╣ाрд╕ । рдЙрд░्рджू рднाрд╖ा рдоें рд╕ीрд░िрдпा рдХो рд╢ाрдо рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 'рд╕ाрдо' рд╡ैрд╕े рддो рд╕ाрдорд╡ेрдж рдХा рддрдд्рд╡ рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЕрд░्рде-рд╕ाрдо्рдп (purport / meaning) рддрдеा рдз्рд╡рдиि-рд╕ाрдо्рдп (phonetics) рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ 'Psalm' (рд╢ाрдо рдпा рдзрд░्рдордЧीрдд) рдХो рдЗрд╕ी рдХा рд╕рдЬ्рдЮाрдд (cognate) рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕ाрднाрд░ Vinay Kumar Vaidya/ https://swaadhyaaya.blogspot.com/2019/07/the-bridge-valley.html

 рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЖрд░рдг्рдпрдХ рдХे 7 рд╡ें, 8 рд╡ें рдФрд░ 9 рд╡ें рдЕрдз्рдпाрдп рдХो рддैрдд्рддिрд░ीрдп рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। 7 рд╡ें рдЕрдз्рдпाрдп рдХो рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдоें *рд╢ीрдХ्рд╖ा рд╡рд▓्рд▓ी* рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдорд░рдг рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХрд░рдг рдоें рджी рдЧрдпी рд╢िрдХ्рд╖ा (3H рд╡िрдХाрд╕ рдХे 5 рдЕрдн्рдпाрд╕) рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬो рд╡्рдпрдХ्рддि рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рдЧрдаिрдд рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЕрдн्рдпुрджрдп рдФрд░ рдиिःрд╢्рд░ेрдпрд╕ рджोрдиों рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी 'рдм्рд░рд╣्рдорд╡िрдж्рдпा' рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдЗрд╕ी рднाрд╡ рдХो рд╕рдордЭाрдиे рдХे рд▓िрдпे, рджीрд░्рдШ 'рдИ' рдХी рдоाрдд्рд░ा рд▓рдЧाрдХрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХрд░рдг рдХा рдиाрдо -'рд╢ीрдХ्рд╖ा-рд╡рд▓्рд▓ी ' рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै।  

рдЗрд╕ *рд╢ीрдХ्рд╖ा рд╡рд▓्рд▓ी* рдХा рдк्рд░рдердо рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоंрдЧрд▓ाрдЪрд░рдг рдХी рддрд░рд╣ рд╣ै। `рдд्рд╡ाрдоेрд╡ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ं рдм्рд░рд╣्рдо рд╡рджिрд╖्рдпाрдоि। рддुрдо рд╣ी рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдм्рд░рд╣्рдо рд╣ो । рдЕрддः рддुрдо्рд╣ें рд╣ी рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рддौрд░ рдкрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХрд╣ूंрдЧा । рдЛрдд рдмोрд▓ूंрдЧा । рд╕рдд्рдп рдмोрд▓ूंрдЧा । рд╡рд╣ рдм्рд░рд╣्рдо рдоेрд░ी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░ें । рд╡рд╣ рд╡рдХ्рддा рдЖрдЪाрд░्рдп рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░ें । рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░ें рдоेрд░ी । рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░ें рд╡рдХ्рддा рдЖрдЪाрд░्рдп рдХी । рдд्рд░िрд╡िрдз рддाрдк рдХी рд╢ांрддि рд╣ो । 

 рдЗрд╕рдХे рдЙрдкрд░ांрдд рдж्рд╡िрддीрдп рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рдЛрд╖ि рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рд╣рдо рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХрд░ेंрдЧे। рддीрд╕рд░े рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рд╡े рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдпोрдЬрди рдмрддाрддे рд╣ैं рдХि рдЗрд╕рд╕े рдЧुрд░ु рдФрд░ рд╢िрд╖्рдп рджोрдиों рдХा рдм्рд░рд╣्рдорд╡рд░्рдЪрд╕ рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рддेрдЬ рдмрдв़ेрдЧा, рдпрд╢рд╕्рд╡ी рд╣ोंрдЧे рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ोрдХों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें, рдм्рд░рд╣्рдоांрдб рдХी рдЬ्рдпोрддिрдпों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें, рд╕рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡िрдж्рдпाрдУं рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें, рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдк्рд░рдЬाрдУं рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рддрдеा рд╢рд░ीрд░ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕्рдеूрд▓,рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рддрдеा рдХाрд░рдг рдЗрди рд╕рднी рд░ूрдкों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд▓ोрдХ, рдк्рд░рдЬा, рдЬ्рдпोрддि, рд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдХे рд╕рдорд╕्рдд рд╕्рддрд░ों рдФрд░ рд░рд╣рд╕्рдпों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╡рд░्рдгрди рдХрд░ेंрдЧे

