เคฎेเคฐे เคฌाเคฐे เคฎें

เค—ुเคฐुเคตाเคฐ, 3 เคœूเคจ 2010

๐Ÿ”ฑ๐Ÿ™เคธเคค्เคฏ เค•्เคฏा เคนै ? เคฎाเคจเคตเคœाเคคि เค•ो เคชुเคจเคฐुเคœ्เคœीเคตिเคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคœเฅœीเคฌूเคŸी เคŠเคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒः เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค•เคคा เคฎें เค…เคจ्เคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคนै ! [26 JNKHMP]

๐Ÿ”ฑ๐Ÿ™เคธंเคœीเคตเคจी  เคถเค•्เคคि  เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค•เคคा เคฎें เค…เคจ्เคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคนै !๐Ÿ”ฑ๐Ÿ™ 
เคœिเคธ เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เค‰เคฆเค—เคฎ (Source) เคธे เคธเคฌ เค•ुเค› เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เค†เคฏा เคนै, เค‰เคธ เคฎूเคฒ เค•ो เคนी เคธเคค्เคฏ เคตเคธ्เคคु เค•เคนเคคे เคนैं। เคตเคน เคœो เคเค•เคฎेเคตाเคฆ्เคตिเคคीเคฏं เคตเคธ्เคคु เคนै; 'เคตเคนी'  เคชूเคฐी เคธृเคท्เคŸि เค•े เคธเคญी เคจाเคฎ-เคฐूเคชों เคฎें เคธเคฎाเคฏा เคนुเค† เคนै। เค‰เคชเคจिเคทเคฆ เคฎें เค‰เคธ เคธเคฐ्เคตाเคจुเคธ्เคฏूเคค เคธเคค्เคฏ เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै -' เคชूเคฐा เคธ เคชเค•्เคทीเคญूเคค्เคตा เคช्เคฐाเคตिเคถเคค। ' เคฎाเคจो เคธृเคท्เคŸि เค•े เคชเคนเคฒे เคตเคนी เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคตเคธ्เคคु เคฎाเคจो เคชเค•्เคทी เคœैเคธा เคฌเคจ เค•เคฐ เคธเคญी เค•ुเค› (เคชूเคฐे เคตिเคถ्เคต เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก) เคฎें เคช्เคฐเคตिเคท्เคŸ เคนो เค—เคฏे เคฅे। เค‡เคธ เคญौเคคिเค• เคœเค—เคค เคฎें เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฌाเคนเคฐ เคธे เคญीเคคเคฐ เคช्เคฐเคตेเคถ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै,  เคธृเคท्เคŸि เค•े เคญीเคคเคฐ เคช्เคฐเคตिเคท्เคŸ เคนोเคจे เค•ो เคญी เค‰เคธ เค…เคฐ्เคฅ เคฎें เคจเคนीं เคธเคฎเคเคจा เคšाเคนिเคฏे। เคคैเคค्เคคเคฐीเคฏ เค‰เคชเคจिเคทเคฆ เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै-
 
" เคคเคค-เคธृเคท्เคŸ्เคตा เคคเคค เคเคต เค…เคจुเคช्เคฐाเคตिเคถเคค !
 เคคเคค เค…เคจुเคช्เคฐเคตिเคถ्เคฏ เคธเคค เคš เคค्เคฏเคค เค…เคญเคตเคค।
เคตिเคœ्เคžाเคจเคฎ เคš เค…เคตिเคœ्เคžाเคจเคฎ เคš,
 เคธเคค्เคฏเคฎ เคš เค…เคจृเคคเคฎ เคš, เค‡เคฆเคฎ เคฏเคค เค•िเคฎ เคš; เคคเคค เคธเคค्เคฏเคฎ ।। " 

( เคคैเคค्เคคเคฐीเคฏ เค‰เคชเคจिเคทเคฆ : เคตเคฒ्เคฒी :เฅจ: เค…เคจुเคตाเค• : เฅฌ)

- เคธเคฐ्เค— เค•े เค†เคฆि เคฎें [เคœเคฌ เคธเคฌเค•ुเค› เคฎृเคค्เคฏु เคธे เคขเค•ा เคนुเค† เคฅा] เคชเคฐเคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคชुเคฐोเคทเคค्เคคเคฎ เคจे เคฏเคน เคตिเคšाเคฐ เค•िเคฏा เค•ि 
เคฎैं เคจाเคจा เคฐूเคชों เคฎें เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนोเค•เคฐ เคฌเคนुเคค เคนो เคœाเคŠँ ! เคฏเคน เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐเค•े เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคคเคช เค•िเคฏा เค…เคฐ्เคฅाเคค เคœीเคตों เค•े เค•เคฐ्เคฎाเคจुเคธाเคฐ เคธृเคท्เคŸि เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคธंเค•เคฒ्เคช เค•िเคฏा। เคธंเค•เคฒ्เคช เค•เคฐเค•े เคฏเคน เคœो เค•ुเค› เคญी เคฆेเค–เคจे, เคธुเคจเคจे เค”เคฐ เคธเคฎเคเคจे เคฎें เค†เคคा เคนै, เค‡เคธी เคœเคก़-เคšेเคคเคจเคฎเคฏ เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค•ी เคฐเคšเคจा เค•ी, เค…เคฐ्เคฅाเคค เค…เคชเคจे เคนी เคธंเค•เคฒ्เคชเคฎเคฏ เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ो เคฌाเคนเคฐ เคช्เคฐเค•เคŸ เค•เคฐ เคฆिเคฏा।  เค‰เคธเค•े เคฌाเคฆ เคธ्เคตเคฏं เคญी เค‰เคธเคฎे เคช्เคฐเคตिเคท्เคŸ เคนो เค—เคฏे।  
เคซिเคฐ เคœिเคธเค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เคœिเคธเค•ा เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा ; เคเคธे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคจाเคจा เคชเคฆाเคฐ्เคฅों เค•े เคฐूเคช เคฎें เคนो เค—เค। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค†เคถ्เคฐเคฏ เคฆेเคจे เคตाเคฒे เค”เคฐ เค†เคถ्เคฐเคฏ เคจ เคฆेเคจे เคตाเคฒे, เคšेเคคเคจ เค”เคฐ เคœเฅœ เค‡เคจ เคธเคฌ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคตे เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เคชुเคฐुเคทोเคค्เคคเคฎ เคนी เคฌเคนुเคค เคธे เคจाเคฎ-เคฐूเคช เคงाเคฐเคฃ เค•เคฐเค•े เคต्เคฏเค•्เคค เคนो เค—เค। 
เคตे เคเค• เคธเคค्เคฏเคธ्เคตเคฐूเคช เคชเคฐเคฎाเคฐเคฎा เคนी เคธเคค्เคฏ (เค†เคค्เคฎा) เค”เคฐ เคฎिเคฅ्เคฏा (เคฆेเคน-เคฎเคจ)  เค•े เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเค•เคŸ เคนुเค। 
เค‡เคธीเคฒिเคฏे เคœ्เคžाเคจीเคœเคจ เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि ' เคฏเคน เคœो เค•ुเค› เคฆेเค–เคจे, เคธुเคจเคจे เค”เคฐ เคธเคฎเคเคจे เคฎें เค†เคคा เคนै, เคตเคน เคธเคฌ-เค•ा-เคธเคฌ เคธเคค्เคฏเคธ्เคตเคฐूเคช เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เคนी เคนैं! เคฌเคฒ्เค•ि เคฏเคน เคชूเคฐा เคตिเคถ्เคต เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค‰เคธी เคธे เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคนुเค† เคนै - เค…เคฐ्เคฅाเคค เคตเคน เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคตเคธ्เคคु เคนी เคœเค—เคค เค•ा เค‰เคชाเคฆाเคจ เค•ाเคฐเคฃ เคนै। เคตเคนी เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคตเคธ्เคคु เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคธृเคท्เคŸि เคฎें เค…เคจुเคธ्เคฏूเคค เคฏ़ा เค“เคค-เคช्เคฐोเคค เคนै। เค…เคคः เคตเคนी เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เคตเคธ्เคคु เคนै ! เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธ्เคตเคฐ्เคฃ เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เค†เคญूเคทเคฃों เคฎें เคธ्เคตเคฐ्เคฃ เคนी เคเค• เคฎाเคค्เคฐ เคตเคธ्เคคु เคนै!
 
"เค‡เคจ्เคฆ्เคฐं เคฎिเคค्เคฐं เคตเคฐुเคฃเคฎเค—्เคจिเคฎाเคนुเคฐเคฅो 
เคฆिเคต्เคฏ: เคธ เคธुเคชเคฐ्เคฃो เค—เคฐुเคค्เคฎाเคจ्।
เคเค•ं เคธเคฆ् เคตिเคช्เคฐा เคฌเคนुเคงा เคตเคฆंเคค्เคฏเค—्เคจि
เคฏเคฎं เคฎाเคคเคฐिเคถ्เคตाเคจเคฎाเคนु: ।।
- เค‹เค—्เคตेเคฆ (1-164-43)
 เค…เคฐ्เคฅाเคค เคœिเคธे เคฒोเค— เค‡เคจ्เคฆ्เคฐ, เคฎिเคค्เคฐ, เคตเคฐुเคฃ เค†เคฆि เค•เคนเคคे เคนैं, เคตเคน เคธเคค्เคคा เค•ेเคตเคฒ เคเค• เคนी เคนै; เค‹เคทि เคฒोเค— เค‰เคธे เคญिเคจ्เคจ-เคญिเคจ्เคจ เคจाเคฎों เคธे เคชुเค•ाเคฐเคคे เคนैं। เค‰เคชเคจिเคทเคฆों เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนी เคชเคฐเคฎ เคคเคค्เคต เคนै। เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนी เคœเค—เคค เค•ा เคธाเคฐ เคนै, เคœเค—เคค เค•ी เค†เคค्เคฎा เคนै เค”เคฐ เคตिเคถ्เคต เค•ा เค†เคงाเคฐ เคนै। เค‡เคธी เคธे เคตिเคถ्เคต เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคนोเคคी เคนै เค”เคฐ เคจเคท्เคŸ เคนोเคจे เคชเคฐ เคตिเคถ्เคต เค‰เคธी เคฎें เคตिเคฒीเคจ เคนो เคœाเคคा เคนै।

 เคถ्เคฒाเค•ाเคฐ्เคงेเคจ เคช्เคฐเคตเค•्เคท्เคฏाเคฎि เคฏเคฆुเค•्เคคं เค—्เคฐंเคฅ เค•ोเคŸिเคญ:।
เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคธเคค्เคฏं เคœเค—เคจ्เคฎिเคฅ्เคฏा เคœीเคตो เคฌ्เคฐเคน्เคฎैเคต เคจाเคชเคฐ:।।

-เค…เคฐ्เคฅाเคค् ' เคœो เค…เคจेเค• เค—्เคฐंเคฅों เคฎें เคฒिเค–ा เคนै, เค‰เคธे เคฎैं เค†เคงे เคถ्เคฒोเค• เคฎें เคฏเคนां เค•เคน เคฐเคนा เคนूं। เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคธเคค्เคฏ เคนै, เคœเค—เคค เคฎिเคฅ्เคฏा เคนै เคคเคฅा เคœीเคต เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนी เคนै, เค•ोเคˆ เค…เคจ्เคฏ เคจเคนीं।'

เคฆाเคฐ्เคถเคจिเค• เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคฏเคน เคถ्เคฒोเค• เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै। เค‡เคธเคฎें เค…เคฆ्เคตैเคค เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•ा เคช्เคฐเคคिเคชाเคฆเคจ เคธूเคค्เคฐ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคจ เคฆृเคถ्เคฏเคฎाเคจ เคœเค—เคค เคฎें เคธเคค्เคฏ เค•्เคฏा เคนै, เคฎिเคฅ्เคฏा เค•्เคฏा เคนै เคคเคฅा เคœीเคต เค”เคฐ เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคฎें เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคธंเคฌंเคง เคนै- เค‡เคจ เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคช्เคฐเคถ्เคจों เค•ा เค‰เคค्เคคเคฐ เคนै เค‡เคธเคฎें। เค‡เคธ เคธृเคท्เคŸि เคฎें เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนी เค…เคจुเคธ्เคฏूเคค เคนै ! เคธंเคธाเคฐ เค•ा เค…เคงिเคท्เค ाเคชเคจ เคนी เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคธे เคนै- เคฏเคนी เคถ्เคฐुเคคिเคฏों เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเคคिเคชाเคฆिเคค เคนै। เคœो เคฅा, เคœो เคนै เค”เคฐ เคœो เคธเคฆैเคต เคฐเคนेเค—ा- เคตเคนी เคคो เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนै। เคฏเคนाँ เคฎिเคฅ्เคฏा เคถเคฌ्เคฆ เค…เคธเคค् เคธे เคญिเคจ्เคจ เคนै। เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เคฎिเคฅ्เคฏा เคถเคฐीเคฐ เค•ी เคœो เคช्เคฐเคคीเคคि เคธเคค्เคฏ เคตเคธ्เคคु เค•े เคฐूเคช เคฎें เคนो เคฐเคนी เคนै, เคตเคน เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒ เคนै, เคฏเคน เคนเคฎेเคถा เคฐเคนเคจे เคตाเคฒी -เคธเคจाเคคเคจ เคธเคค्เคฏ 'เคตเคธ्เคคु' เคจเคนीं เคนै। เคฏเคนी เคฎिเคฅ्เคฏाเคค्เคต เคนै। เค‡เคธเคฎें เคธंเคธ्เค•ाเคฐों เคคเคฅा เค‰เคธเค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคธ्เคตเคฐूเคช เคธ्เคฎृเคคि เค•ी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคญूเคฎिเค•ा เคนोเคคी เคนै। เคธंเคธाเคฐ เค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•ो เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคนी เคœीเคต เคนै। เคธंเคธाเคฐ เค•ी เคธंเคธाเคฐ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคคीเคคि เค•े เคจเคท्เคŸ เคนोเคคे เคนी [เคช्เคฐเคฒเคฏ เค•ी เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎें]  ‘เคœीเคต’ เค•ा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคธเคฎाเคช्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै। เคฏเคน เคเคธे เคนी เคนै เคœैเคธे เคœाเค—เคจे เคชเคฐ เคธ्เคตเคช्เคจเค•ाเคฒ เค•े เคฆ्เคฐเคท्เคŸा เค”เคฐ เคฆृเคถ्เคฏ เค•ा เค•ो เคฒोเคช เคนो เคœाเคคा เคนै।
เคธเคค्เคฏ (เคธเคจाเคคเคจ) เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै, เคœो เคคीเคจों เค•ाเคฒों เคฎें เคฌाเคงिเคค เคจเคนीं เคนोเคคा, เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคœो เคฅा, เคœो เคนै เค”เคฐ เคœो เคฐเคนेเค—ा। เค‡เคธ เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคœเค—เคค् เคฌ्เคฐเคน्เคฎ-เคธाเคชेเค•्เคท เคนै। เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เค•ो เคœเค—เคค् เค•े เคนोเคจे เคฏा เคจ เคนोเคจे เคธे เค•ोเคˆ เค…ंเคคเคฐ เคจเคนीं เคชเคก़เคคा। เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค†เคญूเคทเคฃ เค•े เคจ เคฐเคนเคจे เคชเคฐ เคญी เคธ्เคตเคฐ्เคฃ เค•ी เคธเคค्เคคा เคจिเคฐเคชेเค•्เคท เคญाเคต เคธे เคฐเคนเคคी เคนै, เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธृเคท्เคŸि เคธे เคชूเคฐ्เคต เคญी เคธเคค्เคฏ เคฅा। เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เค•ा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคธเคฆैเคต เคฐเคนเคคा เคนै। 
เคถ्เคฐुเคคि เค•ा เคตเคšเคจ เคนै- 'เคธเคฆैเคต เคธोเคฎ्เคฏेเคฆเค—्เคฐเคฎाเคธीเคค्' -เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคนे เคธौเคฎ्เคฏ ! เคธृเคท्เคŸि เคธे เคชूเคฐ्เคต เคธเคค्เคฏ เคนी เคฅा। เค‰เคธ เคตเคธ्เคคु เค•ो เคœाเคจเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคœिเคธ เค…เคจुเคญूเคคि เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै, เค†เคœ เค•ा เคตिเคœ्เคžाเคจ เคญी เค ीเค• เคตเคนी เคฌाเคค เค•เคน เคฐเคนा เคนै। เค•ेเคตเคฒ เค†เคœ เคนी เค•เคน เคฐเคนा เคนो เคเคธा เคจเคนीं, เคตिเคœ्เคžाเคจ เคคो เคฌเคนुเคค เคตเคฐ्เคทों เคธे เคตैเคธा เคนी เค•เคน เคฐเคนा เคนै। เคเค• เคนी เคตเคธ्เคคु เคธे เคธเคฌ เค•ुเค›,เคฏเคน เคชूเคฐा เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เค†เคฏा เคนै। 
เคธृเคท्เคŸि เค•ी เคฐเคšเคจा เค•े เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เค…เคญी เคคเค• เคœो เคธเคฐ्เคตเคฎाเคจ्เคฏ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคนै เคตเคน เคนै- " Big Bang Theory. " เค‡เคธเคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคธृเคท्เคŸि เค•े เค ीเค• เคชเคนเคฒे เคเค• เคœोเคฐเคฆाเคฐ เคตिเคธ्เคซोเคŸ เคนुเค† เคนोเค—ा เคœिเคธเคธे เคฏเคน เคชूเคฐा เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เค†เคฏा! เคฎเคนाเค•ाเคถ เคฎें เค•िเคธी เค•ाเคฐเคฃ เคธे เคเค• เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ी เค˜เคŸเคจा เค˜เคŸिเคค เคนुเคˆ, เค…เคšाเคจเค• เคเค• เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ा Explosion เคนुเค† เคœिเคธเคธे เคฏเคน เคœเค—เคค-เคช्เคฐเคชंเคš เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคนो เค—เคฏा!" 

" เค›िเคชा เคฅा เค•्เคฏा เค•เคนाँ, เค•िเคธเคจे เคฆेเค–ा เคฅा ? 

เค‰เคธ เคชเคฒ เคคो เค…เค—เคฎ, เค…เคคเคฒ เคœเคฒ เคญी เค•เคนाँ เคฅा?
เค‹เค—्เคตेเคฆ (10:129)
 [เคจाเคธเคฆीเคฏ เคธूเค•्เคค # Nasadiya Sukta, Rigveda (10:129) : The universe and its origin - เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค”เคฐ เค‰เคธเค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि - # 'เคจाเคธเคฆ्' เคธे เค†เคฐเคฎ्เคญ เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‡เคธे 'เคจाเคธเคฆीเคฏ เคธूเค•्เคค' เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธ เคธूเค•्เคค เคฎें เค†เคถ्เคšเคฐ्เคฏ เค”เคฐ เคœिเคœ्เคžाเคธा เคช्เคฐเค•เคŸ เค•ी เค—เคฏी เคนै เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค•เคฌ, เค•्เคฏों เค”เคฐ เค•िเคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เค†เคฏा। เค‡เคธเค•ा เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เคตिเคœ्เคžाเคจ เค”เคฐ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เค•े เคธाเคฅ เคนै। เคตिเคฆ्เคตाเคจों เค•ा เคตिเคšाเคฐ เคนै เค•ि เค‡เคธ เคธूเค•्เคค เคฎें เคญाเคฐเคคीเคฏ เคคเคฐ्เค•เคถाเคธ्เคค्เคฐ เค•े เคฌीเคœ เค›िเคชे เคนैं। (เคจ + เค…เคธเคฆ् = 'เคคเคฆाเคจीเคฎ्' เค…เคฐ्เคฅाเคค เคช्เคฐเคฒเคฏ เค•ी เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎें >  เค…เคธเคค् เคจ เค†เคธीเคค् เคธเคค् เคจो เค†เคธीเคค्; เคฐเคœः เคจ เค†เคธीเคค्; 'เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคธृเคท्เคŸि เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคธे เคชเคนเคฒे เค…เคธเคค् เคจเคนीं เคฅा เค”เคฐ เคธเคค् เคญी เคจเคนीं เคฅा। เค‡เคธे 'เคจाเคธเคฆीเคฏ เคธूเค•्เคค' เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।]
 
เคฒเค—เคญเค— เคชांเคš เคนเคœाเคฐ เคตเคฐ्เคท เคชुเคฐाเคจी, เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค”เคฐ เค‰เคธเค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि (เคธृเคท्เคŸि-เคธृเคœเคจ) เค•ी เคฏเคน เคถ्เคฐुเคคी เคจाเคธเคฆीเคฏ เคธूเค•्เคค # [เค‹เค—्เคตेเคฆ (10:129)] เค†เคœ เคญी เค‰เคคเคจी เคนी เคช्เคฐाเคธंเค—िเค• เคนै เคœिเคคเคจी เค‡เคธे เคฐเคšिเคค เค•เคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เคฅी। เคธृเคท्เคŸि เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคी เค†เคœ เคญी เคเค• เคฐเคนเคธ्เคฏ เคนै। เคธृเคท्เคŸि เค•े เคชเคนเคฒे เค•्เคฏा เคฅा? เค‡เคธเค•ी เคฐเคšเคจा เค•िเคธเคจे, เค•เคฌ เค”เคฐ เค•्เคฏों เค•ी ? เคเคธा เค•्เคฏा เคนुเค† เคœिเคธเคธे เค‡เคธ เคธृเคท्เคŸि เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคนुเค† ?
 Big Bang เคฏा เคœ़ोเคฐเคฆाเคฐ เคงเคฎाเค•ा เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ी เคฐเคšเคจा เค•ा เคเค• เคธเคฐ्เคตाเคงिเค• เคฎाเคจ्เคฏ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคธिเคฆ्เคงांเคค เคนै।  เคฏเคน เค‡เคธ เคธเคตाเคฒ เค•ा เคœเคตाเคฌ เคฆेเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•เคฐเคคा เคนै เค•ि เคฏเคน เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•เคฌ เค”เคฐ เค•ैเคธे เคฌเคจा। เค‡เคธ เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ, เคฒเค—เคญเค— เคฌाเคฐเคน เคธे เคšौเคฆเคน เค…เคฐเคฌ เคตเคฐ्เคท เคชूเคฐ्เคต เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคเค• เคชเคฐเคฎाเคฃ्เคตिเค• เค‡เค•ाเคˆ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฅा। เค‡เคธเคธे เคชเคนเคฒे เค•्เคฏा เคฅा, เคฏเคน เค•ोเคˆ เคจเคนीं เคœाเคจเคคा เค•्เคฏोंเค•ि เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธเคฎเคฏ (Time) เค”เคฐ เคธ्เคฅाเคจ (Space-เค…เคจ्เคคเคฐिเค•्เคท) เคœैเคธी เค•ोเคˆ เคตเคธ्เคคु เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เคฅी เคนी เคจเคนीं ।

เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เคธเคฎเคธ्เคค เคญौเคคिเค• เคชเคฆाเคฐ्เคฅ (Matter) เค”เคฐ เคŠเคฐ्เคœा (Energy)  เคเค• เคฌिเคจ्เคฆु เคฎें เคธिเคฎเคŸी เคนुเคˆ เคฅी। เคซिเคฐ เค‡เคธ เคฌिเคจ्เคฆु เคจे เคซैเคฒเคจा เคถुเคฐू เค•िเคฏा।  Big Bang, เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคฌเคฎ เคตिเคธ्เคซोเคŸ เคœैเคธा เคตिเคธ्เคซोเคŸ เคจเคนीं เคฅा เคฌเคฒ्เค•ि เค‡เคธเคฎें เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े เค•เคฃ เคธเคฎूเคšे เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคฎें เคซैเคฒ เค—เค เค”เคฐ เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคฆूเคฐ เคญाเค—เคจे เคฒเค—े। เคฌिเค— เคฌैंเค— เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคฒเค—เคญเค— 13.7 เค…เคฐเคฌ เคตเคฐ्เคท เคชूเคฐ्เคต เค‡เคธ เคงเคฎाเค•े เคฎें เค…เคค्เคฏเคงिเค• เคŠเคฐ्เคœा เค•ा เค‰เคค्เคธเคœเคฐ्เคจ เคนुเค†। เคฏเคน เคŠเคฐ्เคœा เค‡เคคเคจी เค…เคงिเค• เคฅी เคœिเคธเค•े เคช्เคฐเคญाเคต เคธे เค†เคœ เคคเค• เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคซैเคฒเคคा เคนी เคœा เคฐเคนा เคนै। เคธाเคฐी เคญौเคคिเค• เคฎाเคจ्เคฏเคคाเคं เค‡เคธ เคเค• เคนी เค˜เคŸเคจा เคธे เคชเคฐिเคญाเคทिเคค เคนोเคคी เคนैं เคœिเคธे เคฌिเค— เคฌैंเค— เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।
 Big Bang เคจाเคฎเค• เค‡เคธ เคฎเคนाเคตिเคธ्เคซोเคŸ เค•े เคฎाเคค्เคฐ 1.43 เคธेเค•ेंเคก เค…ंเคคเคฐाเคฒ เค•े เคฌाเคฆ เคธเคฎเคฏ (Time) เค”เคฐ เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท (Space) เค•ी เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฎाเคจ्เคฏเคคाเคं เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เค† เคšुเค•ी เคฅीं। เคญौเคคिเค•ी เค•े เคจिเคฏเคฎ เคฒाเค—ू เคนोเคจे เคฒเค— เค—เคฏे เคฅे। 1.34 เคตें เคธेเค•ेंเคก เคฎें เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เฅงเฅฆเฅฉเฅฆ เค—ुเคฃा เคซैเคฒ เคšुเค•ा เคฅा เค”เคฐ เค•्เคตाเคฐ्เค•, เคฒैเคช्เคŸाเคจ เค”เคฐ เคซोเคŸोเคจ เค•ा เค—เคฐ्เคฎ เคฆ्เคฐเคต्เคฏ เคฌเคจ เคšुเค•ा เคฅा। 1.4 เคธेเค•ेंเคก เคชเคฐ เค•्เคตाเคฐ्เค• เคฎिเคฒเค•เคฐ เคช्เคฐोเคŸॉเคจ เค”เคฐ เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐॉเคจ เคฌเคจाเคจे เคฒเค—े, เค”เคฐ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค…เคฌ เค•ुเค› เค ंเคกा เคนो เคšुเค•ा เคฅा। เคนाเค‡เคก्เคฐोเคœเคจ, เคนीเคฒिเคฏเคฎ เค†เคฆि เค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคค्เคต เค•ा เค†เคฐंเคญ เคนोเคจे เคฒเค—ा เคฅा เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคญौเคคिเค• เคคเคค्เคต  เคฌเคจเคจे เคฒเค—े เคฅे। 
 เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เคฎเคนाเค•ाเคถ เคฎें เคœो เคเค• เคญीเคทเคฃ Explosion เคนुเค† เคฅा (1992 ,เคŠँเคš -เคฌเคจाเคฐเคธ >เคœीเคช เค”เคฐ เคฌเคธ เคฎें เคœोเคฐเคฆाเคฐ เคŸเค•्เค•เคฐ เคœैเคธा ?), เค”เคฐ เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•ि เค‰เคธी เคธे เคฏเคน เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก  เค…เคคि เคธเค˜เคจ เค”เคฐ เคŠเคท्เคฎ เค…เคตเคธ्เคฅा เคธे เคตिเคธ्เคคृเคค เคนुเค† เคนै, เค”เคฐ เค…เคฌ เคคเค• เค‡เคธเค•ा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคšाเคฒू เคนै।  เคเค• เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคงाเคฐเคฃा เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคธ्เคตเคฏं เคญी เค…เคชเคจी เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ाเค“ं เคธเคนिเคค เคตिเคธ्เคคृเคค เคนोเคคा เคœा เคฐเคนा เคนै।เคคเคฅाเคชि เคตเคน เคœो  Big Bang เคนुเค† เคฅा, เคจिเคถ्เคšिเคค เคฐूเคช เคธे เค‰เคธเค•ी เค†เคตाเคœ เคฌเคนुเคค เคœोเคฐเคฆाเคฐ เคฐเคนी เคนोเค—ी।  เค•्เคฏोंเค•ि เค‰เคธเค•ी เค—ूंเคœ เค•ो เค‡ंเค—्เคฒैเคฃ्เคก เค•े Jodrell Observatory เค•े เคเค• เคฆूเคฐเคฌीเคจ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคœिเคธ เคตเคฐ्เคท เคเค• Sound Wave เค•ो เคšिเคจ्เคนिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคฅा, เคตเคน เคตเคฐ्เคท 1967 เคฅा।  เคตเคน เคตเคฐ्เคท 1967 เคฎुเคे เคตिเคถेเคท เคคौเคฐ เคชเคฐ เค…เคฌ เคญी เค‡เคธीเคฒिเคฏे เคฏाเคฆ เคนै เค•्เคฏोंเค•ि -เค‰เคธी เคตเคฐ्เคท เคคो เค…เค–िเคฒ เคญाเคฐเคค เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคฏुเคตा เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เคนुเคˆ เคฅी। (เค”เคฐ 1967 เคฎैं เคเคฅेंเคธ เค•ा เคธเคค्เคฏाเคฐ्เคฅी  9 th Spl/ CH School เคฎें Bh- เค•े เคธाเคฅ เคธเคค्เคฏ เค•ो เคฌाเคน्เคฏ เคœเค—เคค เคฎें เค–ोเคœ เคฐเคนा เคฅा?)

