*เคชเคฐिเค्เคेเคฆ -128 *
*เคธंเคธाเคฐी เคฒोเคों เคे เคช्เคฐเคคि เคเคชเคฆेเคถ*
[ (29 เค เค्เคूเคฌเคฐ, 1885 ), เคถ्เคฐी เคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคตเคเคจाเคฎृเคค-128 ]
(เฅง)
๐ฑ๐‘ เคเคฎ เคाเค ’๐ฑ๐
เคเค เคฌृเคนเคธ्เคชเคคिเคตाเคฐ เคนै । เคเคถ्เคตिเคจ เคी เคृเคท्เคฃा เคทเคท्เค ी, 29 เค เค्เคूเคฌเคฐ, 1885 । เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคฌीเคฎाเคฐ เคนैं । เคถ्เคฏाเคฎเคชुเคुเคฐ เคฎें เคนैं । เคกाเค्เคเคฐ เคธเคฐเคाเคฐ เคिเคिเคค्เคธा เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं । เคเคจเคा เคฎเคाเคจ เคถाँเคाเคฐिเคोเคฒा เคฎें เคนै । เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคी เคนाเคฒเคค เคช्เคฐเคคि เคฆिเคจ เคैเคธी เคฐเคนเคคी เคนै, เคเคธเคी เคเคฌเคฐ เคฒेเคเคฐ เคกाเค्เคเคฐ เคे เคฏเคนाँ เคฐोเค เคเคฆเคฎी เคญेเคा เคाเคคा เคนै । เคฆिเคจ เคे เคฆเคธ เคฌเคे เคा เคธเคฎเคฏ เคนोเคा, เคเคฒเคเคคे เคฎें เคกा. เคธเคฐเคाเคฐ เคे เคฎเคाเคจ เคชเคฐ เคฎाเคธ्เคเคฐ เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคी เคนाเคฒเคค เคฌเคคाเคจे เคे เคฒिเค เค เคชเคนुँเคे ।
เคกाเค्เคเคฐ - เคฆेเคो, เคกा. เคฌिเคนाเคฐी เคญाเคฆुเคก़ी เคी เคเค เคงुเคจ เคนै ! เคเคนเคคा เคนै, เคเคे (เคเค เคตिเค्เคฏाเคค เคเคฐ्เคฎเคจ เคฒेเคเค) เคी 'เคธ्เคชिเคฐिเค'(เคธूเค्เคท्เคฎ เคถเคฐीเคฐ) เคจिเคเคฒ เคเคฏी เคเคฐ เคเคे เคธ्เคตเคฏं เคเคธे เคฆेเค เคฐเคนा เคฅा ! เคिเคคเคจे เคเคถ्เคเคฐ्เคฏ เคी เคฌाเคค เคนै!
เคฎाเคธ्เคเคฐ - เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃเคฆेเคต เคเคนเคคे เคนैं, เคเคจ เคธเคฌ เคฌाเคคों เคธे เคนเคฎें เค्เคฏा เคฎเคคเคฒเคฌ ? เคนเคฎ เคฒोเค เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคเคธเคฒिเค เคเคฏे เคนैं เคि เคเคถ्เคตเคฐ เคे เคชाเคฆเคชเคฆ्เคฎों เคฎें เคญเค्เคคि เคนो । เคตे เคเคนเคคे เคนैं, เคเค เคเคฆเคฎी เคเค เคฌเคीเคे เคฎें เคเคฎ เคाเคจे เคे เคฒिเค เคเคฏा เคฅा । เคตเคน เคเค เคाเคเค เคเคฐ เคชेเคจ्เคธिเคฒ เคฒेเคเคฐ เคिเคคเคจे เคชेเคก़ เคนैं, เคिเคคเคจी เคกाเคฒिเคฏाँ เคนैं, เคिเคคเคจे เคชเคค्เคคे เคนैं, เคिเคจ-เคिเคจเคเคฐ เคฒिเคเคจे เคฒเคा ।
เคฌเคीเคे เคे เคเค เคเคฆเคฎी เคธे เคเคธเคी เคญेंเค เคนुเค । เคเคธ เคเคฆเคฎी เคจे เคชूเคा, 'เคฏเคน เคคुเคฎ เค्เคฏा เคเคฐ เคฐเคนे เคนो ? - เคเคฐ เคฏเคนाँ เคคुเคฎ เคเคฏे เคญी เค्เคฏों ?' เคคเคฌ เคเคธเคจे เคเคนा, 'เคฏเคนाँ เคिเคคเคจे เคชेเคก़ เคนैं, เคिเคคเคจी เคกाเคฒिเคฏाँ เคนैं, เคिเคคเคจे เคชเคค्เคคे เคนैं, เคฏเคนी เคिเคจ เคฐเคนा เคนूँ । เคฏเคนाँ เคเคฎ เคाเคจे เคे เคฒिเค เคเคฏा เคนूँ ।' เคฌเคीเคे เคे เคเคฆเคฎी เคจे เคเคนा, ‘เคเคฎ เคाเคจे เคเคฏे เคนो เคคो เคเคฎ เคा เคाเค, - เคिเคคเคจे เคชเคค्เคคे เคนैं, เคिเคคเคจी เคกाเคฒिเคฏाँ เคนैं, เคเคจ เคธเคฌ เคฌाเคคों เคธे เคคुเคฎ्เคนें เค्เคฏा เคाเคฎ ?’
เคกाเค्เคเคฐ - เคฆेเคเคคा เคนूँ , เคชเคฐเคฎเคนंเคธ เคจे เคธाเคฐ เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค्เคฐเคนเคฃ เคिเคฏा เคนै ।
เคซिเคฐ เคกाเค्เคเคฐ เค เคชเคจे เคนोเคฎिเคเคชैเคฅिเค เค เคธ्เคชเคคाเคฒ เคे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เคฌเคนुเคคเคธी เคฌाเคคें เคเคนเคจे เคฒเคे । เคिเคคเคจे เคฐोเคी เคฐोเค เคเคคे เคนैं เคเคจเคी เคคाเคฒिเคा เคฆिเคเคฒाเคฏी, เคเคฐ เคเคนा, 'เคชเคนเคฒे เคชเคนเคฒ เคกाเค्เคเคฐों เคจे เคฎुเคे เคจिเคฐुเคค्เคธाเคนिเคค เคเคฐ เคฆिเคฏा เคฅा । เคตे เคฒोเค เค เคจेเค เคฎाเคธिเค เคชเคค्เคฐों เคฎें เคญी เคฎेเคฐे เคตिเคฐोเคง เคฎें เคฒिเคเคคे เคฅे’ – เคเคฆि ।
เคกाเค्เคเคฐ เคाเคก़ी เคชเคฐ เคฌैเค े । เคธाเคฅ เคฎाเคธ्เคเคฐ เคญी เคเคข़े । เคกाเค्เคเคฐ เคฐोเคिเคฏों เคो เคฆेเคเคคे เคนुเค เคाเคจे เคฒเคे । เคชเคนเคฒे เคोเคฐเคฌाเคाเคจ, เคซिเคฐ เคฎाเคฅाเคเคธा เคเคฒी, เคซिเคฐ เคชเคฅเคฐिเคฏाเคเค्เคा, เคธเคฌ เคเคเคน เคे เคฐोเคिเคฏों เคो เคฆेเคเคเคฐ เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคो เคฆेเคเคจे เคाเคฏेंเคे । เคกाเค्เคเคฐ เคชเคฅเคฐिเคฏाเคเค्เคा เคฎें เค ाเคुเคฐों เคे เคเค เคฎเคाเคจ เคฎें เคเคฏे । เคตเคนाँ เคुเค เคฆेเคฐ เคนो เคเคฏी । เคाเคก़ी เคฎें เคเคเคฐ เคซिเคฐ เคเคช्เคช เคฒเคก़ाเคจे เคฒเคे ।
เคกाเค्เคเคฐ - เคเคธ เคฌाเคฌू เคे เคธाเคฅ เคฎेเคฐी เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃเคฆेเคต เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคฌाเคคเคीเคค เคนुเค, เคฅिเคฏॉเคธเคซी เคी เคฌाเคคเคीเคค เคนुเค เคเคฐ เคซिเคฐ เคเคฐ्เคจเคฒ เค เคฒเคเค เคी । เคเคธ เคฌाเคฌू เคธे เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃเคฆेเคต เคจाเคฐाเค เคฐเคนเคคे เคนैं । เคเคธเคा เคाเคฐเคฃ เคाเคจเคคे เคนो ? เคฏเคน เคฌाเคฌू เคเคนเคคा เคนै, ‘เคฎैं เคธเคฌ เคाเคจเคคा เคนूँ ।’
เคฎाเคธ्เคเคฐ - เคจเคนीं, เคจाเคฐाเค เค्เคฏों เคนोंเคे ? เคชเคฐเคจ्เคคु เคเคคเคจा เคฎैंเคจे เคญी เคธुเคจा เคนै เคि เคเค เคฌाเคฐ เคญेंเค เคนुเค เคฅी । เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃเคฆेเคต เคเคถ्เคตเคฐ เคी เคฌाเคคเคीเคค เคเคฐ เคฐเคนे เคฅे । เคคเคฌ เคเคจ्เคนोंเคจे เคเคนा เคฅा, 'เคนाँ, เคฏเคน เคธเคฌ เคฎैं เคाเคจเคคा เคนूँ ।'
เคกाเค्เคเคฐ - เคเคธ เคฌाเคฌू เคจे เคตिเค्เคाเคจ เคชเคฐिเคทเคฆ เคो 32,500 เคฐुเคชเคฏे เคा เคฆाเคจ เคฆिเคฏा เคนै ।
เคाเคก़ी เคเคฒเคจे เคฒเคी । เคฌเคก़ाเคฌाเคाเคฐ เคนोเคเคฐ เคฒौเค เคฐเคนी เคนै । เคกाเค्เคเคฐ เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคी เคธेเคตा เคे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เคฌाเคคเคीเคค เคเคฐเคจे เคฒเคे ।
เคกाเค्เคเคฐ - เคคुเคฎ เคฒोเคों เคी เค्เคฏा เคฏเคน เคเค्เคा เคนै เคि เคเคจ्เคนें เคฆเค्เคทिเคฃेเคถ्เคตเคฐ เคญेเค เคฆिเคฏा เคाเคฏ ?