рдЖрдЧे рдЗрд╕ी рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдиौрд╡े рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рдмрддाрддे рд╣ैं рдХि рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп рдФрд░ рдк्рд░рд╡рдЪрди рдХे рдоुрдЦ्рдп рдлрд▓ рд╣ैं – рдЛрдд рдЕрд░्рдеाрдд рдХॉрд╕्рдоिрдХ рдпाрдиी рдм्рд░рд╣्рдоांрдбीрдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдиिрдпрдоों рдХा рдЬ्рдЮाрди, рд╕рдд्рдп рдХा рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рд╕рдд्рдп рдкाрд▓рди рдХी рд╕ाрдорде्рд░्рдп, рддрдк рдХी рд╢рдХ्рддि, рдЖंрддрд░िрдХ рд╢ांрддि рдХी рд╕ाрдорде्рд░्рдп, рдЗंрдж्рд░िрдп рдиिрдЧ्рд░рд╣ рдХी рд╕ाрдорде्рд░्рдп, рд╡ेрджों рдХे рдкрдарди рдкाрдарди рдХी рд╕ाрдорде्рд░्рдп, рдпोрдЧ्рдп рд╕ंрддाрди рдк्рд░рдЬрдирди рдХी рд╕ाрдорде्рд░्рдп, рдХुрдЯुंрдм рдХी рд╡ृрдж्рдзि (рдк्рд░рдЬाрддि) рдХी рд╕ाрдорде्рд░्рдп, рдордиुрд╖्рдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╕рдорд╕्рдд рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХी рд╕ाрдорде्рд░्рдп, рдпрдЬ्рдЮ рдХी рд╕ाрдорде्рд░्рдп рдФрд░ рдЕрддिрдеिрдпों рдХी рдпрдеाрдпोрдЧ्рдп рд╕ेрд╡ा рдХी рд╕ाрдорд░्рде्рдп।