 เคชเคฐเคจ्เคคु เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฒोเค— เคญी เคจเคนीं เคธเคฎเค เคชा เคฐเคนे เคฅे เค•ि เค‰เคธ เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เค‰เคค्เคธ (source) เค•्เคฏा เคฅा, เค…เคฐ्เคฅाเคค เคตเคน เคถเคฌ्เคฆ เค•เคนाँ เคธे เค† เคฐเคนा เคฅा ? เค•्เคฏोंเค•ि sound wave เคคो เคชเค•เฅœ เคฎें เค† เคฐเคนा เคฅा เค•िเคจ्เคคु เคตเคน เคง्เคตเคจी เค•िเคธ เคธ्เคฐोเคค เคฏ़ा เค‰เคค्เคธ (source) เคธे เคจिเค•ाเคฒ เคฐเคนी เคฅी, เค‰เคธ เคธ्เคฐोเคค เค•ा เคชเคคा เคจเคนीं เคฒเค— เคชा เคฐเคนा เคฅा। เคฌाเคฆ เคฎें เคฌเคนुเคค เคธे เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เคจे เคฌเคนुเคค เคธे เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏे เค”เคฐ เคช्เคฐเคค्เคฏเค•्เคท เคช्เคฐเคฎाเคฃ เคจเคนीं เคฎिเคฒเคจे เคธे เคญी เค…ंเคคเคคः เคฏเคนी เค…เคจुเคฎाเคจ เคฒเค—ाเคฏा เค—เคฏा เค•ि, เคฏเคน เคœो เคง्เคตเคจी เคชเค•เฅœ เคฎें เค† เคฐเคนी เคนै เคตเคน เค‰เคธी Big Bang เค•ी เคฏा เคฎเคนाเค•ाเคถ เคฎें เคฎเคนाเคตिเคธ्เคซोเคŸ (เฅ) เค•ी เคง्เคตเคจि เคนै; เคœो เค‰เคธी เคœเค—เคน เคธे เคจिเค•เคฒ เคฐเคนी เคนै เคœिเคธเคธे เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค•ी เคธृเคท्เคŸि เคนुเคˆ เคนै। เค‰เคธ เค‰เคค्เคธ (Source) เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคชुเคจः เคจเคฏे เคจเคฏे เค…เคจुเคธเคจ्เคงाเคจ เคนो เคฐเคนे เคนैं।
 เค…เคญी เคนाเคฒ เคฎें เคนी Black matter (เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ) เค•ा เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ เคนुเค† เคนै। เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ा เคฎाเคจเคจा เคนै เค•ि เคฏเคน เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ (dark matter) เคนी เคนै เคœो เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ाเค“ं เค•ो เค†เค•ाเคฐ เคฆेเคคा เคนै।

(เคชूเคฐ्เคต เคฎें เค–เค—ोเคฒเคตिเคฆों เค•ा เคฎाเคจเคจा ​​เคฅा เค•ि เค—ुเคฐुเคค्เคตाเค•เคฐ्เคทเคฃ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคงीเคฎा เคนो เคœाเคเค—ा เค”เคฐ เคซिเคฐ เค…ंเคคเคคः เค‡เคธเค•ा เคฒोเคช (Recollapse) เคนो เคœाเคเค—ा। เคนाเคฒाँเค•ि เคนเคฌเคฒ เคŸेเคฒीเคธ्เค•ोเคช เคธे เคช्เคฐाเคช्เคค เคกेเคŸा เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ, เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ा เคคेเฅ›ी เคธे เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคนो เคฐเคนा เคนै। เค–เค—ोเคฒเคตिเคฆों เค•ा เคฎाเคจเคจा ​​เคนै เค•ि เคคेเฅ›ी เคธे เคตिเคธ्เคคाเคฐ เค•ी เคฏเคน เคฆเคฐ เค‰เคธ เคฐเคนเคธ्เคฏเคฎเคฏ เคกाเคฐ्เค• เคซोเคฐ्เคธ เคฏा เคเคจเคฐ्เคœी เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคนै เคœो เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ाเค“ं เค•ो เค…เคฒเค— เค•เคฐ เคฐเคนी เคนै।) 

[>>>เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค”เคฐ เคกाเคฐ्เค• เคเคจเคฐ्เคœी (Dark matter and Dark energy): เคฎें 'เคกाเคฐ्เค•' (Dark) เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค…เคœ्เคžाเคค เค•ो เคฆเคฐ्เคถाเคจे เคนेเคคु เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคœเคนाँ เค•เคนीं เคญी เค†เคช 'เคกाเคฐ्เค•' (Dark) เค…ंเคงेเคฐा เคถเคฌ्เคฆ  เคฆेเค–เคคे เคนैं, เค‰เคธे เค‡เคธ เคคเคฅ्เคฏ เคธे เคœोเคก़ เคฒें เค•ि เคนเคฎाเคฐे เคชाเคธ เค‡เคธे เคฆेเค–เคจे เค•ा เค•ोเคˆ เคธीเคงा เคคเคฐीเค•ा เคจเคนीं เคนै। เคœैเคธे เค…ंเคงेเคฐे เค•เคฎเคฐे เคฎें เคฐเค–ी เค•ुเคฐ्เคธी। เคœैเคธे เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคฎें เคธเคจ्เคจिเคนिเคค เคŠเคฐ्เคœा (current)  เค•ो เค–ुเคฒी เค†ँเค–ों เคธे เคจเคนीं เคฆेเค–ा เคœा เคธเค•เคคा เคชเคฐ เค‰เคธเค•े เคเคŸเค•े เค•ो เคฎเคนเคธूเคธ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै
เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค”เคฐ เคกाเคฐ्เค• เคเคจเคฐ्เคœी เคฎें เคกाเคฐ्เค• เค•เคนเคจे  เค•ा เคฏเคนी เคฎเคคเคฒเคฌ เคนै। เค ीเค• เค‰เคธी เคคเคฐเคน เคœैเคธे เค…ँเคงेเคฐे เค•เคฎเคฐे เคฎें เคฐเค–ी เค•ुเคฐ्เคธी เคญी เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคฐोเคถเคจी เคตाเคฒे เค•เคฎเคฐे เคฎें เคฐเค–ी เคนुเคˆ เค•ुเคฐ्เคธी เค•े เคธเคฎाเคจ เคนी เคนोเคคी เคนै, เคฌเคธ เคนเคฎ เค‡เคธे เคฆेเค– เคจเคนीं เคธเค•เคคे เคนैं, เคฏा เคธीเคงे เค‡เคธเค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•ी เคญเคตिเคท्เคฏเคตाเคฃी เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। (เคœैเคธे เค…เคœ्เคžाเคค เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เค•ो เคฆृเคท्เคŸिเค—ोเคšเคฐ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค 'เค•ाเคฒी' เคฏा 'เค•ृเคท्เคฃ' เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै? เค•्เคฏोंเค•ि เค‡เคจเค•ो เคฒाँเค˜ा เคจเคนीं เคœा เคธเค•เคคा- เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เค•ो เคŸ्เคฐांเคธैเคจ्เคก เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธाเคฒเคคा, เคฆेเคถ-เค•ाเคฒ -เคจिเคฎिเคค्เคค เคฏा เคฎाเคฏा เค•ो เคฒाँเค˜ा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।]  

เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคฎें เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค•ी เค‰เคชเคธ्เคฅिเคคि: เคฏเคน เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคชुเคฐाเคจे เคฌ्เคฒैเค• เคนोเคฒ, เคœो เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคฏुเค— เคฎें เคฌเคจे เคฅे, เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค•ा เคธ्เคฐोเคค เคนैं। เคฏเคน เคช्เคฐोเคซेเคธเคฐ เคธ्เคŸीเคซเคจ เคนॉเค•िंเค— เคฆ्เคตाเคฐा เค•เคนा เค—เคฏा เคฅा। เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค•ा เคนाเคฒाँเค•ि เค•เคญी เคชเคคा เคจเคนीं เคšเคฒा เคฒेเค•िเคจ เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคฏเคน เคชूเคฐे เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคฎें เคซैเคฒा เคนुเค† เคนै। เคเคธा เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคกाเคฐ्เค• เคเคจเคฐ्เคœी เค•े เคธाเคฅ เคฎिเคฒเค•เคฐ เคฏเคน เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े 95% เคธे เค…เคงिเค• เคญाเค— เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै। เค‡เคธเค•ा เค—ुเคฐुเคค्เคตाเค•เคฐ्เคทเคฃ เคฌเคฒ เคนเคฎाเคฐी เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ा เคฎें เคคाเคฐों เค•ो เคฆूเคฐ เคœाเคจे เคธे เคฐोเค•เคคा เคนै।
 เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ाเค“ं เค•ो เคเค• เคธाเคฅ เค†เค•เคฐ्เคทिเคค (Attracts) เค”เคฐ เคงाเคฐเคฃ (Holds) เค•เคฐเคคा เคนै, เคœเคฌเค•ि เคกाเคฐ्เค• เคเคจเคฐ्เคœी เคนเคฎाเคฐे เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े เคตिเคธ्เคคाเคฐ เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคจเคคी เคนै। เคฆोเคจों เค˜เคŸเค•ों เค•े เค…เคฆृเคถ्เคฏ เคนोเคจे เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เคœ्เคžाเคค เคนै, เค•्เคฏोंเค•ि 1920 เค•े เคฆเคถเค• เคฎें  เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฌเคคाเคฏा  เค—เคฏा, เคœเคฌเค•ि 1998 เคคเค• เคกाเคฐ्เค• เคเคจเคฐ्เคœी เค•ी เค–ोเคœ เคจเคนीं เค•ी เค—เคˆ เคฅी।
เคนाเคฒाँเค•ि เคญूเคฎिเค—เคค เคช्เคฐเคฏोเค—ों เคฏा เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคธเคฌเคธे เคฌเคก़े เคค्เคตเคฐเค• (world's largest accelerator) , เคฒाเคฐ्เคœ เคนैเคก्เคฐॉเคจ เค•ोเคฒाเค‡เคกเคฐ เคค्เคตเคฐเค• (LHC) เคธเคนिเคค เค…เคจ्เคฏ เคช्เคฐเคฏोเค—ों เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐเค•े เคเคธे เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค•เคฃों เค•ा เคชเคคा เคฒเค—ाเคจे เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธ เค…เคฌ เคคเค• เคตिเคซเคฒ เคฐเคนे เคนैं। เคฏเคน เค‡เค•ाเคˆ 1930 เค•े เคฆเคถเค• เคธे เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคตिเคœ्เคžाเคจ เคฎें เค…เคจเคธुเคฒเคी เคชเคนेเคฒी เคฌเคจी เคนुเคˆ เคนै। เค‡เคธे 'เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ' เคจाเคฎ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคฅा। เค‡เคธ เคธाเคฎเค—्เคฐी เค•ो 'เคชเคฆाเคฐ्เคฅ' เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค‡เคธเคฎें เค—ुเคฐुเคค्เคตाเค•เคฐ्เคทเคฃ เคนोเคคा เคนै เค”เคฐ เคฏเคน เค…ंเคงेเคฐे เคธे เคฏुเค•्เคค เคนोเคคा เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคฏเคน เคช्เคฐเค•ाเคถ (เคฏा เคตिเคฆ्เคฏुเคค เคšुंเคฌเค•ीเคฏ เคธ्เคชेเค•्เคŸ्เคฐเคฎ เค•े เค•िเคธी เคญी เคญाเค—) เค•े เคธाเคฅ เคธंเคฌंเคงिเคค เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै।] 

 เคตिเคถ्เคต เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆेเคถों เคธे- เคฏूเคฐोเคช, เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค”เคฐ เคœाเคชाเคจ เค•े เคธเคค्เคคเคฐ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•, เคตिเคถेเคทเค•เคฐ เค–เค—ोเคฒเคถाเคธ्เคค्เคฐीเคฏों (astronomers) เคจे เคเค• เคธाเคฅ เคฎिเคฒเค•เคฐ, เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•े เคชाเคธ เคœो เคเค• เคธैเคŸेเคฒाเค‡เคŸ เคŸेเคฒीเคธ्เค•ोเคช (เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคฏाเคจ เคฏा เค†เคฆिเคค्เคฏ เคœैเคธे เค‰เคชเค—्เคฐเคน เคฎें เคฒเค—ा เคนुเค† satellite telescope) เคนै, เค‰เคธเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค…เคจेเค• เคช्เคฐเคฏाเคธ เค”เคฐ เค•เคˆ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคช्เคฐเคฏोเค—ों เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค‰เคธ เคเค• 'เคตเคธ्เคคु' เค•ो เคขूँเคข เคจिเค•ाเคฒा เคนै, เคœिเคธเคธे เคธเคญी เคตเคธ्เคคुเคँ เคจिเค•เคฒी เคนैं। เค•िเคจ्เคคु เค‰เคธ เคตเคธ्เคคु เค•ो เคœเคฌ เคฆेเค–ा เคจเคนीं เคœा เคธเค•เคคा, เค•्เคฏोंเค•ि เค‰เคธเคฎें เค•ोเคˆ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคนै เคนी เคจเคนीं, เคคो เค‰เคธे Black matter (เคฏा เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ) เค•ैเคธे เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं ?

เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคฏเคน เค…เคตिเคท्เค•ाเคฐ เค–เค—ोเคฒเคถाเคธ्เคค्เคฐी เค†เค‡เคจ्เคธ्เคŸाเค‡เคจ เค•े เค‰เคธ เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เค•ा เค…เคจुเคธเคฐเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै เคœिเคธเคฎे เค•เคนा เค—เคฏा เคนै- ' เคฏเคฆि เคช्เคฐเค•ाเคถ เค•े เค…เคชเคจे เคฏाเคค्เคฐा เคชเคฅ เคฎें เคšเคฒเคคे เคšเคฒเคคे เค•เคนीं เค•ोเคˆ เค…เคตเคฐोเคงเค• เคตเคธ्เคคु เค† เคœाเคคि เคนै, เคฏा เค•เคนीं เคตเคน เค…เคŸเค• เคœाเคคा เคนै, เคคो เค‰เคธเค•ी เค—เคคि เคฅोเฅœी เคฎुเคก़ เคœाเคคि เคนै। "  เค‡เคธी เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเค•े เค‡เคจ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เคจे Gravitational bending เค•ा เคเค• เคšिเคค्เคฐ เคฌเคจाเคฏा เคนै; 'There is a huge mass of matter somewhere, from which everything came'  เค•ि เค•เคนीं เคจ เค•เคนीं เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค•ा เคเค• เคตिเคถाเคฒ เคฆ्เคฐเคต्เคฏเคฎाเคจ เคนै, เคเค• เคตिเคฐाเคŸ เคตเคธ्เคคु เค•े เค†เค•ाเคฐ เค•ा เคเค• เคชिเคฃ्เคก เค•เคนीं เคชเคฐ เคนै, เค‰เคธी เคธे เคฏเคน เคชूเคฐी เคธृเคท्เคŸि เคจिเค•เคฒी เคนै। เคœिเคธเคธे เคฏเคน เคธเคฌ เค•ुเค› เค†เคฏा เคนै।  
(เฆธে เฆคো เฆ†เฆ‡เฆจเฆธ্เฆŸাเฆ‡เฆจেเฆฐ เฆเฆ•เฆŸা เฆฆেเฆ“เงŸা เฆ‰เฆชเฆฆেเฆถ เฆฅেเฆ•ে เฆ…เฆจুเฆธเฆฐเฆฃ เฆ•เฆฐে เฆฏে , เฆ†เฆฒো เฆ•োเฆฅাเฆ“ เฆฏেเฆคে เฆฏেเฆคে เฆฏเฆฆি เฆ•োเฆจোเฆ–াเฆจে เฆ•োเฆจ เฆฌเฆธ্เฆคুเฆคে เฆ†เฆŸเฆ•া เฆชเงœে , เฆคাเฆนเฆฒে เฆคাเฆฐ เฆ—เฆคিเฆŸা เฆเฆ•เฆŸু เฆฌেঁเฆ•ে เฆฏাเงŸ।) เฆเฆ‡ เฆคเฆค্เฆค্เฆฌেเฆฐ เฆช্เฆฐเฆฏ়োเฆ— เฆ•เฆฐে Gravitational เฆเฆ‡ เฆœিเฆจিเฆธเฆŸাเฆฐ เฆঁเฆฐা เฆเฆ•เฆŸা เฆ›เฆฌি เฆคৈเฆฐী เฆ•เฆฐেเฆ›েเฆจ। They created a picture of this thing called Gravitational bending.เฆเฆ•เฆŸা เฆฌিเฆฐাเฆŸ เฆฌเฆธ্เฆคু เฆชিเฆจ্เฆก เฆ•োเฆฅাเฆ“ เฆ†เฆ›ে , เฆคাเฆ‡ เฆฅেเฆ•ে เฆธเฆฎเฆธ্เฆค เฆเฆธেเฆ›ে। เฆเฆ‡ เฆฏে เฆเฆ•เฆŸা source เฆฅেเฆ•ে , เฆเฆ•เฆŸা เฆฎূเฆฒ เฆฅেเฆ•ে เฆธเฆฌ เฆ•িเฆ›ু เฆเฆธেเฆ›ে। ] 

เคฏเคน เคœो เค•เคนा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคฏा เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคธृเคท्เคŸि, เคธเคฌ เค•ुเค› เคเค• เคนी เค‰เคค्เคธ (one source, เคฏा เคเค• เคนी เคธ्เคฐोเคค), เคเค• เคนी เคฎूเคฒ (one root) เคธे เคจिเค•เคฒा เคนै। เค‰เคธ เคฎूเคฒ เค‰เคฆเค—เคฎ เค•ो เคฏ़ा เค‰เคค्เคธ (Source ) เค•ो เคœिเคธเคธे เคธเคฌ เค•ुเค› เคจिเค•เคฒा เคนै, เค‰เคธ เคตเคธ्เคคु เค•ो เค—ीเคคा เคฎें -" เค‰เคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒं เค…เคงः เคถाเค–เคฎ "- (เค—ीเคคा:เฅงเฅซ:เฅง)  เค•เคน เค•เคฐ เค‰เคธเค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै, เคคเคฅा เคตेเคฆाเคจ्เคค เคฎें (เค•เค ोเคชเคจिเคทเคฆ) เคฎें เค‰เคธीเค•ो - " เค‰เคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒः เค…เคตाเค•्เคถाเค–ः เคเคทो เค…เคธ्เคตเคค्เคฅः เคธเคจाเคคเคจः " (เค•เค : เฅฉ:เฅจ:เฅง) เค•เคนा เคนै। 

เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคนाเคฒ -เฅžिเคฒเคนाเคฒ เคฎें เคšीเคจ, เคœाเคชाเคจ, เคฏुเคฐोเคช, เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคœैเคธे เคฆेเคถों  เค•े 18 เค—เคฃिเคคเคœ्เคž เคจे เคนเฅž्เคคों-เคฎเคนीเคจों-เคตเคฐ्เคทों เคคเค• เคฎिเคนเคจเคค เค•เคฐเค•े เคเค• เคเคธा เค…ंเค• เคฌเคจाเคं เคนैं, เคœो เค…ंเค•  เค‡เคคเคจा เคœเคŸिเคฒ เคนै เค•ि เค…เคญी เคคเค• เคชृเคฅ्เคตी เคชเคฐ เค•ोเคˆ เคเคธा เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคจเคนीं เคฌเคจा เคœिเคธเคธे เค‰เคธे เคนเคฒ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนो।  เคฏเคน เค…ंเค• เค‡เคคเคจा เคฌृเคนเคค् เคนै เค•ि เคฒिเค–เคจे เคชเคฐ เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•ा เคชूเคฐा เคฎैเคจเคนเคŸ्เคŸเคจ เคฆ्เคตिเคช เค•ो เคนी เคญเคฐ เคฆिเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।  เคฏे เค—เคฃिเคคเคœ्เคž เคฒोเค— เค†เคถा เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं เค•ि, เค‡เคธी เค…ंเค• เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे, เคช्เคฐเค•ृเคคि เคฎें เคœिเคคเคจी เคญी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคถเค•्เคคिเคฏाँ เค•्เคฐिเคฏाเคถीเคฒ เคนैं -  เคจเค•्เคทเคค्เคฐ เคจเค•्เคทเคค्เคฐ เค•े เคฌीเคš, เค—्เคฐเคน เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เค‰เคชเค—्เคฐเคน เค•े เคฌीเคš, เคฏ़ा เคช्เคฐเคฏेเค• เคตเคธ्เคคु เคฎें เคธเคจ्เคจिเคนिเคค เค—ुเคฐुเคค्เคตाเค•เคฐ्เคทเคฃ เคฎें เคœिเคธ เคถเค•्เคคि เค•े เคฐเคนเคจे เคธे เค…เคฃु-เคชเคฐเคฎाเคฃु เค•े เคญीเคคเคฐी เค—เคคिเคถीเคฒเคคा เค•े เคฌीเคš เคœो เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ-เคตिเค•เคฐ्เคทเคฃ เค•ी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคจिเคฐเคจ्เคคเคฐ เคšเคฒเคคी เคฐเคนเคคी เคนै; เค‰เคจ เคธเคฎเคธ्เคค เคถเค•्เคคिเคฏों เค•े เคฎूเคฒ เคฎें เคœो เคเค• เคนी เคถเค•्เคคि เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฐूเคชों เคฎें เค•्เคฐिเคฏाเคถीเคฒ เคนै เค‰เคธเค•ा เคธเคจ्เคงाเคจ เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो เคœाเคฏेเค—ा। เค‰เคธ เคถเค•्เคคि เค•ा เคฎूเคฒ เคญी เค‰เคธी ' เค‰เคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒ ' เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै ! เค‡เคจ เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคคों เค•ो เคตिเคœ्เคžाเคจ เคจे เคคो เค•เคญी เค…เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เคจเคนीं เคนी เค•िเคฏा, เคฌเคฒ्เค•ि เคงीเคฐे เคงीเคฐे เคตเคน เคธ्เคตเคฏं เคญी เค‰เคธी ' เคธเคค्เคฏ ' เค•ी เค“เคฐ เค…เค—्เคฐเคธเคฐ เคนो เคฐเคนा เคนै।
เค•िเคจ्เคคु เคช्เคฐाเคšीเคจ เค•ाเคฒ เคฎें เคœो เคฒोเค— เค…เคชเคจे เค…ंเคคเคฐ्เคœเค—เคค เคฎें เคนी เคธ्เคฅिเคค เค…เคฎृเคคเคธ्เคตเคฐूเคช เคธเคค्เคฏ เค•ो เคชाเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा เคธे ' เค†เคตृเคค्เคคเคšเค•्เคทू:' เค…เคฐ्เคฅाเคค เคฎเคจ เค•ो เคฌाเคน्เคฏ เคœเค—เคค เคฎें เคœाเคจे เคธे เคฐोเค• เค•เคฐ เค‰เคธเค•ी เคฆृเคท्เคŸि เค•ो เค…ंเคคเคฐ्เคœเค—เคค (เคน्เคฐเคฆเคฏ) เคฎें เคจिเคฏोเคœिเคค เคฐเค–เคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนो เคœाเคคे เคฅे, เคตे (เค‹เคทि เคฒोเค—) เค†เคจ्เคคเคฐिเค• เค‰เคœ्เคœ्เคตเคฒเคคा (เคšिเคค्เคค-เคถुเคฆ्เคงि) เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎें เค‰เคธ เคธเคค्เคฏ เค•ा เค…เคตเคฒोเค•เคจ เค•เคฐเคคे เคฅे। 
{เค‰เคชเคจिเคทเคฆ เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै- 'เค†เคตृเคค्เคคเคšเค•्เคทू:  เค…เคฎृเคคเคค्เคต เค‡เคš्เค›เคจ ' (เค•เค  : เฅจ:เฅง) เค•ोเคˆ เคตिเคฐเคฒा เคนी เคฌुเคฆ्เคงिเคฎाเคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคเคธा เคนोเคคा เคนै เคœो เคธเคค्เคธंเค—, เคธ्เคตाเคง्เคฏाเคฏ เคคเคฅा เคญเค—เคตเคค्เค•ृเคชा เคธे เคฎเคจ เค•े เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏ เคตिเคทเคฏ-เคญोเค—ों เคฎें เคœाเคจे เค•ी เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคฆुःเค–เคคा เค•ो เคœाเคจเค•เคฐ เค…เคฎृเคคเคธ्เคตเคฐूเคช เคธเคค्เคฏ-เคตเคธ्เคคु เค•ो เคชाเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा เคธे ' เค†เคตृเคค्เคค เคšเค•्เคทू: ' - เค…เคฐ्เคฅाเคค เค…เคชเคจे เคฎเคจ เค”เคฐ เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•ो  เคฌाเคน्เคฏ เคตिเคทเคฏों เคธे เคฒौเคŸाเค•เคฐ, เคน्เคฐเคฆเคฏ เคฎें เคธ्เคฅिเคค เค…เคจ्เคคเคฐाเคค्เคฎा เคฎें เคจिเคฏोเคœिเคค เคฐเค–เคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนो เคชाเคคा เคนै, เคตเคน เค‰เคธ เคธเคค्เคฏ-เคตเคธ्เคคु (เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा T) เค•ा เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐ เคฒेเคคा เคนै।}
 
เค‰เคธ เคธเคค्เคฏ เค•ो เค…เคชเคจे เคน्เคฐเคฆเคฏ เคฎें เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐ เคฒेเคจा เคนी เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค•เคคा เคนैं! เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค• เคถเค•्เคคि เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฏ़ा เคธเคค्เคฏ เค•ो เค…เคชเคจे เคน्เคฐเคฆเคฏ เคฎें เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐ เคฒेเคจे เคตाเคฒा เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฏเคน เคœाเคจ เคฒेเคคा เคนै เค•ि, เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ा เคถเคฐीเคฐ เคคो เคตृเคฆ्เคงि เค”เคฐ เคœเคฐा เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเค•เคฐ เคจเคท्เคŸ เคนो เคœाเคคा เคนै, เคง्เคตंเคถ เคนो เคœाเคจे เคชเคฐ เค‰เคธे เคฎिเคŸ्เคŸी เคฎें เคฆเฅžเคจ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै, เค†เค— เคฎें เคœเคฒा เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै, เค•िเคธी เค—ाँเค›-เคตृเค•्เคท เค•े เคŠเคชเคฐ เคฐเค– เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคตเคนเคจ เค•ोเคˆ เค—िเคฆ्เคง เคฏ़ा เคšिเคฒ्เคน เค‰เคธे เค–ा เคฒेเคคे เคนैं, เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคถเคฐीเคฐ เค•ा เค…เคจ्เคคिเคฎ เคธंเคธ्เค•ाเคฐ เค•เคˆ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।  เค•िเคจ्เคคु เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค• เคถเค•्เคคि เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฏ़ा เคธเคค्เคฏ เค•ो เค…เคชเคจे เคน्เคฐเคฆเคฏ เคฎें เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐ เคฒेเคจे เคตाเคฒा เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฏเคน เคœाเคจ เคฒेเคคा เคนै เค•ि, เคถเคฐीเคฐ เค•ा เค…เคจ्เคคिเคฎ เคธंเคธ्เค•ाเคฐ เค•เคฐ เคฆेเคจे เคญเคฐ เคธे เคนी, เคธเคฌ เค•ुเค› เคธเคฎाเคช्เคค เคจเคนीं เคนो เคœाเคคा। เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคญीเคคเคฐ เคœो เคธเคค्เคคा เคนै,เคตเคน เคธเคค्เคคा เคญी เค‰เคธ เคธเคค्เคฏ เค•े เคธाเคฅ เค…เคญिเคจ्เคจ เคนै - เค‡เคธ เคฌोเคง เค•ा เคฅोเฅœा เคธ เคญी เค…ंเคถ, เคเค• เค•เคฃเคฎाเคค्เคฐ เคญी เคœाเค—्เคฐเคค เคนोเคจा เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค•เคคा เคนै! เค‡เคธ เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค•เคคा เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคจे เคธे เค•्เคฏा เคฒाเคญ เคนोเคคा เคนै ? เคฏเคนी เค•ि เคนเคฎเคฒोเค— เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค•े เคธाเคฅ เคเค•เคค्เคต เค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เค•เคฐเคคे เคนैं ! เคนเคฎเคฒोเค— เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เคธे เค…เคฒเค— เค•ोเคˆ เคญिเคจ्เคจ เคตเคธ्เคคु เคจเคนीं เคนैं, เคนเคฎเคฒोเค— เคญी เค‡เคธ เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค•े เคฒเค˜ु เค…ंเคถ เคนैं!  

เค‡เคธीเคฒिเคฏे -เคถ्เคฐीเคถ्เคฐीเคฎाँ เคธाเคฐเคฆा เคฆेเคตी เค•ा เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคธเคฐเคฒ เคญाเคทा เคฎें เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคตเคน เค‰เคชเคฆेเคถ เค˜ूเคฎ-เคซिเคฐ เค•เคฐ เคธाเคฎเคจे เค† เคนी เคœाเคคा เคนै เค•ि -" เค‡เคธ เคœเค—เคค เคฎें เค•ोเคˆ เคชเคฐाเคฏा เคจเคนीं เคนै, เคธเคญी เค…เคชเคจे เคนैं!  เคœเค—เคค เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เค…เคชเคจा เคนै, เค•ोเคˆ เคชเคฐाเคฏा -Alien เคจเคนीं เคนै ' - เค‡เคธ เคฌोเคง เค•ो เคนी เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค•เคคा เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।  

[เค…เค—เคฐ เคตเคฐ्เคท 1967 เค•े เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค–ोเคœ # เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคญी เคฆेเค–ा เคœाเคฏ เคคो เคฏเคนी เคธिเคฆ्เคง เคนोเคคा เค•ि - There are no Alien - extraterrestrial civilization. Bell, who called the source LGM1 -' Little Green Men 1 '] 

เคฏเคนी เคนै -เคธเคš्เคšा เคงเคฐ्เคฎ ! เคธเคš्เคšा เคงเคฐ्เคฎ เคตเคน เคนै เคœो เคงाเคฐเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै।  เค•िเคจ्เคคु เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ा เคงाเคฐเคฃ เคจเคนीं เคนो เคฐเคนा เคนै, เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ा เคคो เคตिเคจाเคถ เคนो เคฐเคนा เคนै।  เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคœเค—เคค เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•ा เคตिเคจाเคถ เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เค‰เคคाเคฐू เคนै; เคคเคฅा เคนเคฎเคฒोเค— เค•्เคฐเคฎाเค—เคค เคงीเคฐे เคงीเคฐे เคตिเคจाเคถ เค•ी เค“เคฐ เคฌเคข़เคคे เคœा เคฐเคนे เคนैं। เค•िเคจ्เคคु เคฏเคฆि เคนเคฎ เคตिเคจเคท्เคŸ เคนो เคœाเคจे เคธे เคฌเคšเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं, เคชुเคจเคฐुเคœ्เคœीเคตिเคค เคนोเคจा เคšाเคนเคคे เคนों เคคो, เค‡เคธเค•े เคฒिเคฏे เคœिเคธ เคธเคจ्เคœीเคตเคจी เคถเค•्เคคि เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเคคा เคนै- เคตเคน เค‡เคธी เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค•เคคा เคฎें เค…เคจ्เคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคนै।  เค…เคคः เคœเค—เคค เค•े เคธเคฎเคธ्เคค เคฎเคจुเคท्เคฏों เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เค•ो เค‡เคธी เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค•เคคा เค•ी เค“เคฐ เค†เค•ृเคท्เคŸ เค•เคฐाเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เค•เคฐเคจा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै।  เค‡เคธीเคฒिเคฏे เคตเคฐ्เคค्เคคเคฎाเคจ เคฏुเค— เคฎें, เค‡เคธ เคฏुเค— เค•े เคฏुเค—ाเคตเคคाเคฐ เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เคฆेเคต, เคœเค—เคœ्เคœเคจเคจी เคฎाँ เคธाเคฐเคฆा, เคœเค—เคค-เคฌเคจ्เคงु เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค‡เคธी เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค•เคคा เคฐूเคชी เค…เคฆ्เคญुเคค เคธंเคœीเคตเคจी เคถเค•्เคคि เค•ो เคนเคฎเคฒोเค—ों เค•े เคจिเค•เคŸ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐा เคฆिเคฏे เคนैं।
 
เคญाเคฐเคคเคตเคฐ्เคท เคฎें เคœिเคคเคจे เคญी เค‹เคทि-เคฎुเคจि เคช्เคฐाเคšीเคจ เค•ाเคฒ เคธे เค‡เคคเคจे เคฆिเคจों เคคเค• เคฅे, เค‡เคคเคจे เคถाเคธ्เคค्เคฐ เคฅे, เค‡เคจ เคถाเคธ्เคค्เคฐों เค•ो เคญी เคฌเคนुเคค เคธाเคฐे เคฒोเค— เคญुเคฒा เคšुเค•े เคฅे।  เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เคฆेเคต เคจे เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เค•ो เคนी เค…เคฆ्เคญुเคค เคฆृเคท्เคŸाเคจ्เคค เคธ्เคตเคฐूเคช เค—เฅ เค•เคฐ,  เค‰เคธเค•े เคนी เค†เคฒोเค• เคฎें เค‰เคจ เคธเคฎเคธ्เคค เคตिเคธ्เคฎिเคฐ्เคค เคนो เคšुเค•े เคตेเคฆ-เค‰เคชเคจिเคทเคฆों เค•ो เค‰เคธी เคชुเคฐाเคคเคจ เคธเคค्เคฏ เค•ो, เคจเคฏे เคฐूเคช เคฎें - เคธเคฐเคฒ, เคธเคนเคœ เคญाเคทा เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•เคฐ เคฆिเค;  เคฎाเคจเคต เคธเคฎाเคœ เค•े เคธाเคฎเคจे เคชुเคจเคฐ्เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•เคฐा เคฆिเคฏा! เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‰เคธी เคชुเคฐाเคคเคจ เคœ्เคžाเคจ เค•ो เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคธเคฐเคฒ เค”เคฐ เคธเคนเคœ เคญाเคทा เคฎें เคจเคฏे เคขंเค— เคธे เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•िเคฏा เคฅा।  เค‡เคธीเคฒिเคฏे เคช्เคฐाเคšीเคจ เคฏुเค— เค•े เค‹เคทिเคฏों เคฎुเคจिเคฏों เค•े เคœैเคธा เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคตिเคฆ्เคตाเคจ्, เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคถाเคธ्เคค्เคฐเคœ्เคž, เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคœ्เคžाเคจी  เคนोเคจे เค•ा เคคเคจिเค• เคญी เคญाเคต เค‰เคจเค•े เค…เคจ्เคฆเคฐ เคจเคนीं เคฅा।  เคฌिเค•ुเคฒ เคนी เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ी เค—ोเคฆ เคฎें เคชเคฒे-เคฌเคขे เคธเคฐเคฒ เค—्เคฐाเคฎ्เคฏ เคœीเคตเคจ เคฎें,  เคœเคจ्เคฎ เคธे เคนी เคชเคขเคจे-เคฒिเค–เคจे เค•ी เค“เคฐ เคจเคนीं เค—เคฏे। เคฏเคฆ्เคฏเคชि เคตे  เคชाเค เคถाเคฒा เคฎें เค—เคฏे เคญी เคคो เค•ेเคตเคฒ เคฏोเค— เค•เคฐเคจा, เคœोเฅœ เค•เคฐเคจा เคธीเค– เคชाเคฏे, เคตिเคฏोเค— เค…เคฐ्เคฅाเคค เค˜เคŸाเคต เค•เคฐเคจा เคจเคนीं เคธीเค– เคธเค•े। เค‡เคธीเคฒिเคฏे เค•ेเคตเคฒ เคฏोเค— เคนी เคšเคฒเคจे เคฒเค—ा, เคธ्เคตเคฏं เคญी เคตिเคฏोเค— เคฏाเคจि เค˜เคŸाเคต เคจเคนीं เคธीเค–े เคจ เคฆूเคธเคฐों เค•ो เคนी เคตिเคฏोเค—-exclusion เคธीเค–ा เคชाเคฏे।  เค•्เคฏोंเค•ि เคธเคฎเคธ्เคค เคตिเคถ्เคต-เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เคฎเคนाเคฏोเค— เคฎें เคฏुเค•्เคค เคนै, เค‡เคธเคฎें เค•เคนीं เคตिเคฏोเค— เคจเคนीं เคนै।     