เคฎाเคธ्เคเคฐ - เคจเคนीं, เคเคธเคธे เคญเค्เคคों เคो เคฌเคก़ी เค เคธुเคตिเคงा เคนोเคी । เคเคฒเคเคค्เคคे เคฎें เคฐเคนเคจे เคธे เคนเคฐ เคธเคฎเคฏ เคเคจा-เคाเคจा เคฒเคा เคฐเคน เคธเคเคคा เคนै - เคฆेเคเคจे เคฎें เคธुเคตिเคงा เคนोเคคी ।
เคกाเค्เคเคฐ - เคฏเคนाँ เคเคฐ्เค เคคो เคฌเคนुเคค เคนो เคฐเคนा เคนोเคा ।
เคฎाเคธ्เคเคฐ - เคเคธเคे เคฒिเค เคญเค्เคคों เคो เคोเค เคเคท्เค เคจเคนीं เคนै । เคตे เคฒोเค เคिเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เคญी เคธเคตा เคนो เคธเคे เคฏเคนी เคेเคท्เคा เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं । เคเคฐ्เค เคคो เคฏเคนाँ เคญी เคนै, เคตเคนाँ เคญी เคนै । เคตเคนाँ เคाเคจे เคชเคฐ เคนเคฎ เคฒोเค เคนเคฎेเคถा เคฆेเค เคจเคนीं เคธเคेंเคे, เคฏเคนी เคเค เคिเคจ्เคคा เคी เคฌाเคค เคนै ।
*(เฅจ)
[ (29 เค เค्เคूเคฌเคฐ, 1885 ), เคถ्เคฐी เคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคตเคเคจाเคฎृเคค-128 ]
๐ฑ๐เคธंเคธाเคฐ เคा เคธ्เคตเคฐूเคช เคคเคฅा เคเคถ्เคตเคฐเคฒाเคญ เคा เคเคชाเคฏ๐ฑ๐
เคกाเค्เคเคฐ เคเคฐ เคฎाเคธ्เคเคฐ เคถ्เคฏाเคฎเคชुเคुเคฐ เคे เคฆुเคฎँเคเคฒे เคฎเคाเคจ เคฎें เคเคฏे । เคเคธ เคฎเคाเคจ เคे เคเคชเคฐ เคฌाเคนเคฐเคตाเคฒे เคฌाเคฐाเคฎเคฆे เคฎें เคฆो เคเคฎเคฐे เคนैं । เคเค เคी เคฒเคฎ्เคฌाเค เคชूเคฐ्เคต เคเคฐ เคชเคถ्เคिเคฎ เคी เคเคฐ เคนै, เคฆूเคธเคฐे เคी เคเคค्เคคเคฐ เคเคฐ เคฆเค्เคทिเคฃ เคी เคเคฐ । เคเคจเคฎें เคธे เคชเคนเคฒेเคตाเคฒे เคเคฎเคฐे เคฎें เคाเคเคฐ เคเคจ्เคนोंเคจे เคฆेเคा, เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคช्เคฐเคธเคจ्เคจเคคाเคชूเคฐ्เคตเค เคฌैเค े เคนुเค เคนैं । เคชाเคธ เคฎें เคกाเค्เคเคฐ เคญाเคฆुเคก़ी เคคเคฅा เคฆूเคธเคฐे เคญเค्เคค เคนैं ।
เคกाเค्เคเคฐ - เคธเคฌ เคुเค เคญ्เคฐเคฎ เคนै । เคชเคฐเคจ्เคคु เคिเคธเคो เคญ्เคฐเคฎ เคนै เคเคฐ เค्เคฏों เคญ्เคฐเคฎ เคนै ? เคเคฐ เคธเคฌ เคฒोเค เคญ्เคฐเคฎ เคाเคจเคเคฐ เคญी เคซिเคฐ เคฌाเคคเคीเคค เค्เคฏों เคเคฐเคคे เคนैं ? ‘เคเคถ्เคตเคฐ เคธเคค्เคฏ เคนै เคเคฐ เคเคธเคी เคธृเคท्เคि เคฎिเคฅ्เคฏा เคนै’ เคเคธเคฎें เคฎें เคตिเคถ्เคตाเคธ เคจเคนीं เคเคฐ เคธเคเคคा ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - 'เคคुเคฎ เคช्เคฐเคญु เคนो, เคฎैं เคฆाเคธ เคนूँ’ เคฏเคน เคฌเคก़ा เคธुเคจ्เคฆเคฐ เคญाเคต เคนै । เคเคฌ เคคเค เคฏเคน เคฌोเคง เคนै เคि เคฆेเคน เคธเคค्เคฏ เคนै, เคเคฌ เคคเค 'เคฎैं' เคเคฐ 'เคคुเคฎ' เคा เคญाเคต เคฌเคจा เคนुเค เคนै, เคคเคฌ เคคเค เคธेเคต्เคฏ เคเคฐ เคธेเคตเค เคญाเคต เคนी เค เค्เคा เคนै । 'เคฎैं เคตเคนी เคนूँ' เคเคธ เคคเคฐเคน เคी เคฌुเคฆ्เคงि เค เค्เคी เคจเคนीं ।
เค เค्เคा, เคฎैं เคคुเคฎ्เคนें เคเค เคเคฐ เคฌाเคค เคฌเคคाเคँ ? เคिเคธी เคเคฎเคฐे เคो เคाเคนे เคคुเคฎ เคเค เคिเคจाเคฐे เคธे เคฆेเคो เคฏा เคเคฎเคฐे เคे เคญीเคคเคฐ เคธे เคฆेเคो, เคเคฎเคฐा เคตเคนी เคนै ।"
เคญाเคฆुเคก़ी - (เคกाเค्เคเคฐ เคธे) - เคฏे เคธเคฌ เคฌाเคคें เคตेเคฆाเคจ्เคค เคฎें เคนैं । เคถाเคธ्เคค्เคฐ เคชเคข़ो, เคคเคฌ เคธเคฎเคोเคे ।
เคกाเค्เคเคฐ – เค्เคฏों ? เค्เคฏा เคฏे เคถाเคธ्เคค्เคฐों เคो เคชเคข़เคเคฐ เคตिเคฆ्เคตाเคจ् เคนुเค เคนैं ? เคเคฐ เคฏเคนी เคฌाเคค เคคो เคฏे เคญी เคเคนเคคे เคนैं । เค्เคฏा เคฌिเคจा เคถाเคธ्เคค्เคฐों เคो เคชเคข़े เคนो เคจเคนीं เคธเคเคคा ?
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - เค เคी, เคชเคฐ เคฎैंเคจे เคिเคคเคจे เคถाเคธ्เคค्เคฐ เคธुเคจे เคนैं !
เคกाเค्เคเคฐ - เคेเคตเคฒ เคธुเคจเคจे เคธे เคฌเคนुเคคเคธी เคญूเคฒें เคฐเคน เคธเคเคคी เคนैं । เคเคชเคจे เคेเคตเคฒ เคธुเคจा เคนी เคจเคนीं ! เคซिเคฐ เคฆूเคธเคฐी เคฌाเคคเคीเคค เคนोเคจे เคฒเคी ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - (เคกाเค्เคเคฐ เคธे) - เคฎैंเคจे เคธुเคจा เคนै, เคคुเคฎ เคเคนเคคे เคนो เคि เคฎैं (เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ) เคชाเคเคฒ เคนूँ । เคเคธी เคธे เคฏे เคฒोเค (เคฎाเคธ्เคเคฐ เคเคฆि เคी เคเคฐ เคเคถाเคฐा เคเคฐเคे) เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคชाเคธ เคจเคนीं เคाเคจा เคाเคนเคคे ।
เคกाเค्เคเคฐ - (เคฎाเคธ्เคเคฐ เคी เคเคฐ เคฆेเคเคเคฐ) - เคฎैं เคเคจ्เคนें เคชाเคเคฒ เค्เคฏों เคเคนเคจे เคฒเคा ? "เคชเคฐเคจ्เคคु เคนाँ เคเคจเคे เค เคนंเคाเคฐ เคी เคฌाเคค เค เคตเคถ्เคฏ เคเคนी เคฅी । เคญเคฒा เคฏे เคเคฆเคฎिเคฏों เคो เคชैเคฐों เคी เคงूเคฒ เค्เคฏों เคฒेเคจे เคฆेเคคे เคนैं ?"
เคฎाเคธ्เคเคฐ - เคจเคนीं เคคो เคฒोเค เคฐोเคจे เคฒเคเคคे เคนैं ।
เคกाเค्เคเคฐ - เคตเคน เคเคจเคी เคญूเคฒ เคนै, เคเคจ्เคนें เคธเคฎเคเคจा เคाเคนिเค ।
เคฎाเคธ्เคเคฐ – เคเคจเคे เคเคฐเคฃों เคी เคงूเคฒ เค्เคฏों เคจ เคฒी เคाเค ? เคธเคฐ्เคตเคญूเคคों เคฎें เค्เคฏा เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคจเคนीं เคนैं ?
เคกाเค्เคเคฐ - เคเคธเคे เคฒिเค เคฎुเคे เคोเค เคเคชเคค्เคคि เคจเคนीं । เคคो เคซिเคฐ เคคुเคฎ्เคนें เคธเคฌ เคे เคชैเคฐों เคी เคงूเคฒ เคฒेเคจी เคाเคนिเค ।
เคฎाเคธ्เคเคฐ - เคिเคธी เคिเคธी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฎें เคเคจเคा เคช्เคฐเคाเคถ เค เคงिเค เคนै । เคชाเคจी เคธเคฌ เคเคเคน เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เคคाเคฒाเคฌ เคฎें, เคจเคฆी เคฎें, เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคฎें เคตเคน เค เคงिเค เคนै । เคเคช เคซैเคฐाเคกे เคो เคिเคคเคจा เคฎाเคจिเคฏेเคा, เคเคคเคจा เคนी เค्เคฏा เคिเคธी เคจเคฏे 'เคฌैเคเคฒเคฐ เคเคซ เคธाเคเคจ्เคธ' (Bachelor of Science) เคो เคญी เคฎाเคจिเคฏेเคा ?
เคกाเค्เคเคฐ - เคนाँ, เคฏเคน เคฎैं เคฎाเคจเคคा เคนूँ । เคชเคฐเคจ्เคคु เคเคถ्เคตเคฐ เคो เคฌीเค เคฎें เค्เคฏों เคฒाเคคे เคนो ?
เคฎाเคธ्เคเคฐ - เคนเคฎ เคฒोเค เคเค เคฆूเคธเคฐे เคो เคจเคฎเคธ्เคाเคฐ เคเคธเคฒिเค เคเคฐเคคे เคนैं เคि เคธเคฌ เคे เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคเคถ्เคตเคฐ เคा เคตाเคธ เคนै । เคเคจ เคตिเคทเคฏों เคो เคเคชเคจे เคจ เคคो เค เคงिเค เคชเคข़ा เคนै เคเคฐ เคจ เคเคจ เคชเคฐ เคตिเคाเคฐ เคนी เคिเคฏा เคนै ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - (เคกाเค्เคเคฐ เคธे) - เคिเคธ เคिเคธी เคตเคธ्เคคु เคฎें เคเคจเคा เคช्เคฐเคाเคถ เค เคงिเค เคนै । เคคुเคฎเคธे เคคो เคฎैंเคจे เคเคนा, เคธूเคฐ्เคฏ เคी เคिเคฐเคฃें เคฎिเค्เคी เคฎें เคिเคฐเคคी เคนैं เคคो เคช्เคฐเคाเคถ เคเค เคคเคฐเคน เคा เคนोเคคा เคนै, เคชेเคก़ों เคฎें เคเคฐ เคคเคฐเคน เคा, เคซिเคฐ เคเคเคจे เคฎें เคเค เคฆूเคธเคฐा เคนी เคช्เคฐเคाเคถ เคฆेเคเคจे เคो เคฎिเคฒเคคा เคนै । เคฆेเคो เคจ, เคช्เคฐเคน्เคฒाเคฆ เคเคฆि เคเคฐ เคฏे เคฒोเค เค्เคฏा เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคนैं ? เคช्เคฐเคน्เคฒाเคฆ เคा เคीเคตเคจ เคเคฐ เคฎเคจ, เคธเคฐ्เคตเคธ्เคต เคนी เคเคถ्เคตเคฐ เคो เค เคฐ्เคชिเคค เคนो เคुเคा เคฅा ।
เคกाเค्เคเคฐ เคुเคช เคนो เคฐเคนे । เคธเคฌ เคฒोเค เคुเคช เคนैं ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - (เคกाเค्เคเคฐ เคธे) - เคฆेเคो, เคฏเคนाँ เคे เคฒिเค (เคธ्เคตเคฏं เคो เคंเคिเคค เคเคฐเคे) เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคुเค เคช्เคฐेเคฎ เคा เคเคเคฐ्เคทเคฃ เคนै । เคคुเคฎเคจे เคฎुเคเคธे เคเคนा เคฅा เคि เคคुเคฎ เคฎुเคे เคाเคนเคคे เคนो ।
เคกाเค्เคเคฐ - เคคुเคฎ เคช्เคฐเคृเคคि เคे เคถिเคถु เคนो, เคเคธीเคฒिเค เคเคคเคจा เคเคนเคคा เคนूँ । เคฒोเค เคชैเคฐों เคชเคฐ เคนाเคฅ เคฐเคเคเคฐ เคจเคฎเคธ्เคाเคฐ เคเคฐเคคे เคนैं, เคเคธเคธे เคฎुเคे เคเคท्เค เคนोเคคा เคนै । เคฎैं เคธोเคเคคा เคนूँ, เคเคธे เคญเคฒे เคเคฆเคฎी เคो เคญी เคฏे เคฒोเค เคฌिเคाเคก़ เคฐเคนे เคนैं । เคेเคถเคต เคธेเคจ เคो เคเคธเคे เคेเคฒों เคจे เคเคธे เคนी เคฌिเคाเคก़ा เคฅा । เคคुเคฎ्เคนें เคฏเคน เคฌเคคเคฒाเคคा เคนूँ, เคธुเคจो –
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคฌाเคค เคฎैं เค्เคฏा เคธुเคจूँ ? เคคुเคฎ 'เคฒोเคญी, เคाเคฎी เคเคฐ เค เคนंเคाเคฐी' เคนो !
เคญाเคฆुเคก़ी - (เคกाเค्เคเคฐ เคธे) - เค เคฐ्เคฅाเคค् เคคुเคฎเคฎें เคीเคตเคค्เคต เคนै । เคीเคตों เคा เคงเคฐ्เคฎ เคฏเคนी เคนै – เคฐुเคชเคฏा-เคชैเคธा, เคฎाเคจ-เคฎเคฐ्เคฏाเคฆा เคा เคฒोเคญ, เคाเคฎ เคเคฐ เค เคนंเคाเคฐ । เคธเคฌ เคीเคตों (embodied beings) เคा เคฏเคนी เคงเคฐ्เคฎ-เคฒเค्เคทเคฃ เคนै।
เคกाเค्เคเคฐ - เคเคธा เค เคเคฐ เคเคนो เคคो เคฌเคธ เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคเคฒे เคी เคฌीเคฎाเคฐी เคฆेเคเคเคฐ เคเคฒा เคाเคฏा เคเคฐूँเคा । เคฆूเคธเคฐी เคฌाเคคों เคी เคเคตเคถ्เคฏเคเคคा เคจ เคฐเคน เคाเคฏเคी । เคคเคฐ्เค เค เคเคฐ เคเคฐเคจा เคนोเคा เคคो เค ीเค เคนी เค ीเค เคเคนूँเคा ।
เคธเคฌ เคुเคช เคนैं । เคुเค เคฆेเคฐ เคฌाเคฆ เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคซिเคฐ เคญाเคฆुเคก़ी เคธे เคฌाเคคเคीเคค เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - เคฌाเคค เคฏเคน เคนै เคि เคฏे (เคกा. เคธเคฐเคाเคฐ) เคเคธ เคธเคฎเคฏ เคจेเคคि-เคจेเคคि เคเคฐเคे เค เคจुเคฒोเคฎ เคฎें เคा เคฐเคนे เคนैं । เคเคฌ เคตिเคฒोเคฎ เคฎें เคเคंเคे เคคเคฌ เคธเคฌ เคฎाเคจेंเคे ।
"เคेเคฒे เคे เคोเคฒ เคจिเคाเคฒเคคे เคฐเคนเคจे เคธे เคเคธเคा เคฎाเคा เคฎिเคฒเคคा เคนै ।
"เคोเคฒ เคเค เค เคฒเค เคीเค เคนै เคเคฐ เคฎाเคा เคเค เค เคฒเค เคीเค । เคจ เคฎाเคा เคो เคोเค เคोเคฒ เคเคน เคธเคเคคा เคนै เคเคฐ เคจ เคोเคฒ เคो เคฎाเคा, เคชเคฐเคจ्เคคु เค เคจ्เคค เคฎें เคเคฆเคฎी เคฆेเคเคคा เคนै, เคोเคฒ เคा เคนी เคฎाเคा เคนै เคเคฐ เคฎाเคे เคा เคนी เคोเคฒ । เคौเคฌीเคธों เคคเคค्เคค्เคต เคตे เคนी เคนुเค เคนैं เคเคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคญी เคตे เคนी เคนुเค เคนैं ।
(เคกाเค्เคเคฐ เคธे) เคญเค्เคค เคคीเคจ เคคเคฐเคน เคे เคนैं - เค เคงเคฎ เคญเค्เคค, เคฎเคง्เคฏเคฎ เคญเค्เคค เคเคฐ เคเคค्เคคเคฎ เคญเค्เคค । เค เคงเคฎ เคญเค्เคค เคเคนเคคा เคนै, 'เคเคถ्เคตเคฐ เคตเคนाँ เคฆूเคฐ เคนैं ; เคธृเคท्เคि เค เคฒเค เคนै, เคเคถ्เคตเคฐ เค เคฒเค เคนै ।' เคฎเคง्เคฏเคฎ เคญเค्เคค เคเคนเคคा เคนै, 'เคตे เค เคจ्เคคเคฐ्เคฏाเคฎी เคนैं, เคตे เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคนैं ।' เคตเคน เคนृเคฆเคฏ เคे เคญीเคคเคฐ เคเคถ्เคตเคฐ เคो เคฆेเคเคคा เคนै । เคเคค्เคคเคฎ เคญเค्เคค เคฆेเคเคคा เคนै, เคตे เคนी เคฏเคน เคธเคฌ เคนुเค เคนैं, เคौเคฌीเคธों เคคเคค्เคค्เคต เคตे เคนी เคนुเค เคนैं । เคตเคน เคฆेเคเคคा เคนै, เคเคถ्เคตเคฐ เคเคฐ्เคง्เคต เคเคฐ เค เคงोเคญाเค เคฎें เคชूเคฐ्เคฃ เคฐूเคช เคธे เคตिเคฐाเคเคฎाเคจ เคนैं ।
"เคคुเคฎ เคीเคคा, เคญाเคเคตเคค, เคตेเคฆाเคจ्เคค เคเคฆि เคชเคข़ो เคคो เคธเคฌ เคธเคฎเค เคธเคोเคे ।
"เค्เคฏा เคเคถ्เคตเคฐ เคเคธ เคธृเคท्เคि เคฎें เคจเคนीं เคนैं ?"
เคกाเค्เคเคฐ - เคจเคนीं, เคตे เคธเคฌ เคเคเคน เคนैं, เคเคฐ เคเคธीเคฒिเค เคเคจเคी เคोเค เคนो เคจเคนीं เคธเคเคคी ।
เคुเค เคฆेเคฐ เคฌाเคฆ เคฆूเคธเคฐी เคฌाเคคें เคนोเคจे เคฒเคीं । เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคो เคธเคฆा เคนी เคเคถ्เคตเคฐเคญाเคต เคนुเค เคเคฐเคคा เคนै, เคเคธเคธे เคฌीเคฎाเคฐी เคे เคฌเคข़เคจे เคी เคธเคฎ्เคญाเคตเคจा เคนै ।
เคกाเค्เคเคฐ - (เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคธे) - เคญाเคต เคो เคฆเคฌा เคฐเคिเคฏे । เคฎुเคे เคญी เคฌเคนुเคค เคญाเคต เคนोเคคा เคนै । เคคुเคฎเคธे เคญी เค เคงिเค เคจाเค เคธเคเคคा เคนूँ ।
เคोเคे เคจเคฐेเคจ्เคฆ्เคฐ - (เคนँเคธเคเคฐ) - เคญाเคต เค เคเคฐ เคुเค เคเคฐ เคฌเคข़ เคाเคฏ เคคเคฌ เคเคช เค्เคฏा เคเคฐेंเคे ?
เคกाเค्เคเคฐ - เคเคธเคे เคฆเคฌाเคจे เคी เคฎेเคฐी เคถเค्เคคि เคญी เคธाเคฅ เคนी เคฌเคข़เคคी เคाเคฏเคी ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคคเคฅा เคฎाเคธ्เคเคฐ - เค เคญी เคเคช เคตैเคธा เคเคน เคธเคเคคे เคนैं ।
เคฎाเคธ्เคเคฐ - เคญाเคต เคนोเคจे เคชเคฐ เค्เคฏा เคเคช เคเคน เคธเคเคคे เคนैं ?
เคुเค เคฆेเคฐ เคฌाเคฆ เคฐुเคชเคฏे-เคชैเคธे เคी เคฌाเคคเคीเคค เคนोเคจे เคฒเคी ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - (เคกाเค्เคเคฐ เคธे) - เคฎैं เคคो เคเคธเคे เคฌाเคฐे เคฎें เคธोเคเคคा เคนी เคจเคนीं เคนूँ; เคเคฐ เคฏเคน เคฌाเคค เคคुเคฎ เคญी เคाเคจเคคे เคนो । เค्เคฏों เค ीเค เคนै เคจ ? เคฏเคน เคขोंเค เคจเคนीं เคนै ।
เคกाเค्เคเคฐ - เคฎेเคฐा เคญी เคฏเคนी เคนाเคฒ เคนै । เคเคชเคी เคฌाเคค เคคो เค เคฒเค । เคฎेเคฐा เคฐुเคชเคฏों เคा เคธเคจ्เคฆूเค เคคो เคुเคฒा เคนी เคชเคก़ा เคฐเคนเคคा เคนै ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - เคฏเคฆु เคฎเคฒ्เคฒिเค เคญी เคเคธी เคคเคฐเคน เคฆूเคธเคฐे เค्เคฏाเคฒ เคฎें เคชเคก़ा เคฐเคนเคคा เคนै । เคเคฌ เคญोเคเคจ เคเคฐเคจे เคฌैเค เคคा เคนै, เคเคธ เคธเคฎเคฏ เคญी เคเคคเคจा เค เคจ्เคฏเคฎเคจเคธ्เค เคฐเคนเคคा เคนै เคि เคญเคฒा-เคฌुเคฐा เคो เคुเค เคธाเคฎเคจे เคเคฏा เคตเคนी เคा เคฒेเคคा เคนै।เคिเคธी เคจे เค เคเคฐ เคเคนा, ‘เคเคธे เคฎเคค เคाเคจा, เคฏเคน เค เค्เคी เคจเคนीं เคฒเคเคคी’, เคคเคฌ เคเคนเคคा เคนै, 'เค्เคฏा ? เคฏเคน เคคเคฐเคाเคฐी เค เค्เคी เคจเคนीं ? เคนाँ, เคธเค เคนी เคคो เคนै ।'
เค्เคฏा เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคฏเคน เคธूเคिเคค เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं เคि เคเคถ्เคตเคฐ-เคिเคจ्เคคเคจ เคธे เคนोเคจेเคตाเคฒी เค เคจ्เคฏเคฎเคจเคธ्เคเคคा เคคเคฅा เคตिเคทเคฏ- เคिเคจ्เคคเคจ เคธे เคนोเคจेเคตाเคฒी เค เคจ्เคฏเคฎเคจเคธ्เคเคคा เคฎें เคฌเคนुเคค เค เคจ्เคคเคฐ เคนै ?
เคซिเคฐ เคญเค्เคคों เคी เคเคฐ เคฆेเค เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคกाเค्เคเคฐ เคी เคเคฐ เคเคถाเคฐा เคเคฐเคे เคเคน เคฐเคนे เคนैं - "เคฆेเคो, เคธिเคฆ्เคง เคนोเคจे เคชเคฐ เคीเค เคจเคฐเคฎ เคนो เคाเคคी เคนै । เคชเคนเคฒे เคฏे เคฌเคก़े เคเคก़े เคฅे, เค เคญी เคญीเคคเคฐ เคธे เคจเคฐเคฎ เคนो เคฐเคนे เคนैं ।"
เคกाเค्เคเคฐ - เคธिเคฆ्เคง เคนोเคจे เคชเคฐ เคीเค เคเคชเคฐ เคธे เคนी เคจเคฐเคฎ เคนोเคคी เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เคเคธ เคीเคตเคจ เคฎें เคฎेเคฐे เคฒिเค เคฏเคน เคฌाเคค เคจเคนीं เคนोเคจे เคी ! (เคธเคฌ เคนँเคธเคคे เคนैं)
เคกाเค्เคเคฐ เคฌिเคฆा เคนोเคจेเคตाเคฒे เคนैं । เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคธे เคเคน เคฐเคนे เคนैं –“เคชैเคฐों เคी เคงूเคฒ เคฒोเค เคฒेเคคे เคนैं, เคเคจ्เคนें เค्เคฏा เคคुเคฎ เคฎเคจा เคจเคนीं เคเคฐ เคธเคเคคे ?”
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - เค्เคฏा เคธเคฌ เคฒोเค เค เคเคฃ्เคก เคธเค्เคिเคฆाเคจเคจ्เคฆ เคो เคชเคเคก़ เคธเคเคคे เคนैं ?
เคกाเค्เคเคฐ - เคเคธเคฒिเค เค्เคฏा เคो เคฎเคค เค ीเค เคนै เคตเคน เคเคช เคฒोเคों เคो เคจเคนीं เคฌเคคเคฒाเคฏेंเคे ?
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - เคฒोเคों เคी เค เคฒเค เค เคฒเค เคฐुเคि เคนोเคคी เคนै । เคเคฐ เคซिเคฐ เคเคง्เคฏाเคค्เคฎिเค เคीเคตเคจ เคे เคฒिเค เคธเคฌ เคฒोเค เคเค เคธเคฎाเคจ เค เคงिเคाเคฐी เคจเคนीं เคนोเคคे ।
เคกाเค्เคเคฐ - เคตเคน เคिเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ ?
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - เคฐुเคि เคญेเคฆ เคिเคธ เคคเคฐเคน เคा เคนै, เคाเคจเคคे เคนो ? เคिเคธे เคो เคญोเคเคจ เคฐुเคเคคा เคนै เคคเคฅा เคธเคน्เคฏ เคนै, เคเคธी เคช्เคฐเคाเคฐ เคा เคญोเคเคจ เคตเคน เคเคฐเคคा เคนै । เคोเค เคฎเคเคฒी เคा เคถोเคฐเคตा เคชเคธเคจ्เคฆ เคเคฐเคคा เคนै, เคคो เคिเคธी เคो เคคเคฒी เคนुเค เคฎเคเคฒिเคฏाँ เค เค्เคी เคฒเคเคคी เคนै, เคोเค เคเคจเคी เคคเคฐเคाเคฐी เคฌเคจाเคเคฐ เคाเคคा เคนै, เคคो เคोเค เคชुเคฒाเคตा เคฌเคจाเคเคฐ । เคเคธी เคคเคฐเคน เค เคงिเคाเคฐी-เคญेเคฆ เคญी เคนै । เคฎैं เคเคนเคคा เคนूँ, เคชเคนเคฒे เคेเคฒे เคे เคชेเคก़ เคฎें เคจिเคถाเคจा เคธाเคงो, เคซिเคฐ เคฆीเคชเค เคी เคฒौ เคชเคฐ, เคฌाเคฆ เคฎें เคเคก़เคคी เคนुเค เคिเคก़िเคฏा เคชเคฐ ।
เคถाเคฎ เคนो เคเคฏी । เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคเคถ्เคตเคฐ-เคिเคจ्เคคเคจ เคฎें เคฎเค्เคจ เคนुเค । เคเคคเคจी เคชीเคก़ा เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เคตเคน เคฎाเคจो เคเค เคเคฐ เคชเคก़ी เคฐเคนी । เคฆो-เคाเคฐ เค เคจ्เคคเคฐंเค เคญเค्เคค เคชाเคธ เคฌैเค े เคนुเค เคธเคฌ เคฆेเค เคฐเคนे เคนैं เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคฌเฅी เคฆेเคฐ เคคเค เคเคธी เค เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคฐเคนे । เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคช्เคฐाเคृเคค เค เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคเคฏे । เคฎเคฃि เคชाเคธ เคฌैเค े เคนुเค เคนैं । เคเคจเคธे เคเคाเคจ्เคค เคฎें เคเคน เคฐเคนे เคนैं - "เคฆेเคो, เค เคเคฃ्เคก เคฎें เคฎเคจ เคฒीเคจ เคนो เคเคฏा เคฅा । เคเคธเคे เคฌाเคฆ เคो เคुเค เคฆेเคा, เคเคธเคे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เคฌเคนुเคคเคธी เคฌाเคคें เคนैं ।"
"เคกाเค्เคเคฐ เคो เคฆेเคा, เคเคธเคी เคฌเคจ เคाเคฏเคी - เคुเค เคฆिเคจ เคฌाเคฆ। เค เคฌ เคฎुเคे เคกॉเค्เคเคฐ เคธे เค เคงिเค เคुเค เคเคนเคจे เคी เคเคตเคถ्เคฏเคเคคा เคจเคนीं । เคเค เคเคฆเคฎी เคो เคเคฐ เคฆेเคा । เคฎเคจ เคฎें เคฏเคน เคเค ा เคि เคเคธे เคญी เคฒे เคฒूँ । เคเคธเคी เคฌाเคค เคคुเคฎ्เคนें เคฌाเคฆ เคฎें เคฌเคคाเคँเคा ।"
เคถ्เคฐीเคฏुเคค เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु, เคกा. เคฆोเคเคก़ी เคคเคฅा เคเคฐ เคญी เคฆो-เคเค เคเคฆเคฎी เคเคฏे เคนुเค เคนैं । เค เคฌ เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคเคจ เคฒोเคों เคे เคธाเคฅ เคฌाเคคเคीเคค เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं ।
เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु – เค เคนा ! เคเคธ เคฆिเคจ เคตเคน เคฌाเคค เคो เคเคชเคจे เคเคนी เคฅी เคिเคคเคจी เคธुเคจ्เคฆเคฐ เคนै !
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ (เคนँเคธเคเคฐ) - เคตเคน เคौเคจเคธी เคฌाเคค เคนै ?
เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु - เคตเคนीं, เค्เคाเคจ เคเคฐ เค เค्เคाเคจ เคธे เคชाเคฐ เคนो เคाเคจे เคชเคฐ เค्เคฏा เคฐเคนเคคा เคนै, เคเคธเคे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เคเคชเคจे เคो เคुเค เคเคนा เคฅा ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ (เคธเคนाเคธ्เคฏ) - เคตเคน เคตिเค्เคाเคจ เคนै । เคเคฐ เค เคจेเค เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เค्เคाเคจ เคा เคจाเคฎ เค เค्เคाเคจ เคนै । เคธเคฐ्เคตเคญूเคคों เคฎें เคเคถ्เคตเคฐ เคा เคตाเคธ เคนै, เคเคธเคा เคจाเคฎ เคนै เค्เคाเคจ । เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคाเคจเคจे เคा เคจाเคฎ เคนै เคตिเค्เคाเคจ । เคเคถ्เคตเคฐ เคे เคธाเคฅ เคเคฒाเคช, เคเคจเคฎें เคเคค्เคฎीเคฏों เคैเคธा เคญाเคต เค เคเคฐ เคนो เคคो เคตเคน เคตिเค्เคाเคจ เคนै ।
"เคฒเคเคก़ी เคฎें เคเค เคนै, เค เค्เคจिเคคเคค्เคค्เคต เคนै, เคเคธ เคฌोเคง เคा เคจाเคฎ เคนै เค्เคाเคจ । เคฒเคเคก़ी เคเคฒाเคเคฐ เคฐोเคिเคฏाँ เคธेंเค เคเคฐ เคाเคจा เคเคฐ เคाเคเคฐ เคนृเคท्เค-เคชुเคท्เค เคนोเคจा เคฏเคน เคนै เคตिเค्เคाเคจ ।
เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु - (เคธเคนाเคธ्เคฏ) - เคเคฐ เคตเคน เคाँเคों เคी เคฌाเคค !
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - (เคธเคนाเคธ्เคฏ) - เคนाँ, เคैเคธे เคชैเคฐ เคฎें เคाँเคा เคฒเค เคाเคจे เคธे เคเคธे เคจिเคाเคฒเคจे เคे เคฒिเค เคเค เคเคฐ เคाँเคा เคฒे เคเคฏा เคाเคคा เคนै । เคซिเคฐ เคชैเคฐ เคฎें เคเฅे เคนुเค เคाँเคे เคो เคจिเคाเคฒเคเคฐ เคฆोเคจों เคนी เคाँเคे เคซेंเค เคฆिเคฏे เคाเคคे เคนैं । เคเคธी เคคเคฐเคน เค เค्เคाเคจ-เคाँเคे เคो เคจिเคाเคฒเคจे เคे เคฒिเค เค्เคाเคจเคाँเคे เคी เคोเค เคी เคाเคคी เคนै । เค เค्เคाเคจ-เคจाเคถ เคे เคฌाเคฆ เคซिเคฐ เค्เคाเคจ เคเคฐ เค เค्เคाเคจ เคฆोเคจों เคो เคซेंเค เคฆेเคจा เคนोเคคा เคนै । เคคเคฌ เคตिเค्เคाเคจ เคी เค เคตเคธ्เคฅा เคเคคी เคนै ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु เคชเคฐ เคช्เคฐเคธเคจ्เคจ เคนुเค เคนैं । เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु เคी เคเคฎ्เคฐ เค เคงिเค เคนो เคเคฏी เคนै, เค เคฌ เคเคจเคी เคเค्เคा เคนै, เคुเค เคฆिเคจ เคเคถ्เคตเคฐ-เคिเคจ्เคคเคจ เคเคฐें । เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃเคฆेเคต เคा เคจाเคฎ เคธुเคจเคเคฐ เคฏเคนाँ เคเคฏे เคนुเค เคนैं । เคเคธเคे เคชเคนเคฒे เคตे เคเค เคฆिเคจ เคเคฐ เคเคฏे เคฅे ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - (เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु เคธे) – เคตिเคทเคฏ-เคเคฐ्เคा เคฌिเคฒเคुเคฒ เคोเคก़ เคฆेเคจा । เคเคถ्เคตเคฐीเคฏ เคฌाเคคเคीเคค เคोเคก़ เคเคฐ เคिเคธी เคตिเคทเคฏ เคी เคฌाเคคเคीเคค เคจ เคเคฐเคจा । เคตिเคทเคฏी เคเคฆเคฎी เคो เคฆेเคเคเคฐ เคงीเคฐे เคงीเคฐे เคตเคนाँ เคธे เคนเค เคाเคจा । เคเคคเคจे เคฆिเคจ เคธंเคธाเคฐ เคเคฐเคे เคคुเคฎเคจे เคฆेเคा เคคो, เคธเคฌ เคोเคเคฒाเคชเคจ เคนै । เคเคถ्เคตเคฐ เคนी เคตเคธ्เคคु เคนै, เคเคฐ เคธเคฌ เค เคตเคธ्เคคु । เคเคถ्เคตเคฐ เคนी เคธเคค्เคฏ เคนैं, เคเคฐ เคธเคฌ เคฆो เคฆिเคจ เคे เคฒिเค เคนै । เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคนै เค्เคฏा ? เคฌเคธ เค เคฎเฅा เคी เคुเค เคฒी เคाเคเคจा เคนी เคนै। เคเคธे เคाเคเคจे เคी เคเค्เคा เคคो เคนोเคคी เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เค เคฎเฅा เคी เคुเค เคฒी เคฎें เคนै เค्เคฏा ?
เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु - เคी เคนाँ, เคเคช เคธเค เคเคนเคคे เคนैं ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - เคฌเคนुเคค เคฆिเคจों เคคเค เคฒเคाเคคाเคฐ เคคुเคฎ เคตिเคทเคฏ-เคाเคฐ्เคฏ เคเคฐเคคे เคฐเคนे เคนो, เค เคคเคเคต เคเคธ เคธเคฎเคฏ เคเคธ เคुเคฒ-เคเคชाเฅे เคฎें เคง्เคฏाเคจ เคเคฐ เคเคถ्เคตเคฐ เคी เคिเคจ्เคคा เคจ เคนोเคी । เคเคฐा เคจिเคฐ्เคเคจ เคฎें เคฐเคนเคจा เคाเคนिเค । เคจिเคฐ्เคเคจ เคे เคฌिเคจा เคฎเคจ เคธ्เคฅिเคฐ เคจ เคนोเคा, เคเคธीเคฒिเค เคเคฐ เคธे เคुเค เคฆूเคฐ เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคเคฐเคจे เคा เคธ्เคฅाเคจ เคคैเคฏाเคฐ เคเคฐเคจा เคाเคนिเค ।
เคถ्เคฏाเคฎเคฌाเคฌू เคुเค เคฆेเคฐ เคे เคฒिเค เคुเคช เคนो เคฐเคนे, เคैเคธे เคुเค เคธोเคเคคे เคนों ।
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - (เคธเคนाเคธ्เคฏ) - เคเคฐ เคฆेเคो, เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคฆाँเคค เคญी เคธเคฌ เคिเคฐ เคเคฏे เคนैं, เค เคฌ เคฆुเคฐ्เคा-เคชूเคा เคे เคฒिเค เคเคคเคจा เคเคค्เคธाเคน เค्เคฏों ? (เคธเคฌ เคนँเคธเคคे เคนैं) “เคเค เคจे เคเค เคธे เคชूเคा, 'เค्เคฏों เคी, เคคुเคฎ เคฆुเคฐ्เคा-เคชूเคा เค เคฌ เค्เคฏों เคจเคนीं เคเคฐเคคे ?’ เคเคธ เคเคฆเคฎी เคจे เคเคค्เคคเคฐ เคฆेเคคे เคนुเค เคเคนा, 'เคญाเค, เค เคฌ เคฆाँเคค เคจเคนीं เคฐเคน เคเคฏे, เคฎाँเคธ เคाเคจे เคी เคถเค्เคคि เค เคฌ เคจเคนीं เคฐเคน เคเคฏी ।’”
เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु – เค เคนा ! เคฌाเคคों เคฎें เคฎाเคจो เคฎिเคถ्เคฐी เคुเคฒी เคนुเค เคนै !
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - (เคธเคนाเคธ्เคฏ) - เคเคธ เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคฌाเคฒू เคเคฐ เคถเค्เคเคฐ เคเค เคธाเคฅ เคฎिเคฒे เคนुเค เคนैं । เคींเคी เคी เคคเคฐเคน เคฌाเคฒू เคा เคค्เคฏाเค เคเคฐเคे เคीเคจी เคो เคจिเคाเคฒ เคฒेเคจा เคाเคนिเค । เคो เคीเคจी เคฒे เคธเคเคคा เคนै, เคตเคนी เคเคคुเคฐ เคนै । เคเคจเคी เคिเคจ्เคคा เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคเค เคจिเคฐ्เคเคจ เคธ्เคฅाเคจ เค ीเค เคเคฐो - เคง्เคฏाเคจ เคเคฐเคจे เคी เคเคเคน เคคुเคฎ เคเค เคฌाเคฐ เคเคฐो เคคो । เคฎैं เคญी เคเคँเคा । เคธเคฌ เคฒोเค เคुเค เคฆेเคฐ เคे เคฒिเค เคुเคช เคนैं ।
เคถ्เคฏाเคฎ เคตเคธु – เคฎเคนाเคฐाเค, เค्เคฏा เคเคจ्เคฎाเคจ्เคคเคฐ เคนै ? เค्เคฏा เคซिเคฐ เคเคจ्เคฎ เคฒेเคจा เคนोเคा ?
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ - เคเคถ्เคตเคฐ เคธे เคเคนो, เค เคจ्เคคเคฐ เคธे เคเคจ्เคนें เคชुเคाเคฐो, เคตे เคธुเคा เคฆेเคคे เคนैं, เคธुเคा เคฆेंเคे । เคฏเคฆु เคฎเคฒ्เคฒिเค เคธे เคฌाเคคเคीเคค เคเคฐो เคคो เคตเคน เคฌเคคा เคฆेเคा เคि เคเคธเคे เคिเคคเคจे เคฎเคाเคจ เคนैं เคเคฐ เคिเคคเคจे เคฐुเคชเคฏों เคे เคเคฎ्เคชเคจी เคे เคाเคเค เคนैं । เคชเคนเคฒे เคธे เคเคจ เคธเคฌ เคฌाเคคों เคो เคाเคจเคจे เคी เคेเคท्เคा เคเคฐเคจा เค ीเค เคจเคนीं । เคชเคนเคฒे เคเคถ्เคตเคฐ เคो เคช्เคฐाเคช्เคค เคเคฐो, เคซिเคฐ เคो เคुเค เคाเคจเคจे เคी เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคเค्เคा เคนोเคी, เคตे เคคुเคฎ्เคนें เคฌเคคเคฒा เคฆेंเคे ।
เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु - เคฎเคนाเคฐाเค, เคฎเคจुเคท्เคฏ เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคฐเคนเคเคฐ เคจ เคाเคจे เคिเคคเคจे เค เคจ्เคฏाเคฏ, เคिเคคเคจे เคชाเคชเคเคฐ्เคฎ เคเคฐเคคा เคนै । เค्เคฏा เคตเคน เคฎเคจुเคท्เคฏ เคเคถ्เคตเคฐ เคो เคชा เคธเคเคคा เคนै ?
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ – เคฆेเคน-เคค्เคฏाเค เคธे เคชเคนเคฒे เค เคเคฐ เคोเค เคเคถ्เคตเคฐ เคฆเคฐ्เคถเคจ เคे เคฒिเค เคธाเคงเคจा เคเคฐे เคเคฐ เคธाเคงเคจा เคเคฐเคคे เคนुเค, เคเคถ्เคตเคฐ เคो เคชुเคाเคฐเคคे เคนुเค เคฏเคฆि เคฆेเคน เคा เคค्เคฏाเค เคนो, เคคो เคชाเคช เคเคธे เคเคฌ เคธ्เคชเคฐ्เคถ เคเคฐ เคธเคेเคा ? เคนाเคฅी เคा เคธ्เคตเคญाเคต เคนै เคि เคจเคนเคฒा เคฆेเคจे เคे เคฌाเคฆ เคญी เคตเคน เคฆेเคน เคชเคฐ เคงूเคฒ เคกाเคฒเคจे เคฒเคเคคा เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เคฎเคนाเคตเคค เค เคเคฐ เคจเคนเคฒाเคเคฐ เคเคธे เคซीเคฒเคाเคจे เคฎें เคฌाँเคง เคฆे, เคคो เคซिเคฐ เคนाเคฅी เคฆेเคน เคชเคฐ เคงूเคฒ เคจเคนीं เคกाเคฒ เคธเคเคคा ।
เคुเคฆ เคो เคเค िเคจ เคชीเคก़ा เคนोเคคे เคนुเค เคญी เค เคนैเคคुเค เคृเคชाเคธिเคจ्เคงु เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคीเคตों เคे เคฆुःเค เคธे เคाเคคเคฐ เคนो เคเค ा เคเคฐเคคे เคนैं; เคฆिเคตाเคจिเคถि เคीเคตों เคी เคฎंเคเคฒ-เคाเคฎเคจा เคिเคฏा เคเคฐเคคे เคนैं । เคฏเคน เคฆेเคเคเคฐ เคญเค्เคคเคเคฃ เคจिเคฐ्เคตाเค् เคนैं । เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเคृเคท्เคฃ เคถ्เคฏाเคฎ เคฌเคธु เคो เคนिเคฎ्เคฎเคค เคฌँเคงा เคฐเคนे เคนैं - "เคเคถ्เคตเคฐ เคो เคชुเคाเคฐเคคे เคนुเค เค เคเคฐ เคฆेเคน เคा เคจाเคถ เคนो เคคो เคซिเคฐ เคชाเคช เคธ्เคชเคฐ्เคถ เคจเคนीं เคเคฐ เคธเคเคคा ।"
==============
>>Dr Mahendralal Sarkar (Physician of Sri Sri Ramakrishna Dev) :(2.11 1833-23.2.1904) >(Birthplace: Paikpara village, Howrah district, Bengal, India)
In October 1885, the seriousness of Sri Ramakrishna's illness became clear. He was shifted to Calcutta for the best possible medical care. Dr. Sarkar was chosen to treat Sri Ramakrishna. He was very honest and sincere person who loved truthfulness. He was the founder and president of 'The Association for the Cultivation of Science' and was a rationalist with a scientific outlook. He did not much believe in traditional religion but held the view that God could be comprehended more clearly through the truths of the natural sciences.
On seeing the devotion and sacrifice of the disciples, Dr. Sarkar treated Sri Ramakrishna free of charge. He used to make two or three visits per day. Sometimes the doctor remained spellbound for hours listening to Sri Ramakrishna on the subject of spirituality. He frequently observed Sri Ramakrishna in the state of Samadhi and examined him medically with a stethoscope and other means. He was surprised to find that his heartbeat and other vital signs had completely disappeared during that state.
Vision of Sri Ramakrishna about the Doctor . In one of his visions, the Mother showed Sri Ramakrishna that Dr. Sarkar would come to him; he would have much knowledge but would be dry and worldly. Later, Sri Ramakrishna told the doctor he would not remain like that -a dry intellectual type, but would soften on account of spiritual consciousness. In this connection the following incident is worth mentioning:
" Dr. Sarkar arrived. At the sight of him, Sri Ramakrishna went into samadhi. Soon, on listening to the song, the doctor himself became almost ecstatic. In the high spiritual mood, Sri Ramakrishna placed his foot on the lap of the doctor. He was pleased and his eyes were filled with tears. In this state, Sri Ramakrishna said to the doctor, 'You are very pure; otherwise I could not have put my foot on your lap', and continued, 'He alone has peace who has tasted the Bliss of Rama. What is this world? What is there in it? What is there in money, wealth, honor, or creature comforts? O mind; know Rama! Who else should you know? "
Well-known physician and scientist, celebrated physician-devotee of the Master. Born in Paikpara village of Jagatvallabhpur of Howrah district, lost father in childhood, brought up and educated in maternal uncle’s home in Calcutta. Attended Hare School, entered Medical College (1854) with senior scholarship from Hindu College. Passing L.M.S. (1860) ranked first in M.D. examination (the second M.D. in the country). Giving up allopathy practised homoeopathy. Publisher of the Calcutta Journal of Medicine and its Manager until death. Founded “The Indian Association for the Cultivation of Science” (presently located at Jadavpur). Held a number of high positions, honoured by various titles, died on 23.2.1904.
He was influenced by reading William Morgan's The Philosophy of Homeopathy, and by interaction with Rajendralal Dutt, a leading homoeopathic practitioner of Calcutta. In a meeting of the Bengal branch of the British Medical Association, he proclaimed homoeopathy to be superior to the "Western medicine" of the time. Consequently, he was ostracised by the British doctors, and had to undergo loss in practice for some time. However, soon he regained his practice and went on to become a leading homoeopathic practitioner in Calcutta, as well as India.
The Statesman: Thursday, 7 March, 2024 >Remembering a pioneer of scientific research .
Mahendralal Sarkar the renowned physician who had the privilege of treating Sri Ramakrishna was not only a brilliant homeopath but was also a social reformer and an ardent propagator of science education and research. His colourful life is an illustration of the many dimensions of his personality and achievements. He became a spiritualist after coming into contact with Sri Ramakrishna. But he was also a propagator of the scientific view of life. He was the founder of the Indian Association for the Cultivation of Science where Nobel Laureate CV Raman and many other scientists started their scientific experiments.
Mahendralal secured admission in Hare School as a free student in 1840. He passed the junior scholarship examination and joined Hindu College(Presidency College) in 1849 where he studied up to 1854. He was transferred to Calcutta Medical College since Hindu College didn’t have a science department. He passed the final examination in 1860 in medicine, surgery and midwifery. In 1863, he got the degree of MD. He and Jagabandhu Bose were the second MDs of the Calcutta University after Chandrakumar De (1862).
Mahendralal within a short period turned into a reputed doctor. He was so well regarded that other physicians used to send their patients to him for consultation. He was selected as the secretary of the Bengal branch of the British Medical Association in 1863. During this time, he criticized homeopathy as the practice of quacks. But soon some events brought a drastic change in his outlook towards homeopathic treatment which Mahendralal had described in the July issue of his journal, Calcutta Journal of Medicine.
He was given a copy of Morgan’s Philosophy Of Homeopathy for review in the journal, the Indian Field. Mahendralal took it as an opportunity to criticize homeopathy but later changed his mind as he realized that without knowing anything about homeopathy it would be unfair to write such a review. Mahendralal went to Rajendralal Datta, an eminent physician who was also a homeopathic practitioner.
Mahendralal started verifying the results of Rajendralal’s homeopathic treatment. Besides, he himself prepared some homeopathic medicines and observed their effect on patients. He was soon convinced that homeopathic treatment was scientific and he started homeopathic treatments (which were less costly than allopathy).
On 16 February 1867, during the fourth annual meeting of the Medical Association, of which Mahendralal was the Vice-President, he gave a lecture on “The uncertainties in medical sciences and the relationship between diseases and their remedial agents.” In this lecture, he spoke in favor of homeopathic treatment which created an uproar among the audience. As a result, he was ousted from the British Medical Association.
In January 1868 Mahendralal founded a journal called Calcutta Journal of Medicine, with himself as editor. The main aim of this journal was to popularise homeopathic treatment. In the beginning, Mahendralal had no patients but reading of Materia Medica of Homeopathy changed things. He was also inspired by the philosophy of Samuel Hahnemann who abandoned the existing practices of medicine which caused bloodletting and discovered the homeopathic system on purely humanitarian grounds. Eventually, Sarkar became one of the top homeopaths. The celebrated homeopath of Calcutta, Dr. Berigny, while leaving the city, compared himself with the upcoming Mahendralal and said, “Now the moon is to set because we are seeing the rising sun on the horizon.”
Dr. Sarkar was a humanist who believed that science could add to the prosperity of humanity and the cultivation of modern science was required to remove poverty and ignorance of Indians. During those days only government organizations like the Geological survey of India facilitated scientific research work and universities were only degree-awarding authorities. Mahendralal wrote an article in the Calcutta Journal of Medicine on the need to establish a national institution for the cultivation of sciences by his countrymen. He wrote that this institution would be run on the lines of London’s Royal Institution and the British Association for the Advancement of science.
Regarding the institution’s main intention Mahendralal said: “We want a different institution altogether. We want an institution which shall be for the instruction of the masses, where lectures on scientific subjects will be systematically delivered and not only illustrative experiments performed by the lecturer, but the audience should be invited and taught to perform themselves. And we wish that this institution be entirely under native management and control.”
Supporting Mahendralal’s work, Bankim Chandra wrote a lengthy article in the Bhadra issue (August-September issue) of his journal Bangadarshan (1873) where he appealed for generous public financial support for his work. He wrote:“….The rich people of Bengal… some of them spend a lakh of rupees in a single day and waste lakhs during the marriage of their sons and daughters. The Bengali society is apathetic towards the cultivation of science. The rich people of Bengal should be generous and assist the Youth and industries of Bengal.”
Good response came from many eminent citizens of Calcutta. These included Justice Dwarakanath Mitra, Krishnadas Pal, Father Lafont, Ishwar Chandra Vidyasagar, Dr.Rajendralal Mitra, Keshab Chandra Sen, Jatindramohan Tagore, Abdul Latif, Jaykrishna Mukherjee, Pyarimohan Mukherjee, Ramesh Chandra Banerjee, and Gurudas Banerjee. Sir Richard Temple, the Lieutenant Governor of Bengal, also assured his help. Donations started flowing in.
The first contribution of Rs. 1,000 came from Jaykrishna Mukherjee and a subscription book was started on 24 January 1870. Others who contributed money were the Maharaja of Patiala , Maharani Swarnamayi, Maharaja of Cassimbazar , Kalikrishna Tagore, Raja Kamal Krishna Deb and Sri Rameshchandra Mitra. It was Ishwar Chandra Vidyasagar who collected Rs. 2500 from zamindar Kalikrishna Tagore. With the help of Keshab Chandra Sen, Mahendralal received much financial help from the Maharaja of Cooch Behar. And in 1873, Mahendralal himself donated Rs. 1,000 for the noble cause.
On 29 July 1876 the Indian Association for the Cultivation of Science was inaugurated in a house taken on lease from the Government. It was situated at the junction of College Street and Bowbazar Street. The name “The Indian Association for the Cultivation of Science” was accepted at a meeting held earlier, on 15 January 1876. Dr. Mahendralal Sarkar was its Secretary from the beginning till his death. He gave regular lectures on subjects like electricity, magnetism, heat, light and sound.
Between 1878 and 1883 he delivered about 154 lectures on different subjects. Mahendralal continued to enlist support for the Association, especially from rich patients whom he cured. One such was the Maharajkumar of Vizianagram, and with his donation of Rs. 40,000, the Vizianagram Laboratory was established.
From the very beginning many renowned scientists were either speakers or research scholars in the Association. For instance Acharya Jagadish Chandra Bose, Acharya Prafulla Chandra Ray, Dr. Chunilal Basu, Sri Ashutosh Mukhopadhyaya and others gave lectures on their respective subjects. Acharya Jagadish Chandra Bose used to conduct practical classes also.
The Science Association developed further after the death of Mahendralal. In 1907 a high-ranking officer in the finance department of the government of India, Chandrashekhar Venkataraman, working at Calcutta , became a member of the Association and pursued scientific research during his leisure time. In 1917 the vice-chancellor of Calcutta University, Sir Ashutosh Mukhopadhyaya, made him “Fellow Professor” in the Science College.
Since the required equipment for research was not available in the Science College, Venkataraman continued his research in the Science Association. In 1930 he discovered new facts about the diffusion of light rays, for which he was awarded the Nobel Prize. In 1950-51 Professor Meghnad Saha shifted the The Science Association to a new building constructed on a land measuring 29 bighas.
Thus we see that Mahendralal Sarkar, a great philanthropist devoted his life to establish and promote scientific research and in spreading the homeopathic system of medicine. In all his efforts, service to humanity was the driving force. (The writers are, respectively, Senior Faculty and Faculty of Neotia Institute of Technology, Management and Sciences.)
================