рд╕рдорд╕्рдд рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рдЖрдЪाрд░्рдп 11 рд╡ें рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рджेрддे рд╣ैं рдЗрд╕ рдЕрдиुрд╡ाрдХ рдоें рдЧुрд░ु рдЕрдкрдиे рд╢िрд╖्рдп рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЧृрд╣рд╕्рде рдХो рд╕рдж рдЖрдЪрд░рдгों рдкрд░ рдЪрд▓рдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рджेрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдХрд╣рддा рд╣ै- 'рд╕рдд्рдпं рд╡рдж। рдзрд░्рдоं рдЪрд░ । рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдпाрди्рдоा рдк्рд░рдордж:।' рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕рдд्рдп рдмोрд▓ो, рдзрд░्рдо рдХा рдЖрдЪрд░рдг рдХрд░ो, рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп (рдЕрд░्рдеाрдд рд╕рддрдд рд╕्рд╡-рд╢िрдХ्рд╖ा) рдоें рдЖрд▓рд╕्рдп рдордд рдХрд░ो। рдЕрдкрдиे рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХрд░्рдоों рд╕े рд╕ाрдзрдХ рдХो рдХрднी рдорди рдирд╣ीं рдЪुрд░ाрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЖрдЪाрд░्рдп рдХे рд▓िрдП рдЕрднीрд╖्рдЯ рдзрди рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХрд░рдиे рдХा рд╕рджा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП рдФрд░ рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рд╕рджा рд╕рд╣рдпोрдЧी рдмрдиाрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЖрдЪाрд░्рдп рдХрд╣рддे рд╣ैं-'рдоाрддृ рджेрд╡ो рднрд╡। рдкिрддृ рджेрд╡ो рднрд╡। рдЖрдЪाрд░्рдп рджेрд╡ो рднрд╡। рдЕрддिрдеि рджेрд╡ों рднрд╡।' рдЕрд░्рдеाрдд् рдоाрддा рдХो, рдкिрддा рдХो, рдЖрдЪाрд░्рдп рдХो рдФрд░ рдЕрддिрдеि рдХो рджेрд╡рддा рдХे рд╕рдоाрди рдоाрдирдХрд░ рдЙрдирдХे рд╕ाрде рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░ो। рдпрд╣ рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рдЙрдЪ्рдЪрддा рд╣ै рдХि рдпрд╣ाँ рдоाрддा-рдкिрддा рдФрд░ рдЧुрд░ु рддрдеा рдЕрддिрдеि рдХो рднी рджेрд╡рддा рдХे рд╕рдоाрди рд╕рдо्рдоाрди рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ाँ 'рджाрди' рдХी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд░рдо्рдкрд░ा рд╣ै। рджाрди рд╕рджैрд╡ рдоैрдд्рд░ी-рднाрд╡ рд╕े рд╣ी рджेрдиा рдЪाрд╣िрдП рддрдеा рдХрд░्рдо, рдЖрдЪрд░рдг рдФрд░ рджोрд╖ рдЖрджि рдоें рд▓ांрдЫिрдд рд╣ोрдиे рдХा рднрдп, рдпрджि рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ो рдЬाрдпे, рддो рд╕рджैрд╡ рд╡िрдЪाрд░рд╢ीрд▓, рдкрд░ाрдорд░्рд╢рд╢ीрд▓, рдЖрдЪाрд░рдгрдиिрд╖्рда, рдиिрд░्рдорд▓ рдмुрдж्рдзि рд╡ाрд▓े рдХिрд╕ी рдзрд░्рдордиिрд╖्рда рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕े рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рд▓ेрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЬिрд╕рдиे рд▓ोрдХ-рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдФрд░ рдзрд░्рдоाрдЪрд░рдг рдХो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдЙрддाрд░ рд▓िрдпा, рд╡рд╣ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдоोрд╣ рдФрд░ рднрдп рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рдЙрдЪिрдд рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рджे рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЬीрд╡рди рдХे рдпे рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рд╣ी рдЙрдкाрд╕рдиा рдХे рдпोрдЧ्рдп рд╣ैं।

”рд╕рджा рд╕рдд्рдпрдиिрд╖्рда рд░рд╣рдиा, рдЗрд╕рдоें рдк्рд░рдоाрдж рдирд╣ीं рдХрд░рдиा। рдзрд░्рдордордп рд╣ी рдЖрдЪрд░рдг рдХрд░рдиा, рдЗрд╕рдоें рдк्рд░рдоाрдж рдирд╣ीं рдХрд░рдиा। рд╢ुрдн рдХрд░्рдоों рдоें рдХрднी рдк्рд░рдоाрдж рдордд рдХрд░рдиा। рджेрд╡ рдХाрд░्рдп рдФрд░ рдкूрд░्рд╡рдЬों рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рдХो рдЖрдЧे рд▓े рдЬाрдиे рдХे рдХाрд░्рдп рдоें рдХрднी рдЪूрдХ рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рддрдеा рд╕ंрддрддि рдкрд░ंрдкрд░ा рдЧрддिрдордп рд░рдЦрдиा। рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рдХी рд╕ाрдзрдиा рдоें рдХрднी рдк्рд░рдоाрдж рдордд рдХрд░рдиा рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдз्рдпाрдп рддрдеा рдЬ्рдЮाрди рд╡िрд╕्рддाрд░ рдоें рдХрднी рдЪूрдХ рдирд╣ीं рдХрд░рдиा। рдоाрддा, рдкिрддा, рдЖрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдЕрддिрдеि рдХो рджेрд╡рддुрд▓्рдп рдоाрдирдиा (рд╡िрдж्рдпा, рдЖрдпु, рддрдк рдФрд░ рдЖрдЪрд░рдг рдоें рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬрдм рдШрд░ рдкрд░ рдмिрдиा рдЖрдоंрдд्рд░рдг рдЖ рдЬाрдПँ, рддो рд╡े рд╣ी рдЕрддिрдеि рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдЖрдЬрдХрд▓ рдХे рдЧेрд╕्рдЯ рдпा рдоेрд╣рдоाрди рдХो рдЕрддिрдеि рдирд╣ीं рдХрд╣рддे।)। рдЬो рдиिрд░्рджोрд╖ рдХрд░्рдо рд╣ैं, рдЙрдирдХा рд╣ी рдЖрдЪрд░рдг рдХрд░рдиा। рд╣рдоाрд░े рднी рдЬो рд╕ुрдЪрд░िрдд рд╣ैं, рдЕрдЪ्рдЫे рдЖрдЪрд░рдг рд╣ैं, рдЙрдирдХा рд╣ी рдЕрдиुрд╕рд░рдг рдХрд░рдиा, рдЕрди्рдп рдЖрдЪрд░рдгों рдХा рдирд╣ीं। рдЬो рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╡िрдж्рд╡ाрди рдЖрдпें, рдЙрди्рд╣े рдЖрд╕рди рджेрдиा, рд╡िрд╢्рд░ाрдо рджेрдиा рдФрд░ рд╢्рд░рдж्рдзाрдкूрд░्рд╡рдХ рджाрди рджेрдиा। рд╡िрд╡ेрдХрдкूрд░्рд╡рдХ рд╕ंрдХोрдЪ рд╕рд╣िрдд рдЕрдкрдиी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрддि рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рджाрди рджेрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЬрдм рдЬрд╣ां рдХोрдИ рджुрд╡िрдзा рдпा рд╢ंрдХा рд╣ो, рддो рдЙрдд्рддрдо рд╡िрдЪाрд░ рд╡ाрд▓े рд╕рджाрдЪाрд░ी рд╕े рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рдХрд░ рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рдХрд░рдиा। рдпрд╣ी рдЖрджेрд╢ рд╣ै। рдпрд╣ी рдЙрдкрджेрд╢ рд╣ै।”

рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡рд▓्рд▓ी рдХे рдмाрдж рдЖрдЧे рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рдж рд╡рд▓्рд▓ी рд╣ै рдФрд░ рднृрдЧु рд╡рд▓्рд▓ी рд╣ै। рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡рд▓्рд▓ी рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рдкुрд░ुрд╖ाрд░्рдеों рдХो рд╕рдо्рдкрди्рди рдХрд░ рдЪुрдХे рд╡्рдпрдХ्рддि рдоें рд╣ी рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рдж рдХी рд╕ाрдзрдиा рдФрд░ рдЬ्рдЮाрди рдХी рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдЖрддी рд╣ै, рдЕрди्рдп рдоें рдирд╣ीं। рд╡рд╕्рддुрдд: рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рдж рдХा рд╕ंрдмंрдз рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рд╕े рд╣ै।рддृрддीрдп рдоुंрдбрдХ рдоें рдж्рд╡ा рд╕ुрдкрд░्рдгा рд╕рдпुрдЬा рд╕рдЦाрдпा рд╡ाрд▓ा рдк्рд░рдЦ्рдпाрдд рдоंрдд्рд░ рд╣ै рдЬो рдЖрдд्рдоा рдФрд░ рдкрд░рдоाрдд्рдоा рд╕ंрдмंрдзी рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рд╡िрд╡ेрдЪрдиा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рдпोрдЧ рд╡िрдж्рдпा рд╣ी рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХा рдоूрд▓ рдЖрдзाрд░ рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдЕрдиंрдд рднेрдж рдпा рд░ूрдк рд╕ंрднрд╡ рд╣ैं। рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░ाрдЪीрди рдХाрд▓ рд╕े рднाрд░рдд рдоें рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрди рдеा рдХि рдЬ्рдЮाрди рдЕрдиंрдд рд╣ै। рдм्рд░рд╣्рдоाрдирди्рдж рд╡рд▓्рд▓ी рдХे рдЖрд░ंрдн рдоें рд╣ी рдЙрдкрдиिрд╖рдж рдоंрдд्рд░ рд╣ै – рд╕рдд्рдпं рдЬ्рдЮाрдиं рдЕрдиंрддं рдм्рд░рд╣्рдо। рдм्рд░рд╣्рдо рд╕рдд्рдп рд╣ैं, рдЬ्рдЮाрди рд╣ैं, рдЕрдиंрдд рд╣ैं। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдпрд╣ाँ рд╡िрдж्рдпा рдХे рдЕрдиंрдд рд░ूрдк рд╕рд╣рдЬ рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ैं। рдЖрдпुрд░्рд╡ेрдж рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдпोрдЧ рддрдХ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЬ्рдЮाрди рд╢ाрдЦा рдоें рдЬ्рдЮाрди рдХे рдЕрдиंрдд рд░ूрдк рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ैं

рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╡िрд╡िрдз рдкंрде рдпрд╣ाँ рд╕рд╣рдЬ рд╕्рд╡ीрдХृрдд рд╣ैं; рдкрд░ंрддु рдЙрди рд╕рдмрдХा рдПрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЖрдзाрд░ рд╣ै, рдЬो рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рд╣ै, рдпрд╣ рднी рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╕े рдЬ्рдЮाрдд рд╣ै। рдпे рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдиिрдпрдо рдпा рдЖрдзुрдиिрдХ рдпूрд░ोрдкीрдп рдкрджाрд╡рд▓ी рдоें рдХрд╣ें рддो рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдоूрд▓्рдп рд╣ैं। рдпे рд╣ी рд╕ाрдоाрди्рдп рдзрд░्рдо рдпा рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдзрд░्рдо рдФрд░ рдоाрдирд╡ рдзрд░्рдо рдХрд╣े рдЧрдП рд╣ैं।  5 рдпрдо рд╣ैं - рдЕрд╣िंрд╕ा  рдЕрд░्рдеाрдд् рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░ाрдгी рдпा рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдХिрд╕ी рднी рддрдд्рд╡ рдХे рдк्рд░рддि рдж्рд░ोрд╣ рдФрд░ рдж्рд╡ेрд╖ рдХा рд╕рд░्рд╡рдеा рдЕрднाрд╡, рд╕рдд्рдп, рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп (рд╕ंрдпрдо-рдорди, рд╡рдЪрди , рд╢рд░ीрд░ рд╕े рдкрд╡िрдд्рд░ рд░рд╣рдиा। ) , рдЖрд╕्рддेрдп --рдЕрди्рдп рдХे рд╡рд╕्рддुрдУं рдХे рдк्рд░рддि рдЧिрдж्рдзрджृрд╖्рдЯि рдирд╣ीं рд░рдЦрдиा, рдЕрдкрд░िрдЧ्рд░рд╣, рдорд░्рдпाрджिрдд рднोрдЧ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдорд░्рдпाрджिрдд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ – рдпे рдкाँрдЪ рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдпрдо рдпा рдоूрд▓्рдп рд╣ैं।рдЗрдирдХे рд╕рд░्рд╡рдоाрди्рдп рдЖрдзाрд░ рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпрдХ्рддि, рд╕рдоूрд╣, рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ों рдХी рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं рдХा рд╕рддрдд् рд╕ंрд╡рд░्рдзрди рд╣ी рдЕрдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╣ै।  рдФрд░ рдЬिрди рдЙрдкрдХрд░рдгों рд╕े рдЕрд░्рдеाрдд рдорди рдФрд░ рдмुрдж्рдзि рдХी рдЬिрд╕ рд╕ाрдорде्рд░्рдп рд╕े рдпрд╣ рд╕рдм рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕ рдЖрдд्рдорд╕рдд्рддा рдХे рдоूрд▓ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рд╣ै।

рдЬрдм рдХिрд╕ी рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЖрдд्рдорд╕рдд्рддा рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рд╢्рд░ेрд╖्рда рд▓ोрдЧ рд╣ोंрдЧे рдФрд░ рд╡े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рд╣ोंрдЧे, рддрдм рд╡рд╣ाँ рд╕рднी рдоाрдирд╕ рд╕ंрд░рдЪрдиाрдПं, ( рдоेंрдЯрд▓ рдпा рдЗंрдЯेрд▓ेрдХ्рдЪुрдЕрд▓ рдХाрди्рд╕्рдЯृрдХ्рдЯ) рдорд░्рдпाрджिрдд рдоाрди्рдп рд╣ोंрдЧी рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрдЧा рдХि рд╡े рдкрд░рдоाрд░्рде рд░ूрдк рдоें рдЕंрддिрдо рд╕рдд्рдп рдирд╣ीं рд╣ैं, рд╡े рд╕рдм рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рд╕рдд्рдп рд╣ैं рдФрд░ рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирд╢ीрд▓ рд╕рдд्рдп рд╣ैं। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╡्рдпрдХ्рддि, рдХुрд▓, рдЧोрдд्рд░, рд╡рд░्рдг, рдХ्рд╖ेрдд्рд░, рдЖрджि рд╕рдм рд╕े рдкрд░े рдЬो рдоूрд▓ рддрдд्рд╡ рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рдЬ्рдЮाрди рдХी рд╕ाрдзрдиा рдХो рдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХрд╣ा рдЧрдпा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЬ्рдЮाрддा рд╣ी рд╕рд░्рд╡рдоाрди्рдп рд░рд╣े। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╕े рд╣ी рднाрд░рдд рдоें рдкрд░ा рдФрд░ рдЕрдкрд░ा рджोрдиों рд╡िрдж्рдпाрдУं рдХी рд╕ाрдзрдиा рдкрд░ंрдкрд░ा рдк्рд░рд╡ाрд╣िрдд рд╣ै рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा (****рд╢ीрдХ्рд╖ा рд╡рд▓्рд▓ी***  рд╡рд╣ी рд╣ै рдЬो рдЗрди рджोрдиों рдХा рдЬ्рдЮाрди рджे

рдЗрд╕рдоें рд╕े рдкрд░ाрд╡िрдж्рдпा  рдХा рдоूрд▓ рдЬ्рдЮाрди рд╕рдмрдХो рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै, рдЕрдд: рдпोрдЧ рдФрд░ рдз्рдпाрди рдХी рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рдкрдж्рдзрддि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдд्рдорд╕्рд╡рд░ूрдк рдХा рдЬ्рдЮाрди рд╕рдмрдХे рд▓िрдП рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рдоाрди्рдп рд░рд╣ा। рдЬрдмрдХि рдЕрдкрдиे рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдФрд░ рд╕ाрдорде्рд░्рдп рддрдеा рдк्рд░рддिрднा рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдЕрдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХे рдХिрд╕ рдПрдХ рдпा рдХрддिрдкрдп рдЕрдиुрд╢ाрд╕рдиों рдоें рджрдХ्рд╖рддा рдХो рд╕्рд╡рдзрд░्рдо рдоाрдиा рдЧрдпा। рдЕрдд: рд╕ाрдоाрди्рдп рдзрд░्рдо рдФрд░ рд╕्рд╡рдзрд░्рдо, рджोрдиों рдХा рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдХो рдХрд░ाрдиा рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рднाрд░рддीрдп рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै।

рдпрд╣ाँ рдХुрдЫ рдФрд░ рдЖрдзाрд░рднूрдд рддрде्рдп рд╕्рдорд░рдг рдХрд░ рд▓ेрдиा рдЪाрд╣िрдП। рд╕рдорд╕्рдд рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡ृрдж्рдз рд╕ंрд╡ाрдж рд╣ै рдЕрд░्рдеाрдд рдЬ्рдЮाрди рдХी рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рд╢ाрдЦा рдпा рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рдоें рдЙрдд्рдХрд░्рд╖ рдк्рд░ाрдк्рдд рдЕрдкрдиे рдкूрд░्рд╡рдЬ рд▓ोрдЧों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬो рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा, рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा, рдЙрд╕े рдирдпी рдкीрдв़ी рдХो рджेрдиा рд╣ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдоूрд▓ рдЖрдзाрд░ рд╣ै। рд╡рд╣ी рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрд╕ी рднी рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕рдо्рдпрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡рд╣ рд╣ै рдЬो рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоें рд╣ुрдП рдЬ्рдЮाрдиिрдпों рдЛрд╖िрдпों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╕्рддुрдд, рдиिрд░ूрдкिрдд рдФрд░ рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдпिрдд рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдаीрдХ-рдаीрдХ рдирдпी рдкीрдв़ी рдХो рдк्рд░рджाрди рдХрд░े। рдЕрд░्рдеाрдд् рдЕрдкрдиे рд╡ृрдж्рдзों рд╕े рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░ें। 

рдХ्рдпोंрдХि рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдоूрд▓ рдк्рд░рдпोрдЬрди рдЕрдкрдиे рд╣ी рдкूрд░्рд╡рдЬों рдХे рдЬ्рдЮाрди рдХो рдирдИ рдкीрдв़ी рдХो рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा рд╣ै। рднाрд░рдд рдоें рднी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдЗрд╕ी рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдк्рд░рдпोрдЬрди рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬाрдиी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै।

рдЕрдкрд░ा рд╡िрдж्рдпा рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рдоें рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХो рдЕрдкрдиे рд╣ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдФрд░ рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╕рдоाрдЬ рдХे рд╡ृрдж्рдзों (рдЕрд░्рдеाрдд рдЛрд╖िрдпों) рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬाрдиे рдЧрдП рдФрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдП рдЧрдП рдЬ्рдЮाрди рдХो рдЬाрдирдиा рдЪाрд╣िрдП рддрдеा рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдЕрдкрдиे рд╣ी рд╡ृрдж्рдзों рд╕े рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЬैрд╕ा рд╣рдоाрд░े рд╡ृрдж्рдзों рдиे рдиिрд░्рджेрд╢ рджिрдпा рд╣ै, рд╕ाрд░े рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рднी рд╡ृрдж्рдзों рд╕े рдЬ्рдЮाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा рд╕рд╣рдЬ рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ै। рдЕрдкрдиों рд╕े рд╕ंрд╡ाрдж рди рдХрд░рдХे рдХेрд╡рд▓ рдмाрд╣рд░ी рд╡ृрдж्рдзों рдХे рдЬ्рдЮाрди рдХो рдЬाрдирдиा рддो рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдк्рд░рдпोрдЬрди рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рдиा рд╣ै। рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдоूрд▓ рдк्рд░рдпोрдЬрди рд╣ै рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдЕрдкрдиे рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рд╡ृрдж्рдзों рд╕े (рдЛрд╖िрдпों рд╕े)  рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХा рд╕ंрд╡ाрдж рдХрд░ाрдиा। рдЙрдирдХे рдЬ्рдЮाрди рдХो рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा। рдЗрддिрд╣ाрд╕, рдкुрд░ाрдг, рдЧрдгिрдд, рдЬ्рдпोрддिрд╖, рд╡िрдЬ्рдЮाрди, рдЖрдпुрд░्рд╡ेрдж, рдпोрдЧрд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╕рд╣िрдд рд╕рдорд╕्рдд рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рд╢ाрд╕्рдд्рд░, рд╡्рдпाрдХрд░рдг, рднाрд╖ा рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдЖрджि рд╕рднी рд░ूрдкों рдоें рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХे рдЬ्рдЮाрдиिрдпों рдХो рдЬाрдирдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдлिрд░ рдпूрд░ो-рдЕрдоेрд░िрдХी рд╡िрдж्рд╡ाрди рд╡ृрдж्рдзों рдХी (рднौрддिрдХ) рд╢िрдХ्рд╖ा рдХो рднी рдЕрд╡рд╢्рдп рд╡े рдЬाрдиें।

рдХ्рдпोंрдХि рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдоूрд▓ рдк्рд░рдпोрдЬрди рдЕрдкрдиे рд╣ी рдкूрд░्рд╡рдЬों рдХे рдЬ्рдЮाрди рдХो рдирдИ рдкीрдв़ी рдХो рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा рд╣ै। рднाрд░рдд рдоें рднी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдЗрд╕ी рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдк्рд░рдпोрдЬрди рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬाрдиी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै।рд╣рдоाрд░े рдЬिрд╕ рдкрд░ंрдкрд░ाрдЧрдд рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рдвांрдЪे рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдмрд▓рдкूрд░्рд╡рдХ рддрдеा рдпोрдЬрдиा рдкूрд░्рд╡рдХ рддोрдб़ा рдФрд░ рдлिрд░ 15 рдЕрдЧрд╕्рдд 1947 рдИрд╕्рд╡ी рдХे рдмाрдж рдЙрд╕ рдкрд░ंрдкрд░ा рдЧрдд рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдвांрдЪे рдХो рдЯूрдЯा рдлूрдЯा рдФрд░ рдмिрдЦрд░ा рд╣ी рд░рд╣рдиे рджिрдпा рдЧрдпा, рдЙрд╕े рдлिрд░ рд╕े рдирдП рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдХे рд╕ाрде рдк्рд░ाрдоाрдгिрдХ рд░ूрдк рдоें рд░рдЪे рдЬाрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै।

>>>>>>>>>>>>>











 





рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं: