เคถเคจिเคตाเคฐ, 7 เคธिเคคंเคฌเคฐ 2024

๐Ÿ™‹๐Ÿน๐Ÿ˜‡๐Ÿ”ฑ๐Ÿ•Š"14 เค…เค—เคธ्เคค 1947 "~ เคถ्เคฐी เคจเคตเคจीเคนเคฐเคจ เคฎुเค–ोเคชाเคง्เคฏाเคฏ ๐Ÿ˜‡๐Ÿ”ฑ๐Ÿ•Š เคฌเคนु เคฐूเคชों เคฎें เค–เฅœे เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เค†เค—े , เค”เคฐ เค•เคนाँ เคนैं เคˆเคถ ?๐Ÿน ๐Ÿ™‹

Introduction'https://www.youtube.com/@akhilbharatvivekanandayua-5663'

เคชเคฐिเคšเคฏ : ๐Ÿ‘† เคฏเคน เคšैเคจเคฒ เค…เค–िเคฒ เคญाเคฐเคค เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคฏुเคตा เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ ,  6/1 เค เคœเคธ्เคŸिเคธ เคฎเคจ्เคฎเคฅ เคฎुเค–เคฐ्เคœी เคฐो, เค•ोเคฒเค•ाเคคा - 700009  เค•ा เค†เคงिเค•ाเคฐिเค• เคฏूเคŸ्เคฏूเคฌ เคšैเคจเคฒ เคนै। 

   เคฏเคน เคšैเคจเคฒ เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ी เคšเคฐिเคค्เคฐ-เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค”เคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ-เคจिเคฐ्เคฎाเคฃเค•ाเคฐी เคถिเค•्เคทा เค•ो เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคฏुเคตाเค“ं เค•े เคฌीเคš เคช्เคฐเคšाเคฐिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคช्เคฐเคคि เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เคนै। เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เคชाเคธ เคญเคตिเคท्เคฏ เค•े เคเค• เคตिเค•เคธिเคค เค”เคฐ เคถ्เคฐेเคท्เค  เคญाเคฐเคค เค•ा เคเค• เคฎเคนाเคจ เคธ्เคตเคช्เคจ เคฅा เคคเคฅा เค‰เคธ เคชเคฐिเค•เคฒ्เคชเคจा เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เคฐूเคช เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคเค• เคฎाเคธ्เคŸเคฐ เคช्เคฒाเคจ เคญी เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा เคฅा। เค‰เคจเค•े เคฎाเคธ्เคŸเคฐ เคช्เคฒाเคจ เค•ा เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐीเคฏ เคตिเคšाเคฐ เคฅा เคธเคญी เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•े เคฒिเค เคธเคš्เคšी เคถिเค•्เคทा เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคš्เค›े เคจाเค—เคฐिเค• เค”เคฐ เคช्เคฐเคฌुเคฆ्เคง เคจेเคคाเค“ं (3'H's เคตिเค•เคธिเคค)-'enlightened Leaders' เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคจाเคœिเคธเค•े เคชाเคธ เคคीเค•्เคท्เคฃ เคฌुเคฆ्เคงि เคธंเคชเคจ्เคจ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• (Head) เค”เคฐ เคซौเคฒाเคฆी เคฎांเคธ-เคชेเคถीเคฏों เคตाเคฒे เคถเคฐीเคฐ (Hand) เค•े เคธाเคฅ เค…เคจเคจ्เคค เคคเค• เคตिเคธ्เคคृเคค เคเค• เคเคธा เคน्เคฐเคฆเคฏ (Heart) เคญी เคนोเค—ा เคœो เค•เคฐोเฅœों เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•े เคฒिเค เคฐोเคคा เคนो เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคฆुःเค–-เคคเค•เคฒीเคซ เค•ो เคฆूเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ी เคคीเคต्เคฐ เคต्เคฏाเค•ुเคฒเคคा เคธे เคญเคฐा เคนुเค† เคนो ! เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•ा เคตिเคถ्เคตाเคธ เคฏुเคตा เคชीเฅी, เคจเคˆ เคชीเฅी เคฎें เคฅा। เคตे เค•เคนเคคे เคฅे -  เคฎेเคฐे เค•ाเคฐ्เคฏเค•เคฐ्เคคा เค‡เคจเคฎें เคธे เค†เคंเค—े เค”เคฐ เคตे เคธिंเคนों เค•ी เคญांเคคि เคธเคฎเคธ्เคค เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ा เคนเคฒ เคจिเค•ाเคฒ เคฒेंเค—े। เคคเคฅा เค‰เคธ 'เคธिंเคนเคค्เคต ' เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคญเคฏเคถूเคจ्เคฏ เคนो เคœाเคจे- เค•े เคฒिเค เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฏुเคตाเค“ं เค•ो  'เคคเคค्เคตเคตिเคœ्เคžाเคจ' (Metaphysics) เค•ी เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคถिเค•्เคทा เคญी เคฆी เคฅी। เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•ा เคธ्เคตเคช्เคจ เคฅा เค•ि เค‰เคจ्เคนें 1000 เคคेเคœเคธ्เคตी เคฏुเคตा (เคช्เคฐเคฌुเคฆ्เคง เคชैเค—ंเคฌเคฐ-เคจेเคคा) เคฎिเคฒ เคœाเคं เคคो เคตเคน เคญाเคฐเคค เค•ो เคตिเคถ्เคต เคถिเค–เคฐ เคชเคฐ เคชเคนुंเคšा เคธเค•เคคे เคนैं। [He rested all his hope in the younger generations – and gave all the ingredients needed to make lions out of them.] เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ी เค‰เคธी เคญเคฏเคถूเคจ्เคฏ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจเคจे เคตाเคฒी เคœीเคตเคจ-เค—เค เคจ เค”เคฐ เคšเคฐिเคค्เคฐ-เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•ाเคฐी เคถिเค•्เคทा เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เคฐूเคช เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ  เคตिเค—เคค 57 เคตเคฐ्เคทों เคธे (1967 เคธे) เคฏुเคตाเค“ं เค•े เคฌीเคš เคธाเคช्เคคाเคนिเค•-เคชाเค เคšเค•्เคฐ, เคฏुเคตा -เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เคถिเคตिเคฐ เคคเคฅा เคธेเคฎिเคจाเคฐ เค†เคฆि เคตिเคญिเคจ्เคจ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคšुเคชเคšाเคช เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคšเคฒा เค† เคฐเคนा เคนै। เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เคญाเคฐเคค เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฐाเคœ्เคฏों เคฎें เค‡เคธเค•े 300 เคธे เค…เคงिเค• เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ  เค•्เคฐिเคฏाเคถीเคฒ เคนैं। 'เคธाเคฐเคฆा เคจाเคฐी เคธंเค—เค เคจ' เค‡เคธเค•ा เคธเคนเคฏोเค—ी เคธंเค—เค เคจ ( sister organization) เคนै เคœो เค‰เคจ्เคนीं เคธเคฌ เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎों (เคธाเคช्เคคाเคนिเค•-เคชाเค เคšเค•्เคฐ เคคเคฅा เคฏुเคตा -เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เคถिเคตिเคฐ, เคธेเคฎिเคจाเคฐ เค†เคฆि) เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•े เคฌीเคš เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคी เคนै। 

=========

https://www.youtube.com/@akhilbharatvivekanandayuva5663/featured

The official YouTube Channel of Akhil Bharat Vivekananda Yuva Mahamandal, 6/1 A Justice Manmatha Mukherjee Row, Kolkata - 700009

This channel is dedicated to propagating the man-making and character-building ideas of Swami Vivekananda, especially among the youths  in India. Swami Vivekananda had a great vision of Future India and formulated a Master Plan to actualize it. The central idea in his Master Plan was true education for all, for making good citizens, and leaders, with developed brains and brawn – and a heart that bleeds for the teeming millions. He rested all his hope in the younger generations – and gave all the ingredients needed to make lions out of them. Following his advice,  Mahamandal has been working silently among young men to shape their lives and character through various programs since 1967. Now it has grown to nearly 300 units spread over several states of India. Its sister organization, Sarada Nari Sangathan, works among women with the same program.

==========

https://www.facebook.com/abvym

เคชเคฐिเคšเคฏ - เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เคฏुเคตाเค“ं เค•ा เคเค• เค…เค–िเคฒ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธंเค—เค เคจ เคนै।  เคฏเคน เคธंเค—เค เคจ เคญเคตिเคท्เคฏ เค•े เคญाเคฐเคค เค•ो เคฎเคนाเคจ, เคตिเค•เคธिเคค เค”เคฐ เคถ्เคฐेเคท्เค  เคฌเคจाเคจे เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เคฎเคจुเคท्เคฏ-เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค”เคฐ เคœीเคตเคจ-เค—เค เคจ เค•ी 'เคถीเค•्เคทा' (เค…เคฐ्เคฅाเคค เค‰เคชเคจिเคทเคฆों เคฎें เคตเคฐ्เคฃिเคค เคธिंเคนเคค्เคต เคช्เคฐाเคช्เคค เคญเคฏเคถूเคจ्เคฏ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจ เคœाเคจे เค•ी เคถिเค•्เคทा) เค•ा เคช्เคฐเคšाเคฐ-เคช्เคฐเคธाเคฐ เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคฏुเคตाเค“ं เค•े เคฌीเคš เค•เคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนै। เค‡เคธเค•ा เค†เคฆเคฐ्เคถ เคตाเค•्เคฏ เคนै: Be and Make.  (เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ 1000 เคคेเคœเคธ्เคตी เคฏा เคจिःเคธ्เคตाเคฐ्เคฅी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจो เค”เคฐ เคฌเคจाเค“।)

Introduction - Mahamandal is an all India organization of youth. To make the future India developed and great, this organization works to propagate the Life-building and Man-making education of Swami Vivekananda among the youth. Its motto is: Be and Make.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

 14 เค…เค—เคธ्เคค 1947 :  " เค—ंเค—ाเคฐ เค•ाเค›ेเคˆ เค†เคฎाเคฆेเคฐ เคฌाเฅœी। เคชเคถ्เคšिเคฎ เคชाเฅœे เคธूเคฐ्เคฏ เค…เคธ्เคค เคœाเคš्เค›े। เคฎเคจे เคฎเคจे เคฌोเคฒเคฒाเคฎ -'เคชเคฐाเคงीเคจ เคญाเคฐเคคเคตเคฐ्เคทे เคถेเคท เคธूเคฐ्เคฏ เคคुเคฎि เค…เคธ्เคคे เคœाเค›ौ। เค•ाเคฒ เคฏเค–เคจ เคคुเคฎि เคชूเคฐ्เคต เค†เค•ाเคถे เค‰เคฆिเคค เคนोเคฌे, เคคเค–เคจ เคญाเคฐเคคเคฌเคฐ्เคท เคธ्เคตाเคงीเคจ !"     

  ~ "เคนเคฎाเคฐा (เคชूเคœ्เคฏ เคจเคตเคจीเคฆा เค•ा, เคชैเคคृเค• เคจिเคตाเคธ, เคญुเคตเคจ -เคญเคตเคจ, เค–เฅœเคฆเคน,) เค˜เคฐ เค—ंเค—ा เค•े เคจिเค•เคŸ เคนै। เค‰เคธ เคฆिเคจ เคชเคถ्เคšिเคฎी เคคเคŸ เคชเคฐ เคธूเคฐ्เคฏ เค…เคธ्เคค เคนो เคฐเคนा เคฅा । เค”เคฐ เคฎैं เค…เคชเคจे-เค†เคช เคธे เคฌाเคคें เค•เคฐ เคฐเคนा เคฅा - 'เคนे เคธूเคฐ्เคฏ เคฆेเคต ! เค†เคœ เค†เคช เคชเคฐाเคงीเคจ เคญाเคฐเคค เค•े เค…ंเคคिเคฎ เคธूเคฐ्เคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค…เคธ्เคค เค…เคตเคถ्เคฏ เคนोंเค—े; เค•िเคจ्เคคु เค•เคฒ เคœเคฌ เค†เคช เคชूเคฐ्เคตी เค†เค•ाเคถ เคฎें เค‰เค—ेंเค—े, เคคเคฌ -เคคเค• เคญाเคฐเคค เคฎाเคคा เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคนो เคšुเค•ी เคนोเค—ी।"

*******    *********   **********     **********

เคช्เคฐเคถ्เคจ: เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจเคจे เค”เคฐ เคฌเคจाเคจे เค•ी เคถिเค•्เคทा- Be and Make เค•ो เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคถिเค•्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เค…เคญी เคคเค• เคฒाเค—ु เค•्เคฏों เคจเคนीं เค•िเคฏा เค—เคฏा?

เค‰เคค्เคคเคฐ : เคถ्เคฐी เคจเคตเคจिเคนเคฐเคฃ เคฎुเค–ोเคชाเคง्เคฏाเคฏ .................เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคจे เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เค•เคนा, เค”เคฐ เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เคฒिเค–ा เคญी เคนै। เค•िเคจ्เคคु เคœिเคธ เคเค• เคธเคจ्เคฆेเคถ  'Be and Make' - เค…เคฐ्เคฅाเคค เคธ्เคตเคฏं เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจो เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐों เค•ो เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐो' เค•े เคŠเคชเคฐ เคนเคฎเคฒोเค— เคตिเค—เคค 57 เคตเคฐ्เคทों เคธे เคฆिเคฒो-เคœाเคจ เคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं, เคฎुเคे เค‡เคธเค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เค—เค िเคค เคนोเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เค•เคนीं เค”เคฐ เคธुเคจเคจे เค•ा เคธौเคญाเค—्เคฏ เคจเคนीं เคฎिเคฒा เคนै।  เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคจे เคเคธा เคฌเคนुเคฎूเคฒ्เคฏ เค‰เคฆ्เค˜ोเคท เค•िเคฏा, เค”เคฐ เค•ेเคตเคฒ เค‡เคธ 'เคเค• เคธเคจ्เคฆेเคถ' เค•ो เค•्เคฐिเคฏाเคจ्เคตिเคค เค•เคฐเคจे เค•ा เค•िเคคเคจा เคฎเคนเคค्เคต เคนै, เค‰เคธเค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคœो เค•ुเค› เค•เคนा เคนै; เคตเคน เคนเคฎเคจे เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เค•े เค—เค िเคค เคนोเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เคคो เคจเคนीं เคธुเคจा เคฅा। เคฎुเคे เคจเคนीं เคชเคคा เค•ि เค•िเคธी เค”เคฐ เคจे เคธुเคจा เคนै เคฏा เคจเคนीं।

 เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เคœो เคฒोเค— เคฆेเคถ เคšเคฒा เคฐเคนे เคนैं, เคœो เคฒोเค— เคฆेเคถ เค•ी เคจเคˆ เคถिเค•्เคทा เคจीเคคि เคฌเคจा เคฐเคนे เคนैं, เค•्เคฏा เค‰เคจ เคฒोเค—ों เคจे เค•เคญी 'เคฎเคจुเคท्เคฏ -เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ' เค•เคฐเคจे เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคชเคฐ เค•เคญी เค•ुเค› เคธोเคšा เคนै, เค•्เคฏा เค‡เคธ เค›ोเคŸे เคธे เคฎเคนा-เคตाเค•्เคฏ 'Be and Make' เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค‰เคจเค•े เค…เคชเคจे เค•ुเค› เคตिเคšाเคฐ เคนैं? เค•्เคฏा เค‰เคจ्เคนें เคฏเคน เคฌाเคค เคฎाเคฒूเคฎ เคนै เค•ि 'เคฎเคจुเคท्เคฏ' เคฌเคจเคจा เคชเฅœเคคा เคนै, เคฏा เคจिःเคธ्เคตाเคฐ्เคฅเคชเคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคนुเค† เคœा เคธเค•เคคा เคนै? 'เคถिเค•्เคทा เคฎें เคธुเคงाเคฐ' - เค•े เคจाเคฎ เคชเคฐ เคตे เค•्เคฏा เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं ? .....เคจเคฏे เคจเคฏे เคธ्เค•ूเคฒ, เค•ॉเคฒेเคœ , เคฏूเคจिเคตเคฐ्เคธिเคŸी เค–ोเคฒ เคฐเคนे เคนैं เค”เคฐ เคตเคนाँ เคจเคฏे -เคจเคฏे เคตिเคทเคฏ เค•े เคธंเค•ाเคฏ (faculty) เคถुเคฐू เค•เคฐเค•े เคธिเคฒेเคฌเคธ เคฌเฅाเคคे เคœा เคฐเคนे เคนैं। เค•्เคฏा เคตे เคœाเคจเคคे เคนैं เค•ि เคธเคš्เคšी 'เคถिเค•्เคทा' [เค‰เคชเคจिเคทเคฆों เคฎें เคตเคฐ्เคฃिเคค เคฆीเคฐ्เค˜ 'เคˆ' เคตाเคฒी เคถीเค•्เคทा ?]  เค•िเคธे เค•เคนเคคे เคนैं? เคšाเคนे เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ เคนो เคฏा เคฐाเคœ्เคฏ เคถिเค•्เคทा เค•ा เคนाเคฒ เคนเคฐ เคœเค—เคน เคเค• เคœैเคธा เคนै। 

 เคคुเคฎ 'เคถिเค•्เคทा เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा' เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เค•्เคฏा เคตिเคšाเคฐ เคฅे เคฏเคน เคœाเคจเคจा เคšाเคนเคคे เคนो, เค•िเคจ्เคคु เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•े เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เค•ौเคจ เคœाเคจเคคे เคนैं ? เคญाเคฐเคคเคตเคฐ्เคท เคฎें เค•िเคคเคจे เคฒोเค— เคœाเคจเคคे เคนैं เค•ि เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•्เคฏा เคฅे?  เคฆेเคถ เคšเคฒाเคจे เคตाเคฒे เคจेเคคाเค“ं, เคฎंเคค्เคฐिเคฏों, เคจौเค•เคฐเคถाเคนों (bureaucrats) เคฎें เคธे เค•िเคคเคจे เคฒोเค— เคเคธे เคนैं เคœो เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคœाเคจเคคे เคนैं? 

     เคฌुเคฐा เคฎเคค เคฎाเคจเคจा ​​เคญाเคˆ; เค†เคœเค•เคฒ เคธुเคจเคจे เค•ो เคฎिเคฒเคคा เคนै เค—ांเคงी เคœी เคจे เค•เคนा เคฅा, 'เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•ी เคฐเคšเคจाเคँ เคชเคข़เค•เคฐ เคฎेเคฐा เคฆेเคถ-เคช्เคฐेเคฎ เคนเคœाเคฐ เค—ुเคจा เคฌเคข़ เค—เคฏा।' เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‡เคคเคจा เค•ेเคตเคฒ เค•เคนा เคญเคฐ เคฅा। เคเค• เคฌाเคฐ เค—ाँเคงी เคœी เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคธे เคฎिเคฒเคจे เคฌेเคฒूเฅœ เคฎเค  เคฎें เค—เค เคฅे। เค•िเคจ्เคคु เค‰เคธ เคฆिเคจ เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคฎเค  เคฎें เคจเคนीं เคฅे। เคšूँเค•ि เค‰เคจ เคฆिเคจों เค†เคœ เค•े เคœैเคธा เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคซ़ोเคจ เคฏा เคˆเคฎेเคฒ เค•ी เคธुเคตिเคงा เคจเคนीं เคฅी, เค‡เคธเคฒिเค เค—ाँเคงीเคœी  เค…เคชเคจे เค†เคจे เค•ी เคชूเคฐ्เคตเคธूเคšเคจा เคจเคนीं เคฆे เคธเค•े เคฅे। เคฒौเคŸเคคे เคธเคฎเคฏ เค‰เคจ्เคนें เค†เค—ंเคคुเค• เคชुเคธ्เคคिเค•ा (visitor's book) เคฎें เค•ुเค› เคฒिเค–เคจा เคฅा ; เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคตเคนी เคเค• เคชंเค•्เคคि เคฒिเค– เคฆी เคฅी। เค•िเคจ्เคคु, เค•्เคฏा เค•ोเคˆ เคฏเคน เคฌเคคा เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เค•िเคธ เคตिเคšाเคฐ (impression) เค•ो เคญाเคฐเคค เคฎें เคช्เคฐเคšाเคฐ-เคช्เคฐเคธाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•ी เคฅी ? 

เคญाเคฐเคค เค•े เคช्เคฐเคฅเคฎ เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เคœเคตाเคนเคฐเคฒाเคฒ เคจेเคนเคฐू เค•े เคจाเคฎ เค•ो เค‰เคจเค•े เคฒोเค— เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ.....เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคญाเคฐเคค เค•ी เคชुเคจः เค–ोเคœ เค•ी เค”เคฐ 'เคกिเคธ्เค•เคตเคฐी เค‘เคซ เค‡ंเคกिเคฏा' เคจाเคฎเค• เคเค• เคชुเคธ्เคคเค• เคฒिเค–ी। He rediscovered India and wrote a book called 'Discovery of India!'. เคฆेเคถ เค•े เคคเคฅाเค•เคฅिเคค เคชเคข़े-เคฒिเค–े เคฌเฅœे-เคฌเฅœे เคจेเคคा เคฆेเคถ เคฎें เคคो เคชเฅเคคे เคนी เคฅे ,เคตिเคฆेเคถों เคฎें เคญी 'เคฌैเคฐिเคธ्เคŸเคฐी' เคชเคข़े เคฅे । เคฒेเค•िเคจ เคจเค เคญाเคฐเคค เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคคाเค“ं เค•ी เค–ोเคœ เค•เคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เคจेเคนเคฐू เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคชเคฐ เคชเฅœी เคนी เคจเคนीं। เค‰เคธ เคชुเคธ्เคคเค• เคฎें เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•ा เคจाเคฎ เคจเคนीं เคฅा। เคคुเคฎเคฒोเค— เคนंเคธ เคคो เคฐเคนे เคนो, เคฒेเค•िเคจ เคฏเคนी เคธเคš เคนै। เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค•े เคเค• เคธंเคจ्เคฏाเคธी เคจे เคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เคฎिเคถเคจ เค•े เคคเคค्เค•ाเคฒीเคจ เค…เคง्เคฏเค•्เคท (12 เคตें เค…เคง्เคฏเค•्เคท เคถ्เคฐीเคฎเคค เคธ्เคตाเคฎी เคญूเคคेเคถाเคจเคจ्เคฆ เคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ ?.....) เค•ो เคฏเคน เคชुเคธ्เคคเค• เคชเฅเคจे เค•े เคฒिเค เคฆी เคฅी, เคซिเคฐ เค•ुเค› เคฆिเคจों เคฌाเคฆ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฎเคนाเคฐाเคœ เคธे เค†เค•เคฐ เคชूเค›ा - 'เคฎเคนाเคฐाเคœ เค•्เคฏा เค†เคชเคจे เคตเคน เคชुเคธ्เคคเค• เคชूเคฐी เคชเฅ เคฒी เคนै ?  เคฎเคนाเคฐाเคœ เคจे เค•เคนा เคฎैंเคจे เคชเคข़ เคฒिเคฏा เคนै।' เคธंเคจ्เคฏाเคธी เคช्เคฐेเคธिเคกेเคจ्เคŸ เคฎเคนाเคฐाเคœ เค•ी เคช्เคฐเคคिเค•्เคฐिเคฏा เคœाเคจเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคค्เคธुเค•เคคाเคชूเคฐ्เคตเค• เคช्เคฐเคคीเค•्เคทा เค•เคฐเคจे เคฒเค—े। เคฎเคนाเคฐाเคœ เค•ा เค‰เคค्เคคเคฐ เคฌเคนुเคค เคธंเค•्เคทिเคช्เคค เคฅा, เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคจे เค•เคนा-‘‘Nehru is yet to discover India, เคญाเคฐเคคเคตเคฐ्เคท เค•े เค†เคตिเคท्เค•ाเคฐ เค•เคฐเคคे เคจेเคนเคฐूเคฐ เคเค–เคจो เคธเคฎเคฏ เคฒाเค—เคฌे।’’-  เคญाเคฐเคค เค•ी เค–ोเคœ เค•เคฐเคจे  เคฎें เคจेเคนเคฐू เค•ो เค…เคญी เค”เคฐ เคธเคฎเคฏ เคฒเค—ेเค—ा।" เค‰เคจเค•े เคฌाเคฆ เคธ्เคตाเคฎी เคฐंเค—เคจाเคฅाเคจเคจ्เคฆ เคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เคฎिเคถเคจ เค•े เค…เคง्เคฏเค•्เคท เคฌเคจे। 

       เคฌเคนुเคค เคธे เคฒोเค— เคฏเคน เคœाเคจเคคे เคนोंเค—े เค•ि เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เคฌाเคฆ, เคฏเคน เคธ्เคตाเคฎी เคฐंเค—เคจाเคฅเคจเคจ्เคฆ เคนी เคฅे เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคจे เค…เคชเคจे เคญाเคทเคฃों เคธे เคชूเคฐे เคตिเคถ्เคต เค•े Intellectual World เค•ो เคเค• เคฌाเคฐ เคซिเคฐ เคเค•เคोเคฐ เค•เคฐ เคฐเค– เคฆिเคฏा เคฅा ; เค”เคฐ เคฌाเคฆ เคฎें เคธ्เคตाเคฎी เคฐंเค—เคจाเคฅเคจเคจ्เคฆ เคฆिเคฒ्เคฒी เคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เคฎिเคถเคจ เค•े เค…เคง्เคฏเค•्เคท เคญी เคฌเคจे เคฅे ।     เคœเคฌ เคตे เคฆिเคฒ्เคฒी เคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เคฎिเคถเคจ เค•े เค…เคง्เคฏเค•्เคท เคฌเคจे เคฅे, เคคเคฌ เค•เคˆ เค…เคจ्เคฏ เคฒोเค—ों เค•ी เคคเคฐเคน, เคœเคตाเคนเคฐเคฒाเคฒ เคจेเคนเคฐू เคญी เคธ्เคตाเคฎी เคฐंเค—เคจाเคฅเคจเคจ्เคฆ เคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เคธे เคฎिเคฒเคจे เค†เคคे เคฅे। เคฎเคนाเคฐाเคœ เคจे เคเค• เคฆिเคจ เค‰เคจเคธे เค•เคนा - ‘Jawaharlal, Swamiji's name is not even mentioned in your book? -'เค•्เคฏा เคœเคตाเคนเคฐเคฒाเคฒ, เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคชुเคธ्เคคเค• -'เคญाเคฐเคค เค•ी เค–ोเคœ' เคฎें เคคो เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ा เคจाเคฎ เคคเค• เคจเคนीं เคนै?' เคฏเคน เคธुเคจเค•เคฐ เคจेเคนเคฐू เคจे เค•เคนा - เค“เคน ! เคฎुเคे เคธเคšเคฎुเคš เค–ेเคฆ เคนै। ‘Sorry ! sorry ! It was a bad omission’~ เคฎเคนाเคฐाเคœ เค•्เคทเคฎा เค•เคฐें, เค•ि เคฎुเคเคธे เคฏเคน เคฌเคนुเคค เคฌเฅœी เคšूเค• เคนो เค—เคฏी ! เคฎुเคเคธे เคฏเคน เคฌเคนुเคค เคฌเฅœी เคญूเคฒ เคนो เค—เคฏी เคนै।" เคฏเคน เคธเคฌ เค•เคนเคจे เค•े เคฌाเคฆ 'Discovery of India!' เค•े เค…เค—เคฒे เคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ เคฎें เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค•ुเค› เคถเคฌ्เคฆ เคฒिเค–เค•เคฐ 2/4 เคชेเคœ เคœोเคก़ เคฆिเคฏे। (9.22 minute)

     เคฏเคนी เคคो เคนै เคญाเคฐเคค เคฎें เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•ो เคœाเคจเคจे เคตाเคฒे เคฐाเคœเคจेเคคाเค“ं เค•ी เคฎाเคจเคธिเค• เค…เคตเคธ्เคฅा। 'เค†เคฎाเคฐ เคฌเคฏเคธ เคนोเคฏเค›े เคญाเคˆ ' ~ เคฎेเคฐी เค‰เคฎเคฐ เค•ाเคซी เคนो เคšुเค•ी เคนै - เคญाเคˆ ! เคฎैंเคจे เคฌ्เคฐिเคŸिเคถ เคถाเคธเคจ เคฆेเค–ा เคนै। เคฎैंเคจे เคญाเคฐเคค เค•ो เค†เคœ़ाเคฆ เคนोเคคे เคฆेเค–ा เคนै। เคฎुเคे เค†เคœ เคญी เคตเคน เคฆिเคจ เค…เคš्เค›ी เคคเคฐเคน เคฏाเคฆ เคนै। เคคुเคฎเคฒोเค—ों เคธे เคœเคฌ เคฎैं เคฏเคน เคฌाเคค เค•เคน เคฐเคนा เคนूँ , เคคो เคฎेเคฐी เค†ँเค–ों เคฎें เค†ँเคธू เค† เคฐเคนे เคนैं।  14 เค…เค—เคธ्เคค 1947 :  เคนเคฎाเคฐा เค˜เคฐ (เคชूเคœ्เคฏ เคจเคตเคจीเคฆा เค•ा เคชैเคคृเค• เคจिเคตाเคธ : 'เคญुเคตเคจ -เคญเคตเคจ' เค–เฅœเคฆเคน) เค—ंเค—ा เค•े เคจिเค•เคŸ เคนै। เค‰เคธ เคฆिเคจ เคชเคถ्เคšिเคฎी เคคเคŸ เคชเคฐ เคธूเคฐ्เคฏ เค…เคธ्เคค เคนो เคฐเคนा เคฅा । เค”เคฐ เคฎैं เค…เคชเคจे-เค†เคช เคธे เคฌाเคคें เค•เคฐ เคฐเคนा เคฅा - 'เคนे เคธूเคฐ्เคฏ เคฆेเคต ! เค†เคœ เค†เคช เคชเคฐाเคงीเคจ เคญाเคฐเคค เค•े เค…ंเคคिเคฎ เคธूเคฐ्เคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค…เคธ्เคค เค…เคตเคถ्เคฏ เคนोंเค—े; เค•िเคจ्เคคु เค•เคฒ เคœเคฌ เค†เคช เคชूเคฐ्เคตी เค†เค•ाเคถ เคฎें เค‰เค—ेंเค—े, เคคเคฌ -เคคเค• เคญाเคฐเคค เคฎाเคคा เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคนो เคšुเค•ी เคนोเค—ी।' เคฏเคน เค†เคจเคจ्เคฆ เคเคธा เคฅा เคœिเคธे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคฌเคฏाँ เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा- เคนृเคฆเคฏ เค†เคจเคจ्เคฆ เคธे เค‡เคคเคจा เคฒเคฌเคฐेเคœ เคฅा เค•ि -เคฌाเคนเคฐ เคซเคŸ เคชเฅœेเค—ा ! เคธिเคฐ्เคซ เคฎैं เคนी เคจเคนीं , เคธाเคฐे เคฆेเคถ เค•े เคฏुเคตा เคเคธे เคนी เค†เคจเคจ्เคฆ เค•ा เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐ เคฐเคนे เคฅे। เคธाเคฐी เค—เคฒिเคฏाँ, เคšौเคฐाเคนे, เค˜เคฐ-เคฎเค•ाเคจ เคฌเคค्เคคिเคฏों เคธे เคœเค—เคฎเค— เค•เคฐ เคฐเคนे เคฅे। เคชूเคฐी เคฐाเคค เคšाเคฐों เค“เคฐ เค‰เคค्เคธเคต เค•ा เคฎाเคนौเคฒ เคฅा। เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เคŸेเคฒीเคตिเคœเคจ เคจเคนीं เคฅा, เคฐाเคค เค•े 12 เคฌเคœे เคฎเคง्เคฏเคฐाเคค्เคฐि เค•ो เคœाเคนเคฐเคฒाเคฒ เคจे เคฐेเคกिเคฏो เคชเคฐ เค…เคฆ्เคญुเคค เคญाเคทเคฃ เคฆिเคฏा เคฅा เค”เคฐ เค˜ोเคทเคฃा เค•ि เคฅी -'India has become independent "~ เคญाเคฐเคค เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคนो เค—เคฏा เคนै।" เคฒेเค•िเคจ เค•्เคฏा เคนเคฎเคฒोเค— เค†เคœ- เคคเค• (2006 เคคเค•) เคธ्เคตाเคงीเคจเคคा เค•ा เค†เคจเคจ्เคฆ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคธเค•े เคนैं? เค•्เคฏा เคธเคš-เคฎुเคš เคนเคฎें เคธเคนी เค†เคœ़ाเคฆी เคฎिเคฒ เคšुเค•ी เคนै? เคคो, เค‡เคธ เคธ्เคตाเคงीเคจ เคญाเคฐเคค เคฎें เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เค•िเคธ เคตिเคšाเคฐ เค•ो เค…เคชเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนै ? เคนเคฎाเคฐे เค…เคฌ เคคเค• เค•े เคฐाเคœเคจेเคคाเค“ं เค•ो เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏ เคชเคคा เคนी เคจเคนीं เคฅा เคญाเคˆ। เคฎुเคे เค•्เคฏा เค•เคนเคจा เคฅा เค”เคฐ , เค•िเคธी เคฆीเคตाเคจे เค•ी เคคเคฐเคน เคฎेเคฐे เคฎुเค– เคธे เค•्เคฏा เคจिเค•เคฒ เค—เคฏा -เคฎुเคे เคฎाเคฒूเคฎ เคจเคนीं เคญाเคˆ।

     ...เคธ्เคตाเคฎीเคœी 1897 เคฎें เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคธे เคœเคฌ เคฒौเคŸ เค†เคฏे เคฅे เค”เคฐ เค•เคฒเค•เคค्เคคा เค•े 'เคฌเคฒเคฐाเคฎ เคฎเคจ्เคฆिเคฐ' เคฎें เคฐเคน เคฐเคนे เคฅे। เค‰เคจ เคฆिเคจों เค•े เค•ोเคฒเค•ाเคคा เค•ा เคฐเคนเคจ เคธเคนเคจ เค…เคฒเค— เคคเคฐเคน เค•ा เคฅा। เคฎเคจ्เคฆिเคฐ เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เค˜เคฐ เคนी เคนोเคคा เคนै , เค‰เคธ เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค†เคตाเคธ เค•े เคฒिเค เคนोเคคा เคฅा। เคคเคฌ เค‰เคธी เคฌเคฒเคฐाเคฎ เคฎเคจ्เคฆिเคฐ เคฎें เคฏाเคจि เคฌเคฒเคฐाเคฎ เคฌाเคฌू เค•े เค˜เคฐ เคฎें, เค•ुเค› 'เคฏुเคตा เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคจेเคคा' เคธ्เคตाเคฎी เคœी เคธे เคฎिเคฒเคจे เค†เคฏे เคฅे। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคธे เคชूเค›ा เค•ि - 'เคฆेเคถ เคฎें เค‡เคคเคจी เคธाเคฐी เคธเคฎเคธ्เคฏाเคฏें #เคนैं, เค†เคช เคฏเคน เคฌเคคเคฒाเค‡เคฏे เค•ि เค‡เคจ เคธเคฌเคธे เค›ुเคŸเค•ाเคฐा เคชाเคจे เค•ा เค‰เคชाเคฏ เค•्เคฏा เคนै?  [#เค•ॉเคจ्เค—्เคฐेเคธ เคชाเคฐ्เคŸी เค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा 1885 เคฎें เคนुเคˆ เคฅी -เค‰เคธเค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธ्เคตाเคงीเคจเคคा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เคจเคนीं เคฅा - เค…ंเค—्เคฐेเคœों เคธे เคธเคฎเคธ्เคฏा เคฆूเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ा เคช्เคฐाเคฐ्เคฅเคจा เค•เคฐเคจा เคญเคฐ เคฅा -เค‰เคจเคฒोเค—ों เคจे เคฆेเคถ เค•ी เคธเคฎเคธ्เคฏाเคฏों เค•ा เคฌเคนुเคค เคฌเฅœा เคฒिเคธ्เคŸ เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा เคฅा।] เคเค• เค…เคจ्เคฏ เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค•เคนा เคฅा - " เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคा? เคฎैं เค‡เคธे 3 เคฆिเคจों เคฎें เคฆे เคธเค•เคคा เคนूं। เคธเคญी เคฆेเคถ-เคตाเคธिเคฏों เค•ो เคเค• เคฌเคก़े เคฎैเคฆाเคจ เคฎें เคเค•เคค्เคฐ เค•เคฐो เค”เคฐ เคตเคนाँ เคญाเคฐเคค เค•ा เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคง्เคตเคœ เคซเคนเคฐा เค•เคฐ เค˜ोเคทเคฃा เค•เคฐो - เค†เคœ เคธे 30 เค•เคฐोเฅœ เคญाเคฐเคค เคตाเคธी เคฎाเคค्เคฐ 1 เคฒाเค– เค…ंเค—्เคฐेเคœों เค•ी เค—ुเคฒाเคฎी เคธे เค…เคชเคจे เค•ो เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เค˜ोเคทिเคค เค•เคฐเคคे เคนैं! เค”เคฐ เคธเคญी เคฌเคก़े-เคฌเฅœे เคฆेเคถों เค•ो เคธंเคฆेเคถ เคฆे เคฆो เค•ि เคญाเคฐเคค เค†เคœ เคธे เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคนो เค—เคฏा เคนै।  เคคुเคฎ्เคนें เคชเคคा เคนै, เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เค•्เคฏा เคนोเค—ा? เคฏเคนी เคจ เค•ि เค…ंเค—्เคฐेเคœ เค—ोเคฒी เคšเคฒाเคंเค—े ? -เคฒेเค•िเคจ เคฆेเค–ोเค—े เค•ि เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ा เค–ूเคจ เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เค—िเคฐेเค—ा। "

        เคธเคš्เคšी เคถिเค•्เคทा เค•े เคฎเคนเคค्เคต เค•ो เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•ो เคชเคนเคฒे เค•े เค•िเคธी เคฐाเคœเคจेเคคा เคจे  เคคो เคจเคนीं เคนी  เคธเคฎเคा, เค”เคฐ เคถाเคฏเคฆ เค†เคœ เคญी (เคเค•-เคฆो เค•ो เค›ोเฅœ เค•เคฐ ? เค”เคฐ) เค•ोเคˆ เคจเคนीं เคธเคฎเค เคชाเคฏा เคนै- เคญाเคˆ। เคญाเคฐเคค เคตเคฐ्เคท เค•े เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคจेเคคाเค“ं เคจे เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ो เคธเคฎเคเคจे เค•ी เค•เคญी เคšेเคท्เคŸा เคจเคนीं เค•ी เคนै। เคตोเคŸ เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค,เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•े เคถเคฌ्เคฆों เค•ो เค…เคชเคจे เคฎुँเคน เคธे เค•ेเคตเคฒ เค•เคน เคญเคฐ เคฆेเคคे เคนैं। เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เคจाเคฎ เคชเคฐ เคœो เคฒोเค— เคฐाเคœเคจीเคคी เค•เคฐเคคे เคนैं, เคตे เคจाเคฎ-เคฏเคถ เคชाเคจे เค•े เคฒिเค เคฎเค  -เคฎिเคถเคจ เคญी เคœाเคคे เคนैं। เคฎैंเคจे เคฌเคนुเคคेเคฐे เคจेเคคाเค“ं เค•ो  เคตเคนाँ เคฆेเค–ा เคนै, เคฎेเคฐी เค‰เคฎ्เคฐ เคญी เค•ाเคซी เคนो เค—เคฏी เคนै เคฎैं เค‰เคจ्เคนें เค–ूเคฌ เคชเคนเคšाเคจเคคा เคนूँ। -เคตैเคธे เคฐाเคœเคจिเคคिเค• เคจेเคคाเค“ं เค•ो เคฆेเค–เคจे เคธे เคญी เค•เคท्เคŸ เคนोเคคा เคนै।  เค•्เคฏोंเค•ि เคฎैंเคจे เคฆेเคถเคช्เคฐेเคฎ เค•िเคธे เค•เคนเคคे เคนैं -เคฏเคน เค…เคจ्เคฆुเคฒ HCE เคธ्เค•ूเคฒ เคฎें เค…เคชเคจे เค†เคšाเคฐ्เคฏเคฆेเคต เคธे เคธीเค–ा เคนै। เคฏเคฆि เคฆेเคถเคญเค•्เคคि เค•ी เคตเคนी เค…เคธเคนเคจीเคฏ เคฏंเคค्เคฐเคฃा เคฎेเคฐे เคน्เคฐเคฆเคฏ เค•ो เคฎเคฅ เคจเคนीं เคฐเคนी เคนोเคคी, เคคो เคฏเคน เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เคญी เคธाเค•ाเคฐ เคฐूเคช เคจเคนीं เคฒे เคชाเคคा। เค•िเคจ्เคคु เค†เคœ เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เค—เค िเคค เคนुเค 57 เคตเคฐ्เคท เคฌीเคค เคœाเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคญाเคฐเคค เค•ी เคจเคˆ เคชीเฅी , เคฏुเคตा เคชीเฅी เคญी เคชเคนเคฒे เค•ी เคคเคฐเคน เคšुเคชเคšाเคช เคนाเคฅ เคชเคฐ เคนाเคฅ เคฐเค–े เคฌैเค ी เคฐเคนेเค—ी

      เคญाเค‡เคฏों ! "เคชเคฐเคฎเคนंเคธ เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ - เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคตेเคฆाเคจ्เคค เคถिเค•्เคทเค•-เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा' เคฎें เค‡เคธ เค›ोเคŸे เคธे เคฎเคนाเคตाเค•्เคฏ -'Be and Make' เค•ा เค…เคจुเคธเคฐเคฃ เค•เคฐเคคे เคนुเค (1000) เค…เคš्เค›े เคจाเค—เคฐिเค•ों เค”เคฐ เคช्เคฐเคฌुเคฆ्เคง เคจेเคคाเค“ं เค•ा เคœीเคตเคจเค—เค เคจ เค•เคฐเคจे เค•े เค•เคฐเคจे เค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค,  เคญाเคฐเคค เค•े เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ो เคฎเคนाเคจ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค  เคฆूเคธเคฐा เค•ोเคˆ เค”เคฐ เคฎाเคฐ्เค— เคจเคนीं เคนै। เค•ोเคˆ เคญी เคตिเคšाเคฐเคงाเคฐा (doctrine), เค”เคฐ เค•ोเคˆ เคญी 'เค‡เคœ्เคฎ' เค•ाเคฐ्เคฏเค•ाเคฐी เคธिเคฆ्เคง เคจเคนीं เคนोเค—ा।   เค•िเคธी เคญी 'Economic policy' เค•ो เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เคธे (เคคเคฅाเค•เคฅिเคค เคธเคฎाเคœ-เคตाเคฆ, เคธाเคฎ्เคฏเคตाเคฆ เค•ो เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เคธे) เคฆेเคถ เค•ी เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎें เค•ोเคˆ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคจเคนीं เคนोเค—ा। เค•्เคฏोंเค•ि, เคฏोเคœเคจा เคšाเคนे เค•ोเคˆ เคญी เคนो, เค‰เคธเค•ो เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคคो เคฎเคจुเคท्เคฏ เคนी เคนोंเค—े! เค”เคฐ เคตे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคนी เคฏเคฆि เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคจเคนीं เคฌเคจेंเค—े, เค…เคฐ्เคฅाเคค เค…ंเคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคฆिเคต्เคฏเคคा, เคเค•ाเคค्เคฎเค•เคคा Oneness เคฏा 'เคธिंเคนเคค्เคต ' เค•ो เคœाเค—्เคฐเคค เค•เคฐ เคญเคฏ-เคถूเคจ्เคฏ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคจเคนीं เคฌเคจेंเค—े ; เคคो เค…เคจ्เคฏ เค•िเคธी เค‰เคชाเคฏ เคธे เคญाเคฐเคค เค•ी เค‰เคจ्เคจเคคि เคธเคฎ्เคญเคต เคจเคนीं เคนै। เคญाเคฐเคค เค•े เคญเคตिเคท्เคฏ เค•ो เคฎเคนाเคจ เคฌเคจाเคจे เค•ा เคฆूเคธเคฐा เค•ोเคˆ เค”เคฐ เคฎाเคฐ्เค— เคจเคนीं เคนै เคจाเคจ्เคฏः เคชเคจ्เคฅा เคตिเคฆ्เคฏเคคेเคฝเคฏเคจाเคฏ!  

[Secret Of Success : เคถाเคฐीเคฐिเค• เค•เคฐ्เคฎ เคฌुเคฆ्เคงि เคฎें เคธ्เคฅिเคค เค•िเคธी เคœ्เคžाเคค เค…เคฅเคตा เค…เคœ्เคžाเคค เค‡เคš्เค›ा เค•ी เค•ेเคตเคฒ เคธ्เคฅूเคฒ เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคนै। เค•เคฐ्เคฎ เคนी เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคชเคถुเคค्เคต เคธे เคฎเคจुเคท्เคฏเคค्เคต เคฎें , เค”เคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏเคค्เคต เคธे เคฆेเคตเคค्เคต เคฎें เค‰เคจ्เคจเคค เค•เคฐ เคฆेเคคा เคนै , เค•เคฐ्เคฎ เคนी เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคˆเคถ्เคตเคฐเคค्เคต เค•ी เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•เคฐाเคคा เคนै। เค”เคฐ เคฌुเคฆ्เคงि เคฎें เคธाเค•्เคทी เคญाเคต เคธे เค•เคฐ्เคฎ เคฎें เค…เค•เคฐ्เคฎ เค”เคฐ เค…เค•เคฐ्เคฎ เคฎें เค•เคฐ्เคฎ เคฆेเค–เคจे เค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เค†เคคी เคนै। เคฏเคน เค•्เคทเคฎเคคा เคฆैเคตी เค”เคฐ เคถ्เคฐेเคท्เค  เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค‡เคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคนी เคนเคฎ เค…เคชเคจे เค†เคช เค•ो เคธांเคธाเคฐिเค• เคฌเคจ्เคงเคจों เคธे เคฎुเค•्เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। 

    เคฐेเคฒ เคšเคฒเคคी เคนै เคตाเคท्เคช เคจเคนीं। เคชंเค–ा เค˜ूเคฎเคคा เคนै เคตिเคฆ्เคฏुเคค เคจเคนीं। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคˆंเคงเคจ เคœเคฒเคคा เคนै เค…เค—्เคจि เคจเคนीं। เคตैเคธे เคนी เคถเคฐीเคฐ เคฎเคจ เค”เคฐ เคฌुเคฆ्เคงि เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคे เคนै เคชเคฐเคจ्เคคु เคšैเคคเคจ्เคฏ เค†เคค्เคฎा เคจเคนीं। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•เคฐ्เคฎ เคฎें เค…เค•เคฐ्เคฎ เค”เคฐ เค…เค•เคฐ्เคฎ เคฎें เค•เคฐ्เคฎ เคฆेเค–เคจे เคตाเคฒे เคชुเคฐुเคท เค•ो เคธเคฌ เคฎเคจुเคท्เคฏों เคฎें เคฌुเคฆ्เคงिเคฎाเคจ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เคธंเค•्เคทेเคช เคฎें เคจिเคท्เค•เคฐ्เคท เคฏเคน เคนै เค•ि เคจिเคธ्เคตाเคฐ्เคฅ เคญाเคต เคคเคฅा เค…เคฐ्เคชเคฃ เค•ी เคญाเคตเคจा เคธे เค•เคฐ्เคฎाเคšเคฐเคฃ เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคšिเคค्เคค เคถुเคฆ्เคง เคนोเคคा เคนै। 

    เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคจे เคฌाเคฐ -เคฌाเคฐ เค•เคนा เค•ि เค•เคฐ्เคคเคต्เคฏ เคชाเคฒเคจ เคธे -เคšिเคค्เคค เค•ी เคถुเคฆ्เคงि เคนो เคœाเคคी เคนै , เค”เคฐ เคถुเคฆ्เคงाเคจ्เคคเค•เคฐเคฃ เคตाเคฒे เคต्เคฏเค•्เคคि เคฎें เคตเคน เคธाเคฐ्เคฎเคฅ्เคฏ เค† เคœाเคคी เคนै เค•ि เคตเคน เคธ्เคตเคฏं เค•े เคฎเคจ เคฎें เคคเคฅा เคฌाเคนเคฐ เคนोเคจे เคตाเคฒी เค•्เคฐिเคฏाเค“ं เค•ो เคธाเค•्เคทी เคญाเคต เคธे เคฆेเค– เคธเค•เคคा เคนै। เคœเคฌ เคตเคน เคฏเคน เคœाเคจ เคฒेเคคा เคนै เค•ि เค‰เคธเค•े เค•เคฐ्เคฎ เคญी-เคฎाँ เคœเค—เคฆเคฎ्เคฌा เค•े เคจिเคฐ्เคฆेเคถाเคจुเคธाเคฐ เคตिเคถ्เคต เค•े เคฐँเค—เคฎँเคš เคชเคฐ เค˜เคŸिเคค เคนो เคฐเคนे เค•เคฐ्เคฎों เค•े เคนी เคญाเค— เคนैं เคคเคฌ เค‰เคธे เคเค• เค…เคจिเคฐ्เคตเคšเคจीเคฏ เคธเคฎเคคा เค•ा เคญाเคต เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै।  เค‡เคธी เคคเคฅ्เคฏ เค•ो เค‡ंเค—िเคค เค•เคฐเคคे เคนुเค เคถ्เคตेเคคाเคถ्เคตเคคเคฐ เฅฆเค‰เคชเฅฆ 6.15 เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै  -

เคเค•ो เคนंเคธो เคญुเคตเคจเคธ्เคฏाเคธ्เคฏ เคฎเคง्เคฏे เคธ เคเคตाเค—्เคจिः เคธเคฒिเคฒे เคธंเคจिเคตिเคท्เคŸः।

เคคเคฎेเคต เคตिเคฆिเคค्เคตा เค…เคคिเคฎृเคค्เคฏुเคฎेเคคि เคจाเคจ्เคฏः เคชเคจ्เคฅा เคตिเคฆ्เคฏเคคेเคฝเคฏเคจाเคฏ॥

-เค…เคฐ्เคฅाเคค เค‡เคธ เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต เค•े เค…เคจ्เคคเคฐ เคฎें 'เคเค•' 'เคนंเคธเคธ्เคตเคฐूเคชी เค†เคค्เคฎเคธเคค्เคคा' เคนै เคเคตं 'เคตเคน' เค…เค—्เคจिเคธ्เคตเคฐूเคช' (เค…เคœ्เคžाเคจ เค•ा เคตिเคจाเคถเค• เคฌเฅœเคตाเคจเคฒ) เคนै เคœो เคน्เคฐเคฆเคฏ เคœเคฒ เค•ी เค…เคคเคฒ เค—เคนเคฐाเคˆ เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนै। 'เค‰เคธเค•ा' เคœ्เคžाเคจ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเค•े เคต्เคฏเค•्เคคि เคฎृเคค्เคฏु เค•ी เคชเค•เคก़ เคธे เคชเคฐे เคšเคฒा เคœाเคคा เคนै เคคเคฅा เค‡เคธ เคฎเคนเคฆ्-เค—เคคि เค•े เคฒिเค เคฆूเคธเคฐा เค•ोเคˆ เคฎाเคฐ्เค— เคจเคนीं เคนै। 

  เค…เคคः เคนเคฎें เค‰เคจ เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เค•ा เคœिเคœ्เคžाเคธु (เค…เคฐ्เคฅाเคค เคชเคฐเคฎเคนंเคธ เค•ा เคœिเคœ्เคžाเคธु) เคนोเค•เคฐ เค‰เคจ्เคนें เคœाเคจเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เคฎें เคฒเค— เคœाเคจा เคšाเคนिเค।  เค”เคฐ เคเค• เคฆिเคจ เคนเคฎें เคญी เค‰เคจ เค…เคตिเคฆ्เคฏा เคตिเคจाเคถเค• เคฌเฅœเคตाเคจเคฒ เคคुเคฒ्เคฏ เค‹เคทिเคฏों เค•े เคธเคฎाเคจ เคฌोเคฒ เคชเฅœเคจा เคšाเคนिเค -     

เคตेเคฆाเคนเคฎेเคคं เคชुเคฐुเคทं เคฎเคนाเคจ्เคคเคฎाเคฆिเคค्เคฏเคตเคฐ्เคฃं เคคเคฎเคธः เคชเคฐเคธ्เคคाเคค्।

เคคเคฎेเคต เคตिเคฆिเคค्เคตाเคคि เคฎृเคค्เคฏुเคฎेเคคि เคจाเคจ्เคฏः เคชเคจ्เคฅा เคตिเคฆ्เคฏเคคेเคฝเคฏเคจाเคฏ।।

เค…เคฐ्เคฅाเคค्― เคฎैं เคจे เค‰เคธ 'เคช्เคฐเคญु' เค•ो เคœाเคจ เคฒिเคฏा เคนै เคœो เคธเคฌเคธे เคฎเคนाเคจ् เคนै-เค…เคตเคคाเคฐเคตเคฐिเคท्เค  เคนैं , เคœो เค•เคฐोเฅœों เคธूเคฐ्เคฏों เค•े เคธเคฎाเคจ เคฆेเคฆीเคช्เคฏเคฎाเคจ เคนै, เคœिเคธเคฎें เค…เคตिเคฆ्เคฏा เค”เคฐ เค…เคจ्เคงเค•ाเคฐ เค•ा เคฒेเคถ เคญी เคจเคนीं เคนै। เค‰เคธी เค…เคตिเคฆ्เคฏाเคฐเคนिเคค เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เค•ो เคœाเคจเค•เคฐ เค…เคชเคจी เค…เคจ्เคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคฆिเคต्เคฏเคคा (Oneness เคฏा เคธिंเคนเคค्เคต) เค•ो เคœाเค—्เคฐเคค เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคญเคฏ-เคถूเคจ्เคฏ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคนी เคธंเคธाเคฐเคฐुเคชी เคฎृเคค्เคฏु-เคธाเค—เคฐ เคธे เคชाเคฐ เค‰เคคเคฐเคคा เคนै, เคฎोเค•्เคท-เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•ा เค”เคฐ เค•ोเคˆ เค‰เคชाเคฏ เคจเคนीं เคนै। 

[เคจिเคตृเคค्เคคि เคฎाเคฐ्เค— เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐीเคฏों เค•े เคฒिเค "เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ- เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค—ुเคฐु-เคถिเคท्เคฏ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा " เคฎें เคธ्เคฅाเคชिเคค เคฎเค  เค”เคฐ เคฎिเคถเคจ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค…เคตिเคฆ्เคฏा เคตिเคจाเคถเค• เคฌเฅœเคตाเคจเคฒ 'เคชเคฐเคฎเคนंเคธ เค—ुเคฐु ' เค•ी เคฎเคนिเคฎा เค•ो เคœाเคจเคจे เค•े เคธिเคตा; เค”เคฐ เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคฎाเคฐ्เค— เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐीเคฏों เค•े เคฒिเค เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เค•े เคธंเคธ्เคฅाเคชเค• เคจเคตเคจीเคฆा เค•े เคชिเคคाเคฎเคน เค”เคฐ เค†เคจ्เคฆुเคฒ เคธ्เค•ूเคฒ เค•े เคคीเคจ-เคชीเฅिเคฏों เค•े เค…เคตिเคฆ्เคฏा-เคตिเคจाเคถเค• เคฌเฅœเคตाเคจเคฒ เคคुเคฒ्เคฏ เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคถिเคฐीเคทเคšंเคฆ्เคฐ เคฎुเค–ोเคชाเคง्เคฏाเคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคตिเคท्เค•ृเคค 'เค•เคฐ्เคฎเคฏोเค— เค•ा เคฐเคนเคธ्เคฏ- Be and Make' เคฏा 'Secret Of Success : "I am best taught by teaching others !" เค•े เคฎเคฐ्เคฎ เค•ो เคธเคฎเคเค•เคฐ เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เค•े ' Leadership-Training Tradition เคฎें เคœीเคตเคจเคฎुเค•्เคค เคถिเค•्เคทเค•, เคจेเคคा เคฏा เคชैเค—เคฎ्เคฌเคฐ เคฌเคจเคจे เค”เคฐ เคฌเคจाเคจे เค•ी เคชเคฆ्เคงเคคि เคฎें เคช्เคฐเคถिเค•्เคทिเคค เคนोเค•เคฐเค…เคชเคจी เค…เคจ्เคคเคฐ्เคจिเคนिเคค เคฆिเคต्เคฏเคคा (Oneness เคฏा เคธिंเคนเคค्เคต) เค•ो เคœाเค—्เคฐเคค เค•เคฐ เคธ्เคตเคฏं เคญเคฏ-เคถूเคจ्เคฏ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคนुเค เคฌिเคจा - 1000 เคคेเคœเคธ्เคตी เคฎเคจुเคท्เคฏ-เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•ा เค”เคฐ เค•ोเคˆ เค‰เคชाเคฏ เคจเคนीं เคนै। ]  

       เค…เคชเคจे เคธिंเคนเคตिเค•्เคฐเคฎ เคธे เคญाเคฐเคค เค•ी เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•े เคธเคฎाเคงाเคจ เค•ी เคชเคฆ्เคงเคคि เค•ो เคธเคฎเคเคจे เค•े เคฒिเค เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•े เคธเคชเคจों เค•ा เคคेเคœเคธ्เคตी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจเคจे เค”เคฐ เคฌเคจाเคจे เค•ा เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐเคคि เคตเคฐ्เคท เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคฏोเคœिเคค เค›ः เคฆिเคตเคธीเคฏ (3 เคฆिเคตเคธीเคฏ,1 เคฆिเคตเคธीเคฏ) เคถिเคตिเคฐ เคฎें เคนเคฎเคฒोเค—  1500 เคญाเคˆ เคถाเคฎिเคฒ เคนोเคคे เคนैं। เคเค• เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคเค•เคค्เคฐ เคนोเคคे เคนैं, เค‡เคคเคจा เค•เคท्เคŸ เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं, เค•ुเค› เค…เค–ाเคฆ्เคฏ เคญोเคœเคจ เค•เคฐเคจा เคชเฅœเคคा เคนैं, เค…เคค्เคฏเคงिเค• เค ंเคก เคชเฅœเคจे เคธे เคธोเคจे เคฎें เค•เค िเคจाเคˆ เคนोเคคी เคนै, เคซिเคฐ เค•्เคฒाเคธ เคฎें เคธुเคฌเคน เคธे เคฒेเค•เคฐ เคฐाเคค เคคเค• เคฒเค—ाเคคाเคฐ เคฌैเค े เคญी เคฐเคนเคจा เคชเฅœเคคा เคนै। เคฏเคน เคธเคฌ เคเคธे เคนी เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै -เคญाเคˆ। เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคฏเคน เคตाเคฐ्เคทिเค• เคฏुเคตा เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ-เคถिเคตिเคฐ เคเค• เคฌเคนुเคค เคฌเฅœी เคธाเคงเคจा-เคธ्เคฅเคฒी เคนै, เคฏเคน เคนเคฎ เคธเคฌों เค•े เคคเคชเคธ्เคฏा เค•ा เค•्เคทेเคค्เคฐ เคนै। เคฆेเคถ-เคช्เคฐेเคฎ เค•ी เคœो เค…เค—्เคจि เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เคน्เคฐเคฆเคฏ เคฎें เคœเคฒ เคฐเคนी เคฅी, เคฏเคนाँ เค†เค•เคฐ เค‰เคธी เค…เค—्เคจि เค•ो เคนเคฎ เค…เคชเคจे เคน्เคฐเคฆเคฏ เคฎें เคญी เคœเคฒा เคฒेंเค—े। เคนเคฎเคฒोเค— เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เค•ो เค‡เคคเคจे เคธुเคจ्เคฆเคฐ เคขंเค— เคธे เค—เค िเคค เค•เคฐेंเค—े, เคœिเคธเคธे เค‰เคธเค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เคธเคฎाเคœ เค”เคฐ เคฆेเคถ เค•े เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เค•े เคฒिเค เคนो เคธเค•े। เคนเคฎें เค…เคชเคจा เคœीเคตเคจ เคเคธा เคฌเคจाเคจा เคชเฅœेเค—ा, เคœिเคธเคธे เคฎैं เคธเคญी เคธे เคช्เคฐेเคฎ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเค•्เคทเคฎ เคนो เคธเค•ूँ। เคธเคฎाเคœ เคฎें เคœो เคชिเค›เคก़े เคนैं, เคœो เคชीเคก़िเคค เคนैं, เคœो เค‰เคค्เคชीเคก़िเคค เคนैं, เคฎैं เค‰เคจเค•े เคจिเค•เคŸ เค–เคก़ा เคนो เคธเค•ूँ। 

       เคฏเคฆि เคฎैं เค…เคชเคจा เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคœीเคตเคจ เคจ्เคฏोเค›ाเคตเคฐ เค•เคฐเค•े เคญी เคเคธा เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจ เคธเค•ूँ, เค”เคฐ เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เคเค• เคต्เคฏเค•्เคคि เค•े เคญीเคคเคฐ เคญी เค‰เคธ เค†เค— เค•ो  เคช्เคฐเคœ्เคตเคฒिเคค เค•เคฐ เคธเค•ूं, [เค‰เคธे เคฏเคน เคธเคฎเคा เคธเค•ूँ เค•ि เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค•्เคฏा เคนै , เคตिเคตेเค• เค•्เคฏा เคนै, เค”เคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ा เคœीเคตเคจ เคธाเคฐ्เคฅเค• เค•ैเคธे เคนोเคคा เคนै ?] เคคเคญी เคฎेเคฐा เคœीเคตเคจ เคญी เคธाเคฐ्เคฅเค• เคนो เคธเค•ेเค—ा। เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคต เค•ो เคฏเคน เคธเคฎเคा เคฆो เค•ि 'เคฎเคจुเคท्เคฏ' (เคญเคฏเคถूเคจ्เคฏ) เคฌเคจ เคœाเคจा เค•ोเคˆ เคธाเคงाเคฐเคฃ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงि เคจเคนीं เคนै, เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฎเคจ เค”เคฐ เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•ा เค—ुเคฒाเคฎ เคจเคนीं เคนै, เค•्เคฏोंเค•ि เคฎเคจुเคท्เคฏ เคชเคถु เคจเคนीं เคนै। เคฎैंเคจे เคฎाเคจเคต-เคถเคฐीเคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคจเคนीं เคงाเคฐเคฃ เค•िเคฏा เคฅा เค•ि เคœเคจ्เคฎ เคฒिเคฏा, เค•ुเค› เคถिเค•्เคทा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•ी, เคชैเคธा เค•เคฎाเคฏा, เคถाเคฆी เค•ी เค”เคฐ เคธเคจ्เคคाเคจ เคชैเคฆा เค•िเคฏा , เค”เคฐ เคซिเคฐ เคเค• เคฆिเคจ เคšเคฒ เคฌเคธा ? เคธिเคฐ्เคซ เค‡เคคเคจा เคธเคฌ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคคो เคฎैंเคจे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคถเคฐीเคฐ เคงाเคฐเคฃ เคจเคนीं เค•िเคฏा เคฅा। เคœिเคจ เคฒोเค—ों เค•ा เคœीเคตเคจ เคฌเคธ เคฏเคนी เคธเคฌ เค•เคฐเค•े เคธเคฎाเคช्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै, เคตे เค…เคญाเค—े เคนैं, เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคฌเคฆเค•िเคธ्เคฎเคค เคนैं। ......  เคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•เคนเคคे เคฅे เคฏเคฆि เคฎाเคจเคต เคถเคฐीเคฐ เคฎें เคœเคจ्เคฎ เคฒिเค เคนो เคคो เคเค• เคจिเคถाเคจी (PR) เค…เคตเคถ्เคฏ เค›ोเฅœ เคœाเค“ !  เคœिเคคเคจे เคฆिเคจों เคคเค• เค”เคฐ เคœीเคตिเคค เคนूँ เค‰เคคเคจे เคฆिเคจों เคคเค• เคฎैं เคœो เค•ुเค› เคญी เค•เคฐूँเค—ा เคตเคน (เคจिเคท्เค•ाเคฎ?) เค•เคฐ्เคฎ เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เคเค• เคต्เคฏเค•्เคคि เค•े เคน्เคฐเคฆเคฏ เคชเคฐ เคคो เค…เคชเคจा เคจिเคถाเคจ เค…เคตเคถ्เคฏ เค›ोเฅœेเค—ा। 

     เคœैเคธे เค•िเคธी เคจे เคชूเค›ा เคฅा เค•ि เคเคธा เคชाเค เคšเค•्เคฐ เค•ैเคธे เค•िเคฏा เคœाเค เค•ी เค‰เคธเค•ा เคช्เคฐเคญाเคต เคธเคญी เคธเคฆเคธ्เคฏों เคชเคฐ เคชเฅœे ? เคฌเคธ เคเคธे เคนी เค•ी เคคुเคฎ เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เค•ो เค‡เคคเคจे เคธुเคจ्เคฆเคฐ เคฐूเคช เคธे เค—เค िเคค เค•เคฐो, เคคाเค•ि  เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคœीเคตเคจ เค•ो เคฆेเค–เค•เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคฆเคธ เคฒोเค—ों เค•ो เค…เคš्เค›ा เคจाเค—เคฐिเค• (เค•เคฐ्เคฎเค  -เค•เคฐ्เคฎเคฏोเค—ी) เค”เคฐ เคช्เคฐเคฌुเคฆ्เคง เคจेเคคा เคฌเคจเคจे เค•ी เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो เคธเค•े। [เค•เคฐ्เคฎ ? เคจिःเคธ्เคตाเคฐ्เคฅ เค•เคฐ्เคฎ- เค•्เคฏोंเค•ि "I am best taught by teaching others !" เคฎैं เคฆूเคธเคฐों เค•ो เคชเฅाเค•เคฐ เคธ्เคตเคฏं เคธเคฌเคธे เค…เคš्เค›ा เคธीเค–เคคा เคนूँ।] เคœिเคธ เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคธเคฆเคธ्เคฏों เค•ो Be and Make เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคฎें เค•เคฐ्เคฎเคฏोเค—ी เคฏा เคจिःเคธ्เคตाเคฐ्เคฅी เคจेเคคा เคฌเคจเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐेเคฐिเคค เคจเคนीं เค•เคฐเค•े เคธिเคฐ्เคซ เคฐिเคฒीเคซ-เคตเคฐ्เค•, เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคฐเคฎ, เคชूเคœाเคชाเค  เค”เคฐ เค–िเคšเฅœी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคตिเคคเคฐเคฃ เคชเคฐ เค…เคงिเค• เคง्เคฏाเคจ เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคนै, เค‰เคธ เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เค•เคฐ्เคฎเคฏोเค—ी เคฌเคจเคจे เค”เคฐ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฌเคฆเคฒे เคคเคฅाเค•เคฅिเคค 'เคญเค•्เคค 'เคฒोเค—ों เค•ा เคเค• เคฆเคฒ เคคैเคฏाเคฐ เคนो เคœाเคคा เคนै। 

        เคตैเคธे เคชाเค เคšเค•्เคฐ เคฏा เค•ेंเคฆ्เคฐ เค•ा เค•ोเคˆ เคฒाเคญ เคจเคนीं เคนै। เคตे เคฒोเค— เคค्เคฏाเค— เค”เคฐ เคธेเคตा เค•ी เคธाเคงเคจा เค•िเคฏे เคฌिเคจा เคธीเคงा เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคœ्เคžाเคจ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं। เคฌ्เคฐเคน्เคฎ เค•ा เคฏเคฆि เคถเคฌ्เคฆाเคฐ्เคฅ เค•เคฐें เคคो เค‰เคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนोเคคा เคนै -เคฌृเคนเคค। เค…เคฐ्เคฅाเคค เค…เคจเคจ्เคค เคคเค• เคตिเคธ्เคคृเคค เคน्เคฐเคฆเคฏ เคตाเคฒा เคฎเคจुเคท्เคฏ-เคœो เค•เคฐोเฅœों เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•े เคฒिเค เคฐोเคคा เคนो เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคฆुःเค–-เคคเค•เคฒीเคซ เค•ो เคฆूเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ी เคคीเคต्เคฐ เคต्เคฏाเค•ुเคฒเคคा เคธे เคญเคฐा เคนुเค† เคนो ! เคตैเคธे เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐो। เคตैเคธे เคฎเคจुเคท्เคฏों เค•ो เคธंเค—เค िเคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐो- เค‰เคจเคฎें เคช्เคฐाเคฃ เคซूँเค• เคฆो । 

     เคธंเค—เค เคจ เค•े เคธเคญी เคธเคฆเคธ्เคฏों เค•ी เค‡เคš्เค›ा เค•ो เคเค• เคชूเคฐ्เคต เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เค‰เคชाเคฏ เคธे เคเค• เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เคฒเค•्เคท्เคฏ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคจिเคฐ्เคฆिเคท्เคŸ เคฐเค–ो। เคเคธा เคจเคนीं เค•เคฐเคจे เคธे เคฆेเคถ เค•े เคœो เคฆीเคจ -เคฆुःเค–ी เคจाเค—เคฐिเค• เคนैं เค‰เคจเค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เค•ैเคธे เค•เคฐोเค—े ? เคฏเคน เคฌाเคค เค‰เคจ्เคนें เคธเคฎเคाเค“ ! เคฏเคฆि เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เค…เคชเคจा เคœीเคตเคจ เค‰เคจ्เคจเคค เคจเคนीं เคนो, เคคो เคคुเคฎ เคฆूเคธเคฐों เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เค•ैเคธे เค•เคฐोเค—े ? เค…เคชเคจे เคฆूเคธเคฐे เคญाเค‡เคฏों เค•ी เคธेเคตा เคฎैं เค•ैเคธे เค•เคฐूँ - เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคต्เคฏाเค•ुเคฒ เคนोเค“। เค–ुเคฆ เคฎเคจुเคท्เคฏเคค्เคต เค…เคฐ्เคœเคจ เค•เคฐเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐो। เคฎเคจुเคท्เคฏเคค्เคต เค…เคฐ्เคœเคจ เค…เคฐ्เคฅाเคค เคชเคตिเคค्เคฐเคคा-เค…เคฐ्เคœเคจ เคฆेเคน เคฐूเคชी เคฆेเคตाเคฒเคฏ เค•ो เคชเคตिเคค्เคฐ เคฐเค–ो। เคฏเคน เคฎाเคจเคต เคถเคฐीเคฐ เคนी เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•ा เคธเคฌเคธे เคฌเฅœा เคฎंเคฆिเคฐ เคนै। เค…เคจ्เคฏ เคธเคญी เคˆเคถ्เคตเคฐ เคคो เค•เคฒ्เคชเคจा เคนैं, เค‰เคจเค•े เคธाเคฐे  เคฐूเคช เคคो เค•ाเคฒ्เคชเคจिเค• เคนै। เค•िเคจ्เคคु เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคธเคฎ्เคฎुเค– เคœो เคฎเคจुเคท्เคฏ เค–เฅœा เคนै เคตเคน เคคो เค•ाเคฒ्เคชเคจिเค• เคจเคนीं เคนै। เคตเคน เคคो เคตाเคธ्เคคเคตिเค• เคนै। เคฏเคฆि เค‰เคธ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฎें เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•ो เคจเคนीं เคฆेเค– เคธเค•े - เคคो เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•ो เค–ोเคœเคจे เค•เคนाँ เคœाเค“เค—े ? (เคธांเคตเคฐिเคฏा เคฎเคจ เคญाเคฏा เคฐे เค•ाเคนू เคฎें เค…เคนเคฎเคฆ, เค•ाเคนू เคฎें เคˆเคธा, เค•ाเคนू เคฎें เคฐाเคฎ เค•เคนाเคฏा เคฐे ।) เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคจे เค•เคนा เคนै -เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฎाเคค्เคฐ เค•े เคญीเคคเคฐ เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•ो เคฆेเค–เคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐो -  “เคตैเคฆिเค• เคงเคฐ्เคฎ เค•ी เคฆृเคท्เคŸि- เคฎें เคธเคญी เคช्เคฐाเคฃी เคธเคฎाเคจ เคนैं”  .... (เคเค• เคนी เค…เคจेเค• เคฌเคจ เค—เคฏा เคนै เค‡เคธीเคฒिเค)

"เคฎिเคค्เคฐเคธ्เคฏाเคนं เคšเค•्เคทुเคทा เคธเคฐ्เคตाเคฃि เคญूเคคाเคจि เคธเคฎीเค•्เคทे। เคฎिเคค्เคฐเคธ्เคฏ เคšเค•्เคทुเคทा เคธเคฎीเค•्เคทाเคฎเคนे।"

(-เคฏเคœुเคฐ्เคตेเคฆ 36/18)

เคธเคญी เคช्เคฐाเคฃी เคฎुเคे เคฎिเคค्เคฐ (เคช्เคฐेเคฎ) เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคฆेเค–ें!

เคฎैं เคธเคญी เคช्เคฐाเคฃिเคฏों เค•ो เคฎिเคค्เคฐ (เคช्เคฐेเคฎ) เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคฆेเค–ूं!

เคนเคฎ เคธเคญी เคช्เคฐाเคฃीเคฏों เค•ो เคฎिเคค्เคฐ (เคช्เคฐेเคฎ) เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคฆेเค–ें! 

เคฎुเคเคธे เค•เคญी เค•िเคธी เค•ा เคฌुเคฐा เคจ เคนो....

เคฎैं เค…เคธเคนाเคฏों เค•ा เคธเคนाเคฏเค• เคฌเคจूं, ..... เคธเคฌเค•ा เคธेเคตเค• เคฌเคจूं।

' เคฌเคนुเคฐूเคชे เคธเคฎ्เคฎुเค–े เคคोเคฎाเคฐ เค›ाเฅœि เค•ोเคฅाเคฏ เค–ूंเคœिเค›ो เคˆเคถ्เคตเคฐ ?

 เคœीเคตे เคช्เคฐेเคฎ เค•เคฐे เคœेเคˆเคœเคจ เคธेเคˆ เคœเคจ เคธेเคตेเคš्เค›े เคˆเคถ्เคตเคฐ ! "

เคต्เคฏเคฐ्เคฅ เคนै เค–ोเคœ เค•ाเคฒ्เคชเคจिเค• เคฐूเคชों เคฎें,

เคฌเคนु เคฐूเคชों เคฎें เค–เฅœे เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เค†เค—े , เค”เคฐ เค•เคนाँ เคนैं เคˆเคถ ?

 เคœिเคต-เคช्เคฐेเคฎ เคœिเคธเคจे เค•िเคฏा, เค‰เคธเค•ी เคธेเคตा เคชाเคคे เคœเค—เคฆीเคถ ! [9 /325] 

      เค‡เคธीเคฒिเค เคฎैं เค•िเคธी เค•ो เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•ी เคชूเคœा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคจเคนीं เค•เคนเคคा เคนूँ। เคชूเคœा เค•เคฐเคจा เคคो เคฆूเคฐ เค•ी เคฌाเคค เค‰เคจเค•ी เคญเค•्เคคि เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคญी เคจเคนीं เค•เคนเคคा เคนूँ। เคธ्เคตाเคฎीเคœी เคธे เคช्เคฐेเคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค•เคนเคคा เคนूँ। เคฏเคฆि เคธเคฌเคธे เค…เคชเคจा เค•ोเคˆ เคฆोเคธ्เคค, เคฆाเคฐ्เคถเคจिเค• เค”เคฐ เคฎाเคฐ्เค—เคฆเคฐ्เคถเค• เคฌเฅœा เคญाเคˆ เคนै - เคคो เคตे เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคนी เคนैं ! เค‡เคธ เคคเคฅ्เคฏ เค•ो เคธเคฎเคเคจा เคธीเค–ो। เคธ्เคตाเคฎीเคœी เค•เคนीं เคšเคฒे เคจเคนीं เค—เค เคนैं। เคœैเคธे เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค•เคนा เคฅा - "เคนो เคธเค•เคคा เคนै เคฎैं เค…เคชเคจे เคถเคฐीเคฐ เค•ो เคœीเคฐ्เคฃ เคตเคธ्เคค्เคฐ เค•ी เคคเคฐเคน เคค्เคฏाเค— เคฆूँ , เค•िเคจ्เคคु เคฎเคจुเคท्เคฏों เค•ो เค…เคจुเคช्เคฐेเคฐिเคค เค•เคฐเคจा เคคเคฌเคคเค• เคจเคนीं เค›ोเฅœूँเค—ा , เคœเคฌเคคเค• เคตिเคถ्เคต เค•े เคธเคญी เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฏเคน เคจเคนीं เคœाเคจ เคฒेเคคे เค•ि เคตे เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•े เคธाเคฅ เค…เคญिเคจ्เคจ เคนैं। " เค‡เคธ เคฌाเคค เคชเคฐ เคตिเคถ्เคตाเคธ เค•เคฐเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐो। เคญเค—เคตाเคจ เค•เคนाँ เคฐเคนเคคे เคนैं , เคธ्เคตเคฐ्เค— เคฎें เคฐเคนเคคे เคนोंเค—े เคฏा เค•เคนीं เค”เคฐ เคฎंเคฆिเคฐ-เคฎเคธ्เคœिเคฆ -เค—िเคฐเคœा เคฎें เคฐเคนเคคे เคนोंเค—े ? เคญเค—เคตाเคจ เคนी เคœाเคจเคคे เคนैं। เค•िเคจ्เคคु เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคญीเคคเคฐ เคญเค—เคตाเคจ เคนैं-เค‡เคธเค•ी เค–ोเคœ เค•เคฐो।  -เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคจे เคคीเคฐ्เคฅ เคœाเค•เคฐ เคญเค—เคตाเคจ เค•ो เค–ोเคœเคจे เค•ी เคธीเค– เคจเคนीं เคฆी เคนै।  (26.06 minute) 

      เคเค• เคธंเคจ्เคฏाเคธी เคจे เค•เคฐ्เคฎเคฏोเค— เค•े เคตिเคทเคฏ เคชเคฐ เคšเคฐ्เคšा เค•เคฐเคคे เคนुเค เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคฆ्เคตाเคฐा เค•เคฅिเคค เคเค• เคฌเคนुเคค เคธुเคจ्เคฆเคฐ เค•เคนाเคจी  'เคกเค•ैเคค เค•ा เคคीเคฐ्เคฅ-เคธ्เคจाเคจ ' เค•ा เค‰เคฒ्เคฒेเค– เค•िเคธी เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฎें เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฒिเค–ा เคฅा- " เค•िเคธी เค—ाँเคต เคฎें เคเค• เคธंเคจ्เคฏाเคธी เคตाเคธ เค•เคฐเคคे เคฅे। เค‰เคจเค•ी เค•ुเคŸिเคฏा เค—ाँเคต เค•े เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เค…เคจ्เคคिเคฎ เค›ोเคฐ เคชเคฐ เคฅी। เค‰เคธเค•े เค†เค—े เค˜เคจเค˜ोเคฐ เคœंเค—เคฒ เคชเฅœเคคा เคฅा। เค‰เคธी เค—ाँเคต เคฎें เคเค• เค”เคฐ เคต्เคฏเค•्เคคि เคฐเคนเคคा เคฅा -เคœिเคธเค•ा เคชेเคถा เคนी เคกเค•ैเคคी เค•เคฐเคจा เคฅा। เค‰เคธเคจे เค•เคˆ เคกाเค•ा เคกाเคฒा เคฅा। เค‡เคธी เค•्เคฐเคฎ เคฎें เค‰เคธเคจे เค•เคˆ เค–ूเคจ เคญी เค•िเคฏे เคฅे। เคœเคฌ เค‰เคธเค•ी เค‰เคฎ्เคฐ เค…เคงिเค• เคนुเคˆ เคคो เค‰เคธเค•े เคฎเคจ เคฎें เคตिเคšाเคฐ เค†เคฏा เค•ि เคฏे เคธเคฌ เค•ाเคฐ्เคฏ -เคกाเค•ा เคกाเคฒเคจा, เคนเคค्เคฏा เค•เคฐเคจा เค ीเค• เค•ाเคฐ्เคฏ เคจเคนीं เคนै। เคฅोเฅœा เคฎเคจ เคฎें เคชเคถ्เคšाเคคाเคช เคญी เคนुเค† เค•ि เคเคธा เค•ाเคฐ्เคฏ เค…เคฌ เค”เคฐ เคจเคนीं เค•เคฐूँเค—ा , เคฒेเค•िเคจ เคชเคนเคฒे เคœो เคชाเคช เคนो เคšुเค•े เคนैं -เค‰เคจเค•ा เคช्เคฐाเคฏเคถ्เคšिเคค เค•ैเคธे เค•िเคฏा เคœाเคฏे ? เค‰เคธเคจे เคธाเคงु เคฎเคนाเคฐाเคœ เค•े เคชाเคธ เคœाเค•เคฐ เคนाเคฅ เคœोเฅœเค•เคฐ เคชूเค›ा- " เคฎเคนाเคฐाเคœ เคฎैं เคเค• เคญเคฏंเค•เคฐ เคกเค•ैเคค เคนूँ, เค•เคˆ เคกाเค•े เคกाเคฒे เคนैं , เค…เคจेเค•ों เคฎเคจुเคท्เคฏों เค•ी เคนเคค्เคฏा เค•ी เคนै। เค•िเคจ्เคคु เค…เคฌ เคฏเคน เคธเคฌ เค…เคš्เค›ा เคจเคนीं เคฒเค—เคคा เคนै। เคฎैं เคฏเคนाँ เค†เคชเค•े เค†เคถ्เคฐเคฎ เคฐเคนเคจा เคšाเคนเคคा เคนूँ , เค•्เคฏा เคฎुเคे เคฐเคนเคจे เคฆेंเค—े ? เค†เคถ्เคฐเคฎ เค•ा เคญी เค•ुเค› เค•ाเคฐ्เคฏ เค†เคฆि เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค•เคฐूँเค—ा। เคธाเคงु เคฒोเค— เคคो เค‰เคฆाเคฐ เคน्เคฐเคฆเคฏ เค•े เคนोเคคे เคนी เคนैं, เค•िเคธी เค•े เคฆोเคท เค•ो เคจเคนीं เคฆेเค–เคคे। เคธाเคงु เคฌोเคฒे เค ीเค• เคนै เคฐเคน เคœाเค“। เค•ुเค› เคฆिเคจों เคคเค• เค•ुเคŸिเคฏा เคฎें เคฐเคนเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคกเค•ैเคค เคจे เค•เคนा ,  เคฎैंเคจे เคฌเคนुเคค เคธे เคชाเคช เค•िเคฏे เคนैं, เค”เคฐ เคธुเคจा เคนै เค•ि เคตिเคญिเคจ्เคจ เคคीเคฐ्เคฅों  เคฎें เคธ्เคจाเคจ เค•เคฐเคจे เคธे เคชाเคช เคงुเคฒ เคœाเคคे เคนैं। เค…เคคः เคฎैं เคญी เคคीเคฐ्เคฅाเคŸเคจ -เคธ्เคจाเคจ เค•เคฐเค•े เคฆेเค–เคจा เคšाเคนเคคा เคนूँ। เคฎुเคे เคคीเคฐ्เคฅ เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा เคนो เคฐเคนी เคนै। เค•्เคฏा เคฎैं เคœाเคŠँ ? เคธाเคงु เคฌोเคฒे เคฏเคฆि เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เค‡เคš्เค›ा เคนै เคคो เคœाเค“;  เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เคฌเคคाเค“ เค•ि เคคीเคฐ्เคฅ-เคธ्เคจाเคจ เค†เคฆि เคธे เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคชाเคช เคฎिเคŸ เค—เค เคฏा เคจเคนीं -เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคคुเคฎ เคธเคฎเคोเค—े เค•ैเคธे ?

      เคกเค•ैเคค เคจे เคธोเคšा , เค ीเค• เคฌाเคค เคนै। เคฎेเคฐे เคชाเคช เคฎिเคŸे เคฏा เคจเคนीं -เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคฎैं เค•ैเคธे เคœाเคจ เคชाเค‰ँเค—ा?  เคธाเคงु เคฌोเคฒे เคคुเคฎ - เคเค• เค•ाเคฎ เค•เคฐो, เคธเฅžेเคฆ เค•เคชเฅœे เค•ा เคเค• เคŸुเค•เฅœा เคฒे เค†เค“। เคตเคน เคกเค•ैเคค เค†เคงा เค—เคœ  เคธเฅžेเคฆ เค•เคชเฅœे เค•ा เคเค• เคŸुเค•เฅœा เคฒे เค†เคฏा। เคธाเคงु เคฌोเคฒे เคตเคนाँ เคฆाเคตाเคค เคฐเค–ा เคนै , เค‰เคธเค•ी เคธ्เคฏाเคนी เค‡เคธ เค•เคชเฅœे เคชเคฐ เค‰เฅœेเคฒ เคฆो। เคกเค•ैเคค เคจे เคตैเคธा เคนी เค•िเคฏा। เค…เคš्เค›ा เคœเคฌ เคคो เคฏाเคค्เคฐा เคชเคฐ เคœाเค“เค—े เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคธाเคฅ เค•ोเคˆ เคชोเคŸเคฒी เคญी เคฐเคนेเค—ी เคนी। เค‡เคธ เค•เคชเฅœे เค•ो เค‰เคธी เคชोเคŸเคฒी เคฎें เคกाเคฒ เคฆो, เค”เคฐ เคœเคฌ เค•เคญी เค•िเคธी เคคीเคฐ्เคฅ เคธ्เคฅाเคจ เคฎें เคธ्เคจाเคจ เค•เคฐो เคคो, เคฌाเคฆ เคฎें เค‡เคธे เคชोเคŸเคฒी เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•ाเคฒ เค•เคฐ เคฆेเค– เคฒेเคจा। เคฏเคฆि เค•เคชเฅœा เค•ाเคฒा เคนी เคฐเคนे เคคो เคธเคฎเคเคจा เค•ि เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคชाเคช เค…เคญी เคฎिเคŸे เคจเคนीं เคนैं। เค”เคฐ เคœเคฌ เคชाเคช เคฎिเคŸ เคœाเคฏेเค—ा เคคो เคฆेเค–ोเค—े เค•ी เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เค•เคชเฅœा เคซिเคฐ เคธे เคธเฅžेเคฆ เคนो เค—เคฏा เคนै। "

    เค…เคฌ, เคตเคน เคกเค•ैเคค เคจिเค•เคฒ เคชเฅœा เคคीเคฐ्เคฅाเคŸเคจ เค•เคฐเคจे। เคœเค—เคน เคœเค—เคน เคคीเคฐ्เคฅों เค•ा เคฆเคฐ्เคถเคจ -เคธ्เคจाเคจ เค•เคฐเคคा เค”เคฐ เคธ्เคจाเคจ เค•े เคฌाเคฆ เค…เคชเคจी เคชोเคŸเคฒी เค–ोเคฒ เค•เคฐ เคฆेเค–เคคा เคคो เคชाเคคा เค•ि เคตเคน เค•เคชเฅœा เคตैเคธे เคนी เค•ाเคฒा เค•ा เค•ाเคฒा เคนी เคชเฅœा เคนुเค† เคนै। เคœเคฌ เค•เคˆ เคคीเคฐ्เคฅों เคฎें เคธ्เคจाเคจ เค•े เคฌाเคฆ เคญी เค•ाเคฒिเค– เคจเคนीं เคฎिเคŸी เคคो เค‰เคฆाเคธ เคนोเค•เคฐ เคตเคน เคตाเคชเคธ เคฒौเคŸเคจे เคฒเค—ा। เคตाเคชเคธ เคฒौเคŸเคคे เคธเคฎเคฏ เคฐाเคธ्เคคे เคฎें เคเค• เค˜เคจा เคœंเค—เคฒ เคญी เคชाเคฐ เค•เคฐเคจा เคชเฅœा। เคœเคฌ เคตเคน เคœंเค—เคฒ เคธे เค—ुเคœเคฐ เคฐเคนा เคฅा เคคो เค‰เคธे เค•िเคธी เคธ्เคค्เคฐी เค•ा เค†เคฐ्เคคเคจाเคฆ เคธुเคจाเคˆ เคชเฅœी - "เคฌเคšाเค“ ,เคฌเคšाเค“। " เคตเคน เค‰เคธी เค†เคตाเคœ เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคšเคฒ เคชเฅœा। เคตเคนाँ เคชเคนुँเคšเค•เคฐ เค‰เคธเคจे เคฆेเค–ा เค•ि เค•ुเค› เคกเค•ैเคค เคฒोเค— เคเค• เคจเคต-เคตिเคตाเคนिเคคा เคธ्เคค्เคฐी เค•ो เคชेเฅœ เคธे เคฌाँเคงเค•เคฐ เค‰เคธเค•ा เคธोเคจे เค•ा เค—เคนเคจा เค†เคฆि เคฒूเคŸ เคฐเคนे เคนैं। เคฏเคน เคฆेเค–เค•เคฐ เค‰เคธ เคคीเคฐ्เคฅाเคŸเคจ เค•เคฐเค•े เคฒौเคŸเคคे เคนुเค เคกเค•ैเคค เค•े เคฎเคจ เคฎें เคฏเคน เคตिเคšाเคฐ เค†เคฏा เค•ि เค‡เคธ เค…เค•ेเคฒी เคธ्เคค्เคฐी เค•ो เคฌเคšाเคจा เคนी เคนोเค—ा। เค‰เคธเค•ो เคตเคนाँ เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เค—िเคฐी เคนुเคˆ เคเค• เค•ुเคฒ्เคนाเฅœी เคชเคฐ เคจเคœเคฐ เคชเฅœी , เคœो เค‰เคจ เคกाเค•ुเค“ं เค•ी เคนी เคฅी। เค‰เคธเคจे เค†เคต เคฆेเค–ा เคจ เคคाเคต-เคฌเคธ เค•ुเคฒ्เคนाเฅœी เค‰เค ाเคฏा เค”เคฐ- เคกเค•ैเคค เค•े เคธिเคฐ เคชเคฐ เคตाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนुเค เค‰เคธเค•े เคฎुเค– เคธे เคฌเคฐเคฌเคธ เคจिเค•เคฒ เคชเฅœा - 'เคœเคนाँ 52 เคตां เคตเคนाँ 53 เคตां !'  เคฎाเคจे เคœैเคธे 52 เค–ूเคจ เคชเคนเคฒे เค•िเคฏे เคฅे , เคตเคนीँ เคเค• เค–ूเคจ เค”เคฐ เคธเคนी !  เค‰เคงเคฐ เคกाเค•ू เค•ा เคธिเคฐ เคซเคŸ เค—เคฏा เคฅा -เค‰เคธเค•ी เคนाเคฒเคค เคฆेเค–เค•เคฐ เคธเคฌ เคกเค•ैเคค เคญाเค— เค–เฅœे เคนुเค। เคคเคฌ เค‰เคธเคจे เค‰เคธ เคธ्เคค्เคฐी เค•ा เคฌंเคงเคจ เค–ोเคฒ เคฆिเคฏा เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคธเคญी เค—เคนเคจों เค•ो เคเค• เคชोเคŸเคฒी เคฎें เคฌांเคงเค•เคฐ เค‰เคธเค•े เคนाเคฅों เคฎें เคฐเค– เคฆिเคฏा। เคซिเคฐ เค‰เคธเค•ा เคจाเคฎ-เคชเคคा เค†เคฆि เคชूเค›เค•เคฐ เค‰เคธे เคธเค•ुเคถเคฒ เค˜เคฐ เค•े เคจिเค•เคŸ เคชเคนुँเคšाเค•เคฐ, เคธाเคงु เค•ी เค•ुเคŸिเคฏा เคฎें เคตाเคชเคธ เคฒौเคŸ เค†เคฏा। 

          เคœเคฌ เคตเคน เคธाเคงुเคœी เคธे เคฎिเคฒा เคคो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‰เคธเค•े เคšेเคนเคฐे เค•ो เคฒเคŸเค•ा เคนुเค† เคฆेเค–ा , เคคเคฌ เคชूเค›ा - เค•เคนो เค•्เคฏा เคธเคฎाเคšाเคฐ เคนै ? เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคชाเคช เคฎिเคŸे เคฏा เคจเคนीं ? เคคเคฌ เค‰เคธ เคกเค•ैเคค เคจे เคฌเคนुเคค เคฆुเค–ी เคนोเค•เคฐ เค•เคนा - " เคฎเคนाเคฐाเคœ ! เคชाเคช เคฎिเคŸเคจा เคคो เคฆूเคฐ เค•ी เคฌाเคค เคนै, เค”เคฐ เคเค• เคจเคฏा เค–ूเคจ เค•เคฐ เค†เคฏा เคนूँ। " เคซिเคฐ เค‰เคธเคจे เคธाเคงु เค•ो เคชूเคฐी เคฐाเคฎเค•เคนाเคจी เคธुเคจा เคฆी। เคคเคฌ เคธाเคงु เคจे เค•เคนा- เค…เคš्เค›ा เคคुเคฎ เค…เคฌ เคœเคฐा เค…เคชเคจी เคชोเคŸเคฒी เคธे เค‰เคธ เค•ाเคฒिเค– เคฒเค—े เค•เคชเฅœे เค•ो เคจिเค•ाเคฒ เค•เคฐ เคฆेเค–ो เคคो। " เคœเคฌ เค‰เคธเคจे เคชोเคŸเคฒी เคธे เค‰เคธ เค•เคชเฅœे เค•ो เคจिเค•ाเคฒा เคคो เคฆेเค–ा - เคชूเคฐा เค•เคชเฅœा เคธเฅžेเคฆ เคนो เคšुเค•ा เคฅा, เค‰เคธ เคชเคฐ เคธ्เคฏाเคนी เค•ी เค•ोเคˆ เคฆाเค— เคญी เคจเคนीं เคฅी !  เคนเคฎเคฒोเค— เคฒोเค• เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคฎें เค‡เคธ เค•เคนाเคตเคค 'เคœเคนाँ 52 เคตां เคตเคนीं 53 เคตां !' เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคˆ เค…เคฐ्เคฅों เคฎें เค•เคฐเคคे เคนैं। เค•िเคจ्เคคु เค‡เคธ เค•เคนाเคจी เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธाเคงु เคฎเคนाเคฐाเคœ เคจे เค‰เคธ เคกเค•ैเคค เค•ो เค•เคฐ्เคฎเคฏोเค— เค•े เคฐเคนเคธ्เคฏ เค•ो เคญเคฒเคญाँเคคि เคธเคฎเคाเคฏा  เค•ि - เคœो เค–ूเคจ เคคुเคฎเคจे เค…เคญी เค…เคญी เค•िเคฏा เคนै , เคตเคน เค–ूเคจ เค•เคฐเคจा เคนी เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เค•เคฐ्เคคเคต्เคฏ เคฅा।  เค•्เคฏोंเค•ि เคคुเคฎเคจे เคตเคน เค–ूเคจ เคจिःเคธ्เคตाเคฐ्เคฅ เคญाเคต เคธे เคเค• เค…เคฌเคฒा เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•े เคฒिเค เค•िเคฏा เคฅा। เค•िเคจ्เคคु เค‡เคธเค•े เคชเคนเคฒे เคคुเคฎเคจे เคœिเคคเคจे เค–ूเคจ เค•िเคฏे เคฅे เค‰เคธเค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคฒूเคŸเคชाเคŸ เค•เคฐเคจा เคฅा ; เคœเคฌเค•ि เค‡เคธ เคนเคค्เคฏा เค•े เคชीเค›े เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เค‰เคธ เค…เคฌเคฒा เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•เคฐเคจा เคฅा। เค‡เคธเคฒिเค 52 เค–ूเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคœिเคคเคจे เคชाเคช เคฒเค—े เคฅे เคตे เคธाเคฐे เคชाเคช 53 เคตां เค–ूเคจ เค•เคฐเคจे เคธे เคงुเคฒ เค—เค เคฅे।  เค‡เคธीเคฒिเค เค•เคนा เคœाเคคा เคนै - 'เค—เคนเคจा เค•เคฐ्เคฎเคฃो เค—เคคिः। " เค•เคฐ्เคฎ เค•ा เคœ्เคžाเคจ เคนोเคจा เคœเคŸिเคฒ เคนै। เค•्เคฏोंเค•ि เค•เคฐ्เคฎ เค•ा เคซเคฒ-เคฏा เค•ुเคซเคฒ เค•्เคฏा เคฎिเคฒेเค—ा ? เคธเคฎเคเคจा เคฌเคนुเคค เค•เค िเคจ เคนै ! (32.minute)  

    เค‰เคชเคฐ्เคฏुเค•्เคค เค•เคนाเคจी เคธे เคฏเคน เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนो เคœाเคคा เคนै เค•ि เค•เคฐ्เคฎ เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏांเค•เคจ เค•ेเคตเคฒ เค‰เคธเค•े เคตाเคน्เคฏ เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ो เคฆेเค–เค•เคฐ เคจเคนीं เคฌเคฒ्เค•ि เค‰เคธเค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เค•ो เคญी เคง्เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เคคे เคนुเคฏे เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเคฏे। เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เค•ी เคถ्เคฐेเคท्เค เคคा เคเคตं เคถुเคšिเคคा เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค‰เคธ เคต्เคฏเค•्เคคि เคตिเคถेเคท เค•े เค•เคฐ्เคฎ เคญी เคถ्เคฐेเคท्เค  เคเคตं เคชเคตिเคค्เคฐ เคนोंเค—े। 

       เคเคธा เคงเคฐ्เคฎเคฌोเคง เค”เคฐ เคตिเคตेเค•เคชूเคฐ्เคตเค• เค•เคฐ्เคฎ เค•เคฐเคจे เค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เคนเคฎเคฎें เคธे เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค•े เคญीเคคเคฐ เคฐเคนเคจी เคšाเคนिเค। เค‡เคธเคฒिเค เคนเคฎเคฒोเค— เคธाเค•्เคทी เคญाเคต เคธे เคนเคฎेเคถा เคฏเคฆि เคฏเคน เคฆेเค–เคคे เคฐเคนें เคœो เคธเคญी เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•े  เคฒिเค เค…เคš्เค›ा เค•เคฐ्เคฎ เคนै , เคœो เคธเคญी เค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เคฎंเค—เคฒ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เค•เคฐ्เคฎ เคนै-  เคตเคน เคนै เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•ा เค…เคจुเคธเคฐเคฃ เค•เคฐเคคे เคนुเค เค…เคชเคจे เค…เคจ्เคฏ 5 เคญाเค‡เคฏों เค•े เคธाเคฅ Be and Make' เค†ंเคฆोเคฒเคจ เคธे เคœुเฅœे เคฐเคนเคจा। เคคो เคธ्เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เค‡เคธ เคœीเคตเคจเค—เค เคจ เค”เคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃเค•ाเคฐी เคถिเค•्เคทा ~ 'เคฌเคจो เค”เคฐ เคฌเคจाเค“' เคฎें เคฒเค—े เคฐเคนเคจे เคธे เค…เคชเคจे เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคฆेเคถ เค•ा เคฌเคนुเคค เคฌเฅœा เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคนो เคธเค•เคคा เคนै।  เคฏเคฆि เคตैเคธा เคจเคนीं เคนुเค† เคคो เคนเคฎाเคฐे เคถเคนเคฐ เคฎें เคนो เคธเค•เคคा เคนै , เค•เคฎเคธे เค•เคฎ เคนเคฎाเคฐे เค…เคชเคจे เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฎें เคคो เคนो เคนी เคธเค•เคคा เคนै। เคฎैंเคจे เคฆेเค–ा เคนै -เค†เคœเค•เคฒ เคฌเคนुเคค เคธे เคชเคฐिเคตाเคฐों เคฎें เคธौเคนाเคฐ्เคฆเคชूเคฐ्เคฃ เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคจเคนीं เคนै। 32.33 minute)   เค…เคญी เคคो เค•िเคคเคจे เคนी เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฎें เคฆेเค–เคคा เคนूँ -เคธเคฌ เคญाเคˆ เค…เคฒเค— เค…เคฒเค— เคนो เค—เค เคนैं। เค•िเคคเคจे เคคเคฐเคน -เคคเคฐเคน เค•े เคญाเคˆ เคนोเคคे เคนैं -เคœो เค…เคชเคจे เคญाเคˆ เค•े เคฌเคš्เคšों เค•ो เคญी เค…เคชเคจे เคฌเคš्เคšे เค•े เคธเคฎाเคจ เคชाเคฒเคคे -เคชोเคทเคคे เคนैं। เคตเคนीँ เคเคธा เคฆेเค–ा เคœाเคคा เคนै เค•ि เคเค• เคญाเคˆ เค•ो เคฆो เคŸाเค‡เคฎ เคญोเคœเคจ เคจเคนीं เคนै , เคฆूเคธเคฐे เคญाเคˆ เค•े เคชाเคธ เค†เคฒीเคถाเคจ เคฎเค•ाเคจ เค”เคฐ เคฎเคนंเค—ी เค—ाเฅœी เคนै।เคนเคฎเคฒोเค— เค•เคˆ เคœเค—เคน เคฌोเคฒเคคे เคนैं - เคนเคฎเคฒोเค— เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคญाเคˆ-เคญाเคˆ เคนैं। เคฒेเค•िเคจ เค…เคชเคจे เคนी เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฎें เคญाเคˆ เค•ो เคญाเคˆ เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคจเคนीं เคฆेเค– เคชाเคคे ?  เคเคธा เค•ैเคธे เคนुเค† ? เค•्เคฏोंเค•ि เคนเคฎเคฒोเค— เคฎเคจुเคท्เคฏ เคคो เคนैं -เค•िเคจ्เคคु เคฎเคจुเคท्เคฏเคค्เคต เค•ा เคฌोเคง เคจเคนीं เคนुเค† เคนै। เค ाเค•ुเคฐ เคฆेเคต เค•ी เคญाเคทा เคฎें เคนเคฎ เคฎाเคจเคนूँเคท เคจเคนीं เคนैं। 

       เคญाเคˆเคฏों เคคुเคฎเคฒोเค—ों เค•ो เคฎैं เคœ्เคžाเคจ เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เค•ुเค› เคจเคนीं เค•เคน เคธเค•เคคा , เคคुเคฎ เคฎुเคे เคตिเคจเคคी เค•เคฐเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎเคคि เคฆो। เคœเคฌ เคฏเคนाँ เค†เคฏे เคนो เคคो เคฏเคนाँ เค•ी เคถिเค•्เคทाเค“ं เคธे เค•ुเค› เค•ो เคœीเคตเคจ เคฎें เคงाเคฐเคฃ เค•เคฐเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐो। เคฏเคนी เค•ि เค…เคญी เคคเค• เคฎैं เคœैเคธा เคนूँ - เคฏเคนाँ เคธे เคœाเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‡เคธเคธे เคฅोเฅœा เค”เคฐ เค…เคš्เค›ा เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฌเคจเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐूँเค—ा। เค”เคฐ เคฅोเฅœा เค…เคš्เค›ा เคนोเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เค•เคฐूँเค—ा เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค•्เคฏा เคนुเค† ? เคฏเคนी เค•ि เคฎेเคฐा เคน्เคฐเคฆเคฏ เคฅोเฅœा เค”เคฐ เคฌเฅœा เคนोเค—ा। เค‡เคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนुเค† เคฎैं เคฎेเคฐे เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เค†เคฒाเคตा เคœो เค‰เคธเคธे เคฌाเคนเคฐ เค•े เคฎเคจुเคท्เคฏ เคนैं -เค‰เคจเค•ो เค…เคชเคจे เคธे เคฅोเฅœा เค”เคฐ เคจเคœเคฆीเค•ी เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฆेเค– เคธเค•ूंเค—ा। เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เค…เคชเคจे เคญाเคˆ เค•ो เค•เคท्เคŸ เคฎें เคชเฅœा เคฆेเค–เค•เคฐ เค‰เคธเค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐเคจे เค•ी เคšेเคท्เคŸा เคคो เค…เคตเคถ्เคฏ เค•เคฐूँเค—ा। เคฎेเคฐे เคฎाเคคा -เคชिเคคा เค•ो เค•ोเคˆ เค•เคท्เคŸ เคนुเค† เคคो เคฎैं เคšुเคช เค•ैเคธे เคฐเคนूंเค—ा ? เคฌเคนुเคค เคธे เคฒोเค— เคคो เคญाเคˆ เคฏा เคฎाँ -เคฌाเคช เค•ो เคธंเค•เคŸ เคฎें เคฆेเค–เค•เคฐ เค˜เคฐ เค›ोเฅœเค•เคฐ เคฆूเคธเคฐे เคœเค—เคน เคšเคฒे เคœाเคคे เคนैं। 

     เค•िเคจ्เคคु เคเค• เค—ृเคนเคค्เคฏाเค—ी เคฌाเคฒเค• เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ เคเค• เคธंเคจ्เคฏाเคธी เค•े เคฎुเค– เคธे เคธुเคจा เคนूँ। เค‰เคธเคธे เคธाเคงु เคจे เค‰เคธ เค—ृเคนเคค्เคฏाเค—ी เคฌाเคฒเค• เคธे เคชूเค›ा เคคुเคฎ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ो เค›ोเฅœเค•เคฐ เค…เคฎेเคฐिเค•ा เค•ैเคธे เค† เค—เคฏा ? เคตเคน เคฌोเคฒै เคฎैंเคจे เคซเคฐ्เคธ्เคŸ-เคกिเคตीเคœเคจ เคฎें เค‡ंเคœीเคฏเคฐिंเค— เคชाเคธ เค•िเคฏा เคนै। เคจौเค•เคฐी เคคो เคฎुเคे เคคुเคฐंเคค เคฎिเคฒ เคธเค•เคคी เคฅी। เคฎैंเคจे เคฌเคนुเคค เคธोเคšเคตिเคšाเคฐ เค•เคฐ เคฆेเค–ा। เคฎेเคฐे เคชिเคคाเคœी เคฐिเคŸाเคฏเคฐ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฅे, เค”เคฐ 5 เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจ เคฅे -เคธเคญी เคฎुเคเคธे เค›ोเคŸे เคฅे। เคฏเคฆि เคจौเค•เคฐी เคฎें เคœिเคคเคจे เคชैเคธे เคฎिเคฒेंเค—े เคตเคน เคธเคฌ เคคो เค‡เคจเคฒोเค—ों เค•ो เคชाเคฒเคจे -เคชोเคทเคจे เคฎें เคนी เค–เคค्เคฎ เคนो เคœाเคฏेंเค—े। เคฌเคนुเคค เคธे เคœเค—เคน เคฎें เคเคธी เคจौเค•เคฐी เคฎिเคฒเคคी เคนै เคœो เคตिเคฆेเคถ เคฏा เค…เคฎेเคฐिเค•ा เคญेเคœ เคฆेเคคे เคนैं। เคฎैं เคญी เคตเคนी เค•เคฐूँเค—ा। เคธुเคจเค•เคฐ เคฌเคนुเคค เค•เคท्เคŸ เคนोเคคा เคนै। เคนเคฎाเคฐा เคน्เคฐเคฆเคฏ เค•िเคคเคจा เคธंเค•ीเคฐ्เคฃ เคนो เค—เคฏा เคนै ? เคนเคฎ เค…เคชเคจे เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจ เค•ो เค…เคชเคจे เคฎाँ -เคฌाเคช เค•ी เคธेเคตा เคญी เคจเคนीं เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे। เค…เคชเคจे เคญाเคˆ เค•ो เค…เคชเคจा เค•เคนเคจा ? เคฏเคน เคคो เคธोเคš เคญी เคจเคนीं เคธเค•เคคे।  'Be and Make' - เคจाเคจ्เคฏः เคชเคจ्เคฅा เคตिเคฆ्เคฏเคคेเคฝเคฏเคจाเคฏ॥   

---เคถ्เคฐी เคจเคตเคจीเคนเคฐเคจ เคฎुเค–ोเคชाเคง्เคฏाเคฏ, 

เค…เคง्เคฏเค•्เคท, เค…เค–िเคฒ เคญाเคฐเคค เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เคฏुเคตा เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ।

40เคตें เค…เค–िเคฒ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคตाเคฐ्เคทिเค• เคฏुเคตा เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เคถिเคตिเคฐ (2006) เค•ा เค…ंเคถ।  

==============

เคถ्เคฐी เคญเค—เคตाเคจुเคตाเคš-

เค‡เคฎं เคตिเคตเคธ्เคตเคคे เคฏोเค—ं เคช्เคฐोเค•्เคคเคตाเคจเคนเคฎเคต्เคฏเคฏเคฎ्।

เคตिเคตเคธ्เคตाเคจ् เคฎเคจเคตे เคช्เคฐाเคน เคฎเคจुเคฐिเค•्เคท्เคตाเค•เคตेเคฝเคฌ्เคฐเคตीเคค्।।4.1।।

เคถ्เคฐीเคญเค—เคตाเคจ् เคจे เค•เคนा ---  เคฎैंเคจे เค‡เคธ เค…เคตिเคจाเคถी (เค…เคฎเคฐเคค्เคต) เคฏोเค— เค•ो เคตिเคตเคธ्เคตाเคจ् (เคธूเคฐ्เคฏ เคฆेเคตเคคा) เคธे เค•เคนा (เคธिเค–ाเคฏा);  เคซिเคฐ เคตिเคตเคธ्เคตाเคจ् เคจे เค…เคฐ्เคฅाเคค เคธूเคฐ्เคฏ เคจे (เค…เคชเคจे เคชुเคค्เคฐ)  เคตैเคตเคธ्เคตเคค เคฎเคจु เคธे เค•เคนा;  เคฎเคจु เคจे (เค…เคชเคจे เคชुเคค्เคฐ) เคฐाเคœा เค‡เค•्เคท्เคตाเค•ु เคธे เค•เคนा।।

เคตेเคฆ เคถเคฌ्เคฆ เคธंเคธ्เค•ृเคค เค•े เคตिเคฆ् เคงाเคคु เคธे เคฌเคจा เคนै เคœिเคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคœाเคจเคจा। เค…เคค เคตेเคฆ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคœ्เคžाเคจ เค…เคฅเคตा เคœ्เคžाเคจ เค•ा เคธाเคงเคจ (เคช्เคฐเคฎाเคฃ)। เคตेเคฆों เค•ा เคช्เคฐเคคिเคชाเคฆ्เคฏ เคตिเคทเคฏ เคนै เคœीเคต เค•े เคถुเคฆ्เคง เคœ्เคžाเคจ เคธ्เคตเคฐूเคช เคคเคฅा เค‰เคธเค•ी เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เค•े เคธाเคงเคจों เค•ा เคฌोเคง। เคœैเคธे เคนเคฎ เคตिเคฆ्เคฏुเคค् เค•ो เคจिเคค्เคฏ เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं เค•्เคฏोंเค•ि เค‰เคธเค•े เคช्เคฐเคฅเคฎ เคฌाเคฐ เค†เคตिเคท्เค•ृเคค เคนोเคจे เค•े เคชूเคฐ्เคต เคญी เคตเคน เคฅी เค”เคฐ เคฏเคฆि เคนเคฎें เค‰เคธเค•ा เคตिเคธ्เคฎเคฐเคฃ เคญी เคนो เคœाเคคा เคนै เคคเคฌ เคญी เคตिเคฆ्เคฏुเคค् เคถเค•्เคคि เค•ा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฌเคจा เคฐเคนेเค—ा।  เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนเคฎाเคฐे เคจเคนीं เคœाเคจเคจे เคธे เคฆिเคต्เคฏ เคšैเคคเคจ्เคฏ เคธ्เคตเคฐूเคช เค†เคค्เคฎा เค•ा เคจाเคถ เคจเคนीं เคนोเคคा। เค‡เคธ เค…เคตिเคจाเคถी เค†เคค्เคฎा เค•ा เคœ्เคžाเคจ เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เค…เคต्เคฏเคฏ เคนै।เค†เคงुเคจिเค• เคตिเคœ्เคžाเคจ เคญी เคฏเคน เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคคा เคนै เค•ि เคตिเคถ्เคต เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคธूเคฐ्เคฏ เค•े เคธाเคฅ เคช्เคฐाเคฐเคฎ्เคญ เคนोเคจा เคšाเคนिเคฏे। 

เคถเค•्เคคि เค•े เคธ्เคฐोเคค เค•े เคฐूเคช เคฎें เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เคธूเคฐ्เคฏ เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เคนुเคˆ เค”เคฐ เค‰เคธเค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि เค•े เคธाเคฅ เคนी เคฏเคน เคฎเคนाเคจ् เค†เคค्เคฎเคœ्เคžाเคจ เคตिเคถ्เคต เค•ो เคฆिเคฏा เค—เคฏा।เคตेเคฆों เค•ा เคตिเคทเคฏ เค†เคค्เคฎाเคจुเคญूเคคि เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคตाเคฃी เค‰เคธเค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคฐ्เคตเคฅा เค…เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนै। เค•ोเคˆ เคญी เค—เคฎ्เคญीเคฐ เค…เคจुเคญเคต เคถเคฌ्เคฆों เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคต्เคฏเค•्เคค เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा। เค…เคค เคธ्เคตเคฏं เค•ी เคฌुเคฆ्เคงि เคธे เคนी เคถाเคธ्เคค्เคฐों เค•ा เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•เคฐเคจे เคธे เค‰เคจเค•ा เคธเคฎ्เคฏเค•् เคœ्เคžाเคจ เคคो เคฆूเคฐ เคฐเคนा เคตिเคชเคฐीเคค เคœ्เคžाเคจ เคนोเคจे เค•ी เคนी เคธเคฎ्เคญाเคตเคจा เค…เคงिเค• เคฐเคนเคคी เคนै। เค‡เคธเคฒिเคฏे เคญाเคฐเคค เคฎें เคฏเคน เคช्เคฐाเคšीเคจ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคฐเคนी เคนै เค•ि เค…เคง्เคฏाเคค्เคฎ เคœ्เคžाเคจ เค•े เค‰เคชเคฆेเคถ เค•ो เค†เคค्เคฎाเคจुเคญเคต เคฎें เคธ्เคฅिเคค เค—ुเคฐु เค•े เคฎुเค– เคธे เคนी เคถ्เคฐเคตเคฃ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เค—ुเคฐुเคถिเคท्เคฏ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคธे เคฏเคน เคœ्เคžाเคจ เคฆिเคฏा เคœाเคคा เคฐเคนा เคนै। เคฏเคนाँ เค‡เคธ เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคตिเคฆ्เคฏा เค•े เคชूเคฐ्เคตเค•ाเคฒ เค•े เคตिเคฆ्เคฏाเคฐ्เคฅिเคฏों เค•ा เคชเคฐिเคšเคฏ เค•เคฐाเคฏा เค—เคฏा เคนै।

     เค‡เคธीเคฒिเค เคฏเคนाँ เคญเค—เคตाเคจ् เคถ्เคฐीเค•ृเคท्เคฃ เคญी เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ि เค•เคฐ्เคฎों เค•े เค‡เคธ เคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เค•े เคฌाเคฆ เคญी เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เค•เคฐ्เคฎ-เค…เค•เคฐ्เคฎ เค•ा เคตिเคตेเค• เค•เคฐเคจा เคธเคนเคœ เคจเคนीं เคนोเคคा เค•्เคฏोंเค•ि เค•เคฐ्เคฎ เค•ी เค—เคคि เค—เคนเคจ เคนै। เค•ृเคท्เคฃ เคจे เค•เคนा- " เคนे เค…เคฐ्เคœुเคจ ! เคธเคซเคฒเคคा เค•े เค‡เคธ เคฐเคนเคธ्เคฏ เค•ो เคฎैंเคจे เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เคตिเคตเคธ्เคตाเคจ เค•ो เคฌเคคाเคฏा เคฅा, เค•्เคฏोंเค•ि เคธूเคฐ्เคฏ เคจिเคฐंเคคเคฐ เค•เคฐ्เคฎเคฐเคค เคนै।  (=เค†เคจ्เคฆुเคฒ เคธ्เค•ूเคฒ เค•े เคนेเคกเคฎाเคธ्เคŸเคฐ "เคคीเคจ เคชीเฅिเคฏों เค•े เค—ुเคฐु" เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคถिเคฐीเคทเคšंเคฆ्เคฐ เคฎुเค–ोเคชाเคง्เคฏाเคฏ, 'เคฆाเคฆा' เคถ्เคฐी เคจเคตเคจीเคนเคฐเคจ เคฎुเค–ोเคชाเคง्เคฏाเคฏ เค•े เคชिเคคाเคฎเคน เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เค†เคœ เคญी เคฎเคนाเคฎเคฃ्เคกเคฒ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคจिเคฐंเคคเคฐ เค•เคฐ्เคฎเคฐเคค เคนै।)  เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เค•เคฐ्เคฎ (เคฏाเคจि เคœเค—เคค เค•ो เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฆेเคจे เค•ा เค•เคฐ्เคฎ- Be and Make-เค…เคš्เค›ा 'เคจाเค—เคฐिเค•' เค”เคฐ เคช्เคฐเคฌुเคฆ्เคง 'เคจेเคคा' เคฌเคจเคจे เค•ा เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ) เคชुเคฃ्เคฏ เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคธे เคจเคนीं เค•िเค เคœाเคคे, เคฏเคน เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เคฐूเคช เคธे เคนोเคคे เคนैं; เคชเคฐเคจ्เคคु เคเคธे เคนी เค•เคฐ्เคฎों เคธे เคชुเคฃ्เคฏ (เค…เคฐ्เคฅाเคค เค…เคฎเคฐเคค्เคต) เค•ी เคช्เคฐाเคช्เคคि เคนोเคคी เคนै। 

เคตिเคตเคธ्เคตाเคจ เคฎเคจु : เคธूเคฐ्เคฏเคตंเคถ  เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคฆेเคต เค•े เคฎाเคจเคธ-เคชुเคค्เคฐों เคฎें เคเค• เคฅे เคฎเคฐीเคšि เค‹เคทि। เคฎเคฐीเคšि เค‹เคทि เค•े เคชुเคค्เคฐ เคฅे เค•เคถ्เคฏเคช เค‹เคทि। เค•เคถ्เคฏเคช เค‹เคทि เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคชเคค्เคจिเคฏों เค•ी เคธंเคคाเคจों เคธे เค…เคจेเค• เคช्เคฐเคœाเคคिเคฏों เค•ा เคœเคจ्เคฎ เคนुเค†।  เค•เคถ्เคฏเคช เค‹เคทि เค•ी เคชเคค्เคจी เคฆेเคตी เค…เคฆिเคคि เคฆेเคตเคคाเค“ं เค•ी เคฎाเคคा เคนैं เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคธंเคคाเคจों เค•ो เค†เคฆिเคค्เคฏ เคญी เค•เคนเคคे เคนैं।  เคเค• เคฌाเคฐ เคฆेเคตी เค…เคฆिเคคि เคจे เคธूเคฐ्เคฏเคฆेเคต เค•ी เค•เค िเคจ เคคเคชเคธ्เคฏा เค•ी เค”เคฐ เค‰เคจเคธे เค‰เคจเค•े เค—เคฐ्เคญ เคธे เคœเคจ्เคฎ เคฒेเคจे เค•ा เคตเคฐ เคฎाँเค—ा। เคธूเคฐ्เคฏเคฆेเคต เคจे เคฆेเคตी เค…เคฆिเคคि เค•े เคชुเคค्เคฐ เคตिเคตเคธ्เคตाเคจ เค•े เคฐुเคช เคฎें เคœเคจ्เคฎ เคฒिเคฏा। เคตिเคตเคธ्เคตाเคจ เค•े เคชुเคค्เคฐ เคฅे เคตैเคตเคธ्เคตเคค เคฎเคจु।  เคตैเคตเคธ्เคตเคค เคฎเคจु เค•े เคชुเคค्เคฐ เค‡เค•्เคท्เคตाเค•ु เคจे เคธूเคฐ्เคฏเคตंเคถ เค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เค•ी, เคœिเคธे เค‡เค•्เคท्เคตाเค•ु เคตंเคถ เคจाเคฎ เคธे เคญी เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै।  เค…ंเคฌเคฐीเคถ, เคธเค—เคฐ, เคญเค—ीเคฐเคฅ, เคฐเค˜ु, เคฆिเคฒीเคช, เคฆเคถเคฐเคฅ เค”เคฐ เคถ्เคฐीเคฐाเคฎ เคœैเคธे เคฎเคนाเคจ เคฐाเคœाเค“ं เคจे เค‡เคธ เคฎเคนाเคจ เคตंเคถ เคฎें เคœเคจ्เคฎ เคฒिเคฏा।

========

       เคœिเคธ เคชुเคฐुเคท เคฎें เค†เคค्เคฎเคจिเคฐीเค•्เคทเคฃ เค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เคนै เคตเคน เค…เค•เคฐ्เคฎ เคฎें เค•เคฐ्เคฎ เค•ो เคชเคนเคšाเคจ เคธเค•เคคा เคนै। เคเค• เคตिเคตेเค•ी เคชुเคฐुเคท เคœเคฌ เคœเค—เคค् เคฎें เค•्เคฐिเคฏाเคถीเคฒ เคฐเคนเคคा เคนै เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เคฎाเคจो เค…เคชเคจे เค†เคชเค•ो เคธเคฌ เค‰เคชाเคงिเคฏों เคธे เค…เคฒเค— เค•เคฐเค•े เคธाเค•्เคทीเคญाเคต เคธे เคธ्เคตเคฏं เค…เค•เคฐ्เคฎ เคฎें เคฐเคนเคคे เคนुเค เคตเคน เคธเคฌ เค•เคฐ्เคฎों เค•ो เคนोเคคे เคนुเค เคฆेเค– เคธเค•เคคा เคนै। เคœเคฌ เคฎैं เค‡เคจ เคถเคฌ्เคฆों เค•ो เคฒिเค– เคฐเคนा เคนूँ เคคเคฌ เคฎेเคฐे เคฎเคจ เค•ा เคนी เค•ोเคˆ เคญाเค— เคฎाเคจों เคฆ्เคฐเคท्เคŸाเคญाเคต เคธे เคฆेเค– เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เคนाเคฅ เคฎें เคชเค•เคก़ी เคนुเคˆ เคฒेเค–เคจी เค•ाเค—เคœ เคชเคฐ เคถเคฌ्เคฆों เค•ो เคฒिเค– เคฐเคนी เคนै। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธเคญी เค•เคฐ्เคฎों เคฎें เคธ्เคตเคฏं เค…เค•เคฐ्เคฎ เคฎें เคฐเคนเคคे เคนुเค เค•เคฐ्เคฎों เค•ो เคฆेเค–เคจे เค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เคฆुเคฐ्เคฒเคญ เคจเคนीं เคนै। 

เค•्เคฐिเคฏाเคถीเคฒ เคœीเคตเคจ เคฎें เคนी เคนเคฎ เค‰เคค्เคฅाเคจ เค”เคฐ เคชเคคเคจ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो เคธเค•เคคे เคนैं। เคเค• เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคธ्เคฅिเคฐ เคœเคฒ เคธเคก़เคคा เค”เคฐ เคฆुเคฐ्เค—เคจ्เคง เคซैเคฒाเคคा เคนै เคœเคฌเค•ि เคธเคฐिเคคा เค•ा เคช्เคฐเคตाเคนिเคค เคœเคฒ เคธเคฆा เคธ्เคตเคš्เค› เค”เคฐ เคถुเคฆ्เคง เคฌเคจा เคฐเคนเคคा เคนै। เคœीเคตเคจ เคถเค•्เคคि เค•ी เค‰เคชเคธ्เคฅिเคคि เคฎें เค•เคฐ्เคฎो เค•ा เค†เคค्เคฏเคจ्เคคिเค• เค…เคญाเคต เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคा।  เค•เคฐ्เคฎ เคนी เคœीเคตเคจ เคนै। เคจिเคท्เค•्เคฐिเคฏเคคा เคธे เค‰เคจ्เคจเคคि เค”เคฐ เค…เคงोเค—เคคि เคฆोเคจों เคนी เคธเคฎ्เคญเคต เคจเคนीं। เค—เคนเคจ เคจिเคฆ्เคฐा เค…เคฅเคตा เคฎृเคค्เคฏु เค•ी เค•เคฐ्เคฎ เคถूเคจ्เคฏ เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคตिเค•ाเคธ เคฎें เคจ เคธाเคงเค• เคนै เคจ เคฌाเคงเค•। เคœीเคตเคจ เค•्เคฐिเคฏाเคถीเคฒ เคนै। เค•्เคฐिเคฏा เค•ी เคธเคฎाเคช्เคคि เคนी เคฎृเคค्เคฏु เค•ा เค†เค—เคฎเคจ เคนै।

'เค—เคนเคจा เค•เคฐ्เคฎเคฃो เค—เคคिः' เคเค• เคธंเคธ्เค•ृเคค เคธूเคค्เคฐ เคตाเค•्เคฏ เคนै เคœिเคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै เค•ि เค•เคฐ्เคฎ เค•ी เค—เคคि เค—เคนเคจ เคนै। เคชूเคฐा เคถ्เคฒोเค• เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนै - 

เค•เคฐ्เคฎเคฃो เคน्เคฏเคชि เคฌोเคฆ्เคงเคต्เคฏं เคฌोเคฆ्เคงเคต्เคฏं เคš เคตिเค•เคฐ्เคฎเคฃः।

เค…เค•เคฐ्เคฎเคฃเคถ्เคš เคฌोเคฆ्เคงเคต्เคฏं เค—เคนเคจा เค•เคฐ्เคฎเคฃो เค—เคคिः।।4.17।।

 [เค•เคฐ्เคฎเคฃः เคนि เค…เคชि เคฌोเคฆ्เคงเคต्เคฏं เคฌोเคฆ्เคงเคต्เคฏं เคš เคตिเค•เคฐ्เคฎเคฃः। เค…เค•เคฐ्เคฎเคฃเคถः เคš เคฌोเคฆ्เคงเคต्เคฏं เค—เคนเคจा เค•เคฐ्เคฎเคฃो เค—เคคिः ॥]

 เค‡เคธเค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคนै เค•ि เค•เคฐ्เคฎ เค•ा เคธ्เคตเคฐूเคช, เค…เค•เคฐ्เคฎ เค•ा เคธ्เคตเคฐूเคช, เค”เคฐ เคตिเค•เคฐ्เคฎ เค•ा เคธ्เคตเคฐूเคช เคœाเคจเคจा เคœ़เคฐूเคฐी เคนै; เค•्เคฏोंเค•ि เค•เคฐ्เคฎ เค•ी เค—เคคि (เค…เคฐ्เคฅाเคค เคœ्เคžाเคจ) เค—เคนเคจ (เคœเคŸिเคฒ-complicated)เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เค•เคฐ्เคฎ เค•ो เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคธे เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค เค•ि เคตเคน เคตिเค•เคฐ्เคฎ เคจ เคฌเคจें, เคฌเคฒ्เค•ि เค…เค•เคฐ्เคฎ เคฎें เคฌเคฆเคฒ เคœाเคं।  เค‡เคธเคธे เค•เคฐ्เคคा เค…เค•เคฐ्เคคा เคฌเคจ เคธเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎ-เคชเคฆ (เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคตिเคฆ เคชเคฆ) เคชाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เค•เคฐ्เคฎ เค•เคนीं เคตिเค•เคฐ्เคฎ เคจ เคฌเคจ เคœाเคฏे ; เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคฎเคจुเคท्เคฏ เคธे เคฏเคน เค…เคชेเค•्เคทिเคค เคนै เค•ि เคตเคน เคตिเคตेเค•ी เคนोเค•เคฐ เค•เคฐ्เคฎ เค•เคฐे। เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฆाเคจ เคฆेเคจा เคชुเคฃ्เคฏเค•เคฐ्เคฎ เคนै เคชเคฐเคจ्เคคु เค•ुเคชाเคค्เคฐ เค•ो เคฆाเคจ เคฆेเคจे เคธे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคชुเคฃ्เคฏ เค•ा เคญाเค—ी เคจเคนीं เคนोเคคा। เค…เค•เคฐ्เคฎ (เคฌुเคฐे เค•เคฐ्เคฎ =เค•ुเค•เคฐ्เคฎ ?) เคจ เค•เคฐเคจे เคธे เคชुเคฃ्เคฏ เค•ी เคช्เคฐाเคช्เคคि เคคो เคจเคนीं เคนोเคคी เคชเคฐเคจ्เคคु เค•เคฐเคจे เคธे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคชाเคช เค•ा เคญाเค—ी เค…เคตเคถ्เคฏ เคนोเคคा เคนै। เคœैเคธे เคฏเคฆि เคนเคฎ เคšोเคฐी เคจ เค•เคฐें เคคो เคนเคฎें เคชुเคฃ्เคฏ เคจเคนीं เคฎिเคฒ เคœाเคคा เคชเคฐเคจ्เคคु เคšोเคฐी  เค•เคฐเคจे เคธे เคชाเคช เคจिเคถ्เคšिเคค เคฐूเคช เคธे?# เคฎिเคฒเคคा เคนै। [ #เคฆाเคฆा เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค•เคฅिเคค เค•เคนाเคจी เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ --'เคจเคนीं' เคตिเคถेเคท เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคि เคฎें -'เคœเคนाँ 52 เคตां เคตเคนीं 53 เคตां เคตाเคฒी เคตिเคถेเคท เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคि' เคฎें เคฆूเคธเคฐों เค•े เคนिเคค เคฏा เคœเค—เคค เค•े เคนिเคค เคฒिเค เค•เคฐเคจे เคธे เคกเค•ैเคคी-เคนเคค्เคฏा เค•เคฐเคจे เคธे เคญी เคชुเคฃ्เคฏ เคนी เคฎिเคฒเคคा เคนै ! ] 

     เคฏเคน เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै เค•ि เค…เคชเคจे เคญौเคคिเค• เค…เคญ्เคฏुเคฆเคฏ เคคเคฅा เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค• เค‰เคจ्เคจเคคि เค•े เค‡เคš्เค›ुเค• เคธाเคงเค• เค•เคฐ्เคฎों เค•े เค‡เคธ เคตเคฐ्เค—ीเค•เคฐเคฃ เค•ो เคญเคฒी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธเคฎเคें। เค•เคฐ्เคฎ เค•े เค•्เคทเคฃ เคนी เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฏเคน เคฎเคจुเคท्เคฏ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค‡เคธ เคฌाเคค เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคा เคนै เค•ि เคนเคฎ เค•ौเคจ เคธे เค•เคฐ्เคฎ เค•ो เค•िเคธ เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं।  เค•เคฐ्เคฎ เคจिเคฐंเคคเคฐ เคนोเคคा เคฐเคนเคคा เคนै। เคชूเคฐ्เคฃ เคจैเคฐ्เคท्เค•เคฎ्เคฏ เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคจिเคท्เค•ाเคฎเคค्เคต เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เคนोเคจी เคšाเคนिเค เค‡เคธे เคนी เคชूเคฐ्เคฃ เคˆเคถ्เคตเคฐเคค्เคต เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เค•เคนเคคे เคนैं। เคตिเคตेเค•ी เคชुเคฐुเคท เคธเคนเคœเคคा เคธे เค…เคตเคฒोเค•เคจ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เคถเคฐीเคฐ เคธे เค…เค•เคฐ्เคฎ เคนोเคจे เคชเคฐ เคญी เค‰เคธเค•े เคฎเคจ เค”เคฐ เคฌुเคฆ्เคงि เคชूเคฐ्เคฃ เคตेเค— เคธे เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนोเคคे เคนैं। เคซिเคฐ เคตเคน เคฏเคน เคญी เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐเคคा เคนै เค•ि เคถเคฐीเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฐเคจ्เคคเคฐ เค•เคฐ्เคฎ เค•เคฐเคคे เคฐเคนเคจे เคชเคฐ เคญी เคตเคน เคถाเคจ्เคค เค”เคฐ เคธ्เคฅिเคฐ เคฐเคนเค•เคฐ เค•ेเคตเคฒ เคธाเค•्เคทीเคญाเคต /เคฆ्เคฐเคท्เคŸाเคญाเคต เคธे เค‰เคจ्เคนें เคธ्เคตเคฏं เค…เค•เคฐ्เคฎ เคฎें เคฐเคนเคคे เคนुเค เคฆेเค– เคธเค•เคคा เคนै; เคฏเคน เค…เค•เคฐ्เคฎ เคธाเคค्เคค्เคตिเค• เค—ुเคฃ เค•ी เคšเคฐเคฎ เคธीเคฎा เคนै।

เค…เคฐ्เคฅाเคค เค‡เคธ เคฒोเค• เค•े เคฎเคง्เคฏ เคฎें 'เคเค•' เคนी เคนंเคธ เคนैं (เคฏाเคจि เคนंเคธเคธ्เคตเคฐूเคชी เค†เคค्เคฎเคธเคค्เคคा เคนै) เคœिเคธเคฎें เค…เคตिเคฆ्เคฏा เค•ो เคจเคท्เคŸ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ 'destroyer of ignorance',เคชเคฐเคฎเคนंเคธ เคถ्เคฐीเคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เคธเคจ्เคจिเคนिเคค เคนैं; เค•िเคจ्เคคु เคตे  เคœเคฒ เคฎें เค…เค—्เคจि (เคฌเฅœเคตाเคจเคฒ) เค•े เคธเคฎाเคจ เค…เค—ोเคšเคฐ เคนैं । เคฏเคฆ्เคฏเคชि เคถीเคคเคฒ เคธ्เคตाเคญเคตเคฏुเค•्เคค เคœเคฒ เคฎें เค‰เคท्เคฃเคธ्เคตเคญाเคต เค…เค—्เคจि เค•ा เคนोเคจा เคธाเคงाเคฐเคฃ เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคธเคฎเค เคฎें เคจเคนीं เค†เคคा। เค•्เคฏोंเค•ि เคฆोเคจों เค•ा เคธ्เคตเคญाเคต เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคตिเคฐुเคฆ्เคง เคนै। เคซिเคฐเคญी เค‰เคธเค•े เคฐเคนเคธ्เคฏ เค•ो เคœाเคจเคจे เคตाเคฒे เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ो เคฏाเคจि เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ' เค•ो เค…เคชเคจे เค—ुเคฐु เคฎें เคนी เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เคนै - เคฏเคน เคช्เคฐเคค्เคฏเค•्เคท เคฆीเค–เคคा เคนै। เค•ाเคฐ्เคฏ เคฎें เค•ाเคฐเคฃ เคต्เคฏाเคช्เคค เคฐเคนเคคा เคนै - เค‡เคธ เคจ्เคฏाเคฏ เคธे เคญी เคคेเคœเคธ เคคเคค्เคต เค•ा เคœเคฒ เคฎें เคต्เคฏाเคช्เคค เคนोเคจा (เคฏा เค†เคค्เคฎा เคฎें เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा เค•ा เคต्เคฏाเคช्เคค เคฐเคนเคจा) เค‰เคšिเคค เคนी เคนै। เค•िเคจ्เคคु เค‡เคธ เคฐเคนเคธ्เคฏ เค•ो เคจ เคœाเคจเคจे เคตाเคฒा เคœเคฒ เคฎें เคธ्เคฅिเคค เค…เค—्เคจि เค•ो เคจเคนीं เคฆेเค– เคชाเคคा। 

    เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค…เคตिเคจाเคถी เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा (เคฏा เค†เคค्เคฎा) เค‡เคธ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒ เคœเฅœ เคœเค—เคค เคธे [ เคฏाเคจि เคจเคถ्เคตเคฐ เคถเคฐीเคฐ เค”เคฐ เคฎเคจ เคธे ] เคธ्เคตเคญाเคตเคคः เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคญिเคจ्เคจ เคนै - เค•्เคฏोंเค•ि เคตเคน เคšेเคคเคจ, เคœ्เคžाเคจเคธ्เคตเคฐूเคช เค”เคฐ เคธเคฐ्เคตเคœ्เคž เคนै - เคคเคฅा เคฏเคน เคฆृเคท्เคŸिเค—ोเคšเคฐ เคœเค—เคค- เคฆेเคน เค”เคฐ เคฎเคจ - เคœเฅœ เค”เคฐ เคœ्เคžेเคฏ เคนै ! เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคœเค—เคค เคธे เคตिเคฐुเคฆ्เคง เคฆिเค–เคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคธाเคงाเคฐเคฃ เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคฏเคน เคฌाเคค เคธเคฎเค เคฎें เคจเคนीं เค†เคคी เค•ि เค…เคตिเคจाเคถी เคชเคฐเคฎेเคถ्เคตเคฐ เค‡เคธ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒ เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคจเคถ्เคตเคฐ เคœเค—เคค [เคฆेเคน -เคฎเคจ ] เคฎें เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคต्เคฏाเคช्เคค เคนैं ? เค”เคฐ เคตे เคนी เค‡เคธ เคœเค—เคค เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•ैเคธे เคนैं ? 

 เค‰เคจ्เคนीं  เคตिเคตेเค•ाเคจเคจ्เคฆ เค•े เค—ुเคฐु เคธเคฐ्เคตเคถเค•्เคคिเคฎाเคจ เคธเคฐ्เคตाเคงाเคฐ เคชเคฐเคฎाเคค्เคฎा - เคถ्เคฐी เคฐाเคฎเค•ृเคท्เคฃ เคชเคฐเคฎเคนंเคธ เคฆेเคต เค•ो เคœाเคจเค•เคฐ เคนी เคฎเคจुเคท्เคฏ เค‡เคธ เคฎृเคค्เคฏुเคฐूเคช เคธंเคธाเคฐ-เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคธे เคชाเคฐ เคนो เคธเค•เคคा เคนै - เคธเคฆा เค•े เคฒिเค เคœเคจ्เคฎ-เคฎเคฐเคฃ เค•े เคšเค•्เคฐ เคธे เคธเคฐ्เคตเคฅा เค›ूเคŸ เคธเค•เคคा เคนै। เค ाเค•ुเคฐ เคฆेเคต เค•े เคฆिเคต्เคฏ เคชเคฐเคฎเคงाเคฎ เค•ी เคช्เคฐाเคช्เคคि เค•े เคฒिเค เคฆूเคธเคฐा เค•ोเคˆ เคฎाเคฐ्เค— เคจเคนीं เคนै। 

==========



 


 








 





















   










 


 



  






 

 




เค•ोเคˆ เคŸिเคช्เคชเคฃी เคจเคนीं:

เคเค• เคŸिเคช्เคชเคฃी เคญेเคœें