=========
[เค—ीเคคा 15.1, เคคเคฅा เค•เค  เค‰เคชเคจिเคทเคฆ (2.3.1) เคฎें เคญी  'เคธเคจाเคคเคจ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคตृเค•्เคท' เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै।- 'เคŠเคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒोเคฝเคตाเค•्เคธाเค– เคเคถोเคฝเคถ्เคตเคค्เคฅः เคธเคจाเคคเคจः। เคคเคฆेเคต เคถुเค•्เคฐं เคคเคฆ्เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคคเคฆेเคตाเคฎृเคคเคฎुเคš्เคฏเคคे। เคคเคธ्เคฎिเคฒ्เคฒोเค•ाः เคถ्เคฐिเคคाः เคธเคฐ्เคตे เคคเคฆुเคจाเคค्เคฏेเคคि เค•เคถ्เคšเคจ। เคเคคเคฆ्เคตै เคคเคค् ॥(เค•เค : 2.3.1)॥ 

(เคŠเคฐ्เคง्เคต-เคฎूเคฒः เค…เคตाเค•-เคถाเค–ः = เคœिเคธเค•ी เคœเคก़ें เคŠเคชเคฐ เคนों เค”เคฐ เคœिเคธเค•ी เคถाเค–ाเคฏें เคจीเคšे เค•ी เค“เคฐ เคนों / เคเคทः เค…เคถ्เคตเคค्เคฅः เคธเคจाเคคเคจः = เคฏเคน เคฆृเคท्เคŸिเค—ोเคšเคฐ เคœเค—เคค เคธंเคธ्เค•ृเคค เคฎें เคธเคจाเคคเคจ เค…เคถ्เคตเคค्เคฅः เคนै, เคœिเคธเค•ो Botany เคฎें 'Ficus religiosa' (เคซाเค‡เค•เคธ เคฐिเคฒिเคœिเค“เคธा) เคฏा 'เคชीเคชเคฒ เค•ा เคตृเค•्เคท'  เค•เคนเคคे เคนैं /เคคเคค् เคเคต เคถुเค•्เคฐเคฎ् = It is He the Bright One, เค‡เคธเค•ा เคœो เคฎूเคฒเคญूเคค เคคेเคœोเคฎเคฏ เค•เคฃ (เคฌ्เคฐเคน्เคฎ-เค•เคฃ เคฏा God particle) เคนै เคตเคนी เค†เคจเคจ्เคฆ เคธ्เคตเคฐुเคช เคตिเคถुเคฆ्เคง เคคเคค्เคต (เค…เคฆ्เคตैเคค เคคเคค्เคต) เค…เคตเคคाเคฐ เคตเคฐिเคท्เค  เค ाเค•ुเคฐ เคฆेเคต เคนैं/ เคคเคค् เคฌ्เคฐเคน्เคฎ = เคตเคนी เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนै/(เค”เคฐ) เคคเคค् เคเคต เค…เคฎृเคคเคฎ् เค‰เคš्เคฏเคคे = เค”เคฐ เคตเคนी เค…เคฎृเคค เค•เคนเคฒाเคคा เคนै (เค…เคฐ्เคฅाเคค เคœเคจ्เคฎ เค”เคฐ เคฎृเคค्เคฏु เคธे เคฎुเค•्เคค > free from birth and death เค•เคนเคฒाเคคा เคนै) / เคธเคฐ्เคตे เคฒोเค•ाः เคคเคธ्เคฎिเคจ् เคถ्เคฐिเคคाः  = เคธाเคฐे เคฒोเค•-เคชเคฐเคฒोเค• เค‰เคธी เค•े เค†เคถ्เคฐिเคค เคนैं / เค•เคถ्เคšเคจ เค‰ เคคเคค् เคจ เค…เคค्เคฏेเคคि = เค•ोเคˆ เคญी เค‰เคธเค•ो เคฒाँเค˜ เคจเคนीं เคธเค•เคคा-(none Transcend beyond Him' เคฆेเคถ-เค•ाเคฒ-เคจिเคฎिเคค्เคค (เคฎाเคฏा) เค•े เคชाเคฐ เคคो เคœाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค•िเคจ्เคคु เคธเคš्เคšिเคฆाเคจเคจ्เคฆ เคธ्เคตเคฐुเคช  เคชเคฐเคฎ् เคชुเคฐुเคท เค ाเค•ुเคฐ เคฆेเคต เค•े เคชเคฐे เคจเคนीं เคœाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा)/  เคเคคเคค् เคตै เคคเคค् #  =  เคนे เคจเคšिเค•ेเคคा  เคฏเคนी เคตเคน เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เคนै- เคœिเคธเค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคคुเคฎเคจे เคชूเค›ा เคฅा (this is the thing thou seekest)/  (เคนे เคเคฅेंเคธ เค•े เคธเคค्เคฏाเคฐ्เคฅी !  เคเคคเคค् เคตै เคคเคค् # เคฏเคนी เคตเคน เคฎเคนाเคตाเค•्เคฏ เคนै - เคชเคฐเคฎ् เคธเคค्เคฏ เคฏा เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏाเคคीเคค เคธเคค्เคฏ เคนै- เคœिเคธे เคคुเคฎ 1967 เคธे เค–ोเคœ เคฐเคนे เคฅे, เคœिเคธे เคฆेเค–เค•เคฐ เคฆेเคตเค•ुเคฒिเคถ เค…ँเคงा เคนो เค—เคฏा เคฅा, เคœिเคธเค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคคुเคฎเคจे เคฎृเคค्เคฏु เค•े เค•्เคทเคฃ เคฎें เคญी เคชूเค›ा เคฅा,เค”เคฐ เคช्เคฐเคฒเคฏ เค•े เคชเคนเคฒे เคœो เคฅा - เคตเคนी เคธเคค्เคฏ เคนै।] 
เคฏเคนाँ เคฏเคฎाเคšाเคฐ्เคฏ เคจเคšिเค•ेเคคा เค•ो เคธเคฎเคा เคฐเคนे เคนैं เค•ि , " เคฆेเค–ो เคฌेเคŸे, เคฏเคน เคœเค—เคค เคจเคถाเค–ोเคฐी เค•ी เคคเคฐเคน เคฌเคนुเคค เคฒเคค เคฒเค—ाเคจे เคตाเคฒी เคตเคธ्เคคु เคนै, "addictive/ Habit-forming" เคตเคธ्เคคु เคนै। (เคฏाเคจि เค•ाเคฎिเคจी, เค•ांเคš เค”เคฐ เค•ीเคฐ्เคคि 3K - เคคीเคจों เคเคทเคฃाเค“ं เค•ी เคฒเคค เคจเคถाเค–ोเคฐी เค•ी เคคเคฐเคน เคฌเคนुเคค เค…เคงिเค• เค†เคธเค•्เคคि เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เค•เคฐเคจे เคฆेเคจे เคตाเคฒी เคตเคธ्เคคु เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เคธंเคธाเคฐ, เคœो เค…เคถ्เคตเคฅ เค•े เคธเคฎाเคจ เค•เคฒ เคคเค• เคญी เคจเคนीं เคฐเคนเคจे เคตाเคฒी เคนै, เคฎें เค…เคค्เคฏเคงिเค• เค†เคธเค•्เคค เคนो เคœाเคจा เคนी  เคฆुःเค– เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคจเคคा เคนै। เคฎเคจुเคท्เคฏ เค…เคชเคจी เค…เคœ्เคžाเคจเคคा เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคจिเคฐंเคคเคฐ เคธाเคจ्เคค (finite-เคธเคธीเคฎ, เคจเคถ्เคตเคฐ)  เคฎें เค…เคจंเคค (infinite-เค…เคธीเคฎ, เค…เคตिเคจाเคถी) เค•ी เคคเคฒाเคถ  เค•เคฐเคคा  เคฐเคนเคคा เคนै। 
เค‡เคธ เคถ्เคฒोเค• เคฎें เคธंเคธाเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคि เค…เคฐुเคšि (เค•ाเคฎिเคจी-เค•ांเคšเคจ เคฏा เคคीเคจों เคเคทเคฃाเค“ं เค•े เคช्เคฐเคคि aversion) เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค˜ृเคฃा-เคšिเค•िเคค्เคธा (aversion therapy) เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคฒी เคœा เคฐเคนी เคนै, เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•िเคธी เคก्เคฐเค—-เคเคกिเค•्เคŸ (drug addict) เคฏा เคจเคถेเฅœी เค•ी เคจเคถाเคฎुเค•्เคคि (de-addiction) เคฏा เคจเคถे เค•ी เคฒเคค เค›ुเฅœाเคจे เค•े เคฒिเค, เคจเคถे เค•ी เคตเคธ्เคคु เค•े เคช्เคฐเคคि เค…เคฐुเคšि เคตिเค•เคธिเคค เค•ी เคœाเคคी เคนै। เคญเคตเคฐोเค— เคธे เคชीเฅœिเคค เคฎเคจुเคท्เคฏ (3K เคฎें เค˜ोเคฐ เค†เคธเค•्เคค เคต्เคฏเค•्เคคि) เค•े เคฒिเค 'เคถเคฌ्เคฆ' เคช्เคฐเคฎाเคฃ # เคเค• เค…เคค्เคฏाเคตเคถ्เคฏเค• เคšिเค•िเคค्เคธा (important therapy) เคนै। เคฏเคน เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคญी 'เคชूเคฐ्เคต เคชुเคฃ्เคฏ' เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै เค•ि เค•ोเคˆ เคต्เคฏเค•्เคคि เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคซंเคธ เค—เคฏा เคนै, เค”เคฐ เค…เคฌ เคตเคน เค‰เคธเคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा เคฐเค–เคคा เคนै। 
[ Shabda Pramaana # >'เคถเคฌ्เคฆ' เคช्เคฐเคฎाเคฃ # "เค†เคช्เคคोเคชเคฆेเคถः เคถเคฌ्เคฆः" ( เคจ्เคฏाเคฏเคธूเคค्เคฐ 1.1.7) เค†เคช्เคค เคชुเคฐुเคท เคฆ्เคตाเคฐा เค•िเค เค—เค เค‰เคชเคฆेเคถ เค•ो "เคถเคฌ्เคฆ" เคช्เคฐเคฎाเคฃ เค•เคนเคคे เคนैं।  เค†เคช्เคค เคตเคน เคชुเคฐुเคท เคนै เคœिเคธเคจे เคงเคฐ्เคฎ เค•े เค”เคฐ เคธเคฌ เคชเคฆाเคฐ्เคฅों เค•े เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ो เคญเคฒी เคญांเคคि เคœाเคจ เคฒिเคฏा เคนै, เคœो เคธเคฌ เคœीเคตों เคชเคฐ เคฆเคฏा เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เคธเคš्เคšी เคฌाเคค เค•เคนเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा เคฐเค–เคคा เคนै। Poorva Punya# > เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคซँเคธे เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เค‰เคธเคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा, เคฏा เคชเคฐเคฎ् เคธเคค्เคฏ (เคˆเคถ्เคตเคฐ) เค•ो เคœाเคจเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा - 'เคฎुเคฎुเค•्เคทเคค्เคตं' เค•ो เคฆुเคฐ्เคฒเคญ เค•เคนा เคนै , เคฏเคน เคชिเค›เคฒे เคœเคจ्เคฎों เคฎें เค•िเคฏे เค…เคš्เค›े เค•เคฐ्เคฎों - 'เคชूเคฐ्เคต เคชुเคฃ्เคฏ' เคธे เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคी เคนै। เคญเค—เคตเคค เค—ीเคคा เคฎें เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฐूเคช เคธे เค•เคนा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคต्เคฏเค•्เคคि เคช्เคฐाเคฐเคฌ्เคง เค•เคฐ्เคฎ เคธे เคœुเคก़ा เคนोเคคा เคนै। เค‰เคธเค•े เคชिเค›เคฒे เคœเคจ्เคฎों เค•े "เคชूเคฐ्เคต เคชुเคฃ्เคฏ" - เคฏाเคจि เคชिเค›เคฒे เคœเคจ्เคฎों เค•े เค…เคš्เค›े เค•เคฐ्เคฎ -  เค‡เคธ เคœीเคตเคจ เคฎें  เคฒंเคฌी เค‰เคฎ्เคฐ, เคธंเคคाเคจ, เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏ , เค…เคš्เค›े เคตंเคถ, เค—เคฐीเคฌी เค•े เค…เคญाเคต, เค…เคš्เค›ी เคถिเค•्เคทा, เค…เคš्เค›े เค†เคšเคฐเคฃ เค”เคฐ เค…เคจुเค•ूเคฒ เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เค•े เคธाเคฅ เค…เคš्เค›े เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฎें เคชैเคฆा เคนोเคคा เคนै।]  >เคฐเคธเคตเคฐ्เคœं เคฐเคธोเคฝเคช्เคฏเคธ्เคฏ - (เคญ.เค—ी. 2.59) เคถ्เคฐेเคฏ-เคช्เคฐेเคฏ เคตिเคตेเค• เค•े เคฌाเคฆ  =เคช्เคฐेเคฏ เค•े เคค्เคฏाเค—ी เคฏाเคจि เคญोเค—ों เค•े เคค्เคฏाเค—ी เคต्เคฏเค•्เคคि เคธे เคญोเค— เค•ी เคตเคธ्เคคुเคฏें เคฆूเคฐ เคนी เคฐเคนเคคी เคนैं। เคจिเคฐाเคนाเคฐ เคฐเคนเคจे เคธे เคตिเคทเคฏ เคคो เคฆूเคฐ เคนो เคœाเคฏेंเค—े เคชเคฐเคจ्เคคु เค‰เคจเค•े เคช्เคฐเคคि เคฎเคจ เคฎें เคชूเคฐ्เคตाเคจुเคญเคตเคœเคจिเคค เคฐเคธ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคธ्เคตाเคฆ เคฏा เคฐाเค— เคจिเคตृเคค्เคค เคจเคนीं เคนोเคคा। เคญเค—เคตाเคจ् เคฏเคนाँ เค†เคถ्เคตाเคธเคจ เคฆेเคคे เคนैं เค•ि เคชเคฐเคฎ เค†เคค्เคฎเคคเคค्เคค्เคต เค•ी เค…เคชเคฐोเค•्เคทाเคจुเคญूเคคि เคนोเคจे เคชเคฐ เคฏเคน เคฐाเค— เคญी เคธเคฎाเคช्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै เคฏा เคญुเคจे เคนुเคฏे เคฌीเคœों เค•े เคธเคฎाเคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคฎเคจ เคฎें เคตिเคทเคฏ เคช्เคฐเคญाเคตเคนीเคจ เคนो เคœाเคคे เคนैं। เคœाเค—्เคฐเคค् เคธ्เคตเคช्เคจ เค”เคฐ เคธुเคทुเคช्เคคि เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคฐเคนเคคे เคนुเค เค…เคนंเค•ाเคฐ เคจे เค…เคธंเค–्เคฏ เคตिเคทเคฏ เคตाเคธเคจाเคฏें เค…เคฐ्เคœिเคค เค•เคฐ เคฒी เคนैं। เคชเคฐเคจ्เคคु เค…เคตเคธ्เคฅाเคค्เคฐเคฏ เค…เคคीเคค เคถुเคฆ्เคง เคšैเคคเคจ्เคฏ เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ो เคชเคนเคšाเคจ เค•เคฐ เค…เคนंเค•ाเคฐ เคนी เคธเคฎाเคช्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै เคคเคฌ เคฏे เคตाเคธเคจाเคฏें เค•िเคธ เคชเคฐ เค…เคชเคจा เคช्เคฐเคญाเคต เคฆिเค–ाเคฏेंเค—ी। เคจिเคฐाเคนाเคฐी เคต्เคฏเค•्เคคि เคธे (เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•ो เคตिเคทเคฏों เคธे เค–ींเคšเคจे เคฎें เคธเค•्เคทเคฎ เคต्เคฏเค•्เคคि เคธे เคฆेเคนी เคชुเคฐुเคท เคธे) เคตिเคทเคฏ เคคो เคจिเคตृเคค्เคค  (เคฆूเคฐ)  เคนो เคœाเคคे เคนैं, เคชเคฐเคจ्เคคु เคฐเคธ เคจिเคตृเคค्เคค เคจเคนीं เคนोเคคा, เค…เคฐ्เคฅाเคค 3K เค•े เคช्เคฐเคคि เคฐाเค— เคฏा เค†เคธเค•्เคคि เคธเคฎाเคช्เคค เคจเคนीं เคนोเคคी । เคชเคฐเคจ्เคคु เคชเคฐเคฎ เคคเคค्เคต เค•ा เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคจे เคชเคฐ (เคฏाเคจि เคตिเคตेเค•เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•ा เค…เคญ्เคฏाเคธ เค•เคฐเคจे เคชเคฐ)  เค‡เคธ (เคชुเคฐुเคท) เค•ा เคฐाเค— เคญी เคจिเคตृเคค्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै। เค—ुเคฐु เค…เคชเคจे เคถिเคท्เคฏ เค•ो เคธंเคธाเคฐ เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•ाเคฒเคคा เคนै। เค•िเคจ्เคคु เคต्เคฏเค•्เคคि เค•े เคญीเคคเคฐ เคธे เคธंเคธाเคฐ เค•ो เคจिเค•ाเคฒเคจा (เคฎเคจ เคธे 3K เค•ी เค†เคธเค•्เคคि เค•ो เคจिเค•ाเคฒเคจा, เคฎเคจ เค•ो เคตเคถ เคฎें เค•เคฐเคจा) เคเค• เคงीเคฎी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคนै। เค—ुเคฐु เค‰เคจ्เคนें เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏเคตिเคทเคฏों เคฎें เค†เคธเค•्เคคि เค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎ เค•ो เคฆिเค–เคฒाเค•เคฐ - เค…เคฒी, เคฎृเค—, เคฎीเคจ, เคชเคคंเค—, เค—เคœ เค•ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆेเค•เคฐ เคธंเคธाเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคि เค…เคฐुเคšि เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•ी เค–ोเคœ เค•เคฐเคตाเคคे เคนैं। เค—ुเคฐु เคฏเคน เคฆिเค–ाเคคे เคนैं เค•ि เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค•เคคाเคँ- เคญोเค— เคจเคนीं เคค्เคฏाเค— เคนैं - เคœो เค•िเคคเคจी เค‰เคฒ्เคŸी 'upside-down' เคนैं। เคฏเคนी เคจिเคฆिเคง्เคฏाเคธเคจ (Nitiddyaasanaa) เคนै - เคœिเคธเค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธंเคธाเคฐ เค•ी เค“เคฐ (3K เค•ी เค“เคฐ) เคœो เค†เคฆเคคเคจ เค…เคญिเคฎुเค–เคคा (orientation) เคชเคฐ เค•ाเคฌू เคชाเคจा เคนै। เค‡เคธ เคถ्เคฒोเค• เค•ा เคชเคนเคฒा เคญाเค— เคธंเคธाเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคि 'distaste' (เค•ाเคฎिเคจी -เค•ांเคšเคจ เคฎें เค†เคธเค•्เคคि เค•े เคช्เคฐเคคि เค…เคฐुเคšि) เคชैเคฆा เค•เคฐเคคा เคนै , เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐा เคญाเค— เคฏเคน เคฌเคคเคฒाเคคा เคนै เค•ि เคฎเคจुเคท्เคฏ เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคœो เคšाเคนเคคा เคนै ,เคตเคน เค†เคค्เคฎा เคฏा 'เคฌ्เคฐเคน्เคฎ' เคนै। เค”เคฐ เค‰เคธे เค…เคฎृเคค (immortal- เค…เคตिเคจाเคถी เคนै, เคœเคจ्เคฎ-เคฎृเคค्เคฏु เคธे เคฎुเค•्เคค।) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เคฏเคฎ เคคो เคฎृเคค्เคฏु เค•ा เคฆेเคตเคคा เคนै, เค‰เคจเค•ा เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคนเคฎेเคถा (เค…เคนंเค•ाเคฐ เค•ी) เคฎृเคค्เคฏु เคธे เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เคตे เคฏเคน เคฌाเคค เค•เคฐ्เคฎเคตाเคš्เคฏ เคฎें (passive form) เค•เคน เคฐเคนे เคนैं, เคฎाเคจो เค‰เคจ्เคนें เค…เคฎृเคคเคค्เคต เคชเคฐ เคฌाเคค เค•เคฐเคจे เค•ा เคญी เค…เคงिเค•ाเคฐ เคจเคนीं เคนै। เคคเคธ्เคฎिเคจ् เคฒोเค•ाः เคถ्เคฐिเคคाः เคธเคฐ्เคตे - เคฏเคน เคœเค—เคค เคเค• เคช्เคฐाเคธंเค—िเค• เค˜เคŸเคจा เคนै- " เคเค•ो เค…เคนं เคฌเคนुเคธ्เคฏाเคฎ' เค•ा เคช्เคฐเค•्เคทेเคชเคฃ เคนै, เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เค•ी เค‡เคš्เค›ाเคถเค•्เคคि เค•ा incidental projection เคนै, เคœो เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคा เคนै। เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนी เคœเค—เคค  เค•ा เค†เคถ्เคฐเคฏ เคนै। เคœैเคธे เค›ाเคฏा (เคช्เคฐเคคिเคฌिเคฎ्เคฌ-เคชเคฐเค›ाเคˆ-reflection ) เคช्เคฐเค•ाเคถ เคธे เคšिเคชเค•ी เคฐเคนเคคी เคนै, เคตैเคธे เคนी เคœเค—เคค เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคธे เคšिเคชเค• เคœाเคคा เคนै। เคคเคค् เค‰ เคจ เค…เคค्เคฏेเคคि เค•เคถ्เคšเคจ - เค‡เคธเค•ा เค•ोเคˆ เค‰เคฒ्เคฒंเค˜เคจ ( transgress) เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคा। เค•ाเคฐเคฃ (cause) , เคช्เคฐเคญाเคต (effect) เคธे เค…เคช्เคฐเคญाเคตिเคค (unaffected)  เคฐเคนเคคा เคนै। 

เค…เคฐ्เคฅाเคค เค‡เคธ เคธंเคธाเคฐ เคฐूเคช เคธเคจाเคคเคจ เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เคตृเค•्เคท (เคชीเคชเคฒ เค•ा เคตृเค•्เคท เคœो เค•เคฒ เคจเคนीं เคฐเคนेเค—ा, เคชเคฐ เค…เคญी เคฆीเค–เคคा เคนै) เค•ा เคฎूเคฒ เคŠเคชเคฐ เคฎें เค”เคฐ เคถाเค–ाเคฏें เคจीเคšे เค•ी เค“เคฐ เคนैं।  เค‡เคธเค•ा เคœो เคฎूเคฒ เค•ाเคฐเคฃ เคนै, เคœिเคธเคธे เคฏเคน เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนोเคคा เคนै, เคœिเคธเคธे เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคนै เค”เคฐ เคœिเคธเคฎे เคตिเคฒीเคจ เคนोเคคा เคนै, เคตเคน เคฌ्เคฐเคน्เคฎ-เคตเคธ्เคคु เคŠเคชเคฐ เคนै, เค•ोเคˆ เคญी เค‰เคธเค•ा เค…เคคिเค•्เคฐเคฎเคฃ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคจเคนीं เคนै। ...เคเคธा เคฏเคน เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เคฐूเคช เคชीเคชเคฒ-เคตृเค•्เคท เค…เคจाเคฆी เค•ाเคฒीเคจ- เคธเคฆा เคธे เคนै। เคธเคค्เคฏ เคฏเคนी เคนै เค•ि เคเค• เคนी " เคตเคธ्เคคु " เคธे เคธเคฌ เค•ुเค› เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนुเค† เคนै!

เคŠเคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒเคฎเคงःเคถाเค–เคฎเคถ्เคตเคค्เคฅं เคช्เคฐाเคนुเคฐเคต्เคฏเคฏเคฎ्। 

เค›เคจ्เคฆांเคธि เคฏเคธ्เคฏ เคชเคฐ्เคฃाเคจि เคฏเคธ्เคคं เคตेเคฆ เคธ เคตेเคฆเคตिเคค्।।15.1।।

[เคŠเคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒเคฎ् เค…เคงःเคถाเค–เคฎ् เค…เคถ्เคตเคค्เคฅं เคช्เคฐाเคนुः เค…เคต्เคฏเคฏเคฎ् เค›เคจ्เคฆांเคธि เคฏเคธ्เคฏ เคชเคฐ्เคฃाเคจि เคฏः เคคं เคตेเคฆ เคธः เคตेเคฆเคตिเคค् ॥ เฅง॥
เคถ्เคฐी เคญเค—เคตाเคจ् เคจे เค•เคนा -- (เคœ्เคžाเคจी เคชुเคฐुเคท เค‡เคธ เคธंเคธाเคฐ เคตृเค•्เคท เค•ो) เคŠเคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒ เค”เคฐ เค…เคง:เคถाเค–ा เคตाเคฒा เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เค”เคฐ เค…เคต्เคฏเคฏ เค•เคนเคคे เคนैं; เคœिเคธเค•े เคชเคฐ्เคฃ เค›เคจ्เคฆ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคตेเคฆ เคนैं, เคเคธे (เคธंเคธाเคฐ เคตृเค•्เคท) เค•ो เคœो เคœाเคจเคคा เคนै, เคตเคน เคตेเคฆเคตिเคค् เคนै।।
Botany (เคตเคจเคธ्เคชเคคि เคถाเคธ्เคค्เคฐ) เคฎें เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เคตृเค•्เคท เค•ा เคจाเคฎ 'Ficus religiosa' (เคซाเค‡เค•เคธ เคฐिเคฒिเคœिเค“เคธा) เคนै।  เคœो เคฒोเค• เคฎें เคชीเคชเคฒ เค•े เคตृเค•्เคท เค•े เคจाเคฎ เคธे เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคนै। เคฏเคน เคง्เคฏाเคจ เคฐเคนे เค•ि เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เคตृเค•्เคท เคธे เคตเคŸเคตृเค•्เคท เคจเคนीं เคธूเคšिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคถंเค•เคฐाเคšाเคฐ्เคฏ เคœी เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคธंเคธाเคฐ เค•ो เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เค•ा เคจाเคฎ เคต्เคฏुเคค्เคชเคค्เคคि เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนै เคถ्เคต เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค†เค—ाเคฎी เค•เคฒ เคนै, เคค्เคฅ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคธ्เคฅिเคค เคฐเคนเคจे เคตाเคฒा। เค…เคคः  เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคตเคน เคœो เค•เคฒ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เค…เค—เคฒे เค•्เคทเคฃ เคชूเคฐ्เคตเคตเคค् เคธ्เคฅिเคค เคจเคนीं เคฐเคนเคจे เคตाเคฒा เคนै। เคคाเคค्เคชเคฐ्เคฏ เคฏเคน เคนुเค† เค•ि เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เคถเคฌ्เคฆ เคธे เค‡เคธ เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เค…เคจिเคค्เคฏ เค”เคฐ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒ เคฆृเคถ्เคฏเคฎाเคจ เคœเค—เคค् เค•ी เค“เคฐ เค‡ंเค—िเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै
เค‡เคธ เคถ्เคฒोเค• เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै เค•ि เค‡เคธ เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เค•ा เคฎूเคฒ เคŠเคฐ्เคง्เคต เคฎें เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคŠเคชเคฐ เคนै। เค‡เคธเค•ा เคฏเคฆि เค•ेเคตเคฒ เคตाเคš्เคฏाเคฐ्เคฅ เคนी เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐें, เคคो เคเคธा เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเค—ा เค•ि เค•िเคธी เค…เคถिเค•्เคทिเคค เคšिเคค्เคฐเค•ाเคฐ เคจे เค‡เคธ เคธंเคธाเคฐ เคตृเค•्เคท เค•ो เคšिเคค्เคฐिเคค เค•िเคฏा เคนै। เคฏเคน เคšिเคค्เคฐ เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค• เคฆृเคท्เคŸि เคธे เค…เคธंเค—เคค, เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคนाเคจिเค•เคฐ เค”เคฐ เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เค•ुเคฐूเคช เคฒเค— เคธเค•เคคा เคนै। เคชเคฐเคจ्เคคु เคเคธा เคตिเคšाเคฐ เค‡เคธ เคตेเคฆाเคจ्เคคी เคงเคฐ्เคฎ-เคšिเคค्เคฐ เค•े เคฎเคนाเคจ् เค—ौเคฐเคต เค•ा เค…เคชเคฎाเคจ เคนै।
เคถंเค•เคฐाเคšाเคฐ्เคฏเคœी เคจे เคนी เค‰เคชเคจिเคทเคฆ् เค•े เคญाเคท्เคฏ เคฎें เคฏเคน เคฒिเค–ा เคนै เค•ि เคธंเคธाเคฐ เค•ो เคตृเค•्เคท เค•เคนเคจे เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฏเคน เคนै เค•ि เค‰เคธเค•ो เค•ाเคŸा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เคต्เคฐเคถ्เคšเคจाเคค् เคตृเค•्เคท। เคตैเคฐाเค—्เคฏ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคนเคฎ เค…เคชเคจे เค‰เคจ เคธเคฎเคธ्เคค เคฆुเค–ों เค•ो เคธเคฎाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं เคœो เค‡เคธ เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคนเคฎें เค…เคจुเคญเคต เคนोเคคे เคนैं। -"เค•เคถ्เคšिเคค् เคงीเคฐः เค†เคตृเคค เคšเค•्เคทुः'  เคœो เคธंเคธाเคฐเคตृเค•्เคท เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เคธे เค…ंเค•ुเคฐिเคค เคนोเค•เคฐ เคต्เคฏเค•्เคค เคนुเค† เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै, เค‰เคธे เคนเคฎ เค…เคชเคจा เคง्เคฏाเคจ เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เคฎें เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐिเคค เค•เคฐเค•े เค•ाเคŸ เคธเค•เคคे เคนैं
เค‡เคคिเคนाเคธ เค•े เคตिเคฆ्เคฏाเคฐ्เคฅिเคฏों เค•ो เค…เคจेเค• เคฐाเคœเคตंเคถों เค•ी เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐाเค“ं เค•ा เคธ्เคฎเคฐเคฃ/ เคฏा เคœैเคธे เคฐाเค ौเฅœ เคฐाเคœเคชूเคคों เค•ी เคตंเคถाเคตเคฒी เค•ो เคฐเค–เคจा เคนोเคคा เคนै। เค‰เคธเคฎें เคœो เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคฆเคฐ्เคถाเคฏी เคœाเคคी เคนै เคตเคน เค‡เคธ เคŠเคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒ เคตृเค•्เคท เค•े เคธเคฎाเคจ เคนी เคนोเคคी เคนै। เคเค• เคฎूเคฒ เคชुเคฐुเคท เคธे เคนी เค‰เคธ เคตंเคถ เค•ा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค‡เคธ เคธंเคธाเคฐ เคตृเค•्เคท เค•ा เคฎूเคฒ เคŠเคฐ्เคง्เคต เค•เคนा เคนै- เคœो เคธเคš्เคšिเคฆाเคจเคจ्เคฆ เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคนै।
 เคœैเคธे เคตृเค•्เคท เค•ो เค†เคงाเคฐ เคคเคฅा เคชोเคทเคฃ เค…เคชเคจे เคนी เคฎूเคฒ เคธे เคนी เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคा เคนै, เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคญोเค•्เคคा เคœीเคต เค”เคฐ เคญोเค—्เคฏ เคœเค—เคค् เคฆोเคจों เค…เคชเคจा เค†เคงाเคฐ เค”เคฐ เคชोเคทเคฃ เคถुเคฆ्เคง เค…เคจเคจ्เคคเคธ्เคตเคฐूเคช (เค†เคจเคจ्เคฆ เคธ्เคตเคฐुเคช) เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคธे เคนी เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เคคเคฅाเคชि เค…เคจेเค• เคฒोเค—ों เค•ी เคœिเคœ्เคžाเคธा เคŠเคฐ्เคง्เคต เคถเคฌ्เคฆ เค•े เค‰เคชเคฏोเค— เค•ो เคœाเคจเคจे เค•ी เคนोเคคी เคนै। เคŠเคฐ्เคง्เคต เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค‰เคธी เค…เคฐ्เคฅ เคฎें เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै- เคœैเคธे เคฒोเค• เคฎें เคนเคฎ เค‰เคš्เคš เคตเคฐ्เค—, เค‰เคš्เคš เค…เคงिเค•ाเคฐी, เค‰เคš्เคš เค†เคญूเคทเคฃ เค†เคฆि เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคคे เคนैं।
เคฏเคนाँ เค‰เคš्เคš เคถเคฌ्เคฆ เคธे เคคाเคค्เคชเคฐ्เคฏ เคฐेเค–ाเค—เคฃिเคคीเคฏ เค‰เคš्เคšเคคा เคธे เคจเคนीं เคนै เคตเคฐเคจ् เคถ्เคฐेเคท्เค , เค†เคฆเคฐ्เคถ เค…เคฅเคตा เคฎूเคฒ्เคฏ เคธे เคนै। เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคญी เคธ्เคตเคญाเคตเคค เคฎเคจुเคท्เคฏ เคธूเค•्เคท्เคฎ เค”เคฐ เคฆिเคต्เคฏ เคคเคค्เคค्เคต เค•ो เค‰เคš्เคšเคธ्เคฅाเคจ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เคธ्เคฅूเคฒ เคต เค†เคธुเคฐी เคคเคค्เคค्เคต เค•ो เค…เคงः-เคธ्เคฅाเคจ। เคฆेเคถ- เค•ाเคฒ เค”เคฐ เค•ाเคฐเคฃ เค•े เคชเคฐे เคนोเคจे เคชเคฐ เคญी เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เค•ो เคฏเคนाँ เคŠเคฐ्เคง्เคต เค•เคนा เค—เคฏा เคนै
 เคตเคน (เคˆเคถ्เคตเคฐीเคฏ เค•เคฃ-เคฎूเคฒ เค•เคฃ) เคœเคก़ เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ो เคšेเคคเคจเคคा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคธ्เคตเคฏं-เคช्เคฐเค•ाเคถเคธ्เคตเคฐूเคช เคคเคค्เคค्เคต เคนै। เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เคนै เค•ि เคฏเคนाँ เคฐूเคชเค• เค•ी เคญाเคทा เคฎें เคฆเคฐ्เคถाเคฏा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคฏเคน เคธंเคธाเคฐ เคตृเค•्เคท เคŠเคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒ เคตाเคฒा เคนै। เค‡เคธ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒ เคœเค—เคค् (เค…เคถ्เคตเคธ्เคฅ) เค•ो เค…เคต्เคฏเคฏ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เค…เคตिเคจाเคถी เคฎाเคจा เค—เคฏा เคนै। เคชเคฐเคจ्เคคु เค•ेเคตเคฒ เค†เคชेเค•्เคทिเค• เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคนी เค‰เคธे เค…เคต्เคฏเคฏ เค•เคนा เค—เคฏा เคนै। เค•िเคธी เค—्เคฐाเคฎ เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคชीเคชเคฒ เค•ा เคตृเค•्เคท เค…เคจेเค• เคชीเคข़िเคฏों เค•ो เคฆेเค–เคคा เคนै เคœो เค‰เคธเค•ी เค›ाเคฏा เคฎें เค–ेเคฒเคคी เค”เคฐ เคฌเคก़ी เคนोเคคी เคนैं। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ी เค”เคธเคค เค†เคฏु เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคตเคน เคตृเค•्เคท เค…เคต्เคฏเคฏ เคฏा เคจिเคค्เคฏ เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। 
เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค‡เคจ เค…เคจेเค• เคชीเคข़िเคฏों เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคœो เคตिเค•เคธिเคค เคนोเคคी เคนैं।  เค•เคฒ्เคชเคจाเคं เค”เคฐ เคฏोเคœเคจाเคं เคฌเคจाเคคी เคนैं เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เค•เคฐเค•े เคฒเค•्เคท्เคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคจเคท्เคŸ เคนो เคœाเคคी เคนैं।  เคฏเคน เคœเค—เคค् เค…เคต्เคฏเคฏ เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เค›เคจ्เคฆ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคตेเคฆ เค‡เคธ เคตृเค•्เคท เค•े เคชเคฐ्เคฃ เคนैं।  เคตेเคฆ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคœ्เคžाเคจ। 
เคœ्เคžाเคจ เค•ी เคตृเคฆ्เคงि เคธे เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เค…เคตเคถ्เคฏ เคนी เค—เคคि เค† เคœाเคคी เคนै। เค†เคงुเคจिเค• เคœเค—เคค् เค•ी เคญौเคคिเค• เค‰เคจ्เคจเคคि, เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคช्เคฐเค—เคคि เค”เคฆ्เคฏोเค—िเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงि เค”เคฐ เค…เคคिเคฎाเคจเคตीเคฏ เคธ्เคซूเคฐ्เคคि เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคช्เคฐाเคšीเคจ เคชीเคข़ी เค•ो เคœीเคตिเคค เคญी เคจเคนीं เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा। เคœ्เคžाเคจ เค•ी เคตृเคฆ्เคงि เคธे เคญाเคตी เคฒเค•्เคท्เคฏ เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคा เคนै, เคœिเคธเค•े เคชเคฐिเคฃाเคฎเคธ्เคตเคฐूเคช เคฎเคจुเคท्เคฏ เค‰เคธे เคชाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคช्เคฐเคฏเคค्เคจเคถीเคฒ เคนो เคœाเคคा เคนै
 เคตेเคฆ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคœ्เคžाเคจ เค•ी เคคुเคฒเคจा เคตृเค•्เคท เค•े เคชเคฐ्เคฃों เค•े เคธाเคฅ เค•เคฐเคจा เค…เคจुเคชเคฏुเค•्เคค เคจเคนीं เคนै। เคตृเค•्เคท เค•े เคชเคฐ्เคฃ เคตे เคธ्เคฅाเคจ เคนैं เคœเคนाँ เคธे เคœเคฒ เคตाเคท्เคช เคฌเคจเค•เคฐ เค‰เคก़ เคœाเคคा เคนै, เคœिเคธเคธे เคตृเค•्เคท เค•ी เคœเคก़ों เคฎें เคเค• เคฆเคฌाเคต เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธ เคฆเคฌाเคต เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคœเคก़ों เค•ो เคชृเคฅ्เคตी เคธे เค…เคงिเค• เคœเคฒ เค”เคฐ เคชोเคทเค• เคคเคค्เคค्เคต เคเค•เคค्เคฐ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธुเคตिเคงा เคนोเคคी เคนै। เค…เคค เคฏเคฆि เคตृเค•्เคท เค•े เคชเคค्เคคों เค•ो เค•ाเคŸ เคฆिเคฏा เคœाเคฏे, เคคो เคตृเค•्เคท เค•ा เคตिเค•ाเคธ เคคเคค्เค•ाเคฒ เค…เคตเคฐुเคฆ्เคง เคนो เคœाเคฏेเค—ा। 
เคชเคค्เคคों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เคœिเคคเคจी เค…เคงिเค• เคนोเค—ी เคตृเค•्เคท เค•ा เคชเคฐिเคฎाเคฃ เค”เคฐ เคตिเค•ाเคธ เค‰เคคเคจा เคนी เค…เคงिเค• เคนोเค—ा। เคœเคนाँ เคœ्เคžाเคจ เค•ी เค…เคงिเค•เคคा เคนोเคคी เคนै เคตเคนाँ เคต्เคฏเค•्เคค เคœीเคตเคจ เค•ी เคšเคฎเค• เคญी เค…เคงिเค• เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคी เคนै। เคœो เคชुเคฐुเคท เคจ เค•ेเคตเคฒ เค…เคถ्เคตเคค्เคฅ เคตृเค•्เคท เค•ो เคนी เคœाเคจเคคा เคนै เคตเคฐเคจ् เค‰เคธเค•े เคชाเคฐเคฎाเคฐ्เคฅिเค• เคธเคค्เคฏเคธ्เคตเคฐूเคช เคŠเคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒ เค•ो เคญी เคชเคนเคšाเคจเคคा เคนै เคตเคนी เคชुเคฐुเคท เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคตेเคฆเคตिเคค् เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคตेเคฆाเคฐ्เคฅเคตिเคค् เคนै।  เค‰เคธเค•ा เคตेเคฆाเคง्เคฏเคฏเคจ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเคœเคจ เคธिเคฆ्เคง เคนो เค—เคฏा เคนै। เคตेเคฆों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเคœเคจ เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต เค•े เค†เคฆि เคธ्เคฐोเคค เคเค•เคฎेเคต เค…เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เค•ा เคฌोเคง เค•เคฐाเคจा เคนै। เคธเคค्เคฏ เค•ा เคชूเคฐ्เคฃเคœ्เคžाเคจ เคจ เค•ेเคตเคฒ เคถुเคฆ्เคงเคœ्เคžाเคจ (เคญौเคคिเค• เคตिเคœ्เคžाเคจ) เคธे เค”เคฐ เคจ เค•ेเคตเคฒ เคญเค•्เคคि เคธे เคนी เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो เคธเค•เคคा เคนै। เคฏเคน เค—ीเคคा เค•ा เคจिเคท्เค•เคฐ्เคท เคนै। 
เคœเคฌ เคนเคฎ เค‡เคนเคฒोเค• เค”เคฐ เคชเคฐเคฒोเค•, เคธाเคจ्เคค เค”เคฐ เค…เคจเคจ्เคค, เคธृเคท्เคŸ เค”เคฐ เคธृเคท्เคŸिเค•เคฐ्เคคा เค‡เคจ เคธเคฌเค•ो เคคเคค्เคค्เคตเคคः  เคœाเคจเคคे เคนैं, เคคเคญी เคนเคฎाเคฐा เคœ्เคžाเคจ เคชूเคฐ्เคฃ เค•เคนเคฒाเคคा เคนै। เคœ्เคžाเคจ เค•ी เค…เคจ्เคฏ เคถाเค–ाเคं เค•ि เค•िเคคเคจी เคนी เคฆเคฐ्เคถเคจीเคฏ เค•्เคฏों เคจ เคนों เคตे เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคธเคค्เคฏ เค•े เค•िเคธी เคชเค•्เคท् เคตिเคถेเคท เค•ो เคนी เคฆเคฐ्เคถाเคคी เคนैं। เคตेเคฆों เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคชूเคฐ्เคฃ เคœ्เคžाเคจी เคชुเคฐुเคท เคตเคน เคนै เคœो เค‡เคธ เคจเคถ्เคตเคฐ เคธंเคธाเคฐเคตृเค•्เคท เคคเคฅा เค‡เคธเค•े เค…เคจเคถ्เคตเคฐ เคŠเคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒ (เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा) เค•ो เคญी เคœाเคจเคคा เคนै। เคญเค—เคตाเคจ् เคถ्เคฐीเค•ृเคท्เคฃ เค‰เคธे เคฏเคนाँ เคตेเคฆเคตिเคค् เค•เคนเคคे เคนैं। 
เคจเคถ्เคตเคฐ เคธंเคธाเคฐ (เคถเคฐीเคฐ-เคœเค—เคค ) เค•ा เค…เคตिเคจाเคถी เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा (เค†เคค्เคฎा-เคฌ्เคฐเคน्เคฎ) เค•े เคธाเคฅ เคœो เคธंเคฌंเคง เคนै เค‰เคธเค•ा เคญी เค‡เคธ เคฎें เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคฏเคฆि เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เคเค•เคฎेเคต เค…เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคธเคค्เคฏ เคนै, เคคो เค‰เคธเคธे เค…เคฒเค— เคฏเคน เคจเคถ्เคตเคฐ เคœเคก़ เคœเค—เคค् (เคถเคฐीเคฐ เค”เคฐ เคฎเคจ) เค•ैเคธे เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนुเค† ? เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนोเคจे เค•े เคชเคถ्เคšाเคค् เค•ौเคจ เค‡เคธเค•ा เคงाเคฐเคฃ เคชोเคทเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै  ? เคธृเคท्เคŸिเค•เคฐ्เคคा เค…เคจเคจ्เคค เคˆเคถ्เคตเคฐ เค”เคฐ เคธृเคท्เคŸ เคธाเคจ्เคค เคœเค—เคค् เค•े เคฎเคง्เคฏ เคตเคธ्เคคुเคค เค•्เคฏा เคธंเคฌंเคง เคนै ? เคœीเคตเคจ เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เค—ंเคญीเคฐเคคा เคธे เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐเคจा เคช्เคฐाเคฐंเคญ เค•เคฐเคคे เคนी เคฎเคจ เคฎें เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคช्เคฐเคถ्เคจ เค‰เค เคจे เคฒเค—เคคे เคนैं।
เค›ंเคฆोเค•्เคฏोเคชเคจिเคทเคฆ เค•े เค›เค े เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै, เคคเคฆेเคต เคธौเคฎ्เคฏ, เค‡เคฆเคฎเค—्เคฐे เค†เคธीเคค् - เค‡เคจ เคธเคฌเค•े เคช्เคฐเค•เคŸ เคนोเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เคธเคค् เคนी เคฅा। เคธ เค†เคค्เคฎा เคค्เคตเคฎเคธि เคถ्เคตेเคคเค•ेเคคो... เคตเคน เค†เคค्เคฎा เค†เคช เคนी เคนैं, เคนे เคถ्เคตेเคคเค•ेเคคु! เคฌाเคฆ เคฎें เค‰เคธी เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें, เค…เคธเคค्เคต เค‡เคฆเคฎ्เค—्เคฐे เค…เคธिเคค् | เคคเคธ्เคฎाเคค् เคธเคค् เค…เคœाเคฏเคค। เคœो เค•ुเค› เคตเคนां เคฅा เคตเคน เค…เคธ्เคคिเคค्เคตเคนीเคจ เคฅा। เค…เคจเคธ्เคคिเคค्เคต เคธे เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค†เคฏा। เคฏเคน เคญ्เคฐเคฎिเคค เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคนो เคธเค•เคคा เคนै।  เคฏเคนां เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคจ เคนोเคจे เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคฏเคน เคนै เค•ि เคฏเคน เคจाเคฎ เค”เคฐ เคฐूเคช เคธे เคฎुเค•्เคค เคฅा। เคœเค—เคค् เค•ी เคฐเคšเคจा เค…เคจाเคฏाเคธ เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคी। เคเค• เคจिเคฏเคคि เคนै เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคเค• เคจिเคฏंเคคा เคนै - เคถाเคธเค• เคœो เคจिเคฏเคฎ เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เค•เคฐเคคा เคนै। เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคชเคฐ เคช्เคฐเคถ्เคจ เค‰เค ाเคจा เคธ्เคตเคฏं เค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคชเคฐ เคช्เคฐเคถ्เคจ เค‰เค ाเคจा เคนै। เค‡เคธ เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•ो เค•िเคธी เคช्เคฐเคฎाเคฃ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคจเคนीं เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค‡เคธ เคœ्เคžाเคจ เค•ो เค•เคญी เคญी เคจเค•ाเคฐा เคจเคนीं เคœा เคธเค•เคคा เค•ि เคฎेเคฐा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคนै। เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•ा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค…เคจुเคฎाเคจ เคฏा เค…เคจुเคฎाเคจ เค•ा เคตिเคทเคฏ เคจเคนीं เคนै। เคถเคฌ्เคฆ เคช्เคฐเคฎाเคฃ เค‡เคธเค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•ा เคช्เคฐเคฎाเคฃ เคนै। เคฏเคน เคถ्เคฒोเค• เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ा เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆेเคคा เคนै เค•ि เคนเคฎें เคฏเคน เค•्เคฏों เค•เคนเคจा เคšाเคนिเค เค•ि เคœเค—เคค เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เคธे เค†เคฏा เคนै, เคถूเคจ्เคฏ เคธे เคจเคนीं। } 
>>>เคจाเคธเคฆीเคฏ เคธूเค•्เคค :

เคจाเคธเคฆाเคธीเคจ्เคจो เคธเคฆाเคธाเคค्เคคเคฆाเคจीं เคจाเคธीเคฆ्เคฐเคœो เคจोเคต्เคฏोเคฎा เคชเคฐोเคฏเคค्।
เค•िเคฎाเคตเคฐीเคตः เค•ुเคนเค•เคธ्เคฏ เคถเคฐ्เคฎเคจ्เคจंเคญः เค•िเคฎाเคธीเคฆ् เค—เคนเคจंเค—เคญीเคฐเคฎ् ॥เฅง॥

เค…เคจ्เคตเคฏ- 'เคคเคฆाเคจीเคฎ्' เค…เคฐ्เคฅाเคค เคช्เคฐเคฒเคฏ เค•ी เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎें >  เค…เคธเคค् เคจ เค†เคธीเคค् เคธเคค् เคจो เค†เคธीเคค्; เคฐเคœः เคจ เค†เคธीเคค्; เคต्เคฏोเคฎ เคจोเคฏเคค् เคชเคฐः เค…เคตเคฐीเคตः, เค•ुเคน เค•เคธ्เคฏ เคถเคฐ्เคฎเคจ् เค—เคนเคจं เค—เคญीเคฐเคฎ्।
เค…เคฐ्เคฅ- เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคธृเคท्เคŸि เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคธे เคชเคนเคฒे เคช्เคฐเคฒเคฏ เคฆเคถा เคฎें เค…เคธเคค् เค…เคฐ्เคฅाเคค् เค…เคญाเคตाเคค्เคฎเค• เคคเคค्เคค्เคต เคจเคนीं เคฅा। เคธเคค्= เคญाเคต เคคเคค्เคค्เคต เคญी เคจเคนीं เคฅा, เคฐเคœः = เคธ्เคตเคฐ्เค—เคฒोเค• เคฎृเคค्เคฏुเคฒोเค• เค”เคฐ เคชाเคคाเคฒ เคฒोเค• เคจเคนीं เคฅे, เค…เคจ्เคคเคฐिเค•्เคท เคจเคนीं เคฅा เค”เคฐ เค‰เคธเคธे เคชเคฐे เคœो เค•ुเค› เคนै เคตเคน เคญी เคจเคนीं เคฅा, เคตเคน เค†เคตเคฐเคฃ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคคเคค्เคค्เคต เค•เคนाँ เคฅा เค”เคฐ เค•िเคธเค•े เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เคฎें เคฅा। เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค—เคนเคจ= เค•เค िเคจाเคˆ เคธे เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคจे เคฏोเค—्เคฏ เค—เคนเคฐा เค•्เคฏा เคฅा, เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคตे เคธเคฌ เคจเคนीं เคฅे।
 >>>เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เคชเคฐเคฎเคนंเคธ เค•เคนเคคे เคนैं, 'เคธाเคฐी เคตिเคฆ्เคฏाเคं เค…เคงूเคฐी เคนैं। เคœो เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เค•ो เคœाเคจ เค—เคฏा เค‰เคธी เค•ा เคœीเคตเคจ เคธเคซเคฒ เคนै। เคœिเคธเคจे เคช्เคฐเคญु เค•ा เค†เคถ्เคฐเคฏ เคฒिเคฏा เคนै, เคตเคนी เค‡เคธ เคญเคตเคธाเค—เคฐ เคธे เคชाเคฐ เคนो เคธเค•เคคा เคนै। เคถेเคท เคฒोเค—ों เค•ा เคคो เคชूเคฐा เคœीเคตเคจ เคนी เคต्เคฏเคฐ्เคฅ เคฎें เคšเคฒा เคœाเคคा เคนै। 'เคตिเคฆ्เคฏा' เคตเคนी เคนै เคœो เคช्เคฐเคญु เคธे เคฎिเคฒा เคฆे, เคœो เคญเคตเคธाเค—เคฐ เคชाเคฐ เค•เคฐा เคฆे -เคตเคน เคœ्เคžाเคจ เคธเคฐ्เคต เคถ्เคฐेเคท्เค  เคนै। เค”เคฐ เค–ुเคฆ เค•ा เคœ्เคžाเคจ เคนी เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เค•ा เคœ्เคžाเคจ เค•เคนเคฒाเคคा เคนै। เคเคธा เคœ्เคžाเคจ เคœो เคœीเคตเคจ เค•ो เค†เคจंเคฆ เคธे เคธเคฐोเคฌाเคฐ เค•เคฐ เคฆे।'
>>>เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ा เคงเคฐ्เคฎ :
 
เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•เคนเคคे เคนैं - " เค†เคœ เคนเคฎเค•ो เคฌुเคฆ्เคงि เค•े เค‡เคธ เคช्เคฐเค–เคฐ เคธूเคฐ्เคฏ ' เคถंเค•เคฐाเคšाเคฐ्เคฏ ' เค•े เคธाเคฅ เคฌुเคฆ्เคงเคฆेเคต เค•ा เค…เคฆ्เคญुเคค เคช्เคฐेเคฎ เค”เคฐ เคฆเคฏाเคฏुเค•्เคค เค…เคฆ्เคญुเคค เคน्เคฐเคฆเคฏ เคšाเคนिเคฏे।  เค‡เคธी เคธเคฎ्เคฎिเคฒเคจ เคธे เคนเคฎें เค‰เคš्เคšเคคเคฎ เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงि เคนोเค—ी।  เคตिเคœ्เคžाเคจ เค”เคฐ เคงเคฐ्เคฎ เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•ा เค†เคฒिंเค—เคจ เค•เคฐेंเค—े।  เค•เคตिเคคा เค”เคฐ เคตिเคœ्เคžाเคจ เคฎिเคฒ เคœाเคฏेंเค—े।  เคฏเคนी เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ा เคงเคฐ्เคฎ เคนोเค—ा। 

" เค…เค—्เคจिः เคฏเคฅा เคเค•ो เคญुเคตเคจเคฎ เคช्เคฐเคตिเคท्เคŸो เคฐूเคชं เคฐूเคชं เคช्เคฐเคคिเคฐूเคชो เคฌเคญूเคต |
เคเค•ः เคคเคฅा เคธเคฐ्เคตเคญूเคคाเคจ्เคคเคฐाเคค्เคฎा เคฐूเคชं เคฐूเคชं เคช्เคฐเคคिเคฐूเคชो เคฌเคนिเคถ्เคš || 
(เค•เค  เฅจ:เฅจ:เฅฏ)

- เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคเค• เคนी เค…เค—्เคจि เคจिเคฐाเค•ाเคฐ เคฐूเคช เคธे เคธाเคฐे เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เคฎें เคต्เคฏाเคช्เคค เคนै, เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค‰เคธเคฎे เค•ोเคˆ เคญेเคฆ เคจเคนीं เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เคœเคฌ เคตเคน เคธाเค•ाเคฐ เคฐूเคช เคธे เคช्เคฐเคœ्เคตเคฒिเคค เคนोเคคा เคนै, เคคเคฌ เค‰เคจ เค†เคงाเคฐเคญूเคค เคตเคธ्เคคुเค“ं (เคšเค•เคฎเค• เคชเคค्เคฅเคฐ, เคฒเค•เฅœी เค”เคฐ เคฏुเคฐेเคจिเคฏเคฎ) เค•ा  เคœैเคธा เค†เค•ाเคฐ เคนोเคคा เคนै, เคตैเคธा เคนी เค†เค•ाเคฐ เค…เค—्เคจि เค•ा เคญी เคฆृเคท्เคŸिเค—ोเคšเคฐ เคนोเคคी เคนै, เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธाเคฐे เคœीเคตों เค•ी เค…เคจ्เคคเคฐाเคค्เคฎा เคตเคน เคฌ्เคฐเคน्เคฎ (เคชเคฐเคฎ เคธเคค्เคฏ) เคนी เคญिเคจ्เคจ-เคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐाเคฃिเคฏों เคฎें เค‰เคจ เค‰เคจ เคช्เคฐाเคฃिเคฏों เค•े เค…เคจुเคฐूเคช เคจाเคจा เคฐूเคชों เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนोเคคे เคนैं, เคซिเคฐ เคตเคน เคœเค—เคค เค•े เคฌाเคนเคฐ เคญी เคนै। 
เคญाเคต เคฏเคน เค•ि เค†เคงाเคฐเคญूเคค เคตเคธ्เคคु เค•े เค…เคจुเคฐूเคช เคนी เค‰เคจเค•ी เคฎเคนिเคฎा เค•ा เคช्เคฐเค•ाเคŸ्เคฏ เคนोเคคा เคนै।  เค•िเคจ्เคคु เคตเคน เคชเคฐเคฎ เคธเคค्เคฏ เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं เคนै เค‡เคธเคธे เคฌเคนुเคค เค…เคงिเค• เคตिเคฒเค•्เคทเคฃ เคนै। ...เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•िเคธ เค“เคฐ เคœा เคฐเคนा เคนै, เคฏเคน เค•्เคฏा เคคुเคฎ เคจเคนीं เคฆेเค–เคคे? ...เคฎเคจเคธ्เคคเคค्เคต เคฎें เคธे เคนोเค•เคฐ เคนเคฎ เค‰เคธी เคเค• เค…เคจเคจ्เคค เคธाเคฐ्เคตเคญौเคฎिเค• เคธเคค्เคคा เคฎें เคชเคนुँเคš เคฐเคนे เคนैं, เคœो เคธเคฌ เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•ि เค…เคจ्เคคเคฐाเคค्เคฎा เคนै, เคœो เคธเคฌเค•ा เคธाเคฐ เค”เคฐ เคธเคญी เคตเคธ्เคคुเค“ं เค•ा เคธเคค्เคฏ เคนै, เคœो เคจिเคค्เคฏ เคฎुเค•्เคค, เคจिเคค्เคฏाเคจเคจ्เคฆ เค”เคฐ เคจिเคค्เคฏ เคธเคค्เคคा เคนै। เคฌाเคน्เคฏ เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคญी เคนเคฎ เค‰เคธी เคเค• เคคเคค्เคต เคชเคฐ เคชเคนुँเคš เคฐเคนे เคนैं। เคฏเคน เคœเค—เคค-เคช्เคฐเคชंเคš เค‰เคธी เคเค• เคฎूเคฒเค•เคฃ เค•ा เคตिเค•ाเคธ เคนै! " (เฅจ:เฅฏเฅช-เฅฏเฅซ) 

" เคœिเคจ्เคนें เค†เคค्เคฎा เค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เคฏ़ा เคˆเคถ्เคตเคฐ (เคธเคค्เคฏ) -เคธाเค•्เคทाเคค्เค•ाเคฐ เคจเคนीं เคนुเค† เคนो, เค‰เคจ्เคนें เคฏเคน เค•เคนเคจे เค•ा เค•्เคฏा เค…เคงिเค•ाเคฐ เคนै เค•ि เค†เคค्เคฎा เคฏ़ा เคˆเคถ्เคตเคฐ เคนै? เคฏเคฆि เคˆเคถ्เคตเคฐ เคนो, เคคो เค‰เคธเค•ा เคธाเค•्เคทाเคค्เค•ाเคฐ เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा; เคฏเคฆि เค†เคค्เคฎा เคจाเคฎเค• เค•ोเคˆ เคšीเคœ เคนो, เคคो เค‰เคธเค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงि เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी।  เค…เคจ्เคฏเคฅा เคˆเคถ्เคตเคฐ (เคฏ़ा เคธเคค्เคฏ ) เคชเคฐ เคตिเคถ्เคตाเคธ เคจ เค•เคฐเคจा เคนी เคญเคฒा। เคขोंเค—ी เคนोเคจे เคธ्เคชเคท्เคŸเคตाเคฆी เคจाเคธ्เคคिเค• เคนोเคจा เค…เคš्เค›ा เคนै। ....เคฏเคฆि เคฒोเค—ों เค•ो เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•ी เคธเคค्เคคा เคฎें เคตिเคถ्เคตाเคธ เคฐเคนेเค—ा, เคคो เคตे เคธเคค (เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐ)  เค”เคฐ เคจीเคคिเคชเคฐाเคฏเคฃ เคฌเคจेंเค—े เค‡เคธเคฒिเค เค…เคš्เค›े (เคฏोเค—्เคฏ) เคจाเค—เคฐिเค• เคนोंเค—े। " (เคตिเฅฆ เคธाเฅฆ เค–เฅฆ เฅง:เฅฉเฅญ)
เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค…เคจ्เคฏเคค्เคฐ เค•เคนเคคे เคนैं -" เคธเคค्เคฏ เค•ी เค–ोเคœ เค•เคฐो- เค‡เคธ เคจिเคค्เคฏ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒ เคจเคถ्เคตเคฐ เคœเค—เคค เคฎें เค•्เคฏा เคธเคค्เคฏ เคนै, เค‡เคธเค•ी เค–ोเคœ เค•เคฐो| เค•ुเค› เคญौเคคिเค• เคชเคฐเคฎाเคฃुเค“ं เค•े เคธเคฎเคท्เคŸिเคธ्เคตเคฐूเคช เค‡เคธ เคฆेเคน เค•े เคญीเคคเคฐ เค•्เคฏा เค•ोเคˆ เคเคธी เคšीเคœ เคนै เคœो เคธเคค्เคฏ เคนो?" (เฅจ:เฅซ) 
" เคฏเคน เค†เคชाเคคเคช्เคฐเคคीเคฏเคฎाเคจ เคต्เคฏเค•्เคคिเคคिเคค्เคต (M /F ) เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคญ्เคฐเคฎ เคฎाเคค्เคฐ เคนै; เค‡เคธ เคญ्เคฐเคฎाเคคเค• เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคฎें เค†เคธเค•्เคค เคฐเคนเคจा- เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคจीเคš เค•ाเคฐ्เคฏ เคนै,...เค†เคค्เคฎเคค्เคฏाเค— เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै, เค‡เคธ เคฎिเคฅ्เคฏा เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ा เคค्เคฏाเค— เคธเคฌ เคช्เคฐเค•ाเคฐ (เคธ्เคตเคฏं เค•ो เคธ्เคค्เคฐी-เคชुเคฐुเคท เคฎाเคจ เค•เคฐ เคฎเคจ เคธे เคธเคฌ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคญोเค—ों เค•ी เค‡เคš्เค›ा เคฏ़ा ) เค•ी เคธ्เคตाเคฐ्เคฅเคชเคฐเคคा เค•ा เคค्เคฏाเค—| เคฏเคน เค…เคนंเค•ाเคฐ เค”เคฐ เคฎเคฎเคคा เคชूเคฐ्เคต เค•ुเคธंเคธ्เค•ाเคฐों เค•े เคซเคฒ เคนैं เค”เคฐ เคœिเคคเคจा เคนी เค‡เคธ (เคฎिเคฅ्เคฏा) 'เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต ' เค•ा เคค्เคฏाเค— เคนोเคคा เคœाเคคा เคนै, เค‰เคคเคจी เคนी เค†เคค्เคฎा เค…เคชเคจे เคจिเคค्เคฏ เคธ्เคตเคฐूเคช เคฎें, เค…เคชเคจी เคชूเคฐ्เคฃ เคฎเคนिเคฎा เคฎें เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เคนोเคคी เคนै।...เคฏเคนी เคธเคฎเคธ्เคค เคจैเคคिเค• เคถिเค•्เคทा เค•ा เค†เคงाเคฐ เคนै। " (เฅจ:เฅงเฅซ)
" เคนเคฎ เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏ-เคธुเค– เค•ी เคธเคธ्เคคी เคตเคธ्เคคु เค•े เคถिเค•ाเคฐ เคนैं, เคญเคฒे เคนी เค‰เคธเคธे เคนเคฎाเคฐा เคธเคฐ्เคตเคจाเคถ เคนी เค•्เคฏों เคจ เคนो।  เคนเคฎเคจे เคฏเคน เคญुเคฒा เคฆिเคฏा เคนै เค•ि เคœीเคตเคจ เคฎें เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคฎเคนाเคจ เคตเคธ्เคคुเคं เคนैं। ...เคˆเคถ्เคตเคฐ เคจे เคเค• เคฌाเคฐ เคงเคฐเคคी เคชเคฐ เคตเคฐाเคน-เค…เคตเคคाเคฐ เคฒिเคฏा; เค‰เคจเค•ी เคเค• เคถूเค•เคฐी เคญी เคฅी।  เค•ाเคฒाเคจ्เคคเคฐ เคฎें เค‰เคจเค•े เค•เคˆ เคถूเค•เคฐ เคธंเคคाเคจें เคนुเคˆं। เค…เคชเคจे เคชเคฐिเคตाเคฐเคตाเคฒों เค•े เคฌीเคš เคตे เคฌเคก़े เคšैเคจ เคธे เคฐเคน เคฐเคนे เคฅे।  เค•ीเคšเฅœ เคฎें เคฒोเคŸเคคे เคนुเค เคตे เค–ूเคฌ เคฎเคธ्เคค เคฅे।  เคตे เค…เคชเคจी เคฆिเคต्เคฏ เคฎเคนिเคฎा เคเคตं เคช्เคฐเคญुเคคा เคญूเคฒ เคฌैเค े।  เคฆेเคตเคคा เคฌเคก़े เคšिंเคคिเคค เคนुเค। เคตे เคงเคฐเคคी เคชเคฐ เค‰เคคเคฐ เค†เคฏे เค”เคฐ เค‰เคจเคธे เคถूเค•เคฐ-เคถเคฐीเคฐ เค•ा เคค्เคฏाเค— เค•เคฐ เคฆेเคตเคฒोเค• เคฒौเคŸ เคšเคฒเคจे เค•ी เคตिเคจเคคी เค•เคฐเคจे เคฒเค—े।  เคˆเคถ्เคตเคฐ เคจे เค‰เคจเค•ी เคเค• เคจ เคธुเคจी เค”เคฐ เค‰เคจ เคธเคฌ เค•ो เคฆुเคค्เค•ाเคฐ เคฆिเคฏा।  เคตे เคฌोเคฒे ' เคฎैं เค‡เคธी เคฏोเคจी เคฎें เคฌเคก़ा เคช्เคฐเคธเคจ्เคจ เคนूँ เค”เคฐ เค‡เคธ เคฐंเค— เคฎें เคญंเค— เคฆेเค–เคจा เคจเคนीं เคšाเคนเคคा।'เค•ोเคˆ เคšाเคฐा เคจ เคฆेเค– เคฆेเคตเคคाเค“ं เคจे เคช्เคฐเคญु เค•ा เคถूเค•เคฐ-เคถเคฐीเคฐ เคจเคท्เคŸ เค•เคฐ เคฆिเคฏा। 

เคคเคค्เค•्เคทเคฃ เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•ी เคฆिเคต्เคฏ เคญเคต्เคฏเคคा เคฒौเคŸ เค†เคˆ เค”เคฐ เคตे เคฌเคก़े เคตिเคธ्เคฎिเคค เคฅे เค•ि เคถूเค•เคฐ-เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคตे เคช्เคฐเคธเคจ्เคจ เคฐเคนे เค•ैเคธे! เคฎाเคจเคตीเคฏ เค†เคšเคฐเคฃ เคญी เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคนै।  เคœเคฌ เค•เคญी เคตे เคฒोเค— - (เค‰เคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒ) เคจिเคฐ्เค—ुเคฃ เคˆเคถ्เคตเคฐ (Super -Consciousness ) เค•ी เคšเคฐ्เคšा เคธुเคจเคคे เคนैं, เคคो เค‰เคจเค•ी เคช्เคฐเคคिเค•्เคฐिเคฏा เคนोเคคी เคนै เค•ि ' เคฎेเคฐे เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ा เค•्เคฏा เคนोเค—ा? เคฎेเคฐा เคคो เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคนी เคฒुเคช्เคค เคนो เคœाเคฏेเค—ा !'เคซिเคฐ เค•เคญी เคเคธा เคตिเคšाเคฐ เคฎเคจ เคฎें เค‰เค े เคคो เค‰เคธ เคถूเค•เคฐ เค•ी เคฆเคถा เคฏाเคฆ เค•เคฐ เคฒेเคจा। " (เฅฏ:เฅฎเฅจ)

" เคนे เคจเคฐ-เคจाเคฐिเคฏों ! เค‰เค ो, เค†เคค्เคฎा เค•े เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เคœाเค—्เคฐเคค เคนोเค“, เคธเคค्เคฏ เคฎें เคตिเคถ्เคตाเคธ เค•เคฐเคจे เค•ा เคธाเคนเคธ เค•เคฐो, เคธเคค्เคฏ เค•े เค…เคญ्เคฏाเคธ เค•ा เคธाเคนเคธ เค•เคฐो।  เคธंเคธाเคฐ เค•ो เค•ोเคˆ เคธौ เคธाเคนเคธी เคจเคฐ-เคจाเคฐिเคฏों เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै।  เค…เคชเคจे เคฎें เคตเคน เคธाเคนเคธ เคฒाเค“, เคœो เคธเคค्เคฏ เค•ो เคœाเคจ เคธเค•े, เคœो เคœीเคตเคจ เคฎें เคจिเคนिเคค เคธเคค्เคฏ เค•ो เคฆिเค–ा เคธเค•े, เคœो เคฎृเคค्เคฏु เคธे เคจ เคกเคฐे, เคช्เคฐเคค्เคฏुเคค เค‰เคธเค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เค•เคฐे, เคœो เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคฏเคน เคœ्เคžाเคจ เค•เคฐा เคฆे เค•ि เคตเคน เค†เคค्เคฎा เคนै เค”เคฐ เคธाเคฐे เคœเค—เคค เคฎें เคเคธी เค•ोเคˆ เคญी เคตเคธ्เคคु เคจเคนीं, เคœो เค‰เคธเค•ा เคตिเคจाเคถ เค•เคฐ เคธเค•े।  " (เฅจ:เฅงเฅฎ) ] 

" เคฎृเคค्เคฏु, เคฆुःเค– เคคเคฅा เค‡เคธ เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคฎिเคฒเคจेเคตाเคฒे เค…เคจेเค• เคœोเคฐเคฆाเคฐ- เคเคŸเค•े เค•ेเคตเคฒ เคตเคนी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคชाเคฐ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै, เคœिเคธเคจे เคธเคค्เคฏ เคœाเคจ เคฒिเคฏा เคนै।  เคธเคค्เคฏ เค•्เคฏा เคนै ? เคธเคค्เคฏ เคตเคน เคนै, เคœिเคธเคฎे เค•ोเคˆ เคตिเค•ाเคฐ เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคจเคนीं เคนोเคคा, เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ी เค†เคค्เคฎा, เคตिเคถ्เคต เค•ी เค†เคค्เคฎा เคนी เคธเคค्เคฏ เคนै। ...เคœो เค…เคจेเค•เคคा เคฎें เคเค•เคฎेเคตाเคฆ्เคตिเคคीเคฏ เค•ो เคธเคฎเคเคคा เคนै เค”เคฐ เค‰เคธเค•ा เค…เคชเคจी เค†เคค्เคฎा เคฎें เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคคा เคนै, เคตเคนी เคถाเคถ्เคตเคค เคถाเคจ्เคคि เค•ा เค…เคงिเค•ाเคฐी เคนोเคคा เคนै, เคฆूเคธเคฐा เค•ोเคˆ เคจเคนीं , เคฆूเคธเคฐा เค•ोเคˆ เคจเคนीं। " (เฅฉ:เฅงเฅฌเฅช-เฅฌเฅซ)
 " เคฎृเคค्เคฏु เค•े เคธเคฎเคฏ เคญी เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เค…เคงเคฐों เคชเคฐ เคธोsเค…เคนं ,เคธोsเค…เคนं เค–ेเคฒเคคा เคฐเคนे।  เคฏเคนी เคธเคค्เคฏ เคนै- เคœเค—เคค เค•ी เค…เคจเคจ्เคค เคถเค•्เคคि เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคญीเคคเคฐ เคนै| เคœो เค•ुเคธंเคธ्เค•ाเคฐ เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคฎเคจ เค•ो เคขเค•े เคนुเค เคนै, เค‰เคจ्เคนें เคญเค—ा เคฆो| เคธाเคนเคธी เคฌเคจो।  เคธเคค्เคฏ เค•ो เคœाเคจो เค”เคฐ เค‰เคธे เคœीเคตเคจ เคฎें เคชเคฐिเคฃเคค เค•เคฐो| เคšเคฐเคฎ เคฒเค•्เคท्เคฏ เคญเคฒे เคนी เคฌเคนुเคค เคฆूเคฐ เคนो, เคชเคฐ เค‰เค ो, เคœाเค—ो, เคœเคฌ เคคเค• เคง्เคฏेเคฏ เคคเค• เคจ เคชเคนुँเคšो, เคคเคฌเคคเค• เคฎเคค เคฐुเค•ो! " (เฅจ:เฅจเฅฆ) 
" เค‡เคธ เคธเคฎเคธ्เคค เคตिเคถ्เคต เคฎें เคเค• เคธเคค เคตเคธ्เคคु เค“เคคเคช्เคฐोเคค เคนै; เค”เคฐ เคตเคน เคฆेเคถ, เค•ाเคฒ เคคเคฅा (เคจिเคฎिเคค्เคค ) เค•ाเคฐ्เคฏ-เค•ाเคฐเคฃ เค•े เคœाเคฒ เคฎें เคฎाเคจो เคซँเคธी เคนुเคˆ เคนै।  เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ा เคธเคš्เคšा เคธ्เคตเคฐूเคช เคตเคน เคนै, เคœो เค…เคจाเคฆी, เค…เคจเคจ्เคค, เค†เคจเคจ्เคฆเคฎเคฏ เคคเคฅा เคจिเคค्เคฏ เคฎुเค•्เคค เคนै, เคตเคนी เคฆेเคถ, เค•ाเคฒ เค”เคฐ เคชเคฐिเคฃाเคฎ เค•े เคซेเคฐ เคฎें เคซंเคธा เคนै।  เคฏเคนी เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคตเคธ्เคคु เค•े เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เคญी เคธเคค्เคฏ เคนै।  เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคตเคธ्เคคु เค•ा เคชเคฐเคฎाเคฐ्เคฅ เคธ्เคตเคฐूเคช เคตเคนी เค…เคจเคจ्เคค เคนै। เคฏเคน เคตिเคœ्เคžाเคจเคตाเคฆ (เคช्เคฐเคค्เคฏाเคฏ เคตाเคฆ ) เคจเคนीं เคนै, เค‡เคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคฏเคน เคจเคนीं เค•ि เคตिเคถ्เคต เค•ा เค…เคธ्เคคिเคคिเคต เคนी เคจเคนीं เคนै।  เค‡เคธเค•ा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคธाเคชेเค•्เคท เคนै, เค”เคฐ เคธाเคชेเค•्เคทเคคा เค•े เคธเคฌ เคฒเค•्เคทเคฃ เค‡เคธเคฎें เคตिเคฆ्เคฏเคฎाเคจ เคนैं।  เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธเค•ी เคธ्เคตเคฏं เค•ी เค•ोเคˆ เคธ्เคตเคคเคจ्เคค्เคฐ เคธเคค्เคคा เคจเคนीं เคนै।  เคฏเคน เค‡เคธเคฒिเค เคตिเคฆ्เคฏเคฎाเคจ เคนै เค•ि เค‡เคธเค•े เคชीเค›े เคฆेเคถ-เค•ाเคฒ-เคจिเคฎिเคค्เคค เคธे เค…เคคीเคค เคจिเคฐเคชेเค•्เคท เค†เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคธเคค्เคคा เคฎौเคœूเคฆ เคนै| " (เฅฉ:เฅงเฅงเฅฏ)
เคšेเคคเคจ เคฎเคจ เคนी เค…เคšेเคคเคจ เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคนै| เคนเคฎाเคฐे เคœो เคฒाเค–ों เคชुเคฐाเคจे เคšेเคคเคจ เคตिเคšाเคฐ เค”เคฐ เคšेเคคเคจ เค•ाเคฐ्เคฏ เคฅे,เคตे เคนी เค˜เคจीเคญूเคค เคนोเค•เคฐ เคช्เคฐเคธुเคช्เคค เคนो เคœाเคจे เคชเคฐ เคนเคฎाเคฐे เค…เคšेเคคเคจ เคตिเคšाเคฐ เคฌเคจ เคœाเคคे เคนैं|เคนเคฎाเคฐा เค‰เคงเคฐ เค–्เคฏाเคฒ เคนी เคจเคนीं เคœाเคคा,เคนเคฎे เค‰เคจเค•ा เคœ्เคžाเคจ เคจเคนीं เคนोเคคा, เคนเคฎ เค‰เคจ्เคนें เคญूเคฒ เคœाเคคे เคนैं|...เคตे เคนी เคช्เคฐเคธुเคช्เคค เค•ाเคฐเคฃ เคเค• เคฆिเคจ เคฎเคจ เค•े เคœ्เคžाเคจเคฏुเค•्เคค เค•्เคทेเคค्เคฐ เคชเคฐ เค† เค‰เค เคคे เคนैं เค”เคฐ เคฎाเคจเคตเคคा เค•ा เคจाเคถ เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนैं| 
เค…เคคเคเคต เคธเคš्เคšा เคฎเคจोเคตिเคœ्เคžाเคจ (เคฎเคจः เคธंเคฏเคฎ เค•ा เค…เคญ्เคฏाเคธ)เค‰เคจเค•ो (เค…เคšेเคคเคจ เคฎเคจ เค•ो) เคšेเคคเคจ เคฎเคจ เค•े เค…เคงीเคจ เคฒाเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เค•เคฐेเค—ा| เค…เคคเคเคต เคถिเค•्เคทा เค•ा เคธเคฌเคธे เคฎเคนเคค्เคต เคชूเคฐ्เคฃ เค•ाเคฐ्เคฏ เคนै,เคชूเคฐे เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคชुเคจเคฐुเคœ्เคœीเคตिเคค (เคจเคฏे เคธिเคฐे เคธे เคœीเคตिเคค) เคœैเคธा เค•เคฐ เคฆेเคจा,เคœिเคธเคธे เค•ि เคตเคน เค…เคชเคจा เคชूเคฐ्เคฃ เคธ्เคตाเคฎी เคฌเคจ เคœाเคฏे|เค…เคšेเคคเคจ เค•ो เค…เคชเคจे เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฎें เคฒाเคจा เคนเคฎाเคฐी เคธाเคงเคจा เค•ा เคชเคนเคฒा เคญाเค— เคนै|
เคฆूเคธเคฐा เคนै- เคšेเคคเคจ เค•े เคชเคฐे -("เค‰เคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒ"Super -Conscious เค…เคคिเคšेเคคเคจ ) เคฎें เคœाเคจा ! เคœिเคธ เคคเคฐเคน, เค…เคšेเคคเคจ เคšेเคคเคจ เค•े เคจीเคšे - เค‰เคธเค•े เคชीเค›े เคฐเคนเค•เคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै, เค‰เคธी เคคเคฐเคน เคšेเคคเคจ เค•े เคŠเคชเคฐ-เค‰เคธเค•े เค…เคคीเคค เคญी เคเค• เค…เคตเคธ्เคฅा เคนै|เคœเคฌ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค‡เคธ เค…เคคिเคšेเคคเคจ เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคชเคนुँเคš เคœाเคคा เคนै, เคคเคฌ เคตเคน เคฎुเค•्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै, เคˆเคถ्เคตเคฐเคค्เคต เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै| 
เคคเคฌ เคฎृเคค्เคฏु เค…เคฎเคฐเคค्เคต เคฎें เคชเคฐिเคฃเคค เคนो เคœाเคคी เคนै, เคฆुเคฐ्เคฌเคฒเคคा เค…เคธीเคฎ เคถเค•्เคคि เคฌเคจ เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ เค…เคœ्เคžाเคจ เค•ी เคฒौเคน เคถ्เคฐृंเค–เคฒाเคँ เคฎुเค•्เคคि เคฌเคจ เคœाเคคी เคนैं!เค…เคคिเคšेเคคเคจ (Super Consciousness : เค‰เคฐ्เคง्เคตเคฎूเคฒ) เค•ा เคฏเคน เค…เคธीเคฎ เคฐाเคœ्เคฏ เคนी เคนเคฎाเคฐा เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เคฒเค•्เคท्เคฏ เคนै!  
เค…เคคเคเคต เคฏเคน เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนै เค•ि เคนเคฎे เคฆो เค•ाเคฐ्เคฏ เค…เคตเคถ्เคฏ เคนी เค•เคฐเคจे เคนोंเค—े| เคเค• เคคो เคฏเคน เค•ि เค‡เคก़ा เค”เคฐ เคชिंเค—เคฒा เค•े เคช्เคฐเคตाเคนों เค•ा เคจिเคฏเคฎเคจ เค•เคฐเค…เคšेเคคเคจ เค•ाเคฐ्เคฏों เค•ो เคจिเคฏเคฎिเคค เค•เคฐเคจा;  เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐा, เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी เคธाเคฅ เคšेเคคเคจ เค•े เคญी เคชเคฐे เคšเคฒे เคœाเคจा| 
   เค—्เคฐंเคฅों เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคฏोเค—ी เคตเคนी เคนै, เคœिเคธเคจे เคฆीเคฐ्เค˜ เค•ाเคฒ เคคเค• เคšिเคค्เคค เค•ी เคเค•ाเค—्เคฐเคคा เค•ा เค…เคญ्เคฏाเคธ เค•เคฐเค•े ( เคฏ़ा เค…เคจाเคฏाเคธ เคญเค—เคตเคค เค•ृเคชा เคธे เคญी ) เค‡เคธ เคธเคค्เคฏ เค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงि เค•เคฐ เคฒी เคนै|เค…เคฌ เคธुเคทुเคฎ्เคจा เค•ा เคฆ्เคตाเคฐ เค–ुเคฒ เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เค‡เคธ เคฎाเคฐ्เค— เคฎें เคตเคน เคช्เคฐเคตाเคน เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคคा เคนै, เคœो เค‡เคธเค•े เคชूเคฐ्เคต เค‰เคธเคฎे เค•เคญी เคจเคนीं เค—เคฏा เคฅा, เคฏเคน เคงीเคฐे เคงीเคฐे เคตिเคญिเคจ्เคจ เค•เคฎเคฒ-เคšเค•्เคฐों เค•ो เค–िเคฒाเคคा เคนुเค† เค…เคจ्เคค เคฎें เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคคเค• เคชเคนुँเคš เคœाเคคा เคนै| เคคเคฌ เคฏोเค—ी เค•ो เค…เคชเคจे เคธเคค्เคฏเคธ्เคตเคฐूเคช เค•ा เคœ्เคžाเคจ เคนो เคœाเคคा เคนै, เคตเคน เคœाเคจ เคฒेเคคा เคนै เค•ि เคตเคน เคธ्เคตเคฏं เคชเคฐเคฎेเคถ्เคตเคฐ เคนी เคนै|

" เคนเคฎเคฎें เคธे เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคต्เคฏเค•्เคคि, เคฌिเคจा เค•िเคธी เค…เคชเคตाเคฆ เค•े, เคฏोเค— เค•े เค‡เคธ เค…เคจ्เคคिเคฎ เค…เคตเคธ्เคฅा เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै| เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เค•เค िเคจ เค•ाเคฐ्เคฏ เคนै|เคฏเคฆि เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เค‡เคธ เคธเคค्เคฏ เค•ा เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐเคจा เคนो ...เค•ुเค› เคตिเคถेเคท เคธाเคงเคจाเคँ เคญी เค•เคฐเคจी เคนोंเค—ी (เคฏ़ा เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เค•ा เคจिเคท्เค ाเคตाเคจ เค•เคฐ्เคฎी เคฌเคจเคจे เคธे เค…เคจाเคฏाเคธ T เค•ी เค•ृเคชा เคธे เคญी เคนोเค—ा ) | เคฎเคนเคค्เคต เคนै เคคैเคฏाเคฐी เคนी เค•ा|เคฆीเคชเค• เคœเคฒाเคจे เคฎें เค•िเคคเคจी เคฆेเคฐ เคฒเค—เคคी เคนै? เค•ेเคตเคฒ เคเค• เคธेเค•ंเคก, เคฒेเค•िเคจ เค‰เคธ เคฎोเคฎเคฌเคค्เคคी เค•ो เคฌเคจाเคจे เคฎें เค•िเคคเคจा เคธเคฎเคฏ เคฒเค— เคœाเคคा เคนै! "  (เฅฉ: เฅงเฅจเฅง-เฅงเฅจเฅจ) 

" เคœเคฌ เค•ोเคˆ เคญी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฏเคน เคฆाเคตा เค•เคฐเคคा เคนै เค•ि ' เคฎैं เคธเคค्เคฏ เค•ो เคœाเคจเคคा เคนूँ|' เคคो เคฎैं เค•เคนเคคा เคนूँ, ' เคฏเคฆि เคคुเคฎ เคธเคค्เคฏ เค•ो เคœाเคจเคคे เคนो, เคคो เคคुเคฎเคฎें เค†เคค्เคฎเคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ เคนोเคจा เคšाเคนिเคฏे; เค”เคฐ เคฏเคฆि เคคुเคฎเคฎे เค†เคค्เคฎเคจिเคฏंเคค्เคฐเคฃ เคนै, เคคो เค‡เคจ (เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคฎें เคธ्เคฅिเคค) เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•े เคจिเคฏเคจ्เคค्เคฐเคฃ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคฌเคจ เค•เคฐ เคธिเคฆ्เคง เค•เคฐ เคฆो!.. เคœเคฌ เคฎैं เคง्เคฏाเคจ เค•े เคฒिเคฏे เคฌैเค เคคा เคนूँ, เคคो เคฎเคจ เคฎें เคธंเคธाเคฐ เค•े เคธเคฌ เคฌुเคฐे เคธे เคฌुเคฐे เคตिเคทเคฏ เค‰เคญเคฐ เค†เคคे เคนैं। เคฎเคคเคฒी เค†เคจे เคฒเค—เคคी เคนै (เคเคธा เคฒเค—เคคा เคนै เคฎाเคจो เค…เคชเคจा เค•ाเคจ เคंเค  เค•เคฐ เค…เคชเคจे เคšेเคนเคฐे เคชाเคฐ เค–ुเคฆ เคนी เคฅเคช्เคชเฅœ เคฎाเคฐूँ)| เคฎเคจ เคเคธे เคตिเคšाเคฐों เค•ो เค•्เคฏों เคธोเคšเคคा เคนै, เคœिเคจ्เคนें เคฎैं เคจเคนीं เคšाเคนเคคा เค•ि เคตเคน เคธोเคšे ? เคฎैं เคฎाเคจो เคฎเคจ เค•ा เคฆाเคธ เคนूँ|เคœเคฌ เคคเค• เคฎเคจ เคšंเคšเคฒ เคนै เค”เคฐ เคตเคถ เคธे เคฌाเคนเคฐ เคนै, เคคเคฌ เคคเค• เค•ोเคˆ เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค• เคœ्เคžाเคจ เคธंเคญเคต เคจเคนीं เคนै| เคถिเคท्เคฏ (เคตिเคฆ्เคฏाเคฐ्เคฅी) เค•ो เคฎเคจः เคธंเคฏเคฎ เคธीเค–เคจा เคนी เคนोเค—ा| เคนाँ, เคฎเคจ เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เคนै เคธोเคšเคจा ! เคชเคฐ เคฏเคฆि เคถिเคท्เคฏ เคœिเคจ เคตिเคšाเคฐों เค•ो เคธोเคšเคจा เคจเคนीं เคšाเคนเคคा, เคคो เคฎเคจ เคฎें เคตैเคธे เคตिเคšाเคฐ เค†เคจे เคนी เคจเคนीं เคšाเคนिเคฏे! เคœเคฌ เคตเคน เค†เคœ्เคžा เคฆे, เคคो เคฎเคจ เค•ो เคธोเคšเคจा เคญी เคฌเคจ्เคฆ เค•เคฐ เคฆेเคจा เคšाเคนिเคฏे|" (เฅฉ:เฅงเฅฏเฅฉ)
" เคคुเคฎ เคœो เคœो เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคธเคฎเคเคคे เคนो, เคธเคฌ เคฐเค–ो, เคฏเคนाँ เคคเค• เค•ि เค‰เคธเคธे เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เคตเคธ्เคคुเคं เคญी เคฐเค–ो- เค‡เคธเคธे เค•ोเคˆ เคนाเคจी เคจเคนीं| เคชเคฐ เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เคช्เคฐเคฅเคฎ เค”เคฐ เคช्เคฐเคงाเคจ เค•เคฐ्เคคเคต्เคฏ เคนै- เคธเคค्เคฏ เค•ो เคœाเคจ เคฒेเคจा, เค‰เคธเค•ो เคช्เคฐเคค्เคฏเค•्เคท เค•เคฐ เคฒेเคจा|" (เฅจ:เฅงเฅซเฅจ)
" เคธเคค्เคฏ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคจिเคฎिเคท เคฎाเคค्เคฐ เคฒเค—เคคा เคนै- เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•ेเคตเคฒ เคœाเคจ เคฒेเคจे เคญเคฐ เค•ा เคนै| เคธ्เคตเคช्เคจ เคŸूเคŸ เคœाเคคा เคนै, เค‰เคธเคฎे เค•िเคคเคจी เคฆेเคฐ เคฒเค—เคคी เคนै ? เคเค• เคธेเค•เคฃ्เคก เคฎें เคธ्เคตเคช्เคจ เค•ा เคคिเคฐोเคญाเคต เคนो เคœाเคคा เคนै| เคœเคฌ เคญ्เคฐเคฎ เค•ा เคจाเคถ เคนोเคคा เคนै, เคคो เค‰เคธเคฎे เค•िเคคเคจा เคธเคฎเคฏ เคฒเค—เคคा เคนै ? เคชเคฒเค• เคเคชเค•เคจे เคฎें เคœिเคคเคจी เคฆेเคฐ เคฒเค—เคคी เคนै, เค‰เคคเคจी| เคœเคฌ เคฎैं เคธเคค्เคฏ เค•ो เคœाเคจเคคा เคนूँ, เคคो เค‡เคธเค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค”เคฐ เค•ुเค› เคจเคนीं เคนोเคคा เค•ि - ' เค…เคธเคค्เคฏ ' (เคจाเคฎ-เคฐूเคช) เค—ाเคฏเคฌ เคนो เคœाเคคा เคนै| เคฎैंเคจे เคฐเคธ्เคธी เค•ो เคธเคฐ्เคช เคธเคฎเค เคฒिเคฏा เคฅा เค”เคฐ เค…เคฌ เคœाเคจเคคा เคนूँ เค•ि เคตเคน เคฐเคธ्เคธी เคนै| เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•ेเคตเคฒ เค†เคงे เคธेเค•เคฃ्เคก เค•ा เคนै| เค”เคฐ เคธเคฌ เค•ुเค› เคนो เคœाเคคा เคนै ! เคคू เคตเคน เคนै! เคคू เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा เคนै ; เค‡เคธे เคœाเคจเคจे เคฎें เค•िเคคเคจा เคธเคฎเคฏ เคฒเค—เคคा เคนै? ..เคˆเคถ्เคตเคฐ เคœीเคตเคจ เคนै; เคˆเคถ्เคตเคฐ เคธเคค्เคฏ เคนै| เคซिเคฐ เคญी เค‡เคธ เคธ्เคตเคคः เคช्เคฐเคค्เคฏเค•्เคท เคธเคค्เคฏ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เค•िเคคเคจा เค•เค िเคจ เคœाเคจ เคชเคก़เคคा เคนै! " ( เฅฉ:เฅงเฅฏเฅฆ)
เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคจे เค•เคนा เคนै - " เคœिเคจ เคต्เคฏเค•्เคคिเคฏों เคจे เค‡เคธ เคœीเคตเคจ เคฎें เคนी เค‡เคธ เค…เคตเคธ्เคฅा เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคนै, เคœिเคจ्เคนें เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เคเค• เคฎिเคจเคŸ เค•े เคฒिเคฏे เคญी เคธंเคธाเคฐ เค•ा เคฏเคน เคธाเคงाเคฐเคฃ เคฆृเคถ्เคฏ เคฌเคฆเคฒเค•เคฐ เคธเคค्เคฏ เค•ा เคœ्เคžाเคจ เคฎिเคฒ เค—เคฏा เคนै, เค‰เคจ्เคนें เคœीเคตเคจ्เคฎुเค•्เคค เค•เคนเคคे เคนैं। เคœीเคตिเคค เคฐเคนเคคे เคนुเค เคฏเคน เคฎुเค•्เคคि เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เคนी เคตेเคฆांเคคी เค•ा เคฒเค•्เคท्เคฏ เคนै। .... เคนเคฎ เคช्เคฐเคคिเคฆिเคจ, เคช्เคฐเคคिเคฎाเคธ, เคช्เคฐเคคिเคตเคฐ्เคท เค‡เคธ เคœเค—เคค เคฐूเคชी เคฎเคฐुเคธ्เคฅเคฒ เคฎें เคญ्เคฐเคฎเคฃ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं เคชเคฐ เคฎเคฐीเคšिเค•ा เค•ो เคฎเคฐीเคšिเค•ा เคจเคนीं เคธเคฎเค เคชा เคฐเคนे เคนैं।  เคเค• เคฆिเคจ เคตเคน เคฎเคฐीเคšिเค•ा เค…เคฆृเคถ्เคฏ เคนो เคœाเคเค—ी। 
เคชเคฐ เคตเคน เคซिเคฐ เคธे เค† เคœाเคเค—ी-เคถเคฐीเคฐ  เค•ो เคชूเคฐ्เคต เค•เคฐ्เคฎों เค•े เค…เคงीเคจ เคฐเคนเคจा เคชเคก़เคคा เคนै, เค…เคคः เคตเคน เคฎเคฐीเคšिเค•ा เคซिเคฐ เคธे เคฒौเคŸ เค†เคเค—ी।  เคœเคฌเคคเค• เคนเคฎ เค•เคฐ्เคฎ เคธे เคฌเคจ्เคงे เคนुเค เคนैं, เคคเคฌ เคคเค• เคœเค—เคค เคนเคฎाเคฐे เคธเคฎ्เคฎुเค– เค†เคฏेเค—ा เคนी| ....เคชเคฐ เคตे เคชเคนเคฒे เค•ी เคญाँเคคि เคนเคฎเคชเคฐ เคช्เคฐเคญाเคต เคจ เคกाเคฒ เคธเค•ेंเค—े|เค‡เคธ เคจเคตीเคจ เคœ्เคžाเคจ เค•े เคช्เคฐเคญाเคต เคธे เค•เคฐ्เคฎ เค•ी เคถเค•्เคคि เค•ा เคจाเคถ เคนो เคœाเคฏेเค—ा, เค‰เคธเค•े เคตिเคท เค•े เคฆाँเคค เคŸूเคŸ เคœाเคฏेंเค—े; เคœเค—เคค เคนเคฎाเคฐे เคฒिเคฏे เคเค•เคฆเคฎ เคฌเคฆเคฒ เคœाเคฏेเค—ा; เค•्เคฏोंเค•ि เคœैเคธे เคนी เคœเค—เคค เคฆिเค–ाเคฏी เคฆेเค—ा, เคตैเคธे เคนी เค‰เคธเค•े เคธाเคฅ เค‰เคธเค•ा เคธ्เคตเคฐूเคช เค”เคฐ เคธเคค्เคฏ เคคเคฅा เคฎเคฐीเคšिเค•ा เค•े เคญेเคฆ เค•ा เคœ्เคžाเคจ เคญी เคนเคฎाเคฐे เคธाเคฎเคจे เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนो เคœाเคฏेเค—ा। " (เฅจ: เฅฉเฅฌ) 
" เคฎैं เคชुเคฐुเคท เคฏ़ा เคธ्เคค्เคฐी เคนूँ, เคฎैं เค…เคฎुเค• เคฆेเคถเคตाเคธी เคนूँ, เคฏเคน เคธเคฌ เค•เคนเคจा เค•ेเคตเคฒ เคฎिเคฅ्เคฏा เคนै| เคธเคญी เคฆेเคถ เคฎेเคฐे เคนैं, เคธाเคฐा เคตिเคถ्เคต เคฎेเคฐा เคนै; ...เคธाเคฐा เคตिเคถ्เคต เคนी เคฎाเคจो เคฎेเคฐा เคถเคฐीเคฐ เคนो เค—เคฏा เคนै| เค•िเคจ्เคคु เคนเคฎ เคฆेเค–เคคे เคนैं เค•ि เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคฌเคนुเคค เคธे เคฒोเค— เคฏे เคธเคฌ เคฌाเคคें เคฎुเค– เคธे เค•เคนเคจे เคชเคฐ เคญी เค†เคšเคฐเคฃ เคฎें เคธเคญी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เค…เคชเคตिเคค्เคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं; ... เคœเคฌ เคคเค• เค…เคถुเคญ-เคตेเค— เคเค•เคฆเคฎ เคธเคฎाเคช्เคค เคจเคนीं เคนो เคœाเคคा, เคœเคฌ เคคเค• เคชเคนเคฒे เค•ी เค…เคชเคตिเคค्เคฐเคคा เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคฆเค—्เคง เคจเคนीं เคนो เคœाเคคी, เคคเคฌ เคคเค• เค•ोเคˆ เคญी เคธเคค्เคฏ เค•ा เคธाเค•्เคทाเคค्เค•ाเคฐ เค”เคฐ เค‰เคธเค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงि เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคा|เค…เคคเคเคต เคœिเคจ เคฒोเค—ों เคจे เค†เคค्เคฎा เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคนै, เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคธเคค्เคฏ เค•ा เคธाเค•्เคทाเคค्เค•ाเคฐ เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคนै, เค‰เคจเค•े เคฒिเคฏे เค…เคคीเคค เคœीเคตเคจ เค•े เคถुเคญ เคธंเคธ्เค•ाเคฐ, เคถुเคญ เคตेเค— เคนी เคฌเคš เคฐเคนเคคा เคนै| เคถเคฐीเคฐ เคฎें เคตाเคธ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคญी เค”เคฐ เค…เคจเคตเคฐเคค เค•เคฐ्เคฎ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคญी เคตे เค•ेเคตเคฒ เคธเคค्เค•เคฐ्เคฎ เคนी เค•เคฐเคคे เคนैं;เค‰เคจเค•े เคฎुเค– เคธे เคธเคฌ เค•े เคช्เคฐเคคि เค•ेเคตเคฒ เค†เคถीเคฐ्เคตाเคฆ เคนी เคจिเค•เคฒเคคा เคนै, เค‰เคจเค•े เคนाเคฅ เค•ेเคตเคฒ เคธเคค्เค•ाเคฐ्เคฏ เคนी เค•เคฐเคคे เคนैं, เค‰เคจเค•ा เคฎเคจ เค•ेเคตเคฒ เคธเคค्เคšिเคจ्เคคเคจ เคนी เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै, เค‰เคจเค•ी เค‰เคชเคธ्เคฅिเคคि เคนी, เคšाเคนे เคตे เค•เคนीं เคญी เคฐเคนे เคธเคฐ्เคตเคค्เคฐ เคฎाเคจเคต เคœाเคคी เค•े เคฒिเคฏे เคฎเคนाเคจ เค†เคถीเคฐ्เคตाเคฆ เคนोเคคी เคนै| " (เฅจ: เฅฉเฅฎ)
" เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคเคตं เคน्เคฐเคฆเคฏ เคฆोเคจों เค•ी เคนी เคนเคฎें เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै| เค…เคตเคถ्เคฏ เคน्เคฐเคฆเคฏ เคฌเคนुเคค เคถ्เคฐेเคท्เค  เคนै- เคน्เคฐเคฆเคฏ เค•े เคฎเคง्เคฏเคฎ เคธे เคœीเคตเคจ เค•ी เคฎเคนाเคจ เค…เคจ्เคคः เคช्เคฐेเคฐเคฃाเคं เค†เคคी เคนैं| เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคตाเคจ เค•िเคจ्เคคु เคน्เคฐเคฆเคฏ เคถूเคจ्เคฏ- เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจเคจे เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคฎै เคธौเค—ुเคจा เค…เคงिเค• เคšाเคนूँเค—ा เค•ि เคญเคฒे เคฎेเคฐे เคชाเคธ เคฆिเคฎाเค— เคจ เคนो, เคชเคฐ เคฅोเฅœा เคธ เคน्เคฐเคฆเคฏ เค…เคตเคถ्เคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो! เคœिเคธเค•े เคน्เคฐเคฆเคฏ เคนै, เค‰เคธीเค•ा เคœीเคตเคจ เคธंเคญเคต เคนै, เค‰เคธीเค•ी เค‰เคจ्เคจเคคि เคธंเคญเคต เคนै; เค•िเคจ्เคคु เคœिเคธเค•े เคคเคจिเค• เคญी เคน्เคฐเคฆเคฏ เคจเคนीं, เค•ेเคตเคฒ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคนै, เคตเคน เคธूเค–เค•เคฐ เคฎเคฐ เคœाเคคा เคนै|...เคชเคฐ เคœो เค•ेเคตเคฒ เค…เคชเคจे เคน्เคฐเคฆเคฏ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคชเคฐिเคšाเคฒिเคค เคนोเคคे เคนैं, เค‰เคจ्เคนें เค…เคจेเค• เค•เคท्เคŸ เคญोเค—เคจे เคชเคก़เคคे เคนैं, ...เคนเคฎเค•ो เคšाเคนिเคฏे - เคน्เคฐเคฆเคฏ เค”เคฐ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เค•ा เคธเคฎเคจ्เคตเคฏ ... เค‡เคธ เคตैเคฐाเค—्เคฏ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคถुเคท्เค• เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เคจเคนीं เคนै . เคตेเคฆाเคจ्เคค เคฎें เคตैเคฐाเค—्เคฏ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै, เคœเค—เคค เค•ो เคฌ्เคฐเคน्เคฎ-เคฐूเคช เคฆेเค–เคจा! " (เฅจ:เฅงเฅชเฅฏ-เฅซเฅฆ)}

>>>เคฆ्เคตैเคค เคญी เค…เคฆ्เคตैเคค เคนी เคนै > 

 เคถिเคต เค”เคฐ เคถเค•्เคคि เคเค• เคนै , เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ (matter) เค”เคฐ เคŠเคฐ्เคœा (Energy) เคเค• เคนी เคนै !! เค…เคฌ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคญी เคฎाเคจเคคे เคนैं เค•ि เคนเคฎ เคเค• เค•เคฃिเค•ा เคœเค—เคค (particle world) เคฎें เคฐเคนเคคे เคนैं। เคœो เค•ुเค› เคนเคฎ เคฆेเค–เคคे เคนैं เคฏा เคจเคนीं เคฆेเค– เคชाเคคे, เคตเคน เคธเคฌ เค‡เคจ्เคนीं เคฎूเคฒเค•เคฃों เค•े เคฌीเคš เค…เคธंเค–्เคฏ เคœोเคก़-เคคोเคก़ เค•ा เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคนै। เคช्เคฐเค•ृเคคि เค‰เคจเค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคนเคฎें เคฏเคนी เคฌเคคाเคคी เคนै เค•ि เคŠเคฐ्เคœा (E) เค”เคฐ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ (M ) เคเค• เคนी เคšीเคœ เคนै। 

เคœिเคธे เคนเคฎ เคฆ्เคตैเคค เคฏाเคจी เคฆोเคฐूเคชीเคฏ เคฆेเค–เคคे-เคฎाเคจเคคे เคนैं, เคตเคน เคธเคฌ เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เค…เคฆ्เคตैเคค เคฏाเคจी เคเค•เคฐूเคชीเคฏ เคนै। เค•्เคฏा เคฏเคนी เคฌाเคคें เคญाเคฐเคค เค•ा เคตैเคฆिเค• เคคเคค्เคตเคฆเคฐ्เคถเคจ เคญी เคจเคนीं เค•เคนเคคा ? เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนै เค•ि เคธृเคท्เคŸि เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•ी ' เคฌिเค— เคฌैंเค— เค•ी เคงाเคฐाเคฃा ' เค”เคฐ ' เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฆเคฐ्เคถเคจ ' เค•ी เคงाเคฐเคฃा เคฎें เค•िเคคเคจी เคœ्เคฏाเคฆा เคธเคฎाเคจเคคा เคนै! เค…เคฌ เคญाเคทा เค”เคฐ เคธเคฎเคฏ เค•े เค…ंเคคเคฐ เค•ो เค›ोเคก़ เคฆें เคคो เคตैเคฆिเค• เคต्เคฏाเค–्เคฏा เค…เคงिเค• เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•  เคฆिเค–เคคी เคนै। เค…เค—เคฐ เคฏเคน เคฎाเคจ เคฒिเคฏा เคœाเค เค•ि เค†เคค्เคฎा เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคฎूเคฒ เค…เคฐ्เคฅ เคตเคนी เคนै, เคœिเคธे เค…เคฌ เคŠเคฐ्เคœा เคฏा เคเคจเคฐ्เคœी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เคคो เคตैเคฆिเค• เคฆเคฐ्เคถเคจ เคเค• เคตिเคœ्เคžाเคจ เคจเคœเคฐ เค†เคคा เคนै
 
>>> เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ: เคฏ़ा เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ी เคธृเคท्เคŸि เค•ैเคธे เคนुเคˆ ?"

เค•เคนाँ เคธे เค†เคฏा เคฎเคจुเคท्เคฏ ? เคˆเคธाเคˆ เคงाเคฐ्เคฎिเค• เค—्เคฐเคจ्เคฅ เคฌाเค‡เคฌिเคฒ เค•े ' เคธृเคท्เคŸि เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि ' เคจाเคฎเค• เคช्เคฐเคฅเคฎ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เคคเคฅा เค‡เคธ्เคฒाเคฎ เค”เคฐ เคธเคจाเคคเคจ เคงเคฐ्เคฎ เค•े เคชुเคฐाเคจों เคฎें เคญी เค•เคนा เค—เคฏा เคนै เค•ि ' God ,เค…เคฒ्เคฒा เคฏ़ा เคญเค—เคตाเคจ ' เคนी เคชृเคฅ्เคตी เคชเคฐ เคฆिเค–ाเคˆ เคชเฅœเคจे เคตाเคฒे เคช्เคฐाเคฃिเคฏों เคคเคฅा เคซเคฐिเคถ्เคคों เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคคा เคนै! เคฒेเค•िเคจ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคชैเคฆा เค•เคฐเคจे เคฏ़ा เค‰เคธเค•े เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคนो เคœाเคจे เค•ी เคตाเคธ्เคคเคตिเค• เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค•्เคฏा เคนै? 

>>>เคšाเคฐ्เคฒ्เคธ เคกाเคฐ्เคตिเคจ เค•े เค•्เคฐเคฎ-เคตिเค•ाเคธเคตाเคฆ เค•ा เคธिเคฆ्เคงांเคค- 
เค•เคนเคคा เคนै เค•ि เคฎเคจुเคท्เคฏ - เคตाเคจเคฐ เคธे เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคนैं ! เคฏเคฆि เคเคธा เคนै, เคคो เคซिเคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคธे เค”เคฐ เคญी เค‰เคจ्เคจเคค เค•िเคธी เคช्เคฐाเคฃी เค•ा เค•्เคฐเคฎ เคตिเค•ाเคธ เคœाเคฐी เคฐเคนเคจा เคšाเคนिเคฏे เคฅा!เค•िเคจ्เคคु เคตिเค—เคค 2000 เคตเคฐ्เคทों เคธे เคญी เค…เคงिเค• เคธเคฎเคฏ เคธे เคฎाเคจเคต เค•ी เคฎुเค–ाเค•ृเคคि เคฎें เค•ोเคˆ เคฌเคฆเคฒाเคต เค•्เคฏों เคจเคนीं เค†เคฏा เคนै ? เค•्เคฏा เค‡เคธเค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคฏเคน เคจिเค•ाเคฒ เค•เคฐ เคšुเคช-เคšाเคช เคฌैเค े เคฐเคนा เคœाเคฏे เค•ि -  เคšाเคฐ्เคฒ्เคธ เคกाเคฐ्เคตिเคจ เค•ा เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค - เค•्เคฐเคฎ-เคตिเค•ाเคธเคตाเคฆ เคจे เค…เคฌ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคจा เคฌเคจ्เคฆ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคนै? 
เคฏ़ा; เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค• เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• (เค‹เคทि )เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเคคिเคชाเคฆिเคค :' เค•्เคฐเคฎ-เคธंเค•ोเคš เคตाเคฆ ' เค•े เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เค•ो เคญी เคธเคฐ्เคจ เค•ी เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒा (LHC) เคฎें เคธिเคฆ्เคง เค•เคฐเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•्เคฏों เคจ เค•िเคฏा เคœाเคฏे? เค•्เคฏा เค•ोเคˆ เคญाเคˆ เค‡เคธ เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•ा เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆे เคธเค•เคคा เคนै ? 

เค†เคค्เคฎा เค•ी เคชเคฐिเคญाเคทा  เค—ीเคคा  (เฅจ:เฅจเฅฆ) เคฎें เคญी เคฐเค–ी เค—เคˆ เคนै- " เคจ เคœाเคฏเคคे เคฎ्เคฐिเคฏเคคे เคตा เค•เคฆाเคšिเคจ्เคจाเคฏं เคญूเคค्เคตा เคญเคตिเคคा เคตा เคจ เคญूเคฏः। เค…เคœो เคจिเคค्เคฏः เคถाเคถ्เคตเคคोเคฝเคฏं เคชुเคฐाเคฃो เคจ เคนเคจ्เคฏเคคे เคนเคจ्เคฏเคฎाเคจे เคถเคฐीเคฐे॥ " - เค…เคฐ्เคฅाเคค เคฏเคน เค†เคค्เคฎा เค•िเคธी เค•ाเคฒ เคฎें เคจ เคคो เคœเคจ्เคฎเคคा เคนै เค”เคฐ เคจ เคฎเคฐเคคा เคนै। เคฏเคน เคนเคฎेเคถा เคธाเคถ्เคตเคค เคนै। เคธिเคฐ्เคซ เคถเคฐीเคฐ เคฎเคฐเคคा เคนै เค†เคค्เคฎा เคจเคนीं।
 'เคจैเคจं เค›िเคฆंเคคि เคถเคธ्เคค्เคฐाเคฃी, เคจैเคจं เคฆเคนเคคि เคชाเคตเค•। 
เคจ เคšैเคจं เค•्เคฒेเคฆเคฏां เคคाเคชो, เคจैเคจं เคถोเคถเคฏเคคि เคฎाเคฐूเคคः।। 
(เค—ीเคคा:เฅจ:เฅจเฅฉ)

เค†เคค्เคฎा เคตो เคนै เคœिเคธे เค•िเคธी เคญी เคถเคธ्เคค्เคฐ เคธे เคญेเคฆा เคจเคนीं เคœा เคธเค•เคคा, เคœिเคธे เค•ोเคˆ เคญी เค†เค— เคœเคฒा เคจเคนीं เคธเค•เคคी, เค•ोเคˆ เคญी เคฆु:เค– เค‰เคธे เคคเคชा เคจเคนीं เคธเค•เคคा เค”เคฐ เคจ เคนी เค•ोเคˆ เคตाเคฏु เค‰เคธे เคธूเค–ा เคธเค•เคคी เคนै। 

เค…เคฌ เคŠเคฐ्เคœा เค•ी เคชเคฐिเคญाเคทा เคฆेเค–เคคे เคนैं- " เคŠเคฐ्เคœा เค•ो เคจ เคคो เคจเคท्เคŸ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เคจ เคนी เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ।
เคธिเคฐ्เคซ เคเค• เคŠเคฐ्เคœा เค•ो เคฆूเคธเคฐी เคŠเคฐ्เคœा เคฎें เคฌเคฆเคฒा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। " เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฆเคฐ्เคถเคจ เคญी เคฏเคน เคฎाเคจเคคा เคนै เค•ि เค†เคค्เคฎा เคฐूเคช เคฌเคฆเคฒเคคी เคนै, เคฏ़ा เค‰เคธเค•ा เคชुเคจเคฐ्เคœเคจ्เคฎ เคญी เคนोเคคा เคนै! เคฏเคน เคฆृเคท्เคŸांเคค เคญी เคŠเคฐ्เคœा เค•े เคฐूเคชांเคคเคฐเคฃ เคธे เคฎिเคฒเคคा เคนै। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคตैเคฆिเค• เคฎाเคจ्เคฏเคคाเค“ं เค•ा เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เคธे เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•เคฐเคจा  เคชूเคฐी เคฎाเคจเคตเคคा เค•े เคฒिเคฏे เคฌเคนुเคค เค‰เคชเคฏोเค—ी เคนै !

เคช्เคฐเค•ृเคคि เคŠเคฐ्เคœा เค•ा เค•เคญी เค•्เคทเคฏ เคจเคนीं เคนोเคจे เคฆेเคคी। เคŠเคฐ्เคœा เคธे เคนी เคตเคน เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคฌเคจाเคคी เคนै। เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคฎें เค†เคœ เคœो เค•ुเค› เคนเคฎें เคชเคฆाเคฐ्เคฅ-เคฐूเคช เคฎें เคฆिเค–ाเคˆ เคชเคก़เคคा เคนै, เคตเคน เค•ोเคˆ 14 เค…เคฐเคฌ เคตเคฐ्เคท เคชूเคฐ्เคต เคธृเคท्เคŸि เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคตाเคฒे เคฎเคนाเคงเคฎाเค•े เคธे เคชเคนเคฒे เคเค• เคฌिंเคฆु เคฎें เคฎाเคค्เคฐ เคŠเคฐ्เคœा เค•े เคฐूเคช เคฎें เคธंเคšिเคค เคฅा

" เคฌिเค— เคฌैंเค— เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคธเคซเคฒ! เค–ुเคฒेंเค—े เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เคจเค เคฐाเคœ "  (Tuesday, 30 March 2010 (เคจ्เคฏूเฅ› เคกेเคธ्เค• เคตिเคœ्เคžाเคจ เคœเค—เคค) เคœेเคจेเคตा เคฎें เคธเคฐ्เคจ เค•े เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เคจे LHC เคฎเคถीเคจ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคช्เคฐोเคŸोเคจ เค•ो เคŸเค•เคฐाเคจे เคฎें เคธเคซเคฒเคคा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•ी เคนै। เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ी เคฎाเคจें เคคो เค‡เคธเคธे เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े เคฌเคจเคจे เค•े เคฐเคนเคธ्เคฏ เค–ुเคฒ เคธเค•เคคे เคนैं।  เคฏเคนी เคจเคนीं เค‡เคธเคธे เคญौเคคिเค• เคตिเคœ्เคžाเคจ เคฎें เคจเคˆ เค–ोเคœ เค•ी เค‰เคฎ्เคฎीเคฆ เค•ी เคœा เคฐเคนी เคนै।  เคตिเคถाเคฒ เคนैเคก्เคฐเคจ เค•ोเคฒाเค‡เคกเคฐ เคซिเคฐ เคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคถुเคฐू เค•เคฐ เคšुเค•ा เคนै เค”เคฐ เค…เคฌ เค‡เคธ เคฎเคถीเคจ เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค…เคฌ เคชเคนเคฒी เคฌाเคฐ เคช्เคฐोเคŸोเคจ เค•े เค•เคฃों เค•ो เคเค• เคธाเคฅ เคŸเค•เคฐाเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•เคฐเคจे เคœा เคฐเคนे เคนैं, เค•्เคฏा เคนोเค—ा เค‡เคธเคธे? 

เค‡เคธ เคช्เคฐเคฏोเค— เคธे เค–ुเคฒेเค—ा เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ा เคฐเคนเคธ्เคฏ >>  
เค‡เคธ เคช्เคฐเคฏोเค— เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคธเคฌเคธे เคฌเฅœी เค†เคชเคค्เคคि เคฏเคน เคนै เค•ि เคฏเคน เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•ो เคช्เคฐเค•ाเคฐांเคคเคฐ เคธे เคšुเคจौเคคी เคฆेเคคा เคนै। เคงเคฐ्เคฎ เค•े เคชाเคธ เคšूँเค•ि เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ा เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคœเคตाเคฌ เคจเคนीं เคนै เค•ि เคฏเคน เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ैเคธे เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें เค†เคฏा เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคธเคจे เค‰เคธเค•े เคฌเคจाเคจे เคตाเคฒे เค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เค•เคฐ เคฒी เค”เคฐ เค‰เคธे เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•เคนा। เคœเคฐा เคธृเคท्เคŸि เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•ी เคฌाเค‡เคฌिเคฒ เค•ी เคต्เคฏाเค–्เคฏा เคชเคฐ เค—ौเคฐ เค•เคฐें, เคœो เค•เคนเคคी เคนै เค•ि เคเค• เคˆเคถ्เคตเคฐ เคนै เคœिเคธเคจे เคถुเคฐू เคฎें เค‡เคธ เคชृเคฅ्เคตी เค”เคฐ เคธ्เคตเคฐ्เค— เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•िเคฏा। 
เคฌिเค— เคฌैंเค— เคฏा เคฎเคนाเคตिเคธ्เคซोเคŸ เค•ी เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค…เคตเคงाเคฐเคฃा, เคœो เค•เคˆ เคช्เคฐเคถ्เคจों เค•ा เคœเคตाเคฌ เคฆेเคคी เคนै, เคฌเคคाเคคी เคนै เค•ि เค‡เคธ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ा เคœเคจ्เคฎ 13 เค…เคฐเคฌ 70 เค•เคฐोเฅœ เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे เคเค• เคฎเคนाเคตिเคธ्เคซोเคŸ เค•े เคธाเคฅ เคนुเค† เค”เคฐ เคเค• เคธेเค•ंเคก เค•े เคฒाเค–เคตें เคนिเคธ्เคธे เคฎें เคฆूเคฐ-เคฆूเคฐ เคคเค• เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคซैเคฒ เค—เคฏा। เคชृเคฅ्เคตी เค•ा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคนी เคธिเคฐ्เคซ 4 เค…เคฐเคฌ 54 เค•เคฐोเฅœ เคธाเคฒ เคชुเคฐाเคจा เคนै।
 เคฌเคนเคฐเคนाเคฒ, เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค†เค‡ंเคธ्เคŸीเคจ เค•ी เคŠเคฐ्เคœा เค”เคฐ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคœो เคธเคฎीเค•เคฐเคฃ เคนै, เคตเคน เคญी เคŠเคฐ्เคœा เค•े เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคฎें เคฐूเคชांเคคเคฐเคฃ เค•ी เคฌाเคค เคธिเคฆ्เคง เค•เคฐเคคा เคนै। เค…เคฌ เค†เคช เค•เคนेंเค—े เค•ि เค ीเค• เคนै เคฎाเคจ เคฒिเคฏा, เคชเคฐ เค‰เคธเคธे เคชเคนเคฒे เคธ्เคชेเคธ เคคो เค•เคนीं เคจ เค•เคนीं เคฐเคนा เคนोเค—ा เคœिเคธเคฎें เคฏเคน เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคซैเคฒा เคนोเค—ा। เค†เคœ เคนเคฎ เคœाเคจเคคे เคนैं เค•ि เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ाเคँ เคฒเค—ाเคคाเคฐ เคเค•-เคฆूเคธเคฐे เคธे เคฆूเคฐ เคนो เคฐเคนी เคนैं। เค›िเคŸเค• เคฐเคนी เคนैं। เคฏाเคจी เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ा เค•ोเคˆ เค“เคฐ-เค›ोเคฐ เคนी เคจเคนीं เคนै
เคนเคฎाเคฐी เค…เคชเคจी เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ा, เคœिเคธे เคฎिเคฒ्เค•ी-เคตे เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เค‡เคคเคจी เคตिเคฐाเคŸ เคนै เค•ि เค‡เคธเค•े เคเค• เคธिเคฐे เคชเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคคाเคฐे เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถ เค•ो เคฆूเคธเคฐे เคธिเคฐे เคคเค• เคชเคนुँเคšเคจे เคฎें 1 เคฒाเค– เคช्เคฐเค•ाเคถ เคตเคฐ्เคท เค•ा เคธเคฎเคฏ เคฒเค—เคคा เคนै। เคช्เคฐเค•ाเคถ เคเค• เคธाเคฒ เคฎें เค•เคฐीเคฌ 3 เคฒाเค– เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เคช्เคฐเคคि เคธेเค•ंเคก เค•ी เค—เคคि เคธे เคšเคฒเค•เคฐ เคฒเค—เคญเค— 9.5 เค–เคฐเคฌ เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เคคเค• เคชเคนुँเคšเคคा เคนै। เค‡เคธ เคธंเค–्เคฏा เค•ो 1 เคฒाเค– เคธे เค—ुเคฃा เค•เคฐเค•े เคนเคฎ เค…เคชเคจी เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ा เค•ी เคฒंเคฌाเคˆ เคชा เคธเค•เคคे เคนैं। เค…เคฌ เค…เคชเคจी เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ा เค•ी เคตिเคฐाเคŸเคคा เค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เค•เคฐ เคฒीเคœिเค เค”เคฐ เคซिเคฐ เคธोเคšिเค เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคฎें เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เค”เคฐ เคจเคนीं เคคो เค•เคˆ เค…เคฐเคฌ เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ाเค“ं เค•ा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคคो เค•िเคคเคจा เคตिเคฐाเคŸ เคธ्เคชेเคธ เคนोเค—ा? 
เคตैเคธे เคฌिเค— เคฌैंเค— เค•ी เคฅ्เคฏोเคฐी เคฏเคน เคญी เค•เคนเคคी เคนै เค•ि เคตिเคธ्เคซोเคŸ เคธे เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคนी เคจเคนीं เคฌเคจा, เคŸाเค‡เคฎ เค”เคฐ เคธ्เคชेเคธ เคญी เคฌเคจे। เคนเคฎ เคœैเคธे เค†เคฎ เค†เคฆเคฎिเคฏों เค•े เคฒिเค เค‡เคธ เค—เคก़เคฌเคก़เคाเคฒे เค•ो เคธเคฎเคเคจा เค†เคธाเคจ เคจเคนीं เคนै। เค‡เคธ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฏเคน เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคœिเคจ เคคเคฎाเคฎ เคคाเคฐों, เค—्เคฐเคน เคจเค•्เคทเคค्เคฐों, เคธुเคชเคฐเคจोเคตा เคคाเคฐों เค”เคฐ เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ाเค“ं เค†เคฆि เค•ा เคชเคคा เคฒเค—ा เคฒिเคฏा เค—เคฏा เคนै, เคตเคน เคธเคฎूเคšे เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ा เคฎाเคค्เคฐ 4 เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคนिเคธ्เคธा เคนैเคถेเคท เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค”เคฐ เคกाเคฐ्เค• เคเคจเคฐ्เคœी เคธे เคฌเคจा เคนै

 เคšเคจ्เคฆ्เคฐा เคจे เคฒी เคฆो เคŸเค•เคฐाเคคे เคฌ्เคฒैเค• เคนोเคฒ เค•ी เคคเคธ्เคตीเคฐ เคธ्เคตเคช्เคจिเคฒ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคฌुเคงเคตाเคฐ, 10/07/2009 - 16:32 เค•ो เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค…เคจ्เคคเคฐिเค•्เคท เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธเคจ 2002  เคฎे เค‡เคจ เคŸเค•เคฐाเคคे เคถ्เคฏाเคฎ เคตिเคตเคฐों เค•ा เคชเคคा เคฒเค—ाเคฏा เค—เคฏा เคฅा।  เคฏเคน เคฆोเคจो เคถ्เคฏाเคฎ เคตिเคตเคฐ(Black hole)  เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เคฎाเคค्เคฐ 3000  เคช्เคฐเค•ाเคถ เคตเคฐ्เคท เค•ी เคฆूเคฐी เคชเคฐ เคนैं เค”เคฐ เค‡เคธ เคšिเคค्เคฐ เคฎे เคฎเคง्เคฏ เคฎे เคšเคฎเค•ीเคฒे เคฌिเคจ्เคฆूเค“ं เค•ी เคคเคฐเคน เคฆिเค–ाเคˆ เคฆे เคฐเคนे เคนैं। เคนै เคจ เค†เคถ्เคšเคฐ्เคฏ เค•ी เคฌाเคค -- เคฆो เคถ्เคฏाเคฎ เคตिเคตเคฐों เค•ो เคธाเค•्เคทाเคค เคฆेเค–เคจा! 
เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฎाเคจเคคे เคนैं เค•ि เค‡เคจ เคฆोเคจो เค•े เคฌीเคš เค‡เคคเคจी เคจเคœเคฆीเค•ी เค•ी เคตเคœเคน เคถाเคฏเคฆ เคฏเคน เคนै เค•ि เคฏเคน เคฆोเคจो เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•े เคŠเคชเคฐ เคธांเคช เค•ी เคคเคฐเคน เค•ुंเคกเคฒी เคฎाเคฐ เคฐเคนे เคนै -- เคฏเคน เค•ुंเคกเคฒी เคฎाเคฐเคจे เค•ी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคถाเคฏเคฆ 300  เคฒाเค– เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे เคถुเคฐू เคนुเคˆ เคฅी। เคถ्เคฏाเคต เคตिเคตเคฐ เค•ी เค–ोเคœ เคต เค…เคง्เคฏเคจ เคนाเคฒ เค•े เคตเคฐ्เคทों เคฎे เคถोเคง เค•ा เคฌेเคนเคฆ เคธเค•्เคฐिเคฏ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคนो เค—เคฏा เคนै। เค–ाเคธเค•เคฐ N.G.C. 6240 เคชเคฐ เคคो เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों‌ เค•ी เคจเคœเคฐें เคนเคฎेเคถा เคŸिเค•ी เคฐเคนเคคी เคนैं।
เค‡เคธ เคช्เคฐเคฏोเค— เค•े เคคเคนเคค เคธाเคค เค•เคฐोเคก़ เค–เคฐเคฌ เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐोเคจ เคตोเคฒ्เคŸ (เคŸीเค‡เคตी) เค•ा เคŸเค•เคฐाเคต เค•िเคฏा เค—เคฏा เค”เคฐ เค†เค—े เคญी เคช्เคฐเคฏोเค— เคœाเคฐी เคฐเคนेเค—ा।  เคœो เคฒเค—เคญเค— 24 เคฎเคนीเคจों เคคเค• เคœाเคฐी เคฐเคนेเค—ा। เค‡เคธเคธे เคช्เคฐाเคช्เคค เค†ंเค•เคก़ों เค•ा เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค”เคฐ เคœांเคš เคชเคก़เคคाเคฒ เค•ी เคœाเคเค—ी। เคฏเคน เคถ्เคฐเคฎเคธाเคง्เคฏ เค•ाเคฐ्เคฏ เคนै เคœो เค•เคˆ เคตเคฐ्เคทों เคคเค• เคšเคฒ เคธเค•เคคा เคนै।  เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธเคธे เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เคฐเคนเคธ्เคฏ เค–ुเคฒ เคธเค•เคคे เคนैं। เค‡เคธเคธे เคฏเคน เคญी เคชเคคा เคšเคฒ เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ी เคฐเคšเคจा เค†เค–िเคฐ เค•ैเคธे เคนुเคˆ?
เค•เคนाँ เคนो เคฐเคนा เคนै เคช्เคฐเคฏोเค— ? เคœिเคจेเคตा เค•े เคจिเค•เคŸ เคธเคฐ्เคจ เค•े เค‡เคธ เคฎเคนाเคช्เคฐเคฏोเค— เค•ी เค–ाเคธिเคฏเคค เคฏเคน เคนै เค•ि เค‡เคธเค•े เคœเคฐिเค 13 เค…เคฐเคฌ 70 เค•เคฐोเคก़ เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे เคนुเค เคตिเคธ्เคซोเคŸ เค•े เคเค•เคฆเคฎ เคฌाเคฆ เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เค•ी เคเค• เคฌเคก़ी เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒा เคฎें เคชुเคจเคฐ्เคฐเคšเคจा เค•เคฐเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•ी เคœा เคฐเคนी เคนै। เค‡เคธเคธे เคฌเคนुเคค เคธाเคฐे เคฌुเคจिเคฏाเคฆी เคธเคค्เคฏ เค‰เคœाเค—เคฐ เคนोंเค—े, เคœिเคจเค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคงเคฐ्เคฎ เค•े เคชाเคธ เค•ोเคˆ เคญी เคคाเคฐ्เค•िเค• เคœเคตाเคฌ เคจเคนीं เคนै। เคนเคฎें เค•เคˆ เค‰เคค्เคคเคฐ เคฎिเคฒेंเค—े। เคœैเคธे เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•े เคชाเคธ เค‡เคธเค•ा เคœเคตाเคฌ เคจเคนीं เคนै เค•ि เคฎเคนाเคตिเคธ्เคซोเคŸ เค•े เคฌाเคฆ เคธे เคœो เคฎूเคฒเค•เคฃ (เค†เคฆिเค•เคฃ) เคฌเคจे, เค‰เคจเคฎें เคญाเคฐ เค•เคนाँ เคธे เค†เคฏा। เคฌिเคจा เคญाเคฐ เค•े เคฆो เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจ เค†เคชเคธ เคฎें เคœुเคก़ เคนी เคจเคนीं เคธเค•เคคे। เค‡เคธ เคœुเคก़ाเคต เคธे เคนी เคซिเคฐ เคญाँเคคि-เคญाँเคคि เค•े เคชเคฆाเคฐ्เคฅों เค•ा เค ोเคธ, เคฆ्เคฐเคต เค”เคฐ เค—ैเคธ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคœเคจ्เคฎ เคนुเค†।\
เค‡เคธเค•े เคฒिเค 'เคนिเค—्เคธ' เค•เคฃों เค•ी เคชเคฐिเค•เคฒ्เคชเคจा เค•ी เค—เคˆ เคนै, เคœिเคจ्เคนें เคˆเคถ्เคตเคฐीเคฏ เค•เคฃ เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เคฆो เคช्เคฐोเคŸीเคจ เคชुंเคœों เค•ी เคŸเค•เคฐाเคนเคŸ เคธे เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ो เค‡เคจ เคนिเค—्เคธ เค•เคฃों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคนी เคจเคนीं, เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค†เคฆि เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคญी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฎिเคฒ เคธเค•เคคी เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเคฏोเค— เคจे เคœिเคจ เค…เคจंเคค เค†ँเค•เคก़ों เค•ी เคชूँเคœी เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคธौंเคชी เคนै, เค‰เคจเค•ा เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เค•เคฐเคจे เคฎें เค•เคฐीเคฌ เค›เคน เคฎเคนीเคจे เคฒเค—ेंเค—े
เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เค•ा เค•ोเคˆ เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค†เคฏाเคฎ เคญी เคขूँเคขเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं। เค•िเคธी เคญी เคตเคธ्เคคु เค•े เคคीเคจ เค†เคฏाเคฎ เคนोเคคे เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เค•ा เคเค• เค†เคฏाเคฎ เคŸाเค‡เคฎ เคฏा เค•ाเคฒ เคญी เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै। เค•เคˆ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคถोเคง เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े 11 เค†เคฏाเคฎों เค•ी เค“เคฐ เคธंเค•ेเคค เค•เคฐเคคे เคนैं।
เคœाเคนिเคฐ เคนै เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े เคฐเคนเคธ्เคฏों เคธे เค‰เค เคจे เคตाเคฒा เค•ोเคˆ เคญी เคชเคฐ्เคฆा เคช्เคฐเค•ाเคฐांเคคเคฐ เคธे เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคชเคฐ เคญी เคตाเคœिเคฌ เคธเคตाเคฒ เค–เคก़ा เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै, เคœैเคธे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคจे เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒा เคฎें เค•्เคฒोเคจ เคฌเคจाเค•เคฐ เค•िเค เคญी เคนैं। เคคเคฌ เคนเคฎें เคชเคคा เคšเคฒेเค—ा เค•ि เค‡เคธ เคธृเคท्เคŸि เค•े  เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•ी เคฏเคนी เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคต्เคฏाเค–्เคฏा เคนै, เคœो เคธเคนी เคนै।เคฏเคน เคคो เคจเคนीं เค•เคน เคธเค•เคคे เค•ि เคคเคฌ เคนเคฎाเคฐी เคฆुเคจिเคฏा เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคฌเคฆเคฒ เคœाเคเค—ी, เคฒेเค•िเคจ เค‡เคคเคจा เคœเคฐूเคฐ เคนै เค•ि เคคเคฌ เคˆเคถ्เคตเคฐ เค”เคฐ เคงเคฐ्เคฎ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคตिเคšाเคฐों เคฎें เค•्เคฐांเคคिเค•ाเคฐी เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เค† เคœाเคเค—ा। (เคจเคˆเคฆुเคจिเคฏा)
เคฏเคน เคช्เคฐเคฏोเค— เคธ्เคตिเคŸ्เคœ़เคฐเคฒैंเคก เค”เคฐ เคซ़्เคฐांเคธ เค•ी เคธीเคฎा เคชเคฐ เคฌเคจी เคเค• เคฌเคก़ी เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒा เคฎें เคนो เคฐเคนा เคนै। เค‡เคธเค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เค…เคฐเคฌों เคกॉเคฒเคฐ เค–เคฐ्เคš เค•เคฐ เค•ी เค—เคˆ เคฅी।  เค‡เคธเค•ो เคฌเคจाเคจे เคฎें 20 เคธाเคฒ เคฒเค—े।  เคฏเคนाँ เคตिเคถाเคฒ เคนेเคก्เคฐเคจ เค•ोเคฒाเค‡เคกเคฐ เคฎें เค…เคฃुเค“ं เค•ो เคฒเค—เคญเค— เคช्เคฐเค•ाเคถ เค•ी เค—เคคि เคธे เคŸเค•เคฐाเคฏा เคœाเคเค—ा।  เค‡เคธ เคชूเคฐे เคฎเคนाเคช्เคฐเคฏोเค— เค•े เคœ़เคฐिเค เคฎिเคฒเคจे เคตाเคฒी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคธे เคชृเคฅ्เคตी เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เค•ी 'เคฌिเค— เคฌैंเค—' เคฅ्เคฏोเคฐी เค•ो เคธเคฎเคเคจे เคฎें เคญी เคฎเคฆเคฆ เคฎिเคฒเคจे เค•ी เค‰เคฎ्เคฎीเคฆ เคนै। 
เค•ौเคจ เคธे เค†เคงाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ? เค‡เคธ เคฅ्เคฏोเคฐी เค•ो เค•ुเค› เค†เคงाเคฐ เคธเคชोเคฐ्เคŸ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคชเคนเคฒा เคฏเคน เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคฎें เคœो เค†เค•ाเคถเค—ंเค—ाเคं เคœिเคคเคจी เคฆूเคฐ เคนैं, เคตเคน เค‰เคคเคจी เคนी เค—เคคि เคธे เคนเคฎ เคธे เคฆूเคฐ เคœा เคฐเคนी เคนैं। เคนเคฌเคฒ เค•े เคจिเคฏเคฎ เคธे เคœाเคจे เคœाเคจा เคตाเคฒा เคฏเคน เคธिเคฆ्เคงांเคค เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคช्เคฐเคฎाเคฃिเคค เค•เคฐเคคा เคฅा เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคคेเคœी เคธे เคซैเคฒ เคฐเคนा เคนै। 
เคฆूเคธเคฐा เคœैเคธा เค•ि เคฌिเค— เคฌैंเค— เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•เคนเคคा เคนै เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค…เคชเคจी เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎें เค•ाเคซी เค—เคฐ्เคฎ เคฅा, เคเคธे เคฎें เค‡เคธ เค—เคฐ्เคฎ เคธ्เคฅाเคจ เคฎें เคถेเคท เค•ो เคคเคฒाเคถเคจे เค•े เคฒिเค 1965 เคฎें เคฆो เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคชेंเคœिเคฏाเคœ เค”เคฐ เคตिเคฒ्เคธเคจ เคจे เค•ॉเคธ्เคฎिเค• เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคตेเคต เค•ो เคฆेเค–ा, เคœिเคธเคธे เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคฌเคฒ เคฎिเคฒा เค•ि เค•เคนीं เค•ुเค› เคถेเคท เคนै। เคตเคนां เคเค• เคถोเคฐ-เคง्เคตเคจि เค•ो เคธुเคจा เค—เคฏा, เคœो เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคฆिเคถा เคธे เคธเคฎाเคจ เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เค† เคฐเคนा เคฅा। เคคीเคธเคฐी เคฌाเคค เคฏเคน เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคฎें เคนाเค‡เคก्เคฐोเคœเคจ เค”เคฐ เคนीเคฒिเคฏเคฎ เคœैเคธे เคนเคฒ्เค•े เคคเคค्เคตों เค•ी เคช्เคฐเคšुเคฐเคคा เคจे เคฌिเค— เคฌैंเค— เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•ो เคฌเคฒ เคฆिเคฏा เค•्เคฏोंเค•ि เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•เคนเคคा เคนै เค•ि เค ंเคกे เคนोเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคคเคค्เคต เคฌเคจเคจे เคฒเค—े เค”เคฐ เคนाเค‡เคก्เคฐोเคœเคจ, เคนीเคฒिเคฏเคฎ เค†เคฆि เค•े เคฌเคจเคจे เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค เคนो เค—เคˆ।
เคฌिंเค— เคฌैंเค— เคธिเคฆ्เคงांเคค เคฆो เคฎुเค–्เคฏ เคงाเคฐเคฃाเค“ं เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนोเคคा เคนै। เคชเคนเคฒा เคญौเคคिเค• เคจिเคฏเคฎ เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐा เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคกीเคฏ (เค•ॉเคธ्เคฎोเคฒाเคœिเค•เคฒ) เคธिเคฆ्เคงांเคค। 1964 เคฎें เคฌ्เคฐिเคŸिเคถ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคชीเคŸเคฐ เคนिเค—्เค—เคธ เคจे เคฌिเค— เคฌैंเค— เค•े เคฌाเคฆ เคเค• เคธेเค•ेंเคก เค•े เค…เคฐเคฌें เคญाเค— เคฎें เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े เคฆ्เคฐเคต्เคฏों เค•ो เคฎिเคฒเคจे เคตाเคฒे เคญाเคฐ เค•ा เคธिเคฆ्เคงांเคค เคช्เคฐเคคिเคชाเคฆिเคค เค•िเคฏा เคฅा, เคœो เคญाเคฐเคคीเคฏ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคธเคค्เคฏेเคจ्เคฆ्เคฐ เคจाเคฅ เคฌोเคธ เค•े เคฌोเคธोเคจ เคธिเคฆ्เคงांเคค เคชเคฐ เคนी เค†เคงाเคฐिเคค เคฅा। เค‡เคธे เคฌाเคฆ เคฎें 'เคนिเค—्เค—เคธ-เคฌोเคธोเคจ' เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เค—เคฏा। เค‡เคธ เคธिเคฆ्เคงांเคค เคจे เคœเคนां เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เค•े เคฐเคนเคธ्เคฏों เคชเคฐ เคธे เคชเคฐ्เคฆा เค‰เค ाเคฏा, เคตเคนीं เค‰เคธเค•े เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ो เคชเคฐिเคญाเคทिเคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคญी เคฎเคฆเคฆ เค•ी।
 เคธेเคฐ्เคจ เค”เคฐ เคซเคฐ्เคฎी เคฒैเคฌ เคœैเคธी เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒाเค“ं เคฎें เคนिเค—्เคธ-เคฌोเคธोเคจ เค•ी เค–ोเคœ เค•े เคจाเคฎ เคชเคฐ เคเค• เคฌเคนुเคค เคธीเคฎिเคค เคชैเคฎाเคจे เคชเคฐ เค‰เคจ्เคนीं เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เค•ो เคชैเคฆा เค•เคฐเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เคนो เคฐเคนा เคนै। เคฏूเคฐोเคช เค•ी เคชเคฐเคฎाเคฃु เคญौเคคिเค•ी เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒा เคธेเคฐ्เคจ เค•े เคฎเคนाเคจिเคฆेเคถเค• เคฐोเคฒ्เคซ เคกीเคŸเคฐ เคนोเคฏเคฐ เค•เคนเคคे เคนैं-  'เคฎेเคฐा เคฎाเคจเคจा เคนै เค•ि เคนिเค—्เคธ เค•ा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคนै। เคฎैं เคœाเคจเคคा เคจเคนीं เค•ि เคเคธा เคนै เคฏै เคจเคนीं। เคœाเคจूँเค—ा เคคเคฌ, เคœเคฌ เคตเคน เคฎिเคฒ เคœाเคเค—ा। เคฏเคน เคœเคฐूเคฐ เคœाเคจเคคा เคนूँ เค•ि เคเคธा เค•ुเค› เคœเคฐूเคฐ เคนोเคจा เคšाเคนिเค,เคœो เคนिเค—्เคธ เคœैเคธा เค…เคธเคฐ เคชैเคฆा เค•เคฐเคคा เคนै, เค•्เคฏोंเค•ि เค‡เคธเค•ा เค•ोเคˆ เค•ाเคฐเคฃ เคนोเคจा เคšाเคนिเค เค•ि เคฎूเคฒเค•เคฃों เค•े เคชाเคธ เค…เคชเคจा เคญाเคฐ เค•्เคฏों เคนोเคคा เคนै?'
-  (เคฐाเคฎ เคฏाเคฆเคต เค•े เคธौเคœเคจ्เคฏ เคธे - เคกॉเคฏเคšे เคตेเคฒे, เคœเคฐ्เคฎเคจ เคฐेเคกिเคฏो)

เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เคกिเคชाเคฐ्เคŸเคฎेंเคŸ เค‘เคซ เค‡เคจเคฐ्เคœी เค•ी เคซเคฐ्เคฎी เคจेเคถเคจเคฒ เคเค•्เคธीเคฒเคฐेเคŸเคฐ เคฒैเคฌ เค•ी เค“เคฐ เคธे เค—ुเคฐुเคตाเคฐ เค•ो เคฌเคคाเคฏा เค—เคฏा เค•ि เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ी เคเค• เคŸीเคฎ เคจे เค•ुเค› เคเคธी เคงเคก़เค•เคจें เคฆเคฐ्เคœ เค•ी เคนैं, เคœो เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เคธे เคœुเคก़ी เค…เคตเคงाเคฐเคฃाเค“ं เค•े เค•เคฐीเคฌ เคนैं। เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•े เค‡เคธ เคธเคคเคฐ्เค• เคฆाเคตे เค•े เคฌाเคฆ-เคธाเคฐी เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เคจिเค—ाเคนें เคซिเคฐ เค‰เคธ " เค›เคฒिเคฏा " เค•ी เค“เคฐ เค‰เค ीं เคนैं, เคœो เคนै เคชเคฐ เคธाเคฎเคจे เคจเคนीं เค†เคคा। 

เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคธृเคท्เคŸि เคฎें เค—्เคฐเคนों, เคคाเคฐों เค”เคฐ เคฎंเคฆाเค•िเคจिเคฏों เคธเคนिเคค เคคเคฎाเคฎ เคชिเคฃ्เคกों เคฎें เคฎौเฅ›ूเคฆ เค ोเคธ เคคเคฐเคฒ เคฏा เค—ैเคธ เค•ी เคถเค•्เคฒ เคฎें เคœिเคธ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค•ो เคนเคฎ เคฆेเค– เคชाเคคे เคนैं, เคตเคน เคธिเคฐ्เคซ เคชाँเคš เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคนै। เคฌाเค•ी เค…เคฆृเคถ्เคฏ เคนै। เคœो เคจเฅ›เคฐ เคจเคนीं เค†เคคा เค‰เคธเคฎें 75 เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคกाเคฐ्เค• เค‡เคจเคฐ्เคœी เค”เคฐ 25 เคซीเคธเคฆी เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เคนै। เคฏเคน เคธเคฌ เคญी เค…เคจुเคฎाเคจ เคนै। เค‡เคงเคฐ เค•ा เค‰เคงเคฐ เคนो เคธเค•เคคा เคนै। เค…เคฒเคฌเคค्เคคा เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฎाเคจเคคे เคนैं เค•ि เคตเคน เคนै เฅ›เคฐूเคฐ। เค‰เคธเค•ी เคตเคœเคน เคธे เคนी เคธृเคท्เคŸि เค•ा เคฏเคน เคฐूเคช เค”เคฐ เค†เค•ाเคฐ เคนै। เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เคนी เค—ुเคฐुเคค्เคตाเค•เคฐ्เคทเคฃ เคถเค•्เคคि เค•ा เคฎुเค–्เคฏ เคธ्เคฐोเคค เคนै। เคช्เคฐเค•ृเคคि เคฎें เคฎौเฅ›ूเคฆ เคธुเคชเคฐ เคธिเคฎिเคŸ्เคฐी เค•ा เคตเคน เค•ाเคฐเค• เคนै। 

' เคตเคน '(เคชเคฐเคฎ เคธเคค्เคฏ-เคœिเคธเคธे เคธเคฌ เค•ुเค› เคจिเค•เคฒा เคนै)" เค…เคฎเคตเคธ्เคฏा เค•ी เคฐाเคค เคฎें-  เค•ाเคฒी เคฌिเคฒ्เคฒी " เค•ी เคคเคฐเคน เค…เคฆृเคถ्เคฏ เคนै ! เค‡เคธीเคฒिเค เค…ंเค—्เคฐेเคœ़ी เคฎें เค‰เคธे เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ, เคฏाเคจी เค•ाเคฒा เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค•เคนเคคे เคนैं।  1933 เคธे เคตเคน เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ो เค›เค•ा เคฐเคนा เคนै।  เคนाเคฅ เคนी เคจเคนीं เค†เคคा เค•เคญी เค•िเคธी เค…เคจเคœाเคจ เคคाเคฐे เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถ เค•ो เค…เคชเคจे เค—ुเคฐुเคค्เคต เคฌเคฒ เคธे เคฎोเคก़ เคฆेเคคा เคนै, เคคो เค•เคญी เค•िเคธी เคฎंเคฆाเค•िเคจी (เค—ैเคฒेเค•्เคธी) เค•े เค…เคค्เคฏंเคค เคคेเคœ़ी เคธे เค˜ूเคฎเคคे เคนुเค เคคाเคฐों เค•ो เค›เคŸเค• เค•เคฐ เคฆूเคฐ เคœाเคจे เคธे เคฐोเค•เคคा เคนै।  เค•เคนเคจे เค•ो เคคो เคคीเคจ เคšौเคฅाเคˆ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค‰เคธी เค•ा เคฌเคจा เคนै,  เคชเคฐ เคฆेเค–เคจे เคชเคฐ เคตเคน เค•เคนीं เคฐเคค्เคคी เคญเคฐ เคญी เคฆिเค–ाเคˆ เคจเคนीं เคชเคกเคคा। 
เคœเคฐ्เคฎเคจी เคฎें เคฎ्เคฏुเคจिเค– เค•े เคชाเคธ เค—ाเคฐ्เคถिंเค— เค•े เค–เค—ोเคฒ เคญौเคคिเค•ी เคฎाเค•्เคธ เคช्เคฒांเค• เคธंเคธ्เคฅाเคจ (Max Planck Institute for Astrophysics) เค•े เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคญी เค‡เคธ เค•ाเคฒे เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคชเคฐ เคธे เคฐเคนเคธ्เคฏ เค•ा เคชเคฐ्เคฆा เค‰เค ाเคจे เคฎें เคฒเค—े เคนैं। เคธंเคธ्เคฅाเคจ เค•े เคจिเคฆेเคถเค• เคธाเค‡เคฎเคจ เคต्เคนाเค‡เคŸ เค•เคนเคคे เคนैं, "เคฆु्เคฐ्เคญाเค—्เคฏ เคธे เคนเคฎ เคจเคนीं เคœाเคจเคคे เค•ि เคฌ्เคฒैเค• เคฎैเคŸเคฐ เค•िเคธ เคคเคฐเคน เค•ा เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคนै।  เคนเคฎाเคฐे เคชाเคธ เค‡เคธ เค•े เคช्เคฐเคฎाเคฃ เคคो เคนैं เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคฎें เคญाเคฐी เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคเคธा เค•ोเคˆ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคนै, เคœो เค—ुเคฐूเคค्เคตाเค•เคฐ्เคทเคฃ เคœैเคธा เคช्เคฐเคญाเคต เคชैเคฆा เค•เคฐเคคा เคนै,เคฒेเค•िเคจ เคนเคฎ เค‰เคธे เคฆेเค– เคจเคนीं เคชाเคคे। " เคชूเคฐी เคคเคน เคธे เคคो เค…เคฌ เคญी เค•िเคธी เคจे เคจเคนीं เคฆेเค–ा เคนै।  
 เคฒेเค•िเคจ, เค…เคฌ เคฒเค—เคคा เคนै เค•ि เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ो เค‡เคธ " เค›เคฒिเคฏे " - เค•ी เคนเคฒ्เค•ी เคธी เคเคฒเค• เคฎिเคฒ เค—เคฏी เคนै! เค—เคค เคฆिเคธंเคฌเคฐ เคฎें เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•ी เค•เคˆ เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒाเค“ं เคจे เคฎिเคฒ เค•เคฐ เค˜ोเคทिเคค เค•िเคฏा เค•ि เค‰เคจ เค•े เคกिเคŸेเค•्เคŸเคฐों เคจे เคชเคนเคฒी เคฌाเคฐ เคฆो เคเคธे เค•เคฃ เคฆเคฐ्เคœ เค•िเคฏे เคนैं, เคœो เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค•े เคฎूเคฒ เค•เคฃ เคนोเคจे เคšाเคนिเคฏे। 
เคฏเคฆि เคตเคน เคฎिเคฒ เค—เคฏा เคคो เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ो เค‰เคธ เคธुเคชเคฐ เคธ्เคŸ्เคฐिंเค— เค•े เค—เคฃिเคคीเคฏ เคธूเคค्เคฐ เค•ो เคฌเคจाเคจे เคฎें เคธเคซเคฒเคคा เคฎिเคฒ เคœाเคเค—ी, เคœो เคธाเคฐे เคตिเคœ्เคžाเคจों เคชเคฐ เคฒाเค—ू เคนोเค—ा। เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เค…เคจेเค• เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค”เคฐ เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒाเคं เค•्เคฐाเคฏोเคœेเคจिเค• เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เคธเคฐ्เคš (CDMS) เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคธे เคœुเคก़े เคนैं।  เค…เคฐ्เคฅाเคค เคชเคฐเคฎ เคถूเคจ्เคฏ เคคाเคชเคฎाเคจ เคตाเคฒे เคกिเคŸेเค•्เคŸเคฐों เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เค•ाเคฒे เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค•ी เค–ोเคœ เคจाเคฎ เค•ी เค‡เคธ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เคกैเคจ เคฌाเค‰เค…เคฐ เคจे เคฌเคคाเคฏा เค•ि เคกिเคŸेเค•्เคŸเคฐों เคจे เคœो เค•ुเค› เคฆเคฐ्เคœ เค•िเคฏा เคนै, เค‰เคธे เคนोเคจा เคคो เค…เคฆृเคถ्เคฏ เค•ाเคฒा เคฆ्เคฐเคต्เคฏ เคนी เคšाเคนिเคฏे, เคฒेเค•िเคจ เค•ुเค› เค”เคฐ เคนोเคจे เค•ी เคธंเคญाเคตเคจा เคญी 25 เคช्เคฐเคคिเคถเคค เค•े เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคนै। เคธिเคฆ्เคงांเคค เคฎें เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค…เคค्เคฏंเคค เคธूเค•्เคท्เคฎ เคธเคฌ เคเคŸॉเคฎिเค• เคชाเคฐ्เคŸिเค•เคฒ เคธे เคฌเคจा เคนैं। เค‡เคจ्เคนें เคตीเค•เคฒी เค‡ंเคŸเคฐเคเค•्เคŸिंเค— เคฎैเคธिเคต เคชाเคฐ्เคŸिเค•เคฒ्เคธ เคฏा เคตिเคฎ्เคช्เคธ (Weakly Interacting Massive Particle เคฏा WIMPs.) เค•เคนเคคे เคนैं।
เค‡เคธी เค•ाเคฐเคฃ เคตिเคœ्เคžाเคจ เคœเค—เคค เค‡เคธ เค–ोเคœ เค•ो เค…เคญी เคชूเคฐी เคฎाเคจ्เคฏเคคा เคจเคนीं เคฆे เคฐเคนा เคนै। เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค•ाเคฒे เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค•ो, เคฏाเคจी เค‰เคธเค•े เค…เคฃुเค“ं-เคชเคฐเคฎाเคฃुเค“ं เค•ो, เค…เคฌ เคคเค• เคฆेเค– เคฏा เคชเค•เคก़ เคญเคฒे เคนी เคจ เคชाเคฏे เคนों, เคตिเคญिเคจ्เคจ เคช्เคฐเคฏोเค—ों เค”เคฐ เค…เคตเคฒोเค•เคจों เคธे เค‡เคคเคจा เคœ़เคฐूเคฐ เคœाเคจเคคे เคนैं เค•ि เค‰เคธเค•े เคฎूเคฒเค•เคฃ  เคนเคฎें เคœ्เคžाเคค เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจ, เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐॉเคจ, เคช्เคฐเคŸोเคจ เคฏा เคซिเคฐ เค‰เคจ เคธे เคญी เค›ोเคŸे เค•्เคตाเคฐ्เค•, เคฒेเคช्เคŸॉเคจ, เค—्เคฒूเค‘เคจ เคธे เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคญिเคจ्เคจ เคนोเคจे เคšाเคนिเคฏे।
 เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค…เคจुเค•เคฐเคฃों เคธे เคฏเคนी เคชเคคा เคšเคฒเคคा เคนै।  เคตे เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐीเคจो เค•เคนเคฒाเคจे เคตाเคฒे เค‰เคจ เค•เคฃों เค•ी เคคเคฐเคน เค•े เคนोเคจे เคšाเคนिเคฏे, เคœो เค‡เคคเคจे เค›ोเคŸे เคนैं เค•ि เคนเคฐ เค•्เคทเคฃ เคฒाเค–ों-เค•เคฐोเคก़ों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เคฎें เคนเคฎाเคฐे เคถเคฐीเคฐ เคนी เคจเคนीं, เคนเคฎाเคฐी เคชृเคฅ्เคตी เค•े เคญी เค†เคฐเคชाเคฐ เค†เคคे-เคœाเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं เค”เคฐ เคนเคฎें เคฐเคค्เคคी เคญเคฐ เคญी เคชเคคा เคจเคนीं เคšเคฒเคคा เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐीเคจो เคถाเคฏเคฆ เคนी เค•เคญी เค•िเคธी เคชเคฐเคฎाเคฃु เค•े เคจाเคญिเค• เคธे เคŸเค•เคฐाเคคे เคนैं, เค‡เคธเคฒिเค เค…เคš्เค›े เคธे เค…เคš्เค›े เคชाเคฐ्เคŸिเค•เคฒ เคกिเค•्เคŸेเคฐ เคญी เค‰เคจ เค•े เคŸเค•เคฐाเคจे เค•ी เคฌเคธ เค‡เค•्เค•ी เคฆुเค•्เค•ी เคšเคฎเค• เคนी เคฆเคฐ्เคœ เค•เคฐ เคชाเคคे เคนैं, เคœเคฌเค•ि เคตे เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เค‡เคคเคจे เคนैं เค•ि เคเค• เคœुเค—ुเคจू เค•ी เคšเคฎเค• เค•ो เคเค• เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เคฆूเคฐ เคธे เคญी เคฆเคฐ्เคœ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। 
เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ा เคธเคฎเคเคจा เคนै เค•ि เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐीเคจो เคญी เคตเคนीं เคธे เค†เคคे เคนैं,เคœเคนां เค•ाเคฒे เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค•ा เคœเคฎเค˜เคŸ เคนै।   เค”เคฐ, เค•ाเคฒे เคชเคฆाเคฐ्เคฅ, เคฏाเคจी เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค•ा เคฏเคน เคœเคฎเค˜เคŸ เค•เคนां เคธे เค†เคคा เคนै? เคฎ्เคฏूเคจिเค• เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค•े เคช्เคฐो. เคนाเคฐाเคฒ्เคก เคฒेเคถ เค•เคนเคคे เคนैं, "เคเค• เค…เคจुเคฎाเคจ เคฏเคน เคนै เค•ि เคตเคน เคฎृเคค เคคाเคฐों เค•ा เคฌเคจा เคนोเคจा เคšाเคนिเคฏे। 

 เคนเคฐ เค—ैเคฒेเค•्เคธी เคฏा เคฎंเคฆाเค•िเคจी เคฎें เคธौ เคธे เคฆौ เคธौ เค…เคฐเคฌ เคคाเคฐे เคนोเคคे เคนैं।  เค‰เคจ เคฎें เคธे เค•ुเค› เค…เคชเคจा เคœीเคตเคจเค•ाเคฒ เคชूเคฐा เค•เคฐ เคšुเค•े เคนोเคคे เคนैं।  เคฌ्เคฒैเค• เคนोเคฒ เคฏाเคจी เค•ृเคท्เคฃ เคตिเคตเคฐ, เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐॉเคจ เคคाเคฐे, เคฌुเค เค—เคฏे เคคाเคฐे, เค‡เคค्เคฏाเคฆि।  เคตे เค—ैเคฒेเค•्เคธिเคฏों เค•े เค†เคธ-เคชाเคธ เคœเคฎा เคนो เคœाเคคे เคนैं।  เคšเคฎเค•เคคे เคจเคนीं, เค‡เคธเคฒिเค เคฆिเค–เคคे เคจเคนीं เค”เคฐ เค•ेเคตเคฒ เค—ुเคฐूเคค्เคตเคฌเคฒ เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคชเคจे เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•ा เค†เคญाเคธ เคฆेเคคे เคนैं। "

เค‡เคธเค•ी เคคเคฒाเคถ เคฎें เคœो เคกिเคŸेเค•्เคŸเคฐ เคฒเค—ाเคฏा เค—เคฏा เคนै, เค‰เคธเคธे เคฌेเคนเคคเคฐ เคกिเคŸेเค•्เคŸเคฐ เค…เค—เคฒे เคตเคฐ्เคท เคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคถुเคฐू เค•เคฐ เคฆेเค—ा। เค…เคญी เคœो เคธ्เคชंเคฆเคจ เคช्เคฐाเคช्เคค เคนुเค† เคนै, เคตเคน เคชृเคท्เค เคญूเคฎि เค•े เค•िเคธी เค…เคจ्เคฏ เคŠเคฐ्เคœाเคธ्เคจोเคค เค•ा เคจเคนीं เคนै, เคคो เคฏเคน เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ी เคธเคซเคฒเคคा เคนै। เค…เค—เคฐ เคตเคน เคฎिเคฒ เค—เคฏा เคนै เคคो เคฏเค•ीเคจเคจ เคธैเค•เคก़ों เคฐोเคšเค• เคšीเคœें เค”เคฐ เคฎिเคฒेंเค—ी। 
เค‰เคค्เคคเคฐी เคฎिเคจेเคธोเคŸा เค•ी เคเค• เค–ाเคฒी เคชเคก़ी เคฒोเคนे เค•ी เค–ाเคจ เคฎें เค•เคฐीเคฌ เค†เคงा เคฎीเคฒ เค—เคนเคฐी เคšเคŸ्เคŸाเคจों เค”เคฐ เคถीเคฒ्เคก เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฎैเคŸीเคฐिเคฏเคฒ เค•ी เคคเคฎाเคฎ เคชเคฐเคคों เค•े เคจीเคšे เคฎाเค‡เคจเคธ 273 เคธेเคฒ्เคธिเคฏเคธ เคคाเคชเคฎाเคจ เคชเคฐ (เคœिเคธे เคเคฌ्เคธเคฒ्เคฏूเคŸ เฅ›ीเคฐो) เค•เคนा เคœाเคคा เคนै, เคฏเคน เคช्เคฐเคฏोเค— เคšเคฒ เคฐเคนा เคนै। เคฏเคนाँ เคชเคฐ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เคจे เคเค• เคธ्เคชंเคฆเคจ เคฆเคฐ्เคœ เค•िเคฏा, เคœो เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เค•ा เคญी เคนो เคธเค•เคคा เคนै। เคฏे เคฎเคนाเคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เคกिเคŸेเค•्เคŸเคฐ เคฎिเคจीเคธोเคŸा เค•ी เค–เคจिเคœ เคฒोเคนे เค•ी เคเค• เค–ाเคจ เคฎें, เคœो เค…เคฌ เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคฎें เคจเคนीं เคนै, เคชौเคจे เคเค• เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เค•ी เค—เคนเคฐाเคˆ เคชเคฐ เคฒเค—े เคนैं।  เคฏเคฆि เคฌाเคค เคธเคนी เคจिเค•เคฒी, เคคो เคฏเคน เคญौเคคिเค• เคตिเคœ्เคžाเคจ เคฎें เค…เคฌ เคคเค• เค•ी เคเค• เคธเคฌเคธे เคธเคจเคธเคจीเค–ेเคœ़ เค–ोเคœ เคฌเคจ เคœाเคฏेเค—ी। เคฎिเคจीเคธोเคŸा เคตाเคฒी เค–เคจिเคœ เคฒोเคนे เค•ी เคฌेเค•ाเคฐ เคชเคก़ी เค–ाเคจ เคฎें เคœ़เคฎीเคจ เคธे เคธैเค•เคก़ों เคฎीเคŸเคฐ เคจीเคšे เคœเคฐ्เคฎेเคจिเคฏเคฎ เค”เคฐ เคธिเคฒिเค•ॉเคจ เค•्เคฐिเคธ्เคŸเคฒ เค•े เคฌเคจे 30 เคกिเคŸेเค•्เคŸเคฐ เคฒเค—े เคนैं. เคตे เคฒเค—เคญเค— เค‹เคฃ 273 เคกिเค—्เคฐी เคธेเคฒ्เคœ़िเคฏเคธ เคตाเคฒे เคชเคฐเคฎเคถूเคจ्เคฏ เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคे เคนैं। 
 เค‡เคธ เคคाเคชเคฎाเคจ เคชเคฐ เค•िเคธी เค•เคฃ เค•े เคŸเค•เคฐाเคจे เคธे เคชैเคฆा เคนुเคˆ เค•्เคทीเคฃเคคเคฎ เค—เคฐ्เคฎी เค•ो เคญी เคฎाเคชा เคœा เคธเค•เคคा เคนै. เคธाเคฅ เคนी, เคœैเคธे เคนी เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เคตाเคฒा เค•ोเคˆ เคตिเคฎ्เคช เค•เคฃ เค‡เคจ เค•्เคฐिเคธ्เคŸเคฒों เคธे เคŸเค•เคฐाเคฏेเค—ा,  เค‰เคจ्เคนें เคนिเคฒा เคฆेเค—ा.  เค‡เคธ เค—เคนเคฐाเคˆ เคชเคฐ เคชृเคฅ्เคตी เคคเค• เคชเคนुंเคšเคจे เคตाเคฒी เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคกिเคฏ เค•िเคฐเคฃें เคจเคนीं เคชเคนुंเคš เคธเค•เคคीं, เค‡เคธเคฒिเค เคตे เคเคธा เค•ोเคˆ เค•ंเคชเคจ เคชैเคฆा เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคीं.  เคกिเคŸेเค•्เคŸเคฐों เคจे เคเคธे เคนी เคฆो เค…เคฒเค— เค…เคฒเค— เค•ंเคชเคจ เคฆเคฐ्เคœ เค•िเคฏे เคนैं. เคฏเคฆि เค…เค—เคฒे เค•ुเค› เคตเคฐ्เคทों เคฎें เคเคธे เคนी เคšाเคฐ เค”เคฐ เค˜เคŸเคจाเคं เคฆเคฐ्เคœ เคนोเคคी เคนैं, เคคो เค‡เคธे เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เคตाเคฒी เค…เคตเคงाเคฐเคฃा เค•ी เคชुเคท्เคŸि เคฎाเคจ เคฒिเคฏा เคœाเคฏेเค—ा।  (เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ: เคฐाเคฎ เคฏाเคฆเคต}

เค‡เคธ เคฌीเคš เคเค• เค”เคฐ เค…เคจुเคฎाเคจ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•े เคฌीเคš เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคนो เคฐเคนा เคนैः"เค†เคœ เคฏเคน เคฎाเคจा เคœा เคฐเคนा เคนै เค•ि เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เคตिเคฎ्เคช (WIMP) เค•เคฃों เค•ा เคฌเคจा เคนोเคคा เคนै।  เคฏเคน เคจाเคฎ เคตीเค• เค‡ंเคŸเคฐ เคเค•्เคŸिंเค— เคฎैเคธिเคต เคชाเคฐ्เคŸिเค•เคฒ्เคธ  เค•ा เคธंเค•्เคทेเคช เคนै. เคฏे เคตिเคฎ्เคช เคฌเคนुเคค เคนी เค…เคชเคฐिเคšिเคค เค•िเคธ्เคฎ เค•े เคฎूเคฒเค•เคฃ เคนोเคจे เคšाเคนिเคฏे".
เคตीเค• เค‡ंเคŸเคฐ เคเค•्เคŸिंเค— เคฎैเคธिเคต เคชाเคฐ्เคŸिเค•เคฒ्เคธ  เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนुเค† เค•्เคทीเคฃ เค…เคญिเค•्เคฐिเคฏा เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคญाเคฐी เค•เคฃ.  เค…เคจुเคฎाเคจ เคนै เค•ि เคนเคฎें เคœ्เคžाเคค เคชเคฐเคฎाเคฃुเค“ं เคตाเคฒे เคฎूเคฒเค•เคฃों เค•ी เคคเคฐเคน เคนी, เคกाเคฐ्เค• เคฎैเคŸเคฐ เคญी เค…เคœ्เคžाเคค เค•เคˆ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฎूเคฒเค•เคฃों เค•ा เคฌเคจा เคนोเคจा เคšाเคนिเคฏे। 
 เค‰เคธเค•े เคฎूเคฒเค•เคฃ เคนเคฎें เคฏเคน เคฌเคคा เคธเค•เคคे เคนैं เค•ि เคธเคฎเคฏ เคนเคฎेเคถा เค†เค—े เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคนी เค•्เคฏों เคšเคฒเคคा เคนै?  เคตे เคถाเคฏเคฆ เคธुเคชเคฐเคธिเคฎेเคŸ्เคฐी เคตाเคฒे เค‡เคธ เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•ी เคญी เคชुเคท्เคŸि เค•เคฐें เค•ि เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•े เคนเคฐ เค•เคฃ เค”เคฐ เคฎूเคฒเค•เคฃ เค•ा, เค‰เคธเคธे เคญी เคญाเคฐी, เคเค• เคœुเคก़เคตां เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคนोเคคा เคนै।  เค‡เคธी เค‰เคค्เคคเคฐ เค•ी เคœेเคจेเคตा เคฎें เคธेเคฐ्เคจ เค•े เคฎเคนा-เคค्เคตเคฐเค• เคธे เคญी เค–ोเคœ เคนो เคฐเคนी เคนै। 
>>>เค‰เคก़เคจ เคคเคถ्เคคเคฐिเคฏाँ เค•เคนाँ เคธे เค†เคคी เคนैं? เคชृเคฅ्เคตी เคธे เคชเคฐे เคธเคญ्เคฏเคคा เค•ी เค–ोเคœ - เค‡เคธ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคฎें เคนเคฎ เค…เค•ेเคฒे เคจเคนीं เคนैं เคคो เคตे เคธเคญ्เคฏเคคाเคँ เค•เคนाँ เคนैं, เคœो เคนเคฎाเคฐी เคœैเคธी เคฏा เคถाเคฏเคฆ เค‰เคธเคธे เคญी เคฌेเคนเคคเคฐ เคนैं? เค‰เคก़เคจ เคคเคถ्เคคเคฐिเคฏाँ เค•เคนाँ เคธे เค†เคคी เคนैं? เคตे เค•เคฒ्เคชเคจाเคँ เคจเคนीं เคนैं เคคो เค‰เคจ्เคนें เคšเคฒाเคจे เคตाเคฒे เคนเคฎाเคฐे เคฐेเคกिเคฏो เคธंเค•ेเคคों เค•ा เคœเคตाเคฌ เค•्เคฏों เคจเคนीं เคฆेเคคे। 
เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•े เคช्เคฐोเคซेเคธเคฐ เคซ्เคฐैंเค• เคก्เคฐेเค• เค•ो เคญी เคฏเคนी เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•ुเคฐेเคฆा เค•เคฐเคคे เคฅे। เค†เคœ เคธे เคชเคšाเคธ เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे 1960 เคฎें, เคœเคฌ เคตे เคคीเคธ เคธाเคฒ เค•े เคญी เคจเคนीं เคฅे, เคคเคฌ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคเค• เคฐेเคกिเคฏो เคŸेเคฒिเคธ्เค•ोเคช เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เคชเคนเคฒी เคฌाเคฐ เคชृเคฅ्เคตी เคธे เคชเคฐे เค‡เคคเคฐเคฒोเค•ीเคฏ เคธเคญ्เคฏเคคा เค•ी เค†เคนเคŸ เคฒेเคจी เคšाเคนी। เคธोเคšा, เค‰เคจ्เคนें เค•ुเค› เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ी เค†เคตाเคœें เคธुเคจाเคˆ เคชเคก़ेंเค—ी। 
เคตเคน เคฌเคคाเคคे เคนैं, 'เคฎेเคฐे เคชเคนเคฒे เคช्เคฐเคฏोเค— เค•ा เคจाเคฎ เคฅा เคช्เคฐॉเคœेเค•เคŸ เค†เคœเคฎा। เคนเคฎเคจे เคฆो เคฎเคนीเคจों เคคเค• เคธूเคฐ्เคฏ เคœैเคธे เคฆो เคคाเคฐों เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคฐेเคกिเคฏो เคธंเค•ेเคคों เค•ी เค–ोเคœ เค•ी। เคฒेเค•िเคจ เคนเคฎें เค•ुเค› เคจเคนीं เคฎिเคฒा।'เค•ोเคˆ เคธुเคฐाเค— เคจเคนीं : เคซ्เคฐैंเค• เคก्เคฐेเค• เค•ो เค†เคœ เคคเค• เคเคธा เค•ुเค› เคจเคนीं เคฎिเคฒा เคนै, เคœिเคธเค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคญเคฐोเคธे เค•े เคธाเคฅ เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เค•ि เคตเคน เค•िเคธी เคฆूเคธเคฐी เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคธเคญ्เคฏ เคฒोเค—ों เค•ी เคชैเคฆा เค•ी เคนुเคˆ เคฐेเคกिเคฏो เคคเคฐंเค— เคนै। 
เคฐेเคกिเคฏो เคคเคฐंเค—ें เคคो เคขेเคฐों เคฎिเคฒเคคी เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคตे เค†เค•ाเคถीเคฏ เคชिंเคกों เคฆ्เคตाเคฐा เคธ्เคตเคฏं เคชैเคฆा เค•ी เคนुเคˆ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคคเคฐंเค—ें เคนोเคคी เคนैं। เคคเคฌ เคญी, เคซ्เคฐैंเค• เคก्เคฐेเค• เค•ी เคœिเคœ्เคžाเคธा เค”เคฐ เคฒเค—เคจ เค•ी เค•ोเค– เคธे เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคเค• เคจเคˆ เคถाเค–ा - เคฌाเคฏो เคเคธ्เคŸ्เคฐोเคจॉเคฎी [เคœैเคตเค–เค—ोเคฒ เคตिเคœ्เคžाเคจ (bio astronomy)] เค•ा เคœเคจ्เคฎ เคนुเค†। เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคฏเคน เคจเคˆ เคถाเค–ा เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคฎें เคธंเคญाเคตिเคค เคœीเคตเคจ เค•ी เค–ोเคœเคฌीเคจ เค•ो เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เคนै। เคซ्เคฐैंเค• เคก्เคฐेเค• เคธเคจ เคซ्เคฐांเคธिเคธ्เค•ो เค•े เคคเคฅाเค•เคฅिเคค เคธेเคคी เค‡เคธ्เคŸीเคŸ्เคฏूเคŸ,  เค•े เคฒिเค เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคे เคนैं। SETI เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै - Search for Extraterrestrial Intelligence, เคฏाเคจी, เคชृเคฅ्เคตी เคธे เคชเคฐे เคฌुเคฆ्เคงिเคงाเคฐिเคฏों เค•ी เค–ोเคœ। 

เค†เคœ เคธे เคชैंเคคाเคฒीเคธ เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे 8 เค…เคช्เคฐैเคฒ 1965 เค•े เคฆिเคจ เคธेเคคी เคจे เคคเคถ्เคคเคฐीเคจुเคฎा เคฌเคก़े เคฌเคก़े เคฐेเคกिเคฏो เคंเคŸेเคจों เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคฎें เคฌुเคฆ्เคงिเคงाเคฐी เคช्เคฐเคฃिเคฏों เค•ी เค–ोเคœ เคถुเคฐू เค•ी। เคญ्เคฐเคฎ เคŸूเคŸा > เคฆो เคนी เคธाเคฒ เคฌाเคฆ, 1967 เคฎें เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ो เคฒเค—ा เค•ि เคฌเคŸेเคฐ เคนाเคฅ เคฒเค— เค—เคฏी। เคคเคฌ เค…เค–เคฌाเคฐों เค•ी เคธुเคฐ्เค–िเคฏाँ เค•ुเค› เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ी เคฅीं- 'เคกॉเค•्เคŸเคฐेเคŸ เค•เคฐ เคฐเคนी เคฎเคนिเคฒा เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคจे เคนเคฐे เค†เคฆเคฎिเคฏों เค•ा เคชเคคा เคฒเค—ा เคฒिเคฏा।','เคนเคฎ เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคฎें เค…เค•ेเคฒे เคจเคนीं เคนैं।' 'เค–เค—ोเคฒเคตिเคฆों เคจे เคจเคˆ เคฆुเคจिเคฏा เค–ोเคœ เคจिเค•ाเคฒी।'เค‰เคธ เคฎเคนिเคฒा เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค•ा เคจाเคฎ เคฅा เคœोเคธेเคฒिเคจ เคฌेเคฒ
เคฒेเค•िเคจ, เคธाเคฐी เค–ुเคถी เคชเคฐ เคคเคฌ เคชाเคจी เคซिเคฐ เค—เคฏा, เคœเคฌ เคชเคคा เคšเคฒा เค•ि เคœिเคธ เคฐेเคกिเคฏो เคชเคฒ्เคธ (เคธ्เคชंเคฆ) เค•ो เค•िเคธी เคธเคญ्เคฏเคคा เค•ा เคธंเค•ेเคค เคธเคฎเคा เคœा เคฐเคนा เคฅा, เคตเคน เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคเค• เคฎृเคค เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐॉเคจ เคคाเคฐे เคธे เค† เคฐเคนा เคฅा। เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐॉเคจ เคคाเคฐे เคเคธे เค ोเคธ เคชिंเคก เคนोเคคे เคนैं, เคœो เคฌเคนुเคค เคคेเคœी เคธे เค˜ूเคฎเคคे เคนैं เค”เคฐ เคธाเคฅ เคนी เคฌเคนुเคค เคนी เค•เคธी เคนुเคˆ เคฐेเคกिเคฏो เคคเคฐंเค—ों เค•ी เค•ौंเคง เคธी เคชैเคฆा เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธीเคฒिเค เค‰เคจ्เคนें เคชเคฒ्เคธเคฐ เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै

เคคเคฒाเคถ เคนै เคฐेเคกिเคฏो เคคเคฐंเค—ों เค•ी : เค‡เคธ เคฌीเคš เคชृเคฅ्เคตी เคธे เคชเคฐे เค•िเคธी เคฌुเคฆ्เคงिเคฎाเคจ เคธเคญ्เคฏเคคा เค•ा เคธुเคฐाเค— เคชाเคจे เค•े เคฒिเค เคธेเคคी เค•े เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฐाเคค-เคฆिเคจ เค†เค•ाเคถ เค•ो เค›ाเคจ เคฐเคนे เคนैं। เค†เค•ाเคถ เคธे เค† เคฐเคนी เคฒाเค–ों เคฐेเคกिเคฏों เคซ्เคฐीเค•्เคตेंเคธिเคฏों เค•ो เคชเค•เคก़เคจे เค•े เคฒिเค เคตे เค“เคตเคจ्เคธ เคตैเคฒी, เค•ैเคฒीเคซोเคฐ्เคจिเคฏा เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคเคฒเคจ เคŸेเคฒेเคธ्เค•ोเคช เค…เคฐ्เคฐे เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐเคคे เคนैं।
เค‡เคธ เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा เค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เคชीเคŸเคฐ เคฌैเค•เคธ เคฌเคคाเคคे เคนैं, 'เคชृเคฅ्เคตी เคธे เคชเคฐे เคฌुเคฆ्เคงिเคงाเคฐिเคฏों เค•ी เค…เคชเคจी เค–ोเคœ เคฎें เคนเคฎ เค‡เคธ เคฆเคฐ्เคถเคจเคถाเคธ्เคค्เคฐी เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•ो เค—ंเคญीเคฐเคคा เคธे เคจเคนीं เคฒेเคคे เค•ि เคฌुเคฆ्เคงि เค•्เคฏा เคšीเคœ เคนै? เคนเคฎ เคŸेเค•्เคจॉเคฒॉเคœी เคชเคฐ เค…เคชเคจा เคง्เคฏाเคจ เค•ेंเคฆ्เคฐिเคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เค†เค•ाเคถीเคฏ เคชिंเคก เคซ्เคฐीเค•्เคตेंเคธिเคฏों เค•े เคเค• เคฌเคนुเคค เคฌเคก़े เคฆाเคฏเคฐे เคฎें เคฐेเคกिเคฏो เคคเคฐंเค—ें เค›ोเคก़เคคे เคนैं। 
เคนเคฎ เคฎเคจुเคท्เคฏों เค•े เคฌเคจाเค เคฐेเคกिเคฏो เคŸ्เคฐांเคธเคฎिเคŸเคฐ เคธเคฌเคธे เค•เคฎ เคฌैंเคก เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคตाเคฒे เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคŸ्เคฐांเคธเคฎเคฎिเคŸเคฐों เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคญी 300 เค—ुเคจा เคธंเค•เคฐे เคฌैंเคก เคชเคฐ เคช्เคฐเคธाเคฐเคฃ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธเคฒिเค เคนเคฎाเคฐी เคจเคœเคฐ เคฎें เคฌเคนुเคค เค•เคฎ เคฌैंเคก เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคตाเคฒा เคเค• เคฌเคนुเคค เคนी เค•เคธा เคนुเค† เคฐेเคกिเคฏो เคธंเค•ेเคค เคนी เคนเคฎाเคฐे เคœैเคธी เคนी เค•िเคธी เคคเค•เคจीเค•ी เคธเคญ्เคฏเคคा เคชเคฐिเคšाเคฏเค• เคนोเค—ा।' 
เค…เคจเคนोเคจी เคฌाเคค เคคो เคคเคฌ เคนो เคœाเคเค—ी, เคœเคฌ เคธेเคฐ्เคจ เค•ी เคช्เคฐเคคिเคฏोเค—ी เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•ी เคซเคฐ्เคฎी เคฒैเคฌ เค•े เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคธेเคฐ्เคจ เคธे เคชเคนเคฒे เคนी เคฌ्เคฐเคน्เคฎเค•เคฃ เค•เคนเคฒाเคจे เคตाเคฒे เคนिเค—्เคธ-เคฌोเคธोเคจ เค•ा เค–ंเคกเคจ เคฏा เคฎंเคกเคจ เค•เคฐ เคฆेंเค—े। เคนिเค—्เคธ-เคฌोเคธोเคจ เค•ो เคช्เคฐเคฎाเคฃिเคค เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคช्เคฐเคฏोเค— เค•े เคจिเคฆेเคถเค• เคฏोเค†เค–िเคฎ เคฎ्เคจिเคถ เคญी เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ि เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เค‡เคธ เคช्เคฐเคฎाเคฃ เค•ो เคชाเคจे เค•ी เคฆौเคก़ เคšเคฒ เคฐเคนी เคนै เค”เคฐ เคนो เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เคถिเค•ाเค—ो เค•े เคชाเคธ เค•ी เคซเคฐ्เคฎी เคฒैเคฌ เค•े เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฌाเคœी เคฎाเคฐ เคฒे เคœाเคँ।

>>>เคธेเคฐ्เคจ เค•ा เคฎเคนा-เคค्เคตเคฐเค• : 

  เคซเคฐ्เคฎी เคฒैเคฌ เค•ा เคค्เคตเคฐเค• เคŸेเคตाเคŸ्เคฐॉเคจ เคฏเคฆ्เคฏเคชि เคธेเคฐ्เคจ เค•े เคเคฒเคเคšเคธी เคœिเคคเคจा เคถเค•्เคคिเคถाเคฒी เคจเคนीं เคนै, เคคเคฌ เคญी เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เคตเคนी เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เคเคธा เคฌเคก़ा เคค्เคตเคฐเค• เคนै, เคœो เคšाเคฒू เคนै เค”เคฐ เคœिเคธ เค•े เคธाเคฅ 600 เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคนिเค—्เคธ เคฌोเคธोเคจ เคฌ्เคฐเคน्เคฎเค•เคฃों (God Particles) เค•ो เคช्เคฐเคฎाเคฃिเคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคœुเคŸे เคนुเค เคนैं। เคฎเคœे เค•ी เคฌाเคค เคฏเคน เคนै เค•ि เคŸेเคตाเคŸ्เคฐॉเคจ เค•ो 2011 เคคเค• เคฌंเคฆ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคœाเคจा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค…เคฌ เคตเคนाँ เค•े เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคšเคนเค• เคฐเคนे เคนैं, 'เคฎेเคฐा เคจाเคฎ เคฎाเค‡เค•เคฒ เค•เคฐ्เคฌी เคนै, เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เคนिเค—्เคธ-เคฌोเคธोเคจ เค•ी เค–ोเคœ เคชเคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคฐเคนा เคนूँ। เคฎूเคฒเค•เคฃ เคตिเคœ्เคžाเคจ เคฎें เคฏเคนी เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เค•ा เคธเคฌเคธे เคฐोเคšเค• เคตिเคทเคฏ เคนै। เคฏเคน เคเค• เคšुเคจौเคคी เคนै, เคœिเคธเค•ा เคนเคฎ เค•เคฐीเคฌ 40 เคตเคฐ्เคทों เคธे, เคฏाเคจी เคคเคฌ เคธे เค‰เคค्เคคเคฐ เค–ोเคœ เคฐเคนे เคนैं, เคœเคฌ เคชीเคŸเคฐ เคนिเค—्เคธ เคจे เคชเคฐिเค•เคฒ्เคชเคจा เค•ी เคฅी เค•ि เคตे เคนी เคชเคฐเคฎाเคฃु เค•े เคฎूเคฒเค•เคฃों เค•ो เคฎाเคธ, เค…เคฐ्เคฅाเคค เคฆ्เคฐเคต्เคฏเคฎाเคจ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं।'
>>>เคฎूเคฒ เค•เคฃ เค•्เคฏा เคนैं ?
เค•्เคตांเคŸเคฎ เคญौเคคिเค•ी (quantum physics) เคฎें เคฎूเคฒเค•เคฃ เค•เคนเคคे เคนैं เคŠเคฐ्เคœा เค•े เคเค• เคเคธे เค…เค•ेเคฒे เค…เคคिเคธूเค•्เคท्เคฎ เคฌिंเคฆु เค•ो, เคœिเคธ เค•ा, เคœเคนाँ เคคเค• เคนเคฎें เคชเคคा เคนै, เค”เคฐ เค•ोเคˆ เค˜เคŸเค• เคฏा เค”เคฐ เค•ोเคˆ เคŸुเค•เคก़ा เคจเคนीं เคนोเคคा। เค‰เคธे เค”เคฐ เค…เคงिเค• เค–ंเคกिเคค เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा। 
 เคนिเค—्เคธ-เคฌोเคธोเคจ เคชเคฐเคฎाเคฃु-เคธंเค˜เคŸเค• เคคเคค्เคตों เค•ो เคญाเคฐ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคŠเคฐ्เคœा เค•े เค‰เคธ เคฐเคนเคธ्เคฏเคฎเคฏ เคฐूเคช เค•ो เค•เคนเคคे เคนैं, เคœिเคธเค•ी เค…เคญी เคชुเคท्เคŸि เคจเคนीं เคนो เคธเค•ी เคนै। เคตे เค ीเค• เค‰เคธ เค•्เคทเคฃ เคฎें เคฌเคจे เคนोंเค—े, เคœเคฌ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคนुเคˆ เคฅी। เคนीเคฒिเคฏเคฎ เค•े เคช्เคฐोเคŸोเคจ เค•เคฃों เค•ो เคฒเค—เคญเค— เคช्เคฐเค•ाเคถ เคœैเคธी เคคेเคœ เค—เคคि เคธे เค†เคชเคธ เคฎें เคŸเค•เคฐा เค•เคฐ เคเค• เคฌिंเคฆुเคฐूเคช เคฎें เค‰เคธी เค•्เคทเคฃ เค•ो เคฆुเคฌाเคฐा เคชैเคฆा เค•เคฐเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เคœा เคฐเคนा เคนै
เคฎाเค‡เค•เคฒ เค•เคฐ्เคฌी เคฌเคคाเคคे เคนैं เค•ि เค‰เคจ्เคนें เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•ी เคซเคฐ्เคฎी เคฒैเคฌ เคตाเคฒे เคค्เคตเคฐเค• เคŸेเคตाเคŸ्เคฐोเคจ เค•े เคคเคฅाเค•เคฅिเคค เคกी เคœीเคฐो เคช्เคฐเคฏोเค— เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคชिเค›เคฒे เคธाเคค เคตเคฐ्เคทों เค•े เคช्เคฐोเคŸोเคจ เค•เคฃों เค•ी เคŸเค•्เค•เคฐों เคตाเคฒे เคฐिเค•ाเคฐ्เคก เคฆेเค–เคจे เคนोंเค—े เค”เคฐ เคเคธी เค–ाเคธ เคŸเค•्เค•เคฐों เค•ो เค›ाँเคŸเคจा เคนोเค—ा, เคœिเคจเคฎें เคนिเค—्เคธ-เคฌोเคธोเคจ เคฌเคจे เคนोเคจे เค•े เคจिเคถाเคจ เคฎिเคฒ เคธเค•เคคे เคนैं।
เคตे เค•เคนเคคे เคนैं, 'เคฏเคฆि เคนเคฎ เคชूเคฐी เคธाเคตเคงाเคจी เคธे เคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เค•เคฐ เคธเค•े, เคคो เคนिเค—्เคธ-เคฌोเคธोเคจ เคฌเคจเคจे เคตाเคฒी เค˜เคŸเคจाเค“ं เค•े เคจिเคถाเคจ เคชเคนเคšाเคจ เค•เคฐ เค‰เคจเค•े เคธंเค•ेเคคों เค•ो เคช्เคฐोเคŸोเคจ เคŸเค•्เค•เคฐ เค•ी เค…เคจ्เคฏ เค˜เคŸเคจाเค“ं เคตाเคฒी เคชृเคท्เค เคญूเคฎि เคธे เค…เคฒเค— เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। เคฏเคฆि เคนเคฎ เคธंเค•ेเคคों เค•ो เคชृเคท्เค เคญूเคฎि เคธे เค…เคฒเค— เค•เคฐ เคธเค•े, เคคो เคฏเคน เค•เคนเคจे เค•ी เค†เคถा เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं เค•ि เคนเคฎเคจे เคนिเค—्เคธ-เคฌोเคธोเคจ เค•ो เคชा เคฒिเคฏा เคนै เค”เคฐ เคœाเคจ เค—เค เคนैं เค•ि เคตเคนी เคชเคฐเคฎाเคฃु เค•े เคฎूเคฒเค•เคฃों เค•ो เค‰เคจเค•ा เคฆ्เคฐเคต्เคฏเคฎाเคจ เคฆेเคคा เคนै।'
>>>' เคนिเค—्เคธ เคฌोเคธोเคจ เค•ा เคฎเคนเคค्เคต '
เคนिเค—्เคธ-เคฌोเคธोเคจ เค•ी เค–ोเคœ เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เค‡เคธ เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•े เค‰เคค्เคคเคฐ เค•ी เค–ोเคœ เคนै เค•ि เคชเคฐเคฎाเคฃु เคฎें เคจिเคนिเคค เค‡เคฒेเค•्เคŸ्เคฐॉเคจ, เค‰เคธ เค•े เคช्เคฐोเคŸोเคจों เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฆो เค…เคช เค•्เคตाเคฐ्เค• เค”เคฐ เคเค• เคกाเค‰เคจ เค•्เคตाเคฐ्เค•, เค‰เคธเค•े เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐोเคจों เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฆो เคกाเค‰เคจ เค•्เคตाเคฐ्เค• เค”เคฐ เคเค• เค…เคช เค•्เคตाเคฐ्เค• เค”เคฐ เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐॉเคจ เค•े เคฌिเค–เคฐเคจे เคธे เคฌเคจเคจे เคตाเคฒे เคจ्เคฏूเคŸ्เคฐीเคจो เค•ा เคœो เค…เคฒเค— เค…เคฒเค— เคฆ्เคฐเคต्เคฏเคฎाเคจ เคนै, เคฏाเคจी เค‰เคจเค•ा เคœो เค…เคฒเค— เค…เคฒเค— เคญाเคฐ เคนै, เคตเคน เค‰เคจ्เคนें เค•เคนाँ เคธे เคฎिเคฒเคคा เคนै।
เคเค• เคฌ्เคฐिเคŸिเคถ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคชीเคŸเคฐ เคนिเค—्เคธ เคจे 1964 เคฎें เคฏเคน เคชเคฐिเค•เคฒ्เคชเคจा เคฆी เค•ि เคชเคฐเคฎाเคฃु เค•े เค‡เคจ เค†เค  เคธंเค˜เคŸเค• เคฎूเคฒเค•เคฃों เค•ो เค‰เคจเค•ा เคญाเคฐ เคเค• เคตिเคถेเคท เคฌเคฒเค•्เคทेเคค्เคฐ เคธे เคฎिเคฒเคคा เคนै। เค‡เคธ เคฌเคฒเค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ो เคฌाเคฆ เคฎें เคนिเค—्เคธ เคซीเคฒ्เคก เค•เคนा เคœाเคจे เคฒเค—ा। เคชเคฐเคฎाเคฃु เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•े เคคเคฅाเค•เคฅिเคค เคธ्เคŸैंเคกเคฐ्เคก เคฎॉเคกเคฒ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคนिเค—्เคธ เคซीเคฒ्เคก เค•े เคญी เคตिเคฆ्เคฏुเคค เค†เคตेเคถเคงाเคฐी เค”เคฐ เค†เคตेเคถเคนीเคจ เคญाเค— เคนोเคคे เคนैं। เค‰เคจ्เคนें เคญाเคฐเคคीเคฏ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคธเคค्เคฏेंเคฆ्เคฐเคจाเคฅ เคฌोเคธ เค•े เคจाเคฎ เคชเคฐ เคฌोเคธोเคจ เคจाเคฎ เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เคธเคค्เคฏेเคฆ्เคฐเคจाเคฅ เคฌोเคธ เคจे เคชเคฐเคฎเคถूเคจ्เคฏ เคคाเคชเคฎाเคจ เคชเคฐ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค•ी เคเค• เคชाँเคšเคตीं เค…เคตเคธ्เคฅा เค•ी เคญी เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ी เคฅी, เคœिเคธे เคฌोเคธ เค†เค‡เคจเคถ्เคŸाเค‡เคจ เค•ंเคกेเคจเคธेเคŸ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

[เค…เค—เคฐ เคตเคฐ्เคท 1967 เค•े เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค–ोเคœ # เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคญी เคฆेเค–ा เคœाเคฏ เคคो เคฏเคนी เคธिเคฆ्เคง เคนोเคคा เค•ि - There are no Alien - extraterrestrial civilization. Bell, who called the source LGM1 -' Little Green Men 1 '] 
{1967: THE OVERLOOKED UFO WAVE AND THE COLORADO PROJECT.  Presented by-  RICHARD H. HALL : 

>>>" The Great UFO Wave of 1967" :  (1967 เค•ी เค‰เคชेเค•्เคทिเคค เคฏूเคเคซเค“ เคคเคฐंเค—े เค”เคฐ เค•ोเคฒोเคฐाเคกो เคชเคฐिเคฏोเคœเคจा। เคช्เคฐเคธ्เคคुเคคเค•เคฐ्เคคा- เคฐिเคšเคฐ्เคก เคเคš. เคนॉเคฒ) : 
>>>เค…ंเค• เคฒिเค–เคจे เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ :  เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคธเคญ्เคฏเคคाเค“ं เคฎें เคฒिเคชि เค•े เค…เค•्เคทเคฐों เค•ो เคนी เค…ंเค• เคฎाเคจा เค—เคฏा। เคฐोเคฎเคจ เคฒिเคชि เค•े เค…เค•्เคทเคฐ I เค•ो เคเค• เค…ंเค• เคฎाเคจा เค—เคฏा เค•्เคฏोंเค•ि เคฏเคน เคถเค•्เคฒ เคธे เคเค• เค‰ंเค—เคฒी เคœैเคธा เคนै। เค‡เคธी เคคเคฐเคน II เค•ो เคฆो เค…ंเค• เคฎाเคจा เค—เคฏा เค•्เคฏोंเค•ि เคฏเคน เคฆो เค‰ंเค—เคฒिเคฏों เค•ी เคคเคฐเคน เคนै। เคฐोเคฎเคจ เคฒिเคชि เค•े เค…เค•्เคทเคฐ V เค•ो 5  เค•ा เค…ंเค• เคฎाเคจा เค—เคฏा। เคฏเคฆि เค†เคช เคนंเคฅेเคฒी เค•ो เคฆेเค–े เคœिเคธเค•ी เคธाเคฐी เค‰ंเค—เคฒिเคฏां เคšिเคชเค•ी เคนो เค”เคฐ เค…ंเค—ूंเค ा เคนเคŸा เคนो เคคो เคตเคน เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคฆिเค–ेเค—ा। เคฐोเคฎเคจ X เค•ो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฆเคธ เค•ा เค…ंเค• เคฎाเคจा เค•्เคฏोंเค•ि เคฏเคน เคฆो เคนंเคฅेเคฒिเคฏों เค•ी เคคเคฐเคน เคนैं। L เค•ो เคชเคš्เคšाเคธ, C เค•ो เคธौ, D เค•ो เคชांเคš เคธौ เค”เคฐ N เค•ो เคนเคœाเคฐ เค•ा เค…ंเค• เคฎाเคจा เค—เคฏा।เค‡เคจ्เคนीं เค…เค•्เคทเคฐों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…ंเค• เคฒिเค–เคจा เคถुเคฐू เค•िเคฏा। เค‡เคจ เค…เค•्เคทเคฐों เค•ो เค•िเคธी เคญी เคœเค—เคน เคฐเค–ा เคœा เคธเค•เคคा เคฅा। เค‡เคจเค•ी เค•ोเคˆ เคญी เคจिเคถ्เคšिเคค เคœเค—เคน เคจเคนीं เคฅी। เค—्เคฐीเค• เค”เคฐ เคนเคฐเคฌ्เคฏू (Hebrew) เคฎें เคญी เคตเคฐ्เคฃเคฎाเคฒा เค•े เค…เค•्เคทเคฐों เค•ो เค…ंเค• เคฎाเคจा เค—เคฏा เค‰เคจ्เคนीं เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคจเคฎ्เคฌเคฐों เค•ा เคฒिเค–เคจा เคถुเคฐू เคนुเค†।เคจเคฎ्เคฌเคฐों เค•ो เค…เค•्เคทเคฐों เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฒिเค–เคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคจ เค•ेเคตเคฒ เคจเคฎ्เคฌเคฐ เคฒिเค–े เคœाเคจे เคฎें เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคนोเคคी เคฅी เคชเคฐ เค—ुเคฃा, เคญाเค—, เคœोเคก़ เคฏा เค˜เคŸाเคจे เคฎें เคคो เคจाเคจी เคฏाเคฆ เค†เคคी เคฅी। 
เค…ंเค• เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เค•्เคฐाเคจ्เคคि เคคเคฌ เค†เคฏी เคœเคฌ เคญाเคฐเคคเคตเคฐ्เคท เคจे เคฒिเคชि เค•े เค…เค•्เคทเคฐों เค•ो เค…ंเค• เคจ เคฎाเคจเค•เคฐ, เคจเคฏी เค…ंเค• เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคจिเค•ाเคฒी เค”เคฐ เคถूเคจ्เคฏ เค•ो เค…เคชเคจाเคฏा। เค‡เคธเค•े เคฒिเคฏे เคชเคนเคฒे เคจौ เค…ंเค•ो เค•े เคฒिเคฏे เคจौ เคคเคฐเคน เค•े เคšिเคจ्เคน เค…เคชเคจाเคฏे เคœिเคจ्เคนें 1,2,3  เค†เคฆि เค•เคนा เค—เคฏा เค”เคฐ เคเค• เคšिเคจ्เคน 0 เคญी เคจिเค•ाเคฒा। เค‡เคธเคฎें เคฏเคน เคญी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคฅा เค•ि เคตเคน เค…ंเค• เค•िเคธ เคœเค—เคน เคชเคฐ เคนै। เค‡เคธ เค•ाเคฐเคฃ เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ा เคซाเคฏเคฆा เคฏเคน เคนुเค† เค•ि เคธाเคฐे เค…ंเค• เค‡เคจ्เคนीं เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคฒिเค–े เคœाเคจे เคฒเค—े เค”เคฐ เค—ुเคฃा, เคญाเค—, เคœोเคก़เคจे, เค”เคฐ เค˜เคŸाเคจे เคฎें เคญी เคธुเคตिเคงा เคนोเคจे เคฒเค—ी। เคฏเคน เค…เคชเคจे เคฆेเคถ เคธे เค…เคฐเคฌ เคฆेเคถों เคฎें เค—เคฏा।

=======
 
         






























.

















เค•ोเคˆ เคŸिเคช्เคชเคฃी เคจเคนीं